Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Gümüş ayaklı Thetis Hephaistos'un evine
vardı,
yok olmaz, tunçtan, yaldızlı bir evdi bu,
üstündü öbür ölümsüzlerin evlerinden,
çarpık bacaklı tanrı yapmıştı bu evi.
Hephalstos'u körükleri arasında çalışır
buldu,
kan ter içinde gidip geliyordu o yandan bu
yana,
üçayak yapıyordu tam yirmi tane.
Dayayacaktı onları sarayının dik duvarına,
her üçayağın altına altın tekerlekler
koymuştu,
kendi kendilerine girsinler diye tanrıların
toplantısına,
sonra gene gerisin geri eve dönsünler diye,
görülmeye değer şeylerdi bunlar.
Yirmi tane üçayak bitmiş, hazırdı,
bir işli halkaları vardı takılacak,
onları yapıyordu Hephaistos, dövüyordu
bağlarını.
Hephaistos Akhilleus için yeni silahlar yapmaya
söz verince, işe koyulması şöyle anlatılır
(XVIII, 410 vd.):
Soluyan topal yaratık örsten uzaklaştı,
cılız bacakları seğirtiyordu altında.
Körük/erin/ateşin içinden çekti,
topladı tekmil araçları gümüş bir sandıkta.
Bir süngerle sildi iki elini, yüzünü,
güçlü boynunu, kıllı göğsünü sildi,
bir entari giydi, aldı eline koca bir değnek,
çıktı topallaya topallaya kapıdan dışarı.
Değil bir tanrının, hiçbir çalışan insanın
böyle canlı bir tanımlanması bulunmaz ilkçağ
yazınında. Bu eşsiz parçayı, daha da üstün ve
şaşırtıcı bir metin olan Akhilleus'un silahlarının
anlatılması izler. Hephaistos mucizeler yaratan
bir ustadır. Daidalos insanlar arasında
neyse, Hephaistos tanrılar arasında odur: Sanatın
ve işçiliğin yüceliği simgelenir onlarla.
(3) EFSANELERl. Güzellikten hiç nasip almayan
Hephaistos aşktan yana da pek talihli
olmamıştır. İlyada'da Kharit'lerden Kharis,
yani Zarafet'in kendisiyle evli olarak gösterilir
(İl. XVIII, 382), Hesiodos Kharit'lerin en küçüğü
Aglaie (parlak anlamına gelir) ile evlendiğini
söyler. Homeros'un Odysseia destanında
ozan Demodokos Aphrodite ile evli
olan Hephaistos'un başına gelenleri anlatır:
Ares'le aldatıldığını bilen topal tanrı bir zamanlar
anası Hera'ya yaptığı taht gibi, bu sefer
de İki sevgiliyi '»fll.il İçine alacak bir yatak
yapar, Lemnos'a gidiyormuş gibi evinden ayrılır
ve dönüşünde Ares'le Aphrodite'yi kıs
kıvrak bağlı bulur. Ünlü topalın avaz avaz bağırarak
dile getirdiği öfke onun kişiliğini açığa
vuracak niteliktedir (Od. XVIII, 306 vd.):
Zeus baba ve hep var olan öbür mutlu
tanrılar
gelin, şu gülünç, bayağı işlere bir bakın!
Zeus'un kızı Aphrodite hor gördü beni,
topalım diye hor gördü, sevdi Ares'i,
sevdi onu, yakışıklı, çevik ayaklı diye,
kabahat bende değil, sakat doğmuşsam,
kabahat anamda, babamda, beni dünyaya
getirmeselerdi!
Hephaistos Erikhthonios efsanesinde de
rol oynar (Erikhthonios). İlk kadın Pandora'nın
bedenini kilden yontan odur (Pandora).
Prometheus'u Kafkas dağının tepesine o
çıkartır (Prometheus).
Hera. Homeros destanlarında "inek gözlü",
"ak kollu" ya da "altın tahttı" diye nitelenen
Hera (yahut Here) tipik bir Grek tanrıçasıdır,
yani Yunanistan yarımadasının ırk, şoy, din
ve dünya görüşlerini, çıkarlarını daha ileri bir
kültürün simgesi Ege ve Anadolu'ya karşı savunan,
bu yüzden kişiliği ve efsaneleri hep
bir kavga, kin, hınç ve geçimsizlik havası yansıtan
sevimsiz bir tanrıçadır. Bütün kusurlarıyla
kadını canlandırır Hera-. Dırdırcı, kıskanç,
hırçın, inatçıdır, düzen kurar, ama hiçbir
işi açık değildir, hasır altından su yürütür,
gizli kapaklı yapar ne yaparsa, sevgi ve nefretleri
hiçbir mantığa dayanmaz, silah ve yetkilerini
kötüye kullanmaktan çekinmez, benzetmek
gerekirse, her zaman ve özellikle zamanımızda
örneklerine çok rastlanan varlıklı
ve benci! burjuva kadınını simgeler. Zeus'un
eşi, tanrıların kraliçesi ulu Hera'ya bu damgayı
basan Homeros'tur, ama ne tuhaf ki İonyalı
koca şairin çizdiği Hera portresi tutunmuş,
Yunanistan'da yaratılan efsanelerinde aynı
tiple karşımıza çıkmaktadır. Hera'yı kocası
Zeus'un ağzından dinleyelim (İl. VIII, 407):
Çok değil Here'ye öfkem, kinim,
her işime engel olmak onun huyu.
Troya savaşını tuttuğu Akha'lardan yana
çevirebilmek için Zeus'u baştan çıkarıp uyul
tuktan sonra, birden uyanan tanrı şöyle çıkı
şır karısına (ti. XV, 14 vd.):