Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü

Odysseia'daki Hades anlatımı:
Homeros'un Hades anlatımı ilkçağ yazınının
ilki ve en canlısıdır. Uzun bir süre büyücü
Kirke tanrıçanın adasında kaldıktan sonra,
Odysseus artık İthake'ye nasıl varabileceğini
yeraltı ülkesinde bulunan bilici Teiresias'a
sormak ister, Kirke de ona Hades ülkesine
gitmenin yolunu gösterir (Od. X, 512 vd.):
Geçtiğin zaman Okeanos'u geminle,
orada Alçak Kıyı var ve Persephone'nin
koruluğu,
uzun uzun kavaklar göreceksin, kısır
söğütler,
derin anaforlu Okeanos'un kıpısında çek
karaya gemini,
sonra çık yola, Hades bataklarına doğru,
orada Akheron, Pyriphlegeton veKokytos
akar,
Styks'ten gelen sular da dökülür oraya.
Kirke'nin saydığı bu dört yeraltı ırmağına
bir de Lethe katılır. Odysseus, Kirke'nin dediği
gibi gemisiyle bütün bir gün gittikten sonra
(Od. XI, 8 vd.):
Güneş batarken ve kararırken tekmil yollar,
vardık sınırlarına derin akışh Okeanos'un,
oradadırKimmer'lerin ülkesi ve kenti,
oldum olası bol sisle ve bulutlarla örtülü,
parlak güneş onları ışınlarıyla.göremez
hiçbir vakit,
ne yükseldiği vakit yıldızlı göğe,
ne de gökten toprağa döndüğü vakit.
Öylece serili durur bir uğursuz gece
bu zavallı ölülerin üstünde.
Dünyanın kuzeybatı ucunda bulunduğu sanılan
Hades ülkesinin ancak kapılarına varır
Odysseus ve orada Kirke'nin buyruğuna uyarak
bir çukur kazar, içine ballı süt, tatlı şarap,
su ve un döker ve kurbanlar kesip kanlarını
çukura damlatır, işte o sırada ölülerin ruhları
büyük bir kalabalık halinde kan içmeye gelirler.
Teiresias kan içtikten ve Odysseus'a geleceği
açıkladıktan sonradır ki, öbür ruhlar da
kandan paylarını alırlar. Bu Hades anlatımı -
daha doğrusu bu kan içme töreni - başka hiçbir
metinde söz konusu edilmediğine göre,
Homeros'ta izi kalmış çok eski ve ilkel bir
yeraltı tasarısının kalıntısı olsa gerek.
Haimon. Bu adı taşıyan birçok efsanelik kişi
k-r arasında en önemlisi, Thebai kralı Kreon'un
oglu Halmon'dur. Sophokles'in "Anti-
göne" adlı tragedyasında büyük bir rolü olan
Haimon Antigone'nin nişanlısıdır. Kreon Antigone'yi
mezara diri diri kapattıktan sonra
Haimon kendini öldürür. Tragedyada Kreon'la
Haimon arasında devlet yönetimi konusunda
ilginç bir tartışma yer alır: Tek kişinin
buyruğuna boyun eğmeyi yönetimin kaçınılmaz
koşulu sayan Kreon'a karşın Haimon
akıl ve sağduyuya dayanan halkoyunu savunur.
Önem ve canlılığını bugün de yitirmemiş
olan bu tartışmadan birkaç parçayı aşağıya
alıyoruz (Çev. Güngör Dilmen):
Kreon — Yakın akrabamın
kanunsuz davranışlarına göz yumacak
olursam
başkaları büsbütün azar... Hayır,
devlet kimi getirmişse başa ona boyun
eğmek,
küçük, büyük konularda ve haklı olsun
olmasın,
onu dinlemek gerekir. Yürekten
söylüyorum şunu:
İtaat etmesini bilen iyi yönetici olur ilerde,
iyi başbuğ iyi yurttaştan yetişir...
Anarşiden dahabüyük bir kötülük yoktur,
devleti göçürür, ocakları söndürür.
Anarşi parçalar müttefikleri,
hazırlar kaçınılmaz bozgunu.
Oysa buyruklara boyun eğmek güvenliğini
sağlar çoğunluğun.
Öyleyse kurulu düzeni destekleyelim
ve hiçbir zaman kadına yenilmeyelim...
Haimon — Tanrı/arın en büyük bağışı
akıldır insanlara...
Halkın gözünü yıldırmışsm, işitmek
istemediğin sözler
kulağına gelmiyor, ama gizliden gizliye
konuşuyorlar,
işitiyorum fısıltılarını, ülkede
bu kıza acımayan yok, en haksız bir cezaya
çarpıldı diye,
oysa bütün kadınlar içinde en az layık böyle
bir ölüme
eyleminin ne soylu olduğu düşünülürse.
Bu kız savaşta ö/en kardeşinin cesedini
kurda, kuşa kaptırmamak için gömmüş
onu,
altın bir şeref tacı hak etmiştir bu kız,
ölümü değil.
Böyle karanlık söylentiler dolaşıyor
kentte...
Kreon — Şaşıyorum, bozguncuları el
'- üstünde tutmak
erdem sayılıyor demek?