F. M. Dostoyevski - Karamazov Kardesler.pdf

doğrulayan bir örnek!» gibi şeyler düşünüyordu. Ö kadar ki «o korkunç olay»ı aklından büsbütün çıkarmıştı ve ancak
yatağına yatarken, «ölüme ne kadar yaklaşmış olduğunu» hatırlıyarak:
— Ah, bu feci bir şey! Feci bir şey! diye mırıldandı...
Ama hemen sonra derin ve tatlı bir uykuya daldı. Bu arada şunu söyliyeyim ki, eğer şimdi anlatmış olduğum o genç
memurla henüz hiç de o kadar yaşlı olmayan dul arasındaki eksantrik karşılaşma, sonradan bu titiz ve görevini tam
olarak yerine getiren dikkatli genç adamın meslek hayatında, kentimizde şimdiye dek herkesin hayretle hatırladığı bir
kariyer yapmasına yol açmamış olsaydı, bu önemsiz küçük olayları böyle ayrıntılarıyla birlikte anlatmazdım! Zaten Karâmazov
kardeşlerin bu uzun hikâyesini sona erdirdiğimiz vakit, belki de bu konuda ayrıca bir sözümüz olacaktır...
II
TEHLiKE iŞARETi
Bizim komiser Mihayıl Makaroviç Makarov, emekli bir yarbaydı. Emekli olduktan sonra saray müşaviri olmuştu. Karısını
kaybetmiş, iyi bir adamdı. Kentimize ancak üç yıl önce gelmiş, ama bu süre içinde herkesçe «toplumu düzene sokabilen»
bir insan olarak tanınmıştı. Evinden misafir eksik olmazdı ve görünüşe bakılırsa, kendisi de misafir olmadan rahat
edemezdi. Evinde muhakkak, her gün yemekli misafir vardı. Đsterse bir kişi olsun, ama mutlaka biri olurdu. Misafir
olmadan sofraya oturulmazdı.
Ayrıca çeşit çeşit hatta bazan hiç akla gelmiyecek bahanelerle ziyafetler verilirdi. Sofraya, gerçi pek o kadar nadide
olmamakla birlikte bol yiyecek gelirdi, nefis kulebyaka, {*) lar
(*) Kulebyaka: Bir çeşit etli börek.16
KARAMAZOV KARDEŞLER
KARAMAZOV KARDEŞLER
17
pişirilirdi. Şaraplara gelince çeşit olarak belki o kadar iyi değildiler ama bol bol ikram edilişleri bunu unutturuyordu.
Kapıdan içeri girince oldukça güzel döşenmiş bir bilardo salonu vardı. Hatta .duvarlarında siyah çerçeveler içinde Đngiliz
yarış atlarının resimleri asılıydı. Bilindiği gibi her bekâr adamın bilardo salonunda bu yarış atı resimlerinin asılı olması
zorunlu bir şeydi. Her akşam, hiç değilse bir masanın çevresinde toplanılır, iskambil oynanırdı. Ama Mihayıl Makaroviç'in
evinde en çok kentimizin yüksek sosyetesinde en tanınmış insanlar ve anneleriyle genç kızlar dans etmek için
toplanırlardı. Mihayıl Makaroviç, gerçi eşini kaybetmişti, ama mazbut bir aile hayatı sürdürüyor ve çoktandır dul
dalmış olan kızıyla birlikte oturuyordu. Kızının da iki kızı, yani Mihayıl Makaroviç'in iki tane de torunu vardı. Genç kızlar
artık yetişkindi, çirkin sayılmazlardı; neşeli kızlardı ve herkes evlendikleri vakit, onlar için bir drahoma verilmiyeceğini
bildiği halde, dedelerinin evine bizim yüksek sosyetenin bütün gençlerini çekerlerdi.
Mihayıl Makaroviç, işten pek anlamazdı, ama görevini bir çok başka insanlardan aşağı kalmıyacak şekilde yapıyordu.
Doğru söylemek gerekirse, tahsili oldukça az olan bir insandı. Hatta yetkilerinin sınırı konusunda oldukça açık ve kayıtsız
bir havası vardı. O zamanki çarın yaptığı reformları tam olarak anlıyamıyordu demlemez, ama bunları bazan oldukça
göze batacak şekilde yanlış anlıyordu. Bu da kişisel yeteneksizliğinden değil, karakter bakımından kayıtsız olmasından,
her hangi bir şeyi incelemek için vakit bulamamasından ileri geliyordu.
Kendisi için «efendim ben yaradılış olarak sivil olmaktan çok askerim» derdi. Hatta yapılan köy reformlarını hâlâ tam ve
kesin olarak anlayamıyor ve bu reformlar hakkında başkalarından her yıl bir şeyler daha öğreniyor, böylece bilgisini daha
çok pratik olarak arttırıyordu. Oysa kendisi de çiftlik sahibiydi.
Piyotr Đlyiç, kesin olarak o akşam Mihayıl Makaroviç'in evinde misafirlerinden biri ile karşılaşacağını biliyordu, ama bu
misafir kim olacaktı, bunu tahmin edemiyordu. Oysa o akşam Mihayıl Makaroviç'in evinde savcı ve bölge hükümet
tabibi Varvinskiy oturmuş yeralaş (*) oynuyorlardı. Bu Var-vinskiy, Petersburg tıp fakültesini pekiyi ile bitirmiş ve
kentimize Petersburg'dan yeni gelmiş genç bir doktordu. Savcı ise, daha doğrusu savcı muavini olan ama bizde herkesin
«savcı» dediği Đppolit Kirilloviç özelliği olan bir adamdı, ihtiyar değildi. Ancak otuz yaşlarında vardı. Ama vereme
tutulmaya çok yatkın bir bünyesi vardı. Öyleyken oldukça şişman ve çocuksu bir hanımla evliydi. Đzzetinefsine düşkün ve
sinirli bir adamdı. Bununla birlikte zekiydi. Hatta iyi bir yüreği vardı. Galiba bütün felâket kendisini sahip olduğu
özelliklerinden daha üstün bir varlık sanmasından ileri geliyordu. Đste bunun için hep huzursuz görünüyordu. Bundan
başka bazı yüksek eğilimler, hatta sanatçılara özgü iddialara sahipti: örneğin, insanların psikolojik durumunu, insan
ruhunun özünü kavrama, hatta suçlunun kişiliğini ve işlediği suçu inceleme bakımından özel bir yeteneğe sahip olmak
gibi. Bu bakımdan kendini hakkı çiğnenmiş ve meslek hayatında lâyık olduğu görevlere ulaşamamış bir insan olarak
düşünür, daima üst makamların kendisini değerlendiremedikleri ve ona düşman oldukları kanısını beslerdi. Canı sıkıldığı
zamanlar meslekten ayrılıp adî âmme suçları ile uğraşan bir avukat olacağını söy-liyerek tehditler bile savurduğu olurdu.
Baba Karamazov'un çocukları tarafından öldürülmesi, onu büsbütün ayağa kaldırmış gibiydi: «Bu öyle bir iş ki, bütün
Rusya'ya duyurulabilir> diye düşünüyordu. Yalnız ben burada gene biraz ileri atlamış oluyorum.
Yandaki odada, bize Petersburg'dan ancak iki ay kadar önce gelmiş genç sorgu hâkimi Nikolay Parfenoviç Nelüdov,
genç kızlarla birlikte oturuyordu. Sonradan, «cinayet» akşamı bütün bu insanların sanki mahsusmus gibi icra kuvvetini
temsil eden bir adamın evinde toplandığından söz edilmiş, hatta herkes buna hayret etmiştir!
Oysa iş çok daha basit ve son derece normal olmuştu. Đppolit Kirilloviç'in eşinin iki gündür dişleri ağrıyordu ve
adamcağızın kadının iniltilerini duymamak için herhangi bir yere gitmesi gerekiyordu. Doktor ise zaten alıştığı için
akşamları •»iskambil oynamadan duramazdı. Nikolay Parfenoviç Nelüdov
(*) Yeralaş: Bir çeşit iskambil oyunu.18
KARAMAZOV KARDEŞLER
KARAMAZOV KARDEŞLER
19
ise daha üç gün önce, Mihayıl Makaroviç'in büyük kızı Olga Mihaliyovna'ya, sırrını bildiğini, güya lâf arasında
söylüyormuş gibi birden açıklamak, böylece canını sıkmak düşüncesi ile o akşam evlerine gitmeyi tasarlamıştı; genç
kıza o gün doğum günü olduğunu bildiğini, ama genç kızın mahsus, tek bütün kent halkını danslı bir toplantıya davet
etmemek için bizim sosyeteden bunu saklamış olduğunu söyliyecekti. Genç kızın yaşı konusunda imalarda bulunarak