Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
I<br />
İakkhos. İakkhos, Eleusis myster'lerinde rol<br />
oynayan bir tanrıdır. Başında mersin dallarından<br />
bir çelenk, elinde bir meşale ile kutsal<br />
erenler alayını yöneten genç bir adam olarak<br />
gösterilir. Adı Bakkhos'un adı gibi gizli törenlerde<br />
atılan "İakkhe" çığlıklarından türemiş<br />
olabilir. Dionysos'la yakından ilişkisi vardır.<br />
Öyle ki İakkhos, Anadolu'dan gelme tanrı Dionysos'un<br />
Yunanistan'da ve özellikle Eleusis'te<br />
yaratılmış bir tıpkısı sayılabilir. Kaynağı<br />
üstüne söylentilerin çeşitliliği bu tanrının kendine<br />
özgü bir kişiliği olmadığını gösterir.<br />
Kimi efsanelere göre İakkhos, tanrıça Demeter'in<br />
oğlu, ya da kocasıdır. Kimine göre<br />
de Demeter'in değil de, onun kızı Persephone'nin<br />
oğludur. Zeus'la Persephone'nin<br />
birleşmesinden doğmuştur ve Zagreus'tur,<br />
Zagreus'un başka bir adla anılmasıdır (Zagreusj.<br />
Bambaşka bir efsane onun kaynağını<br />
Phrygia'da gösterir: Tanrı Dionysos Phrygia<br />
nympha'sı Aura ile birleşmiş, Aura'nm tanrıdan<br />
ikiz çocukları olmuş, biri de İakkhos'<br />
muş, ama Aura günün birinde çıldırmış ve<br />
ikizlerinin birini parçalayıp yemiş, o sırada<br />
Zeus'un sevdiği başka bir Nympha İakkhos'u<br />
kaçırmış ve Eleusis'teki Bakkha'lara götürüp<br />
bırakmış. Aura da kendini Sangarios (Sakarya)<br />
ırmağına atmış, sonra da bir pınar olarak<br />
gene yeryüzüne çıkmış. Bu motif için bkz.<br />
Agdistis ve Attis efsaneleri.<br />
İalmenos. Ares'in oğlu. İlyada'da adı geçer<br />
(Askalaphos).<br />
İambe. Kır tanrısı Pan'la su perisi Ekho'nun<br />
kızı sayılan İambe, Eleusis kralı Keleos'un<br />
evinde hizmet ediyormuş ki, kızı Persephone'yi<br />
aramaya çıkan Demeter oraya uğramış.<br />
Üzüntüden yüzü gülmeyen tanrıçayı İambe<br />
yaptı§ı şakalarla güldürmeyi başarmış. İlkin<br />
Yunan taşlamalarının, sonra da tragedya ve<br />
komedyalarda konuşma vezni olan "iambos"<br />
veznine adını veren bu İambe imiş.<br />
İanus. Roma'ya özgü bir tanrı. Efsaneleri<br />
hep Roma dini ve uygarlığıyla ilişkili olan İa<br />
nus, Yunan tanrılarının Latin dünyasına etkilerinden<br />
sonra da Roma'nm başlıca tanrısı<br />
olarak kalmış ve bir yerde İuppiter'den daha<br />
önemli sayılmıştır. Roma şehrinin kuruluşunda<br />
büyük bir rol oynar.<br />
Bazı efsane yazarlarına göre, İanus İtalya'<br />
nın yerlisidir, bazılarına göre de İtalya'ya Tesalya'dan<br />
göçmüş ve Roma'nın yedi tepesinden<br />
birinde İaniculum diye kendi adını taşıyan<br />
bir şehir kurmuştur. Tiber ırmağına adını<br />
veren de oğlu Tiber'dir. İuppiter Saturnus'u<br />
kovup da bu tanrı Latium'a sığınınca,, onu karşılayan<br />
ve konuklayan İanus'tur (Saturnus).<br />
İanus'un krallığı İtalya'nın altın çağına rastlar.<br />
İanus zamanında insanlar hep iyi ve namuslu<br />
imiş, tam bir barış ve uyum içinde yaşarlar<br />
ve toprak da onlara her şeyi kendiliğinden<br />
bagışlarmış. İanus uygarlık yollarının<br />
hepsini açmış onlara: Gemiler yapmasını,<br />
para basmasını öğretmiş. Şehirler kurdurup<br />
toprağı işlemeyi, yasalar çıkarmayı hep tanus'a<br />
borçluymuşlar. Saturnus, kendisini konuklayan<br />
İanus'a geçmiş ve geleceği görme<br />
yetisini bağışladığı içindir ki, İanus tanrıyı Roma'lılar<br />
iki çehreli olarak canlandırırlar. Roma'nın<br />
altın paraları üstünde tanrının, biri<br />
sağa, biri sola bakan iki çehreli bir profili görünürdü.<br />
İanus her başlangıcın tanrısı sayılırdı,<br />
yılın ilk ayına onun adı verilmiş ve İanuarius<br />
denmişti. Kapıları bekleyen tanrı sayılır,<br />
çünkü kapılar da kendisi gibi iki yana bakarlar.<br />
Roma'nın koruyucu ve kurtarıcısı olarak İanus<br />
üstüne şu efsane de anlatılır: Romulus'un<br />
yönetimindeki Roma'lılar şehri kurduktan<br />
sonra Sabin'lerin karılarını kaçırıp kendilerine<br />
eş ettikleri zaman, Sabin kralı Titus Tatius<br />
bir gece yeni kurulan kente saldırmış, Capitolium<br />
tepesinin bekçisi Tarpeia da kaleyi Sabin'lere<br />
teslim etmek üzereymiş ki, İanus tanrı<br />
bir sıcak su kaynağı fışkırtmış, böylece düşmanı<br />
korkutarak püskürtmüş. Bu mucizeyi<br />
anmak için Roma'lılar ondan sonra Forum'<br />
da yaptıkları İanus tapınağının kapısını savaş<br />
sırasında hep açık tutar, tanrının şehri düşmandan<br />
korumasını sağlarmış. İanus kapıları<br />
ancak barış zamanında kapanırmış. İanus kapısı<br />
imparator Augustus'tan önce ancak bir<br />
kez (İ. Ö. 237'de), Augustus çağında ise üç<br />
kez kapatılmış.
Change language