Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ir kurucu ata bulmak amacıyla, efsanesi Atina'da<br />
uydurulduğu besbelli olan bir kişidir.<br />
Soy ağacından görüldüğü gibi (Tab. 20), Hellen'lerin<br />
büyük atası olarak gösterilen Hellen'in<br />
üç oğlu vardır: Ksuthos, Doros ve Aiolos.<br />
Doros'la Aiolos, Dor ve Aiol soylarının<br />
doğrudan doğruya isim babaları, Ksuthos ise<br />
oğlu İon aracılığıyla İon'lar, ya da İonyalılar<br />
denilen soya ata olmuştur. Bu süreç üstüne<br />
efsane yazarlarından hemen de hiçbir bilgi<br />
edinilmez, tarihçilerse çeşitli amaçlarla çeşitli<br />
biçimlerde anlatırlar İon efsanesini. Herodotos<br />
şöyle der (Tar. VII, 94): "İonyalılar Peloponez'de<br />
bugünkü Akhaia'da oturdukları sürece,<br />
yani Danaos'la Ksuthos Peloponez'e<br />
gelmeden önce, Hellen'lerin söylediğine göre<br />
Pelasgoi Aigialees adını taşırlardı, Ksuthos<br />
oğlu İon'dan sonra da onlara İones dendi".<br />
Efsane şöyledir: Ksuthos'u iki kardeşi Doros'la<br />
Aiolos Tesalya'dan kovarlar, o da Attika'da<br />
Atina iline yerleşir, orada Atina kralı<br />
Erekhtheus'un kızı Kreusa ile evlenir (Erekhteus),<br />
kral ölünce Attika'dan sürülür ve Peleponez'in<br />
kuzey kıyısına, sonradan Akhaia denilecek<br />
bölgeye yerleşir; o zamanlan bu bölgede<br />
Aigialeos'un Pelasg soyları otururlardı.<br />
Ksuthos ölür, iki oğlundan biri Akhâios Tesalya'ya<br />
döner, öteki İon Aigialeas ülkesine<br />
saldırmaya hazırlanır ki, kral Selinos kızı Helike'yi<br />
ona verip kendisine halef seçer. Selinos<br />
ölünce, İon Helike adlı bir kent kurar ve<br />
halkına İones adını verir. O sırada Atina'lılar<br />
Eleusis'e karşı savaşta kendilerine yardım etmesi<br />
için İon'u çağrırlar ve İon Attika'da<br />
ölür. Soyu bir süre Aigialeos bölgesinde kaldıktan<br />
sonra, Tesalya'dan gelen Akhaios'un<br />
saldırısına uğrar. Akhaios bölgeyi alır, Akhaia<br />
adını verir. Pausanias'ın anlattığı bu efsane<br />
belli ki Akhaia bölgesinin, İones ve Akhaioi<br />
adlarını taşıyan boyların kaynağını açıklamak<br />
amacıyla kurulmuştur. Strabon'un anlatımı<br />
ise başkadır: Ksuthos Erekhteus'un kızıyla evlendikten<br />
sonra Attika'da dört kentler antlaşmasını<br />
kurar (Tetrapolis), oğullarından Akhaios<br />
Peloponez'de Akhaia bölgesini kurar,<br />
öbür oğlu İon da Attika'ya kral seçilir, bölgeyi<br />
siyasal ve sosyal alanda düzene koyar ve<br />
soyunun denizaşırı göçlere katılmasını sağlar.<br />
Tragedya şairlerinden Euripides'in "İon"<br />
adlı oyununda İon Ksuthos'un değil, Apol-<br />
lon'un oğlu olarak gösterilir. Tanrı Kreusa'yı<br />
Atina akropolünün bir mağarasında gebe bırakır,<br />
kadın İon'u doğurduktan sonra bebeği<br />
bir sepet içine koyup kayalık bir yere bırakır,<br />
Apollon onu tanrı Hermes'e verip Delphoi'ye<br />
gönderir. Orada tapınak rahibesi çocuğu<br />
büyütür. Ksuthos'la Kreusa evlendikten sonra<br />
bir türlü çocukları olmaz, Apollon tapmağına<br />
başvurup bunun nedenini sorarlar, o sırada<br />
Kreusa İon'u görür, önce tanımak istemez,<br />
sonra kabul eder, tanrı buyruğuna uyarak<br />
genci alırlar, kendi oğulları olarak büyütürler,<br />
Atina krallığına getirirler. Bu oyun Euripides'in<br />
mutlu bir sonuca bağlanan tragedyalarından<br />
biridir ve böyle olduğu için de pek<br />
tragedya sayılmaz. Bunun da amacı İonya'lıların<br />
kaynağını Atina'ya, üstelik burada<br />
tanrı Apollon'a bağlamaktır.<br />
İphianassa. Homeros destanlarında Agamemnon'un<br />
kızı İphigeneia'ya verilen ad (1phigeneia).<br />
İphigeneia. Agamemnon'la Klytaimestra'nın<br />
kızı, Elektra, Orestes ve Khrysothemis'in<br />
kardeşi (Tab. 15). Homeros destanlarında<br />
fphigeneia'dan pek söz edilmez, adı<br />
İphianassa olarak birkaç kez geçer, efsanesi<br />
Troya savaşıyla doğrudan doğruya ilgili olduğu<br />
halde, Homeros ne Aulis'teki, ne Tauris'teki<br />
serüvenine dokunur. Bunun tam tersine<br />
tragedya yazarları ve özellikle Euripides,<br />
("İphigeneia Aulis'te" ve "İphigeneia Tauris'te"<br />
adlı iki tragedyası vardır) İphigeneia tipine<br />
büyük bir ün kazandırmış ve Troya savaşıyla<br />
doğrudan doğruya ilişkili tek kişi olarak<br />
İphigeneia batı yazınını da etkilemiş, Racine<br />
ve Goethe'ye konu olmuştur. Bizim burada<br />
anlatacağımız efsanesi doğrudan Euripides'in<br />
iki tragedyasının özeti olacaktır.<br />
Akha ordusunun Troya'ya varmak için on<br />
yıllık bir zaman yitirdiği anlatılır. Bunun bir<br />
süresi savaşa katılacak çeşitli filoların Aulis'te<br />
toplanmasıyla geçmiştir. Aulis Euboia yarımadasının<br />
karşısında bir limandır. Akha'Iar<br />
orada toplandıktan sonra gemilerin yola çıkması<br />
için uygun bir rüzgâr esmesini beklemişlerdir.<br />
Ne var ki ortalık sütliman, en ufak bir<br />
hava estiği yok. Bunun nedeni ordunun bilicisi<br />
Kalkhas'a sorulunca, verdiği cevap Aga-
Change language