Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kalais. Kalais ve kardeşi Zetes, rüzgâr tanrı<br />
Boreas'ın oğullarıdır. Boreasogulları diye de<br />
anılırlar ve kanatlı birer cin olarak canlandırılırlar.<br />
Argonaut'lar efsanesinde rol oynayan<br />
Kalais'le Zetes, kral Phineus'u Harpyalardan<br />
kurtarmışlar (Argonaut'lar).<br />
Kalamos. Kamış anlamına gelen Kalamos,<br />
ırmak tanrı Maiandros'un (Büyük Menderes)<br />
oğluymuş. Rüzgâr tanrı Zephyros'la Hora'ların<br />
birinin oğlu olan Karpos adlı bir delikanlıya<br />
tutkunmuş. İki genç bir gün ırmakta<br />
yüzerken, Kalamos arkadaşını geçmek istemiş,<br />
Karpos bu yarışmada boğulmuş. Kalamos<br />
buna o kadar üzülmüş ki kuruya kuruya<br />
bir kamış haline gelivermiş. Adı meyve anlamına<br />
gelen Karpos da güzün ölüp ilkyazda<br />
dirilen tarla yemişine dönüşmüş. Karpuz sözcüğü<br />
oradan gelmedir.<br />
Kalkhas. Kalkhas Yunan efsanesinde, özellikle<br />
Troya destanlarında adı geçen en ünlü<br />
kâhinlerdendir. Homeros onu Ilyada'da şöyle<br />
tanıtır (İl. 69 vd.):<br />
Kalkhas, Thestor'un oğlu, tanrı<br />
sözcülerinin en büyüğü,<br />
biliyordu her şeyi, geçmekte olanı, geçmişi,<br />
geleceği.<br />
Phoibos Apollon verdiydi bu hüneri ona,<br />
bu hünerle geldiydi ta llyon'a Akha'lann<br />
gemileri.<br />
Troya savaşından önce de, sonra da Kalkhas'ın<br />
yönetmediği bir tek olay yoktur, geleceği<br />
görür, haber verir, sözüne uyulursa,<br />
doğru yoldan gidilmiş olur, uyulmazsa tanrı<br />
belalarıyla karşılaşılır. Kalkhas'ın rol oynadığı<br />
olaylar şöyle özetlenebilir: Alkhilleus dokuz<br />
yaşındayken, Kalkhas Troya'nın ancak Akhilleus<br />
katılırsa alınabileceğini, ama savaşta yiğidin<br />
öleceğini bildirmiş de bunun üzerine<br />
Akhilleus'un anası Thetis onu kız kılığına sokarak<br />
Skyros kralının kızları arasına saklamış<br />
(Akhilleus). Akha ordusunun Aulis'ten ilk yola<br />
çıkışında Kalkhas sunak sütünde bir yılanın<br />
bir kuşu yediğini görünce, Troya şehrinin ancak<br />
on yıllık bir abluka sonunda alınabileceğini<br />
söylemiş (Agamemnon). Ordunun ilk<br />
Mysia çıkışında Telephos'un sözlerini onaylamış<br />
(Telephos). İkinci Aulis durağında fphigeneia'nın<br />
kurban edilmesini salık vermiş (Iphlgeneia).<br />
Troya savaşında ordular anısında<br />
İM»<br />
vcl),ı çıkınca, nedenini bildirmiş ve Apollon<br />
rahibi Khryses'e kızı Khryseis'in geri verilme-]<br />
si gerektiğini bildirerek, Agamemnon'u kız<br />
dırmış, onunla Akhilleus arasında kavga çık<br />
masını ve İlyada'da konu olacak Akhilleus'un<br />
öfkesini kışkırtmış (bkz. îlyada, birinci bölüm).<br />
Paris öldükten sonra, Troya'nın düşmesi<br />
için Helenos'u ele geçirmek gerektiğini<br />
de o söylemiş (Helenos). Tahta atın yapılmasını<br />
ve şehre sokulmasını salık verdiği gibi,<br />
kendisi de atın içine saklananlardandır. Dönüş<br />
efsanelerinde de Kalkhas'ın rolü büyüktür:<br />
Tanrıça Athena'nın Aias'a yapılan hak<br />
sizlik yüzünden Akha'lara kızdığını, bu yüzden<br />
dönüşlerine engel olacakını bildiği için<br />
(Aias), kendisi Akhalarla Yunanistan'a dönmek<br />
istememiş; Amphiaraos'un oğlu bilici<br />
Amphilokhos'la birlikte gemiye binip, Anadolu<br />
kıyılarında Kolophon şehrine çıkmış ve<br />
orada kalmış (Amphilokhos). Kader Kalkhas'ın<br />
Anadolu'da ölmesini buyuruyor, kâhin<br />
de bunu biliyordu: Kendisinden daha usta<br />
bir biliciyle karşılaştığı gün Kalkhas'ın ömrü<br />
sona erecek diye bir tanrı sözü varmış, Kolophon'da<br />
Kalkhas kâhini Mopsos'u bulmuş,<br />
birbirine sorular sormuşlar, Mopsos hepsini<br />
bilmiş, Lakhas bilememiş. Öfkesinden canına<br />
kıymış ve Kolophon'un yakınında Notion<br />
şehrine gömülmüş derler (Mopsos). Anadolu<br />
ile ilgili birçok efsanelerde Kalkhas'ın yanılgıları<br />
anlatılır: Lykia kralı bir sefere çıkacak olmuş,<br />
sonucu üstüne Kalkhas'a da Mopsos'a<br />
da danışmış, Kalkhas zafer kazanacağını,<br />
Mopsos yenileceğini öngörmüş. Mopsos haklı<br />
çıkınca, Kalkhas kendini öldürmüş. Aiolya<br />
bölgesinde, Myrina yakınındaki bir kutsal koruluğa<br />
Kalkhas bir bag ekmiş, ama ora bilici<br />
lerinden biri bağının şarabını içemeyeceğini<br />
söylemiş, şarabı içmek üzereyken Kalkhas bu<br />
söze öyle gülmüş ki boğulmuş ve şarabı içemeden<br />
ölmüş.<br />
Kalliope. Adı güzel sesli anlamına gelen<br />
Kalliope dokuz Musa'ların biridir. Hesiodos<br />
Theogonia'nın başında Musa'lara seslenip,<br />
hepsinin adını sayarken Kalliope için "hepi|<br />
nin başı sayılan Kalliope" der.<br />
Erken ilkçağlarda Musa'ların yetki alanı sı<br />
nırlanmış değildir, ama iskenderiye şiirinde<br />
Kalliope lirik şiirin esin perisi sayılır. Başka
Change language