Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Helios dünyanın gözü sayılır, o her şeyi görür,
örneğin Aphrodite ile Ares'in gizlice seviştiklerini
(Od. VIII, 270), körlerin gözünü
açar vb. (Orion).
Helle. Çanakkale Boğazına adını veren Helle'nin
efsanesi Argonaut'lar bölümünde anlatılmıştır
(Argonaut'lar). Bir anlatıma göre
Helle denize düştükten sonra tanrı Poseidon
tarafından kurtarılmıştır. Poseidon Helle'yi
sevmiş, onunla birleşerek üç çocuk anası
yapmıştır onu.
Hellen. Hellen'lerin, yani bütün Yunan ırk
ve boylarının atası sayılan efsanelik kişi. Hellen,
Deukalion'la Pyrrha'nın oğludur. Tufandan
sonra Tesalya'ya yerleşir ve bir dağ
nympha'sı olan Orseis'le evlenir. Doros,
Ksuthos ve Aiolos diye üç oğlu olur, bunlar
da Dor, Aiol, İon ve Akha boylarının ataları
sayılır (Tab. 20).
Hemera. Gündüzü ve gün ışığını simgeleyen
Hemera, Khaos'tan çıkma Erebos'la
Nyks'in, yani Gece'nin kızıdır. Aither (Esîr)
ise onun kardeşidir. Hesiodos'a göre Nyks ile
Hemera Tartaros'ta, yani yeraltında buluşurlar
(Theog. 748 vd.)-.
Orada buluşup selamladır Gece'y/e Gündüz
tunçtan büyük eşiğe ayak basarken,
Biri konağa girerken öteki çıkar,
ikisi hiç bir arada olmaz içeride:
Hep biri dışarıda, yeryüzünde,
öteki içeride, çıkmayı beklemektedir.
Biri ellerinde götürür ışığı
sayısız gözlerine insanların,
öteki Uyku'yu taşır kollarında,
Ölüm 'ün kardeşi Uyku 'yu,
sisli karanlığa bürülü belalı Gece.
Hephaistos. (1) DOĞUŞU. Hephaistos, Zeus
ile Hera'nın oğludur, ama bir efsaneye göre,
Hera onu kendi kendine doğurmuştur
(Tab. 5). Zeus'un Athena'yı kafasından çıkarmasını
kıskanmış da, Hephaistos'u yaratmış.
Hesiodos süreci şöyle-anlatır (Theog. 927
vd.):
Hera tanrıça kimseyle sevişmeden,
yalnız öfkeden ve kocasına hıncından
ünlü Hephaistos'u doğurdu kendi kendine.
Ve Hephaistos en usta sanatçısı oldu
gökler tanrısı Uranos torunlarının.
(2) NİTELİĞİ. Hephaistos hem topaldır,
hem çirkin. Bu niteliğiyle Olympos tanrıları
arasında tektir, bu yüzden de hor görülür tanrılarca.
Topallığının nedenini Ilyada'da kendi
anlatır: Troya savaşı konusunda Zeus'la Hera
arasında kopan bir kavgayı yatıştırmaya çalışır
ve Hera'ya şöyle der (İl. I, 586 vd.):
Aldırma anacığım, sık dişini, bağrına taş
bas.
Seni çok severim, görmek istemem dayak
yediğini.
Tepem atsa bile koşamam yardımına;
ne yapayım, Olympos'luya karşı gelmek çok
zor.
Bir gün sana yardım etmek istedimdi hani,
yakaladıydı beni bacağımdan,
attıydı tanrısal eşikten aşağı,
yuvarlandım gittiydim tam bir gün.
Düştüydüm Lemnos adasına, batan günle,
birazcık canım kalmıştı, ha çıktı ha çıkacak.
Sintiler yerden kaldırdılardı orada beni.
Ama Hephaistos aynı öyküyü başka türlü
anlatır îlyada'nın bir başka bölümünde: Thetis
oğlu Akhilleus için yeni silahlar istemeye
gelince demirci tanrıdan, topallığı yüzünden
anası Hera'dan neler çektiğini anlatır. Hera
topal oğlundan utandığı için onu dokuz yıl
Okeanos ırmağının yanında saklamıştı (İl.
XVIII, 394 vd.).
Hephaistos bunun öcünü anasından alır:
İçine zincirler sakladığı bir taht yapıp, anasına
gönderir, Hera da tahtın üstüne oturur,
ama oturur oturmaz da zincirler onu kıskıvrak
sarar, kurtulamaz bir daha. Olympos tanrıları
Hephaistos'u çağırmak zorunda kalırlar.
Dionysos'u gönderirler, şarap tanrı da
Hephaistos'u bir eşeğe bindirip öyle getirir
Olympos'a,
Tanrılar ünlü topalı görünce kahkahayı
atarlar (İl. I, 599):
Kojtu durdu oradan oraya soluya soluya,
tanrılarda gürül gürül bir kahkaha (coptu.
Ama hiçbirinin elinden gelmeyen işler gelir
Hephaistos'un elinden: Her türlü madeni işleyip
olağanüstü güzellikte eserler yaratmasını
başarır topal tanrı. Zeus'la Hera'nın yatak
odası, Olympos tanrılarının evleri onun usta
ellerinden çıkmadır. Thetis Hephaistos'un
evine gelince, işliği şöyle tanımlanır demirci
tanrının (İl. XVIII, 369 vd.):