Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Galateia. (1) Homeros ve Hesiodos'da adı<br />
geçen Nereus kızlarından biri. Adı sütbeyaz<br />
anlamına gelir. Çoban şiirlerinin ustası Theokritos'un<br />
XI. şiirinde sözü geçen bu Nereus<br />
kızına Sicilya'lı Kyklops Polyphemos vurgundur.<br />
Ama çirkinliğinden ötürü yanaşmaz Galateia<br />
ona, Tepegöz de şiirde bu güzel kıza<br />
olan aşkını ve aşkının karşılıksız kalmasından<br />
duyduğu acıyı dile getirir. Galateia'nın öyküsü<br />
şudur: Polyphemos'tan kaçan Nereus kızı<br />
tanrı Pan'ın (ya da Faunus'un) oğlu Akis'i sever,<br />
onunla buluşup konuşurlar. Bir gün Tepegöz<br />
Galateia'yı sevgilisinin kollarında uyur<br />
bulur, deliye döner, Akis'e kaçma fırsatını<br />
vermeden koca bir kaya kaldırıp kafasına indirir.<br />
Akis ölür. Galateia da sevgilisinin bir ırmak<br />
haline gelmesini sağlar.<br />
(2) Lampros adlı bir adamla evli olan bir Girit'li<br />
kadın. Lampros çok fakirmiş, karısının<br />
gebe olduğunu anlayınca, ona yalnız bir oğlu<br />
olursa besleyebileceğini, yoksa dağa bırakmak<br />
zorunda kalacağını bildirmiş. Kocası<br />
yokken bir kız çocuk doğuran Galateia çocuğunun<br />
cinsini kocasından saklamış ve kızı erkek<br />
kılığına sokarak büyütmüş. Adına da Leukippos<br />
demişler. Ne var ki genç kız olunca<br />
Leukippos o kadar güzelmiş ki kız olduğunu<br />
saklamak elden gelmezmiş artık. Büyük bir<br />
korkuya kapılan annesi onu Leto tapınağına<br />
bırakmış ve tanrıçadan kızını erkek yapmasını<br />
yalvarmış. Tanrıça dileği yerine getirmiş<br />
ve Leukippos'un cinsiyetini değiştirmiş (îphis).<br />
Ganymedes. Ölümlülerin en güzeli sayılan<br />
Ganymedes Dardanos soyundan, Troya kral<br />
ailesindendir (Tab. 17). Homeros onun serüvenini<br />
şöyle anlatır (İl. 230 vd.):<br />
Erikhthonios'tan Tros doğdu, Troya'lıların<br />
kralı.<br />
Kusursuz üç oğlu oldu Tros'un da:<br />
îlos, Assarakos, tanrılara denk Ganymedes.<br />
En güzeliydi Ganymedes ölümlü insanların,<br />
tanrılar kaçırdı onu Olympos'a<br />
Zeus'a şarap sunan olsun diye,<br />
dediler güzelliğiyle yaşasın tanrılar<br />
arasında.<br />
Ganymedes'e vurulup onu asıl kaçıran, ya<br />
da kaçırtan tanrı Zeus'tur. Ganymedes'I 1da<br />
I I I<br />
dağının yamaçlarında sürülerini otlatırken<br />
görmüş de kuşu kartalı göndermiş delikanlıyı<br />
kaçırıp Olympos'a getirsin diye. Ya da kendi<br />
kartal biçimine girmiş ve oğlanı pençelerinin<br />
arasına alıp kaçırmış. Her neyse, karşılık olarak<br />
Zeus çocuğun babasına ölmez atlar armağan<br />
etmiş, Ganymedes'i de tanrılar sofrasında<br />
Hebe yerine şarap sunucusu olarak kullanmıştır.<br />
Gece. Bkz. Nyks.<br />
Genius. Türkçe "cin" sözcüğünün kaynağında<br />
bulunan Latince "genius" kavramı kişinin<br />
içinde doğup gelişen tinsel varlıktır. Doğum<br />
günü, Genius'un bayramıdır. Ama yalnız insanın<br />
değil, bir yerin, bir topluluğun da genius'u<br />
olabilir. Örneğin zifaf yatağının da genius'u<br />
vardır, görevi gerdeğe giren çiftin üretme<br />
gücünü artırmaktır. İnsandaki genius onu<br />
canlı, neşeli ve iyimser tutan güçtür. İnsan<br />
kendi ya da başkasının genius'u üstüne yemin<br />
eder. İmparatorluk çağında, imparatorun<br />
genius'u korkulur, güçlü bir varlık sayılır<br />
ve imparator nasıl öbür insanlar üzerine egemense,<br />
bu genius'un da bütün öbür genius'lara<br />
hükmettiğine inanılırdı. Zamanla genius<br />
insanda ölmeyen, ölümden sonra var kalan<br />
tinsel varlık sayıldı (Manes).<br />
Geryoneus. Hesiodos Theogonia'nın iki<br />
yerinde (Theog. 285-90; 280-85) üç kafalı<br />
bu devden söz eder. Geryoneus, Poseidon'un<br />
oğlu Khrysaor'la Okeanos kızı Kallirhoe'den<br />
doğmadır. Herakles Eurystheus'<br />
un buyruğu üzerine gelip onu adasında öldürür.<br />
Erytheia adasının nerede olduğu tartışma<br />
konusu olmuştu. Kızıl toprak anlamına gelen<br />
bu ada Batı kızlarının birinin adını taşıyan İspanya<br />
kıyılarında bir ada olsa gerek (Herakles).<br />
Gigant'lar. Gigant'lan, yani Devleri, Uranos'la<br />
Gaia'nın birleşmesinden doğan Titan'lardan<br />
ayırmalı. Theogonia'da Hesiodos,<br />
Uranos'un kesilen hayalanndan akan kanın<br />
toprağa damladığını ve bir süre sonra Gaia'<br />
nm devleti "parlak zırhlı ve uzun kargılı" olarak<br />
meydana çıkardığını yazar, sonra da söz<br />
etmez artık onlardan. Ama başka mythos ya-
Change language