Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

O zaman babam Pytho'ya, Dodona'ya
adam üstüne adam yolladı öğrenmek için
tanrılar ne istiyor, ne istemiyor diye.
Ama gönderdiği adamlar dönünce
karışık, karmakarışık sözler ediyorlardı.
Sonunda günün birinde
anlaşılır bir söz geldi tnakhos'a,
bu söz açıkça diyordu ki babama:
At kızını evinden, yurdundan dışarı,
gitsin, tanrılara bir kurbanlık gibi,
dolaşıp dursun dünyanın dört bir yanma,
yoksa Zeus yıldırımlarıyla
çarpıp yok edecek senin soyunu.
Apollon'dan gelen bu sözleri düyunca
babam,
kovdu beni, attı evinden dışarı
Kendi için de, benim için de kötü bir şeydi
bu,
ama ne yapsın, Zeus'tu onu zorlayan.
Biranda değişiverdi içim, dışım,
birden şu boynuzlar çıktı başımdan.
Kerkhne'nin, Lerna'nın tatlı sularına
doğru.
Argos adında birini taktılar peşime.
Bu, Toprağın oğlu asık suratlı çoban
adım adım izliyordu beni,
sayısız gözlerini dikerek üstüme.
Beklenmedik biranda can verdi bu çoban,
bense hep o belalı iğnenin zoruyla
Bu topraktan o toprağa koştum durdum.
İo'nun kişiliğine ve efsanesine daha bir kutsallık
veren bu öyküden sonra Prometheus
İo'ya kaderin kendisine neler hazırladığını bildirir:
Mısır'a varacak, orada gene insan biçimine
girecek ve Zeus'un oğlu Epaphos'u doğuracaktır
(Epaphos). Akdenizin güney ve
doğu kıyılarına yayılan iki dallı bir kral soyunun
atası olacaktır, dölleri soylarının kaynağı
olan Yunanistan'a döneceklerdir (Aigyptos,
Danaos). Bir efsaneye göre, İo'nun başına
bir dert daha gelir: Kuret'ler Epaphos'u kaçırırlar,
ama Hera'nın bu düzeni de boşa çıkarıldıktan
sonra İo Mısır'a döner ve orada bir
tanrıça gibi tapım görür, to'nun Mısır tanrıçası
îsis'e benzetilmiş efsanelik bir kişi olduğu
besbellidir (îsis).
İobates. Lykia kralı, Akrisios ve Bellerophontes
efsanelerinde rol oynar: Proitos ikiz
kardeşi tarafından Argos'tan sürülünce, Lykia'da
İobates'in yanına sığınır ve bir süre sonra
kralın kızı Anteia (ya da Stheneboia) ile evlenir.
Sonra da İobates'in yardımıyla döner
Tiryns'te kral olur. Karısı Anteia Bellerophontes'e
iftira edince, Proitos yiğidi Homeros'un
dediği gibi "ölüm işaretleriyle" (İl. VI,
169) İobates'e gönderir, o da yiğidin canına
kıymak için ona Khimaira'yı öldürmesini buyurur
(Bellerophontes). Yiğit İobates'in ona
yüklediği bütün işleri başardıktan sonra, kralın
kızıyla evlenir ve İobates ölünce Lykia kralı
olur.
İokaste. Tragedya yazarlarınca Oidipus'un
hem anası, hem karısı olan kadının adı. Destanda
adı Epikaste olarak geçer. İokaste,
Thebai'li Menoikos'un kızı ve Kreon'un kız
kardeşidir. Thebai kralı Laios'la evlenir ve
Oidipus'u doğurur. Laios'un öldürülmesinden
sonra oğlu olduğunu bilmediği Oidipus
Thebai tahtına çıkınca, İokaste onunla evlenir
ve ikisi erkek, ikisi kız dört çocukları olur
(Tab. 19). İokaste işlediği dogadışı suçu öğrenince
kendini asar (Laios, Oidipus).
İolaos. Herakles'in üvey kardeşi olan İphikles'in
oğlu. İolaos amcası Herakles'in yanıbaşında
yiğidin bütün işlerine katılmış ve ona
yardım etmiştir. Herakles öldükten sonra
oğullarının çabasını desteklemiş, efsaneye
göre de Yunanistan'dan ayrılıp Sardinya adasına
yerleşmiş, orada birçok şehirler kurmuştur.
Herakles kültünü Sardinya'ya sokmuş,
kendisi de Eurystheus'u cezalandırdığı için,
Zeus'un sevgisini kazanmış, Zeus onu öldükten
sonra tanrılar arasına alıp, Hebe eliyle
gençleştirmiştir.
İole. Oikhalia kralı Eurytos'un kızı, Herakles'in
ölümüne sebep olan kadın (Eurytos,
Herakles). Eurytos kızını ok atmada birinci
gelecek olana vereceğini söylemiş, yarışmayı
Herakles kazanınca, lole'yi yiğide vermek istememiştir:
Herakles'in çılgınlığa kapılıp İole'
den doğacak çocukları öldürmesinden korkuyordu.
Yiğit de İole'yi elde etmek için Oikhalia
şehrini almak ve kızı kaçırmak zorunda
kalır. İole ile evlenmek hazırlıklarına girişir,
o sırada Deianeira'dan yeni bir gömlek ister.
Büyülü gömlek bedenini yakar ve yiğit
kendi yaptırdığı odun yığınına çıkıp ölünce lole'yi
oğlu Hyllos'a verir (Deianeira, Hyllos).
ton. İon, Ege kıyılarına yerleşmiş, iaones
adıyla anılan boylara Yunanistan'dan gelme