Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
Azra Erhat – Mitoloji Sözlüğü
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ni bir efsane uydurulur: Yoksulluk tanrıça<br />
(Penia) ile Bolluk tanrı diye çevirdiğimiz, aslında<br />
her derde deva, hüner anlamına gelen<br />
Poros'un ogluymuş. Sevgi'nin karakterini<br />
anasıyla babası arasındaki karşıtlığın sonucu<br />
olarak şöyle anlatır: "BoUuk'la Yoksulluk'tan<br />
doğan Sevgi'nin talihi de ona göre<br />
olmuş. Sevgi her şeyden önce her zaman<br />
yoksuldur, çoklarının sandığı gibi hiç de öyle<br />
ince ve zarif değildir, tersine kabadır,<br />
pistir, evsiz barksız, yalınayaktır, açıkta,<br />
dağda, bayırda, kapı önlerinde,' yol köşelerinde<br />
yatar, kalkar. Ne yapsın, anasına çekmiş,<br />
yoksulluktan kurtulamaz. Babasına<br />
çeken tarafıyla da hep güzelin, iyinin peşindedir,<br />
yürekli, atılgan, dayanıklıdır, yaman<br />
avcıdır, hep tuzaklar kurar, fikirlere, buluşlara<br />
düşkündür, büyücülükte eşsizdir. Aslında<br />
ne ölümlü, ne ölümsüzdür. Bakarsın<br />
aynı günde bolluk içinde gelişir, yaşar, birdenbire<br />
de ölür, sonra yine babasının tabiatı<br />
gereği bir çaresini bulup dirilir. Bir şeyin<br />
eline geçmesiyle elinden kaçması bir olur.<br />
Öylece Sevgi her zaman ne yokluk içindedir,<br />
ne de varlık içinde" (Şöl. 203c, d). Sevgi'nin<br />
hiçbir zaman kanmadığı, hep arayan,<br />
arzulayan bir duygu olduğu dile getirilmiş oluyor<br />
bu parçada.<br />
Başka efsanelerde Eros'un Aphrodite ile<br />
Hermes'in oğlu, ya da Eileithyia veya İris'in<br />
çocuğu olduğu söylenir. Uranos'lu Aphrodite'nin<br />
Hermes'le birleşmesinden Eros doğmuş,<br />
Dione'nin kızı Aphrodite'den de Anteros<br />
(karşılık aşk). Bu efsaneler Eros'un özündeki<br />
çok yönlülüğü dile getirmek için sonradan<br />
uydurulmuştur. Ne var ki hiçbir tanrı<br />
Eros gibi zaman ve mekâna göre değişik biçimlerde<br />
yansıtılmamıştır, hiçbir tanrı Eros<br />
kadar şairlere konu olmamıştır. Böylece Eros<br />
tanrı evrensel bir ilkeden, insanları oklarıyla<br />
kovalayan ve yaralayan kanatlı, alaycı ve yaramaz,<br />
giderek tehlikeli bir çocuk biçimine<br />
girmiş, bu biçimle de günümüze kadar gelmiştir.<br />
İskenderiye sanatıyla başlayan bu Eros<br />
simgesi Roma'da Amor-Amores diye epey<br />
tutunmuş, şiirde olduğu kadar resimde de iz<br />
bırakmış ve Rönesans'ta ikinci ve çok canlı<br />
bir gelişme görmüştür.<br />
Eros'u ele alan en güzel efsanelerden biri<br />
Apuleius'un "Eros ile Psyklıc" masalıdır. Sem<br />
bolik bir anlam taşıyan bu masal Psykhr bal<br />
ligi altında anlatılmıştır.<br />
Eryks. Üstünde ünlü bir Aphrodite tapınatjı<br />
bulunan Sicilya dağına adını veren efsanelik<br />
kral. Aphrodite ile Poseidon'un oğlu olduğu<br />
da söylenir. Adı Herakles efsanesine karışmıştır:<br />
Geryoneus'tan aşırdığı sürüleri götürürken<br />
Herakles bu Eryks'e rastlamış. Eryks<br />
yiğide meydan okumuş, güreşmişler ve Herakles<br />
Eryks'i öldürmüş, ama krallığına el<br />
koymayıp akrabalarından birinin günün birinde<br />
oraya yerleşeceğini söylemiş ve öyle olmuş:<br />
Tarihsel çağlarda Dor'lardan bir grup<br />
Eryks dagma yerleşmişler.<br />
Erymanthos. (1) Apollon tanrının oğlu.<br />
Adonis'le seviştikten sonra Aphrodite'yi hamama<br />
girer görmüş, bu yüzden gözleri kör<br />
olmuş. Oğlunun öcünü almak için Apollon<br />
da bir yaban domuzu olup Adonis'i vurup öl<br />
dürmüş.<br />
(2) Arkadya'da akan bir ırmakla aynı bölge<br />
deki bir dağın adı. Yaban domuzlarının çok<br />
olduğu bu bölgede Artemis avlanmayı sevrı<br />
(Od. VI, 103). Herakles de efsanelik yaban<br />
domuzunu öldürmüş (Herakles).<br />
Erysikhton. (1) Thessalia kralı Triopas'ın<br />
oQlu, ya da kardeşi. Tanrılardan korkmaz,<br />
taşkın bir adammış. Günün birinde Demeter'e<br />
adanmış bir koruluğu kesmeye kalkışmış,<br />
tanrılar işmarlarla onu alıkoymaya çalıştıkları<br />
halde, Erysikhton hiç aldırmamış,<br />
ağaçları bir bir kesmiş. Demeter de onu dinmeyen<br />
bir açlığa çarpmış. Erysikhton ne yese<br />
doymuyormuş, varını yoğunu yiyip bitirdikten<br />
sonra, kendi kendini de yemiş.<br />
(2) Kekrops'la Aglauros'un oğlu, Atina'lı<br />
kahraman. Delos'taki Apollon tapmağına gitmiş,<br />
Eileithyia' nın eski bir heykeliyle dönerken,<br />
yolda ölmüş.<br />
Erythion. Geryon'un öküzlerini bekleyen sığırtmaç.<br />
Herakles bu sürüleri çalmak için<br />
Erythion'u da, sürülerin bekçisi köpek Orthos'u<br />
da öldürür (Hes. Theog. 292).<br />
Esîr. Bkz. Aither.<br />
Eteokles. Oidipus'la lokaste'nin oğlu, Polineikes'in<br />
kardeşi (Tab. 19). Kral Oldlpu
Change language