Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

ürdü. Konsullar göreve başlamadan gelip
ona yakarmak zorundalardı, zafer kazanan
başkomutanlar zafer çelenklerini ve ilk kurbanlarını
(ki bunlar beyaz boğalardı) ona
adarlardı. İupiter Roma'nın dış ilişkilerini ve
uluslararası antlaşmalarını koruyan bir tanrı
sayılırdı. Tanrılar arasında tam bir otorite
kurduğu gibi, devlet otoritesini ve disiplinini
simgelerdi. Flamen dialis adıyla görevlendirilen
başrahibi İuno'nun başrahibesiyle evlenerek
tanrılar arasındaki kutsal birliği yansıtm'akla
yükümlüydü.
Jüpiter'in siyasal rolü bununla bitmez, Feretrius
adıyla Roma'nın savaş alanında da
baştanrı sayılırdı: Düşmandan alınan bütün
silahlar, öldürülen düşmanların soykaları bu
İupiter'e adanır, ayrıca Stator unvanıyla İupiter'in
düşmana karşı koyduğu, Roma'ya saldırıların
her türlüsünü durdurduğu sanılırdı.
Durduran anlamına gelen Stator sıfatının
kaynağı şöyle açıklanırdı: Roma'lılaria Sabin'
ler arasındaki savaşta Roma'lılar Sabin'lerin
karılarını kaçırdıktan sonra, bir ara Sabin'ler
ağır basmış ve şehri almak üzereymişler ki,
Romulus kılıcını kaldırarak Forum'da İupiter'e
ant içmiş, düşmanı durdurursa olduğu
yerde bir tapınak kurmaya yemin etmiş. Tanrı
da Sabin'leri püskürterek Forum'da Palatinus
tepesinin dibinde İupiter Stator'a adanmış
tapınağa kavuşmuş.
Roma İmparatorlumu çağında imparatorlar
baştanrı İupiter'le ilişki kurmaya ve doğrudan
doğruya İupiter Optimus Maximus'un kılavuzlumu
ve koruyuculuğu altında olduklarını
belirtmeye çalışırlardı. Kimi Jüpiter'i düşünde
görüp ondan doğrudan doğruya esinlendiğini
ileri sürer, kimi İupiter'in sıfatlarını kendi adına
taktırırdı. Taşra kentlerinde ve ele geçirilen
yabana ülkelerde Romalıların ilk işi Roma'da
Capitolium tepesindeki üçlü tapınağın
bir tıpkısını kurmak, böylece İupiter'in devlet
tanrısı olarak egemenliğini kabul ettirmekti.
Bu siyasal niteliğini İupiter Roma devletinin
son demlerine dek koruyabilmiştir.
İuturna. Eski adı Diuturna (diuturna sürekli,
ölümsüz demek) olan İuturna bir su nympha'
ı /./i
siydi. Kültü Latium bölgesinden Roma'ya
sonradan getirilmiş ve Forum'da bulunan
bir suya "İuturna Havuzu" adı verilmiştir. Bu
pınarın şifalı niteliği olduğu gibi İuturna da
iyileştirici bir tanrıça sayılırdı. Mars Meydanında,
sulak bir bölgede bulunan tapmağı
Augustus zamanında buraları kurutulunca kaldırılmıştır.
İmparatorluk dönemi şairleri İuturna'yı Aeneas'ın
düşmanı Turnus'un kız kardeşi sayarlar
ve Turnus'la birlikte savaşa katıldığını söylerler.
İupiter'in sevdiği bu su perisine tanrı
ölümsüzlük bağışlamış ve Latium 'daki bütün
suların koruyuculuğunu vermiş. Ovidius Lara
ve Lares tanrılardan söz ederken İupiter'in
İuturna'ya olan aşkını, nympha'nın bin bir biçime
girerek tanrıdan kaçtığını anlatır (Lara).
Bir efsaneye göre de İuturna tanrı İanus'un
eşi ve pınarlar tanrısı Fontus'un anası olarak
gösterilir (lanus, Fontus).
İustitia. Roma'da adaletin simgesi. Yunan
tanrıları arasında Themis'e değil de, daha
çok Dike'ye benzemektedir. İustitia Altın
Çağda insanlar arasında bulunurken (Soylar
Efsanesi), insanların gitgide daha çok suç işlemesi
onun artık yeryüzünde tutunamamasına
yol açmıştır. Göğe çıkmış ve burçlar arasında
Bakire burcu olmuştur.
İuventus. Gençliği simgeleyen tanrıça. Roma'nın
en eski çağlarında Yunan tanrıçası
Hebe ile hiçbir ilişkisi olmadığı halde, sonradan
bu iki tanrıça benzeşmişlerdir. Ama tuventus'un
asıl görevi genç delikanlılar çocuk
elbisesini bırakıp "toga virilis" yani yetişkin
erkek toga'sını giydikleri zaman onları korumaktır.
İuventus'a Capitolium'da İupiter, İuno
ve Athena üçlüsüne ayrılmış tapınağın
içinde ve özellikle Athena'nın "cella"sında bir
sunağın ayrılmış olması bu tanrıçanın eskiliğine
delildir. Roma İmparatorluğu zamanında
İuventus tanrıçanın koruyuculuğu altında bir
çeşit gençlik dernekleri kurulmuş, bunlarla
imparatorluk politikasının yayılmasına ve
gençlerin askerlik öncesi bir eğitim görmelerine
çalışılmıştır.