Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

ni dillere destan olacak biçimde yetiştirir:
Ona avlanmayı ve savaşmayı öğrettiği gibi,
müzik, ahlak ve hekimlik dersleri de verir.
Akhilleus'un üstün yeteneklerini, Tesalya'nın
Pelion dağı eteklerindeki mağarada hocası
Kheiron'la geçirdiği eğitim yıllarına borçludur.
Kherion'un ölümü Herakles'in elinden
olur. Kronos, deniz perisi Philyra'yla birleşmek
için bir at biçimine girmiş derlerdi, Kheiron'un
da at adam olarak dogması ondanmış.
Ne var ki tanrı oğlu olduğundan ölümsüzmüş.
Herakles kendisine saldıran at
adamları püskürtünce oklarından biri Kheiron'un
etine saplanmış. Yarasının iyileşmeyeceğini
anlayan Kheiron da ölümsüzlüğü
Prometheus'la değişerek ölmeyi yeğ görmüş
(Kentauroi).
Khimaira. İkisi de yeraltı yaratıktan olan
Typhon'la Ekhidna'nın birleşmesinden Khimaira
diye bir canavar doğar. Hesiodos onu
şöyle anlatır (Theog. 318 vd.):
Khimaira'yı da doğurdu Ekhidna,
söndürülmez ateşi üfleyen Khimaira'yi,
korkunç ve büyük, hızlı ve güçlü,
bir yerine, üç kafalı Khimaira'yi:
Biri azgın bakışlı aslan kafası,
öteki keçi, öteki yılan, ejderha kafası
Pegasos hakkından geldi bu Khimaira'mn
koca yiğit Bellerophontes'le birlikte.
Homeros aşağı yukarı Hesiodos gibi tanımladığı
Khimaira'yı Bellerophontes efsanesine
bağlar (Bellerophontes). Homeros'la Hesiodos'ta
sözü geçmeyen bir anlatıma göre, Bellerophontes
Khimaira'ya saldırmak için Pegasos
atma binmekle kalmamış, kargısının
ucuna (ya da kullandığı oklara) kurşun koymuş,
canavarın ağızlarından fışkıran ateşle
eriyen kurşunlar etini dağlayıp yakmış, korkunç
ejderha da böylece can vermiş.
Khimaira'mn bulunduğu yer Lykia'da Olympos
(bugün Çıralı) kentinin arkasındaki Yanartaş
diye gösterilir. Burada ilkçağda olduğu
gibi bugün de dağdan doğal gazlar fışkırır ve
bunlar kendiliğinden ya da bir kibritle tutuşturulup
hiç durmadan yanar. Öyle ki dağda yer
yer yanan ateş denizden bile gözüküp gemici
lere kılavuz olurmuş. İlkçağ yazarları da Khimalra
ateşini bilir, ne var ki yeri üstünde
bir uygunluk yoktur anlattıklarında, Plinius'a
göre, "mons Chimaera" Phaselis'e yakındır,
Skylax'ın açıklaması gerçeğe daha uygundur:
"Dionysias adası, Siderus limanı ve burnu;
bunun üstünde, dağda Hephaistos mabedi ve
topraktan kendiliğinden fışkıran büyük alev
bulunmaktadır ki, hiçbir zaman sönmemektedir".
Her iki yazar da doğal ateşin fışkırdığı
yerde Hephaistos'a bir tapınak bulunduğunu
söylemektedirler. Gerçekten de bugün orada
yapı kalıntıları ve Hıristiyanlık çağına kadar
uzanan bir tapınak yeri olduğunu gösteren
yazıtlar bulunmaktadır.
Khrysaor. Khrysaor, Gorgo'lardan Medusa'nın
oğlu sayılır (Tab. 6). Doğumunu şöyle
anlatır Hesiodos (Theog. 280 vd.):
Perseus kestiği zaman kafasını
Khrysaor'la Pegasos çıkıverdi kanından.
Biri deniz kıyısında doğduğu için,
öteki elinde altın kılıç tuttuğu için
almışlardı Pegasos'la Khrysaor adlarını
Khrysaor, Okeanos kızı Kallirhoe ile evlenir
ve Geryoneus'u üretir. Kallirhoe'den Ekhkl
na da doğar (Ekhidna).
Khryscis. Troya savaşı bir kadın yüzünden
çıkmıştır. Bu savaşta kadınlar önemli bir rol
oynar. Hele ikisi, Helene'nin kaçırılmasından
çok sonraki olayları canlandıran İlyada'da
Helene'den de daha büyük bir yer tutarlar:
Bunlar Khryseis'le Briseis'tir.
Destan bir korku sahnesiyle açılır: Akha ordusu
salgından kırılmaktadır. Neden? Akhalar
Troya'yı kuşattıktan sonra yıllarca beklerler
güçlü kentin surları önünde: Troya düşmez
de düşmez. Bu sırada, Akhilleus başta
olmak üzere, saldırgan Akhalar çapulculuk
seferlerine girişerek talan etmeye uğraşırlar
zengin Anadolu şehirlerini. Altın, tunç, demir,
değerli silahlar almakla kalmazlar, yağma
ettikleri şehirlerden seçkin kızlar, kadınlar
da kaçırırlar. Yığın yığın mallar, sürü sürü'tutsaklar
ortaya konup Akha yiğitleri arasında
bölüşülür. En büyük pay her zaman krallar
kralı Agamemnon'a gider. Troas bölgesine
yaptığı bir çıkarmada Akhilleus Khryse kentinin
Apollon rahibi Kryses'in kızı Khryseisi
tutsak olarak almış, getirmiştir. Onu barakasında
karisi gibi kullanır, giderek sever, ni