Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Italos. İtalya'ya adını veren kurucu kahraman.<br />
Italos'un asıl kaynağı üstüne mythos<br />
yazarları arasında ayrılık vardır, Sicilya'dan,<br />
Yunanistan'ın batısındaki adalardan, daha<br />
başta yarlerden geldiği ileri sürülür. Çok iyi,<br />
hak ve barışsever bir kralmış, halkını öyle uyuygar<br />
bir hale getirmiş ki, önce yalnız kuzeye<br />
verilen ltalia adı - güneye Ausonia denirdi -<br />
bütün yarımadaya yayılmış.<br />
Ithakos. İthaka adasına adını veren kurucu<br />
kahraman. Zeus soyundandır, iki kardeşiyle<br />
birlikte Korfu adasından İthaka'ya göçer ve<br />
.adada İthaka şehrini kurar. Kentin başlıca<br />
çeşmesinin kuruluşu da ona atfedilir.<br />
Itylos. Thebai'de anlatılan bülbül efsanesinde<br />
llylos, Aedon'la Thebai'li Zethos'un oğludur.<br />
Aedon, eltisi Niobe'nin oğlunu öldürmek<br />
isterken kendi çocuğu İtylos'u öldürür ve ömrü<br />
boyunca dövündükten sonra bülbül haline<br />
getirilip gene İtylos diye ağlar (Aedon).<br />
İtys. Aynı efsanenin Attika'da ve özellikle<br />
tragedya yazarlarınca anlatılışında adı geçen<br />
çocuk, Itys, Prokne'nin oğludur, babası da<br />
Thebai efsanesinde olduğu gibi Zethos değil,<br />
Trakya kralı Tereus'tur. Atina kralı Pandion'un<br />
kızı Prokne ile evlenir (Aedon).<br />
Iulus. Aeneas'ın oğlu Ascanius'un (Yun. Askanıos)<br />
italya'ya geldikten sonra aldığı ad. İulus<br />
Caesar'ın ve onun evlatlığına girdiği için<br />
imparator Augustus'un da üye bulundukları<br />
ünlü İulii soyunun atası sayılır. İulus Roma'nın<br />
metropolü olan Alba Longa şehrini<br />
kurmuştur.<br />
İulus adının kaynağı şöyle açıklanır: Aeneas<br />
ortadan kaybolup Latium bölgesinde savaş<br />
patlayınca, Ascanius Troya'dan gelme askerlerle<br />
Latium'dan devşirme ordunun başına<br />
geçmiş ve Rutul'larla Etrüsk'lere başarıyla<br />
karşı koymuştur. Ödül olarak kendisine İobum<br />
(ya da lolum) adı verilmiş ki, bu da Iuppiter'in<br />
bir küçülmesi olsa gerek, yani "Küçükk<br />
İuppiter" olmuş. Oradan da İulus çıkmış<br />
olsa gerek.<br />
luno. Hera ile bir tutulan Romalı tanrıça.<br />
Aslında luno ayın değişimlerini simgeleyen<br />
lbir tanrıçadır ve luppiter, luno, Mnerva üçlüsü<br />
içinde Quirinalis sonra Capitolium<br />
tepelerinde tapınağı olmuştur, İono'nun daha<br />
başka tapınakları da vardır: En önemlisi, Roma<br />
kalesinde İuno Moneta'ya ayrılmış olamy<br />
di (Moneta uyaran, hatırlatan demektir). I. O.<br />
390 yılında Roma bir gece Galya'lıların saldı<br />
nsına uğrayınca, bu tapınağın kutsal kazları<br />
ötüşleriyle halkı uyandırmışlar ve şehrin kurtulmasını<br />
sağlamışlardır.<br />
İuno'ya daha başka sıfatlarla da tapındırdı:<br />
İuno Lucina doğuma bakmakta ve doğumu<br />
kolaylaştırmaktadır. İuno Lucina'ya sunu yapılırken<br />
herkesin kemer ya da kuşağını çözmesi<br />
gerekirdi, çünkü giyside herhangi bir<br />
düğüm gebe kadının kurtuluşunu önleyebilir<br />
inancı vardır.<br />
Roma'da İuno genellikle kadınların konıyu<br />
cusudur, kadınlar arasında da meşru yoldan<br />
evlenmiş olanların tanrıçasıdır. Mart ayının<br />
ilk günü kutlanan Matronalia bayramında<br />
"matrones" yani evli barklı, çocuklu kadınlar<br />
hem İuno'nun oğlu tanrı Mars'ı, hem de Sabin<br />
kadınlarının kaçırılmasından sonra Romalılarla<br />
Sabin'ler arasındaki barışın kurul<br />
masını anarlardı.<br />
Roma dininde her erkeğin "genius"u (Geni<br />
us) olduğu gibi, her kadının da "İuno"su vardı.<br />
Bu koruyucu İuno yalnız ölümlülere degil,<br />
tanrıçalara da bakardı. Tanrıçanın "luno So<br />
roria" (kız kardeşi koruyan İuno) olarak Horatius<br />
efsanesinde de rolü vardır (Horatius).<br />
İupiter (yahut İuppiter). Adı Zeus baba,<br />
baba tanrı ya da gök tanrı anlamına gelen Dles-piter<br />
(yani Zeus pater)den türemiş olan İupiter<br />
aslında Roma pantheon'unun en eski,<br />
en büyük tanrısıdır. Yunan dininin etkisiyle<br />
sonradan Zeus'la bir tutulmuştur. Roma di<br />
ninde İupiter gök, gün ışığı, hava, yıldırım ve<br />
şimşek gibi doğal güçleri simgeleyen tanrıdır,<br />
bu yüzden de Fulgurator, Fulminator (şimşek<br />
çakan), Tonans, Tonitrualis (gök gürleten),<br />
Pulvius (yağmur yağdıran) sıfatlarıyla anılır.<br />
Doğanın büyük yöneticisi sayılan bu tanrıya<br />
Roma'nın kutsal tepesi Capitolium'da tapınılırdı.<br />
İupiter Capitolinus'a dikilen tapınağa<br />
sonradan İuno ve Minerva da alınmış, böylece<br />
Capltolium üçlüsü adıyla bu tanrılara tapınılmıştır.<br />
Aynı tepede iupiter Optimus MaxlııHIS<br />
(en İyi, en büyük iupiter) Roma devleti<br />
nin koruyucusu ve yöneticisi olarak tapım gö-
Change language