Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

mon'da Artemis'e sunu sunarken Atina yiğidi
Theseus'un saldırısına uğradığı ve kaçırıldığı
öyküsüdür. Atina'lılar Helene'yi kabul etmek
istemedikleri için, Theseus kızı anası Aithra'nın
yanına bırakmış (Aithra). Bir süre sonra,
Theseus'la arkadaşı Peirithoos'un yeraltı
ülkesine inişlerinden faydalanarak Dioskur'lar
gelip kız kardeşlerini geri almışlar.
Theseus'un Helene'yi kirletmediği söylenir,
bir efsaneye göre ona bir çocuk yapmış ve
bu da Agamemnon'la Klytaimestra'nın kızı
diye geçinen İphigeneia imiş (îphigeneia).
Yurduna dönünce,, babası Tyndareos başına
iş açacağa benzeyen kızını evlendirmek istemiş.
Talipler kalabalık gelmişler, bir söylentiye
göre 29, bir başkasına göre 99 kişiymişler.
Yunanistan'da ne kadar kral oğlu, ne kadar
yiğit varsa hepsi istemişler güzellerin güzelini.
Yalnız Akhilleus daha evlenecek çağda
olmadığı için talipler arasında değilmiş.
Tyndareos şaşırmış, ne yapacağını bilememiş.
Odysseus ona bir öğüt vermiş: Helene
kocasını kendi seçsin, ama seçmeden önce
bütün talipler seçeceği adamı korumaya, gerekirse
savunmaya ant içsinler. Öyle olmuş
ve Helene Menelaos'u seçmiş. Odysseus'a
bu hizmetine karşılık İkarios'un kızı Penelopeia'yı
vermişler (îkarios).
Helene Lakedaimon'da mutlu bir ömür sürerken,
Paris Troya'dan konuk gelmiş Yunanistan'a.
Öç Güzeller yarışmasında Aphrodite
Troya'lı gence Helene'nin aşkını söz vermişti
(Paris). Priamos'un en küçük oğlu da
armağanını almaya gelmişti. Menelaos onu
bir süre konuklar, sonra kendisi Girit'e, Katreus'un
cenaze törenine gitmek zorunda kalır
(Katreus), Paris de Helene ile baş başa kalınca,
güzel kadını kaçırır. Helene'yi kandırdı
mı, Helene ona gönül verip kaçırılmaya razı
oldu mu? Homeros da, öbür yazarlar da bunu
pek açıklamazlar. Paris Helene'yi baştan
çıkarmakta güçlük çekmemiş olacak, çünkü
arkasında Aphrodite vardı ve tanrıçanın buyruğu,
istemiydi bu. Ne var ki Paris Helene'yi
tek başına kaçırmaz, yanında hazineler, göz
kamaştırıcı mallar da alıp götürür. Nitekim
Helene'yi geri vermek söz konusu olunca
hep bu mallardan da dem vurulmaktadır.
İki sevgilinin Troya'ya kadar olan yolculuğu
üstüne kaynaklar çeşitlidir: Üç günde Anado-
ı ao
lu kıyılarına vardıkları, yok Fenike'de Sidon
şehrine uğradıkları, uzun bir süre Kıbrıs'ta
kaldıkları anlatılır. Ama asıl şaşırtıcı bir efsane,
Helene'nin Mısır'da kalışı efsanesidir. Bunu
Euripides "Helene" adlı tragedyasında işlemiştir.
Efsanenin amacı Helena'nm namusunu
kurtarmaktır. Sözde Hera güzellik yarışmasında
Aphrodite'ye yenilmeyi sindirememiş,
Paris'i Helena'dan yoksun etmek için
tıpkı Helena'ya benzeyen bir kadın yaratmış
ve Paris'i bu Helena görüntüsüyle Troya'ya
göndererek, gerçek Helena'yı Hermes'in kılavuzluğunda
Mısır'da kral Proteus'un yanına
yollamış. Helena da Troya savaşının sonuna
kadar Mısır'da kalmış da, sonra Menelaos gelip
onu almış. Tarihçi Herodotos bu anlatımı
benimser. Homeros destanlarında böyle bir
öykünün izine bile rastlanmaz, yalnız Odysseia'da
Helene'nin dönüş yolunda Menelaos'la
birlikte Mısır'a uğradıklarından söz edilir (Od.
IV, 219 vd.). Helena'nın Mısır'da kaldığı masalı
İ. Ö. VI. yüzyılda yaşayan şair Stesikhoros'un
"palinodia"sına, yani kendi bir şiirini
yalanlamasına dayanmaktadır. Söylentiye göre
Stesikhoros Helena'yı kınayan bir şiir yazmış,
sonra da gözleri kör olmuş, anlamış ki
günah işlemiştir ve ilk şiirini ikinci bir şiirle
düzelttikten sonra gözleri açılmış. Helena birçok
yerlerde tanrıça gibi tapım görürdü.
İlyada'dan sonraki efsanelerde oynadığı rol
onu Homeros destanlarındaki kişiliğinden
başka bir kişilikle gösterir. Bu efsanelerde
Helena Yunanlıların çıkarına yardım eden ve
bu uğurda Troya'ya her türlü kötülüğü yapan
hain ve belalı bir kadın rolündedir. Paris'ten
sonra Deiphobos'la evlenir, sonra Menelaos'u
evine alarak Deiphobos'u öldürür, Akha'lara
kapıları açar ve Troya katliamını körükler.
Helena üstüne uydurulan mistik bir efsanede
de Helena'nın Akhilleus'la evlendiği ve
ölümsüzlüğe kavuşup Karadeniz'de Leuke
(Beyaz) denilen bir adada yaşadığı anlatılır.
Bütün bu uydurma efsaneler Homeros'un
çizdiği Helena portresini karıştırmak ve bozmaktan
başka bir işe yaramamıştır.
Heienos. Priamos'la Hekabe'nin oğlu, Kassandra'nın
ikiz kardeşi (Tab. 16). Kassandra
gibi Heienos da Apollon tanrının gözdesidir,