Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
safranlardan, sümbüllerden, tatlı bir halı,<br />
uzanıverdi ikisi de halının üstüne,<br />
sardı onları güzel bir altın bulut,<br />
buluttan çiy damlaları akıyordu pırıl pırıl.<br />
Bugün de Kazdag'ın tepesine çıkın, aralarında<br />
otlar fışkıran tepsi gibi serilmiş, kocaman,<br />
dümdüz taşlar görürsünüz ve bu aklı yeşilli<br />
halıların üstünde tanrıların seviştiğini geçirirsiniz<br />
aklınızdan.<br />
(2) EFSANELERİ. Hera'nın doğrudan doğruya<br />
efsanesi yoktur, ama Zeus'un aşklarında<br />
rol oynar, onlara karışır, hele bu aşklardan<br />
doğan çocukların yakasını bırakmaz, ömürleri<br />
boyunca kini, öfkesiyle izler onları. İlk ve<br />
en büyük kurbanı, Alkmene'nin Zeus'tan doğurduğu<br />
Herakles'tir. Güçlü yiğidi üst üste<br />
kahramanlıklar yapmaya zorlayan Hera'dır.<br />
Adı Herakles'in bile "Hera'nm ünü" anlamına<br />
geldiğini ileri sürenler bile vardır (Herakles).<br />
lo, Epaphos, îno ve Athamas, Dionysos<br />
ve Tityos efsanelerinde, Teiresias'ı kör<br />
etmekte rol oynar. Üç Güzeller yarışmasında<br />
birinciliği kazanamaması Paris'e ve Troya'ya<br />
dinmez kinin bir nedenidir, öte yandan Akhilleus'un<br />
anası Thetis'i kıskandığı halde, onu<br />
büyüttüğü için oğlu Akhilleus'u tutar (Thetis).<br />
Bir efsane Menelaos'u ölümsüz kıldığını anlatır<br />
(Menalaos).<br />
Devlere karşı savaşa katılmıştır. Bu sırada<br />
Porphyrion ona tutulmuş ve elbisesinin ucunu<br />
yakalayarak onu kendine çekmek istemiştir,<br />
o sıra Zeus devi şimşekle yere sermiş. İksion<br />
da Hera ile birleşmek istemiş, ama Zeus<br />
Hera'nın buluttan bir görüntüsünü yaparak<br />
onu aldatmıştır (Prophyrion, îksion).<br />
Hera Argonaut'lar seferinde Argo gemicilerine<br />
yardımda bulunmuş, tehlikeli geçitleri<br />
geçmelerini sağlamıştır (Argonaut'lar).<br />
Kızı Eileithyia ile doğumlara gözcülük eden<br />
tanrıça Hera'nın en sevdiği kuş tavus kuşudur.<br />
Göz göz tüyleri, tanrıçanın lo'ya bekçi<br />
koyduğu Argos'un yüz gözünü simgelermiş<br />
(Argos). Yemiş olarak narı, çiçek olarak zambağı<br />
severmiş.<br />
Roma'da Hera tanrıça İuno ile bir tutuldu<br />
(tuno).<br />
Herakleidai, yahut Heraklesoğulları. Bu<br />
ad, yalnız Herakles'in oğullarına ve torunlarıne<br />
değil , yiğidi ata olarak benimseyen birçok<br />
soylara verilmektedir (Tab. 13). Herakles öldükten<br />
sonra, Eurystheusogullarını da ezmeye<br />
çalışır. Heraklesoğulları bu yüzden oradan<br />
oraya sürünür, sonunda Atina'da yiğit Theseus'tan<br />
yardım görürler ve düşmanlarını bir bir<br />
yenerek Yunanistan'da ve özellikle Peloponez'de<br />
egemenliği ele geçirirler. Heraklesogullarının<br />
Yunanistan'da tutunması Dor ırkının<br />
Peloponez'i ele geçirmesinin efsane alanına<br />
yankısıdır. Ne var ki yalnız Yunanistan<br />
kral aileleri değil, Anadolu ve İtalya'da da bazı<br />
soylar Heraklesoglu adını almışlardı. Örneğin<br />
Lydia kralı Kroisos (Karun), soyunun Herakles'in<br />
Omphale ile birleşmesinden meydana<br />
geldiğini ileri sürer, Roma kralı Tarquinius<br />
da Herakles'in bir oğlunu atası olarak kabul<br />
ederdi.<br />
Herakles. Helene kadın olarak neyse, Herakles<br />
de erkek olarak odur, yani Yunan ve<br />
Latin mythos yazarlarını sonsuzca esinleyen<br />
efsanelik bir kişi. Ne var ki Grek boylarının<br />
ve özellikle Dor'ların kahramanlık görüş ve<br />
anlayışlarını kişiliğinde toplayan Herakles bir<br />
çeşit ulusal kahraman olmuştur. İnsanın doğaya<br />
karşı yenilmez saldırma ve dayanma gücünü<br />
simgeler. Yaptığı işler hep iyiye dönüktür,<br />
doğanın insanın başına saldığı afet ve<br />
musibetleri yok etmekle insanlığa sonsuz iyiliği<br />
dokunur. Oysa kendisi trajik bir kişidir:<br />
Kahraman olmayı kendi seçmemiştir, tanrı<br />
vergisi kuvvetinden de zevk duymaz, tersine<br />
onu dizgine vuramadığı için, istemeyerek suç<br />
işler ve dengeyi bir türlü bulamayıp kendinden<br />
geçer, çıldıracak gibi olur. Herakles'e bütün<br />
işleri, kahramanlıkları zorla yaptırılır, Herakles<br />
köledir, insafsız bir efendinin buyruğunda<br />
ömrü boyunca çalışmak onun kara kaderidir.<br />
İlk doğduğu günden beri peşini bırakmayan<br />
Hera'nın kin ve öfkesi son demine<br />
kadar da rahata kavuşturmaz onu. Tam işleri<br />
bitmişken korkunç bir yanlışlık yüzünden cayır<br />
cayır yanar ve ölür. Ama böylece büsbütün<br />
arınıp ölümsüzlüğe kavuşur.<br />
(1) ADI. Asıl adı Alkides, yani dedesi Alkaios'tan<br />
gelme bir soyadıdır. Sonra Pythia kahini<br />
adını değiştirir, Herakles kor. Herakles<br />
adının "Hera'nın ünü" anlamına geldiğini İle<br />
ri sürerlerse de "heros" yani kahraman sözcüğü<br />
ile ilişkisi daha akla yakındır.
Change language