Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
daha büyük bir tulum dolusu da su,<br />
kopmuştu kumanyayı bir meşin torbaya,<br />
her türlü yiyecek vermiş bol bol.<br />
Ardından uğurlu, tatlı bir yel saldı,<br />
Odysseus da sevinç içinde açtı rüzgâra<br />
yelkeni.<br />
Kalypso'nun başkaca da adı geçmez destanda.<br />
Şimdi bakalım, tanrılardan uzak, denizle<br />
çevrili ıssız bir adada oturan ve Olympos'luları<br />
hor görmese de, onlardan ayrı bir<br />
biçimde yaşayan, onlara baş kaldırmayı göz<br />
alan bu saklı tanrıça kim? Odysseia'ya yazdığımız<br />
önsözde (s. 31) bu soruya cevap vermeye<br />
çalıştık: Bilginler uzun araştırmalardan<br />
sonra Kalypso'nun Ogygie adasının Malta olduğu<br />
sonucuna vardılar. Malta müzesinde bizim<br />
Anadolu kazılarından bol bol çıkan Ana<br />
Tanrıça heykelcikleri gibi geniş kalçalı figürinler<br />
bulunmaktadır, Malta adasına ise çok<br />
eski zamanlarda Fenikelilerin ayak bastığı ve<br />
oraya Maleth, yani saklı liman, saklı koy adını<br />
verdikleri anlaşılmıştır. Kalypso bu Maleth<br />
adının Yunanca çevirisi olsa gerek. Olympos<br />
tanrı dünyasından uzakta, başka bir tanrı düzenini<br />
simgeleyen kadının egemen olduğu<br />
anaerkil bir düzenin tanrıçası olan Kalypso,<br />
Kybele'nin, yani Anadolu'nun Ana Tanrıçasının<br />
bir benzeri, başka adla bir tıpkısı olmasın?<br />
Odysseus, serüvenleri sırasında iki kez<br />
• biri Kirke, öteki Kalypso - kadın eline düşer,<br />
kurtulamaz onların etkisinden. Bu iki kadın<br />
tanrıça tipik Ana Tanrıça nitelikleri taşır.<br />
Bunun ilerde daha belirgin biçimde aydınlanacağına<br />
güvenilebilir (Kirke).<br />
Kapaneus. Thebai'ye karşı Yediler seferine<br />
katılan Argos'lu önderlerden biri (Amphiaraos,<br />
Adratos). Kapaneus, dev boylu, yaman<br />
bir adamdır, tanrılardan çekinmez, Thebai'ye<br />
saldırıda, şehri ateşe vermek ister, ama Zeus<br />
tam Kapaneus'un sura tırmanacağı anda onu<br />
yıldırımıyla vurur ve öldürür. Karısı Euadne,<br />
ölüsünün yandığı odun yığınına atar kendini<br />
ve onunla birlikte yanar. Oğlu Sthenelos Troya<br />
savaşına katılır.<br />
Kaphene. Anadolu'nun Karia bölgesiyle ilgili<br />
bir efsane. Kaphene, Karia şehri Kryassos'lu<br />
bir kızmış, Melos adasından gelen göçmenler<br />
Nymphaios adlı önderlerinin kılavuzluğunda<br />
gelip Karia'ya yerleşince, Kaphene<br />
Nymphaios'a gönül verir, ama Kryasos'lular<br />
bu göçmenlerin fazla yayılmasından korkarak<br />
onları yok etmek çarelerini düşünürler. Melos'luları<br />
büyük bir şölene çağırırlar, silahsız<br />
gelecekleri şölende onları topluca öldürmektir<br />
amaçları. Ne var ki Kaphene Nymphaios'a<br />
işi haber verir, Meloslular da kendi törelerine<br />
göre karılarını da şölene getirmek için<br />
izin isterler. Yerliler bunu kabul eder, göçmenlerin<br />
karıları elbiselerinin altında kılıç, kama<br />
saklarlar, Kryassos'lular kocalarına saldırınca,<br />
göçmenler silaha davranıp hepsini öldürürler.<br />
Kryassos şehrini yerle bir ettikten<br />
sonra Yeni Kryassos diye bir şehir kurarlar,<br />
Kaphene'yle Nymphaios birer tanrı gibi saygı<br />
görür. Plutarkhos'un anlattığı bu masal besbelli<br />
ki Yunanlı göçmenlerin Karia yerlilerine<br />
yaptıkları mezalimi örtmek için uydurulmuştur.<br />
Karkabos. Kuzey Yunanistan'da Trakya ve<br />
Makedonya bölgelerinde hüküm süren Triopas'ın<br />
oğlu. Triopas öyle zalim bir zorbaymış<br />
ki, Karkabos yurdunu kurtarmak için babasını<br />
öldürmek zorunda kalmış, sonra da suçundan<br />
arınmak için kral Tros'un yanına, Troas<br />
bölgesine sığınmış. Troya kralları ona toprak<br />
vermişler, o da Zelela diye bir şehir kurmuş<br />
(Erdek'in güneyinde, bugünkü Sarıköy?), orada<br />
yerleşmiş. Karkabos, Troya savaşında<br />
Troyalılardan yana çarpışan Pandaros'un<br />
atasıdır (Pandaros).<br />
Kassandra. Troya kralı Priamos'la karısı<br />
Hekabe'nin kızı (Tab. 16). Kassandra, Troyalı<br />
kral çiftinin, Hektor ve Paris'ten sonra, en<br />
ilgi verici evladıdır. Bu genç kızın yürekler<br />
acısı bir kaderi, trajik bir kişiliği vardır. Geleceği<br />
görme gücüyle yıkımları önlemeye çalışan,<br />
ama sözünü geçiremedigi için başına gelen<br />
belalardan iki misli etkilenip üzülen bilicinin<br />
dramını simgeler Kassandra; bugünün<br />
anlayış ve deyimine göre uzağı gören bilinçli<br />
bir insanın dramını.<br />
Efsaneler Kassandra'nın bu gücünü çeşitli<br />
yorumlarla anlatır. Birine göre, Kassandra'yla<br />
ikiz kardeşi Helenos bebekken, Priamos'la<br />
Hekabe Thymbralı Apollon şerefine,<br />
tanrının şehir dışında bulunan tapınağında<br />
bir şenlik düzenlemişler ve tören sonunda ço-
Change language