F. M. Dostoyevski : “Suç ve Ceza”

Bu kitap, Patates Baskı Ekibi tarafından tek kopya olarak, Beyazıt Devlet KÅtÅphanesi GÇrme 

Engelliler bÇlÅmÅnde kullanılmak Åzere gÇrmeyen okuyucuların yararlanabileceği hale 

dÇnÅştÅrÅlmÅştÅr. 

Bu Öalışma Patates Baskı'nın sÇz konusu kamu hizmetine destek sağlamak amacı ile gÇnÅllÅ 

olarak yÅrÅttÅğÅ bir faaliyettir. ÜTEKİ KLASİK 

Fyodor MihayloviÖ Dostoyevski 

Kapak Dizaynı: Üteki Ajans Kapak Resmi: Efkan Beyaz Dizgi: Üteki Ajans Baskı: Emel 

Matbaası, Ankara, 1996 

YÇnetim Yeri: 

Dr. Mediha Eldem Sk. No: 52/1 

Kızılay/ANKARA 

TeI.Fax: 433 96 09 

Üteki, AÖı Yayıncılığın Kuruluşudur. 

BEYAZIT DEVLET KàTâPHANESİ 

SUä VE CEZA Cilt 1 

Demirbaş No. 

RusÖa'dan äeviren 

Mazlum Beyhan 

ISBN 975-7782-60-2 

Yazar ve Romanı àzerine 

DÅnya edebiyatının en bÅyÅk yazarlarından biri olan Fyodor Mi-hayloviÖ Dostoyevski 30 

Ekim 1821 gÅnÅ Moskova'da bir doktor ailesinin Öocuğu olarak dÅnyaya geldi. 1843 yılında, 

askeri Çğrenci olarak okuduğu Petersbıırg mÅhendislik okulunu bitirdi, ancak bir yıl askeri 

mÅhendis olarak Öalıştıktan sonra istifa etti. Nicedir verdiği bir kararla, edebiyat hayatına 

atıldı. Bundan hemen sonra da, 1844 yılında, Dos-toyevski imzasıyla ilk yapıtı yayımlandı; 

bir Öeviriydi-bu. Balzac'ın "Eııgenie Grandet "sini Öevirmişti. 

1845 Mayısı'nda Dostoyevski daha Åniversite Çğrenciliği yıllarından tasarladığı ilk romanı 

Bedniye Lyııdi (insancıklar) 'ı bitirdi. Romanın mÅsveddelerini yazarın yakın dostu D.V. 

GrigoroviÖ ve ÅnlÅ ozan Nekrasov okudular. Heyecanlan Çylesine bÅyÅktÅ ki, doğruca devrin 

ÅnlÅ eleştirmeni Belinskiy'e gittiler. "İnsancıklar"ı, Belinskiy de Öok beğendi ve beğenisini, 

"... Gogol'Å de geÖecek... bundan Çnceki bÅtÅn edebiyatı gÇlgede bırakacak bir deha ile karşı 

karşıyayız", sÇzleriyle dile getirdi. "İnsancıklar" 1846 yılında yayımlandı. Gerek "İnsancıklar" 

gerekse, yazarın bununla birlikte yayımlanan ikinci kitabı Dvoynik (Benzer) bÅyÅk ilgi 

topladı. Daha sonra "SuÖ ve Ceza "da en parlak biÖimde dile gelecek olan, yazarın yoksul, 

umarsız insanlara ve hayatın trajik yanlarına karşı duyduğu bÅyÅk ilgi ve duyarlılık, daha bu 

ilk yapıtlarında kendini gÇstermeye başlamıştı. 1847 yılında yazar Åtopyacı sosyalist 

Petraşevski'nin grubuna girdi. Grup Åyeleri zaman zaman toplanıyorlar, yazdıkları yazı ve 

şiirleri okuyup, felsefi tartışmalar yapıyorlardı. Bu toplantılardan birinde Dostoyevski, 

Moskova'dan eline geÖen ve gizli dağıtılan Belinskiy'nin Gogol'e yazdığı bir mektubu okudu. 

. 

Dostoyevski ve grubun Çteki Åyeleri 23 Nisan 1849 gÅnÅ, äar I. Nikolay'ın polisince 

tutuklandılar ve sekiz ay sÅren gizli duruşmalar sonunda idama mahkãm edildiler. 22 Aralık 

1849 gÅnÅ Sernyonov alayının geniş eğitim alanına getirildiler. Cezaların uygulanması iÖin 

ilk ÅÖ kişilik grubun direklere bağlandığı sırada bağışlandıkları bildirildi. Dostoyevski'nin 

cezası 4 yıl kÅrek, 5 yıl da sÅrgÅne Öevrilmişti. Yazar, 

1854 yılma kadar 4 yıl Omsk cezaevinde kaldı, daha sonra da, 1859 yılına kadar, 5 yıl, 

Semtpalatinsk'teki birlikte er olarak hizmet gÇrdÅ.. 

Cezası bitip de Petersburg'a dÇner dÇnmez yeniden yazmaya koyuldu. Dyadyıışkin Son 

(Amcanın RÅyası) ve Selo StepanÖikova iyego obitateli (StepanÖikova KÇyÅ ve Sakinleri) 

'nden sonra, art arda bÅyÅk romanları yayımlamaya başladı. Unijenmye i oskorblenniye

(Ezilenler ve Horlananlar) Omsk'taki mahpusluk yıllarının anılan olan ve 1860'lı yılların 

ilerici, demokrat okurlarıma coşkuyla karşılanan Za-piski iz mertvogo doma, (ÜlÅ Evinden 

Anılar), Prestuplenie i nakaza-nie (SuÖ ve Ceza), Igrok (Kumarbaz), Idiot (Budala), Besi 

(Cinler), Podrostok (Delikanlı), Bratya Karamazovı (Karamazov Kardeşler) vd. BÅyÅk yazar 

28 Ocak 1881 gÅnÅ ÇldÅ. 

Dostoyevski 1840'ların Åtopik sosyalizm dÅşÅncesinin etkisinde kaldı. Ancak kÅrek ve sÅrgÅn 

hayatı bu etkilenimi Çnemli ÇlÖÅde değiştirdi. Yazar, cezaevi ve sÅrgÅndeyken, o yıllar 

edebiyatında sıkÖa gÇrÅlen roman kişilerinden bambaşka insanlarla birlikte oldu; bunlar 

kÇylÅler ve askerlerdi. Ama genÖ yazar aralarında olmasına karşın, "kara halk" dediği bu 

insanların iÖ dÅnyalarına girmesini Çnleyen sağır bir duvarla karşılaştı. O dÇnemler 

Rusyasında aydınlarla halk ara-• sındaki derin uÖurum, sonraki yıllarda da Dostoyevski'yi 

derin bir biÖimde etkiledi. Bu durum bir bakıma onun bÅyÅk trajedisiydi. 1850'lerde bÅtÅn 

Avrupa'yı saran gericilik dalgası, Dostoyevski'de devrimin olabilirliği Åzerine kuşkular 

uyandırdı ve 60'lı yıllarda onun äernişevski ve Çteki devrimci demokratların karşısında yer 

almasına neden oldu. 1861 kÇylÅ reformu sırasında ve ondan sonra ağabeyiyle birlikte 

yayınladığı Vremya ve Epoha adlı dergilerinde, halkı Öarlıkla savaşa Öağıran 60'lı yıllar 

devrimci demokratlarına karşı, Çnlerindeki en Çnemli gÇrevin, halkla aydınların ve soyluların 

yakınlaşmasını sağlamak olduğunu, savunan yazılar yayımladı. Dostoyevski'nin 1860-70 

yıllan arasında yazdığı romanlarına da yansıyan bu siyasal tavrı, onun aynı zamanda, 

äernişevski, Saltıkov-ŞÖedrin gibi demokratik halk hareketi temsilcileriyle Öatışmasına da yol 

aÖtı. Aslında bu hareketin temsilcileri de Dostoyevski gibi halkla aydınların birbirine 

yaklaşmasını sağlayacak yolun arayışı iÖindeydiler. Ancak onlar Dostoyevski'den farklı 

olarak, halk yığınlarında devrimci bilincin artmasının 

ve halkın aydınlarla birlikte Öarlığa karşı savaşa girişmesinin, bu yakınlaşmanın 

Çnkoşulu olduğunu anlıyorlardı. 

Dostoyevski'nin, dÇneminin sosyalist ve devrimci demokrat dÅşÅncesiyle giriştiği polemik, en 

iyi yansısını, "SuÖ ve Ceza " romanında bulmuştur. 

SuÖ ve Ceza 

"SuÖ ve Ceza" 1866 yılında yayımlandı. äok Çnemli toplumsal olayların, moral sarsıntıların 

yaşandığı bir dÇnemdir bu. Romanın konusu Öağdaş Rusya 'dir. Kahraman Öağdaştır, o yılların 

bÅtÅn acılarını, yaralarını iÖinde taşıyan genÖ bir Çğrencidir. Dostoyevski 1865 yılında M.N. 

Katkov'a yazdığı bir mektupta bu durumu, "... olaylar gÅnÅmÅzde geÖiyor, yani şu 

bulunduğumuz yıl iÖinde" diyerek belirtmektedir. . 

Yazarın kendisi iÖin de Öok gÅÖ yıllardır romanını yazdığı yıllar. BÅyÅk yalnızlıkları yaşamak, 

Öok zor kararlar almak zorunda kaldığı yıllardır. 1864 yılında Öok sevdiği insanları ardarda 

yitirmiştir: karısı Mariya Dmitriyevna, kardeşi Mihayil MihayloviÖ, yakın dostu, ozan ve 

eleştirmen Apollon Grigoryev... Romanını yazdığı yıllarda, Petersburg'ta oturduğu semt, 

kÅÖÅk memurların, Çğrencilerin, dar gelirlilerin oturduğu semttir. Romanının kahramanı 

Raskolnikov 'u oturttuğu eve Öok yakın bir evde oturmuştur kendisi de. 

O yıllarda iki Petersbıırg vardır. Biri, gÇrenleri bugÅn de bÅyÅleyen mimari anıtlarıyla, 

parkları, bahÖeleriyle Saray Petersbıırg'u; Çteki, tozlu yollan, pis evleri, atÇlyeleri, seyyar 

satıcıları, meyhaneleri, mezeci dÅkkanlarıyla yoksulların Petersbıırg'u. 

Dostoyevski her iki Petersbıırg'u iyi biliyordu. MÅhendislik okulunda okuduğu yıllar. -Yazlık 

BahÖe yakınında bir saraydı okulun yapısı- Saray Petersbıırg'unu tanıma olanağını bulmuştu. 

Ama tıpkı romanının kahramanına olduğu gibi, -ona da hiÖbir şey vermiyordu, bu Petersbıırg. 

Onun yÅreği Çteki Petersbııg'daydı. 

"SuÖ ve Ceza "nın odak noktasını, tÅm XIX. yy. gerÖekÖi edebiyatı iÖin geÖerli olan sorun 

oluşturur. Bu, XVIII. yy. Fransız burjuva devriminden sonra Batı Avrupa'da ve 1861 toprak 

reformundan sonra Rusya'da oluşan yeni koşullar iÖinde, insan kişiliğinin olası gelişme yolları 

sorunudur. Yeni toplumsal yapının Öelişkilerini henÅz gÇremeyen aydınlanmacı-romancılar

mutlakıyetin yokoluşunun, insanın Öok yÇnlÅ gelişimini olanaklı kılacağına inanıyorlardı. 

Ama burjuvazinin zaferinden sonra, "herkesin herkese karşı" bireyci savaşma dayanan toplum 

koşullarında, kişiliğin ÇzgÅr ve uyumlu gelişiminin hayalden başka bir şey olmadığı Öabucak 

anlaşıldı. Balzac, Stendhal, Dickens, Thackeray, Flaubert ve Çteki Batı Avrupalı romancılar, 

burjuva toplıı-nıınun, kişiliğin uyanmasını sağlamakla birlikte, onun gelişimi iÖin ne bÅyÅk 

bir engel oluşturduğunu, kişiliği maddi ve manevi anlamda nasıl yok ettiğini gÇzkamaştıncı 

biÖimde gÇsterdiler. 

Pıışkin'den başlayarak XIX. yy. Rus yazar ve ozanları da, Batılı Öağdaşları gibi, kişiliğin 

ÇzgÅr gelişimi iÖin aÖtıkları savaşın bayrağını yÅcelere kaldırdılar. Puşkin "äingeneler"de, 

"Yevgeniy Onegin'de, "MaÖa Kızı"nda, bireyci hayat felsefesiyle, bireyci ahlakın insanlığa 

aykırı, yaşamdan kopuk bir ahlak olduğunu gÇsterebildi. Puşkin 'den başlayarak Rus 

edebiyatında, ilk bakışta birbiriyle Öelişir gibi gÇrÅnen, gerÖekteyse karşılıklı olarak birbiriyle 

ilişkili ve birbirini tamamlayan iki konu gÇrÅldÅ: kişilik haklarının savunulması konusuyla, 

bireyci burjuva felsefe ve ahlakının -"yalnızca kendisi iÖin serbestlik" isteyen , insanın 

ahlakının- eleştirilmesi konusu. "SuÖ ve Ceza"da bu iki konunun organik bileşimi, bu romanın 

derin insancıl heyecanını, şimdi ve gelecek iÖin hep var olacak değerini belirleyen en Çnemli 

Çğedir. 

Dostoyevski hayatının son gÅnlerinde bir insan ve bir yazar olarak en bÅyÅk emelinin, Rusya 

'da ve tÅm dÅnyada ezilen insanlara yardım etmek, "dÅşÅnce ve ışık Ålkesi"ne. giden yolu 

bulmak olduğunu yazmıştı. BÅtÅn XIX. yy. gerÖekÖi edebiyatında, bÇylesine yÅrekli, 

bÇylesine gÅÖlÅ bir biÖimde, geniş yığınların iÖinde bulunduğu yoksulluğu, acıları, toplumsal 

eşitsizliği, ezilişi "SuÖ ve Ceza " kadar başarıyla dile getirebilmiş bir başka roman daha 

yoktur. 

Ancak Dostoyevski'nin bu romanı, yalnızca ezilmişliğin ve toplumsal kÇtÅlÅklerin sÅrÅkleyici 

trajizmini dile getirmekle kalmaz. Bu, aynı zamanda en yÅce yargı yeri olarak insan vicdanına 

ve insan aklına bir başvurudur. Dostoyevski de başkahramanıyla birlikte, yoksulluğun ve acı 

Öekmenin her toplum iÖin kaÖınılmaz olduğunu, bunların insanlığın değişmez yazgısı 

olduğunu ileri sÅren dÇneminin dÅşÅnÅrlerine, bunların ileri sÅrdÅkleri -kimi dinseldÅşÅncelere 

şiddetle karşı Öıkmıştır. BÅyÅk yazar, bir hiÖ olarak kalmak, ses Öıkarmadan 

boyun eğmek, her şeye sÅrekli katlanmak istemeyen, tam tersine, bÅtÅn varlığıyla toplumsal 

eşitsizliklere başkaldıran, haksızlıkla uzlaşmayan insanın ahlaki yÅceliğini tutkuyla, coşkuyla 

savunmuştur. 

XIX. yy. başlarının romantik yazarları, "orta halli" hayata, hayatın "olağanlıklarına" karşı 

insanın giriştiği her tÅrlÅ isyanı yÅceltiyorlardı. XIX. yy .ın ikinci yansında Öok daha 

karmaşık tarihsel koşulların geÖerli olduğu bir dÇnemde yaşayan Dostoyevski ise, yalnızca, 

romanının kahramanını Öevreleyen dış dÅnya koşullarım değil, kahramanının davranışlarına 

yÇn veren Çznel koşulların da felsefi ve psikolojik ÖÇzÅmlemesini yapmıştır. Bu durum "SuÖ 

ve Ceza" yazarına, Çncele-rince bÇylesine Öok.yÇnlÅ ve keskin biÖimde dile getirilememiş pek 

Öok sorunu ilk kez dile getirenlerden biri olma Çzelliğini kazandırmıştır. Dostoyevski "SuÖ ve 

Ceza"da kendisiyle ve Öevresiyle uyuşmayan, toplumsal eşitsizliklere karşı bÅyÅk bir nefret 

duyan, dÅrÅst, dÅşÅnen, aydın bir gencin Öok yÇnlÅ portresini Öizer. Ama burjuva toplumunda 

bireysel ve toplumsal karşı koyusun yalnızca sağlıklı biÖimleri değil, hastalıklı biÖimleri de 

vardır. Kişisel Öıkar gÇzetmeyen iÖten birtakım dÅşÅnceler, toplumsal eşitsizliklerin nihai 

nedenlerini ve bunlarla savaşım yollarını kavramaya her zaman yetmemektedir. Toplumsal 

baskı ve zulmÅn filizlendiği kÇkten, ezilen insanlara karşı coşkulu bir sevgi, onların acılarını 

paylaşma, haklarını savunma heyecanı, iÖinde yaşanılan topluma karşı bireysel, umutsuz, 

anarşistÖe başkaldırılar da gelişebilir. İşte Dostoyevski romanında -daha sonra tarihÖe de 

doğrulanan- bu dÅşÅncelerden yola Öıkmıştır. 

"SuÖ ve Ceza"nın Öatısını bir suÖun psikolojik ÇykÅsÅyle, onun ahlaki sonuÖlan oluşturur. 

Ancak romanının başkalıramam Rodiyon

9 

Raskolnikov sıradan bir suÅlu değildir. SuÅunu, geliştirdiği dÑşÑnce sisteminin, hem kendi 

gÖzÑnde, hem de başkalarının gÖzÑnde doğruluğunu kanıtlayabilmek iÅin, kendine ÖzgÑ 

toplumsal psikolojik bir deney olarak işler. Bu bakımdan cinayetten Önce ve sonra suÅlunun 

iÅinde bulunduğu durumun psikolojik ÅÖzÑmlemesi, Raskolnikov'un felsefi teorisinin 

analiziyle birlikte verilmiştir romanda. Bu durum Dosto-yevski'ye, dÖneminin dÑşÑnsel ve 

ahlaki yalpalamalarını, Özellikle de kentlerdeki her tÑr sınıfsal kÖkenden, demokrat genÅlerin 

yaşadıkları kararsız, değişken, sarsıntılı durumu yansıtabÑme olanağı vermiştir. 

Raskolnikov akıllı, aydın, dÑrÑst bir genÅtir. Eski bir Petersburg evinin bir dolabı andırır 

kÑÅÑcÑk Åatı bÖlmesinde oturmaktadır. Üevresindeki yoksulların yaşamını gÖzlemekte, 

yalnızca kendisinin değil, binlerce başka insanın da bu dÑzen iÅinde yazgılarının kaÅınılmaz 

olarak yoksulluk, hastalık, erken ÖlÑm olduğunu gÖrmektedir. Bu durum onda yoğun dÑşÑnsel 

arayışlara yol aÅmıştır. Arayış peşindedir, anıtı hep yalnızdır. Kimselerle gÖrÑşmez. 

İnsanlardan kaÅar. Sorunu kendi başına ÅÖzmek, yalnız kendi gÑcÑne yaslanmak ister. 

İÅinde yaşadığı toplumsal eşitsizlikler Ñzerine dÑşÑnÑr: Tarih boyunca geniş yığınlar her tÑrlÑ 

eşitsizliğe, haksızlığa boyun eğerken, Muhammed, Napolyon gibi kimi insanlar her tÑrlÑ 

toplumsal kuralı Åiğneyerek, toplumun gidişini değiştirmişlerdir. Bunlar olağanÑstÑ 

insanlardır ve dÖnemlerinde suÅlu olarak gÖrÑlmÑşler, lanetlenmişlerdir. Ama sonraki 

kuşaklar bunları kahraman, insanlığın kurtarıcıları olarak gÖrmÑşlerdir. 

İÅine kapandığı yalnızlık ortamında oluşturduğu bu bireyci, toplumsal iÅeriği yÖnÑndense 

anarşik dÑşÑnceler, sonunda Raskolnikov'u "Ben bir bit miyim, yoksa insan mı? " ikilemine 

gÖtÑrÑr. 

Oysa Raskolnikov geÅmiş Åağlarda ve kendi yaşadığı Åağda mili/onlarca ezilen insanın 

toplumsal haksızlıklara neden başkaldırmadık-lan konusunu yeterince ve ciddi olarak 

dÑşÑnememiştir. Ezilen insanların geÅmişte ve şimdi uysalca boyun eğmeleri onda Öfke ve acı 

yaratmakta, kendisim yığınların, halkın, "sıradan " insanların karşısı- 

10 

na ve onlardan Åokyukarlarda bir yerlere koymaktadır. Raskolnikov'iun bulduğu kurtuluş yolu 

şudur, hem kendine, hem de herkese, tarihteki Öteki "olağanÑstÑ " insanlar gibi olduğunu, 

"sıradan " insanların, basit halkın dokunulmaz kabul ettiği temel ahlak kurallarını Åiğneme 

hakkına sahip olduğunu gÖstermek... Bulduğu bu Åıkış, kendisinin "olağanÑstÑler" grubuna mı 

girdiğini, yoksa bÑtÑn Öteki zayıf insanlar gibi boyuneğenlerden mi olduğunu anlamak iÅin bir 

sınama olarak nitelediği cinayete gÖtÑrÑr onu. 

Raskolnikov tasarladığı cinayeti işler. Ancak giriştiği trajik "deney" hiÅ de onun beklediği 

sonuÅları vermez. Hem deneyiyle, lıem de gÖzlemlediği Lııjin, Svidrigaylov, Sonya 

Marmeladova gibi kişilerin ortaya koyduğu Örneklerle, Raskolnikov adım adım kendisinin hiÅ 

de "olağanÑstÑ" insanlardan biri olmadığı sonucuna varır. Ve sorun, başlangıÅta dÑşÑndÑğÑ 

gibi, kendisinin Muhammed'den ya da Napolyon'dan daha zayıf olması sorunu değildir. 

Raskolnikov'un sevdiği kızın ağzından duyduğu gerÅek bambaşkadır: "Yanlışlık temeldedir, 

"olağanÑstÑ" insanlar teorisidir yanlış olan. Yaşadıkları toplumda da amaÅlarına ulaşmak iÅin 

bazı insanlar gÖzlerini kırpmadan başkalarının kanını dÖkmektedir. SonuÅ olarak, iÅinde 

yaşadıkları toplumdaki egemen sınıfların her gÑn sayısız kez yaptıklarından pek de farklı bir 

şey değildir onun yaptığı da. Ve Raskolnikov kendi deneyimiyle, insanlık dişi dÑzene karşı 

bÖylesi bir başkaldırının da insanlık dışı bir nitelik taşıdığım, bunun ilerleme ve gelişme 

sağlayıcı hiÅbir Özelliği bulunmadığını, tam tersine ahlaki ÅÖkÑşe, kişilik yıkılmasına yol 

aÅtığını gÖrmekte; Önce yÑreğinin sesiyle, sonra aklıyla, en sonra da bÑtÑn varlığıyla gerÅeği 

kavramaktadır. Artık Raskolnikov'un gÖzÑnde gerÅek gÑzelliğin ve ahlakın taşıyıcıları, 

kendilerini Öteki insanların Ñzerinde gÖrenler değil, aÅlığın, yoksulluğun en boğucu koşullan 

iÅinde bile, hayata ve insanlara ilişkin inanÅlarını yitirmeyen, ahlaki yapılarında en ufak bir

salınma olmayan, suÖun, zulmÅn her tÅrlÅsÅne karşı derin bir nefret duyan Sonya gibi sıradan 

insanlardır. 

Raskolnikov cinayetten Çnce her şeyi ince ince hesapladığını sanmış, ama yanılmıştır. Hayatın 

gerÖekliği, onun dÅşÅndÅğÅnden bambaşka Öıkmıştır. Ünce tefeci kadının kızkardeşi suÖsuz 

Lizaveta'yı da ÇldÅr- 

11 

mek zorunda kalmış ve hiÖ hesapta olmayan ikinci bir cinayeti işlemiş, sonra tÅmÅyle 

rastlantısal bir nedenle karakola gitmesi gerekmiş ve burada cinayetle ilgili olarak 

kendisinden kuşkulanılmasına yol aÖmıştır. Ama onun asıl yanıldığı nokta, işleyeceği suÖla 

ilgili bÅtÅn ayrıntıları hesapladığım sanması değildir. SuÖtan sonra dış dÅnya ile ilişkilerinin 

değişmeyeceğini, daha doğrusu suÖun insanlarla ilişkilerini etkilemeyeceğini sanarak, kendi 

Åzerinde yanılmıştır Raskolnikov. Eyleminden dolayı ahlaken yalnızca kendi kendisine karşı 

sorumlu olduğu, başkalarının yargılarının hiÖ Çnemli olmadığı dÅşÅncesi iflas etmiştir. 

Dostoyevski'nin bÅyÅk bir ustalıkla dile getirdiği gibi, XVIII. yy. rasyonalist dÅşÅnÅrlerinin 

ileri sÅrdÅklerinin tersine, tek başına bir insan hiÖ de "yapayalnız" değildir. İnsan yalnızca 

belirli bir toplum iÖinde yaşamakla, her hareketiyle başka insanlara bağlı bulunmakla kalmaz, 

ama aynı zamanda toplumu kendi iÖinde, kendi yÅreğinde taşır; ilk bakışta gÇrÅlmeyen, 

gerÖekteyse onu Öevresiyle sımsıkı ilişkiler iÖinde tutan bir bağla bağlıdır topluma. Bu bağın 

kopması, kişiliğin hem maddi, hem de manevi planda parÖalanmasıyla eşdeğerdir: ya da başka 

bir deyişle, bu bir tÅr intihardır, işte Raskolnikov'un cinayetten sonra derin acılar iÖinde 

toplumdan kopmuşluk duygusunu yaşamasının nedeni budur. En yakınları olan annesiyle 

kızkardeşini bile kendisine sonsuz uzak, hatta yabancı bulur. Yoksulların, kanını emen, nefret 

ettiği bir tefeciyi ÇldÅrmek istemiş, ama "kendini" ÇldÅrmÅştÅr o. Kendini ahlaken haklı 

Öıkarmaya Öalıştığı onca uzun mÅcadeleden sonra. Sonya 'nın da ÇğÅdÅne uyarak polise teslim 

olması da bu nedenledir. 

Dostoyevski, romanının başkahramanı aracılığıyla, kişi- toplum ilişkileri sorununu kendine 

ÇzgÅ biÖimde tahlil etmektedir. Raskolni-kov'un bireyci "dÅşÅnce"si ve işlediği suÖ, onu 

Öevresinden ayrı dÅşÅrmÅş, bireysel suÖluyu toplumdan koparmış ve onu baskı ve sÇmÅrÅye 

karşı onca nefret duymasına rağmen., Lııjin'lerin, Svidrigay-lov'hırın, tefeci Alyona 

İvanovna'ların ve halkı ezen, sÇmÅren bÅtÅn Çteki "alÖaklar "ın dÅşÅnce arkadaşı yapmıştır. 

Üte yandan Dostoyevski, cinayetten sonra dayanılmaz acılar iÖinde kıvranan Raskolnikov'un 

vicdanını, cinayetin meyvelerini yemesine bile izin vermeyen, halkın ahlaki isterlerine 

uyabilecek ve kendisi gibi acı Öeken, ezilen insanlarla yeniden birlikte olabilecek canlı, 

sağlıklı bir başlangıÖ, bir Öıkış 

12 

noktası olarak gÇstermiştir. Raskolnikov'un cinayetten sonra Öektiği acılar, yazara gÇre, 

kahramanım ahlaki ÖÇkÅşe ve yokoluşa gÇtÅren, onu halktan soyutlayan bireysel hayallere ve 

ruhsal sapkınlıklara karşı, onun yapısında varolan toplumsal, halksal Çz'Ån ÅstÅn geldiğini 

gÇstermektedir. "SuÖ ve Ceza "yi zamanımızın toplumsal ve ahlaki idealleri uğruna Öetin bir 

savaşa girmiş bulunan Öağdaş okurlar gÇzÅnde de Çnemli kılan derin felsefi Çz buradadır. 

Romanın epilogunda yazar, Raskolnikov'un bir erken Sibirya sa-, bahında, ırmak kıyısında tek 

başına dÅşÅnceye dalışını anlatır. "Raskolnikov barakadan Öıkıp doğruca kıyıya indi, burada 

istif edilmiş kÅtÅklerin ÅstÅne oturdu, geniş ve ıssız ırmağı seyre daldı. Bu yÅksek kıyıdan, 

gÇzalabildiğine uzanan bozkır gÇrÅlÅyordu. Irmağın uzak karşı kıyısından belli belirsiz bir 

şarkı duyuluyordu. Orada, gÅneşle yıkanan uÖsuz bucaksız bozkırda, kÅÖÅk kara noktalar 

halinde gÇÖebe Öadırları seÖiliyordu. Orada ÇzgÅrlÅk vardı. Orada, buradakilere hiÖ 

benzemeyen, bambaşka insanlar yaşıyordu..." 

Romanının son ezgilerinin son birkaÖ notası olan bu sÇzlerde, Dos-toyevski'nin ve 

kahramanının, ÇzgÅr insanların sakin, huzurlu yaşamlarına duydukları bÅyÅk Çzlem dile 

getirilmektedir. BÅyÅk Rus yazan ÇmrÅ boyunca acılar Öekerek bÇyle bir hayata uzanan yolu

aramıştı. Derinden derine ve iÖi burkularak aradığını bulamayacağını biliyordu. Kahramanını, 

yazgısında kesin bir ahlaki dÇnÅş yaptırarak, "yeni bir hayat "ın eşiğinde bırakmasının nedeni 

budur. Raskolnikov kendine ve başkalarına yalan sÇylemeyen dÅrÅst bir insandır. Cinayetten 

sonra bile sonuna kadar dÅrÅst kalmıştır, hem kendine karşı, hem başkalarına karşı. İşte bu 

nedenle Dostoyevski, kahramanının ÇykÅsÅnÅ, bir dÅşÅşÅn ÇykÅsÅ değil, ahlaki yÅkselişin 

ÇykÅsÅ sayar. Bir yanlış yapan ve yanlışını anlayan Raskolnikov, bu yanlışın altında ezilip 

yok olmaz, kendinde kendini yeniden yaratacak iÖgÅÖler bulur, insanlık dışı "dÅşÅnce"sinin 

başarısızlığa uğrayıp yok olması/onun kişiliğinde yepyeni bir insancıllığın başlamasına 

kaynak oluşturur. 

Dostoyevski'nin romanında Öizdiği tablo oldukÖa karanlıktır. Ama bu karanlık iÖinde yine de 

bir ışık vardır. Bu, Raskolnikov'un insanlara 

13 

gerÖekten hizmet etmenin yolunu ve araÖlarını bulacak ahlaki gÅce, cesarete ve kararlılığa 

sahip olduğuna duyduğumuz inanÖtır, ÖÅnkÅ Raskolnikov her şeye karşın "insan " olarak 

hamiştir. . 

İnsan dehasının yarattığı en yÅce yapıtlardan biri olan bu romanın son sayfasını da Öevirip 

kapattığımız zaman iÖimizde aydınlık bir şeyler duymamızın nedeni de bu olsa gerek. 

MAZLUM BEYHAN 

14 

Birinci BÇlÅm 

I 

Temmuz başlarında Öok sıcak bir gÅn, akşama doğru, genÖ bir adam "S" sokağındaki bir 

pansiyonda kiraladığı kÅÖÅk odasından Öıktı ve ağır, kararsız adımlarla "K" kÇprÅsÅne 

yÇneldi. 

Ev sahibiyle merdivenlerde karşılaşmaktan kurtulmayı başarmıştı. Kiraladığı kÅÖÅk oda, beş 

katlı yÅksek bir evin Öatı ka-tındaydı ve odadan Öok bir dolabı andırıyordu. Yemek ve Çteki 

hizmetler de iÖinde olmak Åzere kiralamıştı odayı. Ev sahibi kadın bir merdiven aşağıda ayrı 

bir dairede oturuyordu ve genÖ adam her sokağa Öıkışında, ev sahibi kadının merdivenlere 

doğru ardına dek aÖılmış olan mutfak kapısının ÇnÅnden geÖmek zorundaydı. Buradan her 

geÖişinde de genÖ adam korkuya benzer sayrılı bir duygu iÖinde kalır, utanÖ duyar, yÅzÅnÅ 

bu-ruştururdu. Ev sahibi kadına epey borcu vardı ve onunla karşılaşmaktan Öekmiyordu. 

Korkak ve Öekingen biri değildi aslında. Hatta tam tersine; ama bir sÅredir tedirgindi, gerilim 

iÖindeydi. Üylesine kendi iÖine kapanmış, Çylesine herkesten kopmuştu ki, yalnızca ev sahibi 

kadınla değil, kiminle olursa olsun karşılaşmaktan kaÖınıyordu. Ezici bir yoksulluk iÖindeydi, 

ama şu son gÅnlerde buna bile aldırdığı yoktu. Asıl işlerini tÅmÅyle bir yana bırakmıştı ve 

bunlarla uğraşmayı hiÖ istemiyordu. Aslında o kendisine karşı neler tasarlıyor olursa olsun, ev 

sahibi kadına da aldırdığı yoktu. Ama merdivenlerde durmak, kendisini hiÖ mi hiÖ 

ilgilendirme-. yen gÅndelik birtakım saÖmaları dinlemek, kira borcu konusundaki 

sızlanmalara, korkutmalara, yakınmalara katlanmak, Åstelik yakasını kurtarabilmek iÖin sÇzde 

nedenler bulmak, ÇzÅrler dilemek, yalanlar sÇylemek... Hayır, merdivenleri bir kedi 

sessizliğiyle inip sıvışmak yapılacak en iyi şeydi. 

Ama bu kez borÖlu olduğu kişiyle karşılaşmak korkusu, sokağa Öıktığında kendisini bile 

şaşırttı. 

17 

"Ne denli zorlu bir işe girişmek istiyorum, ama aynı zamanda da ne denli boş şeylerden 

korkuyorum!" diye dÅşÅndÅ tuhaf bir gÅlÅmsemeyle. Hmm... Evet... Hem her şey insanın 

kendi elinde, hem de insan yalnızca korkaklığı yÅzÅnden ne fırsatlar kaÖırıyor... Bu artık 

yadsınamaz bir gerÖek, bir belit. İlginÖ bir şey, acaba insanlar en Öok neden korkarlar? 

Atacakları yeni bir adımdan, kendi sÇyleyecekleri yeni bir sÇzden herhalde... Ben de amma 

gevezelik ediyorum ha! Gevezelik ettiğim iÖin de hiÖbir şey yapmıyorum. Ya da şÇyle, hiÖbir

şey yapmadığım iÖin gevezelik ediyorum. Gevezelik bana şu son ay iÖinde gÅnlerce bir 

kÇşede yatmaktan ve dÅşÅnmekten gelmiş bir şey. DÅşÅndÅklerim de bir şey olsa bari, ipe 

sapa gelmez şeyler... Peki şimdi niÖin gidiyorum? Yapabilecek miyim dÅşÅndÅğÅm şeyi? 

Hem ciddi bir şey mi bu? Hayır, hiÖ de değil. DÅşlerle avutup duruyorum kendimi; 

oyuncaklarla! Evet, evet oyuncaklarla!" 

Boğucu bir hava vardı sokakta, korkunÖ sıcaktı: yapı iskeleleri, tuğlalar, kireÖ tozları, itişip 

kakışan kalabalık, bir yazlık kiralama olanağı bulamayan her Petersburglu'nun Öok iyi bildiği 

o Çzel pis yaz kokusu... tÅm bunlar genÖ adamın zaten bozuk olan sinirlerini iyice germişti. 

Hele kentin bu bÇlgesinde sayıları oldukÖa kabarık olan meyhanelerden yayılan dayanılmaz 

iÖki kokusu, henÅz is zamanı olmasına karşın adım basında rastlanan sarhoşlar tablonun 

iğrenÖ ve iÖ karartıcı rengini tamamlıyor gibiydi. Delikanlının ince yÅz Öizgilerinde derin bir 

iğrenme anlatımı belirdi bir an. Yeri gelmişken belirtelim, delikanlı gerÖekten yakışıklıydı: 

gÅzel kara gÇzleri, esmer teni/ortadan biraz uzunca boyu, ince ve biÖimli vÅcuduyla Öekiciydi. 

Ama işte bir anda yeniden derin dÅşÅncelere gÇmÅlÅr gibi olmuştu; daha doğrusu kendinden 

geÖmiş gibiydi. äevresinde kimseyi ayrımsamadan yÅrÅyordu, aslında kimseyi ayrımsamak 

istediği de yoktu. Yalnız, arada bir kendi kendisiyle konuşmak alışkanlığıyla bir şeyler 

mırıldanıyordu. Bu alışkanlığını kendisine bile dalıa şu anda itiraf ediyordu. Yine şu anda, 

zaman zaman dÅşÅncelerinin karıştığını, iyiden iyiye gÅÖten dÅştÅğÅnÅ ayrımsı-yordu. İki gÅn 

vardı ki, ağzına hiÖbir şey koymamıştı. 

18 

Üylesine kÇtÅ giyimliydi ki, alışık biri bile bu derece yırtık pırtık şeylerle gÅpegÅndÅz 

sokakta dolaşmaya utanırdı. Ancak burası insanın kılık kıyafetiyle hiÖ kimseyi 

saşırtamayacağı bir semtti. Samanpazarının yakınlığı, şu bilinen evlerin Öokluğu, hele 

Petersburg'un bu merkezi semtinin cadde ve sokaklarını dolduran işÖi, esnaf, sanatkér takımı, 

buranın genel gÇrÅntÅsÅnÅ Çyle tiplerle renklendirirdi ki, yabancı birinin gÇrÅlmesi kimsede 

şaşkınlık uyandırmaz, kimsece yadırganmazdı. Ama delikanlının ruhunda Çylesine yakıcı bir 

kÅÖÅmseme duygusu birikmişti ki, bazen Öocukluk derecesine varan bÅtÅn utangaÖlığına 

rağmen, şu anda en az utandığı şey, sırtındaki paÖavralardı. Tabii, kimi tanıdıklarına, ya da 

genel olarak karşılaşmaktan hiÖ hoşlanmadığı kimi eski dostlarına rastladığında iş değişirdi... 

Oysa bu sırada, iri bir atın Öektiği bÅyÅk bir arabayla, gÅnÅn bu saatinde nereye niÖin 

gÇtÅrÅldÅğÅ belli olmayan bir sarhoş, eliyle kendisini gÇstererek. "Hey, sen! Alman şapkalı!" 

diye gırtlağını yırtarcasına bağırınca, delikanlı durup, elini sinirli bir şekilde şapkasına 

gÇtÅrmÅştÅ. Zimmermann'dan* satın alınmış, yÅksek, yuvarlak bir şapkaydibu. Ama her yanı 

delik deşik olmuş, yırtılıp solmuş, leke iÖindeki bu kenarsız şapka Åstelik bir yanından Öok 

Öirkin bir kÇşe oluşturacak biÖimde yana sarkmıştı. Ancak sarhoşun bağırması delikanlıda 

utanma değil, korkuya benzer başka bir duygu uyandırmıştı. 

"Biliyordum zaten!" diye mırıldandı şaşkınlık iÖinde "Biliyordum bÇyle olacağını! 

Olabileceklerin en kÇtÅsÅ bu! BÇyle bir saÖmalık, bÇyle bir anlamsız ayrıntı her şeyi alt Åst 

edebilir! Evet, doğrusu fazla gÇze batan bir şapka bu.. GÇze batması, gÅlÅnÖlÅğÅnden... 

àstÅmdeki paÖavralara uygun bir kasket bulmam gerek, eski de olsa olur, yeter ki şu lanet 

şeyden kurtulayım! Kimse giymiyor bÇyle bir şapkayı. Bir verstlik yoldan farkedilir ve kimin 

olsa aklında kalır... En Çnemlisi de bu: sonradan anımsarlar. İşte sana bir ipucu! Olabildiğince 

ayrımsanmamaya, gÇze Öarpmamaya Öalışmalıyım... Ayrıntılar Öok Çnemli! Ayrıntılar 

mahveder her zaman her şeyi..." 

Zèmmermann - O dÇnemler Petersburg'unda, Nevskiy Bulvarı'nda gÅnÅn son moda 

şapkalarını satan bir şapkacı. (äev.) 

19 

Gideceği yere varmak iÖin fazla yÅrÅmesi gerekmiyordu. Hatta evinden kaÖ adım tuttuğunu 

bile saymıştı, tam yedi yÅz otuz adını. Hayallerine gÇmÅlÅp yÅrÅdÅğÅ bir gÅn saymıştı 

adımlarını. Ama o sıralar kurduğu bu hayallere kendisi de inanmıyordu, sinirleniyordu

yalnızca; Öirkin ama insanı bastan Öıkarıcı gÇzÅpeklikte hayallerdi bunlar. Simdi ise aradan bir 

hafta geÖtikten sonra, işi başka tÅrlÅ gÇrmeye başlamıştı. Yakasını bir tÅrlÅ bırakmayan o iÖ 

konuşmalarında kendisini onca gÅÖsÅz, onca kararsız gÇrmesine rağmen bu "Öirkin" hayali 

adeta elinde olmayarak kendi tasarısı, kendi niyeti saymaya alışmıştı. Bu konuda hélé kendi 

kendisine inanmamasına rağmen, attığı her adımda heyecanı daha da artarak, şu anda bu 

tasarısının denemesini yapmaya gidiyordu. 

YÅreği durarak, sinirden titreyerek, bir duvarı kanala, bir duvarı "..." sokağına bakan 

olağanÅstÅ bÅyÅk yapıya yaklaştı. KÅÖÅk kÅÖÅk dairelere bÇlÅnmÅş olan bu evde terziler, 

Öilingirler, aşÖı kadınlar gibi her tÅrden esnaf, Öeşit Öeşit Almanlar, basma buyruk yaşayan 

sokak kızları, kÅÖÅk memurlar ve benzerleri oturuyordu. Evin iki yanındaki avlu ve 

kapılardan giren Öıkan belirsizdi. àÖ ya da dÇrt kapıcısı vardı evin. Delikanlı bunlardan 

hiÖbirine rastlamamış olduğuna sevinerek ana kapıdan sÅzÅlÅrcesine geÖip sağdaki 

merdivenlere yÇneldi. Bu merdiven karanlık, dar ve her zaman kullanılmayan bir tÅr servis 

merdiveniydi. Ama o bÅtÅn bunları biliyordu, Çğrenmişti ve merdivenlerin bu durumu son 

derece hoşuna gidiyordu: bu karanlıkta .meraklı bir bakış bile tehlikeli olamazdı. DÇrdÅncÅ 

kata Öıkarken elinde olmadan: "Eğer şimdi bÇyle korkarsam, fırsat Öıkıp da asıl . işe 

giriştiğimde ne olacak?.." diye dÅşÅndÅ. Burada asker emeklisi hamallar kesti yolunu, bir 

daireden mobilya Öıkarıyorlardı. Burada, memurluk yapan bir Alman'ın ailesiyle birlikte 

oturduğunu daha Çnceden biliyordu. "Anlaşılan Alman taşınıyor, o halde dÇrdÅncÅ katta, bu 

merdiven sahanlığında hiÖ değilse bir sÅre iÖin yalnızca kocakarının dairesi dolu olacak. Bu 

Öok iyi... Ne olur ne olmaz..." diye dÅşÅndÅ ve kocakarının kapısını Öaldı. äıngırak, bakırdan 

değil de, tenekedenmiş gibi cılız bir ses Öı-kardı. Bu tÅr evlerin bÇyle kÅÖÅk dairelerinde 

Öıngıraklar hemen 

20 

hep bÇyledir. O, bu Öıngırak sesini unutmuştu bile... Ve şimdi bu Çzel ses ona birdenbire bir 

şeyler anımsatmış, apaÖık bir şeyleri gÇzÅnÅn ÇnÅne getirmişti. Tirtir titriyordu, sinirleri allak 

bullak olmuştu. Az sonra kapı Öizgi gibi hafifÖe aralandı. Kapıyı aÖan kadın geleni aralıktan 

aÖıkÖa duyulan bir gÅvensizlikle sÅzÅyor, karanlıkta yalnızca ışıldayan gÇzleri gÇrÅlÅyordu. 

Ama sahanlıkta başkalarının da bulunduğunu gÇrÅnce yÅreklendi ve kapıyı iyice 'aÖtı. 

Delikanlı iÖeri girdi; tahta perdeyle kÅÖÅcÅk bir mutfaktan ayrılmış karanlık bir antreydi 

burası. Kocakarı hiÖbir şey sÇylemeden Çylece duruyor ve soru dolu gÇzlerle ona bakıyordu. 

KÅÖÅcÅk, kupkuru bir ihtiyardı bu, altmış yaşlarında vardı, bakışları temiz değildi, burnu sivri 

ve kÅÖÅk, başı aÖıktı. Hafif ağarmış kirli sarı saÖlarına bolca yağ sÅrmÅştÅ. Bir tavuk bacağını 

andıran ince uzun boynuna paÖavralaşmış bir fanila parÖası sarmıştı. Omuzlarındaysa, 

havanın sıcak olmasına rağmen rengi yitmiş, paramparÖa bir kÅrk pelerin sallanıyordu. İkide 

bir ÇksÅrÅyor, inliyordu. Anlaşılan delikanlının bakışları hiÖ de normal değildi ki, kocakarının 

gÇzlerinde az Çnceki gÅvensizlik anlatımı yeniden belirdi. 

Delikanlı daha nazik davranması gerektiğini anlayarak hafifÖe eğildi ve: 

"Raskolnikov!" diye mırıldandı. "àniversite Çğrencisi. Bir ay kadar Çnce gene gelmiştim." 

Soru dolu gÇzlerini ondan ayırmayan kocakarı tane tane: 

"Anımsıyorum", dedi. "äok iyi anımsıyorum. Gelmiştiniz." 

Kocakarının gÅvensizliği Raskolnikov'u şaşırtmıştı: 

"Ben... İşte yine Çyle bir iş iÖin geldim..." dedi. 

"Belki de kadın her zaman bÇyledir", diye dÅşÅndÅ sonra can sıkıntısı iÖinde. "Belki de ben o 

zaman ayrımsayamamıştım." 

Kocakarı bir sÅre kararsızlık iÖindeymiş gibi sustu, sonra yana Öekilerek konuğa odaya aÖılan 

kapıyı gÇsterdi. 

"Buyurun!"

KÅÖÅk, bir odaydı burası. Duvarları sarı kéğıtla kaplanmıştı. Pencerelerinde tÅl perdeler ve ıtır 

ÖiÖekleri gÇrÅlÅyordu. Batmakta olan gÅneşin ışıklarıyla apaydınlıktı oda. Raskolnikov'un 

kafasından bir anda "Demek o zaman da gÅneş bÇyle aydınla- 

21 

tacak..." dÅşÅncesi geÖti. Odanın ve iÖerdeki eşyaların durumunu unutmamak iÖin ÖarÖabuk 

Öevresine bir gÇz gezdirdi. Ancak odanın ayirdedici hiÖ bir Çzelliği yoktu. Mobilyalar eskiydi 

ve sarı ağaÖtan yapılmışlardı. Bunlar: tahta arkalığı eğilmiş bir ka-nape, bunun ÇnÅnde oval 

bir masa, iki pencere arasına yerleştirilmiş aynalı bir tuvalet masası, duvar boyunca dizilmiş 

sandalyeler ve ellerinde kuşlarla Alman kızlarını gÇsteren sarı ÖerÖeveli ucuz bir iki tablo... 

İşte bÅtÅn mobilya. Odanın bir kÇşesinde kÅÖÅk bir tasvirin ÇnÅnde bir kandil yanıyordu. Her 

şey tertemizdi. Mobilyalar da, dÇşemeler de iyice ÇvÅlmÅştÅ, her şey pırıl pırıldı. Delikanlı 

"Yelizaveta'nın isi bu", diye geÖirdi iÖinden. BÅtÅn evde kÅÖÅcÅk bir toz taneciği bile yoktu. 

Raskolnikov, "Temizliğin bÇylesine ancak kÇtÅ yÅrekli yaşlı dullarda rastlanabilir", diye 

dÅşÅndÅ ve merakla iki odayı birbirinden ayıran basma perdeye baktı. Kocakarının yatağıyla 

bir konsolun bulunduğu bu odayı -zaten tÅm daire bu iki odadan oluşuyordu-daha Çnceki 

gelişinde de gÇrememişti. 

Odaya girdiklerinde kadın delikanlının yÅzÅnÅ iyi gÇrebilmek iÖin yine tam onun ÇnÅne 

dikilerek sert bir sesle: 

"Neymiş, gÇster bakalım?" dedi. 

Cebinden eski bir gÅmÅş saat Öıkaran delikanlı: 

"İşte" dedi, "rehin iÖin getirdim." 

Saatin arka kapağında bir kÅre resmi vardı. KÇsteği de Öeliktendi. 

"Bundan Çnceki rehinin de gÅnÅ doldu. àÖ gÅn geÖti bir ayı." "Size bir aylık daha faiz Çderim, 

lÅtfen bir kaÖ gÅn daha sabredin." 

"Sabretmek ya da eşyanızı hemen satmak benim bileceğim bir şey artık." 

"Nasıl, saatime epey para verecek misiniz, Alyona İvanovna?" 

"Hep bÇyle işe yaramaz, ıvır zıvır şeyler getiriyorsunuz. Beş para etmez bu saat. GeÖen 

getirdiğiniz yÅzÅk iÖin size tastamam iki ruble vermiştim, oysa yenisi kuyumculurda bir 

buÖuğa o yÅzÅklerin." 

"DÇrt ruble'verin, parasını Çder geri alırım, baba yadigérı bir saattir. Yakında elime para 

geÖecek." 

22 

"Bir buÖuk ruble ve faizi de peşin, işinize gelirse..." 

"Bir buÖuk ruble mi?" 

Kadın saati geri uzatarak: 

"Siz bilirsiniz" dedi. 

Delikanlı saati Çyle bir Çfkeyle aldı ki, hemen Öıkıp gitmeye hazırdı, ancak bir an dÅşÅnÅnce 

gidecek hiÖbir yeri olmadığını ve buraya asıl başka bir nedenle geldiğini anımsayarak: 

"Verin!" dedi kabaca. 

Kocakarı anahtarları Öıkarmak iÖin elini cebine sokarak perdenin arkasındaki odaya geÖti. 

Odanın ortasında tek basına kalan delikanlı merakla kulak kabartıp dinlemeye başladı, 

kocakarının Çteki odada neler yaptığını dÅşÅnmeye Öalışıyordu. Gelen seslerden kadının 

konsolu aÖtığı anlaşılıyordu. "Demek Åst Öekmecede... Demek anahtarları sağ cebinde 

taşıyor... Hepsi bir arada anahtarların, Öelik bir halkaya geÖirilmiş... Bir tanesi hepsinden 

bÅyÅktÅ, ÅÖ kat bÅyÅktÅ nerdeyse, ucu da dişliydi, o halde konsolun anahtarı bu olamaz, 

demek ki bir başka Öekmece ya da sandık daha var iÖerde... Bu Çnemli. Sandıkların anahtarları 

hep bÇyle olur. Ama bÅtÅn bunlar ne kadar aşağılık şeyler..." 

Kocakarı dÇndÅ: 

"İşte beyciğim! Bir ruble iÖin aylık on kÇpek faiz, bir buÖuk ruble iÖin onbeş kÇpek eder. Bir 

aylık peşin tabii. Bundan Çnceki iki ruble iÖin de aynı hesaba gÇre yirmi kÇpek faiz tutuyor.

Yine peşin. Hepsi otuz beş kÇpek. BÇylece saatiniz iÖin bÅtÅn alacağınız bir ruble onbeş 

kÇpek. Buyurun!" 

"Ne! Yani siz şimdi bana yalnızca bir ruble on beş kÇpek mi veriyorsunuz?" 

"Tam da Çyle." 

Delikanlı tartışmaya girmedi, parayı aldı. Sanki sÇyleyeceği ya da yapacağı bir şeyler daha 

var, ama bunların ne olduğunu kendisi de bilmiyormuş gibi odadan Öıkmakta acele etmiyor, 

kadına bakıyordu. 

"BugÅnlerde size bir şey daha getireceğim Alyona İvanovna... GÅmÅşten, Öok gÅzel bir şey... 

Bir sigara tabakası... Bir arkadaşıma vermiştim, alır almaz..." 

23 

Şaşırdı ve sustu. 

"Bunu o zaman konuşuruz beyciğim." 

"HoşÖakalın... Evde hep yalnız mı oturursunuz Alyona İvanovna, kız kardeşiniz yok mu?" 

"Kız kardeşimden size ne?" 

"HiÖ. Üylece sormuştum. Demek siz şimdi ... Neyse, hoşÖakalın Alyona İvanovna!" 

Raskolnikov bÅyÅk bir Çfkeyle Öıktı kadının evinden. Üfkesi gitgide bÅyÅyordu. 

Merdivenlerden inerken bir şey karşısında ansızın şaşırmış gibi birkaÖ kez durakladı. Sonunda 

sokağa vardığında "Tanrım!" diye bağırdı. "Ne kadar aşağılık şeyler bÅtÅn bunlar! Olacak şey 

mi, ben... HiÖ olacak şey mi, ben... Hayır saÖmalık bu, aptallık!.. BÇyle korkunÖ şeyler nasıl 

geÖebiliyor kafamdan! YÅreğim, ne iğrenÖliklere elverişliymiş meğer!.. Evet, tam da Çyle 

iğrenÖ, aşağılık şeylere... Ve ben bÅtÅn bir aydır..." 

Üfkesini ne sÇzcÅklerle, ne haykırışlarla dile getirebiliyordu. Daha kocakarının evine 

giderken yÅreğini sıkıştırmaya başlayan tiksinti Çyle boyutlara ulaşmıştı ki, delikanlı 

sıkıntısından ne yapacağını, ne edeceğini bilemiyordu. Kaldırımda, kimseyi gÇrmeden bir 

sarhoş gibi yÅrÅyor, gelip geÖenlere Öarpıyordu. Ancak bir başka sokağa saptığı zaman 

kendine gelebildi. Durup Öevresine bakındı. Bir meyhanenin ÇnÅndeydi. Bodrum kattaydı 

meyhane ve girişi kaldırımdan birkaÖ basamak aşağıdaydı. Tam bu sırada iki sarhoş birbirine 

tutunarak ve kÅfÅrler savurarak dışarı Öıkıyorlardı. Daha fazla dÅşÅnmedi ve hemen 

meyhaneye indi. Daha Çnce hiÖ gitmemişti meyhaneye, ama şu anda başı dÇnÅyor, 

susuzluktan iÖi kavruluyordu. Soğuk bir bira iÖmek istedi canı, sonra bÇylesine birdenbire 

halsiz dÅşÅşÅnÅ aÖlığına yÅkledi. Karanlık, pis bir kÇşede, ÅstÅ yapış yapış bir masaya geÖip 

oturdu, bir bira sÇyledi. İlk bardağı doymazcasına iÖti. Birden rahatladı, kafasının iÖi 

aydınlanıvermişti. "SaÖma bÅtÅn bunlar", diye sÇylendi. Umutlanmıştı. "Telaşlanacak, 

Çfkelenecek bir şey yok ortada. Basit bir bedensel rahatsızlık! Bir bardak bira ve birkaÖ parÖa 

peksimetle kendine geliveriyor insan! DÅşÅncelerini toparlıyor, kararsızlığı yok olup gidiyor! 

TÅh! Bir şey olmuş gibi sanki!.." Birden ağır bir yÅkten kurtulmuş gibi rahat- 

24 

ladı, neşeyle bakmaya başladı Öevresine. Ancak o anda bile, uzaktan uzağa, bu iyimserliğinin 

hastalıklı bir iyimserlik olduğunu duyumsuyordu. 

Meyhanenin pek kalabalık olmadığı bir saatti. Merdivenlerde rastladığı iki sarhoşun ardından, 

aralarında bir de kadın bulunan armonikalı beş kişilik bir sarhoş grubu daha ayrıldı 

meyhaneden. Bunların gidişinden sonra ortalık iyiden iyiye sessizleşmişti. Fazla hallice 

olmadığı anlaşılan tÅccara benzer biriyle onun arkadaşı olduğu anlaşılan şişman, iri yarı 

redingotlu, kır sakallı bir adam kalmıştı meyhanede. İyice kendinden geÖmişti bu ikincisi, 

iskemlesinde uyukluyordu. Arada bir uyanır gibi oluyor, kollarını aÖıp, parmaklarını 

şakırdatıyor, sonra yerinden kalkmadan vÅcudunun belden yukarısını kıvırıp oynatarak 

sÇzlerini doğru dÅrÅst Öıkartamadığı saÖma bir şarkı tutturuyordu. 

BÅtÅn yıl karımı okşadım BÅ-tÅn yıl ka-rı-mı ok-şa-dım... 

Yeniden dalıyor, yeniden uyanır gibi oluyor, bu kez başka bir şarkı tutturuyordu: 

PodyaÖeskaya 'da dolaşırken Eski sevgilimi buldum...

Ancak onun bu mutluluğuna kimse ortak olmuyordu; bira bardağının ardında suskun 

oturmakta olan tÅccar kılıklı, arka-daşının bu taşkınlıklarını dÅşmanca ve kuşkulu gÇzlerle 

izliyordu. Bir adam daha vardı meyhanede, emekli memura benziyordu. ÜnÅnde kadehi, 

herkesten ayrı bir kÇşede oturuyor, arada bir Öevresindekilere gÇz gezdirerek bir yudum 

alıyordu. O da bir parÖa heyecanlı gibiydi. 

II 

Raskolnikov kalabalıklara alışık değildi ve daha Çnce de sÇylediğimiz gibi, Çzellikle de şu son 

sıralarda her tÅr topluluk- 

25 

tan kaÖar, olmuştu. Ama su anda birdenbire bir şey onu insanlara doğru itmeye başlamıştı. 

İÖinde yeni bir şeyler gelişiyor, insanlara karşı susuzluk duyuyordu. BÅtÅn bir aydır yoğun 

biÖimde yaşadığı heyecan ve ÅzÅntÅden Çylesine bitkinlesmisti ki, bir dakikacık iÖin bile olsa, 

nasıl olursa olsun farklı bir dÅnyada dinlenmek istiyordu. İşte bÅtÅn pisliğine rağmen bu 

meyhanede kalmak istemesinin nedeni de buydu. 

Meyhaneci başka bir odadaydı, ancak birtakım merdivenleri inerek ikide birde salona giriyor, 

gelişinde de kendinden Çnce, kocaman kırmızı kırmaları olan pırıl pırıl Öizmeler gÇrÅlÅyordu. 

Sırtında bir kaban ve yağdan ışıl ışıl olmuş kara atlastan bir yelek vardı, kravatsızdı, suratı bir 

demir kilit gibi sanki yağa bulanmıştı. Tezgéhın arkasında on dÇrt yaşlarında bir Öocukla, 

mÅşterilere servis yapan ondan daha kÅÖÅk bir başka Öocuk daha vardı. Tezgéhın Åzerinde 

ince ince doğranmış salatalıklar, kara peksimetler ve yine kÅÖÅk kÅÖÅk doğranmış balıklar 

duruyordu. äok pis bir koku yayılıyordu bunlardan. Bunaltıcı bir havası vardı meyhanenin, 

oturulacak gibi değildi. Her şeye Çylesine ağır bir şarap kokusu sinmişti ki, insan yalnızca bu 

kokudan bile beş dakika iÖinde sarhoş olabilirdi. 

Bazen hayatta Çyle karşılaşmalar olur ki, hem de hiÖ tanımadığımız insanlarla, bir tek sÇzcÅk 

bile konuşmadan, birdenbire, tekbir bakışla ilgilenmeye başlayıveririz. İşte bu ilerde oturan ve 

emekli bir memura benzeyen kişi de Raskolnikov Åzerinde aynı etkiyi bırakmıştı. Delikanlı 

sonraları bu ilk izlenimi pek Öok kez anımsayacak ve bunu bir Çnsezi olarak kabul edecekti. 

GÇzlerini memura dikmiş bakıyordu; bu biraz da memurun da ona aynı biÖimde bakışından 

ileri geliyordu: memur besbelli konuşmak istiyordu onunla. Meyhanede bulunan Çtekilere ise 

-meyhaneci de iÖlerinde- alışkın, hatta bıkkın bakışlarla bakıyordu. Bu bakışlarda toplumsal 

durumları, Çğrenim dereceleri aşağı, kendileriyle konuşmaya değmez insanlara karşı takınılan 

bir yÅksekten bakma, karşısındakini aşağı gÇrme havası da seziliyordu. Ellisini geÖkin, orta 

boylu, tıknaz bir adamdı, kır saÖlı başının tepesi dazlaktı, şiş yÅzÅ sÅrekli iÖmekten sararmış, 

hatta yeşilimsi bir renk almıştı. Şiş gÇzkapakları arasından birer delik gibi 

26 

ufacık ama canlı, kırmızımsı gÇzleri parlıyordu. Ancak garip bir şeyler vardı adamda; 

bakışlarında bir heyecan, hatta galiba zeka ışıltıları vardı, ama aynı zamanda deliliğe 

benzeyen bir şeyler de yanıp sÇnÅyordu bu gÇzlerde. Giysileri eskiydi, dÅğmeleri kopuk, lime 

lime olmuş bir frak vardı Åzerinde. Frakın dÅğmelerinden yalnızca biri her nasılsa duruyordu 

yerinde ve adam anlaşılan incelik kurallarına aykırı davranmış olmamak iÖin bu dÅğmeyi 

ilikli tutuyordu. Nankin kumaşından yapılmış yeleğinin altından buruşuk, kirli bir plastron 

kabarıyordu. Memur biÖimi traş olmuştu, ama son traşının Åzerinden epey zaman geÖtiği 

anlaşılıyordu: yÅzÅ mavimsi, kır bir sakalla kaplıydı. Her halinden tam bir memur olduğu 

anlaşılıyordu. Ama besbelli bir sıkıntısı vardı. İkide birde parmaklarını saÖları arasında 

gezdiriyor, bazen dirseklerini kirli yapış yapış masaya dayayarak başını elleri arasına 

alıyordu. Sonunda gÇzlerini doğruca Raskolnikov'a Öevirip, kendine gÅvenli, gÅr bir sesle 

konuşmaya başladı. 

"äok saygıdeğer bayım, acaba sizinle kibarca konuşmak cesaretini gÇsterebilir miyim? äÅnkÅ 

giyim kuşamınıza dikkat etmemiş olmanıza rağmen tecrÅbelerim bana sizin okumuş ve iÖkiye 

alışkın olmayan biri olduğunuzu sÇylÅyor. Bendeniz, iÖtenlikle birleşmiş bilgiye her zaman

saygı duymuşumdur, zaten ben de dokuzuncu dereceden bir memurum. Soyadını Marmeladov'dur, 

dokuzuncu dereceden bir memur. Merakımı bağışlayın, siz de bir yerde memur 

musunuz?" 

Bu sÇzlerdeki sÅslÅ Åsluptan ve kendisine bÇylesine doğrudan doğruya seslenişinden şaşıran 

delikanlı: 

"Hayır" dedi, "okuyorum..." 

Delikanlı, nasıl olursa olsun insanlara yaklaşma, onlarla kaynaşma konusunda az Çnce 

duyduğu o bir anlık isteğe karşın, şu anda kendisine yapılan bu ilk gerÖek Öağrı karşısında 

kişiliğiyle ilgilenen ya da ilgilenmek isteyen her yabancıya karşı duyduğu o eski tiksintiyi 

duydu iÖinde. 

Memur: 

"Üğrencisiniz demek" diye mırıldandı, "ya da eski bir Çğrenci... Ben de Çyle dÅşÅnmÅştÅm! 

TecrÅbe efendim, sayısız tecrÅbe!" Ve aklıyla ÇvÅnmek ister gibi parmağını alnına dayadı: 

27 

"Üğrenciydiniz, ya da kurslara katılıyordunuz! izninizle..." Ayağa kalktı, sendeledi, kadehini 

aldı ve hafif yanlamasına delikanlının sırasına, onun yanma oturdu. Sarhoştu, ama gÅzel ve 

dÅzgÅn konuşuyordu. Yalnız arada bir dili dolaşıyor, sÇzcÅkleri uzatıyordu. Aylarca kimseyle 

konuşmamış, konuşmaya susamış gibiydi. 

"Sayın bayım "diyerek oldukÖa ciddi bir tavırla yeniden sÇze başladı, "yoksulluk ayıp değil, 

bir gerÖek. Sarhoşluğun erdem olmadığı ise daha bÅyÅk bir gerÖek. Ama sefillik, sayın bayım, 

sefillik yÅz karasıdır. Yoksullukta yaradılıştan gelen soylu duygularınızı koruyabilirsiniz, 

sefillikte ise asla! Sefil bir kimseyi insanlar aralarından uzaklaştırmak iÖin sopa kullanmazlar, 

sÅpÅrgeyle sÅpÅrÅrler; onu daha Öok aşağılamak iÖindir bu; ve hakları da yok değildir bÇyle 

davranmakta, ÖÅnkÅ sefilliğe dÅştÅğÅnde kişioğlunun ilk kendisi hazır olmalıdır kendini 

aşağılamaya. Meyhanenin Öıkış noktası.da burasıdır işte! Sayın bayım, bundan bir ay Çnce bay 

Lebezyatnikov karımı dÇvdÅ. Ama karım bana benzemez! Anlatabiliyor muyum? Merakımı 

bağışlayın ve sormama izin verin: Neva ırmağı Åzerindeki saman kayıklarında gecelediğiniz 

oldu mu hiÖ?" 

Raskolnikov: 

"Hayır, hiÖ olmadı" dedi, "Nasıl bir şey bu?" 

"Bense... beş gecedir orada yatıyorum..." 

Kadehim doldurdu, başına dikti ve dÅşÅncşye daldı. GerÖekten de elbisesinin Åzerinde ve 

saÖları arasında saman ÖÇpleri gÇzÅkÅyordu. BÅyÅk olasılıkla da beş gÅndÅr ne Åzerindeki 

elbiseyi değiştirmiş, ne de yıkanmıştı. Üzellikle de elleri Öok kirliydi. 

Konuşması fazla olmamakla birlikte genel bir ilgi uyandırmıştı meyhanede. Tezgéhın 

arkasındaki Öocuklar kikirdemeye başlamışlardı. Meyhanenin sahibi de anlaşılan sırf bu 

"şakacı" adamı dinlemek iÖin Åst kattan inmiş ve tembel tembel ama Çnemli bir kişi edasıyla 

esneyerek uzakÖa bir kÇşeye oturmuştu. Marmeladov anlaşılan oldukÖa iyi tanınıyordu bu 

meyhanede. SÅslÅ konuşması da meyhanede tanımadığı kişilerle sık sık yaptığı konuşmalar 

sonucu elde edilmiş bir alışkanlıktı. Bu alış- 

28 

kanlık bazı iÖkicilerde, Çzellikle de evlerinde hoşgÇrÅden uzak, baskı altında yaşayanlarda bir 

gereksinme halini alır. BÇyleleri-nin kendilerini iÖki topluluklarında haklı Öıkarmaya, dahası 

saygı toplamaya Öalışmaları bu yÅzdendir. 

Meyhaneci oturduğu yerden: 

"Bre maskara!" diye sÇylendi'. "Madem memursun, ne diye Öalışmıyorsun, ne diye işine 

gitmiyorsun?" 

Marmeladov, soruyu sanki Raskolnikov sormuş gibi ona dÇnerek: 

"NiÖin mi Öalışmıyorum, sayın bayım, niÖin mi ise gitmiyorum?" dedi. "BÇylesine alÖalmış 

olduğum iÖin yÅreğim yaranıyor mu sanıyorsunuz siz? Bir ay Çnce bay Lebezyatnikov karımı

kendi elleriyle dÇverken ve ben de oracıkta sarhoş yatarken, acaba hiÖ mi acı Öekmedim? 

Sormama izin verin delikanlı: acaba hiÖ basınıza... yani... alabileceğiniz umudu olmadan borÖ 

para istemek gibi bir şey geldi mi hiÖ başınıza?" 

"Gelmiştir... Yalnız 'umudum olmadan'ı anlayamadım?" 

"Umudunuz olmadan, yani istediğiniz borÖ parayı size vermeyeceklerini Çnceden bilerek. 

Ürneğin şu pek iyi niyetli ve pek yararlı yurttaşın size borÖ para vermeyeceğini kesin olarak 

biliyorsunuz. Hem sorarım size, niÖin versin ki? Bu parayı geri vermeyeceğimi bile bile, 

niÖin, versin? Acıdığı iÖin mi? Ama yeni dÅşÅnce akımlarını pek yakından izleyen bay 

Lebezyatnikov'un geÖenlerde bana anlattıklarına bakılırsa, Öağımızda bilim acımayı 

yasaklamıştır, bu, ekonomi politiğin geÖerli olduğu İngiltere'de de bÇyledir. Sorarım size, 

neden borÖ para versin bu adam şimdi? Ve siz onun vermeyeceğini bile bile kapısını Öalıyor 

ve..." 

Raskolnikov: "Madem Çyle, niÖin istiyorsunuz?" diye sordu. 

"Ya gideceğiniz başka bir yer, Öalacağınız başka hiÖbir kapı yoksa? Her insanın Öalabileceği 

hiÖ değilse bir kapı olmalıdır, insanın ne yapıp edip başvuracak bir yeriniri bulunması gereken 

zamanlar oluyor. Benim Çp Çz kızım ilk kez vesika almaya gittiğinde ben de kendisiyle 

birlikte gitmiştim..." Marmeladov delikanlının yÅzÅne tedirgince bakarak, sÇz arasındaymış 

gibi ekledi: "äÅnkÅ kızım vesikalı Öalışarak yaşamını sağlar..." Tezgéhın 

29 

ardındaki iki oğlanın kikirdediğini, meyhane sahibinin de gÅ-lÅmsediğini gÇrÅnce, sakin 

gÇrÅnmeye Öalışarak, aceleyle sÅrdÅrdÅ konuşmasını: "Ne Çnemi var efendim! Ne Çnemi var! 

BÇyle baş sallamalarla utanmam ben! Hele de herkes herşeyi biliyorsa ve ortada hiÖbir giz 

kalmamışsa... Ben her şeye hor gÇrerek değil, hoş gÇrerek bakmayı Çğrendim artık. Varsın 

Çyle olsun! Ne yapalım! İste insan! İzin verin delikanlı: sÇyleyebilir misiniz.,. Yo, yo... daha 

gÅÖlÅ, daha betimleyici dile getirmeliyim dÅşÅncemi: SÇyleyebilir misiniz değil, sÇylemek 

yÅrekliliğini gÇsterebilir misiniz? Evet, şu anda bana bakarak benim bir domuz olmadığımı 

sÇylemek yÅrekliliğini gÇsterebilir misiniz?" 

Delikanlı bir şey sÇylemedi. 

Salondaki kikirdemelerin kesilmesini bekleyen konuşmacı, ağır ağır artan bir ciddilik ve 

ağırbaşlılıkla sÅrdÅrdÅ sÇzlerini: 

"Evet... Haydi ben bir domuzum, ama o bir hanımdır! Ben hayvan gibi bir şeyim, ama karım 

Katerina İvanovna yÅksek rÅtbeli bir subayın iyi eğitim gÇrmÅş bir kızıdır. Bırakın ben bir 

alÖak olayım, ama o yÅce ve soylu duygulara sahip bir kadındır. Ama... ama ah birazcık da 

bana acımayı bilseydi!.. Ah sayın bayım, ah, her insanın, başkalarının kendisine 

acıyabilecekleri bir yanı olmalı! Gelgelelim Katerina İvanovna yÅcegÇnÅllÅ bir insan 

olmasına karsın haktanır bir insan değildir... SaÖlarımı yolduğu zaman bunu yÅreği 

parÖalandığı iÖin yaptığını ben de biliyorum, ama... (meyhanedekilerin yeniden 

kikirdediklerini gÇrÅnce ağırbaşlılıkla ekledi: 'HiÖ utanÖ duymaksızın yineliyorum delikanlı: 

evet, karım saÖlarımı yolar) ama, Tanrım, ne olurdu, hiÖ değilse bir kezcik olsun... Ama, 

hayır!.. Hayır!... BÅtÅn bunlar anlatmaya değecek şeyler değil... Ama bir kezcik de benim 

istediğim olaydı, bir kezcik de bana acıyalardı... Ama... yapım bu benim, doğuştan bir 

hayvanım ben!" 

Meyhaneci esneyerek: 

"Doğru sÇze ne denir!" dedi. 

Marmeladov masaya esaslı bir yumruk indirdi: 

"Yapım bu benim! DÅşÅnebiliyor musunuz sayın bayım, onun Öoraplarını bile iÖkiye yatırdım 

ben... Dikkat buyurun, ayakkabılarını demiyorum, ÖÅnkÅ eşyanın dÅzenine uygun bir 

davranış olurdu bÇylesi, Öoraplarını yatırdım ben iÖkiye! Tiftik atkısını da yatırdım iÖkiye, 

kendi atkımı değil, onunkini... Armağandı kendisine. Oysa oturduğumuz yer Öok soğuk, bu 

kış ÅşÅttÅ karım kendisini, ÇksÅrmeye, derken kan tÅkÅrmeye başladı. àÖ kÅÖÅk Öocuğumuz

var. Katerina İvanovna sabahtan ge-ceyarılarına kadar İşten işe Öalar kendini, ortalığı 

temizler, Öocukları yıkar, temizler... Ondaki bu temizlik dÅşkÅnlÅğÅ ta Öocukluğundan 

kalmadır, oysa ciğerleri zayıf, vereme eğinik, ve ben onun acılarını Öok iyi duyuyorum. 

Duymuyor muyum sanıyorsunuz yoksa? Hem de ne kadar Öok iÖersem, o kadar iyi 

duyuyorum. İÖmemin nedeni de bu zaten: iÖkide acıma ve duygu arıyorum ben... İÖiyorum, 

ÖÅnkÅ Öok acı Öekmek istiyorum!" 

Umutsuzluğa dÅşmÅş gibi başını masaya eğdi, sonra doğrularak konuşmasını sÅrdÅrdÅ: 

"Delikanlı, sizin de yÅzÅnÅzde acıya benzer bir şeyler okuyorum. Daha meyhaneden iÖeri 

girdiğiniz anda ayrımsadım bunu ve yine bu nedenle sizinle konuşma girişiminde bulundum. 

Yani size yaşam ÇykÅmÅ anlatırken amacım, ben anlatmasam da zaten her şeyi bilen şu 

ayaktakımı karşısında kendimi kÅÖÅk dÅşÅrmek değildir: duygulu, okumuş bir insandır benim 

aradığım. Şunu bilmenizi isterim ki, karım Çğrenimini soyluların devam ettiği bir enstitÅde 

yapmış, okulu bitirme gÅnÅnde de valinin ve Çteki birtakım Çnemli kişilerin karşısında şalla 

dansede-rek bir altın madalya ile ÇvgÅ belgesi kazanmıştır. Altın madalyayı sattık gerÖi, hem 

de epey oluyor, ama ÇvgÅ belgesi o gÅn bugÅn sandıkta Çylece durur, hatta geÖenlerde karım 

onu ev sahibimize gÇsteriyordu. Aslında ev sahibiyle karımın arası bir gÅn bile iyi olmamıştır, 

ama anlaşılan geÖmiş mutlu gÅnlerini dile getirerek birilerinin ÇnÅnde ÇvÅnmek istemiş. 

Kınamıyorum karımı, hem de hiÖ kınamıyorum, onda kalan son anıdır bu, geri kalan her şey 

yok oldu gitti! Evet sinirli, gururlu, dediğim dedikÖi bir kadındır karım. Yerleri kendisi siler, 

kuru ekmek yemeğe boyun eğer, ama kendisine saygısızlık gÇsterilmesine asla izin vermez. 

Bay Lebezyatnikov'un kabalığına boyun eğmemesi de bu yÅzdendir; bay Lebezyatnikov 

kendisine vurduğunda vÅcudu incindiğinden değil, duyguları incindiğinden yatağa 

30 

31 

dÅştÅ. Birbirinden kÅÖÅk ÅÖ yetimiyle dul aldım onu. İlk kocası bir piyade subayıymış, 

sevişerek evlenmişler, onun uğruna baba evinden kaÖmış. äılgın gibi sevmiş kocasını, ama 

adam kendini kumara Öalmış, mahkemelere dÅşmÅş ve ÇlÅp gitmiş. Son zamanlarında karısını 

da dÇvmeye başlamış. Belgelere dayanan kesin bilgilerime gÇre, karım onun bu davranışını 

hiÖbir zaman, bağışlamamış, ancak bugÅn bile ilk kocasını hep gÇzyaşlarıyla anar, beni 

kınayan gÇzyaslarıdır bunlar. Ancak ben bu duruma seviniyorum, seviniyorum ÖÅnkÅ 

hayalinde de olsa, bir sÅre iÖin kendini mutlu gÇrmÅş oluyor... Kocasının ÇlÅmÅnden sonra 

uzak, kuş uÖmaz, kervan geÖmez bir taşra kasabasında ÅÖ kÅÖÅk yavrusuyla kalakalmış. O 

sıralar ben de orada bulunuyordum. äok yoksulluk Öekmiş, Öok umutsuz durumlara dÅşmÅş, 

başından Öok şey gelip geÖmiş bir adamım, ama yine de onların iÖinde bulundukları durumu 

anlatamam. Akrabalarının hiÖbirisi istemiyordu onları. Sonra Öok, Öok gururlu bir kadındı. O 

zamanlar, sayın bayım, ben de duldum ve ilk karımdan on dÇrt yaşlarında bir kızım vardı. Ve 

işte bÇyle bir acıya kayıtsız kalamadım ve ona evlenme teklif ettim. Onun gibi iyi eğitim 

Çğretim gÇrmÅş, tanınmış bir aile kızının, benimle evlenmeye razı olabilmesi iÖin ne korkunÖ 

bir sefalet iÖinde bulunması gerektiğini tahmin edebilirsiniz. Ama razı oldu! Ağladı, hıÖkırdı, 

ellerini oğuşturdu ve razı oldu! äÅnkÅ gidebilecek başka hiÖbir yeri yoktu. DÅşÅnebiliyor 

musunuz, insanın gidebilecek hiÖbir yeri bulunmamasının ne demek olduğunu dÅşÅnebiliyor 

musunuz sayın bayım? Hayır! Siz bunu daha anlamazsınız... Ve tam bir yıl, namusluca, 

doğruluktan ayrılmadan işimde Öalıştım ve suna (ÇnÅndeki şişeyi parmağıyla tıklattı) hiÖ el 

sÅrmedim. äÅnkÅ duyguları olan bir insanım ben. Ama hiÖbir işe yaramadı iÖkiyi bırakmam. 

Bu arada isimi kaybettim, benim bir suÖum yoktu bunda, yÇnetimsel birtakım değişiklikler 

yapıldı ve ben işimden oldum, bÇylece de yeniden iÖkiye Öaldım kendimi!.. Başımızdan geÖen 

tÅrlÅ serÅvenlerden ve uğradığımız sayısız yıkımlardan sonra, bir buÖuk yıl kadar Çnce, şu 

birbirinden gÅzel anıtlarla sÅslÅ başkentimize geldik. Burada da bir iş buldum kendime. 

Buldum ve kaybettim. Anlatabiliyor muyum?.. Bu kez ben suÖluydum işimi 

32

kaybetmemde, yani yapısal Çzelliklerim yeniden ortaya Öıkmıştı... Su sıralar Amalya 

Fyodorovna Lippevehzel adlı bir pansiyoncu kadının evinde bir kÇşeciğe sığındık. Nasıl 

geÖiniyoruz, kirayı nasıl ÇdÅyoruz, bir bilgim yok. Bizden başka daha epey insan kalıyor bu 

evde... İğrenÖ bir yaşam... Tam anlamıyla Sodom*... Hımm... evet... Bu arada ilk evliliğimden 

olan kızım bÅyÅdÅ; bÅyÅdÅ ama yavrucağın Åvey ana elinden neler Öektiğini bir ben bilirim;, 

bu konu Åzerinde fazla durmak istemiyorum. äÅnkÅ Kat'erina İvanovna her ne kadar yÅce 

duygularla dolu bir kadınsa da, pek sinirlidir. Evet! Neyse, anımsanması bile tatlı konular 

değil bunlar. Kolayca kestirebileceğiniz gibi Sonya herhangi bir eğitim gÇrmedi. DÇrt yıl 

kadar Çnce ben bir şeyler Çğreteyim dedim, coğrafya ve genel tarih Åzerinde durduk biraz, 

ancak benim de fazla bilgim yoktu bu konularda, Åstelik elimizdeki kitaplar da yetersizdi... 

hımmm... şimdi o yetersiz kitaplar bile kalmadı ya... neyse, bÇylece bizim eğitim de sona 

ermiş oldu. İran İmparatoru Kirus'a gelmiştik bıraktığımızda. Yaşı biraz ilerleyince kendisi 

roman tÅrÅnden de bazı kitaplar okudu. GeÖenlerde de bay Lebezyatnikov'dan Levves'in** 

"Fizyolojisini almış, onu okudu. -Herhalde biliyorsunuzdur bu kitabı?- Kitabı bÅyÅk bir 

ilgiyle okudu Sonya, hatta bazı bÇlÅmleri yÅksek sesle okudu da, biz de dinledik. İşte onun 

bÅtÅn eğitimi! Şimdi Çzel bir konu Åzerine size bir soru yÇneltiyorum sayın bayım: Fakir ama 

namuslu bir kız, namusuyla Öalışarak Öok şeyler kazanabilir mi? Namuslu bir kız, eğer Çzel 

birtakım hÅnerleri yoksa, durup dinlenmeksizin Öalışarak gÅnde on beş kÇpek bile 

kazanamaz! Resmi bir dairede danışman olan İvan IvanoviÖ Klopştok -duymuş muydunuz 

adını?- diktirdiği yarım dÅzine Hollanda 

Sodom: İncil'de yer alan bir efsanede adı gecen Filistin kenti. Efsaneye gÇre Sodom ve 

Gomore kentleri, halklarındaki ahlaksal bozulma, toplumsal ÖÇzÅlme ve kokuşma nedeniyle 

Tanrı tarafından yerle bir edilmişti. (äfev.). 

D.G. Levves (1817-1878): Pozitivist ve Darwinist fizyolog, filozof. Darvvin ve Spencer'den 

sonra evrimci felsefenin en bÅyÅk temsilcilerinden biridir. Physiologie of Common Life adlı 

yapıtı 1861 yılında RusÖa'ya Öevrilmiş ve o yılların ilerici demokrat Rus genÖliği tarafından 

kilisenin otoritesine karşı doğal bilimlerin propagandası yÇnÅnde kullanılmıştı. (äev.) 

• . ' 33 

keteninden gÇmleğin parasını vermemekle kalmadı, Åstelik bir de gÇmleğin yaka ÇlÖÅsÅ 

yanlış alınmış, eğri dikilmiş gibi bahanelerle kızcağızı sille tokat kovaladı. Oysa Öocuklar 

evde aÖtı... Oysa Katerina İvanovna, yÅzÅnde, hastalandığı zamanlar hep olduğu gibi, kırmızı 

lekeler, ellerini ovuşturarak bir aşağı bir yukarı dolaşıyor, kızcağıza veryansın ediyordu: 'Seni 

gidi hazır yiyici seni! Yiyip iÖip yan gelip yatıyorsun!' äocukların boğazına ÅÖ gÅndÅr tek 

lokma bir şeyin girmediği bir yerde bu kızcağız ne yiyip iÖecek oysa? Ben o sırada 

yatıyordum. Ya da doğrusunu sÇyleyecek olursak, sızıp kalmıştım! Ancak Sonyacığımın 

sÇzlerini duydum -Ağzı var dili yok bir kızdır Sonya aslında, her sÇze karşılık vermez... Sesi 

de pek tatlıdır... Sarışın, yÅzÅ her zaman soluk, zayıf bir kızcağızdır- 'Ne yapayım yani 

Katerina İvanovna', diyordu Sonyacığım, 'sokağa dÅşÅp... o yollarda mı Öalışayım?' Zaten 

kÇtÅ bir kadın olan ve poliste epey sabıkası bulunan Darya Frantsovna, ev sahibi aracılığıyla 

iki ÅÖ kez bize gelip Sonya'nın ağzını aramıştı. Katerina İvanovna da, 'Ne var yani?' dedi. 

'Neyini koruyacaksın? Bir hazineydin sanki!' Ama sakın suÖlamayın onu sayın bayım! Sakın 

suÖlamayın! DÅşÅnÅp taşınarak, kÇtÅ niyetle sÇylemiş değildi Katerina İvanovna bunları. 

Hastalığın verdiği sinirlilikle, Öocukların ÅÖ gÅndÅr aÖ olmalarının verdiği Çfkeyle sÇylenmiş 

sÇzlerdi bunlar; onun gerÖek dÅşÅncelerini yansıtmaktan Öok, Sonya'yi aşağılamayı 

amaÖlıyordu. Huyu bÇyledir onun. Diyelim Öocuklar ağlamaya başladılar: hemen dÇver 

onları; oysa aÖlıktan ağlamaktadır yavrucaklar. Neyse efendim, bir de baktım SoneÖka saat 

altı filandı, kalktı, başÇrtÅsÅnÅ ÇrttÅ, pelerinini giydi ve Öıktı gitti. Geri dÇndÅğÅnde saat 

dokuz gibiydi. İÖeri girer girmez doğruca Katerina İvanovna'ya doğru yÅrÅdÅ ve tek kelime 

sÇylemeden elindeki otuz rubleyi masaya, onun ÇnÅne bıraktı. Ne bir şey sÇylemiş, ne başını 

Öevirip bakmıştı. Evde hepimizin ortak kullandığımız Şam kumaşından bÅyÅk, yeşil bir şal

vardı, gidip onu aldı, başını, yÅzÅnÅ sımsıkı sarıp kendini yatağa attı. YÅzÅnÅ duvara Öevirdi, 

o kÅÖÅcÅk omuzları ve cılız vÅcudu tir tir titriyordu... Bana gelince, sızdığım yerde yatıp 

duruyordum Çylece. Derken Katerina èvanovna'nın kalktığını gÇrdÅm, evet delikanlı, kalktı ve 

tek 

34 

kelime sÇylemeden SoneÖka'nrın yatağı dibinde diz ÖÇkÅp bÅtÅn gece Çylece kaldı, ayaklarını 

ÇpÅyor, kalkmak istemiyordu. Sonra birbirlerine sarılmış olarak, Çylece uyuduklarını 

gÇrdÅm... İkisi... ikisi... evet... Bense sızdığım yerde yatıyordum." 

Marmeladov sesi kısılmış gibi sustu, sonra aceleyle kadehini doldurup başına dikti, boğazını 

temizledi, bir sÅre sustuktan sonra yeniden başladı. 

"Ve bÇylece, sayın bayım, bir talihsizlik ve bazı kÇtÅ yÅrekli kişilerin ihbar etmeleri sonucu 

(bu ihbar isinde Darya Frantsov-na'ran rolÅ bÅyÅk olmuştur, gÅya kendisine saygıda kusur 

etmişiz) kızım Sonya Semyonovna vesika almak zorunda kaldı, o gÅn bugÅndÅr de vesika ile 

Öalışıyor. Tabii bu nedenle bizim evde de kalamaz oldu kızcağız. äÅnkÅ buna hem ev 

sahibemiz Amalya Fyodorovna, hem de bay Lebezyatnikov izin vermiyorlardı... Oysa aynı 

Amalya Fyodorovna daha Çnce Darya Frant-sovna'ya aracılık ediyordu... Hımm... İşte bay 

Lebezyatnikov'la Katerina İvanovna arasındaki kavga da Sonya yÅzÅnden Öıktı. Oysa 

SoneÖka'dan başlangıÖta bay Lebezyatnikov'un kendisi de yararlanıyordu, sonraları bu iş 

onuruna mı dokundu nedir, 'Ben okumuş bir adamım, bÇyle bir kızla aynı evde oturamam!' 

diye tutturdu. Katerina İvanovna bÇyle bir lafın altında kalamazdı tabii, o da Sonya'dan yana 

oldu, bÇylece de kavga Öıktı. Şimdi SoneÖka ancak hava karardıktan sonra gelebiliyor bize. 

Katerina İvanovna'yı avutuyor, eskisinden daha Öok para veriyor. Kendisi terzi 

Kopernaumov'un evinde bir oda kiraladı, orada kalıyor. Kopernaumov topal ve kekemedir. 

Kalabalık bir ailesi vardır ve aile Åyelerinin tÅmÅ kekemedir. Karısı bile kekemedir. Ve 

bunlar tÅm aile bir tek odada kalırlar. Sonya onlardan tahta perde ile ayrılmış ayrı bir odada 

kalır. Hımm... evet... yoksul ve kekeme bir aile... evet... O sabah kalkar kalkmaz 

paÖavralarımı Åzerime geÖirdiğim gibi duaya durdum, sonra da doğruca ekselans İvan 

Afanasyevic'e gittim. Ekselans İvan AfanasyeviÖ'i tanır mısınız? Hayır mı? O zaman Tanrının 

bir mÅbarek kulunu tanımıyorsunuz demektir! Bir mumdur èvan AfanasyeviÖ. Tanrının 

ÇnÅnde damla damla eriyen bir mum!.. Beni dinlemek lÅtfunda bulunduktan sonra gÇzyaşları 

iÖinde: 'Daha Çnce sana olan tÅm gÅve- 

35 

nimi boşa Öıkarmıştın Marmeladov' dedi. 'Ama tÅm sorumluluğu yÅklenerek seni yeniden işe 

alacağım.-Unutma bunu ve haydi şimdi Öekil git!" İÖimden, ayağını bastığı yerlere yÅz 

sÅrdÅm. İÖimden yaptım bunu, ÖÅnkÅ yeni devlet anlayışına sahip, aydın dÅşÅnceli bir yÅksek 

memur, benim gerÖekten bÇyle bir şey yapmama izin veremezdi. Eve dÇndÅm, yeniden 

memuriyete girdiğimi, maaş alacağımı sÇyleyince, aman tanrım, nasıl sevindiler, 

anlatamam..." 

Marmeladov Öok heyecanlanmıştı, bu nedenle yeniden sustu. Bu arada meyhaneye zaten 

epeyce sarhoş olan bir grup girdi. Kapının ağzında bu eğlence iÖin kiralanmış biri laterna 

Öalmaya, yedi yaşlarında bir Öocuk da Öatlak bir sesle "Hutorok"*u sÇylemeye başladı. Bir 

gÅrÅltÅdÅr kaplamıştı ortalığı. Meyhaneciyle garsonlar hemen yeni gelenlere doğru seğirttiler. 

Marmeladov hiÖ ilgilenmemişti sarhoşlarla; yeniden başlamıştı anlatmaya. Ancak iyiden iyiye 

gevşemiş gibiydi, yine de, sarhoşluğu arttıkÖa konuşmaya olan iştahının da arttığı 

gÇrÅlÅyordu. Yakın geÖ- • miste işinde gÇsterdiği başarıları anımsaması kendisini 

canlandırmış, hatta yÅzÅ aydınlanır gibi olmuştu. Raskolnikov masa arkadaşını dikkatle 

dinliyordu: 

"Bu anlattıklarım bundan beş hafta Çnceydi. Katerina İvanovna'yla SoneÖka yeniden 

memuriyete girdiğimi Çğrendiklerinde, aman tanrım, yere gÇğe konduramadılar beni. Eskiden 

hayvanmışım gibi davranırlardı bana, sÇverler, horlarlardı. Şimdiyse parmaklarının ucuyla

asarak yÅrÅyorlar, Öocukları 'Susa, Semyon ZahariÖ işinde yoruldu, dinleniyor', diyerek 

susturuyorlardı. Sabahları, işe gitmeden Çnce kahve ve krema veriyorlardı. Hem de katıksız 

krema burmaya başlamışlardı, duyuyor musunuz? àstÅme başıma Öeki dÅzen vermem iÖin 

gerekli olan on bir ruble elli kÇpeği nereden bulduklarını da bir tÅrlÅ anlayamadım. Son 

derece şık pabuÖlar, Öok gÅzel bir plastron ve yine Öok şık bir frak... hepsini on bir buÖuk 

rubleye almışlar. İşe başladığımın ilk gÅnÅ Çğleyin eve geldiğimde ne gÇreyim, Ka- 

* Hutorok: 19 yy. ortalarında Rusya'da Öok popÅler olmuş, sÇzleri A.V. Kolt-spv'a ait bir 

şarkı. 

36 

terina İvanovna o gÅne değin soframızın bilmediği iki Öeşit yemek hazırlamış: Öorba ve etli 

turp. Doğru dÅrÅst bir elbisesi yoktu kadıncağızın. Oysa o gÅn konukluğa gider gibi 

giyinmişti. Ama yeni alınmış şeyler değil... Çylesine... yoktan var etmesini Öok iyi bilir zaten... 

SaÖlarını taramış, tertemiz bir yakalık takmış, kollarında kolluklar, genÖleşmiş, gÅzelleşmiş, 

apayrı bir kadın olup Öıkmış. Canım kızım SoneÖkam bize yalnızca paraca yardım ediyordu. 

'Şu sıralar size sık sık gelmem doğru olmaz', di- -yordu. 'Kimsenin gÇrmemesi iÖin hava 

karardıktan sonra gelirim.' Duyuyor musunuz, duyuyor musunuz? Üğleden sonra biraz 

kestirmek iÖin eve gelmiştim, ne oldu biliyor musunuz? Katerina İvanovna dayanamadı, daha 

bir hafta Çnce saÖ saÖa bas başa kavga ettiği ev sahibemiz Amalya Fedorovna'yı kahve iÖmeye 

Öağırdı. İki saat fısıldaşıp durdular. 'Semyon ZahariÖ işe girdi, aylık alıyor, ekselansa gitti 

doğruca, ekselans kendisini kapıda karşılamış ve bÅtÅn Çteki ziyaretÖilere beklemelerini 

sÇyleyip herkesin gÇzÅ ÇnÅnde Semyon ZahariÖ'in elinden tutarak odasına gÇtÅrmÅş. 

Duyuyor musunuz, duyuyor musunuz? 'GerÖi bazı zayıflıklarınız olmadı değil demiş ekselans, 

ama biz, Semyon ZahariÖ, sizin eski hizmetlerinizi unutmuş değiliz. Üte yandan 

yokluğunuzda işlerimiz tÅmden aksamıştı. -Duyuyor musunuz-, Şimdi madem ki sÇz 

veriyorsunuz, bu kez sizin soylu sÇzÅnÅze gÅveniyorum.' HiÖ kuşkusuz bunların tÅmÅ de 

karımın uydurmalarıydı. Ancak hoppalığından ya da ÇvÅnmek iÖin uydurmuş değildi bunları! 

Hayır! SÇylediği her sÇze inanıyordu o, yarattığı hayallerle kendini avutmaya Öalışıyordu. 

Hey Tanrım! Ama ayıplamıyorum ben onu! Evet, ayıplamıyorum! Altı gÅn Çnce ilk maaşımı - 

yirmi ÅÖ ruble kırk kÇpek- aldım ve gÇtÅrÅp hepsini kendisine verdim. Bunun Åzerine 'Ah, 

seni bızdık!' dedi bana. Ve bunu ikimiz yalnızken sÇyledi, anlarsınız ya? Oysa ben ne 

yakışıklı sayılırım, ne de doğru dÅrÅst bir es! Ama hayır, o yine de benim yanağımdan makas 

alıyor ve Ah seni bızdık!' diyor!" 

Marmeladov sustu, gÅlÅmsemek ister gibiydi, ama birden Öenesi titremeye başladı. Yine de 

kendini tuttu. Bu meyhane, bu dÅşkÅnlÅk, saman kayıklarında geÖirilen beş gece, iÖki şişeleri, 

37 

karısına ve ailesine duyduğu sevgi dolu bağlılık Raskolnikov'u mÅthiş.şaşırtmıştı. Onu 

dikkatle dinliyor, ancak anlattıklarından rahatsızlık duyuyordu. Meyhaneye girdiğine 

gireceğine de pişman olmuştu. 

"Sayın bayım, sayın bayım!" diye bağırarak yeniden sÇze başladı Marmeladov; kendini 

toparlamıştı. "O, sayın bayım! Üzel yaşamımla ilgili bu değersiz ayrıntıları belki başkaları 

gibi siz de gÅlÅnÖ buluyor, sıkılıyorsunuz, ama bunlar benim iÖin ne - sıkıcı, ne de gÅlÅnÖ 

şeyler. äÅnkÅ ben bunları duyabiliyorum... äÅnkÅ yaşamımın o cennet gÅnlerini, bÅtÅn o 

geceyi, ben de kanatlanmışcasına bir mutluluk iÖinde geÖirdim. Yani bozulan aile yaşamımı 

nasıl dÅzene koyacağımı dÅşÅndÅm: Öocuklarımı nasıl giydirip kuşatacağım, karımı nasıl 

rahata erdireceğim, biricik kızımı dÅştÅğÅ Öirkeften kurtarıp aile yapısına nasıl 

dÇndÅreceğim?.. Ve daha bir sÅrÅ başka şey.. Bu kadarı da Öok gÇrÅlmemeli, bayım. Evet, 

benim sayın bayım, (Marmeladov birden irkilir gibi oldu, basını kaldırdı ve masa arkadaşının 

yÅzÅne dik dik baktı), evet efendim, ertesi gÅn, (yani bundan beş gece Çnce),bÅtÅn bu 

hayallerin Åzerine, bir hırsız gibi kurnaz bir dÅzenle Katerina İvanovna'dan sandığının 

anahtarını Öal-dım,kendisine teslim ettiğim aylığımdan arta kalan paraları - ne kadar

olduğunu anımsamıyorum- aşırdım. Şimdi şu halime bakın! beş gÅndÅr evde yokum, ailem 

beni arıyordur, işime son verilmiştir, frakım Mısır KÇprÅsÅ'nÅn ordaki meyhanede rehin kaldı, 

su Åzerimde gÇrdÅklerinizi de gÅya frakıma karşılık aldım... Kısacası her şey bitti!" 

.Marmeladov yumruğuyla alnına vurdu, dişlerini gıcırdattı, gÇzlerini yumdu ve dirseklerinin 

Åzerinde masaya iyice abandı.. Ama bir dakika sonra yÅzÅ tÅmÅyle değişti, yapmacıklı bir 

kurnazlık ve aşırı kÅstahlık okunan bakışlarını Raskolnikov'a dikerek, gÅlÅmsedi: 

"BugÅn de Sonya'daydım, kafayı Öekmek iÖin para istedim! Heh,heh,he!..." 

' 

Meyhaneye son gelenlerden biri: 

"O da verdi mi?" diye bağırdı ve mÅthiş bir kahkaha patlattı. Marmeladov yine Çzellikle 

Raskolnikov'a seslenerek: 

38 

"Şu şişeyi onun parasıyla aldım" dedi "bÅtÅn parası buydu, gÇzÅmle gÇrdÅm, son otuz 

kÇpeğini getirip kendi eliyle verdi. HiÖbir şey sÇylemedi. Üylece susup yÅzÅme baktı. 

İnsanları aşağılamak, kÅÖÅk gÇrmek bu dÅnyaya ÇzgÅ; ÇbÅr dÅnyada tıpkı SoneÖka'nın yaptığı 

gibi ÅzÅlÅr, ağlarlar... Ama bÇylesi, sessizce yÅzÅnÅze bakılması daha acı oluyor!... Evet, otuz 

kÇpek. İyi ama bu para onun iÖin de gerekli değil mi? Siz ne dersiniz, canım efendim? 

Temizliğe Çzen gÇstermesi gerek onun. Bu Çzel temizlik iÖin gerekli para, anlarsınız ya? 

Anlıyor musunuz? Birtakım kremler filan olmazsa olmaz, eteği kola ister, papuÖları gÇsterişli 

olmalı, hani bir su birikintisinden geÖerken bacağını filan gÇsterebilmek iÖin... Bu Çzel 

temizliğin nasıl bir şey olduğunu anlıyor musunuz bayım? Anlıyor musunuz? Ama ben, Çz 

babası, kafayı Öekmek iÖin onun son otuz kÇpeğine el koyuyorum! Ve işte iÖiyorum! İÖtim 

bile! Peki ama, benim gibi birine acınır mı? Acınır mı, ha? Siz, Çrneğin bayım, acıyor 

musunuz bana? SÇyleyin bayım, acıyor musunuz, acımıyor musunuz? Heh,heh,he!" 

Bardağını doldurmak istedi, ama şişesi artık boşalmıştı. 

Yeniden yanlarında beliren meyhaneci: 

"Sana kim acır be?" diye bağırdı. 

Birden bir kahkaha, hatta sÇvgÅ sağanağı kapladı ortalığı. Meyhanecinin sÇzlerini duyanlar 

da, duymayanlar da, eski memurun yÅzÅne bakıp, gÅlÅyorlar, sÇvÅyorlardı. 

Marmeladov coşkunun doruğuna ulaşmak iÖin sanki bu sÇzleri bekliyormuşÖasına, bir elini 

ileri uzatarak yerinden doğruldu ve: 

"Acımak!" diye bağırdı. "Bana ne diye acınsın! Diyorsun ki: Sana ne diye acısınlar? Evet!..' 

Bana acımak iÖin bir neden yok! Acımak ne, Öarmıha germek gerek beni!.. äarmıha ger onu 

ey bÅyÅk yargıÖ, Öarmıha ger ve sonra acı! O zaman Öarmıha gerilmek iÖin kendi ayaklarımla 

gelirim sana, ÖÅnkÅ ben sevinÖlere değil, aşağılanmalara ve gÇzyaşlarına susamış bir 

insanım!... Ve sen, iÖki satıcısı, senin şu şişen bana zevk mi veriyor sanıyorsun? Ben bu 

şişenin dibinde aşağılanmayı aradım, aşağılanmayı ve gÇzyaşını.. Buldum da aradığımı, 

buldum ve tattım... Acımak!.. 

41 

Bize ancak, herkese acıyan acıyabilir, herkesi ve her şeyi anlayan; O tektir ve en bÅyÅk 

yargıÖtır. O bÅyÅk gÅn geldiğinde soracaktır: 'Veremli ve kÇtÅ yÅrekli analığına yardım eden, 

bir başkasının Öocuklarını bağrına basıp ÇzÅnden bilen o kız nerde? Canavarlıklarından 

korkmadan o iğrenÖ sarhoşa, babasına acıyan o kız nerede?" Ve diyecektir: "Gel! Seni zaten 

bağışlamıştım... Daha Çnce... Şimdi de, Öok sevildiğin iÖin gÅnahların bir kez daha 

bağışlanıyor.."* Ve Sonyamı bağışlayacak. Bağışlayacak, biliyorum. GeÖenlerde, ona 

gittiğimde hissettim, bunu. Herkesi, herkesi yargılayacak ve bağışlayacak, iyileri de, kÇtÅleri 

de... Bilgeleri de, usluları da... Herkesin işi bitince sıra bize gelecek. Şimdi de siz gelin 

bakalım! diyecek. Sarhoşlar, zayıf iradeliler, reziller siz gelin! Ve biz utanmadan varıp 

huzurunda duracağız. Ve O diyecek: 'Domuzlar! İnsan suretindeki hayvanlar, hayvan 

damgasını taşıyanlar; siz de gelin bakalım!' Tanrım! diyecekler. Tanrım, bunları niÖin kabul

ediyorsun?' Ve O diyecek: "Onları kabul ediyorum, ey bilgeler, onları kabul ediyorum, ey 

akıllılar, ÖÅnkÅ onların hiÖbiri kendini buna değer gÇrmÅyor.." Ve bize kollarını aÖacak, ve 

biz ÇnÅnde yerlere kapanacağız... ağlayacağız... ve her şeyi arılayacağız! O zaman her şeyi 

anlayacağız!.. Ve herkes anlayacak!.. Katerina İvanovna da... O da anlayacak... Tanrım! Her 

şeyin, herkesin Åzerinde senin o tanrısal dÅzenin egemen olacak!" 

Ve Marmeladov tÅkenmiş, gÅcÅnÅ yitirmiş bir halde, masanın Åzerine yığıldı kaldı. Derin bir 

dÅşÅnceye dalmış gibiydi, kimseye bakmıyordu. SÇzleri bir parÖa etki uyandırmışa 

benziyordu. Bir dakika kadar tam bir sessizlik oldu, ancak hemen sonra eskisi gibi gÅlmeler, 

sÇvmeler başladı: 

"Herkesi yargıladı!'" 

"Palavracı!" 

"Memura hele!" 

Vb. vb. 

Marmeladov birden başını kaldırdı ve Raskolnikov'a dÇnerek. 

İncil'de İsa'ya ait sÇzler. (äev.) 

42 

"Gidelim bayım!" dedi, "GÇtÅrÅn beni.. Kazyol'un evi hemen şuracıktaki avluda. Katerina 

İvanovna'ya gitmenin zamanı geldi..." 

Raskolnikov Öoktandır gitmek istiyordu, Çte yandan Marmeladov'a 

yardım etmeyi kendisi de dÅşÅnmÅştÅ. Marmeladov'un, bacakları Öenesi gibi gÅÖlÅ 

Öıkmamıştı; olanca ağırlığıyla delikanlının Åzerine abanmıştı. Gidecekleri yer iki ÅÖ yÅz adım 

uzaktaydı. Eve yaklaştıkÖa sarhoşun utanÖ ve korkusu artıyordu. 

"Korktuğum Katerina İvanovna değil", diyordu heyecan iÖinde. "SaÖlarımı yolmaya 

başlayacağından da korkmuyorum. SaÖ nedir ki! Tukur gitsin iÖine! Hatta keşke saÖlarımı 

yolsa, şÅkrederim buna! Benim asıl korktuğum... GÇzleri... GÇzlerinden korkuyorum... 

Yanaklarındaki kırmızı lekelerden de korkuyorum... bir de... solumasından korkuyorum... Bu 

tÅr hastaların heyecanlandıklarında nasıl soluduklarını gÇrdÅn mÅ sen hiÖ? äocukların 

ağlamalarından da korkuyorum... äÅnkÅ, eğer Sonya karınlarını doyurmadıysa... o zaman... 

bilemem artık, o zaman neler olur! Dayaktan hiÖ korktuğum yok... Bil ki bayım, dayağın 

bÇylesi ba-; na acı değil, zevk verir... äÅnkÅ ben kendim duramam dayak yemeden. İyidir 

dayak. Varsın dÇvsÅn, ruhum rahatlar hiÖ değilse... Dayaktan iyisi yoktur! İşte geldik. 

Kazyol'un evi. Zengin bir Alman... äilingirlik yapar... Yukarı Öıkar beni!" . Avludan girip 

dÇrdÅncÅ kata doğru Öıkmaya başladılar. Merdiven yÅkseldikÖe karanlıklasıyordu. Saat aşağı 

yukarı on-birdi. GerÖi Petersburg'da bu mevsimde gerÖek gece karanlığı yoktur ama, yine de 

Åst kat merdivenleri Öok karanlıktı. 

En Åst katta, merdivenlerin sonunda kapı aÖıktı. KÅÖÅk bir mum parÖası on adım boyundaki 

sefil bir odayı aydınlatıyordu. Merdiven sahanlığından bÅtÅn odanın iÖi gÇrÅnÅyordu. Başta 

Öocuk bezleri olmak Åzere her şey darmadağın, oraya buraya , atılmış durumdaydı. Dip 

kÇşeye yırtık bir Öarşaf gerilmişti. Besbelli arkasında bir karyola vardı. Zaten tÅm odada ola 

ola iki •sandalye, muşamba kaplı Öok eski bir divan ve bunun, ÇnÅnde de boyasız, ÇrtÅsÅz bir 

mutfak masası vardı. Masanın.bir ucunda, demir samdan iÖinde, iÖyağından yapılmış kÅÖÅk 

bir mum 

43 

parÖası yanıyordu. GÇrÅnÅşe gÇre Marmeladov bu odada bir kÇşede değil, ayrı bir odada 

kalıyordu. Ama onun odası da Çteki odalara geÖmeye yarayan antre gibi bir yerdi. Amalya 

Lippe-vehzel'in evinin Çteki daire ya da bÇlmelerine aÖılan kapı aralıktı. İÖerden gÅrÅltÅler, 

bağrışmalar geliyordu. Kimileri de kahkaha atıyordu. Anlaşılan kéğıt oynuyor, Öay iÖiyorlardı. 

Arada bir aÖık saÖık sÇzler duyuluyordu. 

Raskolnikov, Katerina İvanovna'yı hemen tanıdı. KorkunÖ denecek zayıflıkta, ince, oldukÖa 

uzun boylu, endamlı bir kadındı; koyu kumral saÖları hélé Öok gÅzeldi ve yanaklarındaki

kırmızılıklar gerÖekten de birer lekeyi andırıyordu. Ellerini gÇğsÅne bastırmış, dudakları 

kupkuru, dÅzensiz, kesik kesik soluyarak kÅÖÅcÅk odasında bir aşağı bir yukarı dolaşıyordu. 

GÇzleri bir humma nÇbeti geÖiriyormuşÖasına ışıldıyordu, ama bakışları sert ve hareketsizdi. 

TÅkenmekte olan mumun son ışın-larmın oynaştığı bu veremli ve heyecanlı yÅz, insanın 

Åzerinde korkunÖ bir etki bırakıyordu. Otuz yaşlarında kadar gÇrÅnmÅştÅ kadın 

Raskolnikov'a, gerÖekten de Marmeladov'un dengi olamazdı... 

İÖeri girenleri duymamıştı; ne gÇrÅyor, ne duyuyordu sanki, kendinden geÖmiş gibiydi. Oda 

boğucu sıcak olmasına rağmen pencereyi aÖmamıştı; merdivenlerden pis bir koku geliyordu, 

ama oraya aÖılan kapıyı da kapatmamıştı. Evin iÖ bÇlmelerine aÖılan kapıdan yoğun bir sigara 

dumanı geliyor, kadın ÇksÅrÅ-yor, ama kapıyı kapamıyordu. Altı yaşında kadar gÇrÅnen en 

kÅÖÅk kız iki bÅklÅm oturduğu yerden başını divana dayamış, uyuyordu. Kızdan bir yaş 

bÅyÅk bir oğlan kÇşede titriyor ve ağlıyordu. Az Çnce dayak yediği belliydi. Dokuz yaşındaki 

bÅyÅk kız ise ÖÇp gibi kollarıyla, ağlayan kardeşinin boynuna sarılmıştı. Uzunca boylu ve 

kibrit gibi incecik bir kızdı bu. Sırtında lime lime olmuş bir entari vardı, Öıplak omuzlarını da, 

dizka-paklarını bile aÖıkta bıraktığına bakılacak olursa kendisine en az iki yıl Çnce dikilmiş 

eski bir pelerinle ÇrtmÅştÅ. Kız galiba kardeşini avutuyor, kulağına bir şeyler fısıldayıp 

yemden ağlamaya başlaması iÖin elinden geleni yapıyordu. Bir yandan da korku dolu 

kocaman, kara gÇzleriyle annesini izliyordu; zayıf ve kork- 

44 

muş yÅzÅnde gÇzleri olduğundan da iri ve kara gÇrÅnÅyordu. Marmeladov oda kapısının 

eşiğinde diz ÖÇkÅp Raskolnikov'u hafifÖe ileri doğru itti. Kadın karşısında tanımadığı birini 

gÇrÅnce şaşkınlıkla durdu; dalgınlığından silkinmişti; bu yabancının odalarına niÖin girdiğini 

anlamak ister gibiydi. Fakat hemen, odalarının bir geÖit yeri olması yÅzÅnden bu adamın da 

bir başka odaya gitmekte olabileceğini dÅşÅndÅ ve artık Raskolnikov'a daha fazla Çnem 

vermeyerek kapamak iÖin merdivenlere aÖılan kapıya doğru yÅrÅdÅ. Tam kapının ÇnÅnde diz 

ÖÇkmÅş kocasını gÇrÅnce bir Öığlık attı. 

"Yaa..." diye haykırdı bÅyÅk bir Çfkeyle. "DÇndÅn demek!.. AlÖak, canavar herif... Paralar 

nerde? Boşalt ceplerini, bakayım! Elbisesini de değiştirmiş! Nerde elbisen? Paralar nerde? 

Konuşsana!.." 

Aramak iÖin Åzerine atıldı. Marmeladov arama işini kolaylaştırmak iÖin uysal, uslu kollarını 

iki yana aÖtı. Ancak tek kÇpek bile Öıkmadı Åzerinden. 

"Ne yaptın paraları?" diye bağırdı kadın. "Aman Tanrım, yoksa hepsini iÖkiye mi yatırdın! 

Tam on iki ruble vardı sandık-. ta." 

Birden kudurmuşa dÇndÅ, kocasının saÖlarından yakaladığı gibi odanın iÖinde sÅrÅklemeye 

başladı. Marmeladov ise kendiliğinden dizÅstÅ sÅrÅnerek onun işini kolaylaştırıyordu. 

"Hoşuma gidiyor bu benim!" diye bağırıyordu bir yandan da; sarsıla sarsıla sÅrÅkleniyordu, 

hatta bir ara alnı dÇşemeye de Öarpmıştı. "HiÖ acı duymuyorum! Tam tersine, hoşuma 

gidiyor!.. Sa-yın ba-yım, ho-şu-ma.-." 

Yerde uyuyan Öocuk uyanmış, ağlamaya başlamıştı. KÇşede ağlamakta olan Öocuk da kendini 

tutamadı, bir Öığlık atarak ablasına doğru atıldı, durumu korkunÖtu, şok geÖiriyormuşÖasına tir 

tir titriyordu. BÅyÅk kız da kendinden geÖmiş gibiydi, o da titriyordu. 

Zavallı kadın umutsuzluk iÖinde, olanca soluğuyla haykırıyordu: 

"İÖtin ha! Hepsine iÖtin! Elbiselerini bile iÖkiye yatırdın!.. (Ellerini oğuşturarak Öocukları 

gÇsterdi) Oysa bunlar burada aÖ! 

45 

AÖ, anlıyor musun! Ah tanrım, bu nasıl hayat bÇyle!.. (Birden Raskolnikov'un Åzerine atıldı) 

Ya siz? Utanmıyor musunuz? Birlikteydiniz meyhanede, değil mi? Sen de onunla iÖtin, değil 

mi? Sen de... Defol!"

Delikanlı hiÖbir şey sÇylemedi ve hemen Öıkmaya davrandı. Bu sırada iÖ kapı ardına kadar 

aÖıldı, meraklı bir kaÖ kişi başlarını uzatıp iÖeri bakmaya başladı. Sigaralı, pipolu, başları 

bereli, arsız arsız gÅlÅşen insanlardı bunlar. Ellerinde oyun kéğıtlarıyla Çnleri aÖık 

robdÇşambırlı kişiler, uygunsuz denecek kadar aÖık seÖik giyinmiş birtakım gÇlgeler gÇrÅndÅ. 

Üzellikle Marmela-dov'un yerde sÅrÅklenirken sÇylediği "Ben bundan zevk alıyorum" sÇzleri 

onları neşelendirmiş, gÅldÅrmÅstÅ. Hatta kimileri yavaş yavaş odaya bile girmeye 

başlamışlardı. Sonunda iÖka-rartıcı bir Öığlık duyuldu: bu, kendi anlayışına gÇre dÅzeni 

sağlamak, sÇvÅp sayarak verdiği emirlerle belki yÅzÅncÅ kezdir, hemen yarın odayı 

boşaltması iÖin mutsuz kadıncağızı korkutmak amacıyla ileriye doğru kendisine yol aÖan ev 

sahibesi Amalya Lippevehzel'den başkası değildi. Raskolnikov odadan Öıkarken bir ara elini 

cebine sokup meyhanede bozdurduğu rubleden arta kalan bakır paralardan eline ne kadar 

geÖtiyse avuÖlayarak kimseye gÇstermeden pencerenin ÇnÅne bıraktı. Ama daha 

merdivenlerdeyken aklı başına geldi ve geri dÇnÅp parayı almak istedi. 

"SaÖmalık benim bu yaptığım", diye dÅşÅndÅ, ."onların Son-ya'ları var, oysa para asıl bana 

gerekli!" Ancak geri dÇnÅp bıraktığı yerderi parayı almak olanağı kalmadığını, olsa bile 

kendisinin bunu yapmayacağını dÅşÅnerek elini salladı ve evinin yolunu tuttu. 

Sokakta yÅrÅrken acı acı gÅlÅmseyerek, "Sonya'ya krem gerekli", diye dÅşÅndÅ, "bu temizlik 

de paraya bağlı! Hımm!.. Hem belki Sonya iflas da edebilir gÅnÅn birinde; ÖÅnkÅ kaplan 

avcılığında ya da altın arayıcılığında sÇz konusu olan risk bu iste de var... O bir kaÖ kuruşu 

bırakmasaydım yarını belki hepsi aÖ geÖirecekti... Hey gidi Sonyacık! Esaslı define bulmuşlar 

doğrusu kendilerine! Yararlanıyorlar da... Hem de iyi yararlanıyorlar!... 

Alışmışlar da buna... Ağlaya sızlaya da olsa alışmışlar. İnsanoğlu denen aşağılık yaratığın 

alışamayacağı hiÖbir şey yok galiba!" 

Dalıp gitmişti. 

"İyi ama, ya ben yamlıyorsam?.." diye haykırdı birden. "İnsanoğlu aşağılık bir yaratık değilse 

ya?.. Yani genel olarak tÅm insanlık, tÅm insan soyu... O zaman geri kalan her şey bir boş 

inanÖtan, kuruntuya dayanan bir korkudan başka bir şey değil... O zaman... hiÖbir engel yok.. 

Zaten olmaması da gerekir!.. 

III 

Tedirgin bir uykudan sonra ertesi gÅn oldukÖa geÖ uyandı. Ama dinlendirmemisti bu uyku 

onu. HırÖın, sinirli, Çfkeli kalkmış, tiksintiyle odasına bakmıştı. Altı adım uzunluğunda bir 

kafesi andırıyordu odası. Sararmış, toz iÖindeki duvar kéğıtları tÅmden kabarmıştı ve bu 

durum odaya pek acıklı bir gÇrÅnÅş veriyordu. Tavanı Çylesine alÖaktı ki, biraz uzun boylu bir 

adam burada durmaktan korkardı; insana sÅrekli olarak kafasını Öarpacağı sanısını yeriyordu. 

Eşyalar da odanın kendisine uygundu: doğru dÅrÅst onarılmamış ÅÖ eski sandalye, kÇşede, 

Åzerinde bir kaÖ kitap ve defter bulunan boyalı bir masa. àzerini kaplayan kalın toz 

tabakası,,bunlara nicedir bir insan eli değmedi-ğini gÇsteriyor. Ve son olarak uzunlamasına 

hemen hemen bÅtÅn duvarı, genişlemesine ise odanın neredeyse yarısını kaplayan, bir 

zamanlar basma kaplı olduğu anlaşılan ve Raskolni-kov'a yatak Çdevi gÇren hantal, yırtık 

pırtık bir divan. Delikanlı Öoğunlukla kendini olduğu gibi atardı bu yatağa; Öarşafı yoktu, 

Åzerine eski, partal Çğrenci paltosunu Çrter, kÅÖÅcÅk yastığının altına da biraz daha yÅksek 

olsun diye temiz-kirli ne kadar Öamaşırı varsa tıkıstırırdı. Divanın ÇnÅnde kÅÖÅcÅk bir masa 

vardı. 

Bir insanın kendini bundan daha fazla salıverebileceği dÅşÅnÅlemezdi. Ama bugÅnlerde 

iÖinde bulunduğu ruhsal durum koşullarında Raskolnikov'un bÅtÅn bunlar hoşuna bile 

gidiyordu. Kabuğuna Öekilmiş bir kaplumbağa gibi yaşıyordu; herkesle her tÅr ilişkisini 

kesmişti. Hatta kendisine hizmetle gÇrevli hiz- 

46 

47

metÖi kız bile arada bir kapıdan başını uzattı mı dehşetli bir Çfke ve tiksinti duyuyordu. TÅm 

varlığıyla bir tek noktaya yoğunlaşmış kimi "monoman'larda gÇrÅlen bir durumdur bu. İki 

hafta vardı ki ev sahibi kadın ona yemek vermeyi kesmişti; aÖ oturduğu halde gidip kadınla 

konuşmayı aklından bile geÖirmemişti. Ev sahibi kadının aşÖısı ve tek hizmetÖisi olan 

Nastasya kiracının bu halinden memnundu. Delikanlının odasını hemen hiÖ sÅpÅr-mez 

olmuştu. Haftada bir kez, o da yarım yamalak sÅpÅrdÅğÅ oluyordu bazen. 

Şimdi onu uyandıran da bu kızdı. Tepesine dikilmiş: 

"Hey, kalksana! Ne uyuyup duruyorsun!" diyordu. "On oldu saat. äay getirdim sana. ister 

misin Öay? äok zayıflamışsın, hasta mısın yoksa?" 

Kiracı gÇzlerini aÖtı, titredi. Nastasya'yı tanımıştı. Tıpkı bir hasta gibi yatağın Åzerinde ağır 

ağır doğruldu ve: 

"Ev sahibi mi gÇnderdi Öayı?" dedi. 

"Onu da nerden Öıkardın?" 

Nastasya, iÖinde birazı iÖilmiş Öay bulunan kendi Öatlak Öay-danlığıyla sararmış iki parÖa 

şeker koydu delikanlının ÇnÅne. 

Delikanlı ceplerini karıştırmaya başladı (yine elbiseleriyle yatmıştı) ve Öıkardığı bir avuÖ 

bakır parayı uzatarak: 

"Nastasya, al şunları", dedi, "al ve lÅtfen bana bir francala ve bir de, sucukÖuya uğra, ucuz 

cinsinden biraz sucuk alıver." 

"Francalayı hemen alıp geleyim. Ama sucuk yerine lahana Öorbası istemez miydin? äok gÅzel 

bir Öorba, dÅn pişirmiştim. DÅn akşam sana da ayırmıştım, ama Öok geÖ geldin. äok gÅzel bir 

Öorba." 

äorba gelir gelmez delikanlı iÖmeye koyuldu. Nastasya da divana onun yanına oturdu. 

Geveze bir kÇylÅ kadınıydı Nastasya. 

"Praskovya Pavlovna seni polise şikayet edecekmiş." 

Raskolnikov yÅzÅnÅ buruşturdu: 

"Polise mi? Niye? Ne istiyormuş?" 

"Ne kira veriyor, ne de odayı boşaltıyorsun. İsteği aÖık." 

Delikanlı dişlerini gıcırdatarak: 

"Bir bu eksikti!" diye homurdandı. "Hayır,,şu sırada bu... hiÖ 

48 

işime gelmez." Sonra yÅksek sesle ekledi. "Aptal karı! BugÅn gider konuşurum kendisiyle." 

"Aptal kadındır. Tıpkı benim gibi. İyi ama, biz aptalız da sen sanki akıllı mısın? BÅtÅn gÅn 

Öuval gibi yatıp duruyorsun. Eskiden Öocuklara ders vermeye gittiğini sÇylerdin, şimdi neden 

hiÖbir şey yapmıyorsun?" 

Raskolnikov sert bir sesle ve isteksizce: 

"Yapıyorum..." dedi. 

"Ne yapıyorsun?" • 

"İş..." 

"Ne işi?" 

Delikanlı bir sÅre sustuktan sonra ciddi bir sesle: 

"DÅşÅnÅyorum", dedi. 

Nastasya az kalsın gÅlmekten katılacaktı. Zaten gÅlmeyi se-ven kadınlardandı. GÅldÅrÅldÅğÅ 

zaman Çyle bÇyle değil, katıla katıla, bÅtÅn vÅcuduyla sarsıla sarsıla gÅler ve bu gÅlÅşÅ ta iÖi 

bulanıncaya kadar sÅrerdi. 

Sonunda gÅÖlÅkle konuşabildi: 

"Bari dolu dolu para dÅşÅneydin!" 

"Ayağında bir ayakkabın bile yokken Öocuklara ders mi verilir hiÖ! TÅkÅreyim bÇyle işin 

iÖine!" 

"Suyunu iÖeceğin kuyuya tÅkÅrme."

"Ders iÅin Åok az para veriyorlar." Sonra kendi iÅindeki dÑ-şÑncelere karşılık veriyormuş gibi 

ekledi. "Nasıl yasayabilir inan birkaÅ kÖpekle?" 

"Sense bir anda bÑyÑk bir para istiyorsun? " 

Raskolnikov şaşkınlıkla baktı hizmetÅiye. Bir sÑre sustuktan onra kesinlik okunan bir sesle: 

"Evet, bÑyÑk bir para", dedi. 

"BÑyÑk laflar ediyorsun sen, korkutuyorsun beni. SÖyle banalım şimdi; gidip sana francala 

alayım mı, almayayım mı?" 

"Sen bilirsin." 

"Şimdi aklıma geldi: dÑn sen yokken bir mektup geldi sana." 

"Mektup? Bana mı? Kimden?" 

"Bilmiyorum kimden. Yalnız postacıya ÑÅ kÖpek verdim. Versin paramı, değil mi?" 

49 

Raskolnikov tÑmden heyecan kesilmişti: "Getir şunu, tanrı aşkına getir! Aman yarabbi!" Bir 

dakika geÅmeden Nastasya mektup elinde gÖrÑndÑ. Tahmin ettiği gibi annesinden. "R" 

ilinden geliyordu mektup. Mektubu alırken yÑzÑ kireÅ gibi olmuştu Raskolnikov'un. Ne 

zamandır mektup aldığı yoktu: ama su anda bir başka şey yÑreğini sıkıştırıyordu. 

"Nastasya, tanrı aşkına Åık, Åık git, al işte ÑÅ kÖpeğin!" Mektup elinde titriyordu; Nastasya'nın 

yanında aÅmak istemiyordu onu; bu mektupla başbaşa kalmak istiyordu. Nastasya Åıkar 

Åıkmaz mektubu hızla dudaklarına gÖtÑrdÑ, ÖptÑ. Sonra uzun uzun adresi, bir zamanlar 

kendisine okuma yazma Öğreten anneciğinin bildik, sevimli, Åarpık, incecik yazısını inceledi. 

Mektubu aÅmakta acele etmiyordu; bir şeylerden korkar gibiydi hatta. Sonunda aÅtı: kalın, 

ağır bir mektuptu bu, hemen hemen yirmi beş gram ağırlığında vardı; iki bÑyÑk mektup kâğıdı 

incecik bir yazıyla doldurulmuştu: 

"Sevgili Rodya'm, iki ayı aşkın bir sÑredir seninle mektup sÖyleşisinde bulunamadım. Bu 

durum beni Öylesine ÑzdÑ ki, kimi geceler dÑşÑnmekten uyuyamadım. Elimde olmayan 

nedenlerin yarattığı bu suskunluğumdan dolayı umarım beni suÅlamazsın. Seni ne Åok 

sevdiğimi bilirsin; sen bizim biriciğimiz-sin, benim ve Dunya'nın; bizim bÑtÑn umudumuz, 

bÑtÑn gÑvencimiz sensin. Parasızlık nedeniyle birkaÅ aydır Ñniversiteyi bıraktığını, verdiğin 

derslerin ve Öteki geÅim araÅlarının kesildiğini Öğrendiğimde ne hale geldiğimi bilemezsin! 

Yılda elime geÅen yÑz yirmi rublelik emekli aylığımla sana nasıl yardım edebilirim? DÖrt ay 

Önce gÖnderdiğim on beş rubleyi de, senin de bildiğin gibi, buralı tÑccarlardan Afanisiy 

İvanovic Varru-şin'den bu emekli maaşımı karşılık gÖstererek borÅ almıştım. Kendisi iyi bir 

adamdır, zaten babanın da dostlarındandı. Ama kendi yerime aylığımı almak hakkını ona 

verdiğim iÅin borÅ Ödenene kadar beklemek zorundaydım, bu sÑre de daha yeni doldu. 

BÖylece bÑtÑn bu sÑre iÅinde sana hiÅbir şey gÖnderemedim. Ama artık, tanrıya şÑkÑrler 

olsun, sana biraz bir şeyler gÖnderebileceğimi umuyorum. Hem biz artık aÅılmaya başlayan 

50 

talihimizle ÖvÑnebiliriz. Bunu sana hemen bildirmek iÅin sabırsızlanıyorum. İlkin şunu 

sÖyliyeyim: Sevgili Rodya'cığım, kız-kardeşinin birbuÅuk aydır benimle oturmakta olduğu ye 

bir daha da birbirimizden ayrılmayacağımız aklına gelir miydi hiÅ? Tanrıya şÑkÑrler olsun, 

Åektiği acılar sona erdi artık. Ama her şeyin nasıl olup bittiğini ve bugÑne kadar senden 

gizlediklerimizi Öğrenebilmen iÅin şimdi sana her şeyi sırasıyla anlatacağım. İki ay Önce bana 

yazdığın mektupta, Dunya'ya Svidrigaylov beyefendinin evinde kaba davranıldığını 

duyduğunu, bu durumun seni Åok ÑzdÑğÑnÑ yazmış ve benden ayrıntılı aÅıklama istemiştin. 

Ama o zaman nasıl cevap verebilirdim sana? Eğer sana bÑtÑn gerÅeği olduğu gibi yazsaydım, 

herhalde her şeyi yÑzÑstÑ •bırakır ve yaya bile olsa hemen yanımıza koşardın; senin yapını, 

huyunu iyi bilirim ben, kızkardeşinin aşağılanmasına katlanacak bir insan değilsin sen. Ben de 

Åok ÑzÑlÑyordum duruma, ama elimden ne gelebilirdi ki? Aslında ne olup bittiğini o sıralar 

ben de tam anlamıyla bilmiyordum. Meğer asıl sorun yaratan şey şuymuş: Dunyacık geÅen yıl

Svidrigaylovlar'ın yanına Öocuk bakıcısı olarak girerken her ay aylığından kesilmek Åzere tam 

yÅz ruble Çndelik almış. Bu durumda borcunu Çdemeden onlardan ayrılması olanaksızdı. Bu 

parayı almasının nedeni daha Öok (sana artık her şeyi aÖıklayabilirim, benim eşsiz Rodya'm!) 

o sıralar Öok gereksinimin olan altmış rubleyi sana gÇnderebil-mek iÖindi. Hani gecen yıl 

aldığın para... O zaman sana yalan sÇylemiş, bu paranın Dunecka'nın eskiden beri 

biriktirmekte olduğu para olduğunu yazmıştık. Şimdiyse sana gerÖeği olduğu gibi 

sÇylÅyorum. äÅnkÅ artık Tanrının yardımıyla her şey birdenbire dÅzeldi. Dunya'nın seni ne 

Öok sevdiğini ve onun ne gÅzel bir insan olduğunu da bilesin istiyorum. GerÖekten de bay 

Svidrigaylov başlangıÖta Dunya'ya karsı kaba davranıyor, yemekte onunla alay ediyor, 

saygısızlık yapıyordu... Ama artık gerilerde kalmış bu tatsız olayların ayrıntılarını anlatarak 

senin canını sıkmak istemiyorum. Kısacası, bay Svidrigaylov'un sayın esi Marfa Petrovna'nın 

ve Çteki ev halkının sevgi dolu, soylu davranışlarına rağmen, Dunecka, Çzellikle de bay 

Svidrigaylov'un, eski asker alışkanlıklarıyla şarap tanrısı BakÅs'Ån etkisi 

51 

altında kaldığı sıralar pek gÅÖ durumlara dÅşÅyordu. Ama sonunda ne oldu biliyor musun? 

Meğer bu kaÖık adam Dunya'ya karsı ne zamandan beri bazı duygular besliyor ve bunları 

kabalık, aşağılama perdesi altında gizliyormuş! Belki de yaşını basını almış, Öoluk Öocuk 

sahibi bir adam olduğu aklına geldikÖe, bÇylesine uÖarı ve hafif davranışları kendisine 

yakıştıramıyor, kendinden utanıyor ve bu nedenle de Dunya'ya elinde olmayarak kaba 

davranıyordu. Ya da kaba davranışları ve alaylarıyla gerÖeği başkalarından gizlemeye 

Öalışıyordu. Ama işte dayanamamış ve sonunda Dunya'ya binbir şey vadederek her şeyi 

yÅzÅstÅ bırakıp birlikte bir başka kÇye ya da galiba bir yabancı Ålkeye gitmelerini Çnererek 

iğrenÖ dÅşÅncesini aÖıkÖa sÇylemek cesaretini gÇstermiş. DÅnya'nın Öektiği acıları gÇzÅnÅn 

ÇnÅne getir artık! Evden ayrılması, yalnızca borÖ aldığı para nedeniyle değil, Marfa 

Petrovna'ya acıması yÅzÅnden de olanaksızdı; ÖÅnkÅ kadın kuşkulanabilir ve evde kocasıyla 

aralarında bir tatsızlık Öıkabilirdi. Üte yandan Dunyacık iÖin de bÅyÅk bir skandal olurdu bu; 

yani şimdi olduğu gibi her şey bir ÖÇzÅme kavuşmuş olmazdı. Aslında, DÅnya'nın altı 

haftadan Çnce bu korkunÖ evden ayrılmayı dÅşlemesini bile engelleyecek daha pek Öok neden 

vardı. Sen kuşkusuz Dunya'yı iyi tanırsın, onun nasıl akıllı, sağlam karakterli bir kız olduğunu 

bilirsin. Dunyacık pek Öok şeye katlanabilen, en kÇtÅ durumlarda bile direncini yitirmeyen 

soylu bir kızdır. Kendisiyle sık sık haberleşmemize rağmen, Åzmemek iÖin bana bile her şeyi 

yazmadı. Olay beklenmedik bir biÖimde ÖÇzÅldÅ: Marfa Petrovna bir rastlantıyla kocasını 

bahÖede bizim Dunya'ya yalvarırken gÇrmÅş, ancak her şeyi ters anlaya-"rak tÅm olup 

bitenlerden dolayı Dunya'yı suÖlamış. Hemen oracıkta, bahÖede korkunÖ bir curcunadır 

kopmuş: Marfa Petrovna hatta Dunya'ya bir de tokat atmış, kızcağızı dinlemek bile istememiş, 

bir saat kadar ağlayıp sızladıktan sonra, kızcağızı hemen kente, bana gÇndermelerini 

emretmiş, kendisini basit bir kÇylÅ arabasına bindirip, eşyalarını, Öamaşırlarını, giysilerini 

Çylece, olduğu gibi arabaya atıp yola Öıkarmışlar. Tam o sırada bardaktan boşanırcasına bir de 

yağmur başlamamış mı! Horlan- 

52 

mış, aşağılanmış Dunyacık da onyedi verstlik yolu ÅstÅ aÖık bir arabada, bir mujiğin yanında 

almak zorunda kalmış. 

Şimdi bir dÅşÅn: bana iki ay Çnce yazdığın mektuba ben ne yanıt verebilir, ne yazabilirdim 

sana? Zaten perişan bir haydey-dim; aslında, doğru, yazmaya cesaret edemedim, ÖÅnkÅ sen de 

kızacak, Çfkelenecek, mutsuz olacaktın. Ve elinden ne gelebilirdi ki? Kendini yiyip 

bitirmekten başka?.. Üte yandan DuneÖka da sana yazmamı yasaklamıştı. YÅreğimde bÇyle 

bir acı varken de mektubumu boş laflarla, anlamsız birtakım ıvır zıvırla doldura-mazdım. Tam 

bir ay bÅtÅn kasaba bizim bu olayın dedikodu-suyla Öalkandı durdu; hatta işler oraya vardı ki, 

aşağılayıcı bakışlardan, fısıltılardan, bunlar da bir yana, bizim yanımızda yapılan aşağılayıcı 

konuşmalardan dolayı Dunya'yla ben kiliseye bile gidemez olduk. BÅtÅn tanıdıklarımız

izden yÑz Åevirmişler, dostlarımız selamı sabahı kesmişlerdi; Öte yandan kasabadaki kimi 

tezgâhtarla bÑro kâtiplerinin evimizin kapısına katran sÑrerek bizi lekelemek istediklerini 

Öğrenmiştim. ãyle ki ev. sa- . hibimiz bile sonunda evini boşaltmamızı istemeye başladı. 

BÑtÑn bunlara neden de, kapı kapı dolaşarak Dunya'yı suÅlayıcı, lekeleyici konuşmalar yapan 

Marfa Petrovna'dan başkası değildi. Kendisi burada hemen herkesi tanır. Bu ay iÅinde hemen 

her gÑn kente indi ve zaten geveze birisi olduğu ve hiÅ de hoş bir şey olmamasına rağmen 

ailesinden ve kocasından yakınmayı sevdiği iÅin, kısa sÑrede olay yalnızca kasabada değil, 

tÑm Åevre kÖylerde duyuldu. Ben hastalandım. DuneÅka benden daha da-. yanıklı Åıktı. Her 

şeye nasıl katlandığını, nasıl beni avutmaya ve yÑreklendirmeye Åalıştığını bir gÖrmeliydin! 

Melek yavrum benim! Ama Tanrıya şÑkÑrler olsun, Åilemiz bu kadarla sona erdi. 

Yaptıklarından pişman olan ve herhalde Dunya'ya da acıyan bay Svidrigaylov fikrini 

değiştirerek, DuneÅka'ran suÅsuzluğunu kanıtlayan her şeyi bir bir Marfa Petrovna'ya aÅıkladı. 

Bu kanıtların en gÑÅlÑsÑ de, Marfa Petrovna'nın onları bahÅede yakalamasından Önce, 

Svid.rigaylov'un yaptığı gizli gÖrÑşme Önerilerini geri Åevirmek amacıyla Dunya'nın yazdığı 

ve evden ay-nldığı sırada Svidrigaylov'da kalan mektuptu. DÑnya bu mektubunda Öfkeli, 

coşkulu bir dille Svidrigaylov'u karısı Marfa 

53 

Petrovna'ya karsı dÑrÑst olmayan davranışından dolayı kınıyor, evli, Åoluk Åocuk sahibi bir 

kişi olduğunu hatırlatarak, zaten mutsuz ve korunmasız olan bir genÅ kıza acı Åektirdiği iÅin 

ayıplıyordu. Kısacası sevgili Rodyacığım, bu Öylesine soylu bir dille yazılmış, Öylesine 

dokunaklı bir mektuptu ki, okurken ben de gÖzyaşlarımı tutamadım; bugÑn bile gÖzlerim 

yaşarmadan okuyamam. Bundan başka Svidrigaylov'un sandığından daha fazla şeyler bilen ve 

gÖren hizmetÅiler -bu zaten hep bÖyle değil midir?- Dunya'yı temize Åıkaracak yÖnde tanıklık 

yaptılar. Mar-fa Petrovna tÑmden yıkıldı ve kendi deyimiyle "ikinci bir darbe daha" yedi. 

Ama Öte yandan da DÑnyamızın suÅsuzluğuna tÑmden inandı ve hemen, ertesi gÑn "pazardı" 

doğruca kiliseye koşarak kutsal Meryem Anamızın ÖnÑnde diz ÅÖkÑp gÖzyaşları iÅinde 

uğradığı bu yeni yıkıma katlanmasını ve Ödevini yapabilmesini sağlaması iÅin tanrıya yakardı. 

Sonra hiÅbir yere uğramadan kiliseden doğruca bize geldi, olup bitenleri bir bir anlattı, acı acı 

ağladı ve Dunya'yı kucaklayarak pişman olduğunu sÖyleyip kendisini bağışlaması iÅin 

yalvardı. Bizden ayrılır ayrılmaz, hiÅ zaman yitirmeksizin hemen o sabah kentte ne kadar 

tanıdığı varsa bir bir dolaşıp Dunya'nın suÅsuzluğunu, onun duygu ve davranışlarının ne denli 

soylu olduğunu gÖzyaşları iÅinde ve asın ÖvgÑ dolu sÖzlerle anlattı. Bununla da yetinmeyerek 

DuneÅka'nın Svidrigaylov'a yazdığı mektubun aslını ÖnÑne gelene gÖsterip okudu. Hatta 

mektubun bir kopyesini Åıkarmalarına bile izin verdi -ki bence bu kadarı da fazla artık- 

BÖylece birkaÅ gÑn boyunca kentteki bÑtÑn tanıdıklarını ÑstÑste dolaştı; hatta artık Öyle oldu 

ki, tanıdıklarından bazıları, başkaları onlara tercih edildi diye gÑcendikleri iÅin sıra usulÑ 

kondu. Sıra usulÑ konunca da her ev onu Önceden beklemeye başladı: artık herkes Marfa 

Petrovna'nın falan gÑn falanca yerde bu mektubu okuyacağını Önceden biliyordu. Kimileri de 

hem kendi evlerinde, hem de tanıdıklarının evlerinde mektubu birkaÅ kez dinledikleri halde, 

birkaÅ kez daha dinlemek iÅin mektubun yeni okunacağı yere gidiyorlardı. Marfa Petrovna'nın 

bu davranışında, bana kalırsa, Åok, hem de pek Åok aşırılıklar vardı; ama huyu bÖyleydi onun. 

ãte yandan bu davranışıyla Dunya'ya sÑrÑlen. 

54 

lekeyi tÑmÑyle temizledi. Bu işin tÑm iğrenÅliği de, baş suÅlu olarak ve silinmez bir leke 

halinde kocasına yıkılıverdi. ãylesine ki, adama acıdığımı bile sÖyleyebilirim. Biraz fazla sert 

davra-nıldı bu kaÅık herife karşı. Bu gelişmeler Ñzerine Dunya'ya kimi evlerden ders verme 

Önerileri geldi, ama o bunları geri Åevirdi. Herkes birdenbire ona Özel bir saygı gÖstermeye 

başladı. Şu anda yazgımızı değiştirmekte olduğunu sÖyleyebileceğim o beklenmedik olaya da, 

başlıca bu gelişmeler katkıda bulundu. Sevgili Rodya'ın, sana bildirmek iÅin sabırsızlandığım 

bir şey var: Dunya'nın kısmeti Åıktı, o da kabul etti. GerÅi bu is sana danışmadan oldu, ama

durumu Çğrenince, senden bir yanıt alana değin beklememizin ve işi ertelememizin olanaksız 

olduğunu anlayacağını ve bu nedenle de ne bana, ne de kızkardeşine gÅcenmeyeceğini 

umarım. Zaten senin de, tanımadığın, adını, sÇzÅnÅ başkalarından duyduğun bir kişi hakkında 

vereceğin karar sağlıklı ve tam doğru olamazdı. 

Olay şu: Pyotr PetroviÖ Lujin yedinci dereceden bir devlet memuru ve bu işte pek Öok 

yardımları olan Marfa Petrovna'nın uzaktan akrabası. Marfa Petrovna aracılığıyla bizimle 

tanışmak dileğini ileterek işe başladı; kendisini gerektiği gibi ağırladık, kahve iÖtik. Ertesi gÅn 

bir mektup yollamış, mektubunda pek nazik bir dille Dunya'yla evlenmek istediğini bildiriyor 

ve ivedilikle kesin bir yanıt vermemizi rica ediyordu. İş adamı ve başını kaşıyacak zamanı 

yok; hemen Peterburg'a gitmesi gerekiyormuş, bu nedenle de bir dakika bile yitirmek 

istemiyor. BÅtÅn bunlar son derece hızlı ve pek beklenmedik bir biÖimde olduğu iÖin tabii biz 

başlangıÖta oldukÖa şaşırdık. O gÅn, bÅtÅn gÅn, birlikte meseleyi enine boyuna dÅşÅndÅk, 

ÇlÖÅp biÖtik. GÅvenilir bir adam, hali vakti yerinde, iki yerde iş sahibi ve kendi sermayesi var. 

Evet, gerÖi kırk beş yaşına filan gelmiş, ama oldukÖa yakışıklı ve hélé kadınların 

beğenebileceği bir tip; sonra son derece ciddi ve efendi bir adanı; yalnız biraz asık suratlı ve 

burnu bÅyÅk gibi. Ama belki de bu bize ilk bakışta bÇyle gelmiştir. Pek yakın bir zamanda 

onunla Petersburg'da gÇrÅşeceksin Rod-ya'Öığım; seni şimdiden uyarmak isterim: ilk bakışta 

onda bazı eksik yanlar gÇrsen bile, hemen ateşlenip sert yargılarda bulunma, 

ÖÅnkÅ bu senin huyundur. Bunu her ihtimale karşı sÇylÅyorum, ÖÅnkÅ onun sende olumlu 

bir izlenim bırakacağından eminim. Kaldı ki, daha sonra dÅzeltilmesi olanaksız birtakım 

yanlışlara dÅşmemek iÖin, bir insanı değerlendirirken hiÖ acele etmemek ve ona karşı son 

derece dikkatli, temkinli davranmak gerek. Üte yandan Pyotr PetroviÖ'in hiÖ değilse 

saygıdeğer bir insan olduğunu gÇsteren pek Öok belirti var. Daha ilk ziyaretinde, kendisinin 

aslında olumlu bir insan olduğunu, ancak pek Öok konuda -kendi deyimiyle- "yeni kuşakların 

gÇrÅşlerini" paylaştığını ve her tÅrlÅ kÇr inanca dÅşman olduğunu sÇyledi. Biraz kibirli, 

kendisini beğenmiş bir adam ve sÇzlerini dinlesinler istiyor, bu nedenle daha pek Öok şeyler 

anlattı, ama herhalde bu da bir kusur sayılmaz. Ben tabii pek bir şey anlamadım, ama, Dunya'nın 

bana aÖıkladığına gÇre, Pyotr PetroviÖ Çyle fazlaca bir Çğrenimi olmamasına karşın 

akıllı ve galiba da iyi bir insanmış. Kız kardeşini bilirsin Rodya: benim tanıdığımcası, ateşli 

bir yÅreği olmasına karşın, sebatlı, aklı başında, sabırlı, gÇnlÅyÅce bir kızdır. HiÖ kuşkusuz 

burada ne biri, ne ÇbÅrÅ yÇnÅnden aşk sÇz konusu değil, ama DÅnya akıllı olmasından başka, 

melek gibi soylu bir yaratık olduğu iÖin kocasını mutlu ermeyi kendisi iÖin bir gÇrev 

bilecektir. Buna karşılık kocası da herhalde onun mutlu olması iÖin Öaba gÇsterecektir. Evet, 

doğrusu işler biraz fazla aceleye geldi, ama bundan kuşku duymamız iÖin şimdilik Çnemli 

birtakım nedenler yok ortada. Üte yandan Pyotr PetroviÖ hesabını bilir, ihtiyatlı bir adam: 

koca olarak kendi Çz mutluluğunun, DÅnya mutlu olduğu ÇlÖÅde artacağını kendisi de 

gÇrecektir. Huy uyuşmazlığı, eski birtakım alışkanlıklar ve hatta bazı konularda gÇrÅş ayrılığı 

(kè en mutlu evliliklerde bile kaÖınılması olanaksızdır) gibi sorunlara, gelince, DuneÖka bu 

konuda umutlu olduğunu ve kendine gÅvendiğini, merak edilecek bir şey olmadığını, 

aralarındaki ilişkinin dÅrÅstlÅkle ve namusluca sÅrmesi koşuluyla pek Öok şeye 

katlanabileceğim sÇyledi. Ürneğin Pyotr PetroviÖ Çnceleri bana da biraz sert gÇrÅnmÅştÅ, ama 

bu belki de onun aÖık yÅrekli bir insan olmasından kaynaklanıyordu, evet evet kesinkes bu 

nedenleydi sert gÇrÅnmesi bana. Yine Çrneğin ikinci ziyaretinde, Çnerisini Dunya'nın kabul 

etti- 

56 

ğini Çğrendikten sonra, ama daha Dunya'yı tanımadan, sÇz arasında, namuslu ama Öeyizsiz ve 

ille de yoksulluk Öekmiş bir kız almayı, dÅşÅndÅğÅnÅ, ÖÅnkÅ -onun sÇyleyişiyle- kocanın 

hiÖbir zaman karısının minneti altında kalmaması gerektiğini, karının kocasını velinimet 

saymasının Öok daha, iyi olacağını sÇyledi. Şunu hemen eklemeliyim ki, o, bu sÇzleri benim 

sana yazdığımdan daha yumuşak ve daha ince bir dille sÇylemişti. Ben onun kullandığı

sÇzcÅkleri unuttum, yalnızca ana dÅşÅncesi aklımda kaldı. Üte yandan o, bu sÇzleri bir şeyler 

amaÖlayarak sÇylememişti, besbelli sÇz arasında Çylesine sÇyleyivermişti. Nitekim daha sonra 

bunları dÅzeltmeye ve yumuşatmaya Öalıştı, ama bana yine de bunlar biraz sert gÇrÅndÅ. 

Sonra bu dÅşÅncemi Dunya'ya sÇylediğimde kızcağız biraz da canı sıkılarak, "SÇz, eylem 

demek değildir", dedi ve hiÖ kuşkusuz dediği Öok doğruydu. Karar vermezden Çnce DÅnya 

bÅtÅn gece gÇzÅnÅ kırpmadı ve benim uyumuş olduğumu sanarak yatağından kalkıp sabaha 

kadar odanın iÖinde bir aşağı bir yukarı dolaştı durdu. Sonunda tasvir ÇnÅnde diz ÖÇkÅp 

coşkuyla, uzun uzun dua etti; sabahleyin de bana evlenmeye karar verdiğini sÇyledi. 

Pyotr PetroviÖ'in hemen Petersburg'a gideceğinden yukarıda sÇz etmiştim. Ünemli işleri 

varmış orada, bir avukatlık bÅrosu aÖmak istiyormuş. Uzunca bir zamandır Öeşitli dava 

takipleriyle uğraşıyormuş zaten, bugÅnlerde de Çnemli bir dava kazanmış. Petersburg'a da 

Yargıtay'da Çnemli bir işi olduğu iÖin gidiyormuş. BÇylece Sevgili Rodya'm, onun orada sana 

Öok yararı olabilir, her konuda yardım edebilir sana; hatta biz DÅnya ile senin gelecekteki 

mesleğine bugÅnden başlayabileceğini, geleceğinin şimdiden gÅvence altına alınmış 

sayılabileceğini kabul ediyoruz. Ah, bir gerÖekleşebilse bu! Tanrının bize doğrudan doğruya 

gÇsterdiği bir lÅtuf olarak nitelendirilebilecek -ancak bÇyle nitelendirilebilecek- bir yararlı iş 

olurdu bu. Dunya'cığım da tÅm dÅşleri bununla ilgili. Hatta bu konuda tehlikeyi gÇze alıp 

Pyotr PetroviÖ'e bir iki kelime bir şeyler Öıtlatma cesaretini bile gÇsterdik. Sıkıntılı bir yanıt 

verdi: Nasıl olsa bir kétip tutması gerektiğine gÇre, yabancı birindense akrabaya para 

vermenin elbette daha doğru olacağını, ancak akrabanın da işe karşı yetenekli ol- 

57 

ması gerektiğini (daha neler! Yok bir de sen yetenekli olmayacaktın!), bunun yanı sıra 

Åniversitedeki derslerinin yazıhanede Öalışmana zaman bırakacağından kuşkulu olduğunu 

sÇyledi. Bu seferlik is bu kadarla kapandı, ama Dunyacığımın aklı fikri hep bu iste. BirkaÖ 

gÅndÅr sanki bir humma nÇbeti iÖinde, neler tasarlıyor, neler kuruyor... Pyotr PetroviÖ'in Çnce 

yardımcısı, sonra ortağı oluyormuşsun, zaten hukuk fakÅltesinde okuyormus-sun!.. Ben de, 

Rodyacığım, bu planların tÅmÅnÅ gerÖekleşebilir şeyler olarak gÇrdÅğÅm iÖin Dunya'yla aynı 

fikirdeyim ve onun umutlarını paylaşıyorum; ve Pyotr PetroviÖ'in şu anki Öekingenliğine 

rağmen (bu tÅmÅyle anlaşılabilir bir şey, ÖÅnkÅ seni henÅz tanımıyor). DÅnya, gelecekteki 

kocası Åzerinde olumlu etkiler yapacağından ve tasarılarının gerÖekleşeceğinden emin. Tabii 

biz geleceğe ilişkin dÅşlerimizi, hele onun ortağı olabileceğini ağzımızdan kaÖırmaktan 

sakındık. Pyotr PetroviÖ olumlu bir insan: BÅtÅn bunlar ona yalnızca bir dÅş gibi 

gelebileceğinden, başlangıÖta soğuk karşılayabilirdi sÇzlerimizi. Yine aynı nedenle, ne ben, ne 

de DÅnya, Åniversitede okurken sana para gÇndermemize yardım edeceğine olan kesin 

.inancımızdan da tek kelimeyle olsun sÇz etmedik; sÇz etmedik, ÖÅnkÅ, bu, birincisi, zamanla 

kendiliğinden olabilecek bir iştir ve herhalde kendisi gereksiz hiÖbir sÇze yer bırakmadan 

bunu kendiliğinden Çnerecektir (yok bir de bÇyle bir konuda Dunya'yı kıracaktı!), Çte yandan, 

sen, yazıhane işlerinde onun sağ kolu haline gelebilir ve bu yardımı bir hayır olarak değil, 

hakettiğin bir aylık olarak alabilirsin. DuneÖka işleri bÇyle yoluna koymak istiyor, onunla 

aynı gÇrÅşteyim. Ona tasarımızdan sÇz etmeyişimizin ikinci nedeni de, benim, onunla yakında 

yer alacak gÇrÅşmenizde eşit koşullar altında bulunmanı Çzellikle istememdir. DÅnya 

heyecanla senden sÇz ettiğinde, Pyotr PetroviÖ, bir insan hakkında yargıda bulunabilmek iÖin 

onu yakından tanımak gerektiğini, sana ilişkin bir fikir edinmeyi de, seninle tanıştıktan 

sonraya bıraktığını sÇyledi. Biliyor musun canım Rodya'cığım, bir de ne var; bazı nedenlerle 

(ama Pyotr PetroviÖ'le hiÖbir ilgisi bulunmayan, tÅmÅyle kişisel, Çzel, hatta yaşlılık 

huysuzluğu diyebileceğimiz nedenlerle) onlar evlendikten sonra da, simdi olduğu gibi ayrı 

oturmam daha iyi olur gibime geliyor. Aslında onun beni kendiliğinden davet edecek ve 

kızımdan ayrı oturmamamı Çnerecek kadar kibar ve soylu davranacağından eminim. Eğer 

bunu şimdiye kadar sÇylememisse, bu sÇylenmeden de bÇyle olacağı kabul edildiği iÖindir. 

Ama ben kabul etmeyeceğim. Damatların kaynanalarını pek de Çyle bağırlarına

asmadıklarına hayatta pek Öok kez tanık oldum. Üte yandan ben de, yalnızca hiÖ kimseye 

yÅk olmak istemediğimden değil, ama yiyecek bir lokma ekmeğim ve seninle DÅnya gibi 

Öocuklarım olduğu sÅrece kendimi tÅmÅyle ÇzgÅr duymak isterim. Eğer olanak bulabilirsem, 

ikinize yakın bir yere yerleşeceğim, ÖÅnkÅ Rodya, aziz dostum, şimdi mektubun sonuna 

bıraktığım en iyi habere geliyorum. àÖ yıla varan bir ayrılıktan sonra, Öok yakında biraraya 

gelecek, birbirimize kavuşacağız! Dunya'yla benim Petersburg'a gitmemiz kesinlik kazandı. 

Tam olarak ne zaman, bilmiyorum, ama yine de Öok, hem de Öok yakında, hatta belki de bir 

haftaya kadar... Her şey Pyotr PetroviÖ'e bağlı, Petersburg'da durumu kolaÖan ettikten sonra 

sonucu bize bildirecek. Bazı nedenlerle evlenme tÇreninin bir an Çnce yapılmasını istiyor, 

hatta eğer ola-naklıysa hemen bu ay iÖinde, olmazsa hemen yortudan* sonra olsun istiyor. Ah, 

seni ne bÅyÅk bir mutlulukla bağrıma basacağım! DÅnya da tÅmden seni gÇrme sevinci, 

heyecanı iÖinde. Hatta bir keresinde şaka olarak, yalnızca bu nedenle bile Pyotr PetroviÖ'le 

evlenmeye değer olduğunu sÇyledi. Melek yavrum benim! Kendisi 'bu kez benim mektubuma 

bir şey eklemiyor, yalnız şunu yazmamı istedi benden: Seninle konuşacağı o kadar Öok şey 

varmış, o kadar Öok şey varmış ki, birkaÖ satırla bir şey sÇyleyemeyeceği iÖin eline kalem bile 

almak istemiyormuş, bos yere sinirlenmekten başka bir işe yaramazmış bu. Sana sımsıkı 

sarıldığını ve binlerce ÇpÅcÅk gÇnderdiğini sÇylÅyor. äok yakında bir araya gelecek 

olmamıza rağmen, ben yine de sana elimden gelebildiğince Öok para gÇndereceğim. 

DuneÖka'nın 

SÇzÅ edilen yortu, 15 Ağustos'ta tarladan buğdayların kaldırılması nedeniyle kutlanan bir tÅr 

hasat bayramıdır. Bayramdan Çnce iki hafta oruÖ tutulurdu. (äev.) 

59 

Pyotr PetroviÖ'le evleneceği duyulalı beri, benim de kredini birdenbire yÅkseldi. Bu nedenle 

Afanasiy İvanoviÖ'in emekli aylığıma karşılık, hatta yetmiş beş rubleye kadar kredi 

aÖacağından eminim; bÇylece de sana yirmi beş, hatta belki de otuz ruble gÇnderebileceğim. 

Daha fazla gÇndermek isterdim, ancak yol giderlerimiz beni korkutuyor. GerÖi Pyotr PetroviÖ 

sağolsun, başkente kadar 'yol giderlerimizin bir bÇlÅmÅnÅ Åzerine aldı, tanıdıkları mı ne 

varmış, onlar aracılığıyla yÅkÅmÅzÅ ve bÅyÅk sandığı gÇndermeyi .o Åstlendi, ama yine de 

Petersburg'a gidişimizi hesaba katmamız gerek, Çzellikle de orada ilk gÅnlerde parasız kalmak 

gibi bir duruma dÅşmemeliyiz. DuneÖka'yla her şeyi inceden inceye hesapladık, yol iÖin pek 

bir şey gitmeyecek. Buradan istasyona kadar olan yol topu topu doksan verst ve biz her 

ihtimale karşı tanıdığımız bir kÇylÅ arabacıyla anlaştık. Trende de pekélé ÅÖÅncÅ mevkide 

gelebiliriz. BÇylece de sana yirmi beş değil, herhalde otuz ruble gÇnderebileceğim. Eh, artık 

yeter! Arkalı ÇnlÅ iki yaprak doldurdum ve artık yazacak yerim kalma'dı. İşte sana koca bir 

hikéye, bizim hikéyemiz! Meğer ne Öok olay birikmiş yazacak! Yakında gÇrÅşme dileğiyle, 

sevgili Rodya'm, sımsıkı kucaklar, anne dualarımı iletirim. Kız kardeşini, Dunya'yı sev, 

Rodya! Onun seni sevdiği kadar sev ve bil ki onun sana karşı sevgisi sınırsızdır; seni sonsuz 

bir sevgiyle kendinden bile Öok seven bir kızkardeşin var! O bir melek! Sense, Rodya, bizim 

her şeyimiz, tÅm umudumuzsun! Tek ki sen mutlu ol, biz de oluruz! Eskiden olduğu gibi dua 

ediyor, Tanrının yaratıcılığına ve bağışlayıcılığına inanıyor musun Rodya? Dinsizlik 

modasının senin ruhunda da yer etmiş olmasından korkuyorum. Eğer bÇyleyse senin iÖin de 

ben dua ederim. äocukluğunda baban da daha sağken, nasıl dizlerime oturup dualar 

mırıldandığını ve o zamanlar nasıl mutlu .olduğumuzu unutma canım! HoşÖakal, ya da daha 

doğrusu, gÇrÅşmemize kadarl Sımsıkı kucaklar, binlerce kez Çperim. 

ÜlÅnceye kadar senin Pul lıeriya Raskolnikova " 

60 

Mektubu okumaya başladığından beri Raskolnikov'un yÅzÅ gÇzyaşlarıyla ıslaktı; mektubu 

bitirdiğindeyse, yÅzÅ sararmış, kasılmış, Öarpılmıştı; dudakları acı, Çfkeli bir gÅlÅmsemeyle 

kıvrılmıstı. Başım kirli, kullanılmaktan incelmiş yastığına koyup dÅşÅnmeye başladı, uzun 

uzun dÅşÅndÅ. YÅreği hızla Öarpıyor, dÅşÅnceler kafasında hızla uÖuşuyordu. Sonunda bir

dolabı ya da sandığı andıran bu sarı odada boğulacak gibi oldu; gÇzleri ve beyni genişlik 

arıyordu, şapkasını kaptığı gibi dışarı fırladı; merdivenlerde birilerine rastlamaktan da 

Öekinmiyordu bu kez, unutup gitmişti bu konuyu. "V" bulvarı boyunca Vasilyev adasına 

doğru bir yol tutturdu. Sanki acele bir işi varmış gibi Öevresini ayrımsamadan hızla yÅrÅyor, 

her zaman olduğu gibi de kendi kendine mırıldanıyor, gelip geÖenleri şaşırtacak kadar yÅksek 

sesle konuşuyordu. GÇrenlerin Öoğu sarhoş sanıyordu kendisini. 

IV 

Annesinin mektubu yÅreğini parÖalamıştı. Ama mektuptaki ana dÅşÅnce konusunda, hatta 

mektubu okurken bile bir an iÖin olsun kuşkuya kapılmamıştı. Sorunun ÇzÅnÅ Öoktan 

ÖÇzÅmlemişti, hem de kesinlikle: "Ben sağ oldukÖa, bu evlilik olmayacak. Senin de, Bay 

Lujin, canın cehenneme!" 

"äÅnkÅ her şey apaÖık ortada" diye mırıldandı; verdiği kararın başarısını Çnceden kutlar gibi 

haince gÅlÅmsÅyordu. "Hayır anneciğim, hayır DÅnya, beni aldatamazsınız!.. Bana 

danışmadan karar verdikleri iÖin bir de ÇzÅr diliyorlar!.. Daha neler! Ve artık kararlarından 

caymanın olanaksız olduğunu dÅşÅnÅyorlar -gÇrÅrÅz olanaklı mı, değil mi?- Üne sÅrdÅkleri 

bahane de ne Çnemli ya: 'Pyotr PetroviÖ'in işleri Çyle Öok Çyle Öok ki, posta arabasından ya da 

trenden başka bir yerde evlenemez!' Hayır, Dunya'cığım, ben her şeyi gÇrÅyor ve benimle o 

Öok, Öok konuşmak istediğin şeylerin neler olduğunu biliyorum: Odanın iÖinde dÇrt dÇnerek 

bÅtÅn gece neler dÅşÅndÅğÅnÅ, annemin odasındaki Kazan Meryem'i ÇnÅnde ne iÖin dua 

ettiğini de bili- 

61 

yorum. Ama Gulgulta'ya* tırmanmak kolay değildir. Hımm... Demek kesin olarak karar 

verildi, demek siz Avdotya Roma-novna, kendi sermayesi olan (bÇylesi daha tumturaklı, daha 

gÇrkemli oluyor: kendi sermayesi olan), iki yerde birden Öalışan ve (annemin yazdığına gÇre) 

yeni kuşağın, genÖlerin gÇrÅşlerini paylaşan, galiba iyi bir insan olan (bunu da DuneÖka 

belirtiyor: galiba...) aklı başında bir işadamıyla evlenmek niyetindesiniz! En gÅzeli de bu 

galibal Ve DÅnya bu galiba iÖin evleniyor! Bravo doğrusu, bravo!" 

"äok ilginÖ: acaba annem niÖin 'yeni kuşaklardan, genÖlerden' sÇzetmiş mektubunda? 

Yalnızca bir insanın karakterini aÖıklamak iÖin mi, yoksa daha Öapraşık bir amacı mı var: 

Lujin'i bana sevdirmek gibi..? Ah, kurnazlar! Sonra su da Öok ilginÖ: acaba o gÅn, o gece ve 

tÅm ondan sonraki gÅnlerde birbirlerine karşı ne dereceye kadar iÖtendiler? Sonra, aralarında 

geÖen bÅtÅn sÇzler apaÖık sÇylenildi mi, yoksa, karşılıklı olarak her ikisi de birbirlerinin 

kafasından ve yÅreğinden aynı şeylerin geÖtiğini bildikleri iÖin her şeyi yÅksek sesle 

konuşmamaya ve ağzından laf kaÖırmamaya mı. Öalıştı? Bu besbelli bÇyle olmuş, zaten 

mektuptan da anlaşılıyor: adam anneme, biraz sert gÇrÅnmÅş, o da saflığından gidip bu 

izlenimini Dunya'ya aktarmış. DÅnya da buna iÖerlemiş ve 'canı sıkılarak' karşılık vermiş. Ya 

ne olacaktı! İş safÖa sorular sormaya gerek kalmayacak biÖimde Öoktan bitirilmiş, konuşacak 

bir şey kalmamış ortada, iÖerlemez de ne yapar insan? Ya suna ne demeli: 'Dunya'yı sev. 

Rodya, o seni kendinden de Öok seviyor Kızını oğluna kurban etmeye razı olmanın iÖten iÖe 

Öektirdiği bir vicdan azabı olmasın bu 'Sen bizim her şeyimiz, tÅm umudumuzsun!' Oh, 

anne!.." 

İÖi kabarıyor, yÅreğindeki hınÖ gitgide bÅyÅyordu, eğer şu anda Lujin karşısına Öıksa 

ÇldÅrebilirdi onu. 

Beyninin iÖindeki dÅşÅnce burgacını izlemeyi sÅrdÅrerek, "Evet" dedi, "bu doğru: Bir insanı 

tam tanıyabilmek iÖin 'hiÖ acele 

Gulgulta: KudÅs yakınlarında, idamların yapıldığı bir tepeye verilen ad, İncil'de yeralan bir 

sÇylenceye gÇre İsa da burada Öarmıha gerilmiştir. Mezacen acı Öekilen yer, acı kaynağı 

anlamında kullanılır. (äev.) 

62

etmemek ve son derece dikkatli, temkinli yaklaşmak gerek'; ama Lujin apaÖık ortada bir 

adam. Bir kez "işadamı, sonra, galiba da iyi bir adam, şaka mı, bagajın taşınmasını Åzerine 

almış, bÅyÅk sandığın parasını o Çdeyecekmiş!.. Nasıl iyi denmez bÇyle bir adama? Onlarsa, 

yani gelin hanımla annesi, bir kÇylÅyle birlikte Åzeri tente ÇrtÅlÅ bir arabayla gelecekler. 

(Bilirim o arabaları, ben de yolculuk etmiştim) Ama ne Çnemi var canım! Hepsi hepsi doksan 

verst! Ondan sonra da 'trenle, pekélé ÅÖÅncÅ mevkide gelebiliriz', bu da hiÖbir şey değil, bin 

verstlik bir yol! Son derece mantıklıca! Ayağım yorganına gÇre uzat, demişler. Hey, bay 

Lujin, bu senin gelinin be... Annemin bu yolculuk iÖin emekli aylığını kırdırdığını bilmiyor 

olamazsın! Ama doğru, ticari bir isletme bu Çyle değil mi? Madem ki Öıkarlar karşılıklı ve 

kazanÖlar eşit, Çyleyse harcamalar da yarı yarıya olmalı... AtasÇzÅndeki gibi yani: tuz ekmek 

beraber, tÅtÅn herkesin kendi kesesinden. Ama bizim işadamı, işadamlığını gÇsterip hafif 

tertip bir kazık atmış burada: bagajın parası onların yol parasından daha az tutar, hatta belki 

de bedavayadır. GÇrmÅyor mu peki bunu bizimkiler, yoksa, gÇrmek mi istemiyorlar? àstÅne 

ÅstlÅk bir de hoşnutlar durumdan, hoşnut! Oysa daha ÖiÖekleri bunlar bu işin, meyvalar 

arkadan gelecek! Ve burada Çnemli olan adamın cimriliği, eli sıkılığı değil, olup bitenlerin 

oluş biÖimi. Evlendikten sonra adamın karakterinin ne olacağım belirleyecek olan şey işte bu 

biÖimdir... Annem ne demeye bu harcamaları yapıyor? Pe-tersburg'a neyle gelecek? àÖ 

rubleyle mi? Geldi diyelim, Peters-burg'da neyle geÖinecek? Kaldı ki, birtakım nedenlerle, 

nikahtan sonra, hatta ilk gÅnlerde bile, DÅnya ile birlikte oturmasının olanaksız olduğunu 

sezdiğini yazmıyor muydu? Kendisi her ne kadar, 'bÇyle bir Çneriyi ben kendim geri 

Öeviririm' diyorsa da, saygıdeğer bayımızın bu konuda ağzından bir şeyler kaÖırdığını, bunu 

bÇylece sezinlettiği kesin. Peki nedir, kime gÅveniyor annem? Afanasiy İvanoviÖ'e olan 

borcunun da kesileceği yÅz yirmi ruble emekli aylığına mı? Kışlık boyun atkısı ve eldiven 

Çrmekten yorgun gÇzlerini kÇr edecek. Ama bu boyun atkılarından gelecek olan para, 

annemin emekli aylığına ancak yirmi rublelik bir katkıda bulunabilecek, bunu biliyorum. 

Demek ki, ÇnÅnde so- 

63 

nunda yine bay Lujin'in cÇmertlik duygularında umutlan: 'SÇzde kendisi Çnerecek yardımda 

bulunmayı', aycunuzu yalarsınız siz! Schiller'in temiz yÅrekli, iyi insanları da bÇyledir: son 

dakikaya dek. insanı hep tavus tÅyleriyle sÅslerler, kÇtÅlÅğÅ akıllarına bile getirmezler; 

madalyonun ÇbÅr yÅzÅnÅ Çnceden sezinle-seler bile, sÇylemeleri gereken gerÖek sÇzleri 

Çnceden hiÖbir şekilde ağızlarından kaÖırmak istemezler bunu dÅşÅnmek bile onları incitir; 

tavus tÅyleriyle sÅsledikleri kişi gelip de kendilerim • burunlarından yakalayana dek, elleriyle 

yÅzlerini ÇrtÅp gerÖeği gÇrmek istemezler. Bay Lujin'in de nisam var mı acaba? Yakasında 

Sainta-Anne nisanı bulunduğuna bahse girerim, resmi Öağrılara ya da tÅccar yemeklerine 

giderken takıyordur. Kendi dÅğÅnÅnde de takar artık! Neyse, Allah belasını versin!" 

"...Hadi annemi anlıyorum, oldum olası bÇyledir o, ama Dunya'ya ne oluyor? Dunya'cığım, 

canım, ben sizi iyi tanırım! Son kez gÇrÅştÅğÅmÅzde yirmisine basmıştınız, huyunuzu iyice 

anlamıştım. Annem mektubunda 'Dunyacık pek Öok şeye katlanabilir' diyor. Biliyorum. 

İkibuÖuk yıldır biliyorum bunu, ve ikibuÖuk yıldır, hep bunu dÅşÅnÅr dururum: 'DuneÖka pek 

Öok şeye katlanabilir'. Doğrusu da bu, bir bay Svidrigaylov'a katlanabildiğine gÇre, hem de 

bÅtÅn sonuÖlarıyla katlanabildiğine gÇre, Dunya'cık gerÖekten pek Öok şeye katlanabilir. 

Şimdi de, annesiyle birlikte, yoksul bir aileden gelen ve kocasına minnet duyan bir kızın 

ÅstÅnlÅğÅ Åzerine, Åstelik de daha ilk tanışmalarında, kuramlar geliştiren bay Lujin'e 

katlanabileceğim dÅşlÅyor... Aklı başında bir adam olmasına karşın, diyelim bunu istemeden 

'ağzından kaÖırıverdi' (kaldı ki bunu bilerek, isteyerek de sÇylemiş olabilir: gerÖek 

dÅşÅncesini aÖıklamak iÖin). Ama ya DÅnya? Ne olduğu apaÖık belli bir adamla yaşamaya 

nasıl razı olabiliyor? O DÅnya ki, yavan ekmek yer, ama ruhunu pazara Öıkarmaz; rahatlık 

uğruna manevi ÇzgÅrlÅklerinden vazgeÖmez! Hem Lujin ne, Sciezvvig-Golstein* iÖin bile 

yapmaz bÇyle bir şe-* Sciezwig-Golstein: Prusya'nın, Sciezvvig-Golstein dukalığını

Danimarka'dan ilhak etmesi, Prusya-Danimarka (1864) ve Prusya-Avusturya (1866) 

savaşlarının nedeni olmuştu. Bu savaşlar o dÖnem Rusyası'nda gazete ve dergilerde ilgiyle 

izleniyordu. Dostoyevski'nin yayımladığı "Vremya" dergisi de olaylara geniş ÖlÅÑde yer 

veriyordu. 

64 

yi! Hayır, benim bildiğim DÑnya değişmiş olamaz. Svidrigay-lov'lardaki koşulların ağır 

olduğu su gÖtÑrmez! Yılda ikiyÑz rubleye kent kent dolaşıp mÑrebbiyelik etmek de zordur. 

Ama ben yine de biliyorum ki, kızkardeşim zenci olarak bir Åiftlik sahibine* ya da Litvanyalı 

Baltık Almanları'na**, satılmayı yeğler de, hiÅbir zaman saygı duymayacağı bir adamla 

yalnızca kişisel Åıkarlarını gÖzeterek evlenip ruhunu ve manevi varlığını alÅalt-maz. Hatta şu 

Lujin denilen adam som altından, tertemiz bir pırlantadan bile olsa, kızkardeşim onun yasal 

kapatması olmayı kabul etmez! ãyleyse niÅin razı oluyor? Nedeni ne bunun? Nasıl bir 

bilmece bu bÖyle? Aslında durum apaÅık ortada: DÑnya kendisi iÅin, rahat bir yaşam iÅin, 

(hatta kendini ÖlÑmden kurtarmak bile sÖz konusu olsa) kendini satmaz, ama bir başkası iÅin 

satar! Sevdiği, taptığı bir insan iÅin, satar! İste bilmecenin ÅÖzÑmÑ bu: DÑnya, kardeşi ve 

annesi iÅin kendini satıyor! Her şeyi satabilir bu iki insan iÅin o! O, biz burada gerektiği 

zaman tÑm ahlaki duygularımızı bastırır, ÖzgÑrlÑğÑmÑzÑ, huzurumuzu, hatta vicdanımızı, her 

şeyimizi, her şeyimizi bitpazarında satışa Åıkarırız! Tek ki sevdiğimiz varlık mutlu olsun. 

BÑtÑn bunlar yetmezmiş gibi cizvitlerden Öğrendiğimiz birtakım perendebazl'ıklar 

yapar, yaptığımızın doğruluğuna, yÑce amaca ulaşmak cin gerÅekten bÖyle yapılması 

gerektiğine kendimizi bir sÑre cin inandırırız. Biz bÖyleyiz işte, her şey gÑn gibi ortada! 

Burada ilk planda sÖz konusu olan kişinin de Radion RomanoviÅ Ras-' kolnikov olduğu 

besbelli. Başka tÑrlÑ nasıl mutlu edilebilir o, Ñniversite Öğrenimini sÑrdÑrmesi nasıl 

sağlanabilir? Hem bÖylece Lujin'in iş ortağı olması da sağlanır, tÑm geleceği gÑvence altına 

alınır: Dahası, bir gÑn saygıdeğer, varsıl bir insan olabilir, |^ ve kim bilir belki de ÑnlÑ bir kişi 

olarak bitirir yaşamını!.. Peki 

* Amerika'daki Kuzey GÑney Savaşı (1861-65) ve zencilerin ÖzgÑrlÑk savaşımları 60'lı yıllar 

Rusya'sında ilgiyle izleniyor. Rus kÖylÑsÑyle Amerikalı zenciler arasında benzerlikler 

kuruluyordu. Dostoyevski'nin "Vremya" dergisi de zenci hareketiyle geniş ÖlÅÑde 

ilgileniyordu. 

** Alman baronlarının acımasız sÖmÑrÑleri nedeniyle Litvanyalı kÖylÑlerin Baltık 

kıyılarından yığınsal kaÅışları, 60'lı yıllarda Rus gazete ve dergile-rince ilgiyle izlenen bir 

olaydı. 

65 

ya annem? Sevgili Rodya'dan, biricik, ilk gÖzağrısı Rodya'dan başka kimsenin sÖzÑ edilmiyor 

ki! BÖylesine değerli bir ilk gÖzağrısı iÅin DÑnya gibi de olsa bir kız kurban edilmez rni! Ah 

sevgili ve adaletsiz yÑrekler! SoneÅka'nın alınyazısına benzer bir yazgıya boyun eğen 

yÑrekler!.. SoneÅka, SoneÅka Marmeladova! DÑnya durdukÅa varolacak olan SoneÅka! Sonya 

ve DÑnya: Nasıl bir Özveride bulunduğunuzu iyi dÑşÑndÑnÑz mÑ? GÑcÑnÑz yetecek mi? 

Üıkarlarınıza uygun mu? Akıllıca mı? DÑnya'Åığım, bay Lujin'le birlikteliği kabul ettiğinde 

yazgın SoneÅka'nınkin-den de kÖtÑ olmayacak mı? 'HiÅ kuşkusuz burada aşk sÖzkonu-su 

değil', diyor annem. Ya ne var peki? Aşk yoksa ne olabilir ki? Ya saygı da olmazsa, tersine 

nefret, aşağılama olursa ne olacak? O zaman kala kala 'temizliğe dikkat etmek' kalıyor. ãyle 

değil mi? Bir temizliğin ne demek olduğunu anlıyor musunuz siz? Anlıyor musunuz, anlıyor 

musunuz? Lujin iÅin sÖzkonusu olan temizliğin, SoneÅka temizliğinden hiÅbir ayrımı 

olmadığını, hatta belki de ondan daha aşağılık, daha bayağı bir temizlik olduğunu anlıyor 

musunuz? ÜÑnkÑ Dunyacığım bu sizin iÅin biraz daha rahat yaşama sorunuyken, ÖbÑr taraf 

iÅin yalnızca aÅlıktan Ölmeme sorunudur. 'Bu tÑr temizlikler, DuneÅka, Åok, Åok pahalıya 

malolur!' Ya daha sonra bu yÑkÑ gÑcÑnÑzÑn ÑstÑnde bulur da Åekemezseniz? Ne bÑyÑk bir 

aşağılanma olacak bu; ne acılar Åekeceksiniz, nasıl ileneceksiniz, ne Åok gÖzyaşı dÖkeceksiniz

herkesten gizleyerek, ÅÑnkÑ siz bir Marfa Pet-rovna değilsiniz Dunya'cığım. Ve anneniz ne 

yapacak o zaman? Şimdiden bunca ÑzÑntÑ duyuyor, bunca acı Åekiyor: her şey apaÅık ortaya 

Åıktığı zaman ne olacak? Sonra, ben ne olurum?.. Ne sanıyorsunuz siz beni? Sizden bÖyle bir 

Özveri istemiyorum DuneÅka, istemiyorum, sizden de anne, anlıyor musunuz? İstemiyorum! 

Ben yaşadıkÅa, sizin bu tasarladıklarınız olmayacak, anlıyor musunuz, olmayacak, ben kabul 

etmiyorum! 

Birden kendine geldi, durdu. 

"Olmayacak mı? Ne yapabileceksin de olmayacak? Yasak mı edeceksin? Var mı bÖyle bir 

şeye hakkın? BÖyle bir hakkının olabilmesi iÅin, onlara ne verebileceğini sÖyleyebilirsin? 

Okulun 

bitip de kendine bir iş bulabildiğin zaman bÑtÑn geleceğini, . yazgını onlara adamayı mı? Üok 

Åiğnenmiş sÖzler bunlar, Ñstelik de geleceğe ilişkin; simdi ne yapabilirsin? Hemen simdi bir 

şeyler yapmak gerek, anlıyor musun? Oysa sen ne yapıyorsun? Soyuyorsun onları. Onlar bu 

parayı yÑz ruble aylıklarından, Svid-rigaylovlar'dan, rehinlerden sağlıyorlar. Ey onların 

yazgılarını elinde tutan Zeus, ey geleceğin milyoneri, Svidrigaylovlar'a, Afanasiy İvanoviÅ 

Vahruşinler'e karşı nasıl koruyacaksın onları? Ve ne zaman? On yıl sonra mı? Bu on yıl 

iÅinde atkı Örmekten ve ağlamaktan annenin gÖzleri kÖr, oruÅ tutmaktan vÑcudu bir deri bir 

kemik karmayacak mı? Ya kız kardeşin? Bir dÑşÑn bakalım bu on yıl kızkardeşini ne hale 

getirecek? DÑşÑnebildin mi?" 

Bu ve benzeri sorularla kendisine Öyle acı Åektiriyordu ki, bu isten tad alıyor gibiydi sanki. 

Oysa bunlar yeni, ansızın gÑndeme gelivermiş sorular değildi. Hepsi bildik, eski sorulardı. 

Nicedir yÑreğini buran, iÅini ezen sorulardı. Şu anki sıkıntıları Åok eskiden .doğmuştu iÅinde, 

doğmuş, bÑyÑmÑş, birikmiş, son zamanlarda ise olgunlaşıp yoğunlaşarak, yÑreğine ve 

beynine acı veren, ÅÖzÑmÑnÑ bekleyen, korkunÅ, yabanıl, doğaÑstÑ bir niteliğe bÑrÑnmÑştÑ. 

Şimdiyse annesinin mektubu bir gÖkgÑrÑltÑsÑ gibi patlamıştı iÅinde. Artık apaÅık bir şey 

vardı: Bu sorunlar ÅÖzÑmsÑzdÑr diyerek hiÅbir şey yapmadan oturup kalmanın, salt 

dÑşÑnmenin ve acı Åekmenin zamanı değildi. Hemen, su anda, Åabucak bir şeyler yapması 

gerekirdi. Ya bunları yapacaktı, ya 

da... 

"Ya da yaşamaktan bÑsbÑtÑn vazgeÅeceksin!" diye birden Öfkeyle bağırdı." Uysallıkla 

yazgına boyun eğecek, onu olduğu gibi kabul edeceksin ve her tÑrlÑ yaşama, sevme, Åalışma 

haklarından vazgeÅip, iÅinde ne varsa boğacaksın!" 

Sonra birden Marmeladov'un dÑnkÑ sorusunu anımsadı. 

"Anlıyor musunuz, anlıyor musunuz sayın bayım, bir insanın artık gidebileceği hiÅbir yerinin 

olmaması ne demektir, anlıyor ' musunuz? ÜÑnkÑ her insanın gidebileceği hiÅ değilse bir 

yerin olması gerekmez mi?.." 

Birden Ñrperdi, yine dÑn dÑşÑndÑğÑ şeyler gelmişti aklına. Ama Ñrpermesi bundan değildi. 

ÜÑnkÑ o bunların kafasında 

67 

"canlanacağını" biliyor, "Önceden seziyordu"; hatta bekliyordu bunu: Ama bu kez kafasında 

canlanan şeyler dÑnkÑ dÑşÑnceleri değildi. Aradaki ayrım şuydu: Bir ay Önce, hatta dÑn bile, 

bu yalnızca bir dÑştÑ, şimdiyse... yeni, korkutucu, tanımadığı bir biÅimde karşısındaydı; 

birdenbire anlamıştı Raskolnikov bunu. Kan beynine saldırdı, gÖzleri karardı. 

Üabucak Åevresine gÖz gezdirip bir sıra arandı, oturmak istiyordu, K... bulvarındaydı. YÑz 

adım kadar Ötede bir sıra gÖrdÑ, hızla yÑrÑmeye başladı. Ama yolda bir an bÑtÑn ilgisini 

Ñzerine Åeken kÑÅÑk bir olaya, tanık oldu. 

Üevresine bakınıp sıra aranırken, yirmi adım kadar ilerisinde yÑrÑmekte olan bir kadın gÖrdÑ. 

Yanından gelip geÅen herkese olduğu gibi bu kadına da dikkat etmemişti Önce. Kimileyin 

Öyle olurdu ki, eve dÖndÑğÑ yolu anımsayamazdı, alışkanlığı olmuştu bÖyle yÑrÑmek. Ama şu 

ÖnÑnden giden kadının Öyle garip bir hali vardı ki, daha ilk bakışta dikkati Åekiyordu.

RaskÖlnikov Önce isteksizce, rastgele bir merakla, sonra artan bir ilgiyle kadına dikkat ermeye 

başladı. Kadındaki garipliğin Özellikle ne olduğunu anlamak istiyordu. İlkin, bu herhalde bir 

kızdı, hem de Åok genÅ bir kız; bu sıcakta başı aÅık, şemsiyesiz, eldivensiz sokağa Åıkmıştı; 

yÑrÑrken de kollarını gÑlÑnÅ bir biÅimde sallıyordu. åstÑnde adi cins bir ipekli elbise vardı. 

Ama elbisenin kızın Ñzerinde duruşu da bir tuhaftı: Bir kez gÑÅlÑkle iliklendiği anlaşılıyordu, 

sonra, arkada, tam bel Ñzerinde eteği aşağı doğru yırtılmıştı/buradan kocaman bir kumaş 

parÅası sarkmış, sallanıyordu. Üıplak boynunda kÑÅÑk bir eşarp vardı, ama bu da eğreti 

bağlanmıştı ve yandan sarkıyordu. BÑtÑn bunlar yetmezmiş gibi, kızın yÑrÑyÑşÑ de bir tuhaftı, 

gÑÅlÑkle ayakta duruyor, sendeliyor, hatta iki tarafa yalpalayarak yÑrÑyordu. Raskolni-kov'un 

dikkati artık tÑmÑyle kızın Ñzerine toplanmıştı. Tam sıranın yanına vardıklarında kıza yetişti. 

Ama kız kendini sıranın Ñzerine bırakıvermişti, bitkin bir halde basını sıranın arkalığına 

atmış, gÖzlerini de yummuştu. Kıza dikkatle bakınca RaskÖlnikov onun kÖrkÑtÑk sarhoş 

olduğunu anladı. GÖrÑnÑşÑ son derece tuhaf ve Åirkindi kızın. RaskÖlnikov bir an yanılıyor 

olabileceğini bile dÑşÑndÑ. Gencecik bir kızdı bu, ortaltı, hatta belki 

68 

de onbeş yaşında ancak vardı. KÑÅÑcÑk yÑzÑ beyaz ve sevimliydi. Ama alev alev yanan bu 

yÑz, biraz şişkince duruyordu. Pek bir şeyin farkında değil gibiydi kız; bacak bacak ÑstÑne 

atmıştı, ama bacaklarından birini biraz fazla kaldırmıştı. BÑtÑn bunlardan, kızın, sokakta 

bulunduğunun bilincinde olmadığı 

anlaşılıyordu. 

RaskÖlnikov ne oturuyor, ne de gitmek istiyordu, şaşkın şaşkın, Öylece kızın ÖnÑnde 

dikiliyordu. Kimselerin pek gelip geÅmediği bu bulvar, şu anda, bu Öğle sıcağında tÑmden 

ıssız gibiydi. Yalnız onbeş adım kadar Ötede, caddenin kenarında, her halinden kızın yanına 

gelmeyi Åok istediği belli olan bir adam duruyordu. Besbelli kızı yolda gÖrmÑş, buraya dek 

izlemişti. Ama işte RaskÖlnikov engel olmuştu kendisine. Sezdirmemeye Åalışarak, Öfkeli 

Öfkeli Raskolmkov'u izliyor, bu serseri kılıklı, can sıkıcı delikanlının Åekilip, sıranın kendisine 

gelmesini bekliyordu. Her şey apaÅık anlaşılıyordu. Otuz yaşlarında, tıknaz, kanlı canlı, 

pembe yÑzlÑ, bıyıklı, Åok şık giyinmiş bir adamdı bu. RaskÖlnikov Åileden Åıkmıştı; birden bu 

şişman zÑppeyi aşağılamak iÅin ÖnÑne geÅilmez bir istek duydu iÅinde. Bir an iÅin kızın 

yanından ayrılıp, adama yaklaştı: 

"Hey, sizi Svidrigaylov! Ne arıyorsunuz burada?.." diye bağırdı. Yumrukları sıkılmış, 

dudakları Öfkeden kÖpÑrmeye başlamıştı. 

Adam kaşlarını Åattı, kibirli bir şaşkınlıkla ve sert sert: "Bu da ne demek oluyor?" dedi. 

"Buradan Åekip gidin, demek ÖlÑyor!.." 

"Sen kim oluyorsun ki benimle bÖyle konuşabiliyorsun, serseri!.." 

Adam bunları sÖylerken kırbacını bir iki kez salladı. RaskÖlnikov bu sıkı yapılı adamın 

kendisi gibi iki kişiyi rahatlıkla alte-debileceğine aldırmaksızın, yumruklarını sıkıp, Ñzerine 

atıldı. Ama tam bu sırada, biri onu arkasından kıskıvrak yakaladı; bir polis aralarına girmişti. 

"Tamam, beyler, bÖyle sokak ortasında dÖvÑşmeyin!" dedi. Sonra Raskolnikov'un hırpani 

kılığını ayrımsayınca, sert bir tavırla ona dÖndÑ: "Kimsiniz siz? Ne istiyorsunuz?" 

69 

Raskolnikov polisi dikkatle sÑzdÑ. Bıyıkları ve şakakları kırlaşmış, zeki bakışlı, yiğit bir asker 

yÑzÑyle karşılaştı. 

"Benim de tam size ihtiyacım vardı" dedi polisin elinden tutup kızın bulunduğu yere doğru 

Åekerek. "Adım Raskolnikov, eski Ñniversite Öğrencisi..." 

Sonra, yolun kenarında, olduğu yerde duran adama dÖnerek: 

"Bunu siz de Öğrenebilirsiniz" dedi. Yeniden polise, dÖndÑ: "Gelin memur bey, size bir şey 

gÖstereceğim..." 

Polisin elinden tutarak, kızın bulunduğu sıraya doğru sÑrÑkledi.

"GÇrÅyor musunuz nasıl sarhoş! Az Çnce surdan geliyordu: kim bilir kim ama meslekten 

birine benzemiyor. Besbelli, aldatıp bir yere gÇtÅrmÅşler ve iyice iÖirmişler... İlk akla gelen 

bu. Anlıyor musunuz? Sonra da sokak ortasına bir akı vermişler... Bakın, elbisesi nasıl 

yırtılmış ve nasıl giydirilmiş? Besbelli kendi giymemiş elbisesini, ona giydirmişler. àstelik de 

beceriksiz bir el, erkek eli... giydirmiş. AÖıkÖa anlaşılıyor bu. Şimdi de şu adama, kendisiyle 

az Çnce dÇvÅşmek Åzere olduğum şu zÅppeye bakın. Onu ilk kez gÇrÅyorum, kendisini hiÖ 

tanımam. Sanırım o da yolda gÇrdÅ kızı, baktı ki sarhoş, kendinde değil, izlemeye başladı. 

Onun bu durumundan yararlanıp, ele geÖirmek, bir yerlere gÇtÅrmek istediği besbelli... Bunun 

bÇyle olduğundan eminim. İnanın bana, yanılmıyorum. Kızı nasıl gÇzlediğini, nasıl izlediğini 

kendi gÇzlerimle gÇrdÅm. Ama iste ben Öıktım karşısına, engel oldum ona. Şimdi gitmemi 

bekliyor. Bakın şu anda biraz uzaklaştı, sÇzde sigara sarıyor... Hele bir dÅşÅnÅn bakalım, nasıl 

engel olabiliriz ona? Ve nasıl gÇnderebiliriz bu kızı evine?" 

Polis her şeyi apaÖık anlamıştı. Şişman adamın kıza askıntı olduğu beselliydi. İyi ama kızı ne 

yapacaklardı? Kızın Åzerine eğilip daha dikkatlice baktı. Kıza iÖtenlikle acıdığı belli oluyordu. 

Başını sallayarak: 

"Ah, yavrucak!" dedi. "äocuk daha... Aldatmışlar... HiÖ kuşku yok. Hey!.. KÅÖÅk hanım, 

nerede oturuyorsunuz?" 

Tf\ 

70 

Kız yorgun gÇzlerini aÖıp kendine soru soranlara hiÖbir şey anlamazcasına baktı, sonra onları 

yanından uzaklaştırmak ister gibi ellerini salladı. 

"Bakın", dedi Raskolnikov, ceplerini karıştırarak bulabildiği yirmi kÇpeği uzatırken, "bir 

araba Öağırırı ve kızı adresine gÇtÅrmesini sÇyleyin. Ama adresini nasıl Çğreneceğiz..?" 

Parayı alan polis yeniden kıza seslenmeye başladı: 

"KÅÖÅk hanım, kÅÖÅk hanım! Şimdi bir araba'Öağıracağım ve sizi kendim gÇtÅreceğim. Ama 

nerde oturduğunuzu bilmiyorum ki... SÇyler misiniz, nerde oturuyorsunuz?" 

Kız yeniden ellerini sallayarak: 

"Defolun be!.." diye sÇylendi. 

"Ah, ne kadar ayıp, ne kadar ayıp, kÅÖÅk hanım!" Utanma, acıma, hoşnutsuzluk doluydu 

polisin sesi. Bir yandan da başını sallıyordu. Sonra Raskolnikov'a dÇnerek: "Al sana bir 

sorun!" dedi. GÇzucuyla da delikanlıyı tepeden tırnağa sÅzÅyordu. Besbelli o da tuhaf 

gÇrÅnmÅştÅ gÇzÅne: hem paÖavralar iÖindeydi, hem de Öıkarıp yirmi kÇpek veriyordu!.. 

"İlk nerde gÇrdÅnÅz onu? Burdan epey uzakta mı..?" 

"SÇyledim ya size, burada, şu caddede, ÇnÅmden, sallana sallana gidiyordu. Tam sıranın 

yanına gelince, yığılıp kalakaldı." 

"Aman yarabbi!.. Utanmazlık almış yÅrÅmÅş dÅnyada meğerse!.. Şuncacık kız... Ama nasıl da 

sarhoş! Besbelli şey yapmışlar onu... Baksanıza, entarisi nasıl yırtılmış! äirkeflik aldı 

yÅrÅdÅ..! DÅşmÅş iyi bir aile kızı belki de... BugÅnlerde pek Öoğaldı bÇyleleri. GÇrÅnÅşÅne 

bakarsan nazlı bÅyÅtÅlmÅş bir kız, tam bir kÅÖÅk hanım.".." 

Ve polis yeniden kızın Åzerine eğildi. Belki onun da bÇyle "nazlı ve tam bir kÅÖÅk hanım" 

izlenimi bırakan ve davranışlarında iyi terbiye almış olmanın ve Öeşitli modaların izlerini 

taşıyan kızları, vardı... 

Raskolnikov'sa, adamdan yana telaşlıydı: 

"En Çnemlisi, su alÖağı saf dışı bırakmak! Her an bir kÇtÅlÅk edebilir kıza! Niyetinin ne 

olduğunu apaÖık ortada. Baksanıza buradan bir tÅrlÅ ayrılmak bilmiyor!" 

71 

Raskolnikov bağıra bağıra konuşuyor ve eliyle doğruca adamı gÇsteriyordu. Raskolnikov'un 

sÇzlerini duyan adam yemden kavga edecek gibi oldu, ama sonra vazgeÖti. Raskolnikov'a 

aşağılayıcı bir bakış fırlatarak, on adım kadar ilerleyip yeniden durdu.

"O adamı halletmek kolay" dedi polis dÅşÅnceli dÅşÅnceli. "Ama bu, kendisini nereye 

gÇtÅreceğimizi sÇylemiyor ki... Yoksa..." Yeniden kızın Åzerine eğildi. "KÅÖÅk hanım, kÅÖÅk 

hanım!..." 

Kız birden gÇzlerini aÖtı, ne olup bittiğini anlıyormuş gibi dikkatle Öevresine bakındı, sonra 

sıradan kalkıp geldiği yÇne doğru yÅrÅmeye başladı. Yine elini genişÖe sallayarak: "Tuh, 

utanmazlar!" diye sÇylendi. "Nasıl da asılıyorlar!.." Hızlı ama yine yalpalayarak yÅrÅyordu. 

Şık giyimli adam da, gÇzlerini ondan ayırmaksızın yolun karşı tarafından onu izlemeye 

başladı. 

Polis kesin bir tavırla: 

"HiÖ ÅzÅlmeyin, izin vermeyiz ona" dedi ve onların ardı sıra yÅrÅmeye başladı. Sonra iÖini 

Öekerek ekledi. "Utanmazlık almış yÅrÅmÅş meğerse..!" 

Bu anda Raskolnikov'u birdenbire değiştiren bir şey oldu; sanki bir iğne batmış, ya da birşey 

ısırmıştı delikanlıyı. "Hey, baksanıza!" diye bağırdı polisin arkasından. Polis dÇnÅp baktı. 

"Bırakın! Size ne? Bırakın gitsin! (Eliyle şık adamı gÇsterdi) Bırakın o da neşesini bulsun! 

Size ne ki karışıyorsunuz?" 

Polis hiÖbir şey anlamamıştı, gÇzlerini ayırmış Raskolnikov'a bakıyordu. Raskolnikov ise 

gÅlmeye başlamıştı. 

"TÇvbe, tÇvbe!" diye sÇylenen polis elini salladı ve kızla şık adamın peşi sıra yÅrÅmeye 

devam etti. Raskolnikov'u bir kaÖık ya da bundan da kÇtÅ bir şey sanmıştı besbelli. 

"Yirmi kÇpeğimi de gÇtÅrdÅ", diye sÇylendi Raskolnikov Çfkeyle; orada bir başına kalmıştı. 

Ütekinden de alsın oldu olacak bir miktar para ve kızı da kendine teslim etsin; bÇylece is 

burada biter hiÖ değilse... Ne demeye yardıma kalkıştım ki? Bana mı kalmış yardım etmek! 

Hem yardıma hakkım var mı? Varsın Öiğ 

72 

Öiğ yesinler birbirlerini, bana ne! Ve hangi cesaretle verdim yirmi kÇpeğimi? Benimmiş gibi 

bu para sanki?" 

BÇyle sÇylenmesine karşın yine de iÖinde bir ağırlık duydu. Boş kalan sıraya oturdu. Kafası 

karmakarışıktı. Şu anda, değil bu konu, başka herhangi bir şey de dÅşÅnebilecek durumda 

değildi. Kendinden geÖmek, her şeyi unutmak, sonra uyanıp yeni bir yaşama başlamak 

istiyordu. 

Sırada kızın az Çnce oturmakta olduğu kÇşeye bakarak: 

"Zavallı kız!" diye sÇylendi. Kendine gelecek, ağlayacak, sonra annesi Çğrenecek işi... Ünce 

bir gÅzel dÇvecektir, sonra aşağılayacak, acımasızca kırbaÖlayacak, belki de evden 

kovacaktır... Kovmasa bile, nasıl olsa onun kokusunu alacak Darya Frantsovna'lar Öıkacak ve 

kızcağızı bildikleri yola sokacaklardır... Sonra, Öok geÖmeden hastaneye (annelerinin yanında 

namuslu gÇrÅnÅp gizliden gizliye bu işi yapanlarda hep olduğu gibi), sonra... yine hastaneye, 

derken şarap... meyhane... ve yine rıastane... İki ÅÖ yıla kalmadan da kÇtÅrÅm olup Öıkacak; 

onse-kiz, bilemedin ondokuz yaşında sÇnÅp gidecek hayatı... GÇrmedim mi ben bÇylelerini? 

GÇrdÅm. Nasıl dÅşmÅşlerdi onlar bu duruma? Hep aynı şekilde... Tuh! Ama boş ver! Demek 

ki bÇyle olması gerekiyor... Demiyorlar mı zaten, her yıl belli bir yÅzde harcanmalıymış ki, 

geri kalanlara engel olunmasın, rahat edebilsinler... YÅzde , ha!.. YÅzde!.. Doğrusu, gÇrkemli 

bir sÇzcÅk! Hem yatıştırıcı, hem bilimsel! "YÅzde" deyiverdin miydi, akan sular durur; 

korkacak bir şey yok demektir artık... "YÅzde" yerine başka bir sÇzcÅk kullanılıyor olsaydı, 

bÇylesine tedirginlikten uzak olunmazdı herhalde... İyi ama, ya DuneÖka da, buna değilse bile, 

bir başka yÅzdenin iÖine giriverirse?.. 

. Raskolnikov birden durdu. "Hay Allah, ben nereye gidiyordum?" diye dÅşÅndÅ. "Besbelli, 

bir şey iÖin Öıktım-ben dışarı... Evet/mektubu okur okumaz kendimi dışarı atmıştım... 

Vasilyev adasına gidecektim. Razumihin'e... Şimdi anımsıyorum. İyi ama, neden? 

Razumihin'e gitme de nerde Öıktı simdi? äok tuhaf doğ-, rusu!"

Kendine sasıyordu. Razumihin eski Åniversite arkadaşlarından biriydi. GerÖekten şaşılacak 

şeydi. Raskolnikov'un Åniver- 

73 

sitedeyken hemen hiÖ arkadaşı olmamıştı. Kimseyle gÇrÅşmez, herkesten uzak dururdu. Bu 

bÇyle olunca da kısa sÅrede herkes kendisinden yÅz Öevirmişti. Ne toplantılara, ne 

konuşmalara, ne eğlencelere katılırdı, hiÖbir birliktelikte yer almazdı. Kendine acımaz, 

korkunÖ ders Öalışırdı. Bu nedenle onu sayarlar, ama sevmezlerdi. äok yoksuldu ve Öok 

gururluydu. Hep iÖinde bir şeyler gizler gibiydi, kimseyle paylaşmazdı dÅşÅnce ve 

duygularını. Kimi arkadaşları onun, kendilerini hor gÇrdÅğÅnÅ dÅşÅnÅrlerdi; sanki 

Öocuklarmış gibi hepsine yÅksekten baktığını, bilgi, kavrayış, inanÖ yÇnÅnden hepsini geride 

bırakmışÖasına, onları kÅÖÅk gÇrdÅğÅnÅ, inanÖlarını, Öıkarlarını horladığını dÅşÅnÅrlerdi. 

Ama işte Razumihin'le dost olmuştu, daha doğrusu dostluk değil de, dostÖa bir ilişkiydi bu. 

Onunla aÖık konuşur, dÅşÅnce ve duygularını paylaşırdı. Zaten Razumihin'le başka tÅr bir 

ilişki kurulamazdı. Son derece neşeli, herkesle kolayca kaynaşan, saf denecek denli temiz bir 

delikanlıydı. Ama bu saflığın altında bir derinlik, bir erdemlilik gizliydi. Yakın arkadaşları da 

bunu bilirler, onu Çzellikle bu nedenle severlerdi. GerÖekten de kimile-yin aptal denilecek 

denli saf gÇrÅnmesine karşın, hiÖ de aptal değildi. Dış gÇrÅnÅşÅ de dikkat Öekiciydi: uzun 

boylu, zayıf, kapkara saÖlı, kÇtÅ traşlıydı. Arada bir kavga gÅrÅltÅ Öıkarır, bÇyle durumlarda 

pehlivan olur Öıkardı. Bir gece arkadaşlarıyla dolaşırken Öam yarması bir polisi bir yumrukta 

yere oturtmuştu. Sonsuz derecede iÖki iÖebilir, ama hiÖ iÖmeden de durabilirdi; bazen aşırı 

denilebilecek yaramazlıklar yapar, ama son derece uslu da olabilirdi. Razumihin'in 

.olağanÅstÅ bir yanı da başarısızlıklar karşısında Çfkeye kapılmaması, en gÅÖ koşullar altında 

bile yılıp gerilememesiydi. Bir dam Åzerini ev olarak kullanıp burada yatıp kalkabilirdi; 

aÖlığın, soğuğun en dayanılmazına katlanabilirdi. äok yoksuldu, kimseden yardım gÇrmez, 

bulduğu birtakım işlerde Öalışıp kazandığı parayla geÖinirdi. Bir yıl bÅtÅn kışı odasını 

ısıtmadan geÖirmiş ve bunun hiÖ de fena bir şey olmadığını, soğukta daha iyi uyunduğunu 

ileri sÅrmÅştÅ. Şu sıralarda da parasızdı ve kısa bir sÅre iÖin Åniversiteden ayrılıp, Çğrenimini 

sÅrdÅrebilmesini sağlayacak parayı kazanmanın 

74 

peşine dÅşmÅştÅ.Raskolnikov dÇrt aydır uğramıyordu ona, Ra-zurmhin ise onun evini 

bilmiyordu. İki ay kadar Çnce bir gÅn yolda karşılaşmışlar, ama Raskolnikov başını Öevirmiş, 

dahası gÇrÅnmemek iÖin yolun karşı yanına geÖmişti. Razumihin'se onu gÇrmÅş, ama dostunu 

rahatsız etmemek iÖin gÇrmezden gelmişti. 

Uzun uzun dÅşÅnen Raskolnikov sonunda anımsamıştı: "GerÖekten de geÖenlerde 

Razumihin'den ders vereceğim bir Çğrenci ya da başkaca herhangi bir iş bulmasını istemeyi 

dÅşÅnmÅştÅm... Ama nasıl yardım edecek ki bana? Diyelim ders buldu, diyelim, eğer varsa, 

elindeki parayı son kÇpeğine dek benimle paylaştı ve ben derslere gidebilecek bir kılık 

uydurdum bu parayla, Öizme falan satın aldım, peki ama ya sonra? àÖ beş kÇpekle ne 

yapabilir insan? Bu mu şimdi bana gerekli olan? Ra-zumihin'e gitmeye kalkışmam gÅlÅnÖ bir 

şey..." 

Şu anda Razumihin'e gitmekte olması sorunu, birdenbire bu sorunun boyutlarını aşmış ve onu 

Öok korkutmaya başlamıştı. Son derece doğal gÇrÅlebilecek bu davranışında Raskolnikov, 

bÅyÅk bir tedirginlikle, kendisi iÖin uğursuz birtakım anlamlar bulmaya Öalışıyordu. 

Şaşkınlık iÖinde, "Ne yani," diye soruyordu kendi kendine, "iÖinde bulunduğum Öıkmazdan 

Razumihin'e gitmekle mi kurtulacağım? Razumihin mi kurtaracak beni?" 

DÅşÅnÅyor, alnını buruşturuyordu, ama işte uzun dÅşÅncelerden sonra birdenbire, sanki 

kendiliğinden, Öok tuhaf bir dÅşÅnce geldi aklına: 

"Hımm... Razumihin'e... -sanki kafasındaki kargaşa son bulmuştu, Çyle sakindi.- Evet. 

Razumihin'e gideceğim, buna hiÖ kuşku yok... Ama şimdi değil... Razumihin'e, o iş bittikten

sonra gideceğim, hemen ertesi gÅnÅ... O iş bitip de her şeyin yepyeni bir yola girmesinden 

sonra..." 

Birden ayıldı. 

75 

"O is mi?" diye haykırdı oturduğu sıradan hoşlanarak. "Olacak mı o iş? Olabilir mi?" 

Sıradan fırlayıp kalktı ve koşarcasına yÅrÅmeye başladı. Niyeti geri dÇnÅp eve gitmekti, ama 

eve dÇnmeyi birden Öok iğrenÖ buldu: ev... orada, o korkunÖ dolapta olgunlaşmamış mıydı bu 

dÅşÅnce kafasında? Bir aydır..? Rastgele yÅrÅmeye başladı. 

Sinirli titreyişi yerini sıtma titreyişine bıraktı, dahası, bÅtÅn vÅcudu titremeye başladı, bu 

sıcakta ÅşÅdÅğÅnÅ duydu. 

Bir iÖ zorlamayla, ama bilinÖsizce, rastladığı her şeyi incelemeye başladı, bÇylece kendini 

oyalamak istiyor gibiydi. Ama başaramıyordu, oyalanması bir an sÅrÅyor, yine eski 

dÅşÅncelerine gÇmÅlÅyordu. Titreyerek başını kaldırıp Öevresine bakrn-dığında, ne o anda ne 

dÅşÅnmekte olduğunu, ne de o sırada nereden geÖmekte olduğunu ayrımsayabiliyordu. BÅtÅn 

Vasilyev Adasını, KÅÖÅk Neva'yı, kÇprÅyÅ bÇyle geÖti. Ada yoluna saptı. Şehrin tozuna 

toprağına, birbirine girmiş, sıkışık, kocaman evlerine alışmış yorgun gÇzlerine, şu an iÖine 

girdiği yeşillik ve serinlik Çnce hoş gÇrÅndÅ. Burada ne boğucu hava, ne pis kokular, ne de 

meyhaneler vardı. Ama bu yeni ve hoş duygular Öok kısa sÅrdÅ, bir anda yemden sinirli, 

tedirgin buldu kendini. Arada bir yeşillikler iÖine gÇmÅlmÅş bir daÖanın ÇnÅnde duruyor, 

Öitler arasından uzakta, balkonlarda, teraslarda gÅzel giyimli kadınlarla, bahÖede koşuşan 

Öocukları seyrediyordu. äiÖekler Çzellikle ilgisini Öekiyordu, her şeyden Öok ÖiÖeklere 

bakıyordu. LÅks arabalara, ata binmiş kadınlara, erkeklere rastlıyordu, bunları meraklı 

gÇzlerle izliyor, ama daha gÇzden yitmeden hepsini unutuveriyordu. Bir ara durdu ve 

paralarını saydı, otuz kÇpeğe yakın parası vardı. "Yirmi polise, ÅÖ de mektup iÖin Nastasya'ya, 

demek ki dÅn Marmeladov iÖin kırk yedi, ya da elli kÇpek harcamışım. Paralarını saymasının 

herhalde bir nedeni vardı, ama o, paralarını cebinden niÖin Öıkardığını da, niÖin saydığını da 

Öabucak unutmuştu. Bir aşÖı dÅkkénının ÇnÅnden geÖerken anımsadı paralarını niÖin 

saydığını, acıkmıştı. İÖeri girdi, bir kadeh votka iÖti, bir bÇrek yedi. BÇreğini dışarda bitirdi. 

Epeydir votka iÖmemiş olduğu iÖin, iÖtiği bir kÅÖÅk kadeh Öabucak etkilemişti onu. Ayaklan 

ağırlaştı, gÅÖlÅ bir uyku isteği 

76 

duydu. DÇnÅp evine doğru yÅrÅmeye başladı, Petrovskiy Ada-sı'na vardığında iyice 

bitkinlestiğini duydu, yoldan sapıp Öalılar arasına daldı, Öimenler Åzerine uzandı ve derin bir 

uykuya daldı. 

Hastalıklı durumlarda gÇrÅlen dÅşlerin, belirginlik, aÖıklık, 

canlılık ve gerÖeğe Öok uygun oluş gibi Çzellikleri vardır. Bazan son derece korkunÖtur tablo, 

ama ortam ve tÅm dÅşÅnce tasarım sÅreci Çylesine gerÖeğe uygun, sanat yÇnÅnden tÅm tablo 

ile uyuşan Çylesine ince ve beklenmedik ayrıntılarla doludur ki, dÅşÅ gÇren kişinin, Puskin, 

Turgenyev gibi bir sanatÖı bile olsa, uyanıkken bÇylesine bir tabloyu uydurabilmesi 

olanaksızdır. Hastalıklı dÅşlerdir bÇylesi dÅşler, uzun sÅre unutulmazlar ve dÅş sahibinin 

zaten hastalıklı olan yapısı Åzerinde derin izler bırakırlar. 

Raskolnikov korkunÖ bir dÅş gÇrdÅ. äocukluğuydu dÅşÅnde gÇrdÅğÅ. Raskolnikov yedi 

yaşında... Bir bayram gÅnÅ, akşama doğru babasıyla birlikte kent dışında dolaşmaya Öıkıyor. 

Hava kapalı, boğucu bir sıcak var. GÇrÅnÅm, tam belleğinde kalan gÇrÅnÅmdÅr, hatta şu anda 

dÅşÅnde gÇrdÅğÅ, belleğindekin-den daha canlı. Kasaba, Çtede ÖırılÖıplak gÇrÅnÅyor, Öevrede 

tek bir ağaÖ bile yok; Öok uzaklarda, yerle gÇğÅn birleştiği Öizginin oralarda kÅÖÅk bir orman 

karartısı gÇrÅlÅyor. Kasabanın son evinden birkaÖ adım Çtede bir meyhane var, bÅyÅk bir 

meyhane, babasıyla yÅrÅyÅşe Öıktıklarında ÇnÅnden her geÖişinde Åzerinde tatsız duygular 

uyandıran, dahası onu korkutan bir meyhane bu. Her zaman kalabalık, her zaman bağırıp 

Öağıran, kahkahalarla gÅlen, sÇven, kısık sesle aÖık saÖık şarkılar sÇyleyen, sık sık dÇvÅşen

insanlarla dolu, korkunÖ suratlı sarhoş birtakım insanlar dolaşır Öevresinde... Dolaşırken 

bunlara rastladılar mı, Raskolnikov babasına sımsıkı sarılır, bÅtÅn vÅcudu titrer. Meyhanenin 

ÇnÅnden geÖen uyduruk yol hep tozludur ve nedense siyahÖa bir tozdur bu- Yol, kıvrılarak 

uzanır ve ÅÖ yÅz adım kadar ilerde, sağa, kasabanın mezarlığına dÇner. Mezarlığın ortasında, 

yeşil kubbeli, tastan bir kilise vardır. Raskolnikov anne ve babasıyla birlikte yılda birkaÖ kez 

buraya gelir ve yÅzÅnÅ bile gÇrmediği bÅyÅk annesi iÖin yapılan ayine katılırdı. 

77 

Kiliseye gelişlerinde beyaz bir peÖeteye sarılı bir tabak iÖinde bir de kek getirirlerdi. PirinÖ ve 

şekerden yapılan bu kekin Åzerinde kuru ÅzÅmlerden yapılmış bir haÖ olurdu. Raskolnikov bu 

kiliseyi, buradaki eski, kutsal resimleri ve titrek başlı yaşlı papazı severdi. àzerine bir taş 

dikili olan bÅyÅk annenin mezarı yanında bir de kÅÖÅk mezar vardı. Raskolnikov'un daha altı 

aylıkken Çlen kÅÖÅk kardeşinin mezarıydı bu. Anımsamıyordu Raskolnikov kardeşini. Ama 

ona kÅÖÅk bir kardeşi olduğunu sÇylediklerinden beri, mezarlığı her ziyaretlerinde, kardeşinin 

mezarı basında eğilir, yattığı yeri Çper ve saygıyla haÖ Öıkarırdı. GÇrdÅğÅ dÅş suydu: 

babasıyla mezarlık yolunda yÅrÅyorlar. Meyhanenin ÇnÅnden geÖerken korkuyla babasının 

elinden tutuyor ve meyhaneden yana bakıyor. Bir tuhaflık Öekiyor dikkatini: bu kez iÖerde 

sanki bÅyÅk bir eğlenti var. Cicili bicili giyinmiş tÅccar karıları, kÇylÅ karıları, bunların 

kocaları ve aşağı tabakadan daha bir sÅrÅ insan doldurmuş meyhaneyi. Hepsi sarhoş, hepsi 

şarkı sÇylÅyor. Meyhanenin kapısı ÇnÅnde bir de araba var. Ama tuhaf bir araba bu. İri 

kadanaların kosulduğu, ağır yÅk ve şarap fıÖıları taşımaya yarayan arabalardan. Raskolnikov 

bu • uzun yeleli, kalın bacaklı, gÅÖlÅ atları seyretmeye bayılırdı: ÇlÖÅlÅ adımlarla sakin sakin 

yÅrÅrler ve yÅklÅyken, yÅksÅz olduklarından daha rahatlarmış gibi arabaya yığılmış olan dağ 

gibi yÅkÅ hiÖ zorlanmadan Öekerlerdi. Ama şimdi tuhaf şey, bu koca arabaya Öelimsiz, aÖması 

bir kÇylÅ beygiri koşulmuştu; de-mirkırı bir lagar. BÅyÅcek bir odun ya da saman yÅkÅ 

altında , gÅÖsÅz gÅÖsÅz ilerlemeye Öalıştıklarını Öok gÇrmÅştÅ Raskolnikov bu atların. Hele 

araba Öamura ya da araba tekerlerinin de-rinleştirdikleri izlere dÅştÅğÅ zaman iyice gÅÖten 

dÅşerler, bu nedenle de mujiklerin acımasız kamÖıları şaklardı Åzerlerinde. Bazan iyiden 

acımasız olurdu mujikler, kamÖıyı hayvanın yÅzÅne, hatta gÇzlerine vururlardı. äok sevdiği, 

Öok acıdığı hayvanların bu durumu Raskolnikov'u Çylesine Åzerdi ki, ağlayacak gibi olur, 

annesi de onu hemen pencereden uzaklaştırırdı. Birden meyhanede bir gÅrÅltÅ koptu; kırmızılı 

mavili gÇmlekler giymiş, ceketleri omuzlarında, iri yarı birtakım mujikler, iyice sarhoş, 

naralar atarak, şarkılar sÇyleyerek balalayka Öalarak meyhane- 

78 . ' . 

den dışarı fırladılar. HavuÖ gibi kırmızı suratlı kalın enseli, genÖten bir mujik: 

"Hadi herkes binsin!" diye bağırdı. "Herkes binsin, hepinizi gÇtÅreceğim!" 

Bir anda herkes gÅlmeye, bağrışmaya başladı: 

"Bu lagar mı Öekecek bizi?" 

"Mikolka, aklını mı kaÖırdın aslanım sen? Bu dangalak kısrak bu arabaya koşulur mu hiÖ?" 

"Kardeşler, bu demirkın hiÖ yoksa bir yirmi yaşında var!" 

Herkesten Çnce arabasına atlayan Mikolka: 

"Binin!" diye bağırdı. "Hepinizi gÇtÅrecek!" 

Dizginleri eline almış, olanca heybeliyle Çne dikilmişti. 

"Doruyu Matvey aldı. Bu namussuza gelince, canıma tak ettirdi artık! Boşuna arpa tÅketip 

duruyor, gebertmek en iyisi. Binin diyorum size! DÇrtnala koşturacağım! Koşacak, hem Çyle 

bir koşacak ki!" 

Kısrağı hevesle dÇvmek iÖin kamÖısını kaldırdı. Kalabalıktan yine kahkahalar yÅkseldi. 

"Binin millet, ne duruyorsunuz! Baksanıza dÇrtnala koşturacağım diyor!" 

"Ne dÇrtnalası yahu? Bu hayvanın en aşağı on yıldır tırısa bile kalktığı yoktur!" "Koşacakmıs 

ya!" 

"Acımayın kardeşler, herkes eline bir kamÖı alıp hazırlansın!"

"Vurun anasını satayım!" 

GÅle şakalaşa arabaya doluştular. Altı kişi binmişti, ama arabada daha yer vardı. Aralarına 

şişman, al yanaklı, sırtında koyu bir sarafan, başında kenarı işlemeli bir başlık, ayaklarında da 

kaba kunduralar bulunan bir de kadın almışlardı. Kadın ağzında fındık Öıtlatıyor, arasıra da 

gÅlÅyordu. Aslında herkes gÅlÅyordu. Doğrusu, gÅlÅnmeyecek gibi de değildi durum: derisi 

kemiğine geÖmiş su acınası beygir, arabayı dolduran bunca insanı dÇrtnala gÇtÅrecekti! İki 

delikanlı da Mikolka'ya yardım etmek iÖin ellerine birer kırbaÖ almışlardı. Derken, "Deh!" 

diye bir ses duyuldu. Léğarcık bÅtÅn gÅcÅyle asıldı, ama dÇrtnal şurada 

79 

dursun, adè yÅrÅyÅşe bile kalkamadı. Ayak değiştirir gibi kÅÖÅk, : kısa adımlarla olduğu 

yerde sayıyor, sırtında ardı ardına saklayan kırbaÖlar altında inliyor, bacakları bÅkÅlÅyordu. 

Arabada-kilerin de, dışardan durumu seyredenlerin de gÅlÅşleri bir kat daha artmıştı. Mikolka 

iyice kızmıştı, kısrağının dÇrtnala koşa-. cağına gerÖekten de inamyormuş gibi bÅyÅk bir 

Çfkeyle ardarda indiriyordu kamÖısını. 

Kalabalık arasından bir delikanlı da arabadakilere imrenmis-' ti: 

"Bırakın, ben de bineyim kardeşler!" diye bağırıyordu. 

Atını habire kamÖılayan ve artık neyle dÇveceğini bilemeyecek hale gelen Mikolka da 

bağırıyordu: 

"Binin! Herkes binsin! Hepinizi Öekecek! Geberteceğim onu!" 

."Babacığım, babacığım, ne yapıyor bunlar!" diye bağırdı Ras-kolnikov: "Nasıl da dÇvÅyorlar 

zavallı atı!.." 

"Gidelim, hadi gidelim buradan dedi babası. Sarhoş bunlar. Eğleniyorlar akıllarınca. Bakma o 

yana. Gidelim buradan!" 

Ve uzaklaştırmak istedi Raskolnikov'u oradan. Ama o babasının elinden kurtulduğu gibi, 

kendinden geÖmişÖesine ata doğru koşmaya başladı. Zavallı beygircik perişan durumdaydı. 

Soluğunu tutup bir an duraklıyor, sonra yine asılıyordu arabaya. Ama her seferinde yere 

kapaklanacak gibi oluyordu. 

"Gebertin!" diye bağırıyordu Mikolka. "Artık yeter! Geberteceğim!" 

Kalabalık arasından yaşlı bir adam da Mikolka'ya bağırdı. 

"Sen Hıristiyan değil misin, mendebur!" 

"BÇyle bir atcağızın, bÇyle bir yÅkÅ Öektiği nerde gÇrÅlmÅş?" diye ekledi bir başkası. 

Bir ÅÖÅncÅsÅ. 

"ÜldÅreceksin ulan!" diye bağırdı. 

"Sana ne! Mal benim!.. Ne istersem yaparım. Daha binin, herkes binsin! Ne pahasına olursa 

olsun dÇrtnala kalkmasını istiyorum!.." 

Birden mÅthiş bir kahkaha tufanı koptu ve bÅtÅn gÅrÅltÅleri bastırdı. àzerinde ardarda 

saklayan kırbaÖlara dayanamayan zavallı kısrak, o perişan haliyle Öifte atmaya başlamıştı. 

Mikol- 

80 

ka'ya bağıran yaşlı adam bile kendini tutamayıp gÅldÅ. Nasıl gÅlmezsin: ayakta zor duran bir 

beygir sağa sola Öifte atıyor! 

Derken kalabalık arasından iki genÖ koptu ve ellerinde birer kırbaÖ her biri atın bir yanına 

geÖip bÇğÅrlerine vurmaya başladılar. 

Mikolka bağırıyordu: 

"Suratına vurun! GÇzlerine gÇzlerine şÇyle!.." 

"Haydi bir şarkı sÇyleyelim kardeşler!" dedi arabadakilerden biri ve hep birlikte aşağılık bir 

şarkı tutturdular. Kimi ıslıkla eşlik ediyordu şarkıya. Bu arada bir de tef sesi duyulmaya 

başlamıştı. KÇylÅ karı habire fındık kırıyor, gÅlÅyordu. 

RaskolnikÇv atın yanına koştu, Çne geÖti. Hayvanın gÇzÅne nasıl vurduklarını gÇrdÅ. 

Ağlamaya başladı. YÅreği kabarıyor, gÇzlerinden yaslar bosanıyordu. Bu arada kamÖılardan

iri yÅzÅne Öarptı; ama o hiÖbir şey duymamıştı, ellerini uğuşturuyor, bağırıyordu. Başını 

sallayıp bÅtÅn bunları kınayan aksaÖlı, ak-sakallı yaşlı adama doğru koştu. Kalabalıktan bir 

kÇylÅ kadın elinden tutup onu uzaklaştırmak istedi, ama o, kadının elinden kurtulup yeniden 

atın yanına koştu. Hayvan son gÅcÅnÅ harcamaktaydı artık, ama birden yeniden Öifte atmaya 

başladı. 

Üfkeden Öılgına dÇnen Mikolka: 

"Geberteceğim seni mendebur hayvan!" diye bağırdı. KamÖısını atıp eğildi ve arabanın dibine 

uzatılmış olan ağır, uzun yedek araba okuna sarıldı; iki eliyle tuttuğu oku gÅÖlÅkle demirkırı 

kısrağın başı Åzerinde kaldırdı. 

äevreden bağrışıyorlardı: 

"Boynunu kıracak!" 

"ÜldÅrecek!" 

Mikolka da bağırıyordu: 

"Mal benim değil mi? İster ÇldÅrÅrÅm, ister..." 

Ve oku olanca gÅcÅyle hayvanın Åzerine indirdi. Boğuk bir ses duyuldu. 

Kalabalık arasından sesler yÅkseliyordu. 

"Ne duruyorsunuz millet! KamÖılasamzal." 

Mikolka ise koca araba okunu zavallı lagarın Åzerinde yemden kaldırmış ve yeniden olanca 

gÅcÅyle indirmişti. Bu vuruşla 

81 

hayvan olduğu gibi art ayakları Åzerine ÖÇkÅverdi. Ama birden doğruldu ve gÇsterebileceği 

son Öabayla sağa sola saldırmaya başladı. Ama dÇrt yanındaki tam altı kırbaÖ gÇz aÖtırmadı 

hayvana. Üte yandan Mikolka da araba okunu yeniden havaya kaldırmıştı, ÅÖÅncÅ, derken 

dÇrdÅncÅ kez olanca ağırlığıyla indi ok beygirin sırtına. Mikolka bu işi bir vuruşta 

bitiremediği iÖin kudurmuş gibiydi. 

"Amma Öıkmaz canı varmış ha!.." diye bağırıyorlardı Öevreden. 

Meraklının biri de: . 

"Üyle ama, bu kez yÅzde yÅz yıkılacak dedi." Sonu geldi artık, kardeşler! Bir başka meraklı: 

"Baltayla bir vuruşta bitirilir bunun isi!" dedi. 

Mikolka Çfkeyle: 

"Şimdi hapı yuttun iste! AÖılın hele!" dèye bağırdı, sonra araba okunu elinden fırlatıp yeniden 

arabanın iÖine eğildi ve bu kez bir demir kÅskÅ Öıkardı. 

"Değmesin millet" diye bağırıp kuşkuyu var gÅcÅyle hayvanın sırtına indirdi. 

Boğuk bir Öatırtı Öıktı. Zavallı lagar şÇyle bir sallandı, sonra arka ayaklan ÅstÅne yığıldı. 

Arabayı Öekmek iÖin son bir Öaba gÇstermek istediği sırada demir kÅskÅ yemden, olanca 

şiddetiyle sırtına indi. Zavallı beygir, dÇrt ayağını birden kesmişler gibi olduğu yere 

yığılıverdi. 

"İyice bitirelim şunun işini!" diye bağıran Mikolka kendinden geÖmişÖesine arabadan atladı. 

İÖkiden suratları kıpkırmızı birkaÖ sarhoş delikanlı daha ellerine geÖen kamÖı, sopa, araba oku 

gibi şeylerle can Öekişmekte olan beygire vurmaya başladılar. Mikolka yanda duruyor ve 

elindeki demir kuşkuyu boş yere hayvanın sırtına indiriyordu. Lagar başını uzatmış, gÅÖlÅkle 

soluyordu, az sonra da son nefe- , sini verdi. 

Kalabalık arasından sesler duyuluyordu: 

"ÜldÅrdÅ işte!" 

"Hani dÇrtnala koşacaktı?" 

82 

Mikolka ise, elinde kÅskÅ, gÇzleri kan Öanağına dÇnmÅş, Çylece duruyor ve: 

"Malbenimdi!" diye sÇyleniyordu. 

äevresinde ÇldÅrebileceği başka bir şey kalmamış olmasına ÅzÅlÅyor gibiydi. 

Kalabalıktan sesler:

"Sen gerÖekten de Hıristiyan değirmişsin!" diye bağırdılar Mikolka'ya. Bu kez bağıranlar daha 

Öoktu. 

Bu arada zavallı Öocuk kendini yitirmiş gibiydi. Bir Öığlık atıp, kalabalığı yararak bey gire 

doğru koştu, onun kan iÖindeki başına sarılıp, gÇzlerinden, dudaklarından... Çpmeye başladı. 

Sonra birden Çfkeyle yerinden fırladı, kÅÖÅcÅk yumrukları sıkılı, Mi-kolka'nrn Åzerine atıldı. 

Epeydir oğlunun ardından koşup duran babası onu tam bu sırada yakaladı ve Öekip 

kalabalıktan Öıkardı. 

"Gidelim artık oğlum, evimize gidelim!" 

"Babacığım! Zavallı... Hayvanı... niÖin... ÇldÅrdÅler?" 

Soluğu tutuluyor, gÇğsÅ daralıyor, sÇzcÅkler daralmış gÇğsÅnden hıÖkırık olarak Öıkıyordu. 

"Sarhoş bunlar oğlum" dedi babası. "Eğleniyorlar işte... Bizi ilgilendirmez. Gidelim hadi!" 

KÅÖÅcÅk kollarıyla babasını kucakladı, ama birden gÇğsÅ sıkıştı, soluk almak, bağırmak istedi 

ve uyandı. 

Raskolnikov terden sırsıklam uyandı. Soluk soluğaydı. Yattığı yerden korkuyla doğruldu. Bir 

ağacın altına oturup derin derin soluyarak: 

"Tanrıya şÅkÅr, yalnızca bir dÅşmÅş! diye sÇylendi. İyi ama anlamı ne bunun? Sakın bir nÇbet 

başlangıcı olmasın? Tanrım, ne korkunÖ bir dÅştÅ!.." 

DÇvÅlmÅş gibi ezik, yorgun duyumsuyordu kendini. Kafası karmakarışıktı, bir karamsarlık 

ÖÇkmÅştÅ iÖine. Dirseklerini dizlerine dayayıp başını ellerinin arasına aldı. 

"Olacak şey mi bu? diye sÇyleniyordu bir yandan da. Tanrım! Yapabilir miyim ben bÇyle bir 

şeyi? Baltayla kadının kafasını parÖalamak, ılık, yapışkan kanlar iÖinde yÅzerek, kilitler 

kırmak, hırsızlık etmek, tirtir titremek, elimde balta, kanlara bulanmış 

83 

olarak gizlenmek... Tanrım! Yapabilir miyim hiÖ ben bÇyle bir şeyi?" 

Bunları sÇylerken tirtir titriyordu. Sonra doğruldu. Şaşkınlık iÖindeydi. 

"Neler sÇylÅyorum ben! BÅtÅn bunlara katlanamayacağını! zaten bilmiyor muydum? Ne diye 

ÅzÅp duruyorum bÇyle kendimi? Daha dÅn, deneme iÖin gittiğimde kesinlikle anlamamış 

mıydım dayanamayacağımı? Üyleyse su anda ne oluyor bana? Ne diye kuşkulandım bugÅne 

değin kendimden? Daha dÅn merdivenlerden inerken, bunun son derece aşağılık, iğrenÖ, 

alÖakÖa, alÖakÖa... bir şey olduğunu sÇylemiyor muydum? DÅşÅncesi bile tiksindirmiyor 

muydu, dehşete dÅşÅrmÅyor muydu beni?.. Hayır, yapamam, dayanamam bÇyle bir şeye! Şu 

bir aydır yaptığım bÅtÅn hesaplar en kÅÖÅk ayrıntısına dek doğru olsa bile, hiÖbir şeyi 

unutmamış bile olsam, hayır... yapamam. Tanrım! Yapamam diyorum ama, neden hélé 

kararsızım? Yapamam, dayanamam diyorum ama neden hélé..." 

Ayağa kalktı, nasıl olup da burada bulunduğuna şaşmış gibi Öevresine bakındı ve "T..." 

kÇprÅsÅne doğru yÅrÅmeye başladı. YÅzÅ kireÖ gibi olmuştu, gÇzleri yanıyordu, her yeri 

sızlıyordu. Ama yine de daha rahat solumaya başlamıştı. Uzun sÅredir altında ezildiği 

korkunÖ bir yÅkten kurtulmuş gibiydi, iÖinde bir hafiflik, bir rahatlama duydu. "Tanrım!" diye 

yalvardı. " Sen bana yolunu gÇster! Ben o lanet olasıca hayalden vazgeÖiyorum!" 

KÇprÅyÅ geÖerken sessiz, dingin Neva'yi, gÅneşin kızıl ışıklar iÖinde batısını seyretti. 

Bitkindi, ama yorgunluk duymuyordu. YÅreği bir aydır iÖinde ezildiği bir bukağıdan 

kurtulmuştu sanki. ÜzgÅrlÅk! ÜzgÅrlÅk!.. Artık bÅyÅlerden, bÅyÅcÅlerden, cinlerden, 

zebanilerden kurtulmuştu! 

Sonraları Raskoinikov bu gÅnleri, bu gÅnlerde basma gelenleri dakikası dakikasına, noktası 

noktasına anımsadığı zaman, son derece sıradan bir olayı neredeyse bir kÇrinanÖ şeklinde, 

alınyazısını belirleyen şey olarak nitelendirmişti. Bu olay suydu: BÇylesine yorgun, bitkin 

olduğu halde, evine en kestirme yoldan değil de, Samanpazarı'ndan dolaşarak gitmişti. NiÖin 

bu yolu seÖtiğini bir tÅrlÅ anlayamıyor, aÖıklayamıyordu. GerÖi iki yol 

84

arasında Çyle fazlaca bir fark yoktu, ama yine de gerekmediği halde, şurada kestirme yol 

dururken kendisi uzun olan yolu seÖmişti. Aslında evine dÇnerken geÖtiği yolları Öoğu kez 

anımsamazdı. Ama şimdi soruyordu: GeÖmesi iÖin hiÖbir gerekliliğin, hiÖbir zorunluluğun 

bulunmadığı Sarnanpazarı'ndaki bu tÅmÅyle rastlantısal karşılaşma, neden bir başka zaman 

değil de şimdi, yaşamının bÇyle bir anında, alınyazısı Åzerinde en gÅÖlÅ, en belirleyici etkinin 

ancak bÇylece oluşabileceği bir ruhsal durumdayken gerÖekleşmişti? Sanki bile bileydi her 

şey! 

Samanpazarı'ndan geÖtiğinde saat dokuza geliyordu. 

j DÅkkénlardaki, barakalardaki, kayıklardaki satıcılar, ayakÅstÅ tezgéh kurmuş olanlar, hepsi, 

tıpkı mÅşterileri gibi evlerine gitmeye hazırlanıyorlar, mallarını toparlayıp, dÅkkénlarını 

kapatıyorlardı. Bodrum katlarındaki aşÖı dÅkkénları Öevresinde, Sa-mapazarı'nın o pislik 

iÖindeki dayanılmaz kokulu avluları dolaylarında, en Öok da meyhanelerin Öevresinde her 

tÅrden esnaf, 

. sanatkér, tÅccar, serseri dolaşıyordu. Raskoinikov sokağa Öıkıp amaÖsız dolaştığı gÅnlerde, 

buralardaki ara sokakları Öok severdi. Buralarda hiÖ kimse onun o dÇkÅlen kılığına 

kÅÖÅmseyerek 

[bakmazdı, kimsenin dikkatini Öekmeden, kimsenin ayıplamasından korkmadan dilediğin gibi 

dolaşabilirdin buralarda. Alanı tam "K..." sokağına bağlayan yerde, kÇşede, bir karı-koca iki 

ayrı tezgéh Åzerinde iplik, kurdelé, mendil, basma gibi şeyler satarlardı. Onlar da evlerine 

gitmek Åzereydiler, ama o sırada yanlarına gelen tanış bir kadınla konuşmaya dalmışlardı. Bu 

kadın Lizaveta İvanovna idi, ya da herkesin kısaca Öağırdığı gibi, Lizaveta: Raskolnikov'un 

saatini rehine koymak ve deneme yapmak iÖin dÅn ziyaretine gittiği Öok kÅÖÅk dereceden bir 

memurun dul karısı tefeci Alyona İvanovna'nın kızkardeşi Lizaveta İvanovna... Raskoinikov 

ne zamandır Lizaveta hakkında hemen her şeyi biliyordu. Hatta kadın da onu az Öok tanırdı. 

Uzun boylu, hantal, Årkek, uysal, biraz aptal, otuz beş yaşlarında geÖkince bir kızdı. Ablasının 

kÇlesi gibiydi; gece gÅndÅz onun iÖin Öalışır, ondan Öok korkar, hatta arada bir dayak 

atmasına bile boyun eğerdi. Elinde bir bohÖa, karı-koca satıcının ÇnÅnde duruyor ve sessizce 

onları dinliyordu. Ateşli ateşli bir şeyler arila- 

85 

tıyordu karı-koca kendisine. Bu karşılaşmada şaşılacak bir yan olmamasına rağmen, 

Raskolnikov kadını gÇrÅnce, aşırı şaşkınlığa benzer bir duyguya kapıldı. 

"Lizaveta İvanovna" diyordu satıcı adam bağıra bağıra, "kendiniz karar verin bu işe siz!.. 

Yarın yedi gibi gelin. Onlar da bizde olurlar..." 

Liza kararsız, dÅşÅnceli: 

"Yarın mı?" dedi uzata uzata. 

Satıcının karısı yaman bir kadındı. Bir Öırpıda: 

"Alyona İvanovna da sizi iyi korkutmuş hani!" dedi. "Bakıyorum, Öocuk gibisiniz. àstelik Çz 

ablanız bile değil kendisi. Ama sizi dileğince yÇnetiyor." 

"Bu kez Alyona İvanovna'ya hiÖbir şey sÇylemeyin" diye satıcı kadının kocası sÇze girdi. 

"Benim size vereceğim ÇğÅt bu. Ona haber vermeden, ondan izin istemeden gelin bize. Sizin 

Öıkarınıza olacak bir is bu. Daha sonra ablanız da bunun bÇyle olduğunu anlayacak." "Gelsem 

mi acaba?" 

"Yarın... Saat yedi gibi... Onlar da bizde olacaklar. Kendiniz karar verin artık bu işe!" 

"Semaveri de yaktık mıydı..." diye ekledi satıcının karısı. "Olur, gelirim" dedi Lizaveta. Hélé 

dÅşÅnceli, kararsızdı. Sonra yÅrÅmeye başladı. 

Raskolnikov bu sırada yanlarından geÖmiş bulunuyordu ve konuşmanın gerisini duyamamıştı. 

Konuşmalarının bir kelimesini bile kaÖırmamaya Öaba gÇstererek, belli etmeden, ağır ağır 

geÖmişti Çnlerinden. İlk şaşkınlığı yerini korkuya bırakmıştı. HiÖ beklemediği bir anda, 

birdenbire ve tÅmÅyle rastlantısal olarak, yarın aksam saat tam yedide, kocakarının

kızkardeşi, biricik can yoldaşı Lizavefa'nın evde olmayacağını, bÇylece de kocakarının bÅyÅk 

olasılıkla evde tek basına olacağım Çğrenmiş oldu. 

Bulunduğu yerden evine birkaÖ adımlık bir yol kalmıştı. ÜlÅme yargı giymiş biri gibi girdi 

odasına. HiÖbir şey dÅşÅnmÅyordu, dÅşÅnecek durumda da değildi. Ama artık ne yargılama, 

ne irade ÇzgÅrlÅğÅne sahip olduğunu, her şeye bÅtÅnÅyle 

86 

karar verilmiş bulunduğunu birdenbire ve bÅtÅn varlığıyla duydu. 

HiÖ kuşku yok ki, tasarısını uygulamak iÖin yıllarca elverişli bir fırsat kollamış olsaydı bile, 

aklından geÖenleri başarıyla so-. nuclandırmak bakımından, şu anda birdenbire karşısına 

Öıkandan daha gÅvenilir bir fırsat Öıkması olanaksızdı. ÜldÅrÅlmesi tasarlanan falanca kişinin, 

yarın filan saatte evinde yalnız olacağını, kuşku uyandırabilecek herhangi bir soruşturmayı 

gerektirmeden, bÅyÅk bir kesinlikle ve doğru olarak Çğrenebilmek, doğrusu az şey değildi. 

VI 

BirkaÖ gÅn sonra satıcıyla karısının Lizaveta'yı evlerine neden Öağırdıklarını da Çğrendi. 

HiÖbir olağanÅstÅ yanı bulunmayan, son derece sıradan bir durum vardı ortada. Dışardan 

gelme, yoksul dÅşmÅş bir aile, bazı kadın eşyalarını satıyordu. Pazarda satmak hesaplı 

olmadığı iÖin, bunları satabilecek bir kadın arıyorlardı. Lizaveta da bu işlerle uğraşıyordu: 

sattıklarından komisyon alırdı. OldukÖa deneyimliydi bu alanda. äok dÅrÅsttÅ, her zaman son 

fiyatı sÇyler ve mal onun sÇylediği fiyattan satılırdı. Demin de dediğimiz gibi az konuşurdu, 

sessiz, Årkek bir kadındı... 

Ama Raskolnikov son zamanlarda kÇrinanÖlı biri olup Öıkmıştı. Bunun izleri sonraları da 

silinmeden Çylece kaldı kendisinde. BÅtÅn bu olup bitenlerde hep gizemli birtakım etkiler, 

şaşılası rastlantılar gÇrmeye eğinik oldu. Daha kışın, Pokoryev adında, tanıdığı bir Çğrenci, 

Harkov'a giderken, sÇz arasında, eğer rehine bir şeyler bırakmak isterse, Alyona İvanovna 

adında bir rehinci kocakarı olduğunu sÇyleyerek, adresine vermişti. Raskolnikov derslerden 

aldığı parayla iyi kÇtÅ idare edip gittiği iÖin uzun sÅre kadına başvurmak gereğini 

duymamıştı. Bir buÖuk ay kadar Çnce Pokoryev1 in verdiği adres .aklına geldi; rehine 

bırakılabilecek bir iki şey vardı elinde:.bunlar, babasından kalma gÅmÅş bir saatle, evden 

ayrılırken kızkardesinin anı olarak kendisine armağan ettiği, Åzerinde ÅÖ kÅÖÅk kırmızı tas 

bulunan 

87 

altın bir yÅzÅktÅ. Ünce yÅzÅğÅ gÇtÅrmeye karar verdi ve verilen adrese gidip kocakarıyı 

buldu. Rehinci kadın Åzerine doğru dÅrÅst hiÖbir ilgisi olmamasına karşın, daha ilk gÇrÅşÅnde 

kadına karsı Çnlenemez bir tiksindi duydu iÖinde. YÅzÅğe karşılık kadından "iki kağıt" almış, 

dÇnerken berbat bir meyhaneye uğramıştı. Bir Öay sÇyleyip oturmuş ve dÅşÅnmeye dalmıştı. 

Tıpkı bir civcivin yumurtadan baş uzatması gibi, onu fazlasıyla meşgul eden bir dÅşÅnce 

belirmeye başlamıştı kafasında. 

Hemen yanıbaşrındaki bir başka masada hiÖ tanımadığı, sonradan da anımsayacağı bir Çğrenci 

ile genÖ bir subay oturuyordu. Birlikte bilardo oynamışlar, şimdi de Öay iÖiyorlardı. Raskolnikov 

birden Çğrencinin tefeci Alyona İvanovna'dan sÇzetti-ğini ve subaya kadının adresini 

verdiğini duydu. Bu kadarı bile Raskolnikov'a şaşılacak bir şey gibi gÇrÅndÅ: kendisi şu anda 

oradan geliyordu ve şu işe bakın burada da tefeci kadından sÇ-zediliyordu. Kuşkusuz bu bir 

rastlantıydı, ama o kendini şu anda son derece olağanÅstÅ bir etkilenim iÖinde duyarken, bir 

başkası sanki ÇnÅn Åzerine Åzerine varıyordu: Çğrenci birdenbire arkadaşına Alyona İvanovna 

Åzerine ayrıntılı bilgiler vermeye başlamıştı: 

"İyi kadındır, kendisinden her zaman para alınabilir. MÅthiş zengindir, bir Öırpıda beş bin 

ruble verebilir, ama bir rublelik bir rehini de geri Öevirmez. Bizim Öocuklardan pek Öoğu 

kendisine rehin bırakmışlardır. Yalnız korkunÖ bir kadındır..." 

Ve Çğrenci, tefeci kadının nasıl kÇtÅ, Öekilmez bir kadın olduğunu, borcunu Çdemekte azıcık 

geciksen bile rehine bıraktığın eşyaya nasıl el koyacağını anlatmaya başladı. Rehin karşılığı

olarak eşyanın gerÖek değerinin dÇrtte birini verir, buna karşılık ayda yÅzde beş, hatta yÅzde 

yedi faiz alırdı, vb. Üğrencinin Öenesi aÖılmıştı: kocakarının bir de kızkardeşi olduğunu, ancak 

bÅcÅr cadalozun 1.80 boyundaki Lizaveta'yı sÅrekli dÇvdÅğÅnÅ, bir Öocuk gibi baskı altında 

tuttuğunu anlattı. Sonunda: "Doğrusu şaşılacak şey!" diye bağırdı ve bir kahkaha attı. 

Lizaveta'dan konuşmaya başladılar. Üğrenci sanki Çzel bir hoşnutlukla sÇzediyordu 

Lizaveta'dan ve sÅrekli gÅlÅyordu, subaysa Çğrenciyi bÅyÅk bir dikkatle dinliyordu. Sonunda 

Öa- 

88 

rnaşırlarını yıkaması iÖin kadını kendisine gÇndermesini rica etti. Raskolnikov konuşmanın 

bir kelimesini bile kaÖırmamış ve bir anda her şeyi Çğrenmişti: Lizaveta tefeci karının 

kÅÖÅğÅydÅ ve Åvey kardeşiydi (anneleri ayrıydı); otuz' beş yaslarında bir kadındı. Gece 

gÅndÅz ablası iÖin Öalışır, evin bÅtÅn yemek, Öamaşır işlerini o yapardı. Ayrıca parayla dikiş 

diker, temizliğe gider ve bvtÅn kazancını ablasına verirdi. Kocakarı izin vermedi mi hiÖ 

kimseden ne bir sipariş, ne herhangi bir iş alabilirdi. Tefeci karı vasiyetnamesini hazırlamıştı 

ve Lizaveta sandalye vb. gibi ev eşyaları dışında kendisine beş para bırakılmadığını, ablasının 

bÅtÅn parasını, ruhunun sonsuz dinginliği uğruna N... ilinde bir manastıra bıraktığını 

biliyordu. Lizaveta kÇken olarak memur değil, esnaf bir aileden, geliyordu, boyu Öok uzun, 

vÅcudu bi-Öimsizdir, kocaman ayaklı, Öarpık bacaklıydı. Ayağında hep keÖi derisinden eski 

ayakkabılar bulunurdu, ama temiz, dÅzenli bir kızdı. Üğrenciyi en Öok şaşırtan, gÅldÅren 

şeyse, Lizaveta'nın durmadan gebe kalmasıydı... 

"Hani Öirkindi kendisi?" dedi subay. 

"Üyle, O kadar esmer ki, kadın kılığına girmiş bir asker sanki. Ama umacı gibi de değil. 

YÅzÅnden, gÇzlerinden iyilik akar. Hem Çylesine ki... Kendisini pek Öok insanın beğenmesi 

de bunu kanıtlamaz mı...? Sessiz, uysal, hiÖ karşı koymaz, her şeye boyun eğer. Hele 

gÅlÅmseyişi.. Basbayağı gÅzel.." 

"Yoksa onu beğeniyor musun?" diye sordu subay gÅlerek. "Tuhaflığını..." dedi Çğrenci. Sonra 

ateşli ateşli ekledi. "Hayır, bak sana asıl ne diyeceğim: şu lanet kocakarı yok mu, en kÅÖÅk bir 

vicdan acısı duymadan ÇldÅrÅr ve soyabilirim kendisini." 

Subay yeniden gÅldÅ. Raskolnikov'sa titredi. Şaşılacak şey doğrusu! 

Üğrenci yine ateşli: 

"Sana ciddi bir soru" dedi: "Deminki sÇzlerim kuşkusuz sakaydı. Ama bak: bir yanda 

anlamsız, aptal, kÇtÅ, hiÖ değerinde, hastalıklı, kimseye beş paralık yararı olmayan, tam 

tersine zararlı, niÖin yaşadığını kendisi de bilmeyen, yarın nasıl olsa kendiliğinden Çlecek bir 

kocakarı var. Anlıyor musun? Anlıyor mu-. sun?" 

89 

İl 

"Anlıyorum" dedi subay, bakışlarını heyecanlanan arkadaşının Åzerine dikmişti. 

"Dinle: Çte yanda da destek gÇremediklerinden yok olup giden, binlerce genÖ, diri gÅÖ var. 

Kocakarının manastıra bağışladığı parayla binlerce gÅzel girişimin temelleri atılabilir! 

YÅzlerce, binlerce insanın yaşamı dÅze Öıkarılır; onlarca aile yoksulluktan, ahlaksal ÖÇkÅşten, 

yokoluştan, cinsel hastalıklar hastanelerine dÅşmekten kurtarılabilir... BÅtÅn bu işlerin hepsi 

kocakarının parasıyla yapılabilir. Kendisini ÇldÅrÅp parasını alacaksın, sonra da bu parayı tÅm 

insanlığın yararına, hayırlı işlere harcayacaksın... Ne dersin: bir kÅÖÅk cinayet, binlerce gÅzel 

işe değmez mi? Bir hayata karşılık kurtarılmış binlerce hayat... Bir ÇlÅm ve yÅzlerce hayat... 

Matematik bir işlem burada sÇz konusu olan! Kaldı ki toplumsal denge iÖinde bu veremli, 

aptal, kÇtÅ yÅrekli kocakarının ne gibi bir yeri ve anlamı olabilir ki? Bir bitin ya da 

hamambÇceğinin hayatından daha değerli olmasa gerek bu kadının hayatı. Onlar kadar bile 

değildir, ÖÅnkÅ kocakarı zararlı. Başkalarının hayatını tÅketiyor. GeÖenlerde Çfkelenip Lizaveta'nın 

parmağını ısırmış, az kalsın parmağından oluyormuş kadıncağız!"

"Yaşamaya değer biri olmadığı besbelli" dedi subay, "ama elden ne gelir, doğa sÇz konusu 

burada." 

"Evet, ama kardeş, doğa dÅzeltilir, doğaya bir yÇn verilir. Üyle olmasaydı insanoğlu 

kÇrinanÖlar bataklığında yokolur giderdi. Bir tek bÅyÅk adam yetişmezdi. 'GÇrev, vicdan' gibi 

birtakım sÇzler ediliyor, bunlara karsı bir diyeceğim yok, ama bu kavramları nasıl anlamalıyız 

biz? Dur, dinle, sana bir soru daha sorayım!" 

"Hayır, sen dur, dinle, ben sana bir soru sorayım." "Evet?" 

"Oturmuş burada bana sÇylev veriyorsun, ama sÇyle baka- . lım: kendin bu kocakarıyı 

ÇldÅrebilir misin?" 

"Elbette ki, hayır! Eşitlik konusunu vurgulamaktı benini amacım... Yoksa benim kişiliğimi 

ilgilendiren bir durum sÇzko-nusu değil burada..." 

90 

"Bence sen daha bu konuda kesin bir karar verebilmiş değilsin... àstelik bu işin eşitlikle falan 

da bir ilgisi yok. Haydi bir parti daha oynayalım!" 

Raskolnikov heyecandan Çlecek gibiydi! HiÖ kuşkusuz bÅtÅn bunlar, genÖlerin kendi 

aralarında pek sık olarak konuştukları ve Raskolnikov'un başka biÖimlerde ve başka konular 

arasında pek sık olarak duyduğu son derece sıradan konuşmalardı. Ama neden Çzellikle simdi 

şu anda, kendi kafasından da tıpkısı tıpkısına benzer dÅşÅnceler geÖtiği bir sırada bÇylesi bir 

konuşmaya tanık olmuştu? Neden Çzellikle şu anda kafasında kocakarı ile ilgili dÅşÅncelerin 

oluşmaya başladığı bir sırada, onunla ilgili bir konuşmanın Åzerine gelmişti?.. Bu rastlantı 

Raskolnikov'a hep şaşılası bir şey gibi gÇrÅnmÅştÅr. Bu konuşmada gerÖekten de yazgısal bir 

buyruk, Çnceden belirleyicilik varmışÖasına, bu Çnemsiz meyhane konuşmasının, olayların 

sonraki gelişimi bakımından Raskolnikov Åzerindeki etkisi bÅyÅk olmuştur... 

Evine dÇner dÇnmez kendini divanın Åzerine attı ve bir saat hiÖ kımıldamaksızın Çylece 

oturdu. Hava kararmaya başlamıştı. Ne mumu vardı, ne de mum yakmak aklına geldi. Bu bir 

saat iÖinde herhangi bir şey dÅşÅnÅp dÅşÅnmediğini hiÖbir zaman anımsayamadı. Sonunda bir 

sÅre Çnceki nÇbete yakalanmak Åzere olduğunu duydu. Birden, bÅyÅk bir sevinÖle, divana 

yatabileceğim akıl etti; az sonra da kurşun gibi ağır bir uykuya gÇmÅldÅ. 

Son derece uzun, dÅşsÅz bir uyku oldu bu. Ertesi sabah onda Nastasya girdi odasına ve 

gÅÖlÅkle, dÅrterek uyandırabildi kendisini. äayla ekmek getirmişti, Nastasya. äay yine artıktı, 

ve yine Nastasya'nın Öaydanlığındaydı. 

"Uyuyor, habire uyuyor!" diye bağırdı Nastasya Çfkeyle. 

Yerinden zorlukta doğratabildi. Bası ağrıyordu; ayağa kalkıp bir iki adım attı, sonra yine 

divanın Åzerine yıkıldı. 

"Yine mi. uyuyacaksın?" diye bağırdı Nastasya. "Hasta mısın. yoksa?" 

Karşılık vermedi. . 

"äay ister misin?" 

91 

"Sonra..." diye fısıldadı gÅÖlÅkle, gÇzlerini yemden kapayıp, duvardan yana dÇndÅ, Nastasya 

bası ucunda dikiliyordu. 

"Belki de gerÖekten hasta" dedi sonunda ve Öıkıp gitti. 

Üğleden sonra saat ikide, bu kez elinde Öorba késesi, yeniden geldi. Beriki Çylece yatmaya 

devam ediyordu. äaya dokunulmamıştı. Nastasya Çfkeyle sarsmaya başladı onu. Bakışlarında 

tiksinti vardı: 

"Ne uyuyup duruyorsun be!" 

Delikanlı doğrulup oturdu, ancak hiÖbir şey sÇylemedi. GÇzlerini yere dikmişti. 

"Hasta mısın, değil misin?" diye sordu Nastasya yemden. Ama yine hiÖbir karşılık alamadı. 

Biraz sustuktan sonra: . 

"Bari dışarı Öıkıp biraz temiz hava al!" dedi. "HiÖbir şey yemeyecek misin?" diye ekledi 

sonra.

"Sonra..." dedi delikanlı duyulur duyulmaz bir sesle. "Sen git..." 

Bunu sÇylerken elini sallamıştı. 

Nastasya biraz daha durdu, bakışlarında acıma vardı, sonra Öıkıp gitti. 

BirkaÖ dakika sonra delikanlı bakışlarını yerden kaldırdı, uzun uzun Öaya, Öorbaya baktı. 

Sonra ekmeğe ve kaşığa uzandı ve Öorbadan iÖmeye başladı. 

àÖ dÇrt kaşık aldıktan sonra durdu. İştahı yoktu. äok az yemişti. Yemek yediğinin farkında 

bile değildi. Başağrısı biraz hafiflemişti. Yeniden divana uzandı, ama artık uyayamadı, 

yÅzÅkoyun, başı yastığa gÇmÅlÅ, kımıldamadan yattı. SÅrekli olarak birtakım dÅşler 

gÇrÅyordu, tuhaf, şaşılası dÅşlerdi bunlar: en Öok da Afrika'da, Mısır ÖÇllerinde bir vahada 

gÇrÅyordu kendini. Bir kervan mola vermiş dinleniyor: develer sessizce oldukları yere 

ÖÇkmÅşler: dÇrt yanda ÖepeÖevre palmiyeler var, herkes yemek yiyor. O ise durmadan su 

iÖiyor, hem de hemen yanıba-şından şırıldayarak akan bir ırmaktan... Renk renk Öakılların, 

altın gibi ışıldayan kumların Åzerinden akan buz gibi, masmavi bir su bu... 

Birden bir saatin vurduğunu duydu. Titredi, şaşkınlığından sıyrıldı, başını kaldırıp pencereden 

bakarak saatin kaÖ olduğunu 

92 

kestirmeye Öalıştı, sonra sanki birileri kendisini divandan kopa-rıyormusÖasına fırlayıp kalktı. 

Artık iyice kendine gelmişti. Parmaklarının ucuna basarak kapıya yaklaştı, sessizce aralayıp, 

aşağıyı, merdivenleri dinledi. YÅreği korkunÖ biÖimde Öarpıyordu. Ama merdivenler tÅmÅyle 

sessizdi, herkes uyuyordu sanki. HiÖbir hazırlık yapmadan dÅnden beri bÇyle kendinden 

geÖmiş uyuyabilmesi, ona hem tuhaf, hem korkunÖ gÇrÅndÅ... Belki de saat demin altıyı 

vurmuştu... Uy kuruluğun da, uyuşukluğun da yerini, birdenbire sıtmalı, nerdeyse şaşkınca bir 

telaş almıştı. Aslında yapılacak fazla bir şey yoktu. Kafasını toplamak iÖin bÅtÅn gÅcÅnÅ 

harcıyor, hiÖbir şey unutmamaya Öalışıyordu. YÅreği, soluk alıp vermesini zorlaştıracak bir 

hızla Öarpıyordu. Ünce bir ilmik yapıp paltosuna dikmesi gerekiyordu: bir dakikalık bir işti 

bu. Elini yastığın altına sokup, oraya tıkıştırılmış Öamaşırlar arasından, lime lime olmuş, eski, 

kirli bir gÇmlek Öekti. Beş santim genişliğinde, otuz beş santim uzunluğunda bir parÖa 

kopardı. Kopardığı bu parÖayı ikiye katladı. Sağlam, kalın, pamuklu bir kumaştan yapılmış 

geniş paltosunu (biricik paltosunu) Öıkardı ve kopardığı parÖayı iki ucundan birleştirerek sol 

koltuk altına paltonun iÖinden dikmeye başladı. Dikerken elleri titriyordu, ama sonuÖta Çyle 

gÅzel bir iş Öıkardı ki, paltosunu yeniden giydiğinde dışardan hiÖbir şey belli olmuyordu. 

İğneyle ipliği té ne zaman hazırlamıştı, bunlar bir kéğıda sarılı olarak masanın gÇzÅnde 

duruyordu. İlmik konusuna gelince, bu, kendisinin son derece ustalıklı bir buluşuydu: baltayı 

asmaya yarayacaktı ilmik. Sokaklarda elinde baltayla yÅrÅyemezdi. Baltayı paltosunun iÖine 

gizlese bile, yine eliyle tutması gerekecekti ki bu da hemen gÇze Öarpardı. Şimdiyse sapını 

ilmiğe geÖirdi mi, yol boyunca koltuk altında tehlikesizce durabilirdi balta. Elini yan cebine 

sokarak, sallanmasın diye baltanın sapını da tutabilirdi. Paltosu Öuval gibi geniş olduğu iÖin, 

cebinden iÖerde bir şeyleri tuttuğu hiÖ belli olmazdı. Balta sorununu ilmikle ÖÇzÅmlemeyi iki 

hafta kadar Çnce akıl etmişti. 

İlmik işini bitirdikten sonra, elini "TÅrk işi" kÅÖÅk sedirle dÇşeme arasına sokup sol kÇşeyi 

araştırdı ve epey Çnce hazırlayıp buraya gizlediği rehini Öıkardı. GerÖekte bu bir rehin falan 

93 

değil, boyutları gÅmÅş bir tabakayı andıran, dÅzgÅnce yontulmuş bir tahta parÖasıydı. 

Gezintiye Öıktığı bir gÅn bir atÇlyenin avlusunda rastlantıyla bulmuştu bu tahtayı. Daha sonra, 

yine yolda bulduğu dÅzgÅn ve ince bir demir levha/ı ekledi tahtaya. Tahtayla demir levhayı 

ÅstÅste koyup (demir, tahtadan biraz kÅÖÅktÅ) iplikle Öaprazlama olarak sımsıkı birbirine 

bağladı. Sonra bunu temiz, beyaz bir kéğıda Çzenle sardı, paket yaptı, paketi de ÖÇzÅlmesi son 

derece ustalık isteyen bir biÖimde bağlayıp dÅğÅmledi. Amacı, kadın paketi aÖabilmek iÖin 

dÅğÅmle uğraşırken zaman kazanmaktı. Madeni plakayı, kocakarının bu "sey"in tahta

olduğunu hiÖ değilse ilk bakışta anlamaması iÖin eklemişti. BÅtÅn bunlar ne zamandan beri 

sedirin altında gizli duruyordu. Tam rehini eline almıştı ki, dışardan birinin bağırdığını duydu: 

"Saat altıyı geÖiyor!" "GeÖiyor mu! Aman Tanrım!" 

Hemen kapıya atıldı, kulak kesilip Öevreyi dinledi, sonra şapkasını kaptığı gibi bir kedi 

sessizliğiyle on ÅÖ basamaklık merdivenden inmeye başladı. Yapılacak en Çnemli iş vardı 

şuanda ÇnÅnde: mutfaktan baltayı Öalacaktı. İşini baltayla gÇrmeye uzun zaman Çnce karar 

vermişti. Bir de sustalı bahÖıvan bıÖağı vardı, ama bıÖağa, bıÖaktan da Öok kendi gÅcÅne 

gÅvenemiyor-du; bu nedenle kesinlikle balta Åzerinde durmuştu. Yeri gelmişken, aldığı kesin 

kararlarla ilgili bir Çzelliği belirtelim; tuhaf bir Çzelliği vardı bu kararların: verdiği her karar 

kesinleştikÖe gÇzÅne Öirkin ve anlamsız gÇrÅnÅyordu. BÅtÅn o dayanılmaz iÖ Öekişmelerine 

karşın, dÅşÅncesinin gerÖekleştirilebilir bir şey olduğuna bir an bile inanmamıştı. 

Eğer her şeyi son ayrıntısına dek gÇzden geÖirip, hiÖbir kuşkuya yer bırakmayacak bir kesin 

karara varabilmiş olsaydı, bÇyle bir durumda, tasarladığı şeyi gerÖekleştirilmesi olanaksız, 

iğrenÖ bir şey olarak nitelendirir ve herhalde yapmaktan vazgeÖerdi. Ama daha 

ÖÇzÅmlenmemiş, belirsiz bir sÅrÅ şey vardı. Baltayı nereden bulabileceği sorunu onu hiÖ 

dÅşÅndÅrmemisti, kolayca ÖÇzÅmlenebilecek bir kÅÖÅk ayrıntıydı bu. Nastasya, Çzellikle de 

aksamları, evde pek bulunmazdı, ya komşu gezme- 

94 

sine Öıkar, ya bakkala giderdi; mutfak kapısını da her zaman ardına kadar aÖık bırakırdı. 

Pansiyon sahibi kadınla sÅrekli kavgalarının nedeni de buydu zaten. İste bÇyle bir anda 

sessizce mutfağa girip baltayı almak, bir saat kadar sonra da (her şey bittikten sonra yani) 

getirip baltayı aldığı yere koymak işten bile değildi. Ama bazı kuşkulu durumlar da yok 

değildi: bir saat sonra baltayı yerine koymak iÖin geldiğinde ya Nastasya mutfakta olursa? O 

zaman, Nastasya'nın Öıkmasını beklemek iÖin geÖip gitmesi gerekecekti. Peki ya Nastasya bu 

arada baltayı arar ve bulamayınca da bağırıp Öağırmaya baslarsa? Al sana kuşkulu bir durum, 

ya da en azından kuşkuya yol aÖabilecek bir olay! 

Ama bu, Åzerinde dÅşÅnmeye bile gerek gÇrmediği bir ayrıntıydı, kaldı ki bÇyle bir şeyi 

dÅşÅnmeye zamanı da yoktu. Ana sorunu dÅşÅnÅyordu o, bÇylesi ayrıntıları ise her şeye 

aklının yatmasından sonraya bırakıyordu. Ama her şeye aklının yatması olanaksız gibi bir 

şeydi. En azından ona bÇyle geliyordu. BirgÅn, artık dÅşÅnmeye son verip, doğruca oraya 

gidebileceğini hayalinden bile geÖiremiyordu. Dahası, geÖenlerde yaptığı deneme bile (yani 

yeri son bir kez daha gÇzden geÖirmek iÖin gidisi), "ne diye hayal kurup duruyorum, gidip 

kendi gÇzlerimle gÇrmeyi bir deneyeyim!" tÅrÅnden, gerÖeklikten uzak, yalnızca bir deneme 

olmaya yÇnelik bir girişimdi, ama buna bile dayanamamış ve vazgeÖip Çfkeyle kaÖmıştı. Üte 

yandan hiÖ değilse sorunun ahlaksal ÖÇzÅmlemesini bitirmiş, her yÇnden kendine inancı 

bilenmiş ve artık kendine bilinÖli olarak karşı koyabileceği bir nokta kalmamış sanılabilirdi. 

Ama işte şu anda kendine hiÖ de inandığı yoktu. Sanki kendi istemiyor da birileri buna onu 

zor-luyormuş gibi, yan Öizecek, kaytaracak boşluklar arıyordu. Her şeye bir anda karar 

vermesine yol aÖan rastlantının yer aldığı şu son gÅn, Åzerinde mekanik bir etki yapmış 

gibiydi: sanki biri elinden tutmuş ve karşı konulmaz bir gÅÖle ve hiÖbir karşı koymaya yer 

bırakmayacak bir biÖimde Öekip sÅrÅklemişti kendisini. Sanki elbisesinin eteğini bir 

makinanın Öarklarına kaptırmış, makina da onu kendine Öekmeye başlamıştı. 

BaşlangıÖta -epey Çnceleri ama- onu şu sorun dÅşÅndÅrÅyordu: hemen bÅtÅn suÖlar nasıl 

oluyor da bÇylesine kolaycacık 

95 

ortaya Öıkıyor ve hemen bÅtÅn suÖluların izleri bÇylesine Öabucak bulunabiliyor? DÅşÅndÅkÖe 

ilginÖ birtakım sonuÖlara vardı: ona gÇre bunun başlıca nedeni, suÖun gizlenmesindeki maddi 

olanaksızlıktan Öok, suÖlunun kendisinde aranmalıydı; hemen her suÖlu, suÖu işlediği sırada; 

yani aklın, iradenin, dikkatin en yoğun olması gerektiği anda, akıl ve irade yÇnÅnden 

gÅÖsÅzlÅğe dÅşÅyordu; akıl tutulması ve iradeyi kaybetme tıpkı bir hastalık gibi geliyordu

insana, gelişip yayılıyordu ve suÖun işlenmesinden az Çnce en yÅksek dÅzeyine ulaşıyordu, 

suÖun işlendiği sırada ve ondan sonra -kişiliklere bağlı olarak- bu dÅzeyini sÅrdÅrÅyor, sonra 

da her hastalık gibi etkisini yavaş yavaş yitirip yokoluyordu. Bu noktada ortaya Öıkan soru 

şuydu: hastalık mı suÖu doğuruyordu, yoksa suÖ mu kendi yapısına uygun, hastalığa benzer 

bir şeyleri geliştiriyordu? Şimdilik bu soruyu ÖÇ-zÅmleyebilecek gÅÖte bulmuyordu kendisini 

Raskolnikov. 

Bu sonuÖlara varınca, onun işinde bÇylesi hastalıklı dÇnÅşÅmler olmayacağına, tasarladığı işi 

gerÖekleştirirken, -yaptığı şey "suÖ olmadığı iÖin"- akıl ve iradesini hiÖbir zaman 

yitirmeyeceğine karar verdi. Onu bu sonuca vardıran dÅşÅnce sÅrecini burada ele 

almayacağız, bu konuda zaten oldukÖa ileri gitmiş bulunuyoruz... Yalnız şu kadarını 

ekleyelim ki, uygulamanın getireceği sorunlar, maddi gÅÖlÅkler, ona gÇre ikincil derecede 

olan şeylerdi. "Bu gÅÖlÅkler karşısında bÅtÅn irade ve aklımı koruyayım yeter," diyordu o, 

"zamanı gelip de, işi en ufak ayrıntılarına dek Çğrendiğimde bu gÅÖlÅklerin hepsinin 

Åstesinden gelirim..." Ama iş bir tÅrlÅ başlamıyordu. Kararlarının kesinliğine her 

zamankinden daha az inanıyordu; saati gelince de işler tÅmÅyle rastlantısal, beklenmedik bir 

niteliğe bÅrÅndÅ zaten. 

Daha merdivenlerden inmeden, Öok kÅÖÅk bir ayrıntı kendisini Öıkmaza soktu. Ev sahibi 

kadının, kapısı her zaman ardına kadar aÖık duran mutfağı hizasına gelince, iÖerde Nastasya 

yoksa bile ev sahibi kadının olup olmadığını, eğer o da yoksa, baltayı alırken gÇrÅlebileceği 

olasılığına karşı oda kapısının iyice kapalı olup olmadığını anlamak iÖin sakınarak mutfağa 

bir gÇzattı. Ama bÅyÅk bir şaşkınlıkla Nastasya'nın mutfakta olduğunu, 

96 

Åstelik de bir işle uğraştığını gÇrdÅ; bir sepetten Öıkardığı Öamaşırları ipe seriyordu Nastasya. 

Delikanlıyı gÇrÅnce, Öamaşır asmayı bırakıp ona dÇndÅ, geÖip gidene kadar da arkasından 

baktı. Raskolnikov gÇzlerini kaÖırdı, hiÖbir şey gÇrmemiş gibi geÖip gitti- Ama bu iş burada 

biterdi: baltasız kalmıştı! MÅthiş bir Çfke duydu iÖinde. 

"Nastasya'nın şu anda Çzellikle evde bulunmayacağı sonucuna nerden vardım? Bunun 

kesinlikle bÇyle olacağını nasıl, nasıl dÅşÅnebildim?" Ezik, alÖalmış duyuyordu kendini. Karşı 

konulmaz, hayvansı bir Çfke dalgası kaplamıştı iÖini; Çfkesinden kendi kendisiyle alay edesi 

geliyordu. 

Apartman kapısı ÇnÅnde kararsızlıkla duraladı. Sırf durumu kurtarmak iÖin sokağa Öıkıp 

dolaşmak son derece iğrenÖ geliyordu; gerisin geri eve dÇnmeyi ise daha da iğrenÖ buluyordu. 

Kapı ÇnÅnde amaÖsız, kararsız Çylece dikilirken "Bu fırsatı sonsuza dek kaÖırdım" diye 

mırıldandı. Sonra birden ir kildi. Karşıda, hemen iki adım Çtesinde, apartman kapıcısının, 

kapısı ardına kadar aÖık yarı karanlık odası vardı; sağdaki sedirin altında gÇzÅne parlak bir 

şey ilişmişti... äevresine bakındı, hiÖ kimse yoktu. Ayaklarının ucuna basarak, iki basamak 

merdiveni inip kapıcının odasına vardı, duyulur duyulmaz bir sesle kapıcıya seslendi. "Tam 

tahmin ettiğim gibi, evde yok! Ama kapısı aÖık olduğuna gÇre avluda ya da buralarda bir 

yerlerdedir." Hızla baltaya atıldı (baltaydı, gÇrdÅğÅ), sedirin altından, iki tahta arasından 

Öekip Öıkardı ve hemen oracıkta paltosunun koltuk altına diktiği ilmiğe geÖirip, elleri cebinde, 

dışarı Öıktı: hiÖ kimseye gÇrÅnmemişti! Tuhaf tuhaf gÅlÅmseyerek. "Akıl işi değil, tam cin işi, 

şeytan işi oldu bu" diye dÅşÅndÅ. MÅthiş yÅreklendirmişti bu rastlantı onu. 

Kuşkuyu Öekmemek iÖin yolda yavaş yavaş ve ağırbaşlılıkla yÅrÅyordu. Gelip geÖenlere Öok 

az bakıyor, ya da hiÖ bakmamaya, dikkat Öekmemeye Öalışıyordu. Bu sırada birden şapkası 

geldi aklına: "Aman Tanrım! Ünceki gÅn param olduğu halde yenilemedim şu şapkayı!" 

Kendine ilenmeye başladı. 

DÅkkanlardan birine rastgele gÇz atınca, bir duvar saati gÇrdÅ: yediyi on geÖiyordu. Elini 

Öabuk tutmalıydı, ama aynı za- 

97

manda da sapa yoldan gitmek zorundaydı; doğruca gidemezdi, dolaşıp gitmesi daha 

uygundu... 

Eskiden bÅtÅn bunları gÇzÅnde canlandırdı mı, Öok korkacağını sanırdı. Oysa şimdi pek 

korkmuyordu, hatta hiÖ korkmuyordu. Şu anda ilgisiz birtakım dÅşÅnceler geÖiyordu 

kafasından, yalnız bunların hiÖbiri uzun sÅrmÅyordu. Ürneğin Yusu-pov parkının ordan 

geÖerken, buraya yÅksek fiskiyeler yapılsa, bÅtÅn alanın havası serinlerdi, diye dÅşÅndÅ. 

OldukÖa da ilgilendi bu dÅşÅncesiyle. Sonra, Yazlık BahÖe, Mars Alanına dek uzatılsa, hatta 

Mihaylovski sarayı bahÖesiyle birleştirilse, kent iÖin son derece gÅzel ve yararlı bir iş 

yapılmış olurdu, diye dÅşÅnmeye başladı. Bu noktada birden aklına bir şey takıldı: hemen 

bÅtÅn bÅyÅk kentlerde insanlar neden kentin parksız, Öeş-mesiz, ağaÖsız, Öamurlu, toz toprak 

iÖindeki pis semtlerinde oturmaya eğiniktirler? Zorunlu olduklarından değil, Çzel bir eğilim 

duyarlar buralarda oturmaya?.. Birden kendisinin Sa-manpazarı'ndaki gezintilerini anımsadı 

ve kendine geldi: "SaÖmalıyorum! En iyisi hiÖbir şey dÅşÅnmemek!" 

Bir an kafasından şimşek gibi bir dÅşÅnce geÖti: "'Kurşuna dizilmeye gÇtÅrÅlen mahkãmların 

da kafaları herhalde bÇyle yolda gÇrdÅkleri her şeye takılıyÇrdÅr..." Sonra hemen defetti bu 

dÅşÅnceyi kafasından... Artık iyice yaklaşmıştı eve, iste kapı karşısındaydı. Birden, bir 

yerlerden bir saat vuruşu geldi kulağına: bir kez vurmuştu saat. "Bu ne? Yedi buÖuk mu? 

Olamaz! Besbelli ileri gitmiş bu saat!" 

Avlu kapısından geÖerken bir kez daha sarisi yaver gitti. Bu yetmezmiş gibi bir de tam kendisi 

kapıdan iÖeri girerken, sanki bile bileymiş gibi, ot yÅklÅ kocaman bir araba da yanı sıra 

kapıdan iÖeri girmiş, bÇylece de onun iÖeri girişini bÅtÅn gÇzlerden gizlemişti. Araba kapıyı 

geÖip avluya girer girmez kendisi ka-yarcasına sağa sapıvermişti. Arabanın Çte yanından 

birilerinin bağrıştığı, tartıştığı duyuluyordu, ama onu kimse gÇrmemiş, kimseyle de 

karşılaşmamıştı. Bu kocaman, dÇrt kÇşe avluya bakan pencerelerin Öoğu bu saatte aÖık olurdu, 

ama o başını kaldırıp bakmamıştı bile, kendinde bu gÅcÅ bulamamıştı. Kocakarı- 

98 

nın dairesine Öıkan merdivenler kapıdan girer girmez hemen sağdaydı. Ve işte merdivenlere 

varmıştı bile... 

Hızla Öarpmakta olan yÅreğine eliyle bastırıp biraz soluk aldıktan sonra baltasını şÇyle bir 

yokladı, dÅzeltti, kulak kesilip •Öevreyi dinleyerek ağır ağır, dikkatle merdivenleri Öıkmaya 

başladı. Bu saatlerde merdivenlerde inip Öıkan kimse yoktu ve bÅtÅn kapılar kapalıydı, bu 

nedenle de hiÖ kimseyle karşılaşmadı. GerÖi ikinci katta boş bir daire vardı, iÖinde boyacılar 

Öalışıyorlardı ve kapısı ardına kadar aÖıktı, ama burada da kendisine dÇnÅp bakan Öıkmamıştı. 

Durup, "Bunlar da olmasaydı, kuşkusuz Öok daha iyi olurdu" diye dÅşÅndÅ, sonra tırmanmaya 

devam etti: "Nasıl olsa kocakarının dairesi buranın iki kat Åzerinde..." 

Ve işte dÇrdÅncÅ kat, işte kapı, işte karsıdaki daire. Bu daire de boş. àÖÅncÅ katta, 

kocakarının bir altındaki daire de bÅtÅn belirtilere gÇre boştu: kÅÖÅk Öivilerle kapıya 

tutturulmuş olan kartvizit Öıkarılmıştı, demek taşınmışlardı!..-Bir an soluğu tutulur gibi oldu, 

"VazgeÖsem mi acaba?.." diye dÅşÅndÅ, ama sorusuna karşılık bile vermedi: Kocakarının 

dairesini dinlemeye başladı: tam bir ÇlÅ sessizliği vardı iÖerde. Sonra yeniden ve uzun 

merdivenleri, aşağıları dinledi... äevresine son bir kez daha bakındı, toparlandı, ilmikteki 

baltayı bir kez daha yokladı. Bir yandan da dÅşÅnÅyordu: "YÅzÅm sarardı mı acaba? äok mu 

sarardım?.. Heyecanlı olduğum belli oluyor mu? İşkilli kadındır, kuşkulanabilir... äarpıntım 

geÖene kadar bekleşeni mi yoksa?.." 

Ama Öarpıntısı geÖmek bilmiyordu. Tam tersine, sanki bile bileymiş gibi, gitgide hızlanıyordu 

Öarpıntısı... Daha fazla dayanamadı, yavaşÖa elini uzattı Öıngırağın ipini Öekti. Yarım dakika 

kadar bekledi, cevap gelmeyince, yeniden ve daha gÅÖlÅ olarak Öekti ipi. 

Cevap yoktu. Zili daha fazla Öalmak gereksiz olacaktı, hem bu kendi yÇnÅnden de yanlış bir 

davranış olurdu. Kocakarı besbelli evdeydi, ama kuşkulu bir kadındı, Åstelik de yalnızdı. 

Raskol-nikov artık onun huyunu biliyordu... Bir kez daha kulağını kapıya yapıştırıp dinledi:

duyguları mı bÇylesine keskinleşmisti, yoksa gerÖekten de sesler mi iyi duyuluyordu, belli 

değil, ama birden kilidin koluna bir elin dokunuşunu, kapıya sÅrtÅnen bir 

99 

eteğin hışırtısını duyar gibi oldu. Birisi tıpkı kendisinin bu yanda duruşu gibi, sessizce kapının 

dibinde duruyor ve yine tıpkı onun gibi sakınarak kulağını kapıya dayamış dışarısını 

dinliyordu... 

Olduğu yerde bile bile kımıldadı, yÅksek sesle bir şeyler mırıldandı. Sonra ÅÖÅncÅ kez, ama 

Öok sakin, ağırbaşlı, zili yine Öaldı. Daha sonra bu énı anımsadığında, her şeyin olduğu gibi 

belleğinde yer etmiş olmasına şaştı. Aklının bÇylesine bulutlandığı, vÅcudunun duyumsuzluğa 

gÇmÅldÅğÅ bir sırada nasıl bu • kadar kurnaz olabilmişti?... 

Bir saniye sonra iÖerden sÅrgÅnÅn Öekildiği duyuldu. 

VII 

Kapı, tıpkı Çnceki gelişinde olduğu gibi, incecik bir Öizgi gibi aralandı ve yine iki keskin ve 

kuşkulu gÇz karanlığın iÖinden ona dikildi. Raskolnikov birden şaşırdı, ve Çnemli bir yanlış 

yaptı. Hem kocakarının kendisiyle yalnız kalmaktan korkabileceğini, hem de kendisinin dış 

gÇrÅnÅşÅnÅn kadına gÅven vermeyeceğini dÅşÅnerek kapıyı tuttu ve kadın huylanır da 

kapatıverir diye kendine doğru Öekti. Kadın bunun Åzerine korkuya kapılıp kapıyı gerisin geri 

kendine doğru Öekmedi, ama sÅrgÅnÅn kolunu da tutmaya devam etti. BÇylece, delikanlı 

kapıyı kendine doğru Öekmesiyle, kadını az kalsın merdivene sÅrÅkleyecekti. Kadının kapının 

ağzına dikilip girmesine engel olduğunu gÇrÅnce, delikanlı doğruca, kadının Åzerine yÅrÅdÅ. 

Kadın korkuyla sıÖradı, bir şeyler sÇylemek istedi sanki, ama hiÖbir şey sÇyleyemedi ve faltası 

gibi aÖılmış gÇzlerle delikanlıya bakmaya başladı. 

"Merhaba Alyona İvanovna!" diye başladı delikanlı, olabildiğince senli benli gÇrÅnmeye 

Öalışarak, ama sesi kendisine boyun eğmemişti, titreyerek sÅrdÅrdÅ: "Şey... size... şey 

getirmiştim.. Ama şuraya, ışığa doğru gidelim hele..." Ve kadını hafifÖe iterek Öağrılmadan 

iÖeri girdi. Kocakarı arkasından koştu, dili ÖÇzÅlmÅştÅ. 

"Tanrım! Ne istiyorsunuz benden? Kimsiniz siz?.." 100 

"İnsaf, Alyona İvanovna... Nasıl tanımazsınız beni? Raskol-nikov'um ben... Size bir rehin 

getirdim, hani geÖenlerde sÇzÅnÅ etmiştim..." Ve kadına rehini uzattı. 

Kocakarı rehine bakacak gibi oldu, ama hemen cayıp gÇzlerini Öağrılmadan iÖeri dalan 

konuğun Åzerine dikti. Bakışları dikkatli, kuşkulu ve Çfkeliydi. Aradan bir dakika geÖti; 

delikanlıya kadın her şeyi biliyormuş ve kendisiyle alay ediyormuş gibi geldi. Bir an kendini 

kaybetmekte olduğunu duydu, dehşet iÖindeydi, dehşeti Çylesine bÅyÅktÅ ki, kadın Çylece, 

hiÖbir şey sÇylemeden kendisine yarım dakika daha bakacak olsa, kaÖıp gidecek gibiydi. 

"Tanımamış gibi ne bakıyorsunuz Çyle!" dedi; kendisi de Çfkelenmişti. "İşinize gelirse 

alırsınız, almazsanız ben de gÇtÅrÅr bir başkasına veririm." 

SÇylemeyi hiÖ dÅşÅnmediği sÇzlerdi bunlar, kendi de anlamamıştı nasıl olup da sÇylediğim. 

Kocakarı ayılır gibi oldu, delikanlının kararlı sÇzleri kadını yÅreklendirmişti. Rehine bakarak 

sordu: 

"Birdenbire... Çyle şaşırttınız ki beni... nedir bu?" . 

"GÅmÅş tabaka. GeÖen gelişimde sÇylemiştim ya..." 

Kadın tabakayı almak iÖin elini uzattı: 

"Ne kadar da sararmışsınız? Elleriniz de titriyor! Hasta mısınız yoksa?" 

"Sıtma!" dedi delikanlı kesik kesik. "Yiyecek birşeyi olmazsa insan bÇyle sararır işte!." Bu 

son sÇzleri gÅÖlÅkle sÇylemiş, yeniden eli ayağı Öekilir gibi olmuştu. Ama verdiği cevabı 

kocakarı mantıklı bulmuştu, uzanıp rehini aldı. Raskolnikov'a bir kez daha dikkatle bakıp 

rehini elinde şÇyle bir tarttıktan sonra: 

"Neymiş bu bÇyle?" diye sordu. 

"Şey... Sigara tabakası... GÅmÅş... AÖın da bakın bir."

"Sanki gÅmÅş değil gibi... Nasıl da sarmışsınız bÇyle!" 

Paketin ipini ÖÇzebilmek iÖin pencereye, ışığa doğru dÇndÅ (bu boğucu sıcağa karsın bÅtÅn 

pencereleri kapalıydı) ve birkaÖ saniye delikanlıyı olduğu yerde bırakıp ona arkasını dÇndÅ. 

Raskolnikov paltosunun dÅğmelerini ÖÇzdÅ, baltayı ilmikten Öıkardı, ama sağ eliyle paltonun 

iÖinde tutmaya devam etti. 

101 

Kollarını mÅthiş gÅÖsÅz duyumsuyordu; her gecen saniye daha da uyuşup gÅÖsÅzleştiklerinin 

ayrımındaydı. Hatta dayanamayıp baltayı elinden dÅşÅrmekten korkuyordu... Birden bası 

dÇner gibi oldu. 

"Nasıl da sarıp sarmalamışsın!" dedi kocakarı sıkıntıyla ve Raskolnikov'un bulunduğu yana 

doğru kımıldadı. 

Tamamdı artık, bir saniye bile yitiremezdi. Baltayı paltosunun iÖinden Öıkardı, iki eliyle tutup 

havaya kaldırdı. Yaptığı işin bilincinde olmadan, kendini hemen hiÖ zorlamadan, bir makine 

gibi baltayı kadının kafasına indirdi. Sanki tÅmÅyle gÅÖten kesilmiş gibiydi, ama baltayı 

savurmasıyia eski gÅcÅ yerme gelmişti. 

Kocakarı her zamanki gibi başı aÖıktı. Kırlaşmış, seyrek saÖlarını yine her zaman olduğu gibi 

bolca yağlamıştı; sıÖan kuyruğu gibi ÇrÅlmÅş bu saÖlar ensesinde kırık bir kemik tarakla 

toplanmıştı. Kadının kısa boylu olması baltanın tam tepesine inmesini sağlamıştı. äok hafif 

bir Öığlık atarak yere yığılıvermiş, bu arada gÅÖlÅkle de olsa iki elini birden başına doğru 

kaldırabilmişti. Bir elinde hélé "rehin"i tutmaya devam ediyordu. Delikanlı yine baltanın 

tersiyle ve yine kadının tepesine iki kez daha olanca gÅcÅyle vurdu. Devrilen bir'bardaktan 

boşanırcasına kan şırıldadı, kadının vÅcudu sırtÅstÅ yere yuvarlandı. Delikanlı geriye sıÖrayıp 

bu dÅşÅşe yol verdi, hemen eğilip yÅzÅne baktı: kadın artık ÇlmÅştÅ. GÇzleri yuvalarından 

fırlamak istiyorcası-na kocaman aÖılmış, alnı ve bÅtÅn yÅzÅ buruşmuş, kasılmıştı. 

Baltayı yere, kadının yanına bıraktı ve Åzerine kan bulaşmamasına dikkat ederek, geÖen 

gelişinde kadının anahtarları Öıkardığını gÇrdÅğÅ sağ cebini yoklamaya başladı. Artık tÅmÅyle 

kendini toparlamıştı, ne gÇz kararmasından, ne baş dÇnmesinden eser kalmamıştı; birtek elleri 

titremeye devam ediyordu. Daha sonraları o anda Öok dikkatli olduğunu, Åzerine kan 

bulaşmamasına Çzen gÇsterdiğini anımsadı. 

Anahtarları Öabucak bulup Öıkardı. GeÖen-gelişinde gÇrdÅğÅ gibi hepsi bir deste halinde Öelik 

bir halkaya takılıydı. Elinde anahtarlar, doğruca yatak odasına koştu. İÖinde tasvirler bulunan 

kocaman bir dolabın yer aldığı kÅÖÅcÅk bir odaydı burası. 

102 

Üteki duvar boyunca, Åzerinde parÖalı ipek kumaşlardan yapılmış tertemiz pamuklu bir 

yorgan"bulunan bÅyÅk bir yatak uzanıyordu. àÖÅncÅ duvarda ise komodin yer alıyordu. 

Tuhaf şey: tam anahtarları komodinde denemeye'başladığı anda, anahtar şıkırtılarıyla birlikte 

vÅcudundan bir Årpertinin geÖtiğini duydu. Yeniden, her şeyi yÅzÅstÅ bırakıp gitsem mi, diye 

geÖirdi iÖinden. Ama bir anlık bir dÅşÅnceydi bu; gitmek iÖin geÖti artık. Hatta bu 

dÅşÅncesinden dolayı kendisiyle alay eder gibi hafifÖe gÅlÅmsedi. Derken birdenbire bir 

başka tedirgin edici dÅşÅnce geldi aklına: Ya kocakarı daha sağsa ve her an ayılabilirse?.. 

Anahtarları, komodini Çylece bırakıp, gerisin geri iÖeriye, kadının yattığı yere koştu, bir kez 

daha vurmak iÖin baltasını kapıp kaldırdı, ama vurmadı. Kadının ÇldÅğÅne kuşku yoktu. 

àzerine eğilip yakından bakınca, kafatasının yarıldığmı hatta hafifÖe yana Öarpıldığını gÇrdÅ. 

Eliyle de yoklamak istedi, ama vazgeÖti, besbelliydi, ÇlmÅştÅ işte. Bu arada kadının 

Öevresinde bir kan gÇlÅ oluşmuştu. Birden kadının boynunda bir kordon olduğunu farketti, 

Öekip almak istedi, ama kordon sağlam olduğu iÖin kopmadı, Åstelik kan iÖindeydi. 

Koparmadan Öıkarmak istedi, bu kez de kordon iÖerde bir yerlere takılmış, gelmiyordu. 

Sabırsızlıkla baltasını kaldırdı, kadının Åzerinde, baltayla kesecekti kordonu, ama cesaret 

edemedi. Sonunda iki dakika kadar uğraşıp, ellerini ve baltayı kana bulayarak ve kadının 

vÅcuduna hiÖ dokunmamayı başararak, kordonu kesebildi: yanılmamıştı, kordonun ucunda

kÅÖÅk bir para Öantası asılıydı. Bundan başka biri tahtadan, biri bakırdan iki haÖ ve Åzeri mine 

işli bir ermiş tasviri takılıydı kordonda. Ve son olarak kenarları ve askı halkası madeni, 

gÅderiden, kÅÖÅk, kirli bir para Öantası daha vardı. Bu sonuncu Öanta tıka basa parayla 

doluydu. Raskolnikov hiÖ bakmadan cebine attı bu Öantayı, haÖları kocakarının Åzerine fırlattı 

ve bu kez baltasını da alarak, yeniden yatak odasına koştu. 

MÅthiş bir hızla hareket ediyordu. Yeniden anahtarlığı kaparak Öabuk Öabuk denemeye girişti. 

Ama nedense bir tÅrlÅ beceremiyor, uygun anahtarı bulamıyordu. Elleri titrediğinden değil; 

sÅrekli yanlış yaptığından. Ürneğin, anahtarın komodin. 

105 

anahtarı olmadığını, deliğe bile girmediğini gÇrdÅğÅ halde, sokmaya Öalışıyor, zorlanıp 

duruyordu. Sonra birden şu kÅÖÅk anahtarların yanında duran bÅyÅk, dişli anahtarın, 

komodinin değil de (geÖen gelişinde de aklına geldiği gibi) bir sandığın anahtarı olabileceğini 

ve kocakarının da her şeyini bu sandığa gizleyebileceğin! dÅşÅndÅ. Komodini bırakıp hemen 

karyolanın altına girdi: kocakarıların sandıklarını genellikle karyola altında gizlediklerini 

biliyordu. Evet, dÅşÅndÅğÅ gibiydi: uzunluğu bir arşından fazla bÅyÅkÖe bir sandık duruyordu 

karyolanın altında. Kapağı kubbeli, Öelik Öivilerle kakmalı, Åzeri kırmızı maroken kaplı bir 

sandıktı bu. Ağzı dişli anahtar sandığa hemen uydu ve kilit aÖıldı. En Åstte, beyaz bir ÇrtÅnÅn 

altında, kenar sÅsleri kırmızı kumaştan beyaz bir tavsan kÅrkÅ vardı. Bunun altında ipekli bir 

entari, onun da altında bir şal vardı. Sandık baştan sona hep bÇyle Öul Öaputla doluya 

benziyordu. Kana bulanmış ellerini Çnce kÅrkÅn kırmızı kumaştan kenar sÅslerine silmeyi 

dÅşÅndÅ. "Kırmızı olduğu iÖin anlaşılmaz" diye dÅşÅnmÅştÅ, sonra birden aklı başına geldi: 

"Aman Tanrım! äıldırıyor muyum yoksa?" 

äaputları karıştırmaya devam ederken birden kÅrkÅn arasından altın bir saat Öıkıverdi. äabuk 

Öabuk bÅtÅn eşyayı altÅst etmeye başladı. GerÖekten de dÅrÅlÅ giysiler arasına Öeşitli altın 

eşya yerleştirilmişti, bilezik, kÅpe, yÅzÅk, iğne gibi karşılıkları Çdenmiş ya da Çdenmemiş 

rehinlerdi bunlar. Bazıları kutuları iÖindeydi, bazıları ise adi gazete kéğıdına sarılmıştı, ama 

bunlar kéğıt iki kat edilerek dÅzgÅnce sarılmış ve iple bağlanmıştı. HiÖ zaman yitirmeden, 

kutularıyla, sarıldıkları gazete kéğıtlarıyla olduğu gibi herşeyi ceplerine doldurmaya başladı: 

ama daha birkaÖ parÖa almıştı ki... 

Birden iÖerden, kocakarının bulunduğu yerden bir ses geldi. Raskolnikov durdu, hiÖ ses 

Öıkartmadan, soluk bile almaya korkarak Çylece kalakaldı. Anla hiÖbir ses duyulmuyordu, 

demek ki yanılmıştı. Birden apaÖık olarak hafif bir Öığlık duydu; ya da biri sanki kesik kesik, 

sessizce inlemiş ve susmuştu. Sonra yine bir ya da iki dakika kadar ÇlÅ sessizliği... 

Raskolnikov sandığın ÇnÅnde ÖÇmelmiş, gÅÖlÅkle soluyordu, sonra birden baltasını kaptığı 

gibi yatak odasından fırladı. 

106 

Odanın ortasında, elinde bÅyÅkÖe bir bohÖa, Lizaveta duruyordu, yÅzÅ bembeyaz, bakışları 

kızkardeşinin cesedine mıhlanmış gibiydi. Bağıracak kadar bile gÅcÅ yoktu. Koşarak iÖeri 

giren Raskolnikov'u gÇrÅnce korkusundan yaprak gibi titremeye başladı. YÅzÅnden ardarda 

kasılmalar geÖiyordu. Elini kaldırdı, haykırmak iÖin ağzını aÖtı ama hiÖ ses Öıkaramadı, 

bakışlarını delikanlının Åzerine dikmiş, bağırmak iÖin yeterli hava alaınıyormuş, 

zorlaniyormuş gibi hep Çyle ağzı aÖık, geri geri yÅrÅyerek delikanlıdan uzaklaşmaya başladı. 

Raskolnikov bal-tasıyla kadının Åzerine atıldı: Lizaveta' nın dudakları, bir şeyden korkan ve 

bakışlarını korktukları şey Åzerine dikip bağırmıya hazırlanan bebeklerin dudakları gibi 

bÅzÅldÅ. Acıklı bir haldi bu. Zavallı Lizaveta Çylesine saf, Çylesine ezilmiş, Çylesine 

korkutulmuş bir kadındı ki, Åzerine doğru kaldırılmış bir balta karşısında yapması gereken en 

doğal hareket elleriyle yÅzÅnÅ kapaması olduğu halde, bunu bile yapamadı. Yalnız serbest 

olan sol elini biraz kaldırdı ve elinde baltayla Åzerine gelmekte olan adamı uzaklaştırmak ister 

gibi ileri doğru uzattı. Balta keskin yanıyla tam kadının kafasına indi ve alnın Åst bÇlÅmÅnÅ,

hemen hemen tepeye kadar yardı. Kadın yere yıkıldı. Raskolnikov iyice kendini yitirmişti, 

kadının elinden bohÖayı kaptı, sonra fırlatıp attı, derken birden antreye doğru atıldı. 

HiÖ hesapta olmayan bu ikinci cinayet her şeyin Åzerine tuz . biber ekmişti, gitgide artmakta 

olan bir korku bÅtÅn varlığını kaplıyordu. Hemen kaÖmak istiyordu buradan. Eğer şu anda 

iÖinde bulunduğu durumun, gÅÖlÅğÅnÅ, umutsuzluğunu, Öirkinliğini doğru 

değerlendirebilseydi, buradan kurtulabilmek, evine ulaşabilmek iÖin ÇnÅnde daha ne 

gÅÖlÅkler, belki de daha ne cinayetler olduğunu kestirebilseydi, bÅyÅk olasılıkla her şeyi 

olduğu gibi bırakıp, doğruca polise gidip teslim olurdu; ve bu işi kendi adına duyduğu 

korkudan dolayı değil, islediği cinayetlerin Åzerinde uyandırdığı dehşet ve tiksintiden dolayı 

yapardı. Ve şu anda bu tiksinti her gecen dakika daha d.a bÅyÅyor, kaba-rıyordu. Değil 

sandığın yanına, yatak odasına bile gidebilmesi olanaksızdı artık. 

107 

Bir tÅr dalgınlık, hatta derin dÅşÅncelere gÇmÅlmÅşlÅğe benzer bir hal yavaş yavaş tÅm 

varlığını kaplıyordu; isini, daha doğrusu ana işini unutup, dakikalarca ayrıntılarla uğraşmaya 

başladı. Mutfağa bir gÇzatıp da tezgah Åzerinde yarısına kadar suyla dolu kovayı gÇrÅnce, 

ellerini ve baltayı yıkamayı akıl etti. Elleri kandan yapış yapıştı. Baltanın ağzını suya daldırdı, 

pencere kenarında.kırık bir tabak iÖinde bulduğu sabunla doğrudan doğruya kovanın iÖinde 

ellerini yıkamaya başladı. Sonra baltanın demir kısmını, sonra sapını, uzun uzun, hatta 

sabunla ovarak yıkadı; sonra oracıktaki bir ipe kuruması iÖin asılmış bir bezle silip kuruladı: 

sonra baltayı pencere kenarına gÇtÅrÅp ışıkta dikkatle inceledi. İyi temizlemişti, hiÖbir kan izi 

gÇrÅnmÅyordu, yalnız sapı hélé nemliydi. Baltayı paltosunun iÖindeki ilmiğe Çzenle geÖirdi: 

sonra loş mutfaktaki ışığın elverdiği ÇlÖÅde paltosunu, pantolonunu, ayakkabılarını gÇzden 

geÖirdi. İlk bakışta bunlarda kan lekesi yok gibiydi; yalnız ayakkabıları biraz lekelenmişti. 

Islak bir bezle ayakkabılarını temizledi. Yine de tam gÇrememiş olabileceğini, gÇzÅnden 

kaÖan lekeler bulunabileceğini biliyordu. Kararsızlık iÖinde odanın ortasında dikiliyordu. Acı 

verici, kapkara dÅşÅnceler geÖiyordu kafasından: Öıldırmak Åzere olduğunu, şu anda ne doğru 

yargılama, ne de kendini koruma gÅcÅnde olduğunu ve yine şu anda yapmakta olduğu 

şeylerin hiÖ de yapmaması gereken şeyler olduğunu... dÅşÅnÅyordu. "Aman Tanrım! KaÖmam 

gerek!" diye mırıldandı ve antreye doğru atıldı. Ama burada onu ÇmrÅnce duymadığı bir 

korku bekliyordu. 

Olduğu yerde Öivilenmiş gibi kalakalmıştı: bakıyor ve gÇzle--rine inanamıyordu; dış kapı, 

kendisinin de az Çnce Öıngırağını Öalıp iÖeri girdiği merdivenlere aÖılan dış kapı aÖık, hatta bir 

karış kadar da aralıktı, bÅtÅn bu sÅre iÖinde kapının kilidi de, sÅrgÅsÅ de aÖıktı! O iÖeri 

girdikten sonra kocakarı anlaşılan ne olur ne olmaz deyip kapıyı kapatmamıştı. Aman Tanrım! 

İyi ama daha sonra Lizaveta'yı iÖerde gÇrÅnce hiÖin anlayamamıştı durumu? Bu kadının 

elbette bir yerlerden iÖeri girdiğini nasıl olmuş da, nasıl olmuş da.dÅşÅnememişti? Duvardan 

sÅzÅlÅp geÖmemişti ya kadın! 

Hemen kapıya atılıp sÅrgÅledi. 

"Hayır! Yine yanlış yapıyorum! Gitmem gerek benim, gitmem..." 

SÅrgÅyÅ Öekip kapıyı aÖtı ve merdivenleri dinlemeye başladı. Uzun uzun dinledi. En 

aşağılarda,, herhalde sokak kapısının oralarda bir yerlerde, iki kişi cırlak sesle birbirine 

bağırıyor, sÇvÅyordu. Raskolnikov "Bunlar da kim?" diye dÅşÅndÅ ve sabırla gÅrÅltÅnÅn 

dinmesini bekledi. Sonunda bıÖakla kesilmiş gibi bÅtÅn sesler dindi, kavga edenler gitti. Tam 

Öıkacaktı ki birden alt kattaki dairelerden birinin kapısı gÅrÅltÅyle aÖıldı ve birisi bir şarkı 

mırıldanarak aşağı inmeye başladı. "Ne de Öok gÅrÅltÅ ediyorlar!" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

Yeniden kapıyı kapayıp iÖeri girdi ve beklemeye başladı. Sonunda bÅtÅn sesler dindi, ortalıkta 

hiÖ kimse kalmadı. Kapıyı aÖıp tam Öıkacaktı ki, merdivenlerde yeniden ayak sesleri duydu. 

Sesler Öok uzaktan, en aşağı katta merdivenin başlangıcından geliyordu, yine de o, yukarı 

Öıkan kişinin nedense doğruca buraya, dÇrdÅncÅ kata, kocakarıya Öıkmakta olduğundan daha 

ilk sesleri duyduğu anda kuşkulandığını, Öok sonraları son derece aÖık ve net olarak

anımsayacaktı. NiÖin bÇyle dÅşÅnmÅştÅ? Seslerin bir olağanÅstÅlÅğÅ, bir Çzelliği mi vardı? 

Bunlar ağır, dÅzgÅn, aceleci olmayan adımlardı. İşte birinci kat geride kaldı bile, yÅkseliyor, 

yaklaşıyor ve gitgide daha duyulur oluyor... Ve işte ağır soluk alışları duyuluyor adamın. 

àÖÅncÅ kata tırmanmaya başladı! Buraya geliyor!.. Birden tıpkı dÅşlerde olduğu gibi taş 

kesildiğini sandı. Raskolnikov; sanki biri kendini ÇldÅrmek istiyor ve Öok yakından 

kovalıyordu ve o olduğu yere mıhlanıp kalmış, kımıldayamıyordu bile... 

Adam dÇrdÅncÅ kata tırmanmaya başlayınca, ancak bundan sonra, Raskolnikov birden 

canlandı ve Öevik bir hareketle yeniden iÖeri girip, kapıyı arkasından kapadı. Sonra sÅrgÅyÅ, 

tuta tuta, hiÖ ses Öıkarmadan yavaşÖa yuvasına sÅrdÅ- İÖgÅdÅsÅyle yapıyordu tÅm bunları. 

Sonra sessizce, soluk bile almaktan korkarak kapının ardından dinlemeye başladı. Davetsiz 

misafir de kapıya gelmişti. Tıpki az Çnce kocakarıyla kendisi arasındaki 

108 

109 

durum simdi bu adamla yineleniyordu, bir kapının iki yanında, kulak kesilmiş iki kişi. 

Adam gÅÖlÅkle birkaÖ soluk aldı. "Herhalde şişman, iriyarı bir adam" diye dÅşÅndÅ 

Raskolnikov, baltasını sımsıkı kavramıştı. GerÖekten de bir dÅşe benziyordu olup bitenler. 

Adam Öıngırağın ipini hızla Öekti. 

äıngırağın madeni sesi duyulur, duyulmaz, Raskolnikov'a iÖerde, odada biri kımıldamış gibi 

geldi. Hatta dÇnÅp ciddi ciddi iÖeriyi dinledi. Bu arada adam bir kez daha Öaldı Öıngırağı, 

biraz bekledi, sonra birden sabırsızlanarak kapıyı kolundan tutup olanca gÅcÅyle Öekiştirmeye 

başladı. Raskolnikov dehşet iÖinde yuvasında zıplamakta olan sÅrgÅye bakıyor, nerdeyse 

korkuyla kopup Öıkmasını bekliyordu. Adam, kapıya Çylesine gÅÖlÅ asılıyordu ki, bu hiÖ de 

olmayacak bir şey değildi. Bir an sÅrgÅyÅ eliyle tutmayı dÅşÅndÅ. Ama adamın 

anlayacağından korkarak vazgeÖti. Yeniden başı dÇnmeye başlamıştı. "Şimdi dÅşeceğim!" 

diye geÖirdi iÖinden, ama tam bu sırada adam konuşmaya başladı, bu da onun bir anda 

kendine gelmesini sağladı. Adam fıÖıdan Öıkar gibi bir sesle: 

"Ne halt ediyor bunlar be!" diye gÅrledi. "Yoksa biri gelip ikisini de boğazladı mı? Heeyy, 

Alyona İvanovna, cadı karı!.. GÅzeller gÅzeli Lizaveta İvanovna! AÖsanıza kapıyı! Lanet 

kanlar! Uyuyor musunuz yoksa?" 

Adam Öileden Öıkmış gibiydi, ardarda belki on kez olanca gÅcÅyle Öıngırağın ipini Öekti. 

Evdekilerle senli benli olduğu, sÇzÅgeÖer biri olduğu anlaşılıyordu. 

Tam bu sırada merdivenlerde, dÇrdÅncÅ kata yakın bir yerlerden hafif ayak sesleri duyuldu. 

Biri daha geliyordu! Raskolnikov oldukÖa geÖ duymuştu bu ikinci ziyaretÖinin ayak seslerini. 

Yeni gelen, hélé Öıngırağın ipini Öekmekte olan birinciye, neşeli, Öınlayan bir sesle: 

"Merhaba Koh!" dedi "Yoklar mı evde?" 

"Sesine bakılırsa Öok genÖ biri" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. Koh: 

"Şeytan bilir!" dedi, "Az kalsın kilidi kıracaktım. İyi ama siz beni nereden tanıyorsunuz?" 

110 

"Tanıyamadınız mı? àÖ gÅn Çnce 'Cambrinus'da bilardo oynamıştık ve sizi Åst Åste ÅÖ kez 

yenmiştim..." 

"Haaa..." 

"Yoklar mı? Tuhaf şey! Ama bu aptalca, yani korkunÖ bir şey! Nereye gitmiş olabilir ki 

kocakarı? Bir isim vardı kendisiyle." "Benim de..." "DÇnmekten başka yapacak birşey yok 

Çyleyse?.. Oysa biraz 

para alabileceğimi umuyordum." 

"Evet, dÇnmekten başka yapacak bir şey yok. İyi ama ne demeye sÇz verdi bu kadın? àstelik 

bu saati de kendisi saptadı. Burası bana epey sapa dÅşÅyor. Anlamıyorum, hangi cehenneme 

gitmiş olabilir ki bu cadı? BÅtÅn bir yıl bacaklarım ağrıyor diye evde oturur, ondan sonra, tam 

bize gerektiği anda Öıkacağı tutar.." 

"Kapıcıya bir soralım mı?"

"Ne soracağız?" 

"Nereye gittiğini ve ne zaman dÇneceğini?.." 

"Evet... Soralım... İyi ama bir yere gidemez ki bu kadın! "Kapının, kolunu bir kez daha 

Öekiştirdi." KÇr şeytan!.. Yapacak bir şey yok, gidelim..!" 

GenÖ olanı birden bağırdı: 

"Durun bir dakika! Baksanıza/Öektiğiniz zaman kapı nasıl 

aralanıyor..?" 

"N'olmuş aralanıyorsa?" 

"Demek ki kapı,kilitli değil, arkadan sÅrmelenmis. Yani sÅrgÅ tutuyor kapıyı. Duyuyor 

musunuz, sÅrgÅ nasıl tıkırdıyor?" 

"N'olmuş fıkırdıyorsa?" 

"Anlamıyor musunuz, demek ki iÖerde biri var? İkisi de dışarı Öıkmış olsaydı, kapı dışardan 

kilitlenmiş olurdu, oysa iÖerden sÅrgÅlendiğine gÇre, evde birisi var demektir. Sizin 

anlayacağınız, evdeler ama kapıyı aÖmıyorlar!" 

"Vay anasına!.. Üyle ya... Tabii... iÖerde bunlar! Ve kapıyı iyiden iyiye sarsmaya başladı." 

111 

"Durun!" diye yeniden bağırdı genÖ olan. "äekiştirip durmayın Çyle..! İşin iÖinde iş var... 

DÅşÅnÅn; kapıyı Öaldınız; Öekiştirdiniz, yine de aÖmadılar; demek ki, ya ikisi de kendilerinden 

geÖmişler, ya da..." 

"Yada?" 

"Bakın ne yapalım: kapıcıya gidelim, gelip o uyandırsın onları." • . 

"Doğru! 

Birlikte aşağı inmeye başladılar. 

"Durun!" diye bağırdı yeniden genÖ adam. Siz burada kalın, kapıcıya ben haber vereyim. 

"Burda kalmak da nerden Öıktı?" 

"Bir de bakmışsınız..." 

"Haklısınız." 

"Boşuna sorgu yargıÖlığında Öalışmıyorum ben... Kesinlikle, kes-sin-lik-le bir iş var bu işin 

iÖinde..!" 

Koşarak merdivenlerden inmeye başladı. 

Yalnız kalan Koh, Öıngırağın ipini bir kez daha Öekti ve Öıngırak bir kez daha yavaşÖa Öaldı. 

Sonra, kapıyı yalnızca sÅrgÅnÅn tutuyor olduğuna iyice inanÖ getirmek istercesine, bir 

kendine Öekerek, bir ileri iterek, dikkatle yoklaya yoklaya kapının kolunu oynatmaya başladı. 

Sonra gÅÖlÅkle, soluyarak eğildi ve anahtar deliğinden iÖeri baktı. Ama kilidin iÖinde anahtar 

bulunduğu iÖin, bir şey gÇremedi. 

Raskolnikov, baltasını sımsıkı kavramış, duruyordu. Kendinden geÖmiş gibiydi. İÖeri 

girdikleri anda onlarla dÇvÅşmeye bile hazırdı. Az Çnce kapıyı Öalarlarken ve aralarında 

konuşurlarken, birkaÖ kez iÖerden onlara bağırmak ve her şeye bir anda son vermek dÅşÅncesi 

gelip geÖmişti kafasından. Kapı daha aÖılmamışken, adamlara sÇvmek, onları kızdırmak isteği 

de duymuştu. "Bir an Çnce bitse şu iş artık!" diye dÅşÅnmÅştÅ. 

Zaman geÖiyor, dakikalar birbirini izliyordu, ama ne gelen vardı, ne giden. Koh olduğu yerde 

kımıldamaya başladı. 

"Hay Allah kahretsin!.." diye bağırdı birden. 

Sabırsızlanmıştı, nÇbetini bırakıp, gÅrÅltÅlÅ ayak sesleriyle merdivenlerden inmeye başladı. 

Bir sÅre sonra ayak sesleri kesildi. 

112 

"Tanrım, ne yapsam acaba?" 

Raskolnikov sÅrgÅyÅ Öekip kapıyı aÖtı. Kimsecikler gÇrÅnmÅyordu. Artık daha fazla 

dÅşÅnmedi, kapıyı arkasından olabildiğince sıkı kapatıp, merdivenlerden inmeye başladı.

Daha ÅÖ basamak ancak inmişti ki, birden aşağıdan kuvvetli gÅrÅltÅler geldi... Nereye 

gizlenmeli şimdi? Gizlenecek hiÖbir yer yoktu. Geri dÇnÅp yeniden eve girecekti ki... 

"Hay Allah belanı versin e mi..! Tutun şunu!.." diye bağıran bir adam alt kattaki dairelerden 

birinden fırlayıp, yuvarlanırca-sına merdivenlerden inmeye başladı. Bir yandan da gırtlağı yırtılırcasına 

bağırıyordu: 

"Mitka! Mitka! Mitka! Mitka! Mitka! • Allah belanı versin e mi!.." 

Adamın bağırışı bir Öığlıkla sona erdi; son sesler artık avludan gelmiş, sonra her şey 

susmuştu. Ama aynı anda yÅksek sesle, Öabuk Öabuk konuşan birkaÖ adam gÅrÅltÅyle 

merdivenlerden Öıkmaya başladı. àÖ ya da dÇrt kişi olmalıydılar. Raskolnikov genÖ olanın 

Öınlamalı sesini tanıdı. "Onlar!" 

Tam bir umutsuzluk iÖinde doğruca adamların Åzerine doğru merdivenlerden inmeye başladı: 

ne olacaksa olsun varsın! Eğer beni durdururlarsa, mahvoldum demektir; eğer durdurmazlar, 

geÖip giderlerse, yine mahvoldum demektir: yÅzÅmÅ kesinkes hatırlarlar. Birbirlerine iyice 

yaklaşmışlardı artık, bir katın merdivenleri kalmıştı aralarında. Ama birden kurtuluş! 

Bulunduğu yerden birkaÖ basamak aşağıda, sağda, ardına kadar aÖık bir kapı vardı; ikinci 

katta boyacıların Öalıştığı dairenin kapısıydı bu; sanki bilerek kapıyı aÖık bırakıp gitmişti 

boyacılar. Herhalde onlar da şimdi bÇyle bağıra Öağıra gidiyorlardı. DÇşemeler daha yeni 

boyanmıştı. Odanın ortasında bir teneke ve iÖi boya dolu bir kapla fırÖa vardı. SÅzÅlÅr gibi 

aÖık kapıdan iÖeri kaydı Raskolnikov, bir duvarın ardına gizlendi. Tam zamanıydı: adamlar da 

artık sahanlığa ulaşmışlardı. Sonra dÇrdÅncÅ kata kıvrılan merdivenlere saptılar ve yine 

yÅksek sesle konuşa konuşa Öıkmaya devam ettiler. GeÖip gitmişlerdi. Raskolnikov biraz 

bekledi, sonra ayaklarının ucuna basa basa Öıktı ve koşarak merdivenlerden inmeye başladı. 

115 

Merdivenlerde kimseye rastlamadı. Apartman kapısında da Çyle. Kapıyı hızla geÖti, sokağa 

Öıkar Öıkmaz da sola saptı. 

Adamların su anda kocakarının dairesine girmiş olduklarını ve az Çnce kapalı olan kapının şu 

anda aÖık olmasına son derece şaşırdıklarını, dehşetle kadınların ÇlÅlerine bakmakta 

olduklarını, bir dakika geÖmeden de, katilin az Çnce burada bulunduğunu ve yanlarından 

geÖip bir yerlere gizlenmeyi başardığını, hatta gizlendiği yerin bos daire olduğunu, kendileri 

yukarı Öıkarken katilin yÅzde yÅz orada beklemekte olduğunu dÅşÅnebileceklerini Öok, ama 

Öok iyi biliyordu. Buna rağmen, ilk dÇnemece daha yÅz -adım kadar yolu olduğu halde, yine 

de adımlarını hızlandırmaya cesaret edemiyordu. "Hemen şuradaki apartmanlardan birine 

girip gizlensem mi acaba? Hayır, bu daha da tehlikeli olur! Baltayı bir yere atsam mı? Yoksa 

bir arabaya mı binsem? Hayır. Bu Öok daha tehlikeli olur!" 

Sonunda işte dÇnemeÖ! Kendinden geÖmişÖesine yana saptı. Yarı yarıya kurtulmuş sayılırdı 

artık, bunu Öok iyi biliyordu; burada daha az kuşku uyandırırdı, Åstelik Öok kalabalık bir. 

sokaktı burası, bir kum taneciği gibi yitip giderdi burada. Ama şu ana kadar Öektikleri onu 

Çylesine gÅÖten dÅşÅrmÅştÅ ki, adım atarken bile zorlanıyordu. YÅzÅ gÇzÅ ter iÖinde kalmıştı, 

boynu sırsıklamdı. Kanalın oraya vardığında adamın biri laf attı kendisine. "Bu nasıl iÖme 

bÇyle ahbap!" 

HiÖ iyi hissetmiyordu kendini, yol uzadıkÖa durumu daha da .kÇtÅleşiyordu. Yine de, kanalın 

oraya varınca, birden, kalabalığın azaldığını, farkedilebileceğini dÅşÅnÅp nasıl korktuğunu, 

nasıl gerisin geri o kalabalık sokağa dÇnme isteği duyduğunu hatırladı. Ayakta duramayacak 

bir halde olmasına rağmen, kestirme yoldan değil, sapa yollardan dolaşarak evine dÇndÅ. 

Apartman kapısından iÖeri girerken de kendine gelebilmiş değildi; baltanın hélé Åzerinde 

bulunduğunu, ancak merdivenleri Öıkarken hatırlayabilmişti. Oysa Çnemli bir sorundu bu; 

kimseye sezdirmeden yerine koymalıydı baltayı. BÇyle yap'ma-yıp da, daha sonra rastgele bir 

avluya fırlatıp atmasının Öok da- , ha uygun olabileceğini dÅşÅnecek durumda değildi. 

116

Ama işleri yolunda gitti. Kapıcının kapısı kapalı olmakla birlikte kilitli değildi: Bu duruma 

gÇre, bÅyÅk olasılıkla kapıcı iÖerdeydi; ama o durum yargılaması yapma yeteneğini Çylesine 

yitirmişti ki, hiÖbir şey dÅşÅnmeden kapıyı aÖıp iÖeri girdi. Eğer kapıcı iÖerde olsa ve 

kendisine "Ne istiyorsun?" diye sorsaydı, belki de hiÖbir şey sÇylemeden adama baltayı 

uzatacaktı. Ama kapıcı yine iÖerde değildi, o da bÇylece baltayı eski yerine, sedirin altındaki 

tahtaların arasına sokabildi. Kendi odasına Öıkıncaya kadar da hiÖ kimseye, canlı hiÖbir 

varlığa rastlamadı... Ev sahibi kadının kapısı kapalıydı. Odasına girer girmez kendini olduğu 

gibi divanın Åzerine attı. Uyumuyordu, ama kendinde de değildi. O sırada biri odasına girse, 

hemen yerinden fırlar ve bağırmaya başlardı. Birtakım dÅşÅnce kırıntıları uÖuşup duruyordu 

kafasında, ama bÅtÅn Öabasına rağmen bunları yakalayamıyor, hiÖ birinin Åzerinde 

duramıyordu... 

117 

ikinci BÇlÅm 

Uzunca bir sÅre bÇyle yattı. Arada bir uyanır gibi oluyor ve gecenin Öok ilerlemiş olduğunu 

farkediyordu, ama kalkmak aklına bile gelmiyordu. Sonunda ortalığın gerÖekten ağardığını 

farketti*. Divanda sırtÅstÅ yatıyordu ve yarı baygın durumu hélé sÅrÅyordu. Her gece saat ÅÖ 

sularında penceresinin altından gelen korkunÖ Öığlıkları yeniden duydu ve bu Öığlıklara 

uyandı. "Sarhoşlar meyhaneden dağılıyorlar. Demek saat ikiyi geÖiyor..." diye dÅşÅndÅ. Sonra 

birden sanki biri kendisini divandan koparmış gibi fırladı. "Ne! Saat ikiyi mi geÖiyor?" 

Divana oturdu ve birden her şeyi anımsadı. 

İlkin Öıldırmakta olduğunu sandı. MÅthiş ÅşÅyordu. Ama ÅşÅmesi, kendisi daha uykudayken 

başlayan sıtmadandı. Şimdi ise zangır zangır bir titremeye tutulmuştu. Kapıyı aÖıp Öevreyi 

dinledi: evde herkes derin uykudaydı. àstÅnÅ başını, odasını şaşkınlıkla gÇzden geÖiriyor ve 

dÅn gece nasıl olup da kapıyı sÅrgÅlemeden yattığını, bir tÅrlÅ anlayamıyordu. Yalnızca 

elbiselerini değil, şapkasını bile Öıkarmadan kendisini olduğu gibi divana alıvermişti, şapkası 

yere yuvarlanmıştı, aşağıda yastığa yakın bir yerde duruyordu. "Gece birisi iÖeri girseydi ne 

dÅşÅnÅrdÅ acaba? Herhalde sarhoş olduğumu sanırdı. Ama..." Fırlayıp kÅÖÅk penceresine 

koştu. Hava oldukÖa aydınlanmıştı. àzerinde leke kalmış olup olmadığını anlamak iÖin 

tepeden tırnağa ÅstÅnÅ basını kontrol etti. Ama bÇyle olmazdı bu iş. Soğuktan tir tir 

titremesine karşın soyundu ve bÅtÅn giysilerini dikkatle gÇzden geÖirdi. Son ipliğine varana 

dek her yanına dikkatle baktı giysilerinin, yine de kendine gÅvenemedi, bu işi ÅÖ kez yineledi. 

Galiba hiÖ leke yoktu. Yalnız pantolonunun paÖaları yer yer eprimiş, aşağı sarkmıştı, 

buralarda kurumuş birkaÖ 

* Mevsim gereği Petersburg'da Öok kısa bir karanlıktan sonra "beyaz gece-ler'in başladığını 

gÇzÇnÅnde bulundurmak gerek. (äev.) 

l ke gÇrdÅ. Sustalı Öakısıyla, sarkan parÖaları kesti. Galiba artık bir şey kalmamıştı. Birden 

kocakarının para Öantasıyla, sandıktan aldığı Çteki eşyaların hélé Åzerinde olduğunu anımsadı. 

Bunca sÅredir Åzerinde durmuştu bunlar ve o Öıkarıp gizlemeyi dÅşÅnmemişti! Hatta az Çnce, 

giysilerini gÇzden geÖirirken bile farketmemişti onların ceplerinde olduğunu! "Ne oluyor 

bana!" diye dÅşÅndÅ. Hemen ceplerinde ne varsa masanın Åzerine boşaltmaya başladı. Her 

şeyi Öıkardıktan, hatta bir şey kalmadığından emin olmak iÖin ceplerini ters yÅz ettikten sonra, 

bunları toparlayıp odanın en dip kÇşesine gÇtÅrdÅ. Burada, duvarın dÇşemeyle birleştiği yerde 

duvar kéğıdı yırtılmış ve bir delik oluşmuştu. Raskolnikov hemen ceplerinden boşaltıp 

biraraya topladığı şeyleri bu deliğin iÖine, duvar kéğıdının arkasına tıkıştırmaya başladı. "Bu 

iş de oldu! Para Öantası da iÖinde, hepsi ortadan kalktı!" Tam deliğin ÅstÅnde dışarı doğru 

kabaran duvar kéğıdını anlamsız bakışlarla seyrediyor ve bu işi de başardığına seviniyordu. 

Sonra birden korkuyla irkiidi, umutsuzluk iÖinde. "Tanrım! Ne yapıyorum ben! diye 

mırıldandı. Saklanmış mı oldu yani şimdi bunlar? BÇyle saklanır mı bir şey." 

İşin doğrusu, yalnızca para olacağını dÅşÅnmÅş, eşyayı hiÖ hesaba katmamıştı, bu nedenle de 

Çnceden bir yer ayarlama-mıştı. "Neye seviniyorum şimdi ben?" diye dÅşÅndÅ. "Sevinecek bir

şey var mı ortada? BÇyle mi gizlenir eşya? Akıl, sağduyu Öoktan bırakmış beni!" Kendinden 

geÖmişcesine divana oturdu, dayanılmaz bir titreme nÇbetine yakalanmıştı gene. 

Kendiliğinden bir hareketle, yanı başındaki iskemlenin Åzerinde duran, yırtık, eski, ama sıcak 

tutan kışlık paltosuna uzandı, paltoyu Åzerine Öeker Öekmez uyku ve nÇbetle kendinden geÖti. 

Beş dakika geÖmeden yerinden fırladı ve Çfkeyle Åzerinden Öıkardığı giysilerin Åzerine atıldı: 

"Daha hiÖbir şey yapmamışken nasıl yeniden uykuya dalabiliyorum? İşte, tam dÅşÅndÅğÅm 

gibi, daha ilmiği sÇkmemişim! Ne kadar Çnemli oysa! BÇyle Çnemli bir kanıt yok edilmez 

mi?" İlmiği kopardı, Öabucak yırtıp kÅÖÅk parÖalara ayırdı ve yastığının altındaki Öamaşırların 

arasına sokuşturdu. "Yırtık bez parÖaları hiÖbir zaman kuşku uyandırmaz; bu bÇyle, galiba 

bÇyle!" Odanın ortasında dikilmiş, 

119 

bir şey unutup unutmadığını anlamak iÖin, mÅthiş gergin/mÅthiş dikkatli Öevreyi gÇzden 

geÖiriyor, bir yandan da mırıldanıyordu. Her şey! Hatta belleğini, en basitinden akıl yÅrÅtme 

yeteneğini yitirmekte olduğuna inanmaya başlamıştı ve bu durum ona korkunÖ acı veriyordu. 

"Daha şimdiden mi başlıyor? Şimdiden mi başladım pişman olmaya? Evet, evet, ta kendisi." 

GerÖekten de, az Çnce pantolonunun parÖalarından kestiği eprimiş, sarkmış parÖalar, odanın 

tam ortasında, yerde sÅrÅnÅyordu; odaya biri girecek olsa kesinkes ilk bunları gÇrÅrdÅ. "Ne 

oluyor bana bÇyle?" diye bağırdı yeniden: kendinden, geÖmiş gibiydi. 

Bu sırada tuhaf bir şey geldi aklına: ya giysilerim tÅmden kan iÖindeyse, pek Öok leke var da 

ben gÇremiyorsam? äÅnkÅ aklım, zihnim, kavrayışım sağlıklı değil... Birden, para Öantasının 

da kanlanmış olduğunu anımsadı. "Eyvah! Üyleyse cebin de kanlanmış tır, ÖÅnkÅ cÅzdanı 

kanlı kanlı sokmuştum cebime!" Hemen cebini ters yÅz etti; gerÖekten de astarda kan lekeleri 

vardı! Zafer kazanmışÖasına sevindi, derin derin iÖ geÖirip, "Demek ki, aklım başımda daha" 

diye dÅşÅndÅ, "Cebimin kanlanmış olabileceğini akledebildiğime gÇre, demek daha doğru 

dÅşÅnebiliyorum... Sıtmanın etkisiyle bir anlık bir bellek yitimiydi deminki, sayıklamaydı..." 

Ve pantolonunun sol cebinin astarını olduğu gibi sÇkÅp Öıkardı. Bu sırada gÅneş sol ayağının 

Åzerine vurmuştu: kundurasının aÖık ucundan gÇrÅlen Öorabının burnunda da kan lekesi var 

gibiydi. Fırlatıp attı kundurasını: "GerÖekten de kanlanmış! äorabın burnu olduğu gibi kan 

iÖinde!" Demek bir ara kan birikintisine basmıştı... "Ne yapayım şimdi ben bunları? Bu 

Öorabı, bu cep astarını, paÖalarımdan kestiğim bu kanlı kumaş parÖalarını..?" 

Kumaşlar avucunun iÖinde, odanın ortasında dikilmiş duruyordu. "Sobaya mı atayım? Ama 

Çnce sobadan başlarlar aramaya. Yakayım mı? İyi ama neyle? Bir kibritim bile yok. Hayır, en 

iyisi Öıkmak ve hepsini dışarda bir yerlere atmak. Evet evet, atmak! Hem de şimdi, hiÖ zaman 

yitirmeden!.." Yeniden divana otururken aklından bunlar geÖiyordu, ama dÅşÅndÅğÅ şeyi 

yapacak yerde, başı yeniden yastığa dÅştÅ, yeniden karşı konulmaz titremelerle sarsıldı ve 

yeniden paltosunu Åzerine Öekti. 

BirkaÖ saat gibi uzunca bir sÅre hep aynı şeyleri yineleyip durdu. "Hemen şimdi, hiÖ 

ertelemeden, doğruca dışarı Öıkıp defetmeli-yim bunları, gÇzlerden ırak etmeliyim! Şimdi, 

hemen şimdi!" BirkaÖ kez divandan fırlayıp kalkacak gibi oldu, ama kalkamadı. Uyanıp 

tÅmÅyle kendine gelebilmesi, ancak oda kapısının şiddetli vurulmasıyla oldu. 

Nastasya'ydı gelen, bir yandan kapıyı yumrukluyor, bir yandan bağırıyordu: 

"AÖsana kapıyı! ÜldÅn mÅ be adam! Durmadan uyuyor! BÅtÅn gÅn kÇpekler gibi uyuyor! 

Evet, tam kÇpekler gibi! AÖ şu kapıyı, saat onu geÖiyor..!" Bir erkek sesi: 

"Belki de odasında yok" dedi. "Eyvah!.. Kapıcının sesi bu... Ne istiyor acaba?" Hemen kalktı, 

divana oturdu. YÅreği Çylesine Öarpıyordu ki, gÇğsÅ Öatlayacak gibiydi. 

"Kapıyı arkadan Öengellemiş ya..." diye itiraz etti Nastasya. "Arkadan kapı kilitlemeye de 

başlamış beyimiz! Sanki kaÖıracaklar kendisini! AÖsana kafasız herif şu kapıyı, aÖ ve uyan!" 

"Ne istiyorlar? Kapıcı neden gelmiş? Her şey anlaşılıyor. Di-rensem mi, yoksa aÖsam mı 

kapıyı? Mahvoldum!..."

Yerinden hafifÖe doğruldu, Çne doğru uzanıp Öengeli kaldır-dı, kapıyı aÖtı. Odası Çylesine 

kÅÖÅktÅ ki, işte bÇyle oturduğu yerden bile aÖabiliyordu kapıyı. Nastasya ile kapıcı girdiler 

iÖeri. 

Nastasya tuhaf bir bakışla sÅzÅyordu kendisini. Raskolnikov kışkırtıcı, ama aynı zamanda 

umutsuz bakışlarını kapıcıya dikti. Beriki hiÖbir şey sÇylemeden/ikiye katlanmış, mÅhÅrlÅ bir 

kéğıt uzattı kendisine. 

"Resmi bir yazı" dedi kéğıdı uzatırken, "daireden..." "Ne dairesinden?.." 

"Polisten yani... Oraya, merkeze Öağırıyorlar. Hangi daire olduğu belli..." 

"Polis mi? NiÖin?" 

"Nerden bileyim ben! Madem Öağırıyorlar, git..." 

121 

Kapıcı bunları sÇyledikten sonra dikkatle ona baktı, odaya bir gÇz gezdirdi, sonra Öıkmak iÖin 

arkasını dÇndÅ. 

Nastasya, bakışları hélé onun Åzerinde: 

"Sakın sen iyiden iyiye hastalanmış olmayasın?" dedi. Bu sÇz Åzerine kapıcı bir an başını 

Öevirip baktı. "DÅnden beri ateşin var..." diye ekledi Nastasya. 

Raskolnikov susuyor, kapıcının verdiği kéğıdı aÖmadan elinde tutuyordu. 

"İstersen kalkma" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini Nastasya; delikanlının kalkmak iÖin divandan 

bacaklarını sarkıttığını gÇrmÅş, acımıştı. "Hastasın, gitme, sen gitmedin diye ÇldÅrecek 

değiller ya... Elinde ne var Çyle?" 

Delikanlının bakışları eline gitti; pantolon paÖalarından kestiği parÖalarla, Öorap ve cep astarı 

sağ elinde duruyordu. Elinde onlarla uyumuştu. Sonraları, bunun Åzerinde durup 

dÅşÅndÅğÅnde, arada bir ateşler iÖinde uyanıp, yarı uykulu, bu paÖavraları elinde sımsıkı 

tuttuğunu ve yeniden bunlarla uykuya daldığını anımsayacaktı. 

Nastasya her zamanki sinirli kahkahalarından birini patlattı: "Şuna da bakın, sanki hazineymiş 

gibi nasıl tutmuş paÖavraları, uykusunda bile bırakmıyor..!" 

Delikanlı elindeki paÖavraların hepsini Öabucak paltosunun altına sokuşturdu, bakışlarını 

Nastasya'ya dikti. Şu anda pek Çyle sağlıklı dÅşÅnebilecek, akıl yÅrÅtebilecek durumda 

değildi, ama kendisini yakalamak iÖin gelinmiş bir adama da bÇyle davranılmayacağını 

hissedebiliyordu. 

"İyi ama, ya polisten gelen şu Öağrı kéğıdı..?" 

"äay iÖer miydin? İstersen getirebilirim, biraz kaldı." 

Delikanlı ayağa, kalkarken: 

"Yo, hayır" diye mırıldandı. "äıkacağım, hemen şimdi Öıkıyorum..." 

"Peki merdivenlerden inebilecek misin?" "İnerim." 

"Nasıl istersen." 

Kapıcının arkasından Nastasya da Öıktı. Raskolnikov hemen ışığa gitti ve Öorabıyla pantolon 

paÖalarını gÇzden geÖirmeye 

122 

başladı. "Leke var ama fazla belli değil: tozlanıp kirlenmekten ve sÅrtÅnmekten belirsiz 

olmuş. Ünceden bilmeyen hiÖbir şey anlamaz. Nastasya da, Öok şÅkÅr, uzaktan hiÖbir şey 

farketmedi!" Sonra telaşla Öağrı kéğıdını aÖtı ve okumaya başladı; dikkatle, birkaÖ kez 

okuduktan sonra ancak anlayabildi kendisinden ne istenildiğini. Mahalle karakolundan 

yapılmış sıradan bir Öağrıydı bu: bugÅn saat dokuzbuÖukta karakola gidip komiseri gÇrmesi 

isteniyordu. 

Acık bir şaşkınlıkla: "Ne zaman haberleri oldu ki?" diye dÅşÅndÅ. "Yoksa polisle ne işim 

olacak benim! Hem niÖin bugÅn? Tanrım! Ne olacaksa varsın bir an Çnce olsun!" Az kalsın 

dizÖÇ-kÅp dua etmeye başlayacaktı, ama birden gÅlÅmsedi: dua etmek isteyişine değil, 

kendineydi gÅlmesi. äabucak giyinmeye başladı. "Mahvolurmuşum!.. Olursam olayım! 

äorabı da giymeli! Toz toprak iÖinde izler tÅmden yokolur gider." Ama giymesiyle Öıkarması

ir oldu: korku ve tiksinti duymuştu. Başka Öorabının olmadığı aklına gelince yeniden giydi 

Öıkardığı Öorabı ve yemden gÅldÅ: bir yandan tir tir titriyor, bir yandan "BÅtÅn bunlar 

koşullara bağlı şeyler", diye geÖiriyordu kafasından, 'gÇreli şeyler, yani bir biÖimsellik 

sorunu... Arna yine de giydim işte... Giyerek son verdim bu işe!" GÅlÅmsemesi birden 

umutsuzluğa dÇndÅ: "Hayır, gÅcÅm yetmeyecek..." diye dÅşÅndÅ. Ayakları titriyordu. 

"Korkudan!" diye mırıldandı kendi kendine. Başı dÇnÅyor, ateşten ağrıyordu. Odasından Öıkıp 

merdivenlere doğru yÅrÅrken sÇylenmeye devam etti: "Tuzak bu! Tuzağa dÅşÅrmek istiyorlar 

beni... Şaşırtmak istiyorlar... BÇyle sayıklamalı bir durumda bulunuşum Öok kÇtÅ... Aptalca 

birtakım yalanlar sÇylemesembari..." 

Merdivenlerde birden her şeyi duvar kéğıdının arkasındaki delikte bıraktığını hatırladı. 

"Yoksa arama yapmak iÖin kendisinin Öıkmasını Çzellikle mi sağlıyorlardı? Durdu. Ama 

Çylesine umutsuz, Çylesine ÇlÅmÅ bile umursamaz bir durumdaydı ki, elini sallayıp inmeye 

başladı. 

"Ne olacaksa bir an Çnce olsun!.." 

Dışarısı yine dayanılmaz derecede' sıcaktı. GÅnlerdir tek damla yağmur dÅşmemişti. Yine toz 

toprak iÖindeydi her yan, 

123 

yine tuğla, kireÖ yığınları/ meyhanelerden yayılan pis kokular, adım başında sarhoşlar, Finli 

gezgin satıcılar, gÇlgelik yerlere uzanmış arabacılar dolduruyordu sokakları. GÅneş gÇzlerini 

Çylesine kamaştırdı ki, bir an hiÖbir şey gÇremez oldu, başı iyiden iyiye dÇnmeye başladı. Her 

sıtmalının parlak gÅn ışığına Öıktığında duyacağı olağan duyumsamalardı bunlar. 

DÅnkÅ sokağın kÇşesine gelince, acılı, telaşlı bir bakışla o eve bir gÇzattı... ama hemen ayırdı 

bakışlarını. 

Karakola iyice yaklaşmıştı artık. "Sorarlarsa sÇylesem mi acaba?.." diye dÅşÅndÅ bir an. 

Karakolla oturduğu ev arası bir Öeyrek verst kadardı. Bu yakınlarda yeni bir apartmanın 

dÇrdÅncÅ katında yeni bir daireye taşınmıştı karakol. Eski binasındayken, Raskolnikov bir 

ara, ama Öok eskiden, şÇyle bir uğradığını anımsadı karakola. Kapıdan girince sağdaki 

merdivenden elinde bir defterle bir mujiğin indiğini gÇrdÅ. "Herhalde kapıcı... O zaman 

karakol da yukarda..." diye dÅşÅndÅ ve merdivenlerden rastgele Öıkmaya başladı. Kimseye bir 

şey sormak istemiyordu. 

DÇrdÅncÅ kata geldiğinde "İÖeri girer girmez diz ÖÇkÅp her-şeyi anlatacağım" diye dÅşÅndÅ. 

Merdivenler dik ve dardı, Åstelik de bulaşık suyu gibi pis birtakım stılarla ıslaktı. DÇrt kattaki 

bÅtÅn dairelerin mutfakları bu merdivene aÖılıyor ve bÅtÅn gÅn aÖık duruyordu. Bu nedenle 

olacak merdivenler Öok da sıcaktı. Koltuklarında defterler, kapıcılar ve kadınlı erkekli pek Öok 

ziyaretÖi inip Öıkıyordu merdivenlerden. Karakolun kapısı da ardına kadar aÖıktı. Raskolnikov 

iÖeri girdi, aralıkta durdu. Kimi oturan, kimi ayakta duran bir sã- : rÅ mujik vardı burada. 

İÖerisi Öok sıcaktı, bu yetmezmiş gibi bir de, pis kokulu bir bezir Åzerine Öekilmiş yeni 

yağlıboyaların mide bulandırtıcı kokuları kaplamıştı ortalığı. Burada biraz bekledikten sonra 

Raskolnikov az ilerdeki odaya girmeye karar verdi. KÅÖÅk, tavanları alÖak odalardı hepsi. 

Karşıkonulmaz bir sabırsızlık onu hep biraz daha ilerlemeye itiyordu. Kimsenin de ona 

aldırdığı yoktu. İkinci odada kendisinden biraz daha iyi giyimli bir kaÖ yazıcı oturmuş yazı 

yazıyorlardı. Tuhaf birtakım insanlardı bunlar. Raskolnikov iÖlerinden birine yanaştı. 

124 

"Ne istiyorsun?" 

Raskolnikov Öağrı kéğıdını gÇsterdi. 

"Üğrenci misiniz?" diye sordu adam kéğıda bakıp. 

"Evet, eski Çğrenci." 

Merak ve ilgiden yoksun gÇzlerle bakıyordu yazıcı. Bakışlarında sabit bir dÅşÅnceden başka 

birşey olmayan darmadağınık bir adamdı bu.

"Adam herşeye boşvermiş... Kendisinden bir şey Çğrenebilmem mÅmkÅn değil." 

"Siz şu odaya, sekretere bir başvurun..." dedi adam: parmağıyla son odayı gÇsteriyordu. 

Raskolnikov yazıcının gÇsterdiği odaya (bastan dÇrdÅncÅydÅ) girdi. KÅÖÅcÅk bir odaydı 

burası da ve Öok kalabalıktı. Yalnız buradakilerin giyim kuşamları daha dÅzgÅnceydi. 

ZiyaretÖiler arasında iki de kadın gÇze Öarpıyordu. Kadınlardan biri yoksul giyimliydi, yas 

tuttuğu anlaşılıyordu; sekreterin masasının karşısında oturmuş, onun sÇylediği bir şeyleri 

yazıyordu. Üteki kadınsa Öok şişman, kıpkırmızı yanaklı, lekeli yÅzlÅ, gÇsterişlice bir şeydi; 

son derece sÅslÅ bir giysi vardı Åzerinde, gÇğsÅne de Öay tabağı bÅyÅklÅğÅnde bir broş 

takmıştı. Masadan az Çtede durmuş, bir şey bekliyordu. Raskolnikov sekretere Öağrı kéğıdını 

uzattı. Sekreter kéğıda bir gÇzattıktan sonra, "Bekleyin" dedi ve yaslı kadına yazdırdığı yazıya 

devam etti. 

Raskolnikov rahat bir soluk aldı. "Herhalde o iş iÖin değil!" Yavaş yavaş Åzerindeki korkuyu 

atıyor, olanca gÅcÅyle kendine gelmeye Öalışıyordu. 

"SÇyleyeceğim aptalca bir sÇz, yapacağım en kÅÖÅk bir dikkatsizlikle kendimi ele 

verebilirim!,. Burası da amma havasız..! àstelik Öok sıcak... Basım daha Öok dÇnÅyor gibi... 

Aklım da karmakarışık..." 

Perişan durumda hissediyordu kendini, toparlanamayaca-ğından korkuyordu. İlgisiz bir şeyler 

dÅşÅnmeye, ne olursa olsun kafasını başka şeylerle uğraştırmaya zorluyor, ama başaramıyordu. 

Başaramıyordu, ÖÅnkÅ kafasının karmakarışıkiığma ek olarak, sekreter de fazlasıyla 

ilgisini Öekiyordu: yÅzÅne bakıp bir şeyler Öıkarmak istiyordu. Yirmi iki yaşlarında, genÖten 

bi- 

125 

"äağırmışlar..." dedi Raskolnikov. "Bir Öağrı kağıdı aldım..." 

Hemen kéğıtlarından başını kaldıran sekreter: 

"Borcunu Çdemesi iÖin getirilmiş bir Çğrenci efendim" dedi, Sonra Raskolnikov'a bir defter 

uzatıp parmağıyla bir yeri gÇsterdi: "İşte, şurası! Okuyun..!" 

"Para mı? Ne parası..? Üyleyse... O iş iÖin değil Öağırmaları!" SevinÖten titredi Raskolnikov, 

anlatılmaz bir hafiflik duyuyordu iÖinde, sanki omuzlarından dağ gibi bir yÅk kalkmıştı. 

Her neye kızdıysa, bu kızgınlığı gitgide artmakta olara teğmen: 

"Saygıdeğer efendimiz sÇylerler mi acaba, saat kaÖta gelmeleri yazılmış buraya?" diye 

bağırdı. "Sizden saat dokuzda gelmeniz istenmiş, oysa şimdi saat onbiri geÖiyor!" 

Nedense hiÖ beklemediği bir Çfkeye kapılan, dahası, bu Çfkesinden biraz da zevk duyan 

Raskolnikov, adamı kÅÖÅk gÇrdÅğÅnÅ belirtmek istercesine yÅzÅnÅ ona tam dÇnmeden ve 

bağırarak: 

"Daha Öeyrek saat Çnce getirdiler Öağrıyı" dedi. "Hasta halimle buraya geldiğime şÅkredin!" 

"Rica ederim bağırmayın!" 

"Ben bağırmıyorum, kendimi bilen biri gibi konuşuyorum ben. Asıl bağıran sizsiniz! Ve ben 

bir Åniversite Çğrencisiyim, kendime bÇyle bağrılmasına izin veremem!" 

Komiser yardımcısı Öileden Öıkmıştı, Çylesine ki, bir an ne diyeceğini şaşırdı, ağzı kÇpÅrdÅ, 

sonra yerinden fırlayarak: 

"Rica ederim, şus-sun!" diye bağırdı. "Resmi bir gÇrev yerin-desiniz. Ka-ba-lık edemezsiniz!" 

Raskolnikov yine bağırarak: 

"Siz de resmi bir gÇrev yerindesiniz!" dedi. "àstelik bağırmanız bir yana, burada bulunan 

herkesi hiÖe sayıyor ve sigara iÖiyorsunuz!" Bunları sÇylediği iÖin bÅyÅk bir haz duydu. 

Sekreter gÅlÅmseyerek onlara bakıyordu. Ateşli teğmen apışıp kalmışa benziyordu. Sonunda 

doğallığını yitirmiş bir sesle bağırdı: 

"Bu sizi hiÖ ilgilendirmez! Siz lÅften sizden istenen şeye cevap verin! GÇsterin ona Aleksandr 

GrigoryeviÖ. Şikayet var 

127

hakkınızda! Borcunuzu Çdememişsiniz! àstelik bir de yavuz hırsız olup ev sahibini 

bastırıyorsunuz!" 

Ama Raskolnikov'un artık onu dinlediği yoktu, bilmeceyi bir an Çnce ÖÇzmek iÖin hemen 

sekreterin uzattığı kéğıdı aldı, birkaÖ kez okudu, ama bir şey anlamadı. 

"Ne bu?" diye sordu sonunda sekretere. "Üdemek zorunda olduğunuz bir borcunuz 

bulunduğunu gÇsteren bir borÖ senedi... Ya faizleri ve masraflarıyla birlikte bu borcu 

Çdeyeceksiniz, ya da ne zaman Çdeyebileceğiniz bildireceksiniz. Ayrıca, borcunuzu Çdeyene 

dek başkentten ayrılma-yacağınızı, mallarınızı satmayacağınızı ve gizlemeyeceğinizi de 

taahhÅt edeceksiniz.. Üte yandan alacaklı, mallarınızı satmakta ve size yasa hÅkÅmlerinin 

uygulanması iÖin girişimde bulunmakta serbesttir." 

"Ben... Kimseye borÖlu değilim ki!" 

"Orası bizi ilgilendirmez. Dul bayan Zarnitsına'ya verdiğiniz . ve vadesinde Çdemediğiniz iÖin 

karsı tarafın yasalara uygun olarak protesto ettiği ve sonra saray mÅşaviri Cebarov'a ciro ettiği 

yÅz on beş rublelik bir borÖ senedi getirdiler bize; sizi buraya iste bu sorunla ilgili ifadenizi 

almak iÖin Öağırdık." "Ama o kadın benim ev sahibim!.." "Ev sahibinizse ne olmuş?.." 

Sekreter hem acıyan, hem aşağılayan bir bakışla bakıyordu; bakışlarında aynı zamanda, 

yaşamın Öetin yanlarıyla ilk kez karşılaşan bir acemiye, "E, şimdi nasılsın bakalım aslanım?" 

der gibi bir ÅstÅngelrnişlik havası da vardı. 

Ama şu anda borÖ senedi, para Çdemesi gerektiği umurunda olabilir miydi Raskolnikov'un? 

Onun iÖin şuncacık ÅzÅlmeye, hatta en kÅÖÅk bir ilgiye değer miydi bÇyle bir şey? Üylece 

ayakta duruyor, okuyor, dinliyor, karşılık veriyor, dahası, kendisi birtakım sorular soruyordu: 

ama bunların hepsini mekanik olarak yapıyordu. Şu anda onun bÅtÅn varlığını dolduran tek 

duygu, her tÅrlÅ ÇngÇrÅden, ÖÇzÅmlemelerden, gelecekle ilgili fal bakarcasına yapılan 

tahminlerden, kuşkulardan, sorulardan... uzak bir tehlikeden kurtulmuşluk duygusu, kendini 

korumuş olmanın doğurduğu sevinÖti. Hayvanca bir sevinÖ... sÇzÅn 

tam .anlamıyla bÇyle bir sevinÖle doluydu bu an. Ama tam bu sırada mÅthiş bir gÅrÅltÅ 

koptu. Uğradığı aşağılanmanın verdiği sarsıntıdan hélé kurtulamamış olan teğmen, azalan 

Çzsaygısını yemden kazanmak iÖin olacak, odaya girdiği andan beri aptalca bir gÅlÅmseyişle 

kendisine bakıp duran zavallı "sÅslÅ kadın"ın Åzerine yÅrÅdÅ. äileden Öıkmış gibiydi. 

Gırtlağını yırtarcasrna: 

"Seni alÖak karı seni!" diye bağırdı (Yaslı kadın odadan Öıkmıştı). "Neler oldu yine geÖen 

gece senin orada? Ha? Yine sokak ortasında rezalet, edepsizlik?! Yine sarhoşluk, kavga! Gene 

kodes burnunda tÅtmeyebaşladı anlaşılan? KaÖ kez uyardım seni!.. Tam on kez, değil mi? Ve 

ne dedim: on birincisinde elimden kurtulamazsın... Sense her tÅrlÅ alÖaklığa devam 

ediyorsun!.." 

Raskolnikov'un bile elindeki kéğıt dÅştÅ ve kendisine bÇylesine saygısızca davranÅan kadına 

tuhaf tuhaf baktı; ama sorunun ne olduğunu Öabucak anladı, bÇylece de olup bitenleri 

birdenbire keyifle izlemeye başladı. Üylesine bÅyÅk bir zevkle dinliyordu ki konuşmaları, 

canı gÅlmek, kahkahalarla, katıla katıla gÅlmek istiyordu. Üylesine bozuktu sinirleri. Sekreter 

bir ara: 

"İlya PetroviÖ..." diye sÇze başlamak istediyse de, Çfkelendiği zaman teğmeni durdurmanın 

Öok zor olduğunu deneyleriyle bildiği iÖin, sÇyleyeceklerini daha uygun bir zamana erteledi. 

SÅslÅ kadına gelince, teğmenin gÅrlemesinden, şimşekler yağdırmasından Çnce Öok korkmuş, 

ama sonra, şaşılacak şey, sÇvgÅler ÖoğaldıkÖa ve ağırlaştıkÖa, kadının yÅzÅ sevimli bir hal 

almış, teğmene tatlı tatlı gÅlÅmsemeye başlamıştı. Yerinde kıpırdayıp duruyor ve sabırsızlakla 

sÇz sırasının kendisine gelmesini bekleyerek aralıksız reveranslar yapıyordu. Sonunda sÇz 

sırası ona geldi; su gibi bir Ruscayla, ama yere nohut dÇkÅlÅr gibi kuvvetli bir Alman 

aksanıyla konuşmaya başladı: 

"Evimde ne gÅrÅltÅ patırtı, ne de kavga dÇvÅş oldu. Rezalet denebilecek bir olay da Öıkmadı. 

O adam, kendileri yani, sarhoş geldiler; size ben her şeyi anlatacağım yÅzbaşım... Benim

hiÖbir suÖum yok... Evim, soylu bir evdir yÅzbaşım, gelen herkese de soylu davranılır... Ve 

yÅzbaşım ben kendim hiÖbir zaman rezalet 

129 

Öıksın istemem. Kendileri zaten Öok sarhoş gelmişlerdi, tuttular ÅÖ şişe daha istediler... O 

adam yani... Sonra da bacaklarını kaldırıp ayaklarıyla piyano Öalmaya başladı. HiÖ hoş bir 

davranış değil, hele bÇyle soylu bir evde... Ve piyanomu kırdı... TÅmÅyle kırdı... äok, Öok 

yakışıksız bir davranıştı bu... Ben de bunu kendisine sÇyledim. Tuttu, eline bir şişe alıp 

herkesi gerisinden dÅrtÅklemeye başladı. Ben de ne yapayım, kapıcıyı Öağırdım, Karl geldi. 

Bu kez Karl'a saldırdı ve gÇzÅnÅ şişirdi. Henriette'in de gÇzÅnÅ şişirdi, bana da beş tokat attı. 

Soylu bir ev iÖin hiÖ yakışık almayan davranışlarda bulundu yÅzbaşım. Ben de, ne yapayım, 

bağırmaya başladım. O da kanala bakan pencereyi aÖıp, domuz yavrusu gibi bağırmaya 

başladı. Ne ayıp! Pencere aÖılır da hiÖ sokağa domuz yavrusu gibi bağırılır mı! Tuh-tuh-tuh! 

Kari da arkadan yanaşıp frakının eteğinden tuttu ve Öekti, ama onu pencereden uzaklaştırmak 

iÖin Öekmişti Kari, gelgele-lim, frakın eteği koptu. Bunun Åzerine bağırmaya, frakı iÖin 

kendisine on beş ruble Çdememiz gerektiğini sÇylemeye başladı. Ben de ÅÖ beşlik Öıkarıp 

kendisine istediğini verdim. Ve işte soylu bir eve hiÖ yakışmayan bu konuk, yÅzbaşım, bÅtÅn 

bu rezaletleri Öıkardı! Sonra da, benim bÅtÅn gazetelerde sÇzÅm geÖer, size karşı Çyle bir 

yergi yazacağım ki... diye tehdit etti." "Demek, bir yazarmış kendisi?" 

"Evet, yÅzbaşım, soylu bir eve hiÖ yakışmayan bayağı bir konukmuş meğerse..." 

"Peki peki peki! Yeter artık! SÇylemiştim sana, sÇylemiştim, sÇylemiştim..." 

"İlya PetroviÖ!" diye anlamlı anlamlı yeniden seslendi sekreter. Komiser muavini hızla dÇnÅp 

sekretere baktı; beriki hafifÖe başını eğdi. 

"... işte bÇyle Laviza İvanovna", diye sÅrdÅrdÅ sÇzÅnÅ Komiser muavini, "son kez 

sÇylÅyorum size: eğer şu soylu evinizde bir kez daha rezalet Öıkacak olursa, kibarcası, sizi 

kendi ellerimle okşarım. Duydun mu? Demek bir edebiyatÖı, bir yazar, 'soylu bir ev'de, 

frakının kuyruğu iÖin on beş ruble aldı ha! BÇyledir işte bunlar!" Raskolnikov'a aşağılayıcı bir 

bakış fırlattı "İki ÅÖ gÅn Çnce meyhanelerden birinde de bir olay olmuştu: adam yemek 

130 

yemiş/ iş paraya gelince yan Öizmiş, 'sizin iÖin bir yergi yazayım da gÇrÅn' diye bir de gÇzdağı 

vermiş. GeÖen hafta da vapurda yine biri, devlet danışmanlarından birinin saygıdeğer ailesine, 

karısına ve kızına edepsizce laflar etmiş. Bir başkasını da geÖenlerde bir pastaneden sille tokat 

dışarı atmışlardı. Yazar, edebiyatÖı, Çğrenci, tellél takımı bÇyledir işte... Tukur gitsin hepsine! 

Sana gelince, Öek arabanı! Bundan bÇyle gÇzÅm Åzerinde olacak ve kendim gelip kontrol 

edeceğim şeni! Duydun mu?" 

Luiza İvanovna sağa sola hızlı reveranslar dağıtarak geri geri kapıya gitti, ama kapıda birden 

bir subaya kıÖıyla Öarptı. Karakol komiseri Nikodim FomiÖ'ti bu. Aydınlık yÅzlÅ, son derece 

gÇsterişli kumral favorileri olan sevimli bir adamdı. Luiza İvanovna nerdeyse yerlere kadar 

eğilerek bir reverans daha yaptı, sonra kÅÖÅk, sık adımlarla, seke seke uÖup gitti. 

Nikodim FomiÖ sevecen, dostÖa gÅlÅmseyerek İlya Petro-viÖ'e. 

"Yine mi gÅrlemeler, yıldırımlar, şimşekler, kasırgalar?" dedi. Yine kafanın tası atmış, Öileden 

Öıkmışsın!.. Té merdivenlerden duydum sesini!.." 

İlya PetroviÖ, elinde birtakım kéğıtlar, bir masadan bir başka masaya geÖiyordu; yÅrÅrken ne 

yana adım atarsa, omuzlarını da o yana doğru oynatıyordu. Soylu bir kayıtsızlıkla ve kırıtarak: 

"Ah, hiÖ sormayın!" dedi. "Ürneğin şu bay yazar, yani Çğrenci daha doğrusu eski Çğrenci, 

hem borÖ senedi imzalamış, borcunu Çdemiyor, hem de oturduğu evi boşaltmıyor... Durmadan 

yakınmalar geliyor hakkında, ama o bunlarla ilgilenecek yerde, bana burada sigara 

iÖemeyeceğimi sÇylÅyor! Oysa asıl kabalaşan kendisi: işte şurada, bir bakın, ne şık bir 

gÇrÅnÅşÅ var değil mi! 

"Yoksulluk ayıp değil ki azizim, ne yapsın adam! BugÅn gene barut gibisin, bu aÖıkÖa belli 

oluyor." Nikolay FomiÖ, Raskolnikov'a sevecenlikle bakarak sÅrdÅrdÅ sÇzlerim, "herhalde

sizi kızdırdı ve siz de dayanamayıp... Ama boşuna kızmışsınız. Ne diyorum size, son derece 

temiz yÅreklidir, kÇtÅlÅk nedir bilmez. Ama iste barut gibidir! Parlamasıyla sÇnmesi bir olur! 

SÇndÅğÅ zaman da ortada altın bir yÅrekten başka bir şey bulamazsınız! Alaydaki adı da 

'Barut teğmen'di zaten..." 

131 

İlya PetroviÖ pophoplanmaktan Öok sevinÖli, ama yine de somurtarak: 

"Ne alaydı ama!.." dedi. 

Raskolnikov birden orada bulunan herkese gÅzel bir şeyler sÇylemek iÖin dayanılmaz bir istek 

duydu iÖinde. Birden Niko-lay Fomic'e dÇndÅ ve sÇze ortadan girerek: 

"İnsaf, yÅzbaşım" dedi, "kendinizi benim yerime koyun... Eğer bir kabalık ettiysem 

kendilerinden hemen ÇzÅr dilemeye hazırım... Ben yoksul, hasta, sefaletin penÖesi altında 

ezilmiş (tam bu sÇzcÅğÅ kullanmıştı: "ezilmiş"...) bir Çğrenciyim. Daha doğrusu eski bir 

Çğrenci... Parasızlıktan bıraktım okulu. êma yakında param olacak. Annemle kızkardeşim 

"..." İlinde... Para gÇnderecekler bana; ben de borcumu Çdeyeceğim. Ev sahibim iyi bir 

kadındır, yalnız dÇrt aydır derslerimi kaybettim ve kirasını Çdeyemiyorum diye bana Çyle 

kızdı ki Çğle yemekleri gÇndermeyi bile kesti... Ve ben şimdi bu senedin neyin nesi olduğunu 

bir tÅrlÅ anlamıyorum! Ortada bir borÖ senedi var, o da benden bu senede gÇre para istiyor, iyi 

ama kendinizi benim yerime koyun, ne vereceğim ben ona?" Sekreter yeniden: 

"Orası bizi ilgilendirmez..." diyecek oldu "Size tÅmÅyle katılıyorum, ama izin verin 

aÖıklayayım..." diye sÇzlerini sÅrdÅrdÅ Raskolnikov: sekretere değil, Nikodim Fomic'e 

bakarak konuşuyordu, ama aynı zamanda kéğıtlarla uğraşıyormuş gibi yapan ve delikanlıyı 

kÅÖÅmsediği ve ona hiÖ Çnem vermediği izlenimi yaratmaya Öalışan İlya PetroviÖ'in de ilgisini 

Öekmeye Öalışıyordu. "Benim de kendi yÇnÅmden durumu aÖıklamama izin verin... àÖ yıldan 

beri, yani hemen hemen taşradan geldiğimden bu yana onun evinde otururum. Ve daha ilk 

gÅnden, yani evine geÖtiğim ilk gÅnden.... Evet, ne diye aÖıklamayayım ki, daha ilk gÅnden 

kızıyla evlenmeye sÇz verdim, yani Çyle, bağlayıcı olmayan bir sÇz... GerÖi aşık falan 

değildim kıza, ama hoşuma da gitmiyor değildi... Tek kelimeyle, genÖlik işte... SÇylemek 

istediğim bu... Yani ev sahibim o zaman bana epeyce bir borÖ verdi ve ben, nasıl sÇylemeli, 

Çyle bir yaşam sÅrdÅm ki... Aklı bir karış havada biriydim o sıralar..." 

"Sizden gizli ilişkilerinizi soran olmadı beyefendi, hem bizim bunları dinlemeye de 

zamanımız yok..." İlya PetroviÖ havalı bir şekilde ve kabaca Raskolnikov'un sÇzÅnÅ kesmek 

istedi ama Raskolnikov coşkunlukla onu durdurdu ve birden konuşma gÅÖlÅğÅ Öekmeye 

başlamasına rağmen sÇzlerini sÅrdÅrdÅ: 

"Ama izin verin, izin verin de size her şeyin nasıl olup bittiğini anlatayım... Aslında sizinle 

aynı kanıdayım, belki gereksiz bunları anlatmak... Ama işte kız bir yıl Çnce tifodan ÇldÅ. Ben 

gene evde kiracı olarak oturmaya devam ettim. Ev sahibim şimdiki evine taşınır taşınmaz 

bana, hem de dostÖa bir havada sÇylÅyordu bunları, gÅveninin tam olduğunu, bununla birlikte 

kendisine borcum olan yÅz on beş ruble iÖin bir borÖ senedi imzalayıp imzalayamayacağımı 

sordu. Ve kendisine bu senedi imzalar imzalamaz, bana ne zaman istersem, ne kadar istersem, 

yeniden borÖ verebileceğini ve ben borÖlarımı Çdeyinceye dek, onun sÇzleriyle sÇylÅyorum, 

bu senetten hiÖbir zaman, ama hiÖbir zaman yararlanmayacağını sÇyledi... Şimdiyse 

derslerimi . kaybettim ve yiyecek bir lokma ekmeğe muhtaÖ oldum diye senedi tahsile vermiş. 

Siz olsanız ne yaparsınız?" 

İlya PetroviÖ kÅstahÖa araya girdi: 

"Anlattığınız bu duygusal ayrıntıların bizi ilgilendiren bir yanı yok... Bir yÅkÅmlÅlÅk altına 

girmişsiniz, buna karşı ne diyeceksiniz, onu sÇyleyin bize, gÇzyaşartıcı aşk ÇykÅlerinizi de 

kendinize saklayın." 

Nikodim FomiÖ, o da bir masaya geÖmiş ve birtakım kéğıtları imzalamaya başlamıştı: 

"Sen de amma acımasızsın...!" diye mırıldandı. Utanmış gibi bir hali vardı. 

Bu arada sekreter:

"Yazsanıza dedi Raskolnikov'a." 

Raskolnikov Çzellikle kaba olmaya Öalışarak: 

"Ne yazayım?" dedi. 

"Size sÇyleyeceklerimi!." 

"GÅnah Öıkarmasından" sonra sekreter kendisine kÅÖÅmseyerek ve daha kaba davranıyormuş 

gibi geldi Raskolnikov'a. Ama, tuhaf şey, birden kimin ne dÅşÅndÅğÅnÅ hiÖ de umursa- 

133 

madiğim farketti. Bir anda gerÖekleşmiş bir değişmeydi bu. Oysa birazcık dÅşÅnebilseydi 

nasıl olup da polislerle bÇyle konuşabildiğine, onlara duygularını aÖabildiğine Öok şaşırırdı. 

Hem bu duygular da nereden Öıkmıştı? Tam tersine, yÅreği Çylesine bomboştu ki, şu anda bu 

karakol odası polislerle değil de, en sevdiği dostlarıyla dolu olsaydı bile, herhalde, onlara 

sÇyleyecek bir tek insanca sÇz bulamazdı. Yapayalnızlığın, tekbaşına kalmışlığın sonsuz acı 

verici karanlık duygularıyla doluvermişti birden yÅreği. Ne İlya PetroviÖ'e iÖini boşaltması, ne 

de teğmenin karsısında alÖalmış olmasıydı şu anda yÅreğini altÅst eden şey. Ah! Şu anda ona 

neydi alÖalmış olmasından, kendine duyduğu saygıdan, birtakım teğmenlerden, Alman 

kadınlarından, tahsile verilmiş senetlerden,, karakollardan, polislerden..! Şu anda acaba diri 

diri yakılmaya mahkum edilse kılı kıpırdar mıydı? Bu da bir yana mahkumiyet kararını 

dikkatle dinleyebilir miydi? Şu ana kadar hiÖ bilmediği, ansızın bastırmış yepyeni bir 

duygunun etkisi altındaydı. Şu anda, değil az Çnceki gibi duygusal coşkunluğa kapılmak, her 

ne nedenle olursa olsun, karakola gelmemesi ve polislere -bu polisıler Çz kardeşleri bile 

olsalar- hiÖbir şekilde başvurmaması gerektiğini anlıyor, ya da hayır, anlamaktan Öok bÅtÅn 

varlığıyla duyumsuyordu: bu, şu ana kadar hiÖ bilmediği, tanımadığı, son derece tuhaf ve 

korkunÖ birduyguydu. İsin en acı veren yanı da, bunun bilinÖli bir algılama, kavrama 

olmaktan Öok bir duygu, hem de ÇmrÅ boyunca tanıdığı en acı verici duygu olmasıydı. 

Sekreter ona bÇylesi durumlar iÖin klasikleşmiş bir metin yazdırmaya başladı, simdi 

Çdeyemeyeceğim, falan tarihte Çdemeye sÇz veriyorum, kentten ayrılmayacağım, mal 

varlığımı kimseye satmayacağım, devretmeyeceğim vb. vb. 

Sekreter birden: 

"Yazamıyorsunuz" dedi, "kalem elinizden dÅşÅyor. Yoksa hasta mısınız?" 

Bir yandan da dikkatle Raskolnikov'a bakıyordu. "Evet... Biraz başım dÇnÅyor... Siz devam 

edin!" "Tamam, bu kadarı imzalayın." Sekreter kéğıdı aldı, başkalarıyla meşgul olmaya 

başladı. 

Raskolnikov kalemi verdi/ama Öıkıp gidecek yerde, dirseklerini masaya dayadı, başını elleri 

arasına alıp sıkıştırmaya başladı. Sanki tepesine Öivi Öakıyorlardı. Birden Öok tuhaf bir şey 

geldi aklına, doğruca Nikodim FomiÖ'e gitmek ve dÅn olanları en kÅÖÅk ayrıntısına kadar 

anlattıktan sonra odasına gÇtÅrÅp kÇşedeki deliğin iÖinde bulunan eşyayı gÇstermek istedi. 

Üylesine gÅÖlÅ bir istekti ki bu, uygulamak iÖin yerinden kalktı. Bir ara, "Acaba biraz 

dÅşÅnsem mi?" diye aklından geÖirdi. Sonra, "Hayır, dÅşÅnmemeliyim, sırtımdan yÅkÅ hemen 

atmam gerek" dedi. Ama birden mıhlanmış gibi olduğu yerde kalakaldı. Nikodim FomiÖ, İlya 

PetroviÖ'e ateşli ateşli bir şeyler anlatıyor, sÇzleri ona kadar geliyordu. 

"Hayır, ikisini de bırakacaklardır. Aleyhlerine hiÖbir şey yok ortada. DÅşÅnÅn bir kez. Eğer 

bu is onların işi olsaydı, hiÖ kapıcıyı Öağırırlar mıydı? Kendi kendilerini ele vermek iÖin 

mi?Ama doğrusu bu kadarı da biraz fazla kurnazlık olurdu. Üte yandan Çğrenci Pestriyakov'u 

kapıdan iÖeri girerken hem kapıcılar, hem de satıcı kadın gÇrmÅş, Pestriyakov ÅÖ arkadaşıyla 

birlikteymiş, tam kapının orda onlardan ayrılmış ve kapıcılardan daireyi sormuş; kapıcılara 

bunu sorarken, arkadaşları henÅz yanındalar-mıs; Niyeti bu olan bir insan, tutup da 

kapıcılardan adres sorar mı? Koh'a gelince, yukarı Öıkmazdan Çnce, yarım saat kadar aşağıda 

gÅmÅşÖÅde oturmuş, ondan sonra kocakarıya Öıkmış... Şimdi artık varın siz karar verin..."

"Ama izin verin, sÇzlerinde bir Öelişki yok mu? Kendileri kapıyı Öaldıkları sırada kapı 

kilidiymiş, ÅÖ dakika sonra kapıcıyla birlikte geldiklerinde ise kapının aÖık olduğunu 

gÇrmÅşler..?" 

"İşin pÅf noktası da burada işte: katil besbelli iÖerdeymiş ve kapıyı da iÖerden sÅrgÅlemiş: ve 

eğer Koh aptallık edip de kapıcıyı bulmak iÖin aşağıya inmeseymis, adamı kesinlikle iÖerde 

enseleyeceklermiş. O işte tam bu sırada merdivenlerden sıvışmak ve onlara gÇrÅnmeden şu ya 

da bu biÖimde bir yerlere gizlenerek kaÖmak fırsatını bulmuş olmalı. Koh yemin ÅstÅne yemin 

ediyor ve 'Eğer orada kalmış olsaydım, kesinlikle Åzerime atılır ve baltasıyla beni de 

ÇldÅrÅrdÅ' diyor. Hatta adamcağız kurtuluşu şerefine kilisede dua okutacakmış, hah-ha!" 

135 

"Yani katili hiÖ gÇren olmamış mı?" 

"Kim gÇrecek?" dedi oturduğu yerden konuşmaları dinlemekte olan sekreter. "Ev değil, 

Nuh'un Gemisi mÅbarek yer..." 

Nikodim FomiÖ ateşli ateşli: 

"Mesele gayet aÖık, apaÖık", diye yineledi 

"Hayır, hiÖ de Çyle değil" diye diretti İlya PetroviÖ. "äok karışık bir işbu." 

Raskolnikov şapkasını alıp kapıya doğru yÅrÅdÅ, ama kapıya ulaşamadı. 

Kendine geldiğinde bir sandalyede oturmakta olduğunu gÇrdÅ; sağından birisi kendini 

tutuyor, solunda da yine bir adam elinde sarı bir suyla dolu bir bardakla duruyordu; Nikodiim 

FomiÖ de gÇzlerini Åzerine dikmiş, tam karşısında duruyordu. Raskolnikov sandalyesinden 

kalktı. 

"Ne o, yoksa hasta mısınız?" diye sordu Nikodim FomilÖ, sesi oldukÖa sertti. 

Yerine oturarak yemden kéğıtlarıyla uğraşmaya başlayan sekreter: 

"Senedi imzalarken kalemi gÅÖlÅkle tutuyordu" dedi. 

İlya PetroviÖ de odanın en ucundaki masasından bağırdı. 

"äoktan beri mi hastasınız?" 

Delikanlı baygınken o da koşup bakmış, ama ayılır ayılmaz hemen masasına geÖmişti. 

"DÅnden beri diye mırıldandı" Raskolnikov cevap yerime. 

"DÅn evinizden Öıktınız mı?" 

"äıktım." 

"Hasta hasta mı?" . 

"Evet, hasta hasta." 

"Hangi saatte?" 

"Akşam sekize doğru." • 

"Sorabilir miyim, nereye?" 

"Üylece, sokağa." 

"Daha belirgin ve aÖık sÇyleseniz..." 

Raskolnikov sert ve kesik cevaplar veriyordu; yÅzÅ bembeyazdı; Öakmak Öakmak yanan 

simsiyah gÇzlerini İlya PetroviÖ'e dikmişti. 

Nikodim FomiÖ: 

"Delikanlı gÅÖlÅkle ayakta duruyor, sense kalkmış..." diyecek 

oldu. 

İlya PetroviÖ anlamlı anlamlı. "Yok bir şey..."dedi. 

Nikodim FomiÖ bir şeyler daha sÇyleyecek gibi oldu, ama sekreterin gÇzlerini kendisine 

dikmiş baktığını gÇrÅnce sustu. Birden herkes susmuştu. Tuhaf bir hava esiyordu odada. 

İlya PetroviÖ: 

"Gidebilirsiniz, sizi alıkoymuyoruz diyerek konuşmaya son 

verdi." 

Raskolnikov Öıktı. äıkar Öıkmaz da iÖerde ateşli bir konuşmanın başladığını duydu, en Öok 

Nikodim FomiÖ'in sorgu dolu sesi geliyordu kulağına. Sokağa Öıkınca iyice kendine geldiğini

duydu. 

Hızlı hızlı evine doğru yÑrÑrken, bir yandan da "Arayacaklardır, hemen şimdi bir arama 

yapacaklardır", diye sÖyleniyordu. "Namussuzlar, şÑphelendiler!" Deminki korku yine bir 

karabasan gibi ÅÖkmÑştÑ iÅine. 

II 

"Ya aramayı yapmışlarsa bile? Ya şimdi gidip de onları 

odamda bulursam?" 

Ama işte odası. Kimsecikler yok. Kimsecikler uğramamış... Nastasya bile hiÅbir şeye el 

sÑrmemiş. Aman Tanrım! Nasıl, nasıl bırakabilmişti her şeyi o deliğin iÅinde? 

Hemen kÖşeye atıldı, elini duvar kâğıdının arkasına sokup koyduğu her şeyi bir bir Åıkarmaya 

ve ceplerine doldurmaya başladı. Zaten hepsi sekiz parÅaydı: iÅlerinde kÑpe ya da benzeri bir 

şey bulunan iki kÑÅÑk kutu -doğru dÑrÑst bakmadığı iÅin tam bilmiyordu ne olduğunu- sonra 

yine dÖrt tane maroken kaplı kÑÅÑk kutu... Doğrudan doğruya gazete kâğıdına sarılmış bir 

zincir, bir de, yine gazete kâğıdına sarılmış, madalyaya benzer bir şey... 

Belli olmamalarına dikkat ederek hepsini paltosunun cepleriyle, pantolonunun sağlam kalan 

sağ cebine yerleştirdi. Para 

137 

Åantasını da alıp odadan Åıktı. Bu kez Åıkarken kapıyı ardından aÅık bıraktı. 

Kararlı adımlarla, hızlı hızlı yÑrÑyordu, bÑtÑn vÑcudu kırılı-yorcasına bitkindi, ama bilinci 

yerindeydi. İzleneceğinden korkuyordu; yarım saat, belki de Åeyrek saat sonra bir kovuşturma 

emri Åıkarılmasından korkuyordu. Ne pahasına olursa olsun delilleri ortadan kaldırmalı, hazır 

gÑcÑnÑ, bilincini tÑmÑyle yi-tirmemişken bu işin Ñstesinden gelmeliydi... Nereye gidecekti? 

Üoktan kararlaştırmıştı bunu: "Hepsini kanala atarım, ne delil kalır ortada, ne bir şey." Gece, 

sayıklamalar arasında kararlaştırmıştı bunu, hatta kararını hatırladıkÅa yekinip kalkmak istiyor 

ve "Üabuk, bir an Önce gidip atmalıyım" diyordu. 

Ama anlaşılan pek kolay olmayacaktı Ñzerindekileri kanala atması. 

İşte yarım saattir -belki daha bile fazla olmuştu- Katerina kanalı boyunca dolaşıp duruyordu, 

ama kanala inen her merdiveni birkaÅ kez gÖzden geÅirmesine rağmen, bir tÑrlÑ kararını 

uygu-layamıyordu: ÅÑnkÑ iniş merdivenlerine birtakım kayıklar, sallar bağlanmıştı ve 

bunların Ñzerinde Åamaşır yıkayan kadınlar vardı. ãte yandan Åevreden gelip geÅenler de hiÅ 

az sayılmazdı. Her yerden gÖrebilirlerdi kendisini. Adamın birinin durup dururken 

merdivenlerden inmesi, aşağıda biraz oyalandıktan sonra da suya bir şeyler atması Åok kuşku 

uyandıracak bir olaydı. Hele bir de kutular batmaz da suyun ÑstÑnde kalırsa?.. Ve bu herhalde 

bÖyle olurdu. O zaman herkes gÖrÑrdÑ. Zaten başka işleri kalmamış gibi yoldan gelip geÅenler 

de kendisine bakıp durmuyorlar mıydı? "Acaba neden bakıyorlar?" diye dÑşÑndÑ. "Yoksa 

bana mı Öyle geliyor?" 

Sonunda gÖtÑrÑp Neva'ya atmasının daha uygun olabileceği dÑşÑncesi geldi aklına. Kalabalık 

da olmazdı orada, insanın fazla gÖze batmayacağı bir yerdi. Her bakımdan buradan daha 

uygun bir yerdi Neva: en Önemlisi de buralardan uzaktı. BÖylesine kederli ve korkmuş bir 

yÑzle, bÖylesine tehlikeli yerlerde yarım saatten fazla bir sÑredir nasıl olup da aylak aylak 

dolaşabildiğine 

ve Neva'yı daha Önce akıl edemediğine şaşıp kaldı. Uyurken, Ñstelik de sayıklamalar arasında 

verdiği aptalca bir karar yÑzÑnden yarım saatini ÅarÅur etmişti! Son derece dalgın ve unutkan 

olmuştu ve bunu kendisi de biliyordu. Elini Åabuk tutması gerekiyordu, hem de Åok Åabuk. 

Neva'ya "V" caddesini izleyerek gitti. Yolda birden "Neden Neva'ya gidiyorum ki?" diye 

dÑşÑndÑ. "Ve neden ille de suya atacağım? Üok uzaklara, Örneğin adalara gidip, ormanda bir 

ağacın altına, Åalıların arasına gÖmsem, sonra da ağacı isaretle-sem daha iyi olmaz mı?" 

Sağlıklı dÑşÑnebilecek bir durumda olmadığını bilmesine rağmen bu dÑşÑncesi ona oldukÅa 

doğru gÖrÑndÑ.

Ama adalara gitmesi de kısmet olmadı, iş başka tÅrlÅ sonuÖlandı: "V..." caddesinden meydana 

Öıkarken birden sol yanında bir avlu kapısı gÇrdÅ: avlu boydan boya yÅksek duvarlarla 

Öevriliydi. Kapıdan girince hemen sağda, yandaki dÇrt katlı apartmanın sıvasız, penceresiz 

yÅksekÖe duvarı avlunun derinliğine doğru uzanıyordu. Solda, kapıdan başlayarak ve sağdaki 

duvara paralel olarak avlunun yirmi adım kadar derinliğine uzanan, sonra yine sola kıvrılan 

bir tahta perde vardı. Tahta perdeyle Öevrilmiş ve iÖinde birtakım araÖ-gereÖler bulunan boş 

bir yerdi burası. Daha ilerde, avlunun dibine doğru, tahta perdenin ardından isten kararmış, 

alÖak, taş bir yapının kÇşesi gÇrÅnÅyordu. Burası bir araba yapımevine, tesviye işliğine, ya da 

bu tÅrden başka bir yapıya ait bir bÇlÅme benziyordu. Her yer, nerdeyse daha kapıdan 

başlayarak kÇmÅr tozuyla simsiyahtı. Raskolni-kov birden "İşte tam yeri, buraya atıp 

savuşayım" diye dÅşÅndÅ. Avluda kimsenin bulunmadığını gÇrÅnce iÖeri girdi, hemen kapının 

yanında, fabrika ve işlik olarak kullanılan bu tÅr yapıların hemen hepsinde sıkÖa rastlandığı 

gibi, Öitlere dayalı bir su oluğu vardı. Tahta perdenin oluğun hemen Åzerine gelen bÇlÅmÅnde 

bÇylesi yerlerde hep gÇrÅlen bilgece bir yazı gÇrdÅ. Tebeşirle yazılmıştı yazı: "Burada 

durmak yasaktır"*. Demek ki onun burada bulunmasından kimse kuskulanmayacaktı. 

"Hepsini Öabucak bir kÇşeye'atar, kaÖarım!" diye dÅşÅndÅ. 

138 

* Aslında da bozuk bir imlé ve yanlış yazılmıştır. (äev.) 

139 

äevresine bir kez daha bakınıp tam elini cebine soktuğu sı-rada, birden avlu kapısı ile oluk 

arasında, sokağa bakan taş duvara yaslanmış duran, aşağı yukarı yirmi beş kilo ağırlığında 

bÅyÅk bir taş gÇrdÅ. Duvarın Çtesinde sokak, kaldırım, sokakta yÅrÅyen insanlar vardı. Ama 

iÖeri girmedikÖe kimse kendisini gÇremezdi. Elini Öabuk tutmalıydı, her an biri iÖeri 

girebilirdi. 

Taşın ÅstÅne eğildi, yukardan iki eliyle sıkıca kavrayıp olanca gÅcÅyle dayanarak bir yana 

yıktı; tasın altında kÅÖÅk bir Öukur oluşmuştu. Ceplerinde ne varsa buraya koymaya başladı; 

para Öantası en Åste gelmişti. äukur, cebindeki her şeyi almış, hatta daha yer bile kalmıştı. 

İşini bitirdikten sonra taşa yeniden yapıştı, bir hareketle eski yerine getirdi. Tam yerine 

oturmuştu taş. Yalnız eskisinden biraz daha yÅksekÖe duruyordu, Ayağının ucuyla biraz 

toprak kazıp taşın sağına soluna bastırdı. Artık hiÖbir şey belli değildi. 

İşini bitirdikten sonra avludan Öıktı, alana doğru yÅrÅdÅ. Bir anda iÖini tıpkı az Çnce 

karakolda duyduğuna benzer bÅyÅk bir sevinÖ dalgası kaplamıştı. "BÅtÅn deliller yok oldu. 

Kimin, kimin aklına gelir bu taşın altını aramak? Belki binanın yapıldığı gÅnden beri burada 

bu taş ve belki bir o kadar zaman daha burada kalacaktır. Diyelim, buldular: kim 

kuşkulanabilir ki benden? Bu is burada bitti, hiÖbir ipucu kalmadı ortada." GÅlÅmsedi. 

Sonraları, o gÅn sinirli sinirli, kesik kesik, sessiz sessiz, uzun uzun gÅldÅğÅnÅ, gÅlÅşÅnÅn, 

alanı geÖene dek sÅrdÅğÅnÅ hatırlayacaktı. Ama gÅlÅşÅ, ÅÖ gÅn Çnce o kızla karşılaştığı "K..." 

bulvarına varınca birdenbire kesildi. Bambaşka dÅşÅnceler geÖmeye başladı kafasından. Kız 

gittikten sonra oturup dÅşÅnceye daldığı sıranın yanından geÖmek, kendisine yirmi kÇpek 

verdiği o palabıyıkla karşılaşmak, birden dayanılmayacak kadar ağır ve tiksindirici geldi. 

"Allah belésını versin!" diye sÇylendi. 

äevresine dalgın, ama Çfkeyle bakarak yÅrÅyordu. Zihni, dÅşÅncesi bir ana nokta Öevresinde 

toplanmaya başlamıştı; bunun gerÖekten bir ana nokta olduğunu kendisi de duyumsuyor-du; 

ve bu ana noktayla ilk kez -hatta belki de iki aydan beri ilk kez- basbaşa kaldığını gÇrÅyordu. 

140 

İÖinde mÅthiş bir Çfke dalgası yÅkseliyordu. "Allah belésını versin, bÅtÅn bunların, her şeyin 

Allah belésını versin!" diye dÅşÅndÅ. "Madem ki başladık, Çyleyse yapacak bir şey yok 

demektir; ama bu başlayan yeni hayatın da Allah belésını versin! Tanrım! Nasıl da aptalca her 

şey!.. Nasıl yalanlar sÇyledim, nasıl da alÖaldım bugÅn! İlya PetroviÖ denilen iğrenÖ herifin 

karşısında ne yaltaklıklar yaptım, ne numaralar Öektim!.. Ne saÖma! Herkesin, hatta kendi

yaptığım yaltaklıkların, dalkavuklukların... her şeyin iÖine tÅkÅrmÅşÅm! Sorun bunlar değil, 

hem de hiÖ değil.." . 

Birden durdu, yeni, hiÖ beklenmedik, son derece yalın bir soru bir arıda dÅşÅncelerini 

darmadağın etti, acı bir şaşkınlık verdi: 

"Eğer bÅtÅn bu işleri aptallıkla değil de bilinÖle yaptıysan, eğer gerÖekten de belirli, sarsılmaz 

bir amacın var idiyse, niÖin şu ana kadar daha para Öantasının iÖine bile bakmadın ve bunca 

acı, bunca alÖalma uğruna eline geÖenin ne olduğunu bile Çğrenmedin? BÇylesine iğrenÖ ve 

alÖakÖa bir işi bilinÖli olarak niÖin yaptığını hélé bilmiyorsun? Daha az Çnce para Öantasını da, 

yÅzÅnÅ bile gÇrmediğin bÅtÅn Çteki şeyleri de suya atmak istiyordun... Nedir bÅtÅn bunların 

anlamı?" 

Evet, bu bÇyle; bu hep bÇyle. Aslında o bunun bÇyleliğini eskiden de biliyordu ve soru onun 

iÖin hiÖ de yeni değildi. Geceleyin suya atma kararını verirken, ille de bÇyle olması 

gerekirmiş, başka tÅrlÅ olamazmış gibi, hiÖ ikirciklenmeden, karşı koymadan onaylamıştı 

kararını... O, bÅtÅn bunları biliyor ve hatırlıyordu; hatta bÅtÅn bunlar Çyle dÅn 

kararlaştırılıvermiş şeyler de değildi, daha kocakarının evinde, sandığın iÖindekileri ceplerine 

doldururken verilmiş bir karardı bu.~ Evet, bÇyleydi!.. 

Sonunda can sıkıntısıyla, "äok hastayım da, ondan bÇyle oluyor" diye dÅşÅndÅ. "Kendi 

kendimi yiyip bitiriyorum, acı Öektiriyorum kendime. àstelik ne yaptığımın da farkında 

değilim... DÅn de, Çnceki gÅn de, ondan Çnce de hep kendi kendime işkence ettim. 

İyileşeceğim... ve artık kendime acı Öektirmeyeceğim... Ama ya bir de iyilesemezsem? 

Tanrım! BÅtÅn bunlardan Çylesine bıktım ki!.." 

141 

Durmaksızın yÅrÅyordu. Nasıl olursa olsun aÖılmak, kendine gelmek, kendini toparlamak iÖin 

karşı konulmaz bir istek duyuyordu iÖinde. Ama ne yapması gerektiğini bilemiyordu. GeÖen 

her dakikayla birlikte, yeni, belirlenemez bir duygu sarıyordu bÅtÅn benliğini: bu, 

Öevresindeki her şeye, karşılaştığı herkese karşı duyduğu sonsuz bir tiksinmeydi; kinle dolu, 

bitmez tÅkenmez, nerdeyse fiziksel bir tiksinme... Yolda rastladığı herkes tiksinti veriyordu 

ona; herkesin yÅzÅ, yÅrÅyÅşÅ, hareketleri tik-sinÖ geliyordu. Birisi kendisiyle konuşmaya 

kalksa, herhalde doğruca yÅzÅne tÅkÅrÅr, ya da belki de ısırırdı... 

Vasilyev adasında, kÇprÅnÅn yanında KÅÖÅk Neva rıhtımına gelince durdu. "İşte Ç bu evde 

oturuyor..." diye dÅşÅndÅ. "İyi ama nasıl geldim ben buraya? Razumihin'e kendiliğinden 

gelmiş olamam... Yine o gÅnkÅ hikéye... äok ilginÖ buraya kendiliğimden mi geldim, yoksa 

yolum Çylece buraya mı Öıkıverdi? Her neyse, farketmez... O zaman da niyetlenmiştim ya... 

àÖ gÅn Çnce, o gÅnÅn hemen ertesi gÅnÅ... Razumihin'e gitmeye kalkmıştım... Ben de şimdi 

uğrarım... Uğrayamaz mıyım yani şimdi?.." Razumihin'in oturduğu beşinci kata Öıktı. 

Odasındaydı Razumihin, yazı yazıyordu, kapıyı kendisi aÖtı. DÇrt aydır gÇrÅşmemişlerdi. 

Sırtında Öok eski bir robdÇsembr, Öıplak ayaklarında terlik vardı: yıkanmamış, tıraş olmamıştı, 

saÖları karmakarışıktı. YÅzÅnde şaşkınlık okunuyordu. İÖeri giren arkadaşını tepeden tırnağa 

sÅzerek: 

"Sen ha?" diye bağırdı, sonra sustu, bir ıslık Öaldı: Raskolni-kov'un ÅstÅndeki paÖavraları 

farketmişti: "Demek bu kadar kÇ-tÅledin ha? Şıklıkta beni bile geride bırakmışsın. Otursana, 

yo-rulmuşsundur!" 

Raskolnikov, kendisininkinden de kÇtÅ durumda olan muşamba kaplı sedire uzanınca, 

Razumihin birden arkadaşının hasta olduğunu farketti: 

"Sen oldukÖa hastasın yahu, biliyor muydun bunu?" Elini uzatıp Raskolnikov'un nabzını 

dinlemeye başladı. Raskolnikov elini Öekti: 

"Gerek yok... Ben buraya niÖin geldim, biliyor musun: hiÖ Çğrencim yok bu sıralar... Biraz 

ders verebilseydim... Ama hayır, benim ders falan istediğim yok..." 

Razumihin onu dikkatle sÅzÅyordu: 

"Sen sayıklıyorsun yahu!"

"Hayır, sayıkladığım falan yok..." 

Raskolnikov sedirden kalktı. Yukarı Öıkarken Razumihin'i evde bulacağını, onunla yÅzyÅze 

gelmek zorunda kalacağını hiÖ dÅşÅnmemişti. Şu anda ise, kendi deneyimiyle anlamıştı ki, 

dÅnyada kiminle olursa olsun yÅzyÅze gelmek, onun en son isteyebileceği bir şeydi. BÅtÅn 

Çfkesi kabarmıştı. Daha Razumihin'in eşiğinden adımını atarken kendine duyduğu Çfkeden 

boğulacak gibi olmuştu, 

Birden: 

"HoşÖakal!" dedi ve kapıya doğru yÅrÅdÅ. 

"Dursana yahu! Amma tuhaf adamsın be!" 

"Yok!" dedi Raskolnikov, yeniden elini Öekerek. 

"Madem gidecektin, ne halt etmeye geldin!? Deli misin, nesin? Beni aşağılıyorsun bu 

davranışınla, izin veremem buna!" 

"Madem Çyle, dinle: Senden başka bana yardım edebilecek kimseyi tanımadığım iÖin sana 

geldim... äÅnkÅ sen Çtekilerin hepsinden daha iyisin, yani daha akıllısın, doğru karar 

verebilirsin... Ama şu anda hiÖ kimseye, hiÖbir şeye ihtiyacım olmadığını anlıyorum... Anlıyor 

musun? HiÖbir şeye..: Kimsenin, hiÖ kimsenin ne yardımına, ne ilgisine ihtiyacım var... Ben... 

yapayalnızım... Neyse, yeter artık! Beni rahat bırakın!" 

"Dursana be dilenci kılıklı, dursana be adam! İyice keÖileri kaÖırmış! Bana gÇre hava hoş, 

ama dur da bir dinle: benim de Çzel derslerim yok bu sıralar, zaten tÅkÅrmÅşÅm Çzel dersinin 

iÖine. Ama Bitpazarı'nda Heruvimov adında bir kitapÖı var, bu adam da kendine ÇzgÅ bir tÅr 

Çzel derstir. Ve ben onu beş Çzel derse bile değişmem. Doğal bilimlerle ilgili birtakım 

broşÅrler basıyor bu Heruvimov, Çyle broşÅrler ki, peynir ekmek gibi satılıyor hepsi de... 

Bunların adları bile bir alem! Sen hep benim aptal olduğumu sÇylerdin, ama inan azizim, 

.benden de ahmak olanlar varmış! Adam cahil mi cahil, ama gÅnÅn modasına iyi uyuyor, ben 

de bu konuda kendisini kışkırtıyorum. İşte şurada iki formayı geÖen Almanca bir metin var, 

bana sorarsan şarlatanlık ki o kadar olur! Üzetle, kadın insan mıdır, değil midir, onu 

142 

143 

inceliyor. Ve tabii gÇrkemli bir biÖimde insan olduğunu kanıtlıyor. Heruvimov bu broşÅrÅ 

kadın sorunu ile ilgili olarak yayınlayacak*. Ben de Öevirisini yapıyorum. Adam bu iki 

formayı şişire şişire altı formaya Öıkaracak. Sayfanın yarısını kaplayan gÇsterişli bir de ad 

bulacağız ve elli kÇpekten satacağız tanesini! İyi satacaktır! äeviri iÖin bana forma başına altı 

ruble verecek, demek ki tÅmÅ on beş ruble tutacak. Altı rublesini avans olarak aldım... Bunu 

bitireyim balinalar Åzerine bir Öeviri yapacağım. Daha sonra da Cenfessions'un** ikinci 

bÇlÅmÅnden sıkıcı birtakım dedikoduları Öevirmeyi kararlaştırdık: kimden duymuşsa duymuş, 

Heruvimov, Russo'nun da kendine ÇzgÅ bir RadisÖev olduğunu sÇylÅyor***. Ben de tabii bir 

şey sÇylemedim, canları cehenneme! Ne dersin, "Kadın İnsan mıdır?" broşÅrÅnÅn ikinci 

formasını versem Öevirir misin? Eğer kabul ediyorsan iste metin, işte kéğıt kalem -kéğıt kalem 

bedava- ve işte ÅÖ ruble... Ben iki forma iÖin altı ruble avans aldığıma gÇre, Öevireceğin bir 

forma iÖin bu altı rubleden senin payına ÅÖ ruble dÅşer. äeviriyi bitirince ÅÖ ruble daha 

alırsın. Bir şey daha var: lÅtfen bÅtÅn bunları benim yÇnÅmden bir yardımmış gibi niteleme. 

Hatta, tersine, sen daha kapıdan girerken, acaba Raskolnikov'un bana nasıl bir yardımı 

dokunabilir, diye dÅşÅnÅyordum. Bir kez benim imlém Öok kÇtÅ, ikincisi Almanca'da bazan 

Çyle tÇkezliyorum ki, kimi yerleri olduğu gibi kafadan atıyorum. Yalnız bir şey var: benim 

uydurmalarım aslından daha gÅzel oluyor; zaten beni avutan da bu... Ama kimbilir, belki de 

daha kÇtÅ oluyordur..? Her neyse, kabul ediyor musun Öeviriyi?" 

Raskolnikov hiÖbir şey sÇylemeden Almanca metni ve ÅÖ rubleyi aldı, Öıkıp gitti, Razumihin 

bakakalmıştı ardı sıra. Ama Raskolnikov sokağa Öıkar Öıkmaz birden dÇndÅ ve yemden Ra- 

...kadın sorunu...: O yıllar Rusyasında ateşli tartışmalara yol aÖmıştı. Üzellikle "Sovremennik" 

dergisine bağlı yazarlar kadın haklarını coşkuyla savunuyorlardı (Ürn., äernişevski'nin "Ne

Yapmalı" adlı romanı), (äev.) "Confessions": "İtiraflar": Jan Jak Russo'nun (1712-1778) 

Çzyaşam ÇykÅsel yapıtı. Russo'nun ÇlÅmÅnden sonra yayımlanmıştır. (äev.) ...Russo'nun da... 

RadisÖev...: Yani demokrat, aydınlanman devrimci. (äev.) 

zumihin'in odasına Öıkarak Almanca metni ve ÅÖ rubleyi masanın Åzerine bıraktı, yine hiÖbir 

şey sÇylemeden Öıkıp gitti. 

Sonunda Öileden Öıkan Razumihin: 

"Delirdin mi be adam!" diye bağırdı. "Ne bu, komedi mi oy-nuyorsun burada? Benim bile 

kafamın tasını attırdın! Madem bu oyunları oynayacaktın, ne diye geldin?" 

Raskolnikov merdivenlerden inerken: 

"Bana Öeviri falan gerekli değil..." diye mırıldandı. 

Razumihin de yukardan: 

"Ne gerek sana peki? Şeytan mı?" diye bağırdı. 

Raskolnikov karşılık vermedi, sessizce merdivenlerden inmeye devam etti. 

"Baksana! Nerede oturuyorsun sen?" 

Bu soru da karşılıksız kaldı. . ' - 

"Madem Çyle, cehenneme kadar yolun var!.." 

Raskolnikov sokağa Öıkmıştı bile, Nikolayev kÇprÅsÅnde karşı karşıya kaldığı Öok tatsız bir 

olay bir kez daha ve iyice kendine gelmesine neden oldu: yolda az kalsın bir kupa arabasının 

atları altında kalacaktı; arabacı Öekilmesi iÖin kendisine birkaÖ kez bağırmış, sonunda kamÖıyı 

sırtına şaklatmak zorunda kalmıştı. Delikanlı sırtına inen kamÖıdan Çylesine Çfkeye kapıldı ki, 

bir anda kendisini korkulukların orada buluverdi (kÇprÅnÅn neden yayalara ayrılmış 

bÇlÅmÅnde değil de, arabaların, işlediği bÇlÅmÅnde yÅrÅdÅğÅ de belli değildi), Çfkeyle 

dişlerini gıcırdattı. Gelip geÖenler gÅlÅştÅler: 

"Oh olsun!" 

"Dolandırıcının biri besbelli..." 

"Sarhoş numarası yapıp kendilerini arabaların altına atıyorlar, ondan sonra işin yoksa uğraş 

dur..." 

"Sanatları bu, efendim, geÖimleri bu yoldan*." 

Raskolnikov kÇprÅ korkuluğunun orada sırtını ovuşturup arabanın ardından Çfkeyle bakarken, 

birden birinin avucuna 

O zamanki gazetelerde sık sık, Petersburglu "sefiller"in, sakatlık tazminatı alabilmek iÖin 

kendilerini arabaların altına attıklarına ilişkin yazılar yeralı-yordu (äev.) 

145 

para sıkıştırdığını hissetti. Bu, başÇrtÅlÅ, ayağında keÖi derisinden ayakkabılar bulunan 

yaşlıca bir tÅccar karısıydı; yanında da başı şapkalı, elinde yeşil bir şemsiye bulunan bir kız 

vardı, besbelli kızıydı. "İsa aşkına, kabul et!" diyordu kadın. Raskolnikov parayı aldı; kadınla 

kızı yÅrÅyÅp gittiler. Bıraktıkları para yirmi kÇpekti. Giyim kuşamına ve haline bakıp onu bir 

yoksula, hatta sokaklarda Allah rızası iÖin para toplayan profesyonel bir dilenciye 

benzetmişlerdi; kazandığı yirmi kÇpeği ise, kadınların yÅreğini sızlatan kamÖı vuruşuna 

borÖluydu. 

Yirmi kÇpeği avucunda sıkarak on adım kadar yÅrÅdÅ, sonra saray yÇnÅnden Neva'ya doğru 

baktı. GÇkyÅzÅnde bir tek bulut yoktu. Neva'nın sularıysa, onda pek az gÇrÅlen bir biÖimde, 

neredeyse mavimsi bir renk almıştı. Katedralin kubbesi Çylesine işiyordu ki, Åzerindeki her 

sÅs ayrıntılarıyla gÇrÅlebiliyordu; zaten kÇprÅ Åzerinde nÇbetÖi kulÅbesine yirmi adım 

uzaklıktan olduğunca, başka hiÖbir yerden bÇylesine gÅzel gÇrÅnmezdi katedral. KamÖının 

acısı geÖmiş ve Raskolnikov olayı unutmuştu: şu anda belirgin olmayan, ama tedirgin edici 

birtakım dÅşÅncelerle doluydu kafası. Üylece ayakta duruyor ve gÇzlerini kırpmadan uzaklara 

bakıyordu; Öok iyi bildiği bir yerdi burası. àniversiteye devam ettiği gÅnlerde, daha Öok da 

eve dÇnÅşlerinde, hep bu noktada durur, bu gerÖekten bÅyÅleyici manzarayı seyreder ve her 

seferinde de pek belirgin olmayan ve neyin nesi olduğunu pek ÖÇzÅmleyemediği bir duyguya

kapılarak şaşırır kalırdı. Bu gÇrkemli manzara onda her zaman, aÖıklanması pek kolay 

olmayan soğuk bir etki bırakırdı; tÅmÅyle dilsiz ve sağırmış gibi gelirdi ona bu gÇzalıcı 

gÅzellik. Kapıldığı gizemli ve iÖ karartıcı duygular onu şaşırtır, ne kendisine, ne de geleceğine 

gÅvenmediği iÖin bu duyguların ÖÇzÅmlenmesine girişmeyi hep ertelerdi. Şu anda birdenbire 

o eski kuşkularını, ÖÇzÅmsÅz kalan sorularını hatırlamış ve bu durum ona pek de rastgele gibi 

gÇrÅnmemişti. Eskiden dÅşÅndÅğÅ konuları şu anda da dÅşÅnecekmiş gibi, eskiden ilgilendiği 

manzaraya şu anda da aynı ilgiyi gÇsterecekmiş gibi aynı yerde durup oyalanıyor olmasını 

oldukÖa tuhaf buidu. Buna hem gÅlecek gibi oluyor, hem de derin bir acı duyuyordu. Şimdi 

bÅtÅn bu geÖmiş, eski dÅ- 

146 

şÅnceleri, eski sorunları, eski konulan, eski izlenimleri, etkile-nimleri, tÅm bu manzara, 

kendisi, her şey... her şey... aşağılarda, ayağının altındaki uzak birtakım derinliklerdeymis gibi 

gÇrÅnÅyordu. Sanki kendisi yukarılara uÖmuş ve her şey bir anda gÇrÅnmez olmuştu... 

Dalgınca yaptığı bir el hareketi ona birden avucunda sımsıkı tutmakta olduğu parayı hatırlattı. 

Avucunu aÖıp paraya dikkatle baktı, kolunu genişÖe aÖarak yirmi kÇpeği suya fırlattı. Sonra 

evine doğru yÅrÅmeye başladı. Şu anda herkesle ve her şeyle ilişkisini makasla kesmiş gibi 

hissediyordu kendisini. 

Odasına dÇndÅğÅnde akşam oluyordu, demek ki altı saat gibi bir zaman geÖirmişti dışarda. 

Eve dÇnerken nerelerden, nasıl geÖmiş, hiÖbir şey anımsamıyordu. Hemen soyundu ve catlarcasına 

koşturulmuş bir beygir gibi titreyerek sedirine uzandı, paltosunu Åzerine Öekti, 

kendinden geÖercesine uykuya daldı... 

Duyduğu korkunÖ bir Öığlıkla zifiri bir karanlığa uyandı. Tanrım, bu nasıl Öığlıktı bÇyle! 

BÇyle anormal sesleri, bÇyle ulumaya benzer Öığlıkları, diş gıcırdatmaları, gÇzyaşlarını, dayak 

ve kÅfÅrleri ne gÇrmÅş, ne duymuştu. BÇylesine bir kudurmayı, hayvanlaşmayı, dÅşÅnse 

gÇzÅnde canlandıramazdı. Her an dehşetten irkilerek, yattığı yerden doğrulup oturdu. Ama 

dayak, Öığlıklar, inlemeler, sÇvgÅler gitgide artıyordu. Birden şaşkınlıktan donacak gibi oldu: 

ev sahibi kadının sesi gelmişti kulağına. Kadın uluyor, inliyor, bağıra bağıra anlaşılmaz bir 

şeyler sÇylÅyor, artık dÇvmemeleri iÖin yalvarıyordu; ÖÅnkÅ merdivenlerde acımasızca 

dÇvÅlen ev sahibi kadından başkası değildi. Dayak atan adam da Çylesine Çfkelenmiş, daha 

doğrusu Çfkeden kudurmuş gibiydi ki, o da Öabuk Öabuk, tıkana tıkana, anlaşılmaz bir şeyler 

sÇylÅyor, ama sesi hırıltı gibi Öıkıyordu. Raskolnikov birden dalda yaprak gibi titredi: sesi 

tanımıştı; İlya Petro-viÖ'in sesiydi bu. Buradaydı İlya PetroviÖ ve ev sahibi kadını dÇvÅyordu! 

Tekmeliyor, başını merdivenlere Öarpa Öarpa acımasızca dÇvÅyordu kadını- duyulan 

Öığlıklardan, gelen seslerden bu aÖıkÖa anlaşılıyordu. Ne oluyordu bÇyle, dÅnya tersine mi 

dÇnmÅştÅ? BÅtÅn katlarda kapıların aÖıldığı, kiracıların sahanlıklara ÅşÅştÅkleri duyuluyordu. 

Sesler geliyordu dÇrt yan- 

147 

dan. AÖılan kapılar, Öarpılarak kapatılan kapılar, sesler, sesler... Raskolnikov durmadan, "Ama 

niÖin? Neden bunlar? Ve nasıl bÇyle..?" diye yineleyip duruyordu; cinlere tutulduğunu 

sanmaya başlamıştı. Ama hayır, sesler son derece netti, yanılması olanaksızdı. Üyleyse şu 

anda kendisine de gelebilirlerdi... "Şey iÖin... dÅn olanlar hani... Aman Tanrım!" Kapıyı 

Öengellemeye davrandı, ama kolunu kaldırmayı bile başaramadı, zaten bunun bir yararı da 

yoktu. İÖine, nerdeyse tÅm varlığını uyuşturan mÅthiş bir korku ÖÇkmÅştÅ... Ama işte bitmez 

tÅkenmez bir on dakika sÅren bu cehennemi gÅrÅltÅ dinmeye başlamıştı. Ev sahibi kadın 

inleyip ağlamaya, İlya PetroviÖ ise gÇzdağı vermeye ve sÇvÅp saymaya devam ediyordu. Ama 

işte sonunda İlya PetroviÖ de susmuştu. "Aman Tanrım! GerÖekten de gitti mi acaba?" Ve iste 

hélé inleyip ağlayarak ev sahibi kadın da gidiyordu... İşte . kapısı da gÅrÅltÅyle kapandı... İşte 

merdivenlerdeki insanlar da, kimi bağıra bağıra tartışarak, kimi fısıl fısıl konuşarak dairelerine 

Öekildi. Herhalde Öok kalabalıktı dışarısı, neredeyse bÅtÅn apartman halkı dışarı

uğramıştı. "Aman Tanrım! BÅtÅn bunlar olacak şey mi? Hem onun ne işi vardı burada, ne iÖin 

gelmişti buraya?" 

Bitkin bir şekilde yatağına yığıldı, ama artık uyuyumadı. ÜmrÅnce bilmediği bir acı, sonsuz 

bir dehşet iÖinde yarım saat kadar dÇndÅ durdu. Sonra birden odası ışığa boğuldu: bir elinde 

mum, bir elinde Öorba késesi Nastasya girdi iÖeri. Dikkatle bakıp onun uyumadığ'nı gÇrÅnce 

getirdiklerini masanın Åzerine koydu. 

"DÅnden beri ağzına bir lokma bir şey koymadın ve bÅtÅn gÅn deli gibi dolaşıp durdun, hem 

de bu ateşle..." 

"Nastasya... Ev sahibini niÖin dÇvdÅler?" 

Nastasya ona dikkatle baktı: 

"Ev sahibini mi? Kim dÇvdÅ?" 

"Az Çnce... yarım saat Çnce yani. İlya PetroviÖ... Komiser muavini... Merdivenlerde... NiÖin 

dÇvdÅ onu bÇyle? Ve niÖin gelmiş o adam buraya?" 

Nastasya karşılık vermedi, kaşları Öatık onu uzun uzun sÅz-. dÅ. Delikanlı bu bakışlardan 

rahatsız olmuş, hatté korkmuştu. 

148 

"Nastasya niÖin bir şey sÇylemiyorsun?" dedi sonunda cılız bir sesle, Årkek Årkek. 

Nastasya duyulur duyulmaz bir sesle ve kendi kendine ko-. nuşur gibi: 

"Kan bunun nedeni..." dedi. "Hep kandan oluyor bunlar..." 

Raskolnikov bir anda .bembeyaz kesildi, duvara doğru geriledi: 

"Kan mı? Ne kanı?.." 

Nastasya hep Çyle suskun, ona bakmaya devam ediyordu. Sonunda yine sert, kararlı bir sesle: 

"Ev sahibini kimse dÇvmedi" dedi. 

Raskolnikov gÅÖlÅkle soluyordu. Nastasya'ya bakarak ve Çncekinden de Årkek bir sesle: 

"Ama ben duydum" dedi. "Uyumuyordum... İste şurada oturuyordum... Her şeyi duydum... 

Komiser muavini geldi, herkes merdivenlere Öıktı..." 

"Buraya kimse germedi. Kan bu sende bağıran. Kan akacak yer bulamayıp da karaciğerde 

tıkanır kalırsa, iste bÇyle hayal gÇrmeye baslar insan... SÇyle bakalım: yemek yiyecek misin?" 

Raskolnikov karşılık vermedi. Nastasya da Öıkmıyor, gÇzlerini ona dikmiş, Çylece duruyordu. 

"Nastasyacığım bana şu versene..." 

Nastasya aşağı indi, iki dakika sonra da beyaz bir toprak maşrapayla dÇndÅ. Ama 

Raskolnikov'un hatırlayabildiği buraya kadardı. Sudan ancak bir yudum iÖebilmiş, geri 

kalanını gÇğsÅne boşaltmıştı. Sonrası karanlıktı, kendini kaybetmişti. 

III 

Ancak tÅm hastalığı sÅresince kendinde olmadığı da sÇylenemezdi; sayıklamalı, yarı bilinÖli 

bir humma haliydi bu. Nitekim sonraları bu gÅnlere ilişkin pek Öok şeyi hatırladığını gÇrdÅ. 

Bazen Öevresinde bir sÅrÅ insanın toplaştığını, kendisini bir yerlere gÇtÅrmek istediklerini, bu 

konuda tartışıp kavga ettiklerini gÇrÅr gibi oluyordu. Bazen de birden odasında yapayalnız 

kaldığını, herkesin kendisinden korkup Öekildiğini, yalnız arada bir 

149 

kapıyı aralayıp kendisine baktıklarını, aralarında bir şeyler konuşup gÅlÅştÅklerini, kendisiyle 

alay ettiklerini, gÇzdağı verdiklerini gÇrÅr gibi oluyordu. Nastasya'yı sık sık yanında 

gÇrdÅğÅnÅ hatırlıyordu; bir başkasını daha hatırlıyor, ama Öok iyi tanıdığını sanmasına 

rağmen bunun kim olduğunu tam Öıkara-mıyordu; hatté bu nedenle ÅzÅldÅğÅ, ağladığı bile 

olmuştu. Bazen bir aydır yatmaktaymış gibi geliyor, bazen, daha aynı gÅnÅn sÅrmekte 

olduğunu sanıyordu. Ama onu, o işi tÅmÅyle unutmuştu. Buna karşılık hiÖ unutmaması 

gereken bir şeyi unuttuğunu her an hatırlıyor, hatırladıkÖa da acıyla inliyor, mÅthiş 

Çfkeleniyor, ulanılmaz bir korkuya kapılıyordu. BÇyle durumlarda yatağından fırlıyor, 

kaÖmak istiyor, ama her seferinde de birisi onu durduruyor, o da yeniden bitkin dÅşÅp kendini 

kaybediyordu. Sonunda bir gÅn tÅmÅyle kendine geldi.

Sabah, saat on gibiydi. Hava eğer aÖıksa, sabahın bu saatinde gÅneş hep bir şerit halinde 

odasının sağ duvarını yalayarak kapının yanındaki kÇşeyi aydınlatırdı. Yatağının yanında 

Nastas-ya ve kendisini merakla sÅzen, hiÖ tanımadığı bir adam duruyordu. Sırtında kaftan 

bulunan, sakallı, genÖten biriydi bu, gÇrÅnÅşÅne bakılırsa artel Åyesiydi*. Yarı aralık kapının 

gerisinde ev sahibi kadın gÇrÅnÅyordu. Raskolnikov yatağında doğruldu: 

"Bu kim, Nastasya?" 

Nastasya: 

"äok şÅkÅr kendine geldi!" dedi. 

Artel Åyesi gÇrÅnÅşlÅ adam: 

"Kendine geldi!" diye doğruladı. 

Kapı aralığından bakmakta olan ev sahibi kadın Raskolni-kov'un kendine geldiğini Çğrenince 

hemen kapıyı kapatıp gizlendi. Son derece utangaÖ, sıkılgan bir kadındı bu; konuşmalara 

katılmak, aÖıklamalarda bulunmak onun katlanamayacağı şeylerdi. Kırk yaşlarındaydı, 

şişman, yağlı, kara kaşlı, kara gÇzlÅ bir kadındı. Şişmanlık ve tembelliğin verdiği sevecen bir 

havası vardı; sıkılganlık konusunda ise eşi benzeri yoktu. 

Raskolnikov bu kez doğrudan artel Åyesi gÇrÅnÅşlÅ adama sordu: 

Artel: Kol gÅcÅne dayanan meslek mensuplarının oluşturdukları bir tÅr kooperatif. (äev.) 

150 

"Siz... Kimsiniz?" 

Ama bu sırada kapı yeniden ardına kadar aÖıldı ve Razumi-hin gÇrÅndÅ; boyu uzun olduğu 

iÖin hafifÖe eğilerek girmişti iÖeri: 

"Oda değil vapur kamarası!" diye bağırdı iÖeri girerken. "Hep kafam tavana tosluyor. Bir de 

sen buraya ev diyorsun! Nasıl, kendine gelebildin mi kardeş? Şimdi Paşenka'dan duydum." 

"Daha simdi kendine gelebildi" dedi Nastasya. 

Artel Åyesi gÇrÅnÅşlÅ adam da gÅlÅmseyerek doğruladı Nastasya'yı: 

"Daha şimdi kendilerine gelebildiler." 

Razumihin birden adama dÇndÅ ve: 

"LÅtfen kim olduğunuzu Çğrenebilir miyim?" dedi. "Benim adım Vrazumihin; herkesin 

sÇyleyegeldiği gibi Razumihin değil, Vrazumihin, Åniversite Çğrencisiyim, bir soylunun 

oğluyum, bu da benim dostum. Siz de kim olduğunu sÇyler misiniz?" 

"Artel Åyesiyim, buraya tÅccar Şelopayev tarafından bir is iÖin gÇnderilmiş bulunuyorum." 

Razumihin masanın bir yanındaki iskemleye otururken, adama da ÇbÅr iskemleyi gÇsterdi: 

"Buyrun, oturun." Sonra Raskolnikov'a dÇnerek devam etti. "Kendine gelmekle Öok iyi ettin, 

kardeş. BugÅn dÇrdÅncÅ gÅn ki, ağzına bir lokma bir şey koymadın. Yalnızca birkaÖ kasık Öay 

iÖirebildik. İki kez Zosimov'u getirdim buraya. Zosimov'u hatırlıyor musun? Seni sıkı bir 

şekilde muayene etti ve hiÖbir şeyin olmadığını sÇyledi. Sinirsel bir şeymiş... KÇtÅ beslenme 

sonucu sinir zayıflığı... Ama geÖermiş... Aferim su Zosimov'é! Doğrusu esaslı başladı 

tedaviye!" Sonra yeniden artel Åyesine dÇndÅ. "Sizi tutmayayım, buyrun, ne istiyordunuz? 

Ha, Rodya! Artelden bu ikinci gelişleri, yalnız ilk gelen bu arkadaş değildi, bir baskasıydı ve 

biz kendisiyle iyi anlaşmıştık. Sizden Çnce gelen kimdi?" 

"Ünceki gÅn geleni kastediyorsunuz herhalde? Aleksey SemyonoviÖ'ti, o da bizim 

arteldendir." 

"O sizden daha anlayışlıydı galiba, Çyle değil mi?" 

"Evet, doğrusu kendileri benden daha gÇsterişlidirler." 

"Sizi kutlarım. Evet ne diyecektiniz?" 

Artel Åyesi, Raskolnikov'a dÇnerek: 

"Sorun şu efendim" dedi: "Sizin de adını duyduğunuzu sandığım Afanasiy İvanoviÖ Vahruşin, 

annenizin ricası Åzerine, ku- 

151

uluşumuz aracılığıyla adınıza bir para havalesi Öıkarmış bulunuyor. Afanasiy İvanoviÖ, yine 

annenizin ricası Åzerine, kendinize geldiğinizde size otuz beş ruble verilmesini bildiren bir 

mektubu Semyon SemyonoviÖ'e vermiş. Bilmem haberiniz var mıydı?" 

Raskolnikov dÅşÅnceli dÅşÅnceli: 

"Vahruşin... Vahrusin.... Evet, hatırlıyorum" diye mırıldandı. 

"Duyuyor musunuz, tÅccar Vahruşin'i tanıyor" diye bağırdı Razumihin. "Demek ki kendinde 

olmaması gibi bir durum yok. GÇrÅyorum ki, siz de anlayışlı bir adammışsınız!... Doğrusu 

akıllıca sÇzler dinlemek bayağı gÅzel oluyor." 

"Evet efendim, Vahrusin... Afansiy İvanoviÖ Vahruşin... Anneniz kendisi aracılığıyla daha 

Çnce de para gÇndermişti size. İşte bu kez de anneciğinizin ricasını geri Öevirmeyerek, 

Semyon SemyonoviÖ'e size otuz beş ruble vermesi iÖin haber gÇndermişler." 

"Bu kez de" sÇzÅnÅ nasıl da fiyakalı sÇylediniz! "Anneciğiniz" de fena değil... SÇyler misiniz 

lÅtfen: sizce arkadaşım kendinde mi, değil mi?" 

"Bana gÇre hava hoş. Ama bir makbuz imzalaması gerekiyor." 

"Ondan kolay ne var! Nedir o elinizdeki, defter mi?" 

"Defter efendim, işte..." 

"Verin bana. Evet Rodya, sen de kalk bakalım. Ben seni tutarım. Şuraya bir imza Öiziktiriver. 

Al kalemi, ÖÅnkÅ kardeş, şu anda para bize havadan bile daha gerekli." 

Raskolnikov kalemi iterek: 

"Gerekli değil" dedi. . 

"Ne gerekli değil?" . 

"İmzalamayacağım." 

"Yahu, etme, makbuz olmadan olur mu?" 

"Bana... para gerekli değil..." 

"Sana para gerekli değil'ha! Atıyorsun kardeş, ben tanığım! Siz hiÖ merak etmeyin, dalga 

geÖiyor... Hasta olmadığı zaman da bÇyledir o... Siz kafası Öalışan bir adamsınız, birlikte onu 

idare ederiz, daha doğrusu elini... tuttuğumuz gibi imzasını attırıveri-riz. Gelin, yardım edin 

bana..." 

"Bir başka gÅn geleyim isterseniz..." 

"Yo, yo, ne diye bir kez daha zahmete katlanacaksınız..? Kafası Öalışan bir adamsınız siz... E, 

Rodya, konuğu daha fazla tutmayalım... Bak, seni bekliyor" Ve Razumihin gerÖekten de Raskolnikov'un 

elinden tutup makbuzu imzalatmaya Öalıştı. 

"Bırak, ben kendim imzalarım" dedi Raskolnikov ve kalemi alıp imzasını attı. Artel Åyesi 

paraları verdi ve gitti. 

"äok gÅzel! Şimdi sÇyle bakalım kardeş, bir şey yemek ister miydin?" 

"İsterim." 

"äorbanız var mı?" 

Baştan beri odada bulunan Nastasya: 

"Var, yalnız dÅnkÅ" dedi. 

"Patatesli pirinÖ Öorbası mı?" 

"Patatesli pirinÖ Öorbası." 

"Nasıl, ezbere biliyorum değil mi? Hemen getir Öorbayı, yanında Öay da olsun." 

"Simdi." 

Raskolnikov her şeye derin bir şaşkınlık ve anlamsız bir korkuyla bakıyordu. HiÖ 

konuşmamaya ve daha sonra neler olacağını beklemeye karar vermişti. "Sanırım artık hayal 

gÇrmÅyorum" diye dÅşÅnÅyordu, "gerÖeğe benziyor bÅtÅn bu olanlar..." 

İki dakika kadar sonra Nastasya Öorbayı getirdi, Öayın da biraz sonra hazır olacağını bildirdi. 

äorbanın yanı sıra iki kaşık, iki tabak, tuzluk, biberlik, sığır eti iÖin hardal, tertemiz bir sofra 

ÇrtÅsÅ de getirmişti. BÅtÅn bunlar bu odada uzun bir sÅredir bÇylesine dÅzenlilik iÖinde 

gÇrÅlmemiş şeylerdi.

"Fena değil. Baksana. Nastasyacığım. Praskovya Pavlovna iki sise de bira gÇnderseydi, hiÖ 

fena olmazdı hani... İÖerdik..." 

"Sen de az aÖıkgÇzlerden değilsin!" diye mırıldanan Nastasya biraları almaya gitti. 

Raskolnikov vahşi bir hayvan gibi bÅyÅk bir gerginlikle Öevresini sÅzmeye devam ediyordu. 

Bu arada Razumihin sedire onun yanına oturdu ve Raskolnikov'un onun yardımına hiÖ de 

ihtiyacı olmamasına rağmen, sol kolunu uzatıp bir ayı kabalı-ğıyla arkadaşının basını 

kucakladı, sağ eliyle de, ağzı yanmasın diye defalarca Åflediği Öorba dolu kaşığı arkadaşının 

ağzına gÇtÅrdÅ. Ama Öorba zaten ılıktı. Raskolnikov Öorbayı iştahla iÖmeye başladı. Ama 

birkaÖ kaşıktan sonra Razumihin birden durdu 

153 

ve Öorbadan daha fazla iÖip iÖemeyeceğini Zosimov'a danışmaları gerektiğini sÇyledi. 

Bu sırada Nastasya elinde iki şişe birayla iÖeri girdi. 

"äay ister misin?" 

"Evet." 

"Nastasya, fırla, Öay getir; herhalde artık Öay iÖin de danışmamız gerekmiyor. Ama bak 

biracıklar burada işte!" 

GeÖip kendi sandalyesine oturdu, Öorbayı, sığır etini ÇnÅne Öekti ve gÅnlerdir bir şey yememiş 

bir insan iştahıyla yemeğe başladı. Tıkabasa sığır etiyle dolu ağzında dilini dÇndÅrebildiğince; 

"Rodya, kardeş" dedi, "ben artık senin burada hergÅn bÇyle yemek yer oldum. Senin ev 

sahibin Pasenka var ya, o gÇnderiyor bunların hepsini; doğrusu Öok candan ağırlıyor kadın 

beni. Bana ille de bir şeyler vermesi iÖin direttiğim yok, ama verdiğinde karşı da 

koymuyorum. İşte Nastasya da Öayı getirdi. Nasıl da becerikli! Nastasyacığım, bira ister 

miydin?" 

"Nasıl da alay edersin insanla!" 

"Peki, Öay?" 

"äay, olur." 

"Al Öaydanlığı. Ama dur, senin Öayını "ben koyayım: geÖ masanın başına." 

Bir anda yÇnetimi eline aldı. Bir fincan Öay doldurdu, sonra bir ikincisini doldurdu. Yemeğini 

bırakıp sedire Raskolnikov'un yanına oturdu ve tıpkı az Çnce yaptığı gibi sol koluyla 

arkadaşının basını doğrultup, sanki onun hastalıktan kurtulmasının can alıcı noktası bu Åfleme 

isindeymiş gibi, bÅyÅk bir gayretle ve aralıksız Åfleyerek cay .kaşığıyla hastaya Öay iÖirmeye 

başladı. Raskolnikov kimsenin yardımı olmaksızın yatağında doğrulup kendi başına Öay 

iÖmek bir yana; hatta kalkıp yÅrÅyebilecek kadar kendini iyi hissetmesine rağmen, susuyor ve 

Razumihin'e karşı koymuyordu. Ama tuhaf, hatta belki de hayvansı denilebilecek bir 

kurnazlık gelmişti aklına: bir sÅre iÖin, iyileştiğini, gÅcÅnÅn yerine geldiğini gizlemek ve 

bakalım ne olacak diye beklemek istiyordu. Ama birden iÖinde kabaran tiksintiyi tutamadı, on 

kasık kadar Öay iÖtikten sonra, birden kaşığı itti, hırÖın bir savurusla başım Razumihin'in 

kolundan kurtarıp yastığa attı. GerÖekten de tertemiz kılıflı, kuş tÅyÅnden bir yastık vardı ba- 

154 

sının altında. Bunu da farketmiş, bu da Çzellikle dikkatini Öekmişti. 

Yeniden masaya geÖip yemeğini yemeye ve birasını iÖmeye 

koyulan Razumihin: 

"Pasenka bugÅn bize ahududu reÖeli gÇndermeli" dedi "bu adama iÖecek bir şeyler 

hazırlamamız gerek." 

"Nerden bulsun Pasenka sana ahududu reÖelini?" diye sordu Nastasya; Öay tabağını acık 

avucunun beş parmağı Åzerinde tutuyor ve Öayı ağzında tuttuğu "şekerin arasından" sÅzerek 

iÖiyordu. 

"Ahududu, dostum, bakkalda satılır. Biliyor musun Rodya, senin haberin yokken burada neler 

oldu neler? Adresini bile bırakmadan benden bir hırsız gibi kaÖıp gittiğin gÅn, Çyle bir Çfkeye

kapıldım ki, seni arayıp bulmaya ve hakettiğin şekilde cezalandırmaya karar verdim. Hemen o 

gÅn ise giriştim. Dolaş babam dolaş, ara babam ara! Şimdiki adresini unutmuştum, daha 

doğrusu hiÖ bilmiyordum. Eski oturduğun eve gelince, hatırladığım tek şey, bunun "Beş 

KÇse"de Harlamov'un evi olduğuydu. Haydi bakalım, bu kez de Harlamov'un evini ara! 

Derken, yanliş hatırladığımı, bu evin Harlamov'un değil, Buh'un olduğunu Çğrenmeyeyim mi? 

İnsan bazen sesleri nasıl da karıştırıyor! Neyse, bu iş daha da canımı sıktı. O Çfkeyle ertesi 

gÅn adres bÅrosuna başvurdum ve... şimdi sıkı dur: iki dakika iÖinde Öıkarıp bana adresini 

verdiler. Meğer oraya kayıtlıymışsın!" 

"Kayıtlı mıymışım?!" 

"Hem de nasıl... Oysa benden Çnce birisi general Kobelyov'un adresim sormuştu, ne kadar 

aradılarsa bir tÅrlÅ bulamadılar. Neyse uzun hikéye. Buraya gelir gelmez senin bÅtÅn islerini, 

her şeyini Çğrendim; hakkında bilmediğim hiÖbir şey yok. İşte Nastasya da biliyor: Nikodim 

FomiÖ'le tanıştım, İlya PetroviÖ'le de... Sonra,'kapıcıyla ve karakol sekreteri bay Aleksandr 

GrigoryeviÖ Zamyotov'la... Ve son olarak Pasenka ile tanışmak onuruna erdim; Nastasya da 

biliyor ya!" 

Nastasya anlamlı anlamlı gÅlerek: 

"Kadını bastan Öıkardın!" dedi. 

"Sekeri bardağın iÖine koysanıza Nastasya Nikiforovna!" 

Nastasya gÅlmekten kırılacaktı nerdeyse. 

"İt herif!" dedi; gÅlmesi biraz yatışınca ekledi. "Nikiforovna değil, Petrova, benim adım." 

155 

"Birbirimize saygılı olalım. Neyse kardeş, başını ağrıtmayayım, burada senin hakkında 

yayılmış olan birtakım saÖma Çnyargıları kÇkÅnden yok etmek iÖin sÇyle esaslı bir şekilde 

hava attım, ama doğrusu Paşenka benden baskın Öıktı. Bu kadının bÇylesine... Nasıl diyeyim... 

Avenante* olabileceğini hiÖ sanmazdım doğrusu. Sen ne dersin, ha?" 

Raskolnikov ağzını aÖıp tek kelime sÇylemiyor, ama bakışlarını da Razumihin'den 

ayırmıyordu. Razumihin onun susuşuna hiÖ alınmamıştı, hatta kendisini onaylayan bir yanıt 

almışcası-na: , 

"Hatta her bakımdan... Her bakımdan kusursuz bir kadın" dedi. 

Konuşmadan anlaşılmaz bir zevk duyduğu belli olan Nas-tasya: 

"Seni alÖak herif seni!" diye sÇylendi. 

"İşin kÇtÅ yanı su ki, kardeş, sen daha işi baştan yanlış tutmuşsun. Ona karşı davranışların 

bÇyle olmamalıydı. Değişik bir huyu var kadının. Neyse, bu huy meselesini daha sonra 

konuşuruz... Ama onu sana yemek gÇndermemeye cesaret edebilecek hale nasıl getirdin, 

doğrusu meraka değer. Ya da meselé şu borÖ senedi işi? Üyle bu senedi imzalayabilmesi iÖin 

insanın aklını kaÖırmış olması gerek! Ya da alalım kızıyla planlanan evlenme işini..? Her şeyi 

biliyorum! Farkındayım, eşeklik ediyorum, hassas yerlerine dokunuyorum: dangalaklığım iÖin 

bağışla! Dangalaklık dedim de: şu Praskovya Pavlovna, kardeş, hiÖ de ilk bakışta sanıldığı 

kadar budalaya benzemiyor, Çyle değil mi?" 

Raskolnikov başka yana bakarak, ama artık susmaktansa konuşmanın daha uygun olacağını 

dÅşÅnerek, dişleri arasından: 

"Evet..." diye mırıldandı. 

Onun kendisine cevap vermesine sevinmişe benzeyen Razumihin: 

"Üyle değil mi ama!" diye bağırdı. "Ama akıllı olduğu da sÇylenemez, Çyle değil mi? 

GerÖekten, gerÖekten Öok tuhaf bir kadın! Doğrusu ben de ne yapacağımı şaşırdım!... Rahat 

rahat bir kırkında olmasına rağmen, otuz akımdayım, diyor... Vallahi, hakkı da yok değil! 

Sana yemin ederim ki, kardeş, daha Öok akla 

Avenante: (Fr.) Hoş, cazip, sevimli, (äev.) 

156

dayalı yargılarım var onun iÖin, ama bunları metafizik bir biÖimde dile getiriyorum. Aramızda 

Çyle birtakım işaretler kuruldu ki, cebir hiÖ kalır bunların yanında! HiÖbir şey anlamıyorum! 

Neyse, hepsi saÖma şeyler bunların. Yalnız bir şey var: kadın baktı ki, sen Çğrenciliği bıraktın, 

Çzel derslerini kaybettin, ÅstÅn basın da bÇyle dÇkÅlmeye başladı, kızının da Çlmesi Åzerine 

seni aile halkından saymak iÖin ortada bir neden kalmadığını dÅşÅnmeye başladı, birdenbire 

ÅrktÅ senin anlayacağın. Üte yandan sen de kabuğuna Öekilmişsin, hiÖ kimseyle bir ilişkin 

kalmamış, bu durum karşısında kadın, seni kapı dışarı etmeye karar verdi. Aslında Öoktandır 

buna niyetliymis, ama elindeki senede aÖıyormuş. Bu bÇyleyken sen de, borcunu annenin 

Çdeyeceğine inandırmaya calısıyormuşsun onu..." 

"AlÖakÖa birseydi Çyle sÇylemem..;. Annemin kendisi neredeyse dilenecek durumda... Evden 

kovmasınlar, yemek versinler diye uydurmuştum bu yalanı." 

"äok da akıllılık etmişsin. Yalnız, şu saray danışmanı, aynı . zamanda da işadamı olan Bay 

äebarov'un işin iÖine girmesi her şeyi altÅst etmiş. O olmasaydı, Paşenka bir başına hiÖbir şey 

yapamazdı, Öok utangaÖ bir kadındır kendisi. Ama işadamında utanma olur mu? Tahmin 

edebileceğin gibi ilk işi,''Senette yazılı parayı kurtarabilir miyiz? diye sormak olmuş. Kadın 

da, 'Evet', demiş, 'ÖÅnkÅ onun Çyle bir annesi var ki, yÅz yirmi beş ruble è emekli aylığıyla ne 

yapar eder oğlunun borcunu Çder; sonra yine onun Çyle bir kızkardeşi var ki, kardeşi iÖin 

kÇleliğe bile razı olur'. Eh, adamın dayandığı nokta da bu olmuş. Sen ne kıpırda-I yıp 

duruyorsun Çyle Allah aşkına..? BÇylece, kardeş, ben senin bÅtÅn gelmişini geÖmişini 

Çğrenmiş bulunuyorum. Kendisine yakın olduğun gÅnlerde Pasenka'ya boşuna aÖılmamışsın. 

Seni sevdiğim iÖin sÇylÅyorum... Sorun şu: dÅrÅst, duygulu insanlar iÖtenlikle her bir şeylerini 

sÇylerler, işadamları ise kulak kesilir, r duyduklarını Öıkarları yÇnÅnde kullanırlar. Paşenka 

senedi sÇzde karşılığını alarak äebarov'a ciro etmiş, o da utanıp sıkılmadan bunu tahsile 

koymuş, èşte ben bÅtÅn bunları, bu vicdansızlıkları Çğrenince, äebarov denilen adama esaslı 

bir şekilde Öıkışmaya j hazırlanıyordum ki, sorunu Paşenka ile aramızda ÖÇzÅmleyi-i verdik. 

Senin parayı Çdeyeceğine kefil oldum ve Pasenka'ya se-1 netle ilgili olarak başlatılan 

işlemleri durdurmasını sÇyledim. 

157 

Duyuyorsun değil mi kardeş, sana kefil oldum? äebarov'u Öağırdık, aÖıktan bir on ruble verip 

senedi kendisinden geri aldık.' işte su anda bu senedi size takdimle şeref duyuyorum, artık 

sÇzÅnÅz senet yerine geÖmektedir, buyrun alın ve usulÅnce yırtın." 

Razumihin senedi masanın Åzerine bıraktı; Raskolnikov gÇz ucuyla sÇyle bir baktıktan sonra 

hiÖbir şey sÇylemeden başını duvardan yana dÇndÅrdÅ. Razumihin gÅcenir gibi oldu. Bir 

dakika kadar kimse konuşmadı, sonra Razumihin: 

"Anlaşılan gene bir dangalaklık yaptım kardeş" dedi. "Seni biraz eğlendirmek, gevezelik 

ederek oyalamak istemiştim. Ama anlaşılan canını sıktım." 

Raskolnikov karşılık vermedi, bir dakika kadar sustuktan sonra, başım Öevirmeden sordu: 

"Sayıkladığım sıra gÇrÅp de tanıyamadığım sen miydin?" "Bendim hatta bu yÅzden Çyle 

Çfkelendin ki... Hele Zamyo-tov'u getirdiğimde...!" 

Raskolnikov hızla başını Öevirdi, gÇzlerini Razumihin'e dikti: 

"Zamyotov'u mu? Karakol sekreterini? İyi ama niÖin?" "Dur yahu, ne heyecanlanıyorsun..? 

Seninle tanışmak istedi; kendisi istedi, ÖÅnkÅ senden epey sÇz ettik kendisiyle... Yoksa senin 

hakkında bunca şeyi nasıl Çğrenebilirdim? Doğrusu, kardeş, yaman adam, hatta olağanÅstÅ... 

Tabii, kendince... Şimdi dostuz kendisiyle, hemen her gÅn gÇrÅşÅyoruz. Ben de bu semte 

tasındım da... Tabii, senin haberin yoktu? Yeni taşındım daha. Kendisiyle bir iki kez 

Laviza'ya gittik. Laviza'yı hatırlıyor musun? Hani şu Laviza İvanovna canım..?" "Birşeyler 

sayıkladım mı?" "Hem de nasıl! Kendinde değildin ki!.." "Neler sayıkladım?" 

"Hayda..! Neler sayıklamış! Ne sayıklayacaksın yahu..! Hadi bakalım, kardeş, kaybedecek 

zamanımız yok, hemen isimize bakalım." 

Razumihin iskemlesinden kalkıp kasketini aldı. "Neler sayıkladım?"

"Amma Åsteledin ha! Yoksa bir gizini aÖmış olmaktan rnı korkuyorsun? Korkma, kontes 

hazretleri Åzerine hiÖbir şey sÇylemiş değilsin!.. Birtakım buldoglardan, kÅpelerden, zincirler- 

158 

den, Krestovski adasından, sonra bir kapıcıdan, Nikodim Fo-rniÖ'ten, komiser muavini İlya 

Petrovic'ten ve bunlara benzer daha bir sÅrÅ şeyden sÇz ettin durdun. Sonra efendim 

Öoraplarınızla Öok ilgilendiniz, Öok! Durmadan, Öoraplarımı isterim, Öoraplarımı verin deyip 

durdunuz. Zamyotov kÇşe bucak arayıp Öoraplarınızı buldu ve bu pis şeyleri yÅzÅklÅ, kremli 

elleriyle tutup kendisi size verdi. Ancak bÇylece yatıştınız ve bu pis paÖavraları yirmi dÇrt 

saat elinizden bırakmadınız. Onca Öektik de elinizden kurtaramadık. Su anda da herhalde 

yorganınızın altında bir yerlerdedirler. Sonra, neredeyse ağlamaklı, pantolon paÖalarınızdan 

sarkan birtakım ipliklerden sÇz edip, bu iplikleri istediniz. Hangi iplikler, ne pantolonu? diye 

sorduk, hiÖbir şey Çğrenemedik... İste bÇyle! Şimdi işimize bakalım. Şurada otuz-beş ruble 

var. Onunu ben alıyorum, iki saat sonra hesabını getiririm. Bu arada Zosimov'a da haber 

gÇnderirim, aslında kendiliğinden gelmesi gerekirdi, saat on biri geÖti ÖÅnkÅ. Siz de, Nastenka; 

ben yokken sık sık hastamızı yoklayın, su ya da başka bir şey isteyip istemediğini 

sorun... Ben de şimdi Paşenka'ya gerekenleri sÇylerim, HoşÖakalın!" 

Razumihin Öıkınca, Nastasya: 

. "Şuna bak, Paşenka diyor Praskovya-Pavlovna'ya!" diye sÇylendi. "Tilki suratlı herif!" 

Sonra kapıyı aÖıp aşağıları dinledi. Ama dayanamayarak kendisi de aşağı indi; Razumihin'in 

ev sahibi kadınla neler konuştuğunu pek merak ediyordu. Nastasya'nın Razumihin'e hayran 

olduğu aÖıkÖa belli oluyordu. 

Nastasya da Öıkıp odada yalnız kalır kalmaz, hasta, Åzerindeki yorgam fırlatıp attı ve hemen 

yataktan kalktı. İÖini yakıp kavuran bir sabırsızlıkla beklemişti herkesin Öıkıp gitmesini; bir an 

Çnce ise girişmek istiyordu. Ama yapacağı is neydi? Az Çnce yataktayken aklında olan şeyi, 

sanki bile bileymis gibi, kalkar kalkmaz unutmuştu. "Tanrım! Bana bir tek şeyi sÇyle: her şeyi 

biliyorlar mı, yoksa daha bilmiyorlar mı? Belki de her şeyi biliyorlar da, yattığım sÅrece 

benimle alay etmek iÖin bildiklerini gizliyorlar? Sonra birden odaya girecekler ve olup 

bitenleri ne zamandır bildiklerini sÇyleyiverecekler... Ne yapayım şimdi ben? Hay aksi! Daha 

demin aklımdaydı yapacağım şey, şimdi, sanki kasten unuttum!.." 

159 

Odanın ortasında dikiliyor ve acılı bir.şaşkınlıkla,Öevresine bakmıyordu. Kapıya gitti, aÖıp 

dışarıyı dinledi. Ama yapacağı şey bu değildi. Birden duvar kéğıdının delik olduğu kÇşeye 

atıldı, elini delikten sokup yokladı, kéğıdı gÇzden geÖirdi. Hayır, bu da değildi yapacağı. 

Sobaya gitti, kapağını aÖıp kÅlleri karıştırmaya başladı; pantolon paÖalarından kestiği 

ipliklerle, yırtık cep astarı attığı gibi Çylece duruyordu; demek kimse sobaya bakmamıştı! 

Birden, Razumihin'in az Çnce sÇzÅnÅ ettiği Öoraplarım hatırladı. GerÖekten de yorganın 

altındaydı Öorapları; ama o gÅnden beri her ikisi de Çylesine kirlenmiş, eskimişti ki. Zamyotov'un 

hiÖbir şey farkedememesi son derece doğaldı. 

"Zamyotov mu?.. Karakoldaki polis... Acaba niÖin Öağırmışlardı beni karakola? äağın kéğıdı 

nerede? Galiba olayları birbirine karıştırıyorum... Beni bugÅn Öağırmadılar ki oraya... Hem 

giderken Öoraplarımı gÇzden geÖirmiştim ben... Şimdiyse... Şimdi hastayım... Hastaydım 

yani... İyi ama Zamyotov niÖin geldi buraya? Razumihin ne iÖin getirdi acaba onu?" 

Bitkin bir halde yatağına oturdu. 

"Ne oluyor? Hélé sayıklıyor muyum/yoksa bÅtÅn bu olanlar gerÖek mi? Galiba gerÖek... Evet, 

hatırladım: kaÖmam gerek! Hemen, hemen kaÖmam gerek! İyi ama..! nereye? Elbiselerim 

nerede? Ayakkabılarım da yok! Kaldırmışlar! Saklamışlar! Anlıyorum! Ama paltom iste 

şurada, gÇrmemişler! äok şÅkÅr, paralar da masanın Åzerinde! İste senet de burada! Paraları 

alıp giderim, başka bir daire tutarım kendime, beni bulamazlar!.. İyi ama, ya adres bÅrosu?.. 

Bulurlar! Razumihin bulur!. En iyisi tÅmden gitmek... Uzaklara... Amerika'ya... Hepsine

tÅkÅrÅp gitmek..! Senedi de almalı... Orada işime yarayabilir. Başka ne alsam acaba? Hasta 

olduğumu sanıyorlar benim! Kalkıp yÅrÅ-yebildiğimden haberleri yok! Hah-hah-ha! Her şeyi 

bildiklerini gÇzlerinden anladım! Yalnız şu merdivenlerden nasıl ineceğim? Ya aşağıya bir 

gÇzcÅ, bir polis diktilerse? Bu ne, Öay mı? A, yarım şişe de bira var burada! Hem de buz 

gibi!.." 

İÖinde bir bardak kadar bira kalmış olan şişeyi kaptı, iÖindeki ateşi sÇndÅrmek ister gibi, 

hepsini bir dikişte iÖti. 

Ama daha bir dakika geÖmeden biranın basına vurmasıyla, sırtında hafif, hatta tatlı bir 

Årperme duydu. Yatıp ÅstÅne yor-• anı Öekti. Zaten dağınık, kopuk dÅşÅncelerle dolu olan 

kafası 

160 

tÅmden bulutlandı. BÅyÅk bir zevkle başını yastığa bırakıp, yırtık paltosu yerine Åzerine 

ÇrtÅlmÅş bulunan yumuşacık yorgana -sarıldı, hafifÖe iÖ Öekip derin, sağlıklı bir uykuya daldı. 

Odasına birinin girmesiyle uyandı; gÇzlerini aÖtı, Razumi-hin'i gÇrdÅ. Razumihin kapıyı 

ardına kadar aÖmış, eşikte duruyordu, iÖeri girip girmemekte kararsız gibiydi. Raskolnikov 

hızla yatağında doğruldu, bir şeyler hazırlamak istercesine Razumi-hin'e baktı. 

"Demek uyumuyorsun? Üyleyse, giriyorum iÖeri!" Merdivenlerden aşağı bağırdı: " Nastasya, 

paketi getirsene!.. Simdi hesabını veririm!.." 

Raskolnikov Årkek bakışlarla Öevresini sÅzerek: "Saat kaÖ?" diye sordu. 

. "Esaslı uyudun kardeş. Akşam oldu, saat nerdeyse altı olacak... Altı saatten fazla uyudun." 

"Aman Tanrım! Ne yapmışım ben?" 

"Ne yapacaksın, sağlıklı bir uyku Öektin! Bir yere acelen mi vardı, yoksa bir randevuya falan 

mı yetişecektin? Artık bÅtÅn zamanlar bizim. àÖ saattir seni bekliyorum; iki kez yokladım, 

uyuyordun. İki kez Zosimov'a gittim: yoktu, bulamadım kendisini. Neyse, Çnemli değil, gelir! 

Sonra, ufak tefek birkaÖ işim vardı, onları yoluna koydum. BugÅn artık tÅmden taşındım. 

Dayımla... Dayım var simdi yanımda, onunla birlikteyiz... Neyse, bırak bunları da işimize 

bakalım... Nastenka, versene paketi... Şimdi her şeyi yoluna koyarız... E, kardeş, kendini nasıl 

hissediyorsun?" 

"İyiyim, hasta falan da değilim... Razumihin, Öoktan beri mi buradasın?" 

"Dedim ya, ÅÖ saat seni bekledim diye..." "Hayır, daha Çnce?" "Ne olmuş daha Çnceye?" "Ne 

zamandır odama girip beni yÅklÅyorsun?" "Az Çnce anlattım ya..." 

Raskolnikov dÅşÅnceye daldı. Bir dÅştÅ sanki bÅtÅn bu olup bitenler, tek başına 

hatırlayamıyor, soran gÇzlerle Razumihin'e bakıyordu. 

"Evet hatırlayamıyor" dedi Razumihin," unutmuş! Demin de anlamıştım bunu zaten... Daha 

tam anlamıyla kendine geleme- 

161 

eliğini... Ama bu uyku sana Öok iyi geldi, toparlandın, gÇzlerinden, bakışlarından belli. 

Aferin!.. Evet, şimdi isimize bakalım! Bak nasıl her şeyi hatırlayacaksın! Şunlara bir gÇz at 

hele, yakışıklım!" 

BÅyÅk ilgi gÇsterdiği anlaşılan paketi ÖÇzmeye başladı. 

"Biliyor musun kardeş, en Öok da bu durum iÖime dert olmuştu. Yani seni doğru dÅrÅst Dir 

adam kılığına sokmak... Evet, işe girişiyoruz. Yukardan başlayalım. Şu kasketi gÇrÅyor 

musun?" Paketten oldukÖa gÅzel, ama yine de ucuz ve sık rastlanan bir kasket Öıkardı. "İzin 

verir misin, bir deneyelim?" 

Raskolnikov aksi aksi: 

"Yok" dedi, sonra... 

"Hayır, Rodya'cığım, hiÖ karşı koyma, sonra Öok geÖ kalmış oluruz. Ve gece benim gÇzÅme 

uyku girmez. äÅnkÅ ÇlÖÅnÅ bilmediğimden gelişi gÅzel aldım." Kasketi giydirdi, olduğunu 

gÇrÅnce sevinÖle haykırdı: "ÜlÖÅ Åzerineymiş gibi oturdu! Şapka, kardeş, insanın giyim 

kuşamında en Çnemli parÖadır, say İÖi, bir tÅr tavsiye mektubu... Tolstyakov adlı bir

arkadaşım vardı, herkesin şapkasıyla bulunduğu genel bir yere girerken, hep şapkasını 

Öıkarırdı. Bu durumu herkes onun kÇlece duygulara sahip olmasıyla aÖıklardı; oysa arkadaşım 

zorunluluktan yapardı bunu, başında kuş yuvası gibi bir şapka taşımaktan utanırdı. Zaten Öok 

utangaÖ bir adamdı! Baksana Nastyonka, sen olsan şu iki şapkadan hangisini seÖerdin: şu 

Palmerston'u* mu (nedense Palmerston adını taktığı Raskolnikov'un biÖimini yitirmiş uzun, 

yuvarlak şapkasını gÇsterdi), yoksa şu kuyumcu Çzeniyle dikilmiş pırlanta gibi şapkayı mı? 

Bil bakalım Rodya, kaÖa aldım bu kasketi?" Raskolnikov'un cevap vermediğini gÇrÅnce 

soruyu Nastasya'ya yÇneltti: "Nastasya'cığım?" 

"Herhalde bir yirmi kÇpeği vardır..." dedi Nastasya. 

"Ahmak!" dedi Razumihin, iÖerlemiş." Değil bu şapkayı, seni bile vermezler yirmi kÇpeğe! 

Tam seksen kÇpek bayıldım! O da kullanılmış olduğu iÖin! Yalnız koşullu aldım: bunu eskit, 

seneye yenisini veririz, dediler! İster inanın, ister inanmayın! Evet, şimdi de -lisede dediğimiz 

gibi hani,- gelelim Amerika Birleşik 

* Palmerston : XIX. yy.ın ilk yarısında yasayan İngiliz devlet adamı, ticaret ve sanayi 

burjuvazisiyle aristokrasinin bir kısmının Öıkarlarının savunuculuğunu yapan Whings 

partisinin lideri Lord Palmerston (1784-1865) (äev.) 

162 

Devletleri'ne... Hemencecik sÇyleyeyim. Rodya, pantolonla ÇvÅnebilirim..! "'Ve Razumihin, 

Raskolnikov'un ÇnÅne yÅnlÅ kumaştan gri bir pantolonu yaydı. " Biraz kullanılmış olmakla 

birlikte, şahane bir pantolon: ne bir deliği var, ne de lekesi... Ve aynı renkte bir yelek, tam 

modaya gÇre... Kullanılmış olma sorununa gelince, doğrusunu istersen bu bence daha bile iyi: 

ÖÅnkÅ kullanılmış eşya yumuşacık olur, rahat eder vÅcut iÖinde. Biliyor musun, Rodya, bana 

kalırsa insanların toplum iÖinde yÅkselmeleri, onlarım mevsime uymalarına bağlı bir şey. 

Ocak ayında kuşkonmaz istemezsen, birkaÖ rubleni cÅzdanında alıkoymuş olursun. Şu 

aldığım eşyalar iÖin de aynı şey sÇz konusu. Simdi yaz. mevsimindeyiz değil mi, ben de tam 

bir yaz alış verişi yaptım. äÅnkÅ gÅzÅn nasıl olsa bunları atmak ve yerlerine daha sıcak tutan 

giysiler bulmak gerekecek... O zamana kadar da bunlar şıklıklarını yitirmeseler bile, Çzensiz 

kullanılmaktan eskiyip gidecekler.. Evet, hadi bir kestir bakalım, kaÖ para vermiş olabilirim 

bunların hepsine? Bir şey sÇylemiyor musun? İki ruble yirmi beş kÇpek! Şapka iÖin sÇz 

konusu olan koşul, bunlar iÖin de geÖerli: bunları eskitince, seneye yemlerini bedavaya 

alacaksın. Fedyavey'lerin dÅkkanındaki alışverişin, esası budur: bir kez para verip de satın 

aldığın bir şey, sana hayatın boyunca dayanır ve sen de bir daha onların dÅkkénına 

uğramazsın. Evet, simdi ayakkabılara gelelim! Nasıl ama? Doğru, kullanılmış oldukları belli, 

ama sen yine de iki ay giyebilirsin. äÅnkÅ işÖiliği de, malzemesi de Avrupa'dır. İngiliz elÖilik 

kétibi geÖen hafta bitpaza-rında satmış, topu topu altı gÅn giymiş adam, paraya ihtiyacı olmuş, 

satmış... Fiyatı bir buÖuk ruble, nasıl, iyi mi? 

Nastasya: 

"Ya ayağına uymazsa?" dedi. 

''Uymazsa mı! Peki bu ne?" Razumihin cebinden Raskolnikov'un her yanı .kurumuş Öamurla 

kaplı eski ayakkabısını Öıkardı." Yanıma bunu alıp da gittim, bu iğrenÖ şeyin ÇlÖÅsÅne 

uyduğunu gÇrdÅkten sonra aldım Ç ayakkabıları. äamaşır sorununa gelince... Bu konuda ev 

sahibi kadınla anlaştık. İste, ÅÖ gÇmlek: keten meten ama plastronları modaya uygun... 

BÇylece... Seksen kÇpek kasket, iki ruble yirmi beş kÇpek elbise, ÅÖ ruble beş kÇpek eder 

hepsi. Ayakkabılar bir buÖuk ruble (ne ya-palım, Öok iyi oldukları iÖin bu parayı verdim), 

toplam dÇrt ruble elli beş kÇpek... äamaşırları da yuvarlak hesap beş rubleye an- . 

163 

lastik. Demek ki hepsi dokuz ruble elli beş kÇpek tutuyor. Geriye kalan kırk beş kÇpek, bakır 

beşlikler halinde burada, buyrun alın. BÇylece, Rodya ÅstÅnÅ basını tÅmÅyle yenilemiş olduk; 

buna paltonu da katıyorum, ÖÅnkÅ palton hem daha giyilebilir, hem de gÇrÅnÅşÅnde Çzel bir 

soyluluk olan bir palto bu. Herhalde Şarmer'de diktirilmiş olmasından ileri geliyor bu Çzelliği!

äorap ve benzeri kÅÖÅk şeyleri de artık sana bırakıyorum: daha yirmibeş rublemiz var geride. 

Pasenka'ya Çdeyeceğin ev kirasını hiÖ dÅşÅnme, dediğim gibi, sonsuz kredimiz var. Şimdi... 

İzin ver de su Öamaşırlarını bir değiştirelim, herhalde ÅstÅndekilere de sinmiştir hastalığın..." 

Razumihin'in deminden beri zoraki bir komiklikle anlattığı , •Åst baş alma hikéyesini 

tiksintiyle dinlemiş olan Raskolnikov, elini ileri uzatarak: 

"Hayır, istemez!" diye sÇylendi 

"Yo, kardeş, buna izin veremem" diye diretti Razumihin. "Ben boşuna mı taban teptim? 

Nastasyacığım, lÅtfen utanmayı bırakın da yardım edin! Evet, bÇyle işte!" 

Karşı koymasına aldırmadan arkadaşının Öamaşırlarını değiştirdi. Raskolnikov yatağın 

başucuna yığılırcasına kapandı, iki dakika kadar hiÖbir şey sÇylemeden durdu. 

"Daha epey bir sÅre Öekilip gitmeyecek bunlar!" diye dÅşÅndÅ. Sonunda, duvara bakmaya 

devam ederek sordu: 

"Hangi parayla alındı bÅtÅn bunlar?" 

"Hayda..! Hangi parayla olacak yahu, senin kendi paranla. AnneninVahruşin aracılığıyla 

gÇnderdiği para... Hani Artel'den biri getirmişti..? Unuttun mu yoksa?" 

Raskolnikov yÅzÅ asık, uzun uzun dÅşÅndÅ, sonra: 

"Evet, hatırlıyorum..." dedi. 

Razumihin'in kasları Öatıldı, kaygıyla bakıyordu arkadaşına. 

Kapı aÖıldı, uzun boylu, iri yarı bir adam girdi iÖeri. Raskolnikov bir yerlerden tanıyacak 

gibiydi adamı. 

Razumihin sevinÖle bağırdı: 

"Zosimov! Hele şÅkÅr gelebildin!" 

IV 

Zosimov uzun boylu, şişman bir adamdı: sinekkaydı tıraşlı tombul yÅzÅ renksizdi. DÅmdÅz 

saÖları beyaz denilebilecek kadar 

aÖık sarı idi; tombul parmaklarında altın bir yÅzÅk gÇze Öarpıyordu; gÇzlÅklÅydÅ. Yaşı 

yirmi yedi vardı. àzerinde ince kumaştan, dokumlu, zengin bir pardÇsÅyle, aÖık renk yazlık 

bir pantolon vardı. GÇmleği kusursuz, saat kordonu kocamandı. Hareketlerinde uyuşukluğa 

varan, bir yavaşlıkla, Çzentili bir senli benlilik vardı. Gizlemek iÖin onca Öaba harcamasına 

karşın, kendini beğenmişliği her hareketinden belli oluyordu. Tanıdığı herkes onu Öekilmez 

bir kişi olarak niteler, ama işinin ehli olduğunu sÇylerdi. 

"İki kez uğradım sana kardeş" diye bağırdı Razumihin, "gÇrdÅğÅn gibi hasta kendine geldi!" 

Hastanın yatağının ayak ucuna oturan ve oturur oturmaz da, ' yatağın olanak verdiği ÇlÖÅde 

yayılıveren Zosimov, Raskolni-kov'u dikkatle sÅzerek: 

"GÇrÅyorum, gÇrÅyorum" dedi "E, şimdi nasılız bakalım?" 

"Hep bÇyle canı sıkkın duruyor" dedi Razumihin, "az Çnce Öamaşırlarını değiştirdik, nerdeyse 

ağlayacaktı." 

"Anlaşılıyor:.. Madem istemiyordu, daha sonra da değiştirebilirdiniz Öamaşırlarını... Nabız 

harika! Başın hélé ağrıyor galiba?" ' ' 

Raskolnikov birden yerinden doğruldu, sinirli sinirli: 

"İyiyim ben" dedi," hem de Öok iyiyim!" 

Ama hemen sonra yeniden yastığının Åzerine kapanıp duvardan yana dÇndÅ. Zosimov 

gÇzlerini dikmiş, onu dikkatle sÅzmeye devam ediyordu. 

"äok gÅzel... " dedi kayıtsızlıkla. "Her şey olması gerektiği gibi... Bir şeyler yedi mi bari?" 

Yemesi iÖin neler verdiklerini anlattılar ve başka neler verebileceklerini sordular. 

"Her şey verebilirsiniz... äorba, Öay... Mantar, salatalık, tabii yasak... Sonra sığır eti... Canım 

işte gevezeliğe ne gerek var!.." Razumihin'le bakıştı: "Şurup falan gibi şeyler de istemez... 

Ben yarın gene gelir gÇrÅrÅm... Hatta bugÅn... Evet..." 

"Yarın akşam kendisini biraz gezdireyim istiyordum" dedi Razumihin." Yusupov Parkı'na, 

sonra 'Kristal Palas'a..."

"Yerinde olsam yarın onu hiÖ kıpırdatmazdım..." 

"Ama yine de... Neyse, daha sonra bir bakarız..." 

"Ben de tam bugÅn yeni evime taşınmam şerefine arkadaşla-ra bir yemek verecektim... 

Şuraya, iki adım Çteye tasındım... O 

165 

da gelebilseydi... Bir divana uzanır, aramızda bulunurdu!" Birden Zosimov'a dÇnerek sordu: 

"Sen geliyorsun, değil mi? Unutma bak, sÇz verdin!" 

"GeÖ bir saatte belki gelirim. Neler hazırladın bakalım yemek iÖin?" 

"Pek bir şey yok: Öay, votka, balık... Sonra, bÇrek... Biz bize . olacağız-.!" 

"Kimler yani?" 

"Hep bu -semtten kişiler ve ihtiyar dayımdan başka hepsi yeni tanışlar... Hoş, dayım da eski 

sayılmaz... Petersburg'a daha dÅn geldi. Bazı işleri varmış... Kendisiyle dÇrt beş yılda bir 

gÇrÅşÅrÅz." 

"Ne iş yapar dayın?" 

"ÜmrÅnÅ birtakım taşra kasabalarında posta mÅdÅrlÅğÅ yaparak, acınası bir yaşam sÅrerek 

geÖirdi... Şimdi altmış beş yaşında ve emekli... Üyle uzun uzadıya sÇzÅ edilecek biri değil... 

Ama ben severim kendisini. Sonra, yine semtimizden sorgu yargıcı Porfiriy PetroviÖ 

gelecek... Sen de tanırsın onu..." 

"O da akraban falan oluyordu galiba?" 

"äok uzaktan... Ne o, yÅzÅn asıldı? Aranızda bir şey mi geÖmişti? Gelmeyecek misin yoksa?" 

"TÅkÅrmÅşÅm Porfiriy PetroviÖ'e, umurumda bile değil benim o adam!" 

"Eh, en iyisi de bu. Sonra, Çğrenciler, bir Çğretmen, bir memur, bir mÅzisyen, bir subay, 

Zamyotov..." 

"SÇylesene Allah aşkına" dedi Zosimov, "ne işiniz var sizin şu Zamyotov denen adamla? 

Senin ve -başıyla Raskolnikov'u gÇsterdi- onun..?" 

"Yahu ne yaman adamsın be! Ve bÅtÅn bu tersliklerin hep ilkeler, adına! Sanki ilkelerin, 

bÅtÅn heraketlerine yÇn veren bir zemberek oluşturmuş iÖinde!.. Sen ve senin gibiler kendi 

iradenizle kımıldamaya bile korkarsınız!.. Benim iÖinse bir adam iyiyse iyidir ve bu konudaki 

bÅtÅn prensibim bundan ibarettir... Başka bir şey dÅşÅnmem... Zamyotov harika bir adam!.." 

. "Ve rÅşvetÖinin biri!" 

"Ne olmuş rÅşvetÖiyse? Ne olmuş!" Razumihm sinirlenmiş, bağırıyordu, yalnız sinirliliği pek 

doğal değildi: "RÅşvetÖi yanını ÇvÅp, kendisini bu nedenle beğendiğim.! mi sÇyledim sana? 

Ben 

166 

onun yalnızca kendine gÇre iyi bir adam olduğunu sÇyledim. HiÖbir eksiği bulunmasın diye 

bakacak olursak, dÅnyada kaÖ tane iyi insan kalır dersin? Bu aÖıdan bakacak olursak, bÅtÅn 

işkembemle birlikte benim iÖin verseler verseler bir baş pişmiş soğan verirler; onu da, seni de 

kendime katarsam verirler..." 

"Bu Öok az olur senin iÖin, bana gÇre sen iki bas soğan edersin..." 

"Bana gÇreyse sen bir baş anca edersin! Şu yaptığın esprilere bak! Zamyotov daha Öocuk; 

biraz saÖlarını Öekeceğim, o kadar. äÅnkÅ onu yola getirmek iÖin itip kakmak değil, okşamak 

gerek. İnsanlar, hele de Öocuksalar, itip kakmakla yola gelmezler... äocuklara karşı ise, bir kat 

daha Çzenli olmalı... Sen ve senin gibi ilerici kafasızların hiÖbir şeyden anladığınız yok! 

Başkalarına saygı duymazsınız, kendi kendinize kırılırsınız... Hem eğer ille de bilmek 

istiyorsan, sÇyleyeyim, evet, Zamyotov'la ortak bir sorunumuz var." 

"Neymiş bu ortak sorununuz?" 

"Su sıvacı, daha doğrusu boyacı hikéyesi... äekip kurtaracağız adamı bu işten... Zaten ortada 

telaşlanacak bir durum da kalmadı. Her şey apaÖık ortaya Öıkmış bulunuyor... Bizimki 

yalnızca katkıda bulunmak..!" 

"Ne boyacısı bu? Ne olmuş boyacıya?"

"Nasıl, anlatmadım mı sana? GerÖekten mi? Belki de yalnız baş tarafını anlatmısımdır... Şu 

tefeci, dul kocakarı var ya, onun ÇldÅrÅlmesi hikéyesi... Simdi bir de boyacı karıştı bu işe..." 

"Evet, daha Çnce de duymuştum bu cinayeti. Hatté epey de ilgimi Öekmişti... Bir ara... 

Gazetelerde okumuştum... Aslında..." 

Bu sırada birden Nastasya léfa karıştı: 

"Lizaveta'yı ÇldÅrdÅler... " dedi. Raskolnikov'a sÇylemişti bunu. Konuşmalar sÅresince odada 

kalmış, kapıya yaslanmış olarak konuşulanları dinlemişti. 

Raskolnikov duyulur duyulmaz bir sesle: 

"Lizaveta'yı mı..? "diye mırıldandı. 

"Lizaveta canım..! Hani şu satıcı kadın, aşağıya gelir giderdi... äamaşır yıkardı, senin de bir 

kez gÇmleğini yıkamıştı hatté..." 

Raskolnikov duvardan yana dÇndÅ. Beyaz ÖiÖekli, kirli sarı bir kéğıtla kaplıydı duvar. 

Kahverengi taramaları olan şeklini yitirmiş bir ÖiÖek seÖerek, kaÖ yaprağı olduğunu, 

yapraklarının 

167 

kenar tırtıllarının biÖimini, ve her yaprakta kaÖ tarama bulunduğunu incelemeye koyuldu. El 

ve ayaklarının uyuştuğunu, vÅcudundan kopmuşÖasına hissizleştiğini duyuyor, ama kımıldamaksızın, 

inatla ÖiÖeğe bakmaya devam ediyordu. 

Zosimov, Nastasya'nın gevezeliğine canının sıkıldığını aÖıkÖa belli ederek: 

"E, ne olmuş boyacıya? " diye sordu. . 

Nastasya iÖini Öekerek sustu. 

Razumihin heyecanla kaldığı yerden devam etti. 

"Onu da katil zanlısı olarak tutuklamışlar!" 

"Herhangi bir delil var mı?" 

"Ne delil, ne bir şey..! Ama onlara sorarsan esaslı delililer var ellerinde, tabii bunlara delil 

denilebilirse! Aslında kanıtlanması gereken nokta da burada! Hani başta kuşkulanıp 

tutukladıkları iki kişi vardı ya... Neydi adları..? Koh'la Pestriyakov... Tıpkı on-larınkinde olan 

durum tekrarlanıyor burada da... Allah kahretsin! Nasıl da sersemce ele alıyorlar bu işleri! 

Dışardan birisine bile ne kadar iğrenÖ gÇrÅnÅyor! Pestryakov belki bugÅn bana uğrayacak... 

Aklıma gelmişken Rodya, bu işi sen de biliyorsun. Sen hastalanmazdan Çnce olmuştu. Hani 

karakolda bu olaydan sÇz ederlerken, dÅşÅp bayılmıştın, işte ondan bir gÅn Çnce..." 

Zosimov merakla Raskolnikov'a bakıyordu. Raskolnikov'sa kımıldamamıştı bile. 

Zosimov: 

"Biliyor musun Razumihin," dedi, "durup dinlenmek nedir bilmeden, her işin peşinden 

koşturan bir insansın sen..." 

Razumihin masaya bir yumruk indirerek: 

"Üyle olsun! " diye bağırdı."Ama biz yine de Öekip kurtaracağız onu bu pis işten! Burada 

insanın en ağırına giden ne biliyor musun? Onların yalan sÇylemeleri değil; yalan her zaman 

bağışlanabilir; tatlı bir şeydir ÖÅnkÅ yalan ve insanı ÇnÅnde sonunda gerÖeğe gÇtÅrÅr. Burada 

insanın ağırına giden şey, onların yalan sÇylemeleri değil, sÇyledikleri yalana kendilerinin de 

inanmaları... Porfiri'ye saygı duyarım ama... Onların ilk şaşırdıkları nokta neydi? Kapı Çnce 

kapalıymış, az sonra kapıcıyla dÇndÅklerinde ise aÖık bulmuşlar. Demek ki cinayeti işleyenler 

Koh'la Pestriyakov! Onların mantığı bu işte!.." 

"Kızma canım, yalnızca tutukladılar onları... Hem başka tÅrlÅ de yapamazlardı... Koh deyince 

aklıma geldi; ben bu adamla bir 

168 

yerlerde karşılaşmıştım sanıyorum... Kocakarıdan gÅnÅ dolmuş rehinleri satın alıyormuş 

galiba, Çyle mi?" 

"Evet, ÅÖ kéğıtÖının biri!.. Senet de kırıyormus... Sanayiciymiş aslında. Neyse, canı 

cehenneme!.. Benim asıl tepemi attıran ne, biliyor musun? Onların şu kokmuş, ÖÅrÅmÅş, rutin

yÇntemleri... Oysa yalnızca şu işte bile, hiÖ denenmemiş, yepyeni bir yol bulmak mÅmkÅn. 

Psikolojik verilere dayanarak -yalnızca bunlara dayanarak- bizi asıl suÖluya gÇtÅrecek bir iz 

bulunabilir. Neymiş efendim, onların da bildiğr gerÖekler varmış! İyi ama, gerÖek her şey 

demek değildir ki... HiÖ değilse işin yarısı, bu gerÖeklere nasıl bakıldığına bağlıdır." 

"Peki sen biliyor musun gerÖeklere nasıl bakılması gerektiğini?" 

"Eğer bir insan herhangi bir işe yararı dokunabileceğini hissediyorsa, susmamalıdır... Sen bu 

işin ayrıntılarını biliyor musun?" 

sun? 

"Boyacıyı anlatıyordun, yarım kalmıştı..." 

"Ha, evet!... Dinle: Cinayetten tam iki gÅn sonra, Koh'la Pestriyakov attıkları her adımı 

kanıtlamışlarken, gerÖek kendisini haykırıp dururken ve polisler bunlarla kovalamaca oynayıp 

kendilerini avutmayı sÅrdÅrÅrlerken, birden hiÖ beklenilmeyen bir olay olur. Cinayetin 

işlendiği evin karşısında bir meyhane isleten Duskin adlı bir kÇylÅ, iÖinde bir Öift altın kÅpe 

bulunan bir mÅcevher kutusuyla karakola başvurur ve uzun bir hikéye anlatır: 'İki gÅn Çnce, 

der, akşam saat sekizi biraz geÖe -gÅne ve saate dikkat!- dÅkkénıma daha Çnce de gelip giden 

boyacı Mi-kolay uğradı, iÖinde bir Öift altın kÅpe bulunan bu kutuyu getirdi ve buna karşılık 

kendisine iki ruble verip vermeyeceğimi sordu. Ona kutuyu nerden aldığını sordum, yolda 

yÅrÅrken kaldırımda buldum, dedi. Başka bir şey sormadım, kendisine bir papel yani bir 

ruble!- verdim. äÅnkÅ, bana olmasa, gÇtÅrÅp bir başkasına verecek ve nasıl olsa iÖecek, diye 

dÅşÅndÅm. Varsın, dedim, kÅpeler bende dursun, fazla mal gÇz mÅ Öıkarır? Eğer bunların, 

Öalıntı mal olduğu kulağıma gelirse, gÇtÅrÅr teslim ederim, diye dÅşÅndÅm.' Ben bu Duskin'i 

bilirim, insanın, gÇzÅnÅn iÖine baka baka yalan sÇyler, bu anlattığı da dÅpedÅz masal. Üte 

yandan kendisi de tefecilik yapar, Öalıntı malları gizleyip hırsızlara yardımcı olur. Otuz 

rublelik kÅpeleri Mikolay'dan bir tekliğe kapa- 

169 

Årken 'Öalıntı oldukları kulağına gelirse gÇtÅrÅp teslim etmek' aklının ucundan geÖmemiştir. 

Korktuğu iÖin kıvırtıyor. Neyse, canı cehenneme! Sen herifin anlattığı masalın devamını 

dinle: 'Ben bu Mikolay'ı Öocukluğundan tanırım, kÇylÅm olur. Rya-zanlı o da benim. gibi. 

Ryazan'ın Zraysk ilÖesinden... Mikolay ayyaş bir adam değildir, ama arada bir kafayı Öekmeyi 

sever. O evde, hemşerisi Mitri ile birlikte Öalıştığını, işinin boyacılık olduğunu da 

duymuştum. Mitri ile hemşeridir bunlar. Mikolay benden tekliği alınca hemen bozdurdu, 

ÅstÅste iki bardak yuvarladı, paranın ÅstÅnÅ alıp gitti. O sırada Mitri onun yanında değildi, 

gÇrmedim. Ertesi gÅn duyduk ki, Alyona İvanovna ile kızkardeş! Lizaveta İvanovna balta ile 

ÇldÅrÅlmÅşler. Her ikisini de tanırdım. KÅpelerden dolayı iÖime bir kuşku girdi. äÅnkÅ 

rahmetlinin rehin karşılığı para verdiğini bilirdim. Kalkıp hemen rahmetlinin oturduğu 

apartmana gittim ve olayı kendimce şÇyle usulden sorup soruşturmaya başladım. İlk 

Çğrenmek istediğim şuydu: Mikolay burada mıydı? Mitri bana Mikolay'ın iÖip durduğunu, eve 

sabaha doğru geldiğini, on dakika kadar kalıp sonra yeniden Öıktığını sÇyledi. SÇylediğine 

gÇre, Mitri onu bir daha gÇrmemiş, işi de tek başına bitirmeye Öalışacakmış. BÅtÅn bunları 

Çğrendikten sonra o sıra hiÖ kimseye hiÖbir şey aÖmadım. Cinayet konusunda 

Çğrenebileceğim her şeyi Çğrenmiştim, iÖimde yine aynı kuşkularla eve dÇndÅm. BugÅnse, 

sabah saat sekize doğru, yani cinayetin ÅÖÅncÅ gÅnÅ, buraya da dikkat! Bir de baktım 

Mikolay girdi dÅkkéndan iÖeri, ayık değildi, ama fazlaca sarhoş da denemezdi. Yani 

konuşulanları arılayabilecek durumdaydı. Masalardan birine ÖÇktÅ. Konuşmuyor, Çylece 

oturuyordu. O saatte meyhanede kendisinden başka topu topu iki kişi vardı, biri yabancı, biri 

de bizim devamlı mÅşterilerden. Sonra benim iki garson... 'Mitri'yi gÇrdÅn mÅ?' diye sordum. 

'Yok, dedi, gÇrmedim.' 'Peki buralarda değil miydin?' dedim. 'İki gÅndÅr yoktum' dedi. 

'Geceyi nerede geÖirdin?' diye sordum. Teski'de, dedi. Kolomenski'lerin yanında.' Teki, 

dedim, kÅpeleri nerde bulmuştun?' 'Kaldırımda' dedi. Yalnız bunu Öok tuhaf bir tavırla ve hiÖ

yÅzÅme bakmadan sÇylemişti. Teki o gece falan saatte, sizin boya yaptığınız dairenin iki kat 

ÅstÅndeki falan dairede bÇyle bÇyle bir olay olmuş, haberin var mı?' dedim. 'Hayır, haberim 

yok' dedi. Ama beni dinlerken gÇzleri faltaşı gibi olmuş, beti benzi uÖmuştu. Hatté bir ara 

baktım, şapkasını 

170 

bunlar... äok emin bir kaynaklan Çğrendim bunu. GÇrÅyor musun ise nasıl baktıklarını?" 

"Üyle ama, ortada da birtakım deliller var." "Deliller değil benim sÇylemek istediğim, onların 

işe nasıl baktıklarından, sorunun ÇzÅnÅ nasıl kavradıklarından sÇzediyorum ben. Neyse, 

canları cehenneme! Dinle şimdi: Mikolay'ı Çyle sıkıştırmışlar ki, sonunda itiraf etmiş: 

'KÅpeleri kaldırımda değil. Mitri ile boyadığımız o dairede buldum'. 'Nasıl oldu bu iş?' ,'Mitri 

ile aksam sekize kadar Öalışıp boya yaptık, tam gitmeye hazırlanıyorduk ki, Mitri fırÖayı 

kaptığı gibi yÅzÅme sÅrdÅ ve kaÖtı. Beride kendisini kovalamaya başladım. Hem kovalıyor, 

hem de gırtlağım yırtılırcasına bağırıyordum. Tam dış kapının orda, kapıcıya ve yanındaki 

birkaÖ adama Öarptım. Kapıcının yanında kaÖ kişi olduğunu hatırlayamıyorum. Kapıcı beni 

azarladı, Çteki kapıcıyla karısı da azarladılar. Bu sırada yanında bir bayanla iÖeri girmekte 

olan bir bay da bizi azarladı. äÅnkÅ Mitka ile ikimiz onların ayakları dibine yere yıkılmıştık: 

ben Mitka'yı saÖlarından tuttuğum gibi yere devirmiş, yumrukluyordum. Mitka da alttan beni 

yumrukluyordu. Ama biz bunu Çfke ile yapmıyorduk, şakalaşıyorduk arkadaşımla. Sonra 

Mitka elimden kurtuldu ve dışarı kaÖtı. Ben de peşine sağıldım, ama yakalayamadım. Bunun 

Åzerine gerisin geri apartmana dÇndÅm. äÅnkÅ Çteberimizi toplamamız gerekiyordu. 

Boyaları, fırÖaları toplamış Mitka'nın dÇnmesini beklerken, koridorda, kapının arkasında bir 

kutu takıldı ayağıma. Kéğıda sarılı bir kutuydu bu. Kéğıdı aÖtım, baktım Öengelli bir kutu... 

äengeli de aÖtım ki, ku- . tunun iÖinden kÅpeler Öıkıverdi..." 

Yattığı yerden tek eli Åzerinde yavaşÖa doğrulan Raskolni-kov, bulanık, korku dolu gÇzlerle 

Razumihin'e bakarak: 

"Kapının arkasında mı? Demek kapının arkasında? Kapının arkasında ha?.." diye bağırdı. 

"Evet... Ne oldu, neyin var, ne oluyorsun?" Razumihin de yerinden doğrulmuştu. 

Raskolnikov yeniden duvardan yana dÇnÅp yastığına kapanarak, zor duyulur bir sesle: "Yok 

bir şey..." dedi. Bir an kimseden ses Öıkmadı. Sonunda Razumihin: 

"Herhalde uyukluyordu, uykusunda konuştu.." dedi, bir yandan da soran gÇzlerle Zosimov'a 

bakıyordu. Zosimov başıyla ona katılmadığını gÇsteren bir işaret yaptı. Sonra: . "Devam 

etsene" dedi, "sonra neler olmuş?" 

"Ne olacak, kÅpeleri gÇrÅnce, evi de, Mitka'yı da unutup şapkasını kaptığı gibi, doğru 

Duskin'in oraya gitmiş. Bundan sonrasını artık biliyorsunuz: Duşkin'e kÅpeleri kaldırımda 

bulduğu yalanını kıvırıp aldığı bir rubleyle eğlenmeye gitmiş. Cinayet konusunda ise eski 

sÇylediklerini tekrarlamış: 'HiÖbir şey bilmiyorum, hiÖbijfsey gÇrmedim, duymadım. Olaydan, 

ancak Çnceki gÅn haberim oldu', 'Kendini niÖin asmak istedin?' 'DÅşÅnceden,' 'Ne 

dÅşÅncesinden?' 'Beni mahkum edeceklerini dÅşÅndÅm?', İşte bÅtÅn hikéye. Senin dÅşÅncen 

ne, nasıl bir sonuÖ Öıkarabilir onlar bu hikéyeden?" 

"Benim dÅşÅncem ne olsun, ortada bir gerÖek ve şÇyle ya da bÇyle birtakım ipuÖları var... 

Senin bu boyacıyı serbest bırakacak halleri yoktu herhalde?" 

"Serbest bırakmak ne, resmen katil damgasını bastılar adama! En ufak bir kuşkuları yok bu 

konuda..." 

"Onlara kızdığın iÖin bÇyle yalan yanlış laflar ediyorsun! KÅpeler ne olacak peki? Bunlar tam 

kocakarının sandığından kaybolduğu gÅn ve saatte Nikolay'ın elinde gÇrÅldÅğÅne gÇre, 

herhangi bir şekilde onun eline geÖtiğini kabul etmek zorundasın. Bu tÅr bir soruşturma iÖin 

Åzerinde Çnemle durulması gereken bir nokta bu bence." 

"Herhangi bir şekilde eline geÖtiğini kabul etmek zorunday-mışım! Lafa bak! Yahu sen ki 

hekimsin, insanı incelemek, her şeyden Çnce onun ruhsal yapısını Çğrenmek zorunda olan ve 

bu konuda elinde olanaklar bulunan bir insansın. Bu kadar ayrıntıdan sonra şu Nikolay'ın nasıl

ir insan olduğunu hélé anlayamıyor musun? Sorgusu sırasında sÇylediklerinin tÅmÅ gerÖeğin 

ta kendisiydi. Kutu, tam kendisinin anlattığı gibi eline geÖti: rastlantıyla Åzerine bastı, aÖıp 

baktı ki kÅpeler!" 

"Evet, gerÖeğin ta kendisi! Ama ilk sÇylediklerinin yalan olduğunu yine kendisi itiraf etmedi 

mi?" 

"Dinle beni. Dikkatle dinle: Kapıcı, Koh, Pestryakov, Çteki kapıcı, ilk kapıcının karısı, o 

sırada onun yanında oturmakta olan satıcı kadın, yine o sırada arabadan inerek kolunda 

karısıyla 

173 

iÖeri girmekte olan saray mÅşavirlerinden KrÅkov... Yani aşağı yukarı sekiz-on tanık, ağız 

birliği etmişlercesine, Nikolay'ın Dmitri'yi yere yatırdığını ve yumrukladığını, Dmitri'nin de 

Nikolay'ın saÖlarını Öekip onu aşağıdan yumrukladığını gÇrdÅklerini sÇylÅyorlar... Bunlar 

boylu boyunca yere devrildikleri iÖin yolu da kapatmışlardı. Bu nedenle herkes kendilerine 

kızıyor, onlarsa 'kÅÖÅk Öocuklar gibi' (tanıkların kullandıkları deyim aynen bu) altalta ÅstÅste 

boğuşuyorlar, bağırıp Öağırıyorlar, son derece gÅlÅnÖ birtakım hareketler yapıyorlarmış. Sonra 

tıpkı Öocuklar gibi gÅlerek sokağa fırlamışlar ve birbirlerini kovalamaya başlamışlar. Duyuyor 

musun? Şimdi dikkat et: yukarda cesetler daha soğumamış bile! äÅnkÅ onları bulduklarında 

her iki cesedin de daha sıcak olduğunu saptamışlardı. Eğer bu cinayeti onlar işlemiş ve 

soygunu onlar yapmış olsalardı, ya da yalnızca Nikolay'ın şu ya da bu biÖimde bu işle bir 

ilgisi bulunsaydı, sorarım sana: bÇylesi bir ruh hali, yani kapı Çnlerinde haykırmalar, 

kahkahalar, ÖocukÖa itişip kakışmalar... Balta, kan, şeytani kurnazlık, ihtiyat, soğukkanlılık, 

soygun gibi şeylerle bağdaşabilir mi? Beş on dakika Çnce cesetler daha soğumamış olduğuna 

gÇre bÇyle olması gerekiyor, evet, beş on dakika Çnce Öifte cinayet işlesinler, sonra her şeyi, 

cesetleri, evin kapısının aÖık olduğunu, Öaldıkları eşyaları unutup, Åstelik de bir sÅrÅ insanın 

yukarı Öıkmakta olduğunu gÇre gÇre, kapının ÇnÅnde Öocuklar gibi alt alta ÅstÅste 

boğuşsunlar, gÅlÅşsÅnler, herkesin dikkatini Åzerlerine Öeksinler, on tanığın gÇzleri ÇnÅnde 

yapsınlar bÅtÅn bunları!" 

"Evet, doğrusu oldukÖa tuhaf! Tuhaf ama..." 

"Hayır, kardeş, aması yok bu işin. KÅpelerin, cinayet gÅnÅ ve saatinde Nikolay'ın eline 

geÖmiş olması eğer ona karşı Çnemli bir maddi suÖ kanıtı oluşturuyorsa -ki bu Nikolay'ın olay 

Åzerine yaptığı son derece akla yakın aÖıklamalarla sugÇtÅrÅr bir kanıt haline gelmiştir- o 

zaman onun lehine olan olayları da dikkate almamız gerekir; asıl kuşkuya yer bırakmayan 

gerÖekler de bence bunlar. Acaba bizim yargılama usulÅmÅz bir olayın ruhsal bakımdan 

olanaksızlığını, bir olayın yalnızca ruhsal aÖıklamalara dayanıyor olmasını, Çteki bÅtÅn maddi 

delilleri ÖÅrÅten, onlardan ÅstÅn sayan esaslı bir delil olarak kabul eder mi? Ya da 

mahkemenin bÇyle bir seÖimde bulunmaya yetkisi var mıdır? Ama hayır, hiÖbir zaman kabul 

etmezler bÇyle bir şeyi, ÖÅnkÅ 

kÅpeler onda bulundu, 'suÖlu olmasaydı asla yapmayacağı bir-şeyi yapmaya kalkıştı', kendini 

asmak istedi!.. İşte temel sorun, benim tepemi attıran sorun bu! Anlıyor musun?" 

"Evet, bu işin seni Öok kızdırdığını gÇrÅyorum. Bir dakika, sormayı unuttum: kÅpelerin 

kocakarının sandığından Öalınma olduğu kanıtlanmış mı?" 

Razumihin asık yÅzle ve isteksizce: 

"Evet" dedi, "kanıtlandı. Koh kÅpeleri tanıdığı gibi onları kocakarıya rehine bırakan kişiyi de 

gÇsterdi. SÇylediği adam da kÅpelerin kendisinin olduğunu kanıtladı." 

"KÇtÅ bir şey daha: Koh'la Pestryakov yukarıya Öıkarlarken, Nikolay'ı gÇren olmamış mı ve 

bu herhangi bir şekilde kanıtlanamıyor mu?" 

Razumihin yine canı sıkılmış olarak: 

"Asıl sorun da burada, hiÖ kimse gÇrmemiş" dedi, "İşin asıl pis yanı da bu. GerÖi artık Koh'la 

Pestryakov'un tanıklıkları fazla Çnemli sayılmıyor ama, onlar da yukarı Öıkarlarken 

Mikolayların iÖerde Öalıştıklarını farketmemişler. 'Kapı aÖıktı. Besbelli iÖerde Öalışanlar vardı,

ama biz geÖerken dikkat etmedik ve şu anda iÖerde işÖilerin bulunup bulunmadığını 

hatırlayamıyoruz' demişler." 

"Hmm... Bu durumda onları haklı gÇsterebilecek tek şey, yerlerde yuvarlanıp birbirlerini 

yumruklamaları ve gÅlÅşmeleri... Bunun Çnemli bir delil olduğunu varsay alıra, ama... 

SÇylesene, sen nasıl aÖıklıyorsun olayı? Yani Nikolay kÅpeleri eğer anlattığı gibi bulduysa, 

kÅpelerin orada bulunuşunu nasıl aÖıklıyorsun?" 

"Nasıl mı? äok basit! HiÖ değilse izlenilmesi gereken yol apaÖık ortada. Hareket noktamız, 

Nikolay'ın bulduğu kutu. Kutuyu asıl katil dÅşÅrdÅ. Koh ve Pestryakov kapıyı Öaldıklarında, 

katil kapıyı sÅrgÅlemiş, iÖerde duruyordu. Koh'un aptallık edip aşağı inmesiyle, katil de 

kapıyı aÖtı ve aşağı indi: başka bir yol yoktu onun iÖin. Merdivenlerde Koh ve Pestryakov'la 

karşılaşmaktan da, Nikolay ve Dmitri'nin Öalıştıkları ve tam o sırada boş bıraktıkları daireye 

gizlenerek kurtuldu; kapının arkasına saklanıp Koh, Pestryakov ve kapıcının yukarı Öıkmasını 

bekledi, ayak sesleri dinene değin orada durdu ve tam Nikolay'la Dmitri'nin birbirlerini 

kovalayarak sokağa Öıktıkları, herkesin dağıldığı ve kaprnın orda kimsenin kalmadığı bir 

sırada da elini kolunu sal- 

175 

laya sallaya aşağı indi. Belki bu.arada kendisini gÇren olmuştur, ama hiÖ kimsenin dikkatini 

Öekmemiştir; bir sÅrÅ insanın girip Öıktığı bir ev... Kutuyu da kapının arkasına gizlendiği 

sırada dÅşÅrdÅ ve dÅşÅrdÅğÅnÅ duymadı. äÅnkÅ bÇyle bir şeyi duyabilecek durumda değildi. 

Kutu, onun kapının arkasında gizlendiğinin aÖık kanıtı. İşte bÅtÅn hikéye bu!" 

"Pes doğrusu! Kurnazlığın bÇylesine pes! Yok, kardeş, artık bu kadar da olmaz..." 

"Bir dakika, niÖin olmayacakmış?" 

"Vallahi her şey Çylesine birbirine uyuyor, her şey Çylesine birbirini izliyor ki, tıpkı tiyatro 

sahnesindeki gibi..." 

Razumihin tam "Eehh!." diye Öıkışta bulunacaktı ki, birden kapı aÖıldı, iÖeriye hiÖbirinin 

tanımadığı yabancı bir adam girdi. 

Pek genÖ sayılamayacak, gÇsterişli bir adamdı bu; duruşunda bir kendini beğenmişlik, 

yalnızlık vardı; gizlemeye Öalışmadığı aşağılayıcı bir şaşkınlıkla Öevresini sÅzerek, "Ben 

bÇyle nereye dÅştÅm?.." der gibi bir an kapıda duraksadı. GÇzlerine inanamı-yormuşÖasına, 

hatta biraz da korkunun verdiği yapmacık bir heyecanla ve neredeyse aşağılayarak, 

Raskolnikov'un basık tavanlı, kÅÖÅk "vapur kamarası"nı gÇzden geÖirmeye başladı. Odanın 

iÖinde dolaşan bakışları, aynı şaşkınlıkla, soyunmuş bir halde ve saÖ baş karmakarışık, iÖler 

acısı divanında yatmakta olan Raskolnikov Åzerinde durdu. Raskolnikov da gÇzlerini 

kırpmadan ona bakıyordu. Sonra bakışları ağır ağır Razumihin Åzerine kaydı, taranmamış 

saÖlarını, tıraşsız yÅzÅnÅ incelemeye koyuldu: Razumihin de yerinden bile kımıldamaksızın , 

sorgu dolu kÅstah bakışlarla onun gÇzlerinin ta iÖine bakıyordu. Bu gergin suskunluk birkaÖ 

dakika sÅrdÅ, sonunda, tahmin olunacağı gibi dekorda kÅÖÅk bir değişiklik oldu. 

Odadakilerde gÇrdÅğÅ son derece ciddi birtakım belirtiler karşısında, aşırı bÅyÅklÅk 

taslayarak bu "vapur kamarası"nda hiÖbir etki yapamı-yacağını anlayan yabancı, biraz 

yumuşadı; kibarca, ama yine de sertliği tÅmden elden bırakmadan, sorusunun her hecesinin 

altını Öizerek, Zosimov'a: 

"Rodion RomaniÖ Raskolnikov adlı bir Åniversite Çğrencisi beyi, ya da eski bir Åniversite 

Çğrencisini arıyorum " dedi. 

176 

Zosimov hafifÖe kımıldadı, soru kendisine sorulmamış olmasına rağmen, ondan Çnce 

davranan Razumihin atılmasaydı, belki cevap da verecekti: 

"İşte orada, divanda yatıyor" dedi Razumihin, "Bir şey mi lézımdı?" 

Razumihin'in "Bir şey mi lézımdı?" sÇzÅndeki senlibenlilik, kendini beğenmiş bayı Öok 

biÖimsiz bir duruma sokmuştu: az kalsın dÇnÅp Razumihin'e bakacaktı, ama kendini tutmasını 

bildi ve Zosimov'a bakmayı sÅrdÅrdÅ Zosimov başıyla hastayı gÇstererek:

"İşte Raskolnikov!" dedi. Sonra ağzını hiÖ de doğal sayılmayacak kadar genişÖe aÖarak esnedi 

ve yine doğal sayılmayacak kadar uzun bir sÅre bu durumda tuttu. Sonra ağır ağır 

parmaklarını yelek cebine sokarak, som altından, kubbeli, kocaman bir saat Öıkardı, aÖıp 

baktı, yine ağır ağır cebine yerleştirdi. 

Raskolnikov'sa, hiÖbir şey sÇylemeden Çylece yatıyor ve anlamsız ama inatÖı bakışlarla yeni 

gelene bakıyordu. Duvar kéğıdında merak sardığı ÖiÖekten bu yana dÇnmÅş olan yÅzÅ 

inanılmayacak derecede beyazdı ve sanki az Çnce ağır bir ameliyattan Öıkmış ya da 

işkenceden kurtulmuş gibi derin bir acıyı yansıtıyordu. Ama iÖeri giren adam onda yavaş 

yavaşvbir ilgi, sonra gittikÖe artan bir şaşkınlık, daha sonra da gÅvensizlik, hatta korku 

uyandırmaya başlamıştı. Zosimov kendisini gÇstererek, "İşte Raskolnikov" der demez hızla 

doğrulup yatağına oturmuş, meydan okurcasına, ama zayıf bir sesle ve kesik kesik: 

"Evet" demişti, "Raskolnikov benim! Ne istemiştiniz?" 

Konuk onu dikkatle sÅzdÅ, sonra tepeden bakan bir tavırla: 

"Pyotr PetroviÖ Lujin" dedi. "Kuvvetle umarım, adım size yabancı gelmemiştir." 

BÅsbÅtÅn başka şeyler bekleyen Raskolnikov, bu adı gerÖekten de ilk kez duyuyormuş gibi, 

boş ve dalgın bakışlarla bakıyor, karşılık vermiyordu. 

Pyotr PetroviÖ bozulmuş gibiydi. 

"Nasıl olur? GerÖekten de şu ana kadar hiÖbir haber almadınız mı?" 

Raskolnikov cevap yerine yavaşÖa başını yastığa bıraktı, kolunu başının altından geÖirip 

tavana bakmaya başladı. Lujin'in yÅzÅnde bir an ÅzÅntÅ gÇlgeleri uÖuştu. Razumihin'le 

Zosimov 

177 

daha bÅyÅk ilgiyle bakmaya başladılar adama. Lujin utanmışa 

benziyordu. 

"On gÅn, hatta nerdeyse iki hafta oluyor, bir mektup gÇnderilmişti size, ben sanıyordum ki..." 

diye birşeyler gevelemeye başladı. 

"Baksanıza..." diye Razumihin birden onun sÇzÅnÅ kesti "ne diye Çyle kapı ağzında dikilip 

duruyorsunuz? Madem sÇyleyeceğiniz bir şeyler var, geÖin, oturun! Orası Nastasya ile ikinize 

dar gelir, Nastasyacığım, Öekil de konuğa yol ver! GeÖin efendim, şÇyle, şu sandalyeye 

buyrun! GeÖsenize!" 

Sandalyesini masadan biraz uzaklaştırarak, masayla dizleri arasında kÅÖÅk bir aralık bıraktı ve 

konuğun buradan geÖmesi iÖin gergin bir durumda beklemeye başladı. Üyle bir anda yapılmış 

bir Öağrıydı ki bu, geri Öevirmeye olanak yoktu; konuk Öabuk Öabuk ve ayakları takıla takıla 

aralıktan geÖti, sandalyeye oturdu ye kuşkulu bakışlarla Razumihin'i sÅzdÅ. Razumihin 

hemen. 

"Aliahaşkına sıkılmayın." dedi, "Rodya beş gÅndÅr hastaydı, ÅÖ gÅn boyunca sayıklayıp 

durdu. Ama şimdi iyi, iştahı da yerinde. Şu oturan onun doktorudur, az Çnce kendisini 

muayene etti. Ben de Rodya'nın arkadaşıyım, ve ben de eski bir Åniversite Çğrencisiyim; şu 

anda da kendisine dadılık ediyorum. Bize aldırmayın, ne konuşacaksanız, sıkılmadan 

konuşabilirsiniz." 

Pyotr PetroviÖ, Zosimov'a dÇnerek: 

"TeşekkÅr ederim" dedi," yalnız, burada oturup konuşmakla acaba hastayı rahatsız etmiş 

olmaz mıyım?" 

"Hayır" dedi Zosimov", hatta tersine eğlendirmiş olursunuz." Ve yemden esnedi. 

Razumihin: 

"Rodya kendine geleli epey oluyor " dedi," té sabahtan..." 

Senli benliliği Çylesine yapmacıksız, Çylesine iÖtendi ki, Pyotr PetroviÖ biraz dÅşÅndÅ ve 

cesaretini toplamaya başladı. Bu terbiyesiz, bu hırpani delikanlının kendisini Åniversite 

Çğrencisi olarak tanıtmasının da payı vardı belki bunda. 

"Anneniz... " diye tam sÇze başlamıştı ki, Razumihin gÅrÅltÅlÅ bir:

"Hjmm!..." Åekti. 

Lujin soran gÖzlerle Razumihin'e baktı. 

"Bir şey yok" dedi Razumihin, "ağzımdan kaÅtı, siz devam edin!" 

Lujin omuzlarını silkti. 

"...anneniz ben daha yanlarındayken size bir mektup yazmıştı. Buraya geldikten sonra da, her 

konuda iyice aydınlanmış olmanızdan emin olmak iÅin size ziyaretimi biraz geciktirdim. Ama 

şu anda bÑyÑk bir şaşkınlıkla gÖrÑyorum ki..." 

Raskolnikov sabırsızlakla ve Öfkeyle atıldı: 

"Biliyorum, biliyorum! Siz... Şu nişanlı değil misiniz? Evet, biliyorum! Ve yeter artık!" 

Pyotr PetroviÅ mÑthiş bozulmuştu, ama sesini Åıkarmadı. Elden geldiğince Åabuk bir şekilde 

bÑtÑn bunların ne anlama geldiğini anlamaya Åalışıyordu. Bir dakika kadar sÑren bir sessizlik 

oldu. 

Bu arada, cevap verirken Pyotr Petrovic'e doğru dÖnen Raskolnikov, birden, sanki az Önce 

ona iyi bakamamış, ya da su anda onda yeni bir şey gÖrmÑş gibi bÑyÑk bir ilgiyle onu 

sÑzmeye başladı; hatta daha iyi gÖrebilmek iÅin başını da yastıktan kaldırdı. GerÅekten de 

Pyotr PetroviÅ'in genel gÖrÑnÑşÑnde, az Önce kendisi iÅin senlibenlice sÖyleniveren "nişanlı" 

deyimini haklı Åıkartacak Özel birtakım şeyler var gibiydi. İlk gÖrÑlen, daha doğrusu gÖze 

batan şey, başkentte nişanlısını bekleyerek geÅirdiği birkaÅ gÑnden Pyotr PetroviÅ'in 

şıklaşmak, kendine Åeki dÑzen vermek iÅin elinden geldiğince yararlanmaya Åalışmış 

olmasıydı. Bu hiÅ kuskusuz kınanacak yanı olmayan son derece masum bir davranıştı. Hatfa 

şıklaştığını gÖrÑp de, kendini fazlaca beğenmeye başlaması bile bÖyle durumlarda haklı 

gÖrÑlebilirdi; ÅÑnkÑ Pyotr PetroviÅ ÖnÑnde sonunda bir nişanlıydı. BÑtÑn giysileri terzi 

elinden daha yeni Åıkmıştı. åstÑndekilerin Åok yeni olması ve belli bir amacı aÅığa vurması 

bir yana, her şeyi yerindeydi, gÑzeldi. Son derece şık ve yepyeni melon şapkası bile bu belli 

amacı kanıtlıyordu: Pyotr PetroviÅ şapkasına aşırı Özen gÖsteriyor, elinde bÑyÑk bir dikkatle 

tutuyordu. Sonra leylak rengi şu gerÅek juven eldivenler de giyilmemeleri ve yalnızca gÖsteriş 

olsun diye taşınmaları aÅısından, aynı şeye tanıklık etmiyorlar mıydı? Pyotr PetroviÅ'in 

giysilerinde daha Åok genÅlerin hoşlandıkları tÑrden, aÅık renkler hakimdi. åzerinde aÅık 

kahverengi bir ceket, yine aÅık renk, hafif bir pantolon, bunlara uygun bir kumaştan yelek, 

yepyeni, incecik bir gÖmlek ve kırmızı Åizgili bir kravat vardı. En Önemlisi de, bunların hepsi, 

Pyotr PetroviÅ'e Åok yakışmıştı. GenÅ ve bakımlı yÑzÑ, gerÅek 

179 

yası olan kırk beşten daha az gÖsteriyordu. Yanaklarının iki yanından zarif bir biÅimde aşağı 

inen koyu renk favorileri, pırıl pırıl tıraşlı Åenesinin Åevresinde daha da koyulasıyordu. Hatta 

pek az kırlaşmış ve berber tarafından taranıp kıvrılmış saÅları bile, - bu tÑr kıvrılmış saÅlar 

genellikle gÑlÑnÅ gÖrÑnmelerine ve insanı nikahianrnaya giden Alman damatlarına 

dÖndÑrmelerine rağmen, onda gÑlÑnÅ ve budalaca durmuyordu. Eğer bu gÑzel ve havalı yÑzde 

gerÅekten itici, hoşa gitmeyen bir yan varsa, nedenini başka noktalarda aramak gerekti. 

Raskolnikov bay Lujin'i hiÅ Åekinmeden uzun uzun sÑzdÑkten sonra, alaycı alaycı gÑlÑmsedi, 

başını yastığa bırakıp yeniden tavanı seyre koyuldu. . 

Ama bÑtÑn bu tuhaflıkları gÖrmezden gelmeye karar vermişe benzeyen bay Lujin kendini 

tuttu, 

"Sizi bu durumda bulduğum iÅin Åok ÑzgÑnÑm" diye yeniden başladı sÖze; sessizliği bozmak 

iÅin Åaba gÖsterdiği belli oluyordu. "Rahatsız olduğunuzu bilseydim daha Önce gelirdim. 

Ama, malum, koşturup duruyoruz işte..! Bu sıralar Yargıtay'da Önemli bir davam var. Sizin de 

tahmin edeceğiniz Öteki işlerimden hiÅ sÖz etmiyorum. Sizinkileri, yani annenizle 

kızkardeşini-zi bugÑn yarın, bekliyorum..." 

Raskolnikov bir şey sÖyleyecekmiş gibi olduğu yerde kımıldadı, yÑzÑnden bir heyecan 

dalgası geÅti. Pyotr PetroviÅ durdu, onun konuşmasını bekledi, ama bir şey sÖylemediğini 

gÖrÑnce, sÖzlerini sÑrdÑrdÑ:

"...bugÅn yarın bekliyorum. İlk iş olarak, geÖici bir daire tuttum onlar iÖin." 

Raskolnikov duyulur duyulmaz bir sesle sordu: 

"Nerede?" 

"Buraya Öok yakın... Bakalayev'in evi..." 

"Voznesenek sokağında" diye Razumihin atıldı, "pansiyon olarak kiraya verilen iki katlı bir 

ev, tÅccar Yuşin işletiyor, bir iki kez gitmiştim..." 

"Pansiyon, evet..." 

"Pis bir yerdir, kÇtÅ kÇtÅ kokar. àstelik de hafif tertip karanlık olayların dÇndÅğÅ sÇylenir. 

Kimbilir kimler kalıyor ve ne işler Öeviriyor? Ben de bir zaman Öıkan bir rezalet Åzerine 

gitmiştim... Ama bak, ucuz bir yerdir." 

180 

"Buraya yeni gelmiş bir kişi olarak kuşkusuz ben bÅtÅn bun-arı bilemezdim. Ama Öok, Öok 

temiz iki oda... àstelik de Öok kısa bir sÅre iÖin..." Raskolnikov'a dÇndÅ. "Asıl evimizi, yani 

ilerde oturacağımız evi de buldum. Dayayıp dÇşÅyorlar şu anda. Ben de şimdilik burdan iki 

adım Çtede, bayan Lippevehzel'in pansiyonunda, genÖ dostlarımdan Andrey SemyoniÖ 

Lebezyatni-kov'un dairesinde kalıyorum. Bakalayev'in evini de o salık vermişti bana." 

Raskolnikov bir şey hatırlamış gibi ağır ağır: 

"Lebezyatnikov mu?.." dedi. 

"Evet. Andrey SemyoniÖ Lebezyatnikov, bir bakanlıkta memurdur, tanıyor muydunuz 

kendisini?" . "Evet... yo, hayır..." 

"Bağışlayın, sorunuz Åzerine Çyle sanmıştım. Bir zamanlar onun vasisiydim, genÖ, sevimli bir 

arkadaştır.... Sonra, yeni dÅşÅnce akımlarını izler. GenÖlerle birlikte olmayı severim: insan 

genÖlerden Çğrenir yenilikleri." 

Pyotr PetroviÖ umutla gÇz gezdirdi odadakilere. 

Razumihin: 

"Ne gibi yenilikleri?" diye sordu. 

Pyotr PetroviÖ kendisine soru sorulmasına sevinmişti. 

"Her tÅr yenilikleri... En ciddi, en Çnemli konuları kapsayanları... Biliyor musunuz, ben on yıl 

var ki Petersburg'a hiÖ gelmemiştim. Şu anda iÖinde bulunduğumuz tÅm yeni hareketler, 

reformlar, yeni dÅşÅnceler bize, taşraya kada'' ulaşmış bulunuyor; ama her .şeyi daha acık 

seÖik gÇrebilmek iÖin Petersburg'da ya-pamak gerek. GenÖ kuşakların, bizim kuşağı 

gÇzleyerek daha Öok şey Çğrenebileceklerini, daha Öok şeyin ayrımına varabile-peklerini 

dÅşÅnÅyorum, ben. İtiraf ederim ki, durumu Öok sevindirici buluyorum..." 

"Sevindirici bulduğunuz şeyler Çzellikle neler?" 

"Kapsamlı bir soru... Yanılıyor olabilirim, ama sanırım, olaylara daha aÖık bir bakış, nasıl 

diyeyim, eleştirel bir yaklaşım, bir beceriklilik gÇrÅlÅyor..." 

Zosimov: 

"Bu doğru", diye mırıldandı. 

"Atma!" dedi Razumihin Zosimov'a. "Beceriklilik kolay elde edilir bir şey değildir ve gÇkten 

hazır inmez insanın ÇnÅne. Ne-redeyse bir iki yÅz yıl var ki, biz her isten elimizi ayağımızı 

cek- 

181 

miş durumdayız... DÅşÅnce konusuna gelince... -Pyotr Petro-viÖ'e dÇnerek sÇylemişti bunuevet, 

sanırım dÅşÅnceler mayalanıyor... äocukÖa olmakla birlikte iyi niyet de var. Hatta 

sÅrÅyle namussuzun saldırısına uğramış da olsa, dÅrÅstlÅğe bile rastlanabiliyor... Ama 

beceriklilik... O yok işte! Bu konuda henÅz emekleme evresinde bile değiliz!" 

Pyotr PetroviÖ gÇrÅnÅr bir neşeyle itiraz etti: 

"Doğrusu size katılamayacağım. Evet, birtakım tutkular, yanlış davranışlar yok değil, ama 

hoşgÇrÅlÅ olmak gerek. Tutku, işe karsı duyulan coşkuyu ve o işin iÖinde bulunduğu ama o

ise uygun olmayan koşulların varlığını kanıtlayan bir olgudur. Eğer yapılan şey azsa, zamanın 

da az olduğunu unutmamak gerekir. Daha araÖlar konusu var ki, ona hiÖ girmiyorum. Kişisel 

gÇrÅşÅme gÇre, bir şeylerin yapılmış olduğunu bile sÇyleyebiliriz. Yeni ve yararlı dÅşÅnceler 

yayıldı, eskinin o hayalci, romantik yapıtları yerine, yeni ve yararlı birtakım yapıtlar 

yayımlandı; gÅnÅmÅzde yazın, eskiye gÇre Öok daha olgun bir durumda. Birtakım zararlı 

Çnyargıların kÇkÅ kazındı, bunlar yerin dibine batırıldı. Kısacası, geÖmişle ilgimizi artık geri 

dÇnÅlmez bir biÖimde kesmiş bulunuyoruz; bence, bu da bir şeydir..." 

Raskolnikov birdenbire: 

"Ezberlemiş!" diye homurdandı ."Kendini satıyor!" 

Raskolnikov'un ne dediğini tam duyamayan Pyotr PetroviÖ: 

"Efendim?" diye sordu; ama bir karşılık alamadı. 

Zosimov, Pyotr PetroviÖ'! onaylayarak: 

"BÅtÅn bunlar hep gerÖek..." dedi 

Pyotr PetroviÖ, Zosimov'a sevecen sevecen baktı, sonra: 

"Üyle değil mi ama?" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Siz de kabul edersiniz ki -bunları sÇylerken 

yine Razumihin'e dÇnmÅştÅ ve bu kez sesinde bir ÅstÅnlÅk, hatta bir zafer havası vardı ve azkalsın 

bir de "delikanlı" diye ekleyecekti,- hiÖ değilse bilimde ve birtakım ekonomik 

gerÖeklerde ilerleme, ya da bugÅnkÅ deyimiyle progres olduğu inkar edilemez!" 

"Bunlar genelgeÖer sÇzler " dedi Razumihin. 

"Hayır, genelgeÖer sÇzler değil!" diye yersiz bir acelecilikle sÇzÅ kaptı Pyotr PetroviÖ. "Bana 

bugÅne değin "insanları sev" dedilerse ve ben de sevdiysem, bundan ne sonuÖ Öıkıyordu? Ne 

sonucu Öıkacak, ben kaftanımı ikiye bÇlÅp yarısını komşuma veriyordum ve bÇylece ikimiz 

birden, hani şu bilinen atasÇzÅmÅzde 

olduğu gibi, "BirkaÖ tavşanın ardından koşan hiÖbirini yakalayamaz" diyen 

atasÇzÅmÅzdeki gibi, yarı Öıplak kalıyorduk. Bilim ne diyor: dÅnyada herkesten Öok kendini 

sev, ÖÅnkÅ dÅnyada her şey kişisel Öıkara dayalıdır. Eğer bir tek kendini seversen, işini 

gerektiğince yaparsın, kaftanın da bÇlÅnmeden, bÅtÅnÅyle senin Åzerinde kalır. Bu arada 

ekonomi, bu bilimsel gerÖeğe sunu ekliyor: toplumda ne kadar Öok insanın işleri yolunda 

olursa, diğer bir deyişle, kaftanlar ne kadar bÅtÅn kalırsa, toplumun temelleri de o kadar 

sağlam ve genel gidiş o kadar yolunda olur. BÇylece ne oluyor: yalnızca kendim iÖin 

kazanmakla, herkes iÖin de kazanmış oluyorum, komşumun ikiye bÇlÅnmÅş bir kaftan değil, 

bunun daha fazlasını, Åstelik de birilerinin cÇmertliğiyle değil, tÅm toplumun genel 

ilerleyişiyle elde etmesine olanak sağlamış oluyorum. Basit bir dÅşÅnce, ama ne yazık ki, 

iÖinde bulunduğumuz heyecan ve dÅşseverlik yÅzÅnden uzun sÅre akla gelmedi. Oysa, 

sanırım, fazla zekaya gerek gÇsteren bir konu değil..." 

"ÜzÅr dilerim, ben de fazla zeki bir adam değilim" dedi Razumihin onun sÇzÅnÅ sertÖe 

keserek, "onun iÖin bu konuyu burada keselim!... Aslında benim konuyu aÖarkenki amacım 

başkaydı; yoksa bÅtÅn bu gevezelikler, kendi kendimizi teselli etmeler, bu ardarda 

sıraladığımız genelgeÖer sÇzler, bÅtÅn bu hep ama hep aynı sÇzler ÅÖ yıldır bana Çylesine 

tiksinti verir oldu ki, ben değil, yanımda bir başkası bile bunlardan sÇzetmeye başladı mı 

inanın yÅzÅmÅ ateşler basıyor. Siz bir an Çnce burada hava atmaya, ne kadar bilgili 

olduğunuzu gÇstermeye kalkıştınız, bÇyle yaptınız diye sizi suÖluyor ya da kınıyor değilim, 

ben şu anda yalnızca sizin kim olduğunuzu, neyin nesi olduğunuzu anlamak istemiştim. 

äÅnkÅ biliyor musunuz, şu son zamanlarda, sÇzÅnÅ ettiğiniz genel işlere o kadar Öok sanayici 

burnunu soktu ve bunlar el attıkları her şeyi Çylesine kendi Öıkarlarına, olarak değiştirdiler ki, 

her şey allak bullak oldu... Neyse, kapatalım bu konuyu artık!" 

Lujin kabararak: 

"äok sayın bayım, bÇylesine senli benli bir dille konuşacaksanız eğer, ben de..." diye sÇze 

başlayacak oldu, ama Razumihin onun. sÇzÅnÅ keserek: 

"Rica ederim!" dedi. "Rica ederim! HiÖ olur mu!.. Evet, kapatalım artık bu konuyu."

183 

Sonra birden Zosimov'a dÖndÑ ve az Önce yarım kalan konularında konuşmaya başladı. 

Pyotr PetroviÅ, Razumihin'in yaptığı aÅıklamaya hemen inanacak kadar akıllı Åıktı. Aslında 

kendisi de bir iki dakika sonra kalkıp gitmeyi dÑşÑnÑyordu. Raskolnikov'a dÖnerek: 

"Umarım" dedi, "su anda başlayan tanışıklığımız, sizce bilinen nedenlerle, daha da 

gÑÅlenecektir... Size iÅten sağlıklar dilerim..." 

Raskolnikov başını dÖndÑrÑp bakmadı bile, Pyotr PetroviÅ sandalyesinden doğruldu: 

Bu sırada Razumihin'le konuşmakta olan Zosimov'un sesi duyuldu: 

"Onu muhakkak kendisine rehin bırakmaya gelen mÑşterilerinden biri ÖldÑrmÑştÑr." 

"Bence de Öyle" dedi Razumihin, "Porfiriy gerÅi sÖylemiyor ama, kadına rehin yatıranları 

sorguya Åekiyor..." 

Birden Raskolnikov'un sesi duyuldu: 

"Rehin yatıranlar sorguya mı Åekiliyor?.." 

"Evet, ne olmuş?" 

"Yok bir şey." 

"Peki" dedi Zosimov," rehin yatıranları nasıl buluyorlar?" 

"Kimilerini Koh sÖylemiş, kimilerinin adları rehinlerin sarılı olduğu kâğıtların Ñzerinde 

yazılıymış, kimileri de olayı duyunca kendiliklerinden başvurmuşlar..." 

"Ama katil besbelli Åok becerikli, Åok deneyimliymiş... Ne , cesaret! Ne kararlılık!" 

Razumihin onun sÖzÑnÑ keserek: 

"İşte bu hiÅ de Öyle değil" dedi. "Hepinizi şaşırtan da bu nokta işte! Bence katil ne becerikli, 

ne de deneyimli, bÑyÑk olasılıkla da bu onun ilk işi! Katilin becerikli, deneyimli olduğunu 

kabul; edecek olursak, yanıltıcı sonuÅlara ulaşırız. Tam tersine dene-yimsiz ve ilk .işini yapan 

bir katil olduğunu dÑşÑnÑrsek, onu felaketten kurtaran şeyin yalnızca bir rastlantı olduğunu 

gÖrÑrÑz. Ve rastlantılarla neler neler olmuyor bu dÑnyada! Katil, belki de, karşılaşabileceği 

engellerin hiÅbirini ÖngÖrememişti! ãte yandan yaptığı şey ne: tutup on-onbeş rublelik 

şeylerle, ceplerini doldurmuş, kocakarının sandıklarını, bohÅalarını ka-, rıştırmış! Oysa 

komodinin Ñst Åekmecesindeki bir kutu iÅinde, 

184 

notlardan ayrı olarak tam bin beş yÑz altın ruble duruyor-! Bunları kaldırmayı becerememis 

de, ÖldÑrmeyi becermiş n! Ne diyorum sana: bu onun ilk işi! İlk işi! Hemen eli aya-dolaşmış! 

Yakalanmayışı da ince hesaplar yapmış olmasın-değil, rastlantılardan!" 

ilinde şapkası ve eldivenleri, ayağa kalkmış olan ve gitme-Önce birkaÅ akıllıca sÖz sÖyleyip 

iyi bir izlenim yaratmaya bağladığı anlaşılan Pyotr PetroviÅ -gÖsterişÅiliği mantığını basıştı 

anlaşılan- Zosimov'a dÖnerek: 

Bu sÖzÑnÑ ettiğiniz, geÅenlerde ÖldÑrÑlen dul kadın mı? " sordu. 

Evet" dedi Zosimov," duymuş muydunuz?" Nasıl duymam? Hemen yanımızdaki evde..." 

Ayrıntılarını biliyor musunuz?" 

Bildiğimi sÖyleyemem ama burada beni başka bir nokta il-ndiriyor, daha doğrusu asıl ve 

bÑyÑk sorun. SÖzÑnÑ etmek ligim, şu son beş yılda aşağı tabakalarda suÅ işleme oranının en 

iyiye artmış olması, sağda solda durmadan yapıldığını dÑğÑmÑz soygunlar, kundaklamalar 

falan değil... Beni asıl şaşırtan, cinayetlerin yÑksek tabakalar arasında da buna koşut ak 

artışıdır. Şurada bir Ñniversite Öğrencisinin gÑpegÑndÑz ol ortasında bir posta .arabasını 

soyduğunu duyarız; Ötede, toplumsal konumu yÖnÑnden yÑksek bir yeri olan kimi insanlar e 

para basarlar. Moskova'da, iÅborÅlanma tahvillerinin sahtelerini 

yapan koca bir Åete yakalanır ve Åetenin elebaşısı olarak 

da karşımıza Ñniversitede tarih Öğretim Ñyesi olan biri Åıkar. 

lana Ñlkelerden birinde parası iÅin ve bilinemeyen başka akım nedenlerle elÅilik sekreterimiz 

ÖldÑrÑlÑr... Derken di de bu faizci kocakarı... Bence onun da katili yÑksek taba-an biridir,

ÖÅnkÅ mujikler altınlarını rehine koymazlar. Oy-leyse toplumumuzun aydın kesimi arasındaki 

bu yaygın ahlaksızlığın 

nedeni ne?" 

Zosimov: 

"Ekonomik değişmelerin Öokluğu..." diye başlayacak oldu, 

la Razumihin sÇzÅ onun ağzından kaparak: 

"Nedeni ne mi?" dedi.'İyiden iyiye kÇkleşmiş olan tembellik, 

ka ne olacak!.." 

"Nasıl yani?" 

187 

"Sizin şu Moskova'daki tarih Çğretim Åyesi, niÖin sahte tahvil bastığı sorusuna ne yanıt vermiş 

biliyor musunuz? 'Herkes bir yoldan zengin oluyordu, ben de bu yoldan Öabucak zengin 

olacağımı dÅşÅndÅm.' SÇzlerini tıpkısı tıpkısına hatırlayamıyorum ama dÅşÅnce buydu: 

havadan, Öabucak zengin olmak... äalışıp Öabalamadan..! Bir kez hazır yemeye, başkasının 

emeğine yaslanıp asalak geÖinmeye alışılmaya gÇrsÅn, işte bÇyle saati gelince herkes hÅnerini 

gÇstermeye baslar... 

"Üyle ama ya ahlak? Sonra, nasıl diyeyim, kurallar..." 

Raskolnikov atılarak: 

"Ne diye Öırpınıp duruyorsunuz? " dedi. "Tam sizin kuramı-. nıza gÇre olmuş!" 

"Nasıl benim kuramıma gÇre?" 

"Az Çnce bize verdiğiniz vaazdaki dÅşÅncelerinizin sınırlarını biraz daha genişletin, nasıl 

insanları boğazlamak hakkına bile sahip olacağınızı gÇrÅrsÅnÅz..." 

"İnsaf artık!" 

Lujin bu sÇzleri bağırarak sÇylemişti. Bu arada Zosimov: 

"Hayır, Çyle değil!" diye atıldı. 

Raskolnikov'un yÅzÅ sapsarı kesilmişti, Åst dudağı titriyor, gÅÖlÅkle soluk alıp veriyordu. 

"Her şeyin bir ÇlÖÅsÅ vardır" dedi Lujin kasıntılı bir tavırla. "Ekonomik dÅşÅnceler insanlara 

henÅz cinayet davetiyesi Öıkarmıyor, hem varsayılım ki..." 

Raskolnikov, karşısındakini aşağılamanın verdiği sevinÖ titreşimlerinin de duyulduğu Çfkeli 

bir sesle onun sÇzÅnÅ yeniden kesti: 

"Nişanlınızdan evlenme teklifinize evet cevabı aldığınızda, en Öok onun yoksul oluşuna 

sevindiğinizi, onu dilediğinizce yÇnetmek ve size borÖlu olduğunu ikidebir başına kakmak 

iÖin yoksul aileden kız seÖmiş olmakla uygun bir is yaptığınızı sÇylediğiniz doğru mu?.." 

Lujin Çfkeden tirtir titreyerek: 

"Sayın bayım! Sayın bayım!" dedi; dili dolanıyor, sÇzcÅkleri birbirine karıştırıyordu: "Benim 

dÅşÅncelerimi Öarpıtıyorsunuz! 

188 

Beni bağışlayın, ama kulağınıza Öalınan, daha doğrusu size yetiştirilen bu sÇylentilerin 

gerÖekle hiÖbir ilgisi bulunmadığını sÇylemek zorundayım. Ve ben... bunu sÇyleyenin kim 

olduğunu... kısacası bu iğneleme... tek kelimeyle anneniz...Aslında bÅtÅn ÅstÅn niteliklerine 

rağmen ben onun biraz heyecanlı ve romantik yapıda bir insan olduğunu zaten anlamıştım... 

Ama yine de sorunu bÇylesine Öarpıtabilecek bir hayalgÅcÅne sahip olduğunu dÅşÅnmekten 

de Öok, Öok uzaktım... Ve son olarak da son olarak da..." 

Yastığında hafifÖe doğrulan ve kor gibi yanan gÇzlerini Lu-jin'e diken Raskolnikov: 

"Son olarak da ne olur biliyor musunuz?" diye bağırdı. 

"Ne olurmuş?" dedi Lujin, duraksadı, aşağılanmış bir insan gÇrÅntÅsÅ iÖinde beklemeye 

başladı. BirkaÖ saniye sÅren bir sessizlik oldu. 

"Şu olur ki, eğer annem hakkında tek kelime daha sÇzetmek cesaretini gÇsterirseniz, bir 

vuruşta merdivenlerden yuvarlarım sizi!" 

Razumihin:

"Ne oluyorsun yahu!" diye bağırdı. 

Lujin sararmıştı, dudaklarını ısırarak, tane tane: 

"Demek Çyle!.. " dedi; olanca gÅcÅyle kendini tutmaya Öalışıyor, ama yine de tıkanır gibi 

oluyordu. "Aslında daha bu odaya adımımı attığım anda sizin bana karşı ne denli nefret dolu 

olduğunuzu anlamıştım, ama yanılmamış olduğumu iyice gÇrmek iÖin girip oturdum. Bir 

hastanın ve bir akrabanın pek Öok kusurlarını bağışlayabilirdim, ama şimdi... sizi ... hiÖbir 

zaman..." 

Raskolnikov: 

"Ben hasta değilim!" diye bağırdı. 

" Bu daha da kÇtÅ!" 

" Defolun buradan!" 

Lujin zaten gitmek Åzereydi, masayla sandalye arasından geÖiyordu. Razumihin ona yol 

vermek iÖin bu kez ayağa kalk-misti. HiÖ.kimseye bakmadan, hatta epeydir hastayı rahat bı- 

189 

rakması iÖin kendisine işaretler yapıp duran Zosimov'a bile selam vermeden Öıkıp gitti. 

Kapıdan Öıkarken sırtını kamburlaş-tirmış, kendini sakınmak istercesine de şapkasını omuzları 

hizasına kaldırmıştı. Sırtının kamburu korkunÖ bir aşağılanmayı da yanısıra gÇtÅrÅyormuş 

gibi bir etki bırakıyordu. 

Şaşıran Razumihin basını sallayarak: 

"Olur mu yahu, hiÖ bÇyle şey olur mu? " diye sÇylenip duruyordu. 

Raskolnikov Çfkeden kuduracak gibiydi: 

" Bırakın beni, kimseyi istemiyorum!" diye bağırdı. "Bırakın beni, işkenceciler! HiÖbirinizden 

korkmuyorum! Artık kimseden, kimseden korkmuyorum! Defolun başımdan! Yalnız kalmak 

istiyorum, yalnız, yalnız, yalnız!" 

" Gidelim" dedi Zosimov, Razumihin'e başıyla işaret ederek 

" İnsaf yahu, onu nasıl bÇyle bırakabiliriz?" 

" Gidelim", diye diretti Zosimov ve dışarı Öıktı. Razumihin bir an dÅşÅndÅkten sonra ona 

yetişmek iÖin arkasından koştu. 

Merdivenlerden inerken Zosimov: 

"SÇzÅnÅ dinlemeyip orda kalmamız daha kÇtÅ olurdu" dedi, "kesinlikle sinirlenmemeli..." 

"Nesi var?" 

"Olumlu yÇnde bir uyartı gerek ona şimdi... Az Çnce ne gÅzel toparlamıştı kendini!... Biliyor 

musun, bir şeyler var kafasında! HiÖ değişmeyen, sÅrekli acı veren bir şeyler... Ben asıl 

bundan korkuyorum! Bu kesinkes bÇyle!" 

"Sakın şu adam, bay Pyotr PetroviÖ olmasın?" 

"Konuşmalarından anladığıma gÇre, Pyotr PetroviÖ Rodya'nın kızkardesiyle evlenmek Åzere 

ve Rodya tam hastalığının ÇngÅnÅnde bu konuyla ilgili bir mektup almış. 

"Evet! Tam da gelecek zamanı bulmuş adam! Belki de bÅtÅn işleri altÅst etti. Dikkat ettin mi, 

Rodya herşeye karşı kayıtsızdı, konuştuğumuz hiÖbir konuya katılmadı, yalnız biri dışında: 

cinayetten konuşulurken sanki kendini kaybediyordu." 

"Evet evet ben de farkettim! Hem ilgilendiriyor, hem de korkutuyor bu olay onu. Tam 

hastalandığı gÅn, hani karakolda Öok ÅrkmÅş olsa gerek; dÅşÅp bayılmış!" 

190 

"Akşama bana bunu biraz daha ayrıntılarıyla anlatsana, benim de sana anlatacaklarım var. Bu 

Öocuk beni Öok ilgilendiriyor! Yarım saat kadar sonra yoklamaya gideceğim... Sanırım ateşi 

yÅkselmez..." 

"Sağolasın! Ben de bu arada Paşenka'nın yanında oturur, Nastasya aracılığıyla da hastanın 

durumunu izlerim..." 

Odasında yalnız kalan Raskolnikov, gitmekte hélé ağırdan alan Nastasya'ya sabırsızlıkla ve 

sıkıntıyla baktı. - "Bir Öay ister misin?" diye sordu Nastasya.

"Sonra! Yatıp uyumak istiyorum! Yalnız bırak beni..." 

Tir tir titreyerek duvardan yana dÇndÅ; Nastasya Öıktı. 

VI 

Nastasya Öıkar Öıkmaz yerinden kalktı, kapıyı Öengelledi, az Çnce Razumihin'in gÇsterdiği 

ama sonra yeniden sarıp sarmaladığı paketi ÖÇzdÅ, elbiseleri Öıkardı, giyinmeye başladı. 

Tuhaf şey: tÅmÅyle sakinleşmiş gibiydi; az Çnceki yarı Öılgın sayıklamalarından da, şu son 

zamanlarda iÖini saran paniğe eğinik korkularından da eser kalmamıştı. Tuhaf ve beklenmedik 

bir sakinleşmenin ilk dakikalarını yaşıyordu. Hareketleri kesin ve aÖıktı, sağlam bir 

kararlılığın izlerini taşıyordu. "BugÅn, hemen bugÅn!..." diye mırıldanıyordu kendi kendine. 

Hélé gÅÖsÅz olduğunu anlamakla birlikte, dinginliğe, sabit fikre varan bir ruhsal gerginliğin 

verdiği gÅven duygusunu, gÅcÅ duyuyordu. Sokakta ayakta duramayıp dÅşeceğini de 

sanmıyordu. Tepeden tırnağa yeni giysilerine bÅrÅndÅkten sonra, masada duran paralara bir 

gÇzattı, biraz dÅşÅndÅ, sonra hepsini cebine indirdi. Yirmi beş ruble kadar birşey di. 

Razumihin'in giysiler iÖin harcadığı paranın artanı olan bozuk beşlikleri de aldı. Sonra 

yavaşÖa kapının Öengelini kaldırdı, odasından Öıktı. Merdivenlerden inerken kapısı ardına 

kadar aÖık olan mutfağa bir gÇzattı: Nastasya arkası kapıya dÇnÅk, eğilmiş, ev sahibi kadının 

semaverini yelliyordu. HiÖbir şey duymamıştı. Zaten kalkıp dışarı Öıkabile- 

191 

ceği kimin aklına gelebilirdi ki? Bir dakika sonra sokaktaydı. 

Saat sekiz sularıydı, gÅneş ha battı ha batacak. Ortalık eskisi gibi boğucu sıcaktı; ama o, şehre 

bulaşmış bu tozlu, pis kokulu havayı derin derin iÖine Öekti. Başı hafif dÇner gibi oldu; sapsarı 

yÅzÅnde yabanıl bir gÅcÅn ışıltısı dolaştı. Nereye gideceğini bilmiyordu, dÅşÅnmemişti bile 

bunu; bildiği bir tek şey vardı: "BÅtÅn bunlara hemen bugÅn, şu anda bir son vermesi gerekti, 

yoksa eve dÇnmeyecekti; ÖÅnkÅ artık bÇyle yaşamak istemiyordu". Ama nasıl son verecekti? 

HiÖbir dÅşÅncesi yoktu bu konuda. Aslında dÅşÅnmek de istemiyordu. DÅşÅnce denen şeyi 

kovmuştu kafasında; acı veriyordu dÅşÅnceleri ona. Bildiği, hissettiği bir tek şey vardı: şÇyle 

ya da bÇyle, her şey değişmeliydi; umutsuzlukla, tuhaf bir inanÖla ve kararlılıkla, "değişsin 

de, nasıl değişirse değişsin" diye tekrarlayıp duruyordu. 

Eski bir alışkanlıkla, her zamanki gezinti yollarından yÅrÅyerek Samanpazarı'na yÇneldi. Ama 

Samanpazarı'na varmadan, kÇprÅye giden sokağın ordaki bir tuhafiye dÅkkanının ÇnÅnde, iÖli 

bir romans Öalmakta olan siyah saÖlı genÖ bir laternacı gÇrdÅ. Laternacı, kaldırımda, hemen 

ÇnÅnde duran on beş yaşlarında bir kıza eşlik ediyordu. Kızın Åzerinde sokak kadınlarında 

gÇrÅlen tÅrden giysiler vardı: kıl dokuma geniş bir eteklik, Åzerinde bir İspanyol salı, elinde 

eldivenler, başında da tÅyleri ateş rengi hasır bir şapka... Hepsi de eski pÅskÅ şeylerdi. Sokak 

kadınlarının o Öatlak, ama oldukÖa hoş ve gÅr sesiyle, Öevredeki esnafın vereceği birkaÖ 

kÇpeği gÇzleyerek romans okuyordu. Raskolnikov kızı dinlemekte olan birkaÖ kişinin yanına 

sokuldu, biraz dinledi, sonra bir beş kÇpeklik Öıkarıp kızın avucuna sıkıştırdı. Kız birden 

şarkıyı en tiz, en iÖli yerinde bıÖakla kesmiş gibi durdurdu, laternacıya dÇnerek sert bir sesle, 

"yeter!" dedi, ikisi birlikte ilerdeki dÅkkana doğru yÅrÅdÅler. 

Raskolnikov birden yanıbasında duran ve kendisi gibi laterna dinlemekte olan yaşlıca bir 

adama dÇndÅ ve: 

"Sokak şarkılarını sever misin? " diye sordu. 

GÇrÅnÅşÅne bakılırsa işsiz gÅÖsÅz biri olduğu anlaşılan adam yabanıl, şaşırmış gÇzlerle 

RaskolrÅkov'a baktı. Raskolnikov'sa, 

sokak şarkılarından değil de bambaşka şeylerden sÇze-diyormuş gibi: 

"Ben severim" dedi. "Hele de soğuk, karanlık ve nemli gÅz akşamlarında, hani gelip gecen 

herkesin yÅzÅnÅn yeşile Öalan bir sarılıkta ve hasta gibi gÇrÅndÅğÅ ıslak gÅz aksamlarında, 

laterna esliğinde sÇylenen bu sokak şarkılarını Öok severim. Ya da dingin, lapa lapa kar yağan 

rÅzgérsız kış akşamlarında, -hele bir de karların, arasından sokak lambaları ışıldıyorsa- bu 

şarkılar Öok daha doyumsuz olur... Biliyor musunuz?.."

Hem kendisine sorulan sorudan, hem de Raskokvikov'un gÇrÅnÅşÅnden Årken adam: 

"Bilmiyorum efendim, ÇzÅr dilerim!.." dedi ve yolun karşısına geÖti. 

Raskolnikov dÅmdÅz yÅrÅdÅ ve Samanpazarı'nda Lizave-ta'yla konuşan karı-koca satıcının 

tezgahlarının bulunduğu kÇseye Öıktı. Ama ihtiyarlar yerlerinde yoktu. Raskolnikov yeri 

tanıyınca duraksadı, Öevresine bakındı, bir uncu dÅkkanın kapısında esneyip duran kırmızı 

gÇmlekli bir delikanlıya yanaşıp: 

"Şu kÇşede karısıyla birlikte satıcılık eden biri vardı, değil mi?" diye sordu. 

Delikanlı onu şÇyle bir sÅzdÅkten sonra: 

"Herkes satıcı olabilir" dedi. 

"Adı neydi o adamın?" 

"Vaftiz edilirken ne ad taktılarsa, o." 

"Yoksa sen de mi Zaraysk'lısın? Hangi ildensin?" 

Delikanlı onu bir kez daha sÅzdÅ: 

"Bizimki il değil, ilÖedir saygıdeğer efendim. Kardeşimin bir kez gitmişliği vardır, ama ben 

hiÖ gÇrmedim, hep evde otururdum. Bu nedenle beni bağışlamanızı dilerim, soylu efendimiz!" 

"Şu ilerdeki meyhane mi?" 

"Hayır, otel-restoran efendim, bilardosu da var; sonra... Prensesler de bulunur..." 

Raskolnikov meydanı geÖti. İlerde, kÇşede bÅyÅk bir mujik kalabalığı vardı. Raskolnikov 

mujiklerin yÅzlerine baka baka, kalabalığın en yoğun olduğu yere doğru ilerledi. Nedense, 

ÇnÅne gelenle konuşmak iÖin sonsuz bir istek duyuyordu. Ama 

193 

mujiklerin ona dikkét bile ettikleri yoktu, Çbek Çbek toplaşmış-lar, Öene Öalıyorlardı. 

Raskolnikov biraz dÅşÅndÅkten sonra, sağa sapıp, kaldırım boyunca "V'ye doğru yÅrÅdÅ. 

Meydanı geÖer geÖmez kÅÖÅk bir ara sokakta buldu kendini... 

KÅÖÅk bir dirsekle Samanpazarı meydanını Sadovaya ile birleştiren bu ara sokaktan Çnceleri 

de sık sık geÖerdi. Son zamanlarda, ÅzÅntÅlÅ olduğu gÅnlerde, "daha Öok acı duymak iÖin" 

buralarda dolaşmayı ister olmuştu. Şu anda ise hiÖbir şey dÅşÅnmeden sapmıştı sokağa. Alt 

katı tÅmÅyle meyhane ve meze-iÖki satan dÅkkanlarla dolu olan bÅyÅk bir apartman vardı 

burada. Sırtlarında yalnızca bir entari, başları aÖık, "ev kılığıyla" birtakım kadınlar 

apartmandan Öıkıyor, kaldırım Åzerinde Öeşitli yerlerde, Çzellikle de bir-iki basamakla 

inilebilen bodrum katlarındaki eğlence yerlerinin girişlerinde-kÅmeleniyorlardı. BÇyle anlarda 

buralardan mÅthiş bir gÅrÅltÅ yÅkseliyor, gitar sesleri, şarkılar, naralar tÅm sokağı tutuyordu. 

Otel-restoranın kapısı ÇnÅnde bÅyÅk bir kadın kalabalığı vardı. Kimi basamaklara, kimi de 

doğrudan doğruya kaldırıma oturmuştu. àÖÅncÅ bir grupsa ayakta duruyor ve gevezelik 

ediyordu. Bunların yanında, elinde sigara sarhoş bir asker dolaşıyor, sÇvÅp duruyordu; 

meyhanelerden birine girmek isteyen, ama hangisine gireceğini unutmuş bir hali vardı. İki 

serseri sÇvÅşÅp kavga ediyor, kÇrkÅtÅk sarhoşun biri ise boylu boyunca yere devrilmiş, 

yuvarlanıyordu. Raskolnikov kalabalık kadın kÅmesinin yanında durdu. AlÖak sesle 

konuşuyordu kadınlar; sırtlarında basma entari, ayaklarında terlik vardı; hepsinin başı aÖıktı. 

Kiminin yaşı kırkları aşmış, kimisi daha on yedisindeydi. Hemen tÅmÅnÅn gÇzleri şiş ve 

ÖÅrÅktÅ. 

Aşağıdan gelen şarkı sesleri, bağırıp Öağırmalar Raskolni-kov'un nedense ilgisini Öekmişti... 

Birinin kahkahalar, Öığlıklar arasında, gitar esliğinde sÇylenen tiz bir şarkıya topuk vurup 

tempo tutuğu ve delicesine hora teptiği duyuluyordu. Raskolnikov dışardan kapı ağzına doğru 

uzanmış, kederli, dÅşÅnceli bir yÅzle ve dikkatle şarkıyı dinliyor, kalabalık arasından iÖeriyi 

gÇrebilmeye Öalışıyordu. Şarkıcı incecik sesiyle, 

194 

Şirin, tatlı sevgilim, Boşuna dÇvme beni!

diye inleyip duruyordu. Raskolnikov sanki bÅtÅn sorunu buymuş gibi, şarkıyı dinlemek iÖin 

dayanılmaz bir istek duydu. "Ben de girsem mi?" diye dÅşÅndÅ. "Nasıl da gÅlÅyorlar! Hepsi 

sarhoş! Ben de iÖip sarhoş olsam?" 

"Tatlı beyefendi, iÖeri girmez misiniz?" 

Kapı ağzında duran kadınların arasından biri henÅz bozulmamış, Öınlamalı bir sesle 

Raskolnikov'a sesleniyordu. Raskolnikov dÇnÅp baktı: genÖ bir kadındı bu, hatta şu kadın 

kalabalığı iÖinde insana tiksinti vermeyen belki de tek kadındı. 

"Şuna bak! Hem de gÅzelmiş!" diye mırıldandı. 

Kadın gÅlÅmsedi, iltifat Öok hoşuna gitmişti. 

"Siz de gÅzelsiniz!" dedi. 

' "Ne kadar da zayıf!" dedi kadınlardan biri. "Sanki hastaneden yeni Öıkmış!" 

Bu sırada kalın kumaştan ÇnÅ aÖık bir kaftan giymiş bir mujik yanaştı yanlarına; hafif 

sarhoştu ve kurnaz kurnaz gÅlÅmsÅyordu: 

"GÇren de general kızları sanır, ama hepsinin burnu kısa ve kalkık! Ama Öok neşeli şeyler 

doğrusu!.." 

"Madem ki geldin, geÖ iÖeri!" 

"GeÖeceğim tatlım!" 

Mujik iÖeri girdi. Raskolnikov yÅrÅmeye başladı. 

"Baksanıza, beyefendi!" 

Deminki kızdı, Raskolnikov'un ardından sesleniyordu. 

"Ne var?" 

Kız utandı: 

"Tatlı beyefendi, sizinle her zaman birkaÖ saatimi geÖirmeye hazırım... Ama nedense su anda 

-sizden utanıyorum. Bir kadeh bir şey iÖebilmem iÖin bana altı kopekÖik verir miydiniz?" 

Raskolnikov elini cebine atıp rastgele Öıkardığı paraları kıza uzattı. On beş kÇpekti verdiği. 

Kız: 

195 

"Ah ne iyi yÅrekli baymış!" dedi. 

"Adın ne senin?" 

"Duklida diye sorarsınız." 

Kalabalıktaki kadınlardan biri başıyla Duklida'yı gÇstererek: 

"Daha neler!.." dedi. "Nasıl bÇyle para isteyebiliyor, anlayamıyorum! Ben olsam utancımdan 

ÇlÅrdÅm..." 

Raskolnikov kadına ilgiyle baktı: otuz yaşlarında vardı, Öi-Öekbozuğu yÅzÅ yara bere iÖinde, 

Åst dudağı şişti. Duklida'yı kınarken gayet sakin ve ciddiydi. 

Raskolnikov yeniden yÅrÅmeye başladı. "Acaba nerede okumuştum?" diye dÅşÅnÅyordu bir 

yandan da, "İdam mahkãmunun biri ÇlÅmÅnden bir saat Çnce, yÅksek bir dağın tepesinde, 

ancak iki ayağının sığabileceği kadar daracık bir yerde yaşaması gerekse; cevresindeyse 

uÖurumlar, okyanuslar, sonsuz karanlıklar, fırtınalar ve sonsuz bir yalnızlık olsa, yine de o bir 

avuÖ yerde ÇmrÅ boyunca, binlerce yıl, sonsuza dek yaşamayı, o anda Çlmeye yeğleyeceğini 

sÇylemiş. Tek ki yaşasın! Yalnızca yasasın! Aman tanrım, bu nasıl gerÖek bÇyle! Bu nasıl 

gerÖek! İnsan ne alÖak yaratıkmış!" Raskolnikov bir dakika kadar durup dÅşÅndÅ, sonra 

"Bunun iÖin insana alÖak diyen de alÖaktır!" diye ekledi. 

Bir başka caddeye Öıkmıştı. "A-a, Kristal Palas! Razumihin'in geÖenlerde sÇzÅnÅ ettiği yer! 

Yalnız, ben bir şey yapmak istiyordum, neydi acaba? Ha, okuyacaktım!.. Zosimov 

gazetelerden Çğrendiğini sÇylemişti..." 

"Kristal Palas"ın birkaÖ bÇlmeden oluşan Öok geniş, hatta oldukÖa temiz restoranına girerek: 

"Gazeteniz var mı?" diye sordu.

Restoran kalabalık değildi. İki ÅÖ mÅşteri Öay iÖiyordu. Uzaktaki bÇlmelerden birinde dÇrt 

kişilik bir grup şampanya iÖiyordu. Raskolnikov aralarında Zamyatov'u tanır gibi oldu. Ancak 

uzaktan, iyi gÇrÅlmÅyordu. "Varsın olsun!" diye dÅşÅndÅ. 

Garson: , "Votka mı emredersiniz?" diye sordu. 

196 

"äay ver. Sonra gazeteleri getir, şÇyle beş gÅn kadar eskilerinden başlayarak... Votka parasını 

sana bahşiş olarak veririm..." 

"Emredersiniz. İşte bugÅnkÅler. Votka da emreder misiniz?" 

Eski gazeteler ve Öay geldi. Raskolnikov koltuğuna rahatÖa yerleşip aramaya başladı: "İzler- 

İzler* -Aztekler - Aztekler - İzler - Bartola - Massimo** - Aztekler - İzler... Tuh! Allah 

kahretsin! Ah, işte! Bir kadın merdivenlerden dÅşmÅş - bir tÅccar iÖmekten Öatlayıp ÇlmÅş - 

Peski'de yangın - Petersburgkaya'da yangın -Yine Petersburgkaya'da yangın*** - İzler - İzler 

- İzler - İzler - İzler - Massimo ... Hah, işte!" 

Sonunda aradığını bulmuştu; okumaya başladı. Satırlar gerÖi gÇzÅnÅn ÇnÅnde dansediyor 

gibiydi, ama yine de bÅtÅn "ha-ber"i okudu, ayrıntıları Çğrenmek iÖin hırsla sonraki gÅnlerin 

gazetelerine sarıldı. Telaş ve sabırsızlıkla sayfaları Öevirirken elleri titriyordu. Birden, birinin 

masasına oturduğunu farketti. Baktı: Zamyotov'du: yÅzÅkleri, altın zinciri, dÅzgÅn bir Öizgiyle 

ikiye ayrılmış biryantinli, siyah, kıvırcık sacları, sık yeleği, hafif eski redingotu ve gÇmleğiyle 

Zamyotov... GÇrÅnÅşÅ hiÖ değişmemişti. Neşesi yerindeydi. Ya da en azından neşeli ve iÖten 

bir gÅlÅşÅ vardı. Esmer yÅzÅ iÖtiği şampanyadan hafifÖe pembe-leşmişti. "Nasıl! Siz burada 

mısınız!" Sanki Raskolnikov'u uzun yıllardır tanıyormuş gibi şaşkınlıkla sÇylemişti bunları. 

"Oysa Razumihin daha dÅn hélé kendinize gelemediğinizi sÇylÅyordu. Şu işe bakın! Ben de 

sizin ziyaretinize gelmiştim..." 

İzler İvan İvanovic : 1860'larda nÅktedanlığıyla Petersburg'ta Öok Ånlenen ve yine 

Petersburg'ta bir eğlence bahÖesinin sahibi olan kişi. (äev.) Bartola, Massimo, Aztekler: 

Moris adlı bir aÖıkgÇz girişimcinin gÇsteriler yapmak Åzere Avrupa'dan Rusya'ya getirdiği iki 

cÅce. O zamanki gazetelerde yeraldığına gÇre, bu iki cÅce Avrupa'ya da Meksika'dan 

getirilmişlerdi ve Aztekler soyundan gelmekteydiler. İngiltere KraliÖesi Viktorya ile III. 

Napolyon'un himayesi altında bulunan biri kız, biri erkek cÅceler, sarayda gÇsteri yapmaları 

iÖin Petersburg'a Çzel olarak getirilmişlerdi. 1865 yılında Petersburg'da ardarda yangınlar 

Öıkıyor ve gazeteler bunlara 

geniş yer ayırıyordu. (äev.)' 

197 

Raskolnikov onun masasına geleceğini biliyordu. Gazeteleri katlayıp kaldırarak ona dÇndÅ., 

sinirli bir sabırsızlığı yansıtan alaycı bir gÅlÅmsemeyle: 

"Geldiğinizi biliyorum" dedi. "SÇylediler. äorabımı arayıp bulmuşsunuz!.. Biliyor musunuz, 

Razumihin sizin iÖin deli diyor; birlikte Laviza İvanovna'ya gitmişsiniz, hani su, onca kaş gÇz 

işaretinize rağmen durumu bir tÅrlÅ anlamayan Barut teğmenin Öıkıştığı kadın... Hatırladınız 

mı? Oysa bunda anlaşılmayacak ne var, durum apaÖık ortada, Çyle değil mi?.." 

"Amma, gevezeymisj" 

"Kim, Barut mu?" 

"Hayır, arkadasınız Razumihin." 

"Doğrusu iyi yasıyorsunuz bay ZamyotovL En gÅzel yerlere para Çdemeden giriyorsunuz: 

Deminki şampanya kimdendi?" 

"Biz kendimiz... kendimiz iÖtik... Neden birinden olsun?!" 

"àcret olarak! Her şeyden yararlanırsınız siz!" Raskolnikov gÅlÅmsedi, Zamyotov'un 

omuzuna vurarak: "Ünemli değil, gÅzel Öocuk, hiÖ Çnemli değil!" diye ekledi. "Hem kÇtÅ 

niyetle sÇylemiyorum bunu ben, hani sizin su karakoldaki memurun, kocakarı davası 

dolayısıyla Mitka'yı dÇverken sÇylediği gibi: "Size olan sevgimden, şakacıktan" 

sÇylÅyorum..."

"Bu olayı nerden biliyorsunuz?" 

"Belki sizin bildiklerinizden de fazla şeyler biliyorumdur?" 

"äok tuhafsınız!.. Daha iyileşmemis olduğunuz doğru. Dışarı Öıkmamalıydınız..." 

"Demek size tuhaf gÇrÅnÅyorum?" 

"Evet... Gazete mi okuyordunuz?" 

"Gazete okuyordum." 

"Durmadan yangınları yazıyorlar," 

"Hayır, ben yangın haberlerini okumuyordum." Raskolnikov gizemli bir bakışla baktı 

Zamyotov'a. Dudakları yine alaylı bir gÅlÅmsemeyle Öarpılmıştı: "Hayır, yangınlar değildi 

benim okuduğum" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini, sonra Zamyotov'a gÇz kırparak: "Tatlı Öocuk" 

dedi, "hadi itiraf edin, ne okuduğumu mÅthiş merak ediyorsunuz, Çyle değil mi?" 

198 

"HiÖ de merak etmiyorum. Üylesine sormuştum. Sormak yasak mı yoksa? Ne diye 

durmadan..." 

"Dinleyin: siz okumuş, kÅltÅrlÅ bir insansınız, Çyle değil mi?" 

Zarnyotov hafiften ÇvÅnerek: 

"Kolej son sınıftan ayrılmıştım dedi" 

"Son sınıftan? Canım benim! Şu altın, zincire, şu yÅzÅklere bakın hele!.. Tabii, zengin adam! 

Ah, ne hoş Öocuk!.." 

Raskolnikov yÅzÅnÅ iyice, Zamyotov'un yÅzÅne yaklaştırmıştı, tam bu sırada sinirli bir 

kahkaha attı. Zarnyotov, Çfkeden Öok, şaşkınlıktan kendini geri attı. 

"Amma tuhaf insansınız!" dedi bÅyÅk bir ciddiyetle. "Ve bana kalırsa siz hélé 

sayıklıyorsunuz." 

"Sayıklıyor muyum? Atıyorsun, tatlı Öocuk! Demek tuhafım? Merakını gıcıklıyorum, Çyle 

değil mi? äok merak ediyorsun beni?" 

"Evet, merakımı Öekiyorsunuz." 

"Üyleyse gazetelerde ne aradığımı, ne okuduğumu sÇyleyeyim mi? Baksanıza, ne Öok gazete 

getirttim buraya?.. ŞÅpheli bir durum değil mi sizce?.." 

"SÇylesenize hadi ne okuduğunuzu!" 

"Suna bak, nasıl da kulaklarını dikti!" 

"Ne kulak dikmesi canım?" 

"Sonra sÇylerim ne kulak dikmesi olduğunu!.. Şimdiyse, tatlım benim, size şunu 

bildiriyorum... Hayır, "itiraf ediyorum" daha iyi... Hayır, bu da değil, "ben ifade veriyorum ve 

siz zapta geÖiriyorsunuz ki..." evet, işte bÇyle! İfademdir, sÇylÅyorum, gazetelerle 

ilgilenmem, onları arayıp bulmam, okumam..." Raskolnikov gÇzlerini kıstı, durdu, yÅzÅnÅ 

Zamyotov'un yÅzÅne iyice yaklaştırıp, fısıltıyla: "buraya gelişim, hep kocakarının ÇldÅrÅlÅşÅ 

Åzerine bilgi toplamak iÖindir..." diye ekledi. 

Zamyotov bu kez yÅzÅnÅ geri Öekmemişti, kımıldamadan onun gÇzlerinin iÖine bakıyordu. 

(Sonradan da en tuhafına giden şey aradaki sessizliğin tamı tamına bir dakika sÅrmesi ve bu 

sÅre iÖinde her ikisinin de birbirlerine bÇyle bakmaları olmuştu). 

199 

Sonunda dayanamayan Zamyotov ansızın: 

"Okuyorsanız ne olmuş?" diye bağırdı. "Hem bana ne bundan?" . 

Raskolnikov onun bağırmasına aldırmadan aynı fısıltıyla: 

"Canım hatırlamıyor musunuz" dedi, "hani siz karakolda kendisinden sÇz ederken ben dÅşÅp 

bayılmıştım... İste o kocakarı.:. Şimdi anlıyor musunuz?" 

Zamyotov, oldukÖa endişeli: 

"E, ne olmuş?" dedi. "Hem bu "anlıyor musunuz?" da ne oluyor?" 

Raskolnikov'un hareketsiz ve ciddi yÅzÅ bir anda değişti, birden az Çnceki gibi gÅlmeye 

başladı, sanki gÅlmemek iÖin kendini tutamıyordu. Bir anda bÅtÅn aÖıklığıyla, Öok yakınlarda

yaşadığı bir anın heyecanını yeniden yasamaya başladı: Elinde balta, kapının gerisinde 

duruyordu; kapının sÅrgÅsÅ neredeyse yerinden Öıkacaktı, dışarıdakiler kapıyı zorluyorlar, 

sÇvÅp duruyorlardı; o ise onlarla kavga etmek, onlara dilini Öıkararak alay etmek ve katıla 

katıla gÅlmek, gÅlmek, gÅlmek istiyordu!.. 

"Siz ya delisiniz, ya da..." Zamyotov birden durdu, sanki aklına gelen yepyeni bir dÅşÅnceden 

şaşkına dÇnmÅş gibiydi. 

"Ya da? "Ya da " ne? Nedir, "ya da", sÇylesenize!" 

"HiÖ!" dedi Zamyotov Çfkeyle. "äok saÖma bir şey bu!" 

İkisi de sustular. Tutulduğu gÅlme krizinden sonra Raskolnikov birden dalgınlastı. yÅzÅ 

ÅzgÅn bir hal aldı. Dirseğini masaya dayayıp, başını elleri arasına aldı. Zamyotov'un orada 

bulunduğunu unutmuş gibiydi. Epey sÅren bir sessizlik oldu. Sonunda Zamyotov: 

"äayınızı iÖsenize!" dedi. "Soğuyacak..." 

"Ne? äay mı? Tabii!" 

äayından bir yudum aldı, ağzına bir lokma ekmek attı, sonra Zamyotov'a baktı ve sanki bir 

anda her şeyi hatırladı; kendine gelmiş, yÅzÅ yine o eski alaycı halini almıştı. äayını iÖmeyi 

sÅrdÅrdÅ. 

"BugÅnlerde de bu dolandırıcılık isleri aldı yÅrÅdÅ" dedi Zamyotov. "GeÖenlerde Moskova 

Haberleri'nde bir kalpazan Öetesinin 

yakalandığını okumuştum. Koca bir Öete... Sahte banknot basıyorlarmış." 

"Oho, bu eski olay! Bir ay Çnce okumuştum ben." Raskolnikov son derece sakindi; 

gÅlÅmseyerek ekledi. "Sizce dolandırıcı mı bu adamlar?" 

"Ya ne peki?" 

"Ne mi? Üylelerine dolandırıcı değil, blanbek* derler! BÇyle bir is iÖin kırk elli kişi bir araya 

geliyor! HiÖ olacak şey mi bu? BÇylesi işler iÖin ÅÖ kişi bile Öoktur. Hem de herbirinin bir 

Çtekine kendinden Öok inanması, gÅvenmesi koşuluyla! Yoksa birinin sarhoşlukla yapacağı 

bir gevezelik, her şeyi altÅst edebilir! Blanbekler! GÅvenilmez birtakım adamlar tutup onlar 

aracılığıyla gişelerden sahte para sÅrmeye kalkmışlar! ÜnÅne gelen adama aÖılabilecek iş mi 

bu!.. Hem, varsayalım, bu blanbekler bu isi başardılar ve varsayalım ki her biri birer 

milyonluk sahte parayı değiştirdi, ya sonra? Yaşadıkları sÅrece? Her biri bir başkasına bağlı 

olarak yaşamayacak mı? Gebermek bundan daha iyi değil mi? Onlarsa daha paraları 

değiştirmeyi bile başaramamışlar!.. Adam gişeden beş bin rubleyi alınca elleri titremeye 

başlamış! DÇrt binini saymış, son binliği, bir an Çnce sıvışıp, gitmek iÖin, -gÅvenmiş,saymadan 

cebine atmış. Bu durumu da doğallıkla kuşku uyandırmış... SonuÖ: bir ahmak 

yÅzÅnden her şeyin altÅst olması... HiÖ olacak şey mi bu?" 

Zamyotov: 

"Ne!" dedi, "ellerinin titremesi mi olmayacak şey? Neden olmasın, bu bence son derece doğal 

bir şey... İnsan kendini tuta-mayabilir..." 

"Tutamayabilir mi?" 

"Ne yani, siz olsanız eliniz titremez miydi? Doğrusu, benim de elim titrerdi. YÅz ruble iÖin 

bÇyle bir dehşeti yaşamak!.. Sahte paralarla bir bankaya -hem de hangi bankaya? Bu işlerde 

en kulağı kesik bankaya...- girmekten utanırdım doğrusu! Ya siz? Utanmaz mıydınız?" 

BlanÖ-bec (Aslında da Fransızca) Ağzı sÅt kokan, toy. (äev.) 

200 

201 

:• Raskolnikov yeniden "dilini Öıkarmak" iÖin dayanılmaz bir istek duydu. İkidebir sırtı soğuk 

soğuk Årperiyordu. SÇze do-lanbaÖlı bir yoldan başladı: 

"Ben olsam Çyle yapmazdım... Bakın ben ne yapardım: ilk binlik desteyi, her banknotu tek tek 

inceleye inceleye, baştan so-' na, sondan başa en aşağı dÇrt kez sayardım. Sonra ikinci binlik 

desteyi saymaya başlardım; ortalarına geldiğimde, destenin iÖinden rastgele bir elli rublelik 

banknot Öıkarıp, ışığa tutar, sahte mi değil mi diye iyice bir gÇzden geÖirip, "Doğrusu, derdim,

korkuyorum; geÖenlerde akrabamız bir kadın bu yÅzden yirmi-bes rublesinden oldu" ve 

akraba kadına nasıl sahte para verdiklerim anlatırdım. àÖÅncÅ bini saymaya geÖtiğimde de, 

bir dakika, derdim, deminki desteyi sayarken sanırım yedi yÅzden sonra şaşırdım... Ve ikinci 

binlik desteyi yeniden saymaya baslardım. Bu isi her deste iÖin tekrarlardım. Saymayı 

bitirdim mi, bu kez de destelerden rastgele bir iki banknot Öıkarıp yeniden ışığa tutar, 

kuşkulanmış gibi yapardım: "LÅtfen, derdim, şunları değiştirin!" BÇylece veznedarın 

anasından emdiği sÅtÅ burnundan getirir ve adamcağızı beni başından savmak iÖin ne 

yapacağını bilmez ederdim. BÅtÅn bunlardan sonra gitmek iÖin kapıyı aÖtığım anda, durur, 

geri dÇner, affedersiniz, deyip, yeni bir şeyler sorar, yeni bazı bilgiler almak isterdim... Ben 

olsam işte bÇyle yapardım!" 

"MÅthişsiniz doğrusu!.."dedi Zamyotov gÅlÅmseyerek. "Ne var ki bunların hepsi sÇzde kalan 

şeyler. Uygulamada siz de herhalde ne yapacağınızı şaşırırdınız. Bırakın sizi ya da beni, bÇyle 

bir işte en deneyimli bir adam bile Öuvallar! Hem uzağa. gitmeye ne gerek var, işte 

burnumuzun dibinde gerÖekleşmiş bir olay: su bizim mahallede ÇldÅrÅlen kocakarı... Katil 

gÅpegÅndÅz kendisini ancak bir mucizenin kurtarabileceği bÇylesine rizikolu bir işe 

giriştiğine gÇre, besbelli mÅthiş soğukkanlı ve deneyimli biri... Ama bakın, onun da elleri 

titremiş... äalmasını becerememis, dayanamamış, yaptığı ise bakınca bu aÖıkÖa gÇrÅlÅyor..." 

Raskolnikov bu sÇzlerden gÅcenmiş gibiydi. Sinsi bir sevinÖle: 

202 

"Demek yaptığı ise bakarsanız Öalmasını bile becerememiş..." dedi. "Madem Çyle, hadi 

yakalayın adamı!.." .. 

"Yakalanacaktır!" 

"Kim? Siz mi, siz mi yakalayacaksınız? Koşturup durmanız yanınıza kér kalır! Şimdi sizin 

iÖin en Çnemli nokta su: adam 'para harcıyor mu, harcamıyor mu? DÅn beş parası olmayan bir 

adam bugÅn su gibi para harcamaya başlamışsa, katil değilse nedir? Ama bu noktada eğer 

isterse bir Öocuk bile sizi aldatabilir!" 

"İşte hep bu noktada yanlış yaparlar... Kurnazca cinayet islerler, sonra da soluğu bir 

meyhanede alırlar... Polis de para harcamalarından kuşkulanıp onları enseler. Onlar sizin gibi 

kurnaz olmazlar. Siz olsanız herhalde meyhaneye gitmezdiniz, Çyle değil mi?" 

Raskolnikov kaşlarını Öattı, canı sıkılmıştı, Zamyotov'a dik | dik bakarak: 

"Benim bu işte nasıl davranacağımı mı Çğrenmek istiyorsunuz?" dedi. 

"Evet" dedi Zamyotov kararlılıkla, bakışları, sÇzleri nedense | birden ciddileşmişti. 

"äok mu istiyorsunuz bunu?" 


"Pekélé. Ben olsam sÇyle yapardım." Raskolnikov yine yÅzÅnÅ Zamyotov'un yÅzÅne 

yaklaştırdı; yine gÇzÅnÅ kırpmadan bakıyor ve fısıltıyla konuşuyordu. Zamyotov bu kez onun 

bu davranışından irkilmişti: "Evet, ben olsam, hemen olay yerinden uzaklaşır, hiÖbir yere 

uğramadan doğruca etrafı duvarla Öevrili, kimselerin olmadığı ıssız bir avluya ya da buna 

benzer bir yere giderdim. Avluda, duvar dibinde bir kÇşede, binanın yapıldığı gÅnden beri 

durmakta olan yirmi yirmi beş kilo ağırlığında bir tas bulur, paralarla Çteki şeyleri bu taşın 

altında bulunması gereken Öukura yerleştirip, taşı da eski durumuna getirdikten ve sağını 

solunu ayağımla bastırıp dÅzelttikten sonra, bir daha iki ÅÖ yıl hiÖ oralara uğramamak Åzere 

Öeker giderdim. Siz isiniz yoksa katili arayın durun!" 

203 

Zamyotov da fısıltıyla ve nedense Raskolnikov'dan hafifÖe uzaklaşarak: 

"Delisiniz siz!.." dedi. 

Raskolnikov'un gÇzleri ateş gibi parlıyordu. YÅzÅ sapsarı kesilmiş, Åst dudağı seğirmeye 

başlamıştı. YÅzÅnÅ Zamyo-tov'un yÅzÅne olabildiğince yaklaştırmıştı: dudakları sÅrekli 

kımıldıyor, ancak hiÖbir şey sÇylemiyordu. Bu, bÇylece yarım dakika kadar sÅrdÅ. Ne 

yaptığını biliyor, ama kendine engel olamıyordu. Tıpkı o gÅn yuvasında zıplayıp duran

kapının sÅrgÅsÅ gibi dudaklarında korkunÖ birtakım sÇzcÅkler titreşip duruyordu: işte 

nerdeyse dÇkÅlÅverecekti bu sÇzcÅkler, işte nerdeyse fırlayıp Öıkacaklardı ağzından, 

sÇyleyiverecekti nerdeyse! 

Birden: 

"Ya kocakarıyla Lizaveta'yı ben ÇldÅrdÅysem?" dedi ve der demez de kendine geldi. 

Zamyotov'un kireÖ gibi bembeyaz olan yÅzÅ tuhaf bir gÅlÅmsemeyle Öarpıldı; bakışları da 

tuhaflaşmıştı: 

"Olacak şey mi bu?" dedi. 

"İnanmıştınız ama" dedi Raskolnikov hınÖla, "hadi itiraf edin, Çyle değil mi? Ha? Üyle değil 

mi?" 

Zamyotov telaşla: 

"Hayır," dedi, "hiÖ de inanmamıştım. Hele şu anda, her zamankinden de az inanıyorum." 

"Sonunda yakalandın!.. Dilinle tuzağa tutuldun! "Şu anda her zamankinden daha az 

inandığınıza" gÇre, demek ki bir ara inanmışsınız!" 

Zamyotov utanır gibi oldu. 

"Hayır, hiÖ de inanmamıştım!" diye bağırdı. "Beni korkutacak bunca şeyi de sırf sÇzÅ buraya 

getirmek iÖin anlattınız zaten!" 

"Demek inanmamıştınız? Peki Çyleyse o gÅn karakolda ben Öıktıktan sonra arkamdan ne 

konuşuyordunuz? Ve baygınlığım geÖip de kendime geldikten, sonra Barut teğmen beni 

neden sorguya Öekti?" 

Koltuğundan doğruldu, kasketini aldı. 

"Hey, garson!" diye seslendi. "Borcum ne kadar?" 

204 

"Hepsi otuz kÇpek efendim" dedi koşarak gelen garson. 

"Şu yirmi kÇpeği de votka iÖin bahşiş olarak al! Şu paralara bak, paralara!" Banknotlarla dolu 

elini Zamyotov'a uzatmış gÇsteriyordu. "Kırmızı, mavi banknotlar... Tam yirmibeş ruble..." 

Paraları tuttuğu eli titriyordu. "Nereden geldi bunlar, ha? Ya şu gıcır gıcır elbiseler? 

Biliyorsunuz, beş param yoktu! Ev sahibimi sorguya Öekmişsinizdir!.. Eh, artık yeter! Assez 

cause*\ HoşÖakalın!" . 

Raskolnikov, iÖinde biraz da hoşnutluk sezilen, tuhaf, sinirli, heyecanlı bir havayla Öıkıp gitti. 

YÅzÅ asılmıştı, dayanılmaz derecede yorgun duyuyordu kendini ve yorgunluğu giderek 

artıyordu. YÅzÅne, inme inen insanlarda gÇrÅlen bir Öarpılma gelip yerleşmişti. 

Heyecanlanmaya başlar başlamaz gÅcÅ de artıyor, yÅkseliyor, heyecan duygusu azaldıkÖa 

gÅcÅ de azalıyor, dÅşÅyordu. 

İÖerde tek basma kalan Zamyotov ise dalgın, dÅşÅnceli, kımıldamadan oturuyordu. 

Raskolnikov cinayet konusundaki bÅtÅn dÅşÅncelerini altÅst etmiş, kafasında yeni ve kesin 

birta-. kim dÅşÅnceler uyandırmıştı. 

"İlya PetroviÖ ahmağın tekiymiş!" diye mırıldandı sonunda. 

Raskolnikov kapıyı aÖıp tam sokağa Öıkarken, merdivenlerde, Razumihin'le burun buruna 

geldi. Her ikisi de bir adım kalana kadar birbirlerini gÇrmemişlerdi, nerdeyse kafa kafaya toslaşacaklardı. 

Bir sÅre bakışıp birbirlerini sÅzdÅler. Razumihin anlatılmaz bir şaşkınlık 

iÖindeydi, ama birden gÇzleri gerÖek bir Çfkenin kıvılcımlarıyla tutuştu: 

"Bak hele!" diye bağırdı olanca gÅcÅyle. "Demek yataktan kalkıp kaÖtın ha! Bense onu 

divanın altında bile aradım! äatılara baktım! Az kalsın Nastasya'yı dÇvecektim! Oysa beyimiz 

nere-lerdeymiş!.. Rodya! Bu ne demek oluyor? Bana gerÖeği sÇyle, itiraf et! Duyuyor 

musun?" 

Raskolnikov sakin sakin: 

"Bu şu demek oluyor ki," dedi, "hepiniz beni bıktırdınız, şurama getirdiniz ve... ben yalnız 

kalmak istiyorum." 

Assez couse (Fr.) Gevezelik yeter. (äev.)

205 

"Yalnız kalmak mı?! Ayakta duramazken, gÑÅlÑkle soluk alırken ve şu kireÅ gibi olmuş yÑzle 

mi? Aptal herif! "Kristal Pa-las"ta ne yapıyordun, Åabuk doğruyu sÖyle?" 

"Bırak beni!" dedi Raskolnikov ve gitmek iÅin davrandı. Bu davranışı Razumihin'i Åileden 

Åıkarmıştı, onu omuzundan yakalayarak: 

"Bırakmak mı? Biliyor musun simdi ne yapacağım? Bir bohÅa gibi koltuğumun altına alıp eve 

gÖtÑreceğim seni, Ñzerine de kapıyı kilitleyeceğim!.." 

Raskolnikov sakin gÖrÑnmeye Åalışarak ve tane tane: 

"Bak, Razumihin" dedi, "senin iyiliklerini istemediğimi gÖrmÑyor musun? Hem... bu 

iyiliklerini aşağılayanlara ve artık senin bu iyiliklerini cidden katlanılmaz bulanlara, ısrarla 

iyilik etmek isteği niye? Hastalandığım gÑn ne diye gelip beni buldun? Belki de ÖlÑm beni 

Åok daha sevindirecekti? Bana sıkıntı verdiğini, beni bıktırdığını bugÑn yeterince dile 

getiremedim mi? İnsanlara acı Åektirmek iÅin nasıl da isteklisin! İnan bana bÑtÑn bunlar 

benim sağlığımı ciddi biÅimde sarsan davranışlar, ÅÑnkÑ sÑrekli sinirlendiriyor beni. Oysa az 

Önce Zosimov sırf beni sinirlendirmemek iÅin Åekip gitmedi mi? Allah askına sen de yakamı 

bırak! Hem beni zorla alıkoymaya ne hakkın var? TÑmÑyle kendinde bir insan olarak 

konuştuğumu gÖrmÑyor musun? Yakamı bırakman, bana iyilik etmekten vazgeÅmen iÅin, 

sÖyle, sÖyle, sana nasıl yalvarayım? Varın bana nankÖr deyin, alÅak, aşağılık deyin/ama Tanrı 

aşkına yakamı bırakın! Bırakın! Bırakın!" 

İÅinde biriken zehri akıtma fırsatı doğmuş olmasının sevinciyle sakin sakin başladığı 

konuşmasını, az Önce Lujin'le konuşurken olduğu gibi, Öfkeden tıkanarak tamamlamıştı. 

Razumihin durdu, biraz dÑşÑndÑ, sonra onun kolunu bırakıp, yavaş sesle ve dalgın dalgın: 

"Cehenneme kadar yolun var!" dedi. 

Ama Raskolnikov'un gitmeye davrandığını gÖrÑnce, yeniden Öfkelendi: 

"Dur!" diye bağırdı. "Dinle hepiniz birer gevezeden ve farfaracıdan başka bir şey değilsiniz! 

KÑÅÑcÑk bir acınız olsa, on pa- 

206 

ralık yumurtası iÅin ortalığı birbirine katan tavuklara dÖnersiniz! åstelik burada bile başka 

yazarların dÑşÑncelerini Åalarsınız! "Ruhlarınızda bağımsız bir yaşamdan iz bile yok! 

İspermeÅetten yapılmış yaratıklar! Damarlarınızda da kan yerine serum dolaşıyor! HiÅbirinize 

inanmıyorum! İlk işiniz, ne pahasına olursa olsun insana benzememektir!" Raskolnikov'un 

yÑrÑmeye yeltendiğini gÖrÑnce, Öfkesi bir 'kat daha artarak: "D-u-u-r!" diye bağırdı. "Dur ve 

sÖzlerimi sonuna dek dinle! Biliyorsun, bugÑn yeni eve taşınmam onuruna konuklarım olacak, 

belki de şu anda gelmişlerdir bile, dayımı bıraktım • gelenleri karşılaması iÅin, kendim de bir 

koşu buraya geldim. Eğer bir ahmak değilsen, eğer su katılmamış bir ahmak değilsen, boşuna, 

pabuÅ eskiteceğine, bu akşam doğruca bize gelir, adam gibi oturursun!.. Madem Åıkmışsın, 

yapacak bir şey yok demektir! Sana yumuşacık bir koltuk bulurdum, ev sahiplerimin 

koltuğunu getirirdim... Üay iÅer, insanlarla birlikte olurdun... Oturmak istemezsen, yatırırdık 

seni, yine aramızda olurdun... Hem Zosimov da olacak... Gelecek misin?" 

"Hayır." 

"GerÅek değil bu sÖylediğin" dedi Razumihin sabırsızlıkla. "Sen nereden bileceksin? Daha 

kendini bilmiyorsun ki..! Hem bu işlerden de zerre kadar anladığın yok! Ben de senin gibi kaÅ 

kez bÖyle insanlardan kaÅmısımdır, ama her seferinde de geri dÖndÑm... İnsan yaptığından 

utanıyor ve geri dÖnÑyor! Unutma: PoÅinkov'un apartmanı, ÑÅÑncÑ kat!" 

"ãyleyse, bay Razumihin, siz iyilik yapma zevkini duyma uğruna kendinize dayak atılmasına 

bile izin vereceksiniz..?" 

"Dayak mı? Kime? Bana mı? Aklından geÅirenin bile ağzını burnunu dağıtırım! PoÅinkov'un 

apartmanı, kırk yedi numara, memur Babuskin'in dairesi..." 

"Gelmeyeceğim, Razumihin!" 

Raskolnikov arkasını dÖndÑ yÑrÑmeye başladı.

"Bahse girerim ki, geleceksin!" diye bağırdı Razumihin arkasından. "Yoksa... Yoksa... 

Bundan sonra Raskolnikov diye birini tanımıyorum ben! Dur! Zamyotov iÖerde mi?" 

207 


"Seni gÇrdÅ mÅ?" 

"GÇrdÅ." 

"Konuştunuz mu?" 

"Konuştuk." 

"Ne konuştunuz? Canın cehenneme! SÇylemezsen sÇyleme! Pocinkov, kırk yedi, Babuşkin... 

Unutma!" 

Raskolnikov, Sadovaya'ya varınca, sağa saptı. Razumihin dalmış, ardından bakıyordu. 

Sonunda elini sallayıp iÖeri girmek iÖin yÅrÅdÅ, ama tam merdivenlerin ortasında durdu. 

"Allah kahretsin!" dedi yÅksek sesle. "Evet, aklı başındaymış gibi konuşuyordu ama... Ah, ne 

aptalım ben! Yalnızca aklı başındalar ,mı akıllıca laflar ederler? Zosimov'un da asıl korktuğu 

buydu galiba?" Parmaklarıyla alnına vurdu: "Ya bir de... Nasıl bırakabildim onu? Kendini 

suya atabilir... äok yanlış bir is yaptım, Öok!" Hemen Raskolnikov'un ardından koştu, ama 

beriki gÇzden yitip gitmişti. Razumihin tÅkÅrdÅ ve Zamyatov'u sorguya Öekmek Åzere hızlı 

adımlarla "Kristal Palas"a doğru yÅrÅmeye başladı. 

Raskolnikov doğruca "..." kÇprÅsÅne gitti, kÇprÅnÅn ortasında korkuluklara dayanıp, uzakları 

seyretmeye başladı. Razumi-hin'den ayrıldıktan sonra Çylesine bitkinlesmişti ki, kÇprÅye 

kadar zorlukla gelebilmişti. Oracıkta bir yerlere, yolun ortasına oturmak, ya da yatmak 

istiyordu canı. Sulara doğru eğilip, batmakta olan gÅneşin son pembe yansılarına, giderek 

yoğunlaşan aksam alacasında kararan evlere, nehrin sol kıyısında, uzakta bir evin gÅneşin son 

ışıklarıyla tutuşmuş kÅÖÅk Öatı katı penceresine, kanalın karanlık sularına bakmaya başladı. 

Üzellikle de sulara bakıyor gibiydi. Sonunda gÇzlerinde birtakım kırmızı halkalar dÇnmeye, 

evler, insanlar, rıhtım, arabalar Öevresinde dansetmeye başladı. Sonra birden irkildi, gÇrdÅğÅ 

korkunÖ bir hayalle yeni bir baygınlıktan kurtulmuş gibiydi. Yanında, hemen sağında birinin 

durduğunu hissetti, baktı: uzun boylu, başÇrtÅlÅ, uzun sarı benizli, gÇzleri kızarmış ve 

yuvalarına gÇmÅlmÅş bir kadındı. Kadın da doğruca kendisine bakıyordu, ama besbelli 

hiÖbir şey gÇrmÅyor, hiÖbir şey farketmiyordu. Birden sağ kolunu korkuluğa dayadı, sağ 

bacağını kaldırıp korkuluktan aşırdı, sonra sol bacağını kaldırdı, onu da asırdı ve kendini 

kanala bırakıverdi. Kirli sular bir an aÖılıp kapandılar ve kadın kayboldu. Ancak, bir dakika 

kadar sonra yeniden su yÅzÅne Öıktı: akıntı yÇnÅnde sÅrÅkleniyordu, başı ve bacakları suyun 

iÖinde,, sırtı yukardaydı; eteği suyun Åzerinde yastık gibi şişmişti. 

"Boğuldu!.. Boğuldu!.." sesleri duyuldu, insanlar koşuşmaya başladılar. Kanalın iki kıyısı 

birden bir anda seyircilerle dolmuştu. KÇprÅnÅn ÅstÅnde de Raskolnikov'a arkadan bastıran 

bir kalabalık toplandı. 

Yakından, ağlamalı bir kadın sesi duyuldu: "Tanrım! Bu bizim Afrosinyuska! Efendiler, Allah 

rızası iÖin kurtarın onu!" 

Kalabalık arasından kimileri de: "Kayık!.. Kayık!., "diye bağırıyorlardı. 

Ancak kayığa gerek kalmadı: bekÖinin biri iskelenin merdivenlerinden kanala inip, ceketini, 

Öizmelerini Öıkararak suya atladı. Akıntı, kadını zaten iskelenin ÇnÅne kadar getirmişti ve 

yapılacak fazla bir şey yoktu. BekÖi sağ eliyle kadını elbisesinden yakaladı, sol eliyle de 

kendisine uzatılan bir sırığa tutundu ve kadını kıyıya Öekti, merdivenlerin Åzerine yatırdı. Az 

sonra kadın kendine geldi, doğrulup oturdu: ellerini anlamsız hareketlerle ıslak entarisine 

siliyor, aksırıp tıksırıyor, ama hiÖ konuşmuyordu. 

Demin ki kadın sesi bu kez Afrosinyuşka'nın yanında duyuldu: 

"Devrilene kadar iÖip sarhoş oldu, anam babam! Demin de az kalsın kendini asacaktı, ipten 

kurtardılar. Bir koşu bakkala gidecek kızımı da gÇz kulak olması iÖin kendisine bırakmıştım...

Şu olanlara bak! Şuradaki satıcı kadın anam babam, şu bizim satıcı kadın! Hemen surda 

otururuz, iste surda, baştan ikinci ev..." 

Kalabalık dağılmaya başladı, polislerse hélé kadınla uğraşıyorlardı. Kalabalıktan biri 

karakoldan sÇz etti. Raskolnikov olup 

208 

209 

bitenleri tuhaf bir kaygısızlıkla, aldırmazlıkla izlemişti. Birden iÖinde bir tiksinti duydu. "Su... 

Hayır, değmez... TiksinÖ bir şey bu..." diye mırıldandı. "Bir şey olacağı yok... Ne diye 

beklemeli?.. Bu ne? Karakol mu?.. Zamyotov niye karakolda değil? Saat dokuza geldiği 

halde, karakol hélé aÖık..." Sırtını korkuluklara Öevirdi, Öevresine bakındı. 

Kesin bir tavırla, "Evet! Gidelim bakalım!" diye mırıldandı, karakola doğru yÅrÅmeye 

başladı. YÅreği sağırlaşmıs gibiydi. DÅşÅnmek istemiyordu. "Her şeye bir son vermek" 

kararıyla evden Öıktığı zamanki canlılığından eser kalmamıştı; kaygılı bile değildi, şu anda 

duyduğu tek şey, tam bir uyuşukluktu. 

Ağır, uyuşuk adımlarla kanal boyunca yÅrÅrken, "Eh, ne yapalım, bu da bir Öıkış yoludur!" 

diye dÅşÅndÅ. "Nasıl olursa olsun buna bir son vereceğim, ÖÅnkÅ bÇyle istiyoram... Ancak bu 

bir Öıkış yolu sayılır mı? Boş ver! Bir arşınlık bir yerin olacak! Heh-he! Ancak bu nasıl bir 

son bÇyle? Hem son mu bu? SÇyleyecek miyim, sÇylemeyecek miyim onlara? Allah 

kahretsin! Yoruldum, hemen bir yer bulup oturmalı, ya da uzanmalıyım. İsin en utanÖ verici 

yanı da, son derece aptalca olması! TÅkÅrmÅşÅm aptalcalığına! Ne saÖma şeyler geliyor 

insanın aklına..!" 

Karakola gitmesi iÖin dosdoğru yÅrÅmesi, ikinci kÇşeden sola sapması gerekiyordu; hemen 

şuracıktaydı karakol. Ama o ilk kÇseye varınca durdu, biraz dÅşÅndÅ ve ilk sokağa saptı. 

BÇylece iki sokak Öevreden dolaşacak biÖimde yÅrÅyecekti. Bunu belki hiÖbir amacı 

olmaksızın yapmıştı, belki de birkaÖ dakika olsun zamanı uzatmak istemişti. Bası Çnde 

yÅrÅyordu. Birden sanki kulağına birisiabirşey fısıldadı. Başını kaldırınca tam o evin kapısı 

ÇnÅnde bulunduğunu gÇrdÅ. O akşamdan beri buraya hiÖ gelmemiş, dolayından bile 

geÖmemişti. 

Karşı konulmaz, aÖıklanamaz bir arzuyla tutuştu iÖi, iÖeri girdi. Avludan geÖti, sağa saptı, 

bildik merdivenlerden dÇrdÅncÅ kata Öıkmaya başladı. Merdivenler dar, dik ve Öok karanlıktı. 

Her merdiven sahanlığında duruyor ve dikkatle Öevresine bakı-nıyordu. Birinci kat 

sahanlığındaki pencere ÖerÖevelenmişti. "O zaman bu yoktu" diye dÅşÅndÅ. İşte, ikinci katta 

Nikolaska ile 

210 

[Mitka'nın Öalıştıkları daire... "Kilitli... Kapı da boyanmış, demek iki kiraya veriyorlar." İşte, 

ÅÖÅncÅ kat... ve iste dÇrdÅncÅ kat... "Burası!" Şaşkınlıktan kÅÖÅk dilini yutacaktı: kapı ardına 

kadar J aÖıktı, iÖerde birileri vardı, sesler geliyordu. Bu hiÖ beklemediği birşeydi. Bir iki 

saniye sÅren bir kararsızlıktan sonra, son basa-makları da Öıkıp, iÖeri girdi. 

Burası da oranlıyordu, iÖerde isÖiler vardı. Buna Öok sasırdı. [Nedense her şeyi bıraktığı gibi 

bulacağını dÅşÅnmÅştÅ, hatta [cesetleri bile, oracıkta... dÇşemenin Åzerinde... Şimdiyse duvarjlar 

ÖırılÖıplaktı ve evde hiÖ eşya kalmamıştı, evi bu gÇrÅnÅşÅyle tuhaf buldu. YÅrÅdÅ, 

pencere kenarına oturdu. 

İÖerde topu topu iki işÖi vardı, ikisi de genÖti, yalnız biri Çte-jkinden oldukÖa kÅÖÅktÅ. O eski, 

sarı, yırtık duvar kéğıtları ve-Irine, eflétun ÖiÖekli, beyaz, yeni duvar kéğıtları kaplıyorlardı. 

Raskolnikov'un hiÖ hoşuna gitmedi bu, değişme kendisini uz-ImÅş gibi yeni duvar kéğıtlarına 

dÅşmanca baktı. 

İşÖilerin geÖ kaldıkları anlaşılıyordu, Öabuk Öabuk kéğıtlarını [topluyorlar, eve gitmeye 

hazırlanıyorlardı. Raskolnikov'u far-jketmemiş gibiydiler. Aralarında bir şey konuşuyorlardı. 

Ras-Ikolnikov parmaklarını Öaprazlama kenetleyip, dinlemeye ko-yuldu.

"Karı sabahın kÇrÅnde Öıkıp gelmesin mi?.." diyordu yaslısı gencine. "Ama nasıl sÅslenip 

pÅslenmiş..! Ne bu limonlaşmalar, portakallaşmalar.:! dedim kendisine. Ben, Tit VasilyeviÖ, 

dedi, artık kendimi tÅmÅyle size teslim etmek istiyorum! İşte bÇyle! Ama gÇreceksin, Çyle bir 

sÅslenmişti ki, model sanırsın!" 

"Model ne abiciğim?" diye sordu genci, anlaşılan "abici-ği'nden birşeyler Çğrenmek istiyordu. 

"Model, kardeşime sÇyleyeyim, renkli birtakım resimlerdir; her cumartesi bizim bura 

terzilerine dış Ålkelerden posta ile gÇnderilir ve kadınlarla erkeklerin nasıl giyinmeleri 

gerektiğini [gÇsterir... Senin anlayacağın, resim demek... Erkek modelleri daha Öok belden 

bÅzgÅlÅ paltolarla gÇsterilir. Kadınlara gelin-Jce... ah, bunları sana nasıl anlatsam bilmem 

ki!.." 

GenÖ olanı bÅyÅk bir heyecanla: \ 

211 

"Ah be" dedi, "şu Petersburg'da yok yok, desene..?" 

Yaşlısı ÇğÅt verir gibi: 

"Evet, kardeş," dedi "bu Petersburg'da yok yoktur!" 

Raskolnikov pencere kenarından indi, sandığın, yatağın ve komodinin bulunduğu Çteki odaya 

geÖti. Mobilyasız, ÖırılÖıplak oda ona Öok kÅÖÅk gÇrÅndÅ. Duvarlarda hélé eski kéğıtlar vardı. 

KÇşedeki duvar kéğıdı Åzerinde Meryem resmiyle, kandil ve tasvirlerin izi aÖıkÖa 

gÇrÅlÅyordu. Odaya şÇyle bir gÇz attıktan sonra, yeniden pencereye dÇndÅ. Yaslı isÖi 

kendisini gÇrmÅş, gÇz ucuyla bakıyordu: 

"Bir şey mi istiyorsunuz?" diye sordu birden. 

Raskolnikov karşılık vermedi, pencere kenarından inip, kapının dışına Öıktı ve Öıngırağın ipini 

Öekti. "Aynı Öıngırak, aynı madeni ses!" İkinci, ÅÖÅncÅ kez Öekti Öıngırağın ipini. Dinliyor, 

hatırlamaya Öalışıyordu. O dayanılmaz kokulu, heyecanlı dakikalar yeniden gÇzÅnde 

canlanmaya başladı. Her Öıngırak sesinde titriyor, iÖi bir hoş oluyordu. 

İşÖi ona doğru yÅrÅyerek, bağırdı: 

"Hey, kimsin, ne istiyorsun?" 

Raskolnikov yeniden iÖeri girdi. 

"Bakıyorum" dedi, "daireyi kiralamak istiyorum da..." 

"Daireler bÇyle gece vakti kiralanmaz! Hem, kapıcıyla gelmeniz gerekirdi..." 

"DÇşemeyi de yıkamışlar" diye sÅrdÅrdÅ Raskolnikov, "yoksa boyayacaklar mı? Kan yok 

muydu burada?" 

"Ne kanı?" 

"Kocakarıyla kızkardeşini ÇldÅrmÅşlerdi ya... Koca bir kan gÇlÅ vardı burada..." 

İsÖi tedirgin olmuştu, bağırdı.: 

"Ne biÖim adamsın sen be?" 

"Ben mi?" 

"Evet, sen." 

"Bilmek istiyor musun? Hadi karakola gidelim, orada sÇylerim." 

İşÖiler ona kuşkuyla baktılar. Daha yaşlısı: 

212 

"Gitme zamanımız geldi" dedi, "geÖ kaldık, hadi, Alyoşa, burayı kilitlememiz gerek." 

Ünden Öıkıp yavaşÖa merdivenlerden inmeye başlayan Raskolnikov: 

"İyi, gidelim!" dedi. 

Aşağı inince, kapıcıya seslendi: 

"Hey, kapıcı!" 

Kapı ağzında birkaÖ kişi durmuş, dışarıyı seyrediyordu: iki kapıcı, bir kÇylÅ kadın, Åzerinde 

ropdÇşambra benzer bir şey bulunan bir satıcı ve daha birkaÖ kişi...Raskolnikov onlara doğru 

yÅrÅdÅ. 

"Ne istiyorsun?" diye sordu kapıcılardan biri.

"Karakola uğradın mı?" 

"Şimdi ordaydım, ne olmuş?" 

"Kimse var mıydı?" 

"Evet, vardı." 

"Komiser yardımcısı da orada mıydı?" 

"Bir ara o da ordaydı, isteğiniz nedir?" 

Raskolnikov karşılık vermedi; dalgın, dÅşÅnceli, adamların yanında dikilip duruyordu. Bu 

sırada işÖiler geldi, yaşlı olanı: 

"Daireyi gÇrmeye gelmiş" dedi. 

"Hangi daireyi?" 

"Şu bizim Öalıştığımızı... "Kanı niye yıkadılar?" diye sordu. Orda bir cinayet işlenmiş de, oda 

orayı tutmaya gelmiş. Sonra kapının Öıngırağını Öalmaya başladı, nerdeyse ipini koparacaktı. 

Bir ara da, karakola gidelim diye tutturdu. Orda herşeyi kanıt-layacakmış! Sırnaşıp kaldı." 

Kapıcı kaslarını Öatmış, kuşkulu bakışlarla Raskolnikov'u sÅzÅyordu. 

"Kimsiniz siz?" diye bağırdı gÇzdağı verircesine. 

"Rodion RomanoviÖ Raskolnikov, eski Åniversite Çğrencisi, hemen şuradaki sokakta, Şil'in 

apartmanında, ondÇrt numarada otururum. Kapıcıya sor, beni tanır..." 

Raskolnikov adamın yÅzÅne bile bakmamıştı bunları sÇylerken; dalgın dalgın, gitgide 

kararmakta olan caddeyi seyrediyordu. 

213 

"Peki bu eve niÖin geldiniz?" 

"GÇrmek iÖin." 

"Ne varmış ki orda gÇrmek iÖin?" 

Kapıda duranlardan tÅccar kılıklı olanı: 

"Tut kolundan karakola gÇtÅr" dedi ve sustu. 

Raskoinikov omuzu Åzerinden adama gÇz ucuyla baktı, dikkatle sÅzdÅ, sonra yine Çyle 

dalgın, bıkkın: 

"Gidelim!" dedi. 

TÅccar kılıklı adam cesaretlenmişti: 

"GÇtÅr gitsin!" dedi. "Baksana, o meseleden dolayı gelmiş, kimbilir kafasından neler 

geÖiyor?" 

İsÖi; 

"Sarhoş olup olmadığı da belli değil" dedi. 

Yavaş yavaş gerÖekten kızmaya başladığı anlaşılan kapıcı: 

"Ne istiyorsunuz?" dedi. "Ne demeye dolanıp duruyorsunuz burada?" 

Raskoinikov alaycı bir gÅlÅmsemeyle: 

"Ne o," dedi, "karakola gitmekten korkuyor musun?" 

"Ne diye korkayım? Sen buralarda ne demeye dolanıp durduğunu sÇylesene Çnce!" 

KÇylÅ kadın: 

"Yankesicidir!" diye bağırdı. 

Sırtında ÇnÅ aÖık bir kÇylÅ paltosu, belinde anahtarlar asılı iri yarı bir kÇylÅ olan Çteki kapıcı: 

"Ne diye konuşuyorsunuz onunla?" diye bağırdı. "Defol!.. Sahiden de yankesiciye benziyor!.. 

Defol!" 

Sonra Raskolnikov'u omuzundan tuttuğu gibi sokağa doğru itekledi. Raskoinikov az kalsın 

yere kapaklanacaktı. Toparlandı, hiÖbir şey sÇylemeden kapıdakilere şÇyle bir baktı, sonra 

yÅrÅyÅp gitti. 

"Amma tuhaf adam! "diye sÇylendi işÖi. 

"Herkes bi tuhaf bu sıralar!" diye mırıldandı kÇylÅ kadın. 

TÅccar kılıklı olan: 

"Karakola gÇtÅrecektik onu!" dedi.

214 

"Uzak duracaksın Öylelerinden!" dedi iri yarı kapıcı. "Besbelli yankesiciydi! Dolanıp duruyor 

işte! Elini uzatmaya kalksan, kolunu kurtaramazsın! Biliriz bÖylelerini!.." 

"Gideyim mi, gitmeyeyim mi?" diye dÑşÑnÑyordu Raskoinikov. Bir dÖrtyol ağzında, 

kaldırımın tanı ortasında durmuş, birinin sorusuna karşılık verip son sÖzÑ sÖylemesini 

bekliyormus gibi Åevresine bakmıyordu. Ama hiÅbir yerden hiÅbir karşılık germedi, her şey, 

şu basamaktaki taşlar gibi dilsiz ve ÖlÑydÑ; ama onun iÅin, bir tek onun iÅin ÖlÑydÑ... Birden, 

epey uzakta, ikiyÑz adım kadar ilerde, sokağın koyulaşan karanlıkları iÅinde bir kalabalık 

farketti, konuşmalar, bağrışmalar geldi kulağına... Kalabalığın ortasında bir de araba 

duruyordu... Birden caddenin ortasında bir ışık parladı. "Ne oluyor?" Raskoinikov sağa baktı, 

kalabalığa doğru yÑrÑdÑ. Rastladığı her şeye dÖrt elle sarılmak ister gibiydi. Bunu dÑşÑnÑnce 

soğuk soğuk gÑldÑ. ÜÑnkÑ karakol konusunda nihayet karar vermişe benziyordu ve su anda 

artık her şeyin sona erdiğini kesinlikle biliyordu. 

VII 

Bir Åift oynak kıratın koşulu olduğu gÖsterişli bir araba duruyordu yolun ortasında. Arabada 

kimse yoktu; sÑrÑcÑ de yerinden inmiş, arabanın yanında duruyordu. Atları dizginlerinden 

tutuyorlardı. Arabanın Åevresinde bÑyÑk bir kalabalık vardı; en Önde polisler duruyordu. 

Bunlardan biri elinde fener, eğilmiş, arabanın tekerleri arasında bir şeyi aydınlatmaya 

Åalışıyordu. Herkes bir şeyler sÖylÑyor, bağırıp Åağırıyor, vah vah, yazık, sÖzleri duyuluyordu. 

Arabacı şaşırmış gibiydi, durup durup: 

"Şu işe bak! Tanrım, ne felâket!" diyordu. 

Raskoinikov olabildiğince kalabalığı yararak ilerledi ve sonunda buraya bunca kalabalığı 

toplayan, bunca telaşa neden olan şeyi gÖrdÑ. Atların Åiğnediği bir adam yatıyordu arabanın 

altında. Baygın olduğu anlaşılıyordu, yÑzÑ gÖzÑ kan iÅindeydi, Üok kÖtÑ, ama "soyluca" 

giyimliydi.. Başından ve yÑzÑnden kan 

215 

akıyordu. YÑzÑ iyice ezilmiş, derileri soyulmuştu. Adamın uğradığı kaza Öyle hafife 

alınabilecek cinsten değildi. 

"Daha nasıl dikkat edecektim!" diye yakınıyordu arabacı. "Atları dÖrtnala mı kaldırmıştım? 

Herkes gÖrdÑ, Åok yavaş sÑrÑyordum arabayı. Eğer bunca insan yalan sÖylÑyorsa, ben de 

yalan sÖylÑyorum. Ayakta duramayacak kadar sarhoştu, sallana sallana karşıdan karşıya 

geÅiyordu. Bir kez bağırdım, sonra bir kez daha bağırdım, duymadı, bir kez daha bağırdım, 

atları durdurdum, ama adam kendini doğruca atların ayakları altına attı. Bile bile mi yaptı, 

yoksa Åok mu sarhoştu, anlayamadım. Beygirler genÅ, Ñrkek... Adam bağırınca bÑsbÑtÑn 

huylanıp gemi azıya aldılar... Sonra da olanlar oldu!" ' Kalabalıktan birisi arabacıyı doğruladı: 

"Tam anlattığı gibi oldu!" 

Bir başkası: 

"Doğru" dedi, "bağırdı, ben de duydum, tam ÑÅ kez bağırdı!" 

"Herkes duydu!" dedi yine bir başkası. "GerÅekten de ÑÅ kez bağırdı!" 

Aslında arabacı da fazlaca ÑzÑlmÑş ya da korkmuşa benze-. miyordu. Arabanın zengin ve 

tanınmış birine ait olduğu anlaşılıyordu; şu anda o da arabasının sahibinin gelip kendisini 

almasını bekliyor olmalıydı. Polislere gelince, sorunu ÅÖzÑmlemek iÅin canla başla 

uğraştıklarına hiÅ kuşku yoktu. Ezilen adamın karakola ve hastaneye gÖtÑrÑlmesi 

gerekiyordu; ama adamın adını bilen yoktu. 

Raskolnikov kalabalığı yararak iyice sokulmuş, arabanın altında kalan adamı gÖrmeye 

Åalışıyordu. Birden fenerin ışığı talihsiz sarhoşun yÑzÑnÑ aydınlatıverdi. Raskolnikov 

tanımıştı. 

"Kim olduğunu biliyorum" dedi, iyice Öne geÅerek. "Marme-ladov'dur adı, emekli memur, 

danışman... Surda, Kozel apartmanında oturur. Üabuk bir doktor Åağırın, parasını ben 

veririm!"

Raskolnikov elini cebine atıp bir miktar para Öıkardı, polislere gÇsterdi. MÅthiş heyecanlıydı. 

Polisler adamın kim olduğunu Çğrendiklerine sevinmişlerdi. Raskolnikov kendi adını, adresini 

de sÇyledi. Arabanın altında 

kalıp ezilen sanki Çz babasıydı; Marmeladov'u kaldırıp hemen evine gÇtÅrmelerini sağlamak 

iÖin bÅyÅk Öaba harcıyordu. äır-pınır gibi: 

"İşte şurada" dedi, "ÅÖ ev Çtede, su zengin Alman'ın apartmanı, Kozel'in... Sarhoştu herhalde, 

evine dÇnÅyordu... Tanırım kendisini, ayyaştır... Ailesini de tanırım, karısı, Öocukları, bir kızı 

var. Şimdi hastaneye gÇtÅrmek uzun sÅrer, evine gÇtÅrelim, herhalde apartmanda bir doktor 

vardır... Parasını ben veririm..! Hemen mÅdahale etmek gerek, yoksa hastaneye gidinceye 

kadar ÇlÅr!.." 

Hatta polislerden birinin avucuna usulca para sıkıştırmayı bile basardı; aslında yasal olmayan 

bir yanı yoktu isteğinin, yaralıya evinde daha iyi bakılabileceği aÖıktı. Marmeladov'u arabanın 

altından Öıkardılar; yardım edenler de bulundu. Kozel apartmanı otuz adım ya var ya yoktu. 

Raskolnikov arkadan yÅrÅyor, yaralının basını Çzenle tutarak yol gÇsteriyordu. 

"Btıraya, bu taraftan! Başı yukarı gelecek şekilde Öıkarmalıyız merdivenlerden! äevirin... İşte 

bÇyle! Parasını ben vereceğim, bu iyiliğinizi hiÖ unutmayacağım!" 

Katerina İvanovna, bir dakika bile boş zaman bulduğunda hep yaptığı gibi, ellerini gÇğsÅnde 

kavuşturmuş, kendi kendine konuşup ÇksÅrerek, kÅÖÅcÅk odanın iÖinde pencereden sobaya, 

sobadan pencereye gidip geliyordu. Son zamanlarda yeni bir alışkanlık edinmiş, on yaşındaki 

bÅyÅk kızı Polya ile sık sık ve uzun uzun konuşur olmuştu. Polyanka daha her şeyi 

anlamaktan uzaktı, ama annesine gerekli olduğunu Öok iyi anlıyor, bu nedenle de iri, akıllı 

gÇzleriyle onun her hareketini izleyip her şeyi anlıyormus gibi gÇrÅnmek iÖin olanca gÅcÅnÅ 

harcıyordu. Şu anda da bÅtÅn gÅn hastalıktan kıvranan kardeşini yatırmak iÖin soyuyordu. 

Gece kardeşinin gÇmleğini yıkamaları gerekiyordu. Oğlan, Öok ciddi bir yÅzle ve 

kıpırdamadan oturmuş gÇmleğinin Öıkarılmasını bekliyordu: bacaklarını birbirine yapıştırıp 

ileri doğru uzatmıştı: topukları karşıya, birbirinden hafif ayrık duran ayak burunları yukarı 

bakıyordu. Yatırılmak iÖin soyulan bÅtÅn uslu Öocuklar gibi dudaklarını şişirmiş, gÇzlerini 

devire devire annesiyle ablasının konuşmalarını dinliyordu. Kendisinden birkaÖ yas kÅÖÅk 

kızkardeşi, Åzerinde paÖavraya 

216 

217 

dÇnmÅş bir entari, paravanın yanında duruyor ve sırasını bekliyordu. Evin Çteki odalarında 

oturan kiracıların sigara dumanlarından korunabilmek ve bÇylece uzun ve acılı 

ÇksÅrÅklerinden bir an iÖin olsun kurtulabilmek iÖin Katerina İvanovna merdivenlere bakan 

kapıyı ardına kadar aÖık bırakmıştı. Zavallı veremli kadın son bir hafta iÖinde daha da 

zayıflamış gibiydi. Yanaklarındaki kızıl lekeler daha bir ortaya Öıkmış, parlıyordu. , Odada bir 

aşağı bir yukarı dolaşırken: 

"Ah, Polenka" diyordu, "bir busen!.. Babamın evinde nasıl neşeli, nasıl rahat bir hayatımızın 

olduğunu, bu sarhoş herifin hem beni, hem sizi nasıl mahvettiğini bir bilsen! Babamın 

albaylığa denk dÅşen bir sivil gÇrevi vardı, yani nerdeyse vali gibi bir şey... Zaten vali 

olmasına Öok az bir şey kalmıştı. Herkes kendisine 'Biz seni şimdiden ilimizin valisi 

sayıyoruz, İvan Mi-hayliÖ' derdi. "Şu son... ÇhhÇ! Şu son baloda... ÜhhÇ-ÇhhÇ-ÇhhÇ.!" 

Katerina İvanovna boğazındaki balgamı Öıkarınca, eliyle gÇğsÅne bastırarak haykırdı. "Allah 

kahretsin bÇyle hayatı! Şu son baloda prenses Bezzememaya beni gÇrÅr gÇrmez... -daha sonra 

babanla evlenince, Polyacığım, bu kadın beni kutsamıstı-beni gÇrÅr gÇrmez. "Okul bitirme 

gÅnÅnde salıyla danseden sevimli kız değil mi bu?" diye sordu... "Su yırtığı dikmek gerek. 

Hemen bir iğne getir de, sana Çğrettiğim gibi dikiver... Yarına kalırsa... ÇhhÇ! yarın... ÇhhÇ- 

ÇhhÇ-ÇhhÇ!... daha bÅyÅyebilir! Petersburg'dan yeni gelmiş olan Prens ŞÖegolskiy de bunun 

Åzerine Çnce benimle bir mazurka oynadı, sonra, ertesi gÅn gelip beni resmen isteyeceğini 

bildirdi. Kendisine en ince sÇzcÅklerle teşekkÅr edip, kalbimi Öoktan bir başkasına vermiş

olduğumu sÇyledim. Bu bir başkası, senin babandı Polya: Babacığım Öok kızdı bu işe... Su 

hazır mı? Ver şu gÇmleği, Öoraplarını Öıkarmadın mı?.. " KÅÖÅk kızına dÇndÅ: "Lida, bu gece 

gÇmleksiz yatacaksın artık, idare et işte... äoraplarını da Öıkar... Hepsini birden yıkayayım. 

Bu ayyaş hélé niye gelmedi acaba? GÇmleğini ne hale getirmiş! GÇmlek değil, paÖavra sanki, 

parÖa parÖa olmuş... İki gece uğraşıp durmaktansa, şimdi hepsini birden yıkayıveri-rim..." 

Merdivenlere bakan kapının, ağzında iÖeri bir şey taşıma- 

218 

ya uğrasan kalabalığı gÇrÅnce bir Öığlık kopardı. "Aman Tanrım! ÜhhÇ-ÇhhÇ-ÇhhÇ-ÇhhÇ! 

Yine mi? Ne bu? Nedir bu getirdikleri? Ah, Tanrım!" 

Baygın ve kanlar iÖindeki Marmeladov'u odaya soktuktan sonra, polislerden biri Öevresine 

bakınarak: 

"Nereye yatıralım?" diye sordu. 

Raskolnikov: 

"Divanın Åzerine!" dedi. "Doğruca divanın Åzerine ! Başı şÇyle gelsin!" 

Merdivenlerden birinin: 

"Yolda araba Öiğnemiş... Sarhoş muymuş, neymiş!" dediği duyuldu. 

Katerina İvanovna, yÅzÅnÅn bÅtÅn kanı Öekilmiş, gÅÖlÅkle soluyarak Çylece duruyordu. 

äocuklar korkmuşlardı. KÅÖÅk Li-doÖka bir Öığlık atıp ablası Polenka'ya koştu, sarıldı; 

korkudan tirtir titriyordu. 

Marmeladov'u yatırdıktan sonra Raskolnikov, Katerina İva-novna'ya koştu: 

"Tanrı aşkına sakin olun ve korkmayın!" dedi; kelimeleri yu-tarcasına konuşuyordu. 

"Karşıdan karşıya geÖerken bir arabanın altında kalmış. àzÅlecek bir şey yok, şimdi kendine 

gelir... Buraya getirmelerini ben sÇyledim. Bilmem hatırlıyor musunuz, size daha Çnce de 

gelmiştim... Şimdi kendine gelir... Parasını ben vereceğim!" 

Katerina, İvanovna umutsuz bir sesle: 

"Olacağı buydu!" diye haykırdı ve kocasına atıldı. 

Raskolnikov, Katerina İvanovna'nın olur olmaz şeyler karşısında bayılıp kendinden geÖen 

kadınlardan olmadığını gÇrmekte gecikmedi. İlk işi, hemen yaralının bası altına bir yastık 

koymak oldu. Su ana kadar kimse akıl edememişti bunu; sonra, tit-reyen dudaklarını ısırıp 

gÇğsÅnden kopmaya hazır Öığlıklarını bastırarak, kocasını soymaya, yaralarını gÇzden 

geÖirmeye başladı; kendini tÅmÅyle unutmuş gibiydi. Hareketlerinde panikten eser yoktu. 

Raskolnikov iÖerdekilerden birini, gidip doktor Öağırmaya razı etti; hemen bitişik evde bir 

doktor olduğunu Çğrenmişti. 

219 

"Doktor Öağırmaları iÖin bir adam gÇnderdim", dedi Katerina İvanovna'ya, "ÅzÅlmeyin, 

parasını ben Çderim... Su yok mu? Bir de peÖete verin, havlu sonra... äabuk olun biraz!.. 

Yaralarının ne kadar derin olduğu belli değil... Evet, yaralı, ama Çlmedi, inanın bana... 

Bakalım doktor ne diyecek?.." 

Katerina İvanovna pencereye koştu. KÇsede, kırık dÇkÅk bir iskemlenin Åzerinde, gece 

kocasıyla Öocuklarının Öamaşırlarını yıkamak iÖin hazır tuttuğu su dolu toprak bir leğen vardı. 

Haftada iki kez, hatta bazan daha sık, Katerina İvanovna geceleri Öamaşır yıkardı; ÖÅnkÅ artık 

o duruma dÅşmÅşlerdi ki, değişecek yedek Öamaşırları hemen hiÖ yoktu: aile Åyelerinin her 

birinin ancak birer kat Öamaşırı vardı. Ve pislik, Katerina İvanov-na'nın hiÖbir zaman 

katlanamadığı bir şeydi. Evde pislik gÇrmektense, geceleyin herkes uyurken Öamaşır yıkamak, 

ıslak Öamaşırları odanın iÖine gerdiği iplerde kurutmak ve sabaha herkese temiz Öamaşır 

vermek gibi gÅcÅnÅ aşan yorgunluklara katlanmayı yeğ tutardı... Raskolnikov'a istediği suyu 

getirmek iÖin leğene sarıldı, ama az kalsın leğenle birlikte yere kapakla-nacaktı.-'Raskolnikov 

zaten bir havlu bulup ıslatmış ve Marme-ladov'un yÅzÅndeki kanları silmeye başlamıştı. 

Katerina İvanovna elleriyle gÇğsÅnÅ bastırarak ve gÅÖlÅkle soluyarak yanında duruyor, ona

akıyordu. Raskolnikov yaralıyı buraya ge-"tirmelerini sÇylemekle yanlış bir iş yaptığını 

anlıyordu. Katerina İvanovna'nın da yardıma muhtaÖ bir hali vardı ÖÅnkÅ. 

"Polya" diye bağırdı Katerina İvanovna, "Öabuk koş. Sonya'yı Öağır! Evde yoksa, haber bırak, 

babasının bir arabanın altında kaldığını sÇyle, dÇner dÇnmez buraya gelsin! äabuk ol Polya! 

Su başÇrtÅsÅnÅ de al, ÇrtÅn!" 

Bu arada sandalyenin Åzerinde oturmakta olan Öocuk: 

"äabuk ol, Polya!" dedi, sonra yeniden gÇzlerini kocaman kocaman aÖıp, topukları ilerde, 

ayak burunları yukarı doğru ve hafif aÖık, sessizce oturmaya devam etti. 

Bu arada oda tıklım tıklım dolmuştu. Polisler gitmişlerdi. Kalan bir tanesi de, merdivenlerden 

akın akın gelen meraklıları, gerisin geri merdivenlerden indirmeye uğraşıyordu. Üte yandan 

220 

iÖ odalardan da bayan Lippevehzel'in hemen bÅtÅn kiracıları ÅşÅşÅp gelmişlerdi. Ünceleri 

herkes kendi kapısının ÇnÅnde dururken, az sonra Çbek Çbek iÖeri doluşmaya başladılar. 

Katerina İvanovna Çfkeden Öılgın gibi: 

"Bırakın da hiÖ değilse rahat ÇlsÅn!" diye bağırdı kalabalığa. "Ve gidin kendinize başka bir 

eğlence bulun! àstelik de ağızlarında birer sigara! ÜhhÇ-ÇhhÇ-ÇhhÇ! Bari zahmet edip 

şapkalarınızı da Öıkarmayaydınız! Aha, şapkasıyla gelen de var... Defol bakayım! HiÖ değilse 

ÇlÅye saygı gÇstermeyi Çğrenin!" 

Bir ÇksÅrÅk nÇbetiyle tıkandı, ama Öıkışması işe yaramıştı. Kiracıların ondan Öekindikleri 

anlaşılıyordu. Gerisin geri odadan Öıkmaya başladılar: beklenmedik bir feléket anında bu 

feléketin dışında kalan insanlarda hep gÇrÅlen, dile getirdikleri en iÖten acıma, acıları 

paylaşma duygularına rağmen hiÖ kimsenin, en yakınlarımızın bile, kapılmaktan kendilerini 

alamadıkları tuhaf bir sevinÖ duygusu iÖindeydiler. 

Bu sırada kapının Çtesinde biri de, hastaneden, hastanın ve iÖerdekilerin rahatsız edilmemesi 

gerektiğinden sÇz etmekteydi. 

"Ülmek de yasak!" diye bağırdı Katerina İvanovna, ağzına ne gelirse iÖerdekilere veriştirmek 

Åzere hınÖla kapıya doğru atıldı, ama tam bu sırada ev sahibi bayan Lippevehzel ile burun 

buruna geldi. Bayan Lippevehzel olayı yeni duymuş ve ortalığı dÅzene sokmak iÖin koşup 

gelmişti. Son derece arsız, yırtık bir kadındı bu. Ellerini birbirine vurarak ve ağır bir Alman 

aksanıyla konuştuğu kırık dÇkÅk Rusca'sıyla: 

"Aman Tanrım!" dedi, "sizin sarhoş koca atlar Öiğnemiş! Ben bu evin sahibi! Onu hemen 

hastaheneye gÇtÅrmek!" 

Katerina İvanovna: 

"Ameliya Lyudvigovna", dedi, "rica ederim, ağzınızdan Öıkan sÇzÅ kulağınız duysun! (Ev 

sahibi kadınla biraz tepeden konuşuyordu; "kim olduğunu, ne olduğunu ona hatırlatmak iÖin" 

hep bu tonla konuşurdu, su anda bile kendini bu zevkten yoksun bırakmaya gÇnlÅ razı 

olmamıştı.) Anladınız mı, Amaliya Lyudvigovna..?" 

221 

"Bana Amaliya Lyudvigovna diyemeyeceğinizi size daha Çnce de sÇylemiştim. Ben Amaliya 

Lyudvigovna değil, Amal-İvan'ım." 

"Hayır, Amal-İvan değil, Amaliya Lyudvigovna'sınız!... Ve ben su anda kapının ardında 

gÅlÅp duran (gerÖekten de kapının ardından bir kikirdeme ve "iyice kapıştılar!" sÇzleri 

duyulmuştu) bay Lebezyatnikov gibi aşağılık bir dalkavuk olmadığım, size yaltaklık 

etmediğim, iÖin, bu addan niÖin hoşlanmadığınıza bir tÅrlÅ akıl erdirememe rağmen, size hep 

Amaliya Lyudvigovna diyeceğim!.. Semyon ZaharoviÖ'in ne durumda olduğunu 

gÇrÅyorsunuz; ÇlÅyor... Rica ediyorum, kapıyı kapatın ve iÖeri kimseyi bırakmayın! 

Adamcağızı hiÖ değilse son nefesini verirken rahat bırakın! Tersine davranırsanız, inanın 

bana, vali hazretleri durumdan hemen yarın haberdar edilmiş olacaktır. Prens beni té 

kızlığımdan tanır; pek Öok kez yardım elini uzatmak soyluluğunu gÇsterdiği Semyon 

ZaharoviÖ'i de Öok iyi hatırlar. Semyon ZaharoviÖ'in pek Öok dostu ve koruyucusu

ulunduğunu herkes bilir... Ama o, şu uğursuz dÅşkÅnlÅğÅnden dolayı, soylu bir gururla 

kendisi uzaklaştı dostlarından. Şimdiyse, Semyon ZaharoviÖ'in kendisini té Öocukluğundan 

beri tanıdığı (Raskolnikov'u gÇsterdi) bu mal mÅlk sahibi, yÅce gÇnÅllÅ delikanlı yardım 

ediyor bize ve şunu bilin ki Amaliya Lyudvigov- 

Anlatılmaz bir Öabuklukla konuşuyordu, sonlara doğru iyice hızlanmıştı ki, bastıran bir 

ÇksÅrÅk nÇbetiyle sÇylevini yarıda kesmek zorunda kaldı. Bu arada hasta kendine gelmiş, 

inlemeye başlamıştı. Katerina İvanovna hemen kocasının yanına koştu. Hasta gÇzlerini de 

aÖmıştı, ama daha kimseyi seÖemediği iÖin basucunda duran Raskoİnikov'a bakıp duruyordu. 

Seyrek aralıklarla, kesik kesik ve gÅÖlÅkle soluk alıp veriyordu. Dudaklarının kenarında bir 

kan Öizgisi gÇrÅlÅyordu; alnında terler birikmişti. Yambaşında duran Raskolnikov'u da 

tamyamayınca, bakışlarını kaygıyla odanın iÖinde dolaştırmaya başladı. Katerina İvanovna 

kocasına ÅzgÅn, ama Çfkeyle bakıyordu; gÇzlerinde yaşlar vardı. Umutsuz bir haykırışla: 

"Aman Tanrım!" dedi. "BÅtÅn gÇğsÅ ezilmiş! Her yanı kan iÖinde! àstÅndekileri Öıkarmak 

gerek..." Kocasına seslendi: "Semyon ZaharoviÖ, biraz dÇnebilecek misin?.." 

Marmeladov onu tanımıştı, hırıltılı bir sesle: 

"Bir papaz!" diye mırıldandı. 

Katerina İvanovna pencereye gitti, alnını tahta ÖerÖeveye dayayıp umutsuz bir Öığlık attı: 

"Tanrım, bu ne biÖim hayat!" 

Bir anlık bir sessizlik oldu. Marmeladov yeniden: 

"Bir papaz!" diye mırıldandı. 


"SaÖmalama!.." diye bağırdı. 

äıkışma etkisini gÇstermiş, Marmeladov susmuştu. àrkek, acı dolu bakışlarla karısını 

arıyordu. Katerina İvanovna yeniden onun yanına dÇndÅ, basucunda dikildi. Yatışır gibi oldu 

Marmeladov, ama uzun sÅrmedi bu; birden, karşı kÇşede, kocaman aÖılmış Öocuk gÇzlerini 

Åzerine dikmiş, tirtir titremekte olan Li-doÖka'yı ("babasının gÅlÅ") gÇrdÅ; kızı gÇsterip kaygı 

dolu bir sesle: 

"A... a..." diye bir şeyler kekeledi. 

Katerina İvanovna ters ters: 

"Yine ne var?" diye bağırdı. 

Marmeladov yarı dalgın bakışlarıyla belli belirsiz kızının Öıplak ayaklarını gÇstererek: 

"Yalınayak!.. Yalınayak!.." diye mırıldandı. 

"Suss!..." diye bağırdı Katerina İvanovna. "NiÖin yalınayak olduğunu kendin bilirsin!.." 

Birden Raskolnikov'un sevinÖli sesi duyuldu: 

"Tanrıya şÅkÅr! İşte doktor!.;" 

àstÅ bası Öok dÅzgÅn, sevimli bir ihtiyar olan Alman doktor, Öevresini kuşkulu gÇzlerle 

sÅzerek iÖeri girdi, hastanın yanına gitti, nabzına baktı, kafasını Çzenle yokladı. Katerina 

İvanov-na'nrn da yardımıyla kan iÖindeki gÇmleğin dÅğmelerini ÖÇzerek hastanın gÇğsÅnÅ 

aÖtı. GÇğÅs diye bir şey kalmamıştı hastada, ezilmiş, lime lime olmuştu. Sağ yandaki kaburga 

kemikle- 

222 

223 

rinden kırılanlar vardı. Solda, tam yÅreğinin Åzerinde, şiddetli bir Öiftenin izi olduğu anlaşılan, 

sarımsı-siyah renkte ÅrkÅntÅ verici, kocaman bir leke vardı. Doktorun kasları Öatıldı. Bu arada 

polis, yaralının nasıl tekerlekler arasına girerek yerde otuz adım kadar sÅrÅklendiğini 

anlatıyordu. 

Doktor, Raskolnikov'a fısıltıyla: 

"Kendine gelebilmiş olması şaşılacak şey!" dedi. 

"äok mu ağır?" diye sordu Raskolnikov. 

"Şimdi Çlecek."

"HiÅ mi umut yok?" 

"HiÅ! Son dakikalarını yaşıyor. Basında da Åok tehlikeli bir yara var... Hmm... Belki kan 

alabiliriz... ama... bunun da bir yararı olacağını sanmıyorum. Beş on dakikaya karmaz, kesin 

ÖlÑr." 

"Siz yine de bir kan alın!" 

"Alalım... Ama sÖylediğim gibi, hiÅbir yararı olmayacak bunun." 

Bu sırada dışardan ayak sesleri duyuldu, koridordaki kalabalık aÅıldı, ve eşikte, elinde ekmek 

ve şarap, kır saÅlı yaşlı bir papazcık gÖrÑndÑ. Tâ sokaktan beri ardından bir de polis 

gelmekteydi. Doktor yerini hemen papaza bıraktı. İkisi anlamlı anlamlı bakıştılar. 

Raskolnikov doktordan biraz daha kalmasını rica etti, doktor omuzlarım silkti ve beklemeye 

başladı. 

Herkes geri Åekilmişti; ama yaralının gÑnah Åıkarması uzun sÑrmedi. Doğru dÑrÑst bir şey 

anlayabildiği şÑpheliydi. Kopuk kopuk bir şeyler mırıldanıyor, ancak sÖzlerinden hiÅbir şey 

anlaşılmıyordu. Katerina İvanovna, LidoÅka'yı aldı, kÑÅÑk oğlanı sandalyesinden kaldırdı ve 

sobanın bulunduğu taraftaki kÖşeye giderek diz ÅÖktÑ, Åocuklarını da ÖnÑnde diz ÅÖktÑrdÑ. 

Kız tirtir titriyordu, oğlansa Åıplak, ufacık dizleri Ñzerine ÅÖkmÑş, kÑÅÑcÑk elini ÖlÅÑlÑ bir 

biÅimde kaldırarak, geniş hareketlerle haÅ Åıkarıyor, alnı nerdeyse dÖşemelere değecek kadar 

yere eğiliyordu. Bu hareketin Åocuğun Åok hoşuna gittiği anlaşılıyordu. Dudaklarını ısırıp 

gÖzyaşlarını tutmaya Åalışarak, yere eğildikÅe aÅılan sırtını Örtmek iÅin arada bir oğlunun 

gÖmleğini Åekiştire- 

224 

rek Katerina İvanovna da dua ediyordu; bu arada Lidocka'nın fazlaca Åıplak omuzlarına 

Örtmek iÅin duruşunu bozmadan, duasını kesmeden uzanıp konsoldan bir de başÖrtÑsÑ 

Åıkarmayı başarmıştı. İÅ odaların kapılarını yeniden aÅmaya başlayan meraklılar iÅeriyi seyre 

koyulmuşlardı. Apartmandaki Öteki dairelerin kiracılarından oluşan bir seyirci kalabalığı da 

koridorda gitgide bÑyÑyerek bekleşiyor, ama kimse eşikten iÅeri geÅmiyordu. Sahneyi 

yalnızca-bir mum artığı aydınlatıyordu. 

Bu sırada, ablasını Åağırmaya giden Polya, koridordaki kalabalığı yararak soluk soluğa iÅeri 

girdi, başÖrtÑsÑnÑ Åıkardı, gÖzleriyle annesini arayıp buldu, yanına yaklaşıp, "Geliyor", dedi, 

"yolda rastladım!" Annesi onu da diz ÅÖktÑrÑp yanına oturttu. Kalabalık arasından, geÅen bir 

kız Ñrkek Ñrkek, sÑzÑ-lÑrcesine iÅeri girdi. Bu yoksulluk, umutsuzluk, ÖlÑm dolu odada 

birdenbire gÖrÑnÑvermesi, herkes Ñzerinde tuhaf bir etki yaratmıştı. Aslında onun da ÑstÑ bası 

dÖkÑlÑyordu; son derece ucuz giysiler vardı Ñzerinde, Özel dÑnyasının zevk ve kurallarına 

gÖre takıp takıştırılmış ve o bilinen amacı yÑz kızartıcı biÅimde ve apaÅık ortaya koyan bir 

sokak kadını şıklığı iÅindeydi. İÅeri girmemişti, koridorda, tam kapının eşiğinde duruyor, 

kendinden geÅmişcesine, bomboş gÖzlerle Åevresine bakmıyordu. Kimbilir kaÅıncı elden 

kendisine geÅme ve burası iÅin hiÅ de uygun dÑşmeyen, bÑtÑn kapıyı kaplamış kabarık etekli, 

upuzun, gÑlÑnÅ kuyruklu, renkli ipek robunu, aÅık renk pabuÅlarını, geceleyin hiÅ de 

gerekmediği halde yanma aldığı ombrelkasını*, tepesinde ateş rengi tÑyler bulunan yuvarlak, 

gÑlÑnÅ hasır şapkasını... her şeyi... her şeyi unutmuş gibiydi. Oğlan Åocukları gibi yana yıktığı 

şapkasının altından zayıf, solgun ve korkmuş yÑzÑ gÖrÑlÑyordu; ağzı aÅıktı, gÖzleri korkudan 

donup kalmışcasına, hareketsizdi. Onsekiz yaşında kadar gÖrÑnÑyordu, kısa boylu ve zayıftı, 

ama sarı saÅları, son derece gÑzel mavi gÖzleriyle oldukÅa sevimli bir kızdı. GÖzlerini 

yataktan ve papazdan ayırmıyordu; koşarak geldiği iÅin soluk soluğaydı. Arkasındaki ka- 

Şemsiye (Fr. ombrelle): Aslında da Frasızca'dan bozma olarak kullanılmıştır. (Üev.) 

225 

labalıktan sÖylenen bazı sÖzleri, fısıltıları duymuş olacak ki, iÅeri ilerlemedi, yine kapının 

orda durdu.

GÅnah Öıkarma ve şaraplı ekmek yedirme sona ermişti. Ka-terina İvanovna kocasının yatağına 

yaklaştı. Papaz geri Öekildi, gitmeden Çnce Katerina İvanovna'ya avutucu birkaÖ ÇğÅt sÇz 

sÇyleyecek oldu. 

Katerina İvanovna Öocuklarım gÇstererek sert, sinirli bir sesle susturdu papazı: 

"Bunlar ne olacak?" 

"Allah bÅyÅktÅr! Allah'tan umut kesilmez!" '. 

"Evet... bÅyÅktÅr, ama nedense bizim iÖin değil!" 

Papaz başını iki yana sallayarak: 

"GÅnahtır, hanım, sus, gÅnahtır!" dedi. 

Katerina İvanovna can Öekişen kocasını gÇstererek: • "Ya bu gÅnah değil mi?" diye bağırdı. 

"İstemeden bu feléketin nedeni olanlar, belki de hiÖ değilse, kaybettiğiniz gelir kaynağınızın 

yerini tutacak bir zarar Çdentisinde bulunmayı kabul edeceklerdir..." 

Katerina İvanovna elini salladı, sinirli sinirli: 

"Beni anlamıyorsunuz!" diye bağırdı. "Ne zarar Çdentisinden, sÇz ediyorsunuz siz? 

Sarhoşmuş, kendisi atlamış atların ayakları altına! Gelir kaynağıymıs! Gelir kaynağı değil, acı 

kaynağıydı o! Ayyaştı, elinde avucunda ne varsa iÖkiye yatırırdı! Bizim de nemiz var, nemiz 

yoksa alır, meyhanelerde savururdu! Hem şu yetimlerin, hem benim hayatımızı meyhanelerde 

iÖkiye harÖ etti! İyi ki ÇlÅyor! Zararından kurtulacağız!" 

"BÇyle sÇylemeyin, hanım, gÅnahtır! Ülmekte olan bir insanı bağışlamak gerekir!" 

Katerina İvanovna bir yandan papazla konuşurken, bir yandan da hastanın Öevresinde dÇrt 

dÇnÅyordu: ağzına su damlatıyor, terini, başındaki kanları siliyor, yastığını dÅzeltiyordu. 

Papazın son sÇzleri Åzerine Çfkeden kendini kaybetmişcesine: 

"Papaz efendi, papaz efendi", dedi, "bunların hepsi kuru léf! Bağışlamaktan sÇz 

ediyorsunuz!.. Atların altında kalıp ezilme-seydi eve yine kÇrkÅtÅk sarhoş gelecekti! 

àstÅndeki şu paÖav- 

226 

raya dÇnmÅş gÇmleğinden başka giyecek bir şeyi olmadığı iÖin, o devrilip yatar yatmaz ben 

gece sabaha kadar onun gÇmleğini, Öocukların kirlilerini yıkamakla, pencere kenarlarında 

kurutmakla uğraşacaktım. GÅnÅn ilk ışıklarıyla da, sÇkÅkleri dikmeye, yırtıkları yamamaya 

oturacaktım. İşte benim gecem... Hangi bağışlamadan sÇz ediyorsunuz siz? Hem ben 

kendisini Öoktan bağışladım!.." 

KorkunÖ bir ÇksÅrÅk kriziyle tıkandı. Mendiline tÅkÅrdÅ ve gÇrmesi iÖin papaza uzattı. YÅzÅ 

acıyla Öarpılmış, bir eliyle gÇğsÅne bastırıyordu. Mendil kan iÖindeydi... 

Papaz başını eğdi, bir şey sÇylemedi. 

Marmeladov artık son dakikalarını yasıyordu. GÇzlerini, yeniden Åzerine eğilmiş olan 

karısından ayırmıyor, ona bir şeyler sÇylemeye Öalışıyordu. Binbir gÅÖlÅkle dilini oynatıp tam 

bir-seyler mırıldanmaya başlamıştı ki, onun kendisinden af dileyeceğini anlayan Katerina 

İvanovna buyurgan bir sesle: 

"Sus!.." diye bağırdı." İstemez! Ne diyeceğini biliyorum..." 

Hasta sustu, ama aynı anda odanın iÖinde dolaşıp duran gÇzleri kapının orda Sonya'ya takıldı. 

Sonya kÇsede, gÇlgede durduğu iÖin, bu ana kadar fark edememişti onu. 

Birden heyecanlandı, dehşet iÖindeydi; gÇzleriyle Sony'nın bulunduğu yeri gÇstererek hırıltılı 

bir sesle ve tıkanırcasına: 

"Kim bu? Kim bu?" diye sordu ve bÅyÅk bir Öabayla doğrulmaya Öalıştı. 

"Yat! Yatt!.." diye bağırdı Katerina İvanovna. 

Ama o inanılmaz bir Öabayla, elleri ÅstÅnde doğrulmuşhı bile. Sanki tanıyamıyormuş gibi 

kızına uzun uzun baktı. Sortya'yı bu kılıkta hiÖ gÇrmemişti. Sonra birden tanıdı. SÅslÅ pÅslÅ 

giysileri iÖinde alÖalmıs, ezik, utanÖ iÖinde, babasıyla vedalaşmak iÖin. boynu bÅkÅk sırasını 

bekliyordu. Marmeladov'un yÅzÅnde sonsuz bir acının gÇlgesi uÖuştu.

"Sonya! Kızım! Bağışla!" diye bağırdı, elini ona doğru uzatmak iÖin kaldırdı, ama desteksiz 

kalınca yÅzÅkoyun yere yuvarlandı. Koşup kaldırdılar, yeniden yatağına uzattılar, ama ar- 

227 

tık ÇlÅyordu. Sonya hafif bir Öığlık attı, koşup babasının Åzerine kapandı, kucaklaşmış 

durumda Çylece kalakaldılar; Marmela-dov kızının kolları arasında can verdi. • 

"Léyığını buldu!" diye bağırdı Katerina İvanovna. "Ne yapacağım simdi ben? Nasıl 

kaldıracağım cenazesini? Yarın bu Öocukların boğazına bir lokma ekmeği nerden bulacağım?" 

"Katerina İvanovna!" dedi Raskolnikov, kadına yaklaşarak. "GeÖen hafta kocanız bana bÅtÅn 

hayatını, her şeyi anlatmıştı... İnanın, sizden sonsuz bir saygıyla sÇz ediyordu. Hepinize nasıl 

bağlı olduğunu, hele size. Katerina İvanovna, o kahrolası iÖki dÅşkÅnlÅğÅne rağmen, hele size 

nasıl saygı ve sevgi beslediğini Çğrendiğim o geceden beri kendisiyle dost olduk... Şimdi 

lÅtfen, size yardım etmeme, rahmetli dostuma olan borcumu Çdememe izin verin... Şurada... 

sanırım yirmi ruble kadar bir şey olacak... eğer size bir yardımı dokunabilirse... ben inanın 

Öok... yine uğrarım ben... muhakkak uğrarım... hatta belki de yarın uğrarım... 

Allahısmarladık!" 

Kapıdaki kabalığı yararak, Öabucak odadan Öıktı, koridorda birden Nikodim FomiÖ'le 

karşılaştı: kazayı Çğrenmiş ve gerekli işlemleri yapmak iÖin gelmişti. Karakoldaki o olaydan 

beri birbirlerini gÇrmemişlerdi ama Nikodim FomiÖ onu hemen tanıdı: 

"Ooo siz misiniz?" dedi. 

"ÜldÅ" diye cevap verdi Raskolnikov. "Doktor geldi. Papaz da buradaydı. Gerekenler yapıldı. 

Zavallı kadın! LÅtfen onu fazla rahatsız etmeyin, zaten veremli... Olabildiğince avutmaya 

Öalışın kendisini..." Sonra komiserin gÇzlerinin iÖine bakarak ' alaya bèr tonla ekledi. 

"Biliyorum, siz zaten Öok iyi bir insansınız..." 

Fener ışığında Raskolnikov'un yeleğinde taze kan lekeleri gÇren Nikodim FomiÖ: 

"Her yeriniz kan!.." dedi. 

"Evet her yerim kan... Kan iÖindeyim!.." dedi Raskolnikov anlamlı anlamlı; sonra 

gÅlÅmseyerek başıyla bir selam verdi ve merdivenlere yÇneldi. 

Merdivenlerden inerken, farkında bile olmadığı bir humma nÇbeti iÖindeydi; duyumsadığı 

yalnızca bÅtÅn varlığını kapla- 

228 

yan yepyeni ve gÅÖlÅ bir hayata ait, yepyeni bir duyguydu. Bu duygu, birdenbire ve hiÖ 

ummadığı bir anda bağışlandığını Çğrenen bir idam mahkãmunun duyabileceği heyecanla 

karşılaştırılabilirdi ancak. Merdivenlerin ortasına gelince arkasından papazın gelmekte 

olduğunu gÇrdÅ ve Öekilip yol verdi. Son basamakları inmek Åzereyken, birden arkasında 

koşturan ayak sesleri duydu. Polya'ydı gelen. Kız, merdivenleri koşarak inerken bir yandan 

da, "bakar mısınız? Bir dakika bakar mısınız?" diye bağırıp duruyordu. 

Raskolnikov durdu, geri dÇndÅ. Kız son basamakları da koşarak indikten sonra, onun tam 

karşısında, bir basamak yukarıda durdu. Bulundukları yere avludan solgun bir ışık sızıyordu. 

Raskolnikov, Polya'nın gÅlÅmseyen Öocuksu gÇzlerine, zayıf ama sevimli yÅzÅne baktı. Kızın 

Öok hoşuna giden bir gÇrevle koşup geldiği anlaşılıyordu. Koşmaktan soluk soluğaydı; tıkana 

tıkana: 

"Bakar mısınız, sizin adınız ne? Nerede oturuyorsunuz?" diye sordu. 

Raskolnikov, bakışlarında mutluluk, ellerini kızın omuzlarına koydu. Nedenini kendisi de 

bilmiyordu, ama kıza bakmaktan bÅyÅk bir mutluluk duyuyordu. 

"Sizi kim gÇnderdi?" 

Kız da neşeyle gÅlÅmseyerek: 

"Sonya ablam gÇnderdi" dedi. 

"Ben de Çyle tahmin etmiştim zaten." 

"Ama annem de gÇnderdi. Tam Sonya ablam beni size gÇnderirken, annem de geldi ve 

"Muhakkak yetiş ona Polyacığım" dedi."

"Siz Sonya ablanızı Åok mu seviyorsunuz?" 

Polya son derece kararlı: 

"Onu herkesten Åok severim" dedi; gÑlÑmsemesi silinmiş, yÑzÑ ciddileşmişti. 

"Beni de sevecek misiniz?" 

Cevap yerine kızın yaklaşan yÑzÑnÑ, Öpmek iÅin masumca uzanan şişkin dudaklarını farketti. 

Kibrit ÅÖpÑ gibi incecik iki kol 

tf 

k. 

å 

231 

boynuna sımsıkı sarıldı. Polya yÑzÑnÑ onun gÖğsÑne bastırarak ağlamaya başladı; ağladıkÅa 

yÑzÑnÑ daha Åok bastırıyordu. Bir dakika kadar sonra basını kaldırdı, gÖzyaşlarını silerek: 

"Babama acıyorum", dedi. Sonra Åocuklarda "bÑyÑkler" gibi konuşma hevesine kapıldıkları 

zaman gÖrÑlen ciddiyetle: "Ne de olsa şimdi Ñzerimize bir felaket ÅÖktÑ!" diye ekledi. 

"Babanız da sizi sever miydi?" 

"İÅimizde en Åok LidoÅka'yı severdi", diye sÑrdÑrdÑ kız; bÑsbÑtÑn ciddileşmişti ve tÑmÑyle 

bÑyÑkler gibi konuşuyordu. "Lidocka en kÑÅÑmÑz olduğu iÅin, bir de hasta olduğu iÅin... Ona 

hep oyuncaklar getirirdi, bize de okuma Öğretirdi... Bana ayrıca dilbilgisiyle din dersleri de 

verirdi (ÖvÑnerek sÖylemişti bunu). Annem bir şey demezdi, ne var ki biz onun bundan 

hoşlandığını bilirdik... Babam da bilirdi bize ders vermesinden annemin hoşlandığını. Annem 

bana Fransızca Öğretmek istiyor, ÅÑnkÑ ben artık Öğrenim Åağına geldim." 

"PoleÅka, dua etmesini bilir misiniz?" 

"Tabii, bilmez olur muyum? Hem de tâ ne zamandan beri... Ben artık bÑyÑk olduğum iÅin 

kendi basıma dua ederim. Kolya ile Lidocka ise annemle birlikte, yÑksek sesle dua ederler. 

ãnce "Meryem Ana" duasını okurlar, sonra "Tanrım ablamız Sonya'yı bağışla ve kutsa!" 

duasını okurlar.. Sonra bir de "Tanrım, Öteki babamızı da bağışla ve kutsa!" duasını okurlar. 

İlk babamız ÖlmÑş, bu bizim ikinci babamız. Ama biz bunun iÅin de dua ederiz." 

"PoleÅka, benim adım, Rodion; arada bir benim iÅin de dua eder misiniz..? 'Rodion kulunu da 

deyin, yeter..." 

Polya coşkuyla: 

"Bundan sonra hayatım boyunca sizin iÅin dua edeceğim!" dedi ve yeniden gÑlÑmseyerek 

onun boynuna atıldı, sımsıkı kucakladı. 

Raskolnikov adını, adresini verdi ve yarın kendilerine muhakkak uğrayacağını sÖyledi. 

PoleÅka bÑyÑk bir sevinÅle dÖnÑp gitti. Raskolnikov sokağa Åıktığında saat onu geÅiyordu. 

Beş dakika sonra kÖprÑ Ñzerinde, tam kadının kendini kanala attığı yerdeydi. 

232 

"Yeter artık!" dedi kararlı, coşkulu bir tavırla; sonra sanki gÖrÑnmez bir kara gÑce 

sesleniyormus gibi, meydan okurcasına, Åalımla ekledi:. "Sanrılar, anlamsız korkular, saÅma 

hayaller.:, hepiniz geri! Yaşam var ve ben simdi yasıyorum! Kocakarının Ölmesiyle benim 

hayatım da sona ermedi! Mevlana kavuştun ve sonsuz uykuna yattın, anacığım, artık 

başkalarını rahat bırak! Aklın esenliği iÅindeyim, ışığa Åıktım artık, irademi, gÑcÑmÑ 

kazandım. GÖreceğiz, el mi yaman bey mi yaman! Bir arşınlık alan Ñzerinde yaşamaya nasıl 

razı olabilirim ben!" 

"Evet gerÅi şu anda kendimi halsiz hissediyorum, ama... Hastalığım geÅti. Demin sokağa Åıkar 

Åıkmaz anlamıştım geÅeceğini... İyi ki. aklıma geldi. PoÅinkov'un evi buraya Åok yakın, 

hemen Razumihin'e gideyim... Yakın olmasa ne Åıkar, yine de gitmeliyim... Varsın, bahsi o 

kazanmış olsun! Varsın, biraz da o benimle alay etsin! HiÅ Önemli değil... GÑÅ gerek bana, 

gÑÅ! GÑÅsÑz hiÅbir şey olmaz! Ve gÑÅ, ancak gÑÅle elde edilir... Onların bir tÑrlÑ 

anlamadıkları bu!" Gururla ve inanÅla sÖylemişti bunları. YÑrÑmeye başladı; gururu, kendine 

gÑveni, inancı gitgide artıyordu. Bir dakika iÅinde bambaşka biri olup Åıkmıştı. . Onu

Çylesine değiştirecek ne olmuştu? Bunu kendisi de bilmiyordu, saman ÖÇpÅne sarılır gibi 

birden. "Yaşam vardır. Yasam bitmemiştir. Yasam kocakarıyla birlikte yok olmamıştır" 

dÅşÅncesine sarılmıştı. Belki acele varılmış bir yargıydı bu, ama onun .bunu dÅşÅndÅğÅ 

yoktu. 

Birden, "Benim iÖin de dua etmelerim, 'Rodion kulunu da...' demelerini rica etmiştim ama..." 

diye hatırladı, sonra, "Canım ne olacak... Her ihtimale karşı..." diye mırıldandı. Bu ÖocukÖa 

bulusuna gÅlmekten kendini alamadı. Keyfi pek yerindeydi. 

Razumihin'i bulması hiÖ zor olmadı; PoÖinkov'un evinde yeni kiracıyı artık tanıyorlardı. 

Kapıcı ÇnÅne dÅştÅ; daha merdivenlerin yarısında, canlı konuşmalar, gÅrÅltÅler gelmeye 

başladı kulağına. Merdivene bakan kapı ardına kadar acıktı; bağrıştık-lan, tartıştıkları 

duyuluyordu iÖerdekilerin. Razumihin'in odası oldukÖa bÅyÅktÅ; onbes kişi kadar vardı 

iÖerdekiler. Raskolnikov antrede durakladı. Burada bir tahta bÇlmenin arkasında, ev 

233 

sahibinin iki hizmetÖisi, yine ev sahibinin mutfağından getirilmiş bÅyÅkÖe iki semaverin, 

şişelerin, meze ve bÇreklerle dolu tabakların Öevresinde koşturup duruyorlardı. Raskolnikov, 

Ra-zumihin'i Öağırmalarını rica etti. BÅyÅk bir sevinÖ iÖinde koşup geldi Razumihin, aşırı 

iÖkili olduğu daha ilk bakışta belli oluyordu; gerÖi pek Çyle sarhoş olacak kadar iÖmezdi, ama 

bu kez iÖkiyi oldukÖa fazla kaÖırdığı anlaşılıyordu. 

"Dinle", dedi Raskolnikov hemen sÇze girerek "sana, bahsi senin kazandığını sÇylemeye 

geldim. Bir de... Nelerle karşılaşıp, basına neler gelebileceğini insanın hiÖbir zaman 

bilemeyeceğini... İÖeri girmeyeceğim. Şu anda Öok halsizim, her an yıkılıp kalabilirim. Bu 

nedenle, merhaba ve Allahaısmarladık! Yarın bana uğra..." 

"Seni evine kadar geÖireyim! Madem halsizmişin..." "Ya konukların? Buraya bakan şu 

kıvırcık saÖlı adam kim?" "Şu mu? Şeytan bilir kim olduğunu! Dayımın tanıdıklarından biri 

olsa gerek... Ya da kendiliğinden gelmiş biri... Dayıma sÇylerim, o ilgilenir konuklarla. äok 

iyi bir insan dayım. Onunla şimdi tanısamayacak olmana ÅzÅldÅm. Neyse, hepsinin canı 

cehenmeme! Su anda hiÖbirinin yokluğumu farkedecek halleri yok! Benim de biraz hava 

almaya ihtiyacım vardı. Kardeş, Çyle zamanında geldin ki! Az kalsın iÖerde kapışacaktım! 

Üyle palavralar savuruyorlar ki... İnsanların palavracılıklarını nereye vardırabileceklerini 

anlamak Öok zor doğrusu! Ama niye zor olsun? Sanki biz hiÖ mi yalan sÇylemiyoruz? Hem 

varsın dilediklerince yalan sÇylesinler, bÇylece daha sonra sÇylemezler... Bir dakika bekle, 

Zosimov'u Öağırayım." 

Zosimov hemen geldi; Raskolnikov'u gÇrmek iÖin can attığı belli oluyordu; yÅzÅnde ona karşı 

duyduğu Çzel bir merakın izleri vardı, ama az sonra yÅzÅ aydınlandı, hastasını muayene etti 

ve: 

"Hemen gidip yatmalısınız" dedi, "geceleyin de... sizin iÖin hazırlattığım şu tozdan alın..." 

Raskolnikov tozu aldı, hemen oracıkta yuttu. . Zosimov, Razumihin'e: 

234 

"Onu eve gÇtÅrÅyor olman Öok iyi", dedi, "yarına nasıl olur gÇreceğiz, ama bugÅn Öok iyi. 

İnsan yaşadıkÖa neler gÇrÅp Çğreniyor!" 

Evden Öıkar Öıkmaz Razumihin, Raskolnikov'a: 

"äıkarken Zosimov kulağıma eğilip ne fısıldadı biliyor musun?" dedi. "Sana bunu 

aÖıklayacağım kardeşim, ÖÅnkÅ onların hepsi birer ahmak. Zosimov bana yolda seninle 

gevezelik edip ağzından léf almamı, sonra da bunları kendisine anlatmamı sÇyledi. äÅnkÅ 

onun kafasında... Senin delirdiğine ya da buna benzer bir durumda bulunduğuna ilişkin bir 

dÅşÅnce var! DÅşÅnebiliyor musun? Bir kez sen ondan kat kat daha akıllısın, ikincisi, deli 

olmadığına gÇre onun kafasındaki bu saÖma sapan dÅşÅnceye gÅler geÖersin, ÅÖÅncÅsÅ de, 

uzmanlığı operatÇrlÅk olan bu et kafa, simdi nedense ruh hastalıklarına merak sarmış 

bulunuyor... BugÅn Zamyotov'la yaptığın konuşma, kafasındaki sana ilişkin dÅşÅnceleri altÅst 

etmiş."

"Zamyotov sana her şeyi anlattı mı?" 

"Anlattı ve Öok da iyi yaptı. Şimdi ben de, Zamyotov da işin iÖyÅzÅnÅ Öok iyi anlamış 

bulunuyoruz... Yani Rodyacığım.. tek kelimeyle... ben simdi hafif tertip kafayı bulmuş 

durumdayım... Ama bu Çnemli değil... Ünemli olan... hani o dÅşÅnce var ya... Anlıyor musun? 

Bir ara kafalarına iyiden iyiye takılmıştı... Anlıyor musun? GerÖi hiÖ kimse bunu aÖıkÖa dile 

getiremiyordu, ÖÅnkÅ son kerte saÖma bir dÅşÅnceydi bu, ama işte şu boyacının 

tutuklanmasından sonra, bÅtÅn bu saÖmalıklar da sonsuzcasına yok olup gitti. Ama bu 

adamlar neden bu kadar ahmaklık etmişlerdi? Bilmiyorum. Ben o sıralar Zamyotov'a da epey 

Öıkıştım bu konuda -bu, lÅtfen, kardeş, aramızda kalsın, bildiğini hiÖbir şekilde sezdirme 

Zamyotov'a, ÖÅnkÅ gÇrebildiğim kadar, alıngan bir adam.- Laviza'nın evinde oldu bu dediğim 

olay. Ama bugÅn, artık her şey aÖıklığa kavuşmuş bulunuyor. Aslında şu İlya PetroviÖ'ten 

başladı bÅtÅn bu yanlışlıklar. O gÅn karakolda bayılman onu kuşkulandırdı. Ama daha sonra 

kendisi de utandı kuskusundan dolayı. Ben zaten biliyordum bunun bÇyle olacağını..." 

, • 

235 

Raskolnikov can kulağıyla dinliyordu. Razumihin sarhoşlukla epey boşboğazlık etmişti. 

"Aşırı sıcaklarla odadaki yağlıboya kokuşuydu bayılmamın nedeni" dedi. 

"Şuna bak hele! Bir de aÖıklama yapıyor! Hem neden yalnızca yağlıboya kokusu mu? Bir 

aydır iÖin iÖin sÅrÅp gelen bir hastalığın sonucu bu! Zosimov da tanık buna! Zamyotov'un 

nasıl perişan olduğunu tahmin edemezsin! 'Ben onun tırnağı olamam' diyor. 'O1 dediği, 

sensin! Doğrusu, kardeş, zaman zaman Öok iyi duygular gÇrÅlÅyor su Zamyotov'da. Ama 

bugÅn "Kristal Palas" ta kendisine esaslı ders vermişsin! DÇrt dÇrtlÅk bir ders! Ünce 

korkutmuşsun, hem Çyle bÇyle değil, tirtir titremiş korkusundan! äÅnkÅ yeniden saÖma 

birtakım dÅşÅncelere inanmaya zorlamışsın kendisini.Sonra da dilini Öıkarıp, 'adamı işte bÇyle 

yaparlar!' gibilerden alay etmişsin!.. Şahane! Ezik, perişan durumda şimdi! Vallahi yaman 

adamsın, onlara da senin gibisi gerek. Orda olmadığıma nasıl yanıyorum! Demin Zamyotov 

gelmeni sabırsızlıkla bekliyordu. Porfiriy de seninle tanışmayı Öok istiyor..." 

"Demek Ç da... İyi ama bunlar beni neden deli sanıyorlar?" 

"Ne delisi canım..? Kardeş, ben galiba biraz fazla gevezelik ettim... Senin bir tek o noktayla 

ilgilenmen şaşırttı onları. Oysa şu anda bÅtÅn durum aydınlandıktan sonra... Yani seni 

sinirlendiren şeyin, o olayın hastalığınla aynı zamana rastlaması... NiÖin ilgilendiğin 

anlaşıldı... Ben, kardeş, su anda biraz kafayı bulmuş durumdayım, yalnız şeytan bilir ya, bu 

Zosimov'un kafasında kendine ÇzgÅ bir dÅşÅnce var... Ne diyorum sana: adam ruh 

hastalıklarına merak sardırdı... Aman sende, tukur gitsin iÖine!" 

Yarım dakika .kadar ikisi de sustular. 

"Dinle Razumihin", dedi Raskolnikov, "sana bir şey sÇyleyeceğim: ben az Çnce bir ÇlÅnÅn 

yanındaydım. Bir memur... ÇldÅ... BÅtÅn paramı onlara verdim... Ve az Çnce beni Çyle bir 

yaratık ÇptÅ ki... birini ÇldÅrmÅş olsaydım bile... Her neyse, ben orada bir başka yaratık daha 

gÇrdÅm... şapkasında ateş rengi tÅyler bulunan... Galiba uzattım... äok bitkinim, tut beni... 

Zaten mer- 

236 

divenlere geldik..." 

Razumihin telaşla 

"Ne oluyorsun? Neyin var?" diye sordu. 

"Hafif başım dÇnÅyor... Ama Çnemli değil!.. Ünemli olan su ki... äok, Öok ÅzgÅnÅm... Bir 

kadın gibi tıpkı... İnan bana! Baksana, şu ne? Bak! Bak!" 

"Ney ne?" 

"GÇrmÅyor musun, odamda ışık var? Bak, aralıktan sızıyor..." 

Son merdiven sahanlığında, ev sahibi kadının kapısı hizasında duruyorlardı. GerÖekten de 

Raskolnikov'un kapısının altından ışık sızıyordu.

"Tuhaf..!" diye sÖylendi Razumihin, "Nastasya'dır belki..." 

"Bu saatte Nastasya'mn ne işi var odamda? Hem o Åoktan, uyumuştur... Neyse, ne olacaksa 

varsın olsun! Elveda, Razumihin!" 

"Ne oluyorsun yahu? Seni geÅireceğim, beraber gireceğiz iÅeri!" 

;"Biliyorum, beraber gireceğiz, ama ben şimdi elini sıkmak ve seninle vedalaşmak istiyorum. 

Hadi, ver elini! Elvada!" 

"Rodya, neyin var?" 

"Yok bir şey, hadi girelim; sen de tanıklık edersin..." 

Basamakları Åıkmaya başladılar, Razumihin'in kafasından bir an, Zosimov'un haklı 

olabileceği dÑşÑncesi geÅti. "Gevezeliklerimle sinirlerini bozdum" diye sÖylendi kendi 

kendine. Kapıya yaklaşınca birden sesler duydular: odada birileri vardı. 

Razumihin. 

"Yahu ne oluyor burada?" diye bağırdı. 

Raskolnikov Önce davranıp kapıyı ardına kadar aÅtı ve olduğu yerde mıhlanmış gibi kalakaldı. 

Annesiyle kızkardeşi divana oturmuşlar, birbuÅuk saattir onun dÖnmesini bekliyorlardı. 

Onların geleceklerine, hatta belki de gelmiş olabileceklerine ilişkin daha bugÑn bile 

tekrarlanan haberleri duymasına karşın, nasıl olmuştu da herkesten az beklemiş, herkesten az 

aklına getirmişti onları? Bu birbuÅuk saat iÅinde ana kız, su anda hâlâ karşılarında durmakta 

olan ve ken- 

237 

dilerine her şeyi bÑtÑn ayrıntılarıyla anlatmış olan Nastasya'yı soru yağmuruna tutmuşlardı. 

Hele Raskolnikov'un hasta hasta "kaÅtığını", Nastasya'nın anlattıklarından Åıktığına gÖre hatta 

sayıklamak bir durumda bulunuyor olmasına karşın kaÅtığını Öğrenince, Öyle korkmuşlar, 

Öyle korkmuşlardı ki, "Tanrım, acaba başına bir şey mi geldi?" diye ağlaya ağlaya perişan 

olmuşlardı. 

Raskolnikov'un kapıda gÖrÑnÑşÑ sevinÅli, heyecanlı Åığlık-, larla karşılandı; ikisi birden 

Ñzerine atıldılar. Ama Raskolnikov ÖlÑ gibi duruyordu; bilinci ani ve gÑÅlÑ bir darbe yemişti 

sanki! Kucaklaşmak iÅin kollarını bile kaldıramamıştı. Annesiyle kız-kardesi ona sımsıkı 

sarılmışlar, ÖpÑyor, gÑlÑyor, ağlıyorlardı. Raskolnikov bir adım attı, yalpaladı, birden olduğu 

yere yığılıp kaldı: bayılmıştı. 

Telaşlı, korkulu bağrışlar, Åığlıklar kapladı odayı, Razumihin hemen odaya daldı, hastayı 

kucaklayıp kaldırdı beriki bir anda kendini havada bulmuştu. • 

Razumihin, Raskolnikov'un annesiyle kızkardeşine dÖnerek: 

"Bir şey değil, bir şey değil!" dedi. "KÑÅÑk bir baygınlık... Ciddi bir şey değil! Doktor 

kendisini daha demin gÖrdÑ ve tÑmÑyle sağlıklı olduğunu sÖyledi! Hah, işte kendine geliyor!.. 

Bakın, gÖzlerini aÅtı bile!.." 

Ve DuneÅka'nın kolunu, onu incitecek kadar sertlikle tutup, kardeşinin "kendine geldiğini" 

gÖstermek iÅin eğilip bakmaya zorladı. Ana kız Razumihin'e bir kurtarıcıya bakar gibi sevgi 

ve minnet duygularıyla dolu olarak bakıyorlardı; gece boyunca Nastasya dan bu "becerikli 

delikanlı"nın -Pulheriya Aleksand-rovna Raskolnikova'nın, Nastasya'nın anlattıklarını 

dinledikten sonra Razumihin iÅin taktığı addı bu- Rodya'ları iÅin neler yaptığını bÑtÑn 

ayrıntılarıyla dinlemişlerdi. 

238 

åÅÑncÑ BÖlÑm 

I 

Raskolnikov yattığı yerden doğrulup oturdu. 

Razumihin annesiyle kızkardeşini yatıştırmak iÅin son derece heyecanlı, ateşli bir şeyler 

anlatmaktaydı... Arkadaşının bir sağanağı andıran konuşmasını kesmek iÅin elini gÑÅlÑkle, 

belli belirsiz kaldırdı. Sonra annesiyle kızkardeşinin ellerinden tutup, bir birinin, bir Ötekinin 

yÑzÑne bakarak iki dakika kadar konuşmadan Öylece durdu. Annesi onun bu bakışlarından

korkmuştu. äÅnkÅ Raskolnikov'un bakışlarında hem mÅthiş bir acı anlatımı, hem de bir 

kımıltısızlık ve delice pırıltılar vardı. Pulheriya Aleksandrovrıa ağlamaya başladı. 

Avdotya Romanovna'nın yÅzÅ sapsarıydı, ağabeyinin, avu-curtdaki eli titriyordu. 

Raskolnikov Razumihin'! gÇstererek: 

"O... sizi evinize... gÇtÅrsÅn" dedi; kesik kesik konuşuyordu. "Yarın gÇrÅşmek Åzere! Yarın 

herşeyi... äok oldu mu geleli?" 

Pulheriya Aleksandrovna: 

"Aksam geldik", dedi, "Tren Öok geÖ geldi. Ama Rodya, beni şimdi kessen buradan ayrılmam. 

Şuracıkta, senin yanında yatı-veririm ben." 

Raskolnikov elini sinirli sinirli salladı: 

"Allahaşkma beni Åzmeyin!" 

"Onun yanında ben kalırım!" diye bağırdı Razumihin, "bir an bile yanından ayrılmam, evdeki 

misafirler de ne halt ederlerse etsinler, nasıl olsa dayımı orda bıraktım." 


"Size nasıl, nasıl teşekkÅr edeceğimi bilemiyorum..." diye birşeyler sÇyleyecek oldu, ama 

Raskolnikov annesinin sÇzÅnÅ keserek: 

"Dayanamayacağım, dayanamayacağım artık!" dedi sinirli bir şekilde. "Yeter artık! 

Dayanamayacağım! Gidin!" 

239 

DÅnya Öok korkmuştu, annesine fısıldayarak: 

"Gidelim anneciğim", dedi, "hiÖ değilse bir an iÖin olsun odadan Öıkalım. Varlığımız ona Öok 

acı veriyor." 

Pulheriya Aleksandrovna ağlamaya başladı. 

"àÖ yıllık ayrılıktan sonra nasıl olur da oğlumu doya doya seyredemem?" 

Raskornikov annesinin sÇzÅnÅ yeniden keserek: 

"Durun bir dakika!" dedi. "Boyuna sÇzÅmÅ kesiyorsunuz, aklım karışıyor. Lujin'i gÇrdÅnÅz 

mÅ?" 


"Hayır", dedi, "ama geldiğimizi biliyor..." àrkek Årkek ekledi: "Pyotr PetroviÖ Çyle iyi bir 

insan ki, duyduğumuza gÇre de bugÅn seni ziyaret etmiş." 

"Evet, Çyle iyi bir insan ki... DÅnya, ben bugÅn o adama, kendisini merdivenlerden 

atabileceğimi sÇyledim ve buradan kovdum." 


"Ne diyorsun Rodya?" diye bağırdı korku iÖinde. "Sen herhalde..'. Yani sen demek 

istemiyorsun ki..." Sonra kızma bir gÇz attı ve sustu. 

Avdotya Romanovna, gÇzlerini ağabeysinin yÅzÅne dikmiş, sÇzlerini bitirmesini bekliyordu. 

Bu sabahki kavgayı anlayabildiği ve anlatabildiği kadarıyla demin. Nastasya'dan dinlemişler,, 

şaşırmışlar, ÅzÅlmÅşlerdi. 

Raskolnikov konuşmasını gÅÖlÅkle sÅrdÅrerek: 

"DÅnya", dedi. "Ben bu evliliğe karsıyım, bu nedenle yarın sabah ilk iş Lujin'e verdiğin sÇzÅ 

geri al, artık o adamın adım bile duymak istemiyorum." 


"Aman Tanrım!" diye bağırdı. 

Avdotya Romanovna: 

"Ağabey, sen ne sÇylediğinin, farkında mısın?.." diye bir şeyler sÇyleyecek oldu, ama hemen 

sÇzÅ değiştirerek: "Sanırım bugÅn kendinde değilsin, yorgunsun..." dedi. 

"Sayıklıyor muyum yani? Hayır... Sen Lujin'le benim iÖin evleniyorsun. Ve ben bÇyle bir 

Çzveriyi kabul etmiyorum. Bu ne- 

240

denle yarın hemen kendisine sÇzÅnÅ geri aldığını bildirir bir mektup yazacaksın. Mektubu 

yarın sabah bana okursun, bu iş de burada biter!" 

DÅnya Çfkeyle: 

"Hayır, bÇyle bir şey yapamam!" diye bağırdı. "Hem ne hakla..." 

Pulheriya Aleksandrovna korkmuştu: 

"DÅnya!" diye atıldı. "Sen de amma Çfkelisin! Kes artık!.. Yarın... gÇrmÅyor musun? En iyisi 

biz şimdi buradan gidelim!" 

Razumihin sarhoş sarhoş: 

"Sayıklıyor!" diye bağırdı. "Yoksa bÇyle bir şey sÇylemeye nasıl cesaret edebilir! Yarına 

bÅtÅn bu saÖmalamaları geÖmiş olur... BugÅnse... onu gerÖekten kovdu. Evet... kovdu! O da 

Öok kızdı tabi... Ünce bize bir sÇylev Öekti, ne kadar bilgili olduğunu gÇsterdi, sonra da 

kuyruğunu bacakları arasına kıstırdığı gibi gitti..!" 

DÅnya: 

"Yarın gÇrÅşÅrÅz ağabey", dedi; kardeşine acır gibiydi. "Hadi anne! HoşÖakal, Rodya!" 

Raskolnikov son Öabasını da harcayarak arkalarından bağırdı: 

"Anladın değil mi kardeşim? Ben sayıklıyor falan değilim. Bu evlenme değil, alÖaklık. Hadi 

ben alÖağım, bari sen olma... Bir kişinin olması yeter... Ve ben bir alÖak olabilirim, ama bÇyle 

bir kardeşi de kardeşliğe kabul edemem! Ya ben, ya Lujin! Gidin artık!" 

Razumihin: 

"äıldırdın mı sen be! Bu ne despotluk!" diye kÅkredi. 

Ama artık Raskolnikov cevap vermedi; belki de cevap verecek gÅcÅ kalmamıştı. Bitkin bir 

şekilde divana uzandı, yÅzÅnÅ duvardan yana dÇndÅ... Avdotya Romanovna kardeşine ilgiyle 

bakıyordu, kara gÇzleri kıvılcımlanm.ıştı. Razumihin bile titrediğini duydu onun bu 

bakışlarından. Pulheriya Aleksandrov-na'nın eli ayağı buz kesmişti; umutsuzca: 

"Ben burdan dÅnyada ayrılmam!" diye fısıldadı Razumihin'e. "Burda... kalacak bir yer 

bulurum. Siz Dunya'yı gÇtÅrÅn." 

241 

Razumihin de aynı fısıltıyla: 

"Ve bÅtÅn isleri de altÅst edersiniz!" dedi. "HiÖ değilse şuraya, merdivenlere Öıkalım. 

Nastasya, ışık tutsana!" Merdivenlerde sesini biraz daha yÅkselterek, yarı fısıltılı: "Size yemin 

ederim" dedi, "bu sabah beni de, doktoru da nerdeyse dÇvecekti! Anlıyor musunuz? Doktoru! 

Ne yapsın, sinirlendirmemek iÖin Öekti gitti adam. Ben ona gÇzkulak olmak iÖin aşağıda 

kaldım. Oysa o bu arada giyinip kaÖmış. Eğer sinirlendirirseniz, simdi de kaÖar. Gece vakti 

kendine bir şey yapmaya falan kalkışabilir!" 

"Ah, siz neler sÇylÅyorsunuz!" 

"Hem Avdotya Romanovna'nın pansiyonda tek başına kalması doğru olmaz. Kalacağınız 

yerin nasıl bir yer olduğunu biliyor musunuz siz? Pyotr PetroviÖ denilen alÖak sanki size 

doğru dÅrÅst bir yer bulamaz mıydı? Biliyor musunuz, ben bu akşam hafif tertip sarhoşum... 

onun iÖin, sÇvÅyorum diye kusura bakmayın.." 

Pulheriya Aleksandrovna hélé ayak diriyordu: 

"Ev sahibi kadına gidip, DÅnya ile bana burada kalabileceğimiz bir kÇşe gÇstermesi iÖin 

yalvaracağım. Onu bÇyle bırakamam, yapamam!" 

Bunları konuştukları sırada, merdivenlerde, tam ev sahibi kadının kapısı ÇnÅnde 

bulunuyorlardı. Nastasya ise bir basamak aşağıdan onlara ışık tutuyordu. Razumihin, onda 

pek gÇrÅlmeyen bir coşkunluk iÖindeydi. Yarım saat Çnce Raskolni-kov'u evine geÖirirken 

kendisinin de itiraf ettiği gibi Öok gevezelik etmişti, ama bu gece iÖtiği iÖki dÅşÅnÅlecek 

olursa, tÅmÅyle dinÖ ve aklı başında olduğu sÇylenebilirdi. Su anda ise bÅyÅk bir coşkunluk 

iÖindeydi, sanki iÖtiği bÅtÅn iÖkiler iÖinde iki kat Öoğalmış ve basına vurmuştu. Kadınların 

ellerinden tutmuş, şaşırtıcı bir aÖıklıkla konuşarak onları ikna etmeye Öalışıyor, sÇzlerine daha 

Öok inanmalarını sağlamak iÖin olsa gerek, her sÇzÅnde ikisinin de elini acıtacak kadar sıkıyor

ve hiÖ Öekinmeden Avdotya Romanovna'ya gÇzleriyle yiyecekmiş gibi bakıyordu. Kadınlar 

arada bir acıdan ellerini onun kocaman ve kemikli avuÖları arasından kurtarıyorlar, ama o, 

bunu hiÖ far-ketmediği gibi, onları daha bir gÅÖle kendine doğru Öekiyordu. 

242 

Eğer şimdi bu iki kadın onlara hizmet olsun diye kendisini merdivenlerden tepetaklak 

atmasını isteselerdi, bir an bile dÅşÅnmeden isteklerini yerine getirirdi. Aklı fikri Rodya'sında 

olan Pulheriya Aleksandrovna, genÖ adamın oldukÖa eksantrik biri olduğunu ve ellerini 

gerektiğinden Öok sıktığını hissetmekle birlikte, şu anda onu bir koruyucu olarak gÇrdÅğÅ iÖin 

bÅtÅn bu eksantrikleri gÇrmezden .gelmeye Öalışıyordu. Annesiyle aynı kaygılar iÖinde 

bulunan Avdotya Romanovna, korkak bir kız olmamasına karsın, bu ağabey dostunun yabani 

bir ışıkla tutuşan bakışları karşısında bÅyÅk bir şaşkınlık, hatta korku duyuyordu. Onu, 

annesini de ardı sıra sÅrÅkleyerek bu tuhaf adamın yanından kaÖmaktan alıkoyan biricik şey, 

Nastasya'nın ona ilişkin anlattıklarının, iÖinde uyandırdığı sonsuz gÅvendi. Şu anda belki de 

ondan kaÖmalarının olanaksız olduğunu da anlıyordu. Aslında on dakika kadar sonra genÖ kız 

kendini epey ferahlamış duydu. äÅnkÅ Razumihin, nasıl bir ruhsal durum iÖinde bulunursa 

bulunsun, kendini bir anda apaÖık gÇsteren bir insandı. Bu nedenle de ana kız, nasıl biriyle 

birlikte olduklarını Öabucak anladılar. 

"Ev sahibinin yanında kalmak istemeniz Öok saÖma bir şey!" diye bağırdı Razumihin. "Evet, 

biliyorum, bir annesiniz, ama eğer burada kalırsanız, onu iyice Öileden Öıkarırsınız ve o zaman 

da neler olabileceğini artık hiÖ kimse bilemez. Bakın ne yapalım: Nastasya onun yanında 

kalsın, ben sizi evinize kadar gÇtÅreyim, ÖÅnkÅ sizin tek başınıza gitmeniz doğru olmaz; 

bizim Petersburg bu konularda... Her neyse..! Sizi bırakır bırakmaz hemen buraya dÇnerim. 

Ve size namus sÇzÅ veriyorum, on beş dakika sonra size Rodya'nın durumu hakkında haber 

getiririm. Sonra, doğruca kendi evime koşarım, evde bir sÅrÅ misafirim var ve hepsi sarhoş... 

Zosimov'u alırım. Zosimov, Rodya'yabakan doktordur, şu anda benim evde bulunuyor ve 

sarhoş da değildir. Zaten o hiÖbir zaman sarhoş değildir. Onu aldığım gibi doğruca Rodya'ya 

gÇtÅrÅrÅm, sonra da hemen size gelirim. BÇylece bir saat iÖinde ondan iki kez haber almış 

olursunuz. Hem de doktor ağzından, anlıyor musunuz, yani benim gibi birinden değil, 

doğrudan doğruya doktor ağzından..! Eğer Rodya'nın durumu 

243 

ağırsa, yemin ederim, sizi buraya getiririm. Yok ,eğer durumu iyiyse, sizde yatar uyursunuz. 

Ben de geceyi buracıkta, su koridorda geÖiririm. Rodya'nın haberi bile olmaz bundan! Zosimov'a 

da, elimin altında bulunması iÖin, ev sahibi kadının yanında gecelemesini sÇylerim. 

Şimdi ona siz mi daha gereklisiniz, yoksa doktor mu? HiÖ kuşkusuz doktor daha yararlı olur 

onun iÖin. Şu halde şimdi doğruca evinize! Ev sahibi kadının yanında kalmak yok! Ben 

kalabilirim, ama siz kalamazsınız! İzin vermez ÖÅnkÅ... Aptalın tekidir de ondan... Beni 

Avdotya Romanov-na'dan kıskanır, hatta bir şey sÇyleyeyim mi, sizden bile kıskanır... Ama 

Avdotya Romanovna'dan kesinkes kıskanır. Tuhaf, Öok tuhaf bir kadındır! Aslında ben de 

aptalın biriyim ya... Neyse! TÅkÅrÅn gitsin iÖine! Hadi gidelim! Bana inanıyor musunuz? 

SÇyleyin, bana inanıyor musunuz, yoksa inanmıyor musunuz?" 

"Gidelim anneciğim" dedi Avdotya Romanovna, "inanıyorum ki sÇz verdiği gibi 

davranacaktır. Kardeşimi dirilten o değil mi? Hem doktor burada gecelemeye razı olursa bu 

Öok iyi bir şey olur!" . 

Razumihin coşkuyla bağırdı: 

"Bakın siz... siz... beni anlıyorsunuz, ÖÅnkÅ siz bir meleksiniz! Gidelim! Nastasya! Sen hemen 

ışıkla onun yanına Öık! Ben on beş dakikaya kadar dÇnerim..." 

Pulheriya Aleksandrovna, Razumihin'in sÇylediklerine bÅtÅnÅyle inanmadıysa da, daha fazla 

direnmedi. Razumihin ikisinin birden koluna girdi ve merdivenlerden sÅrÅklercesine indirip 

gÇtÅrdÅ. Pulheriya Aleksandrovna her şeye karşın kaygılıydı. "Evet, gerÖi iyi yÅrekli,

ecerikli bir Öocuk, ama acaba verdiği sÇzÅ yerine getirebilecek mi? Üylesine sarhoş ki..." 

diye dÅşÅnmekten kendini alamıyordu. 

Razumihin, Pulheriya Aleksandrovna'nın aklından geÖenleri anlamıştı: 

"Biliyorum, beni sarhoş sanıyorsunuz!" diye kadının dÅşÅncelerini yarıda kesti; kocaman ve 

hızlı adımlarla yÅrÅyor ve iki kadını ardı sıra koşmak zorunda bırakıyordu, ama o bunun 

farkında bile değildi. "SaÖma! Yani... Ben fena halde sarhoşum, ama 

244 

sorun bu değil; ben iÖkiden sarhoş değilim. Sizi gÇrÅnce iÖki başıma vurdu... Neyse, 

tÅkÅreyim bana! SÇzlerime kulak asmayın siz: yalan sÇylÅyorum, ÖÅnkÅ size léyık bir insan 

değilim... Hem. de hiÖ değilim!.. Sizi bırakır bırakmaz hemen şuracıkta, kanalda, başıma iki 

kova su dÇkeceğim... Sizi nasıl sevdiğimi bir bilseydiniz! LÅtfen ne gÅlÅn, ne de kızın! Kime 

isterseniz kızabilirsiniz, ama bana kızmayın! Ben onun dostuyum, bu duruma gÇre sizin de 

dostunuz sayılırım. Ben bÇyle istiyorum... Aslında ben hissediyordum bunu... GeÖen yıl, Çyle 

bir an geldi ki... Ama hayır, hiÖ de Çnceden bÇyle bir şey hissetmişliğim yok. äÅnkÅ siz sanki 

gÇkten iniverdiniz! Sanırım bu gece hiÖ uyayamayaca-ğım! ZosimovbugÅn onun 

Öıldırabileceğinden korkuyordu... Bu yÅzden onu hiÖ sinirlendirmememiz gerek..." 


"Neler sÇylÅyorsunuz siz?" diye bağırdı. ' 

Avdotya Romanovna da korkmuştu: 

"Doktor gerÖekten de bÇyle mi sÇyledi?" 

"SÇyledi, ama sÇylediği bu değildi. Bir ilaÖ verdi kendisine, bir toz, gÇzÅmle gÇrdÅm, sonra 

da siz geldiniz... Ah, keşke yarın gelseydiniz!.. Ama Öıktığımıza Öok iyi ettik! Bir saat sonra 

Zosi-nov gelip size hastanın durumu hakkında rapor verir. O benirn gibi sarhoş değil! Ben de 

bir daha sarhoş olmayacağım... Hay Allah, ben niye bu kadar iÖtim acaba? AlÖaklar! Beni 

tartışmaya bektiler! Oysa bir daha tartışmamaya tÇvbe etmiştim!.. Üyle cevherler 

yumurtluyorlardı ki, az kalsın dÇvÅşecektim! Başkan olarak dayımı bıraktım yanlarında... 

Kişilikten yoksunluk! İste-likleri bu! Ve bundan bÅyÅk bir haz duyuyorlar. Yani, kendileri 

olmamak, olabildiğince kendilerine benzememek! En bÅyÅk ilerleme, onlara gÇre, bu! 

Sıraladıkları saÖmalar bari kendi uy-iurmaları olsa..." 

Pulheriya Aleksandrovna Öekine Öekine: 

"Dinleyin..." diyecek oldu, ama bu Razumihin'! kızıştırmaktan başka bir işe yaramadı. Sesini 

iyiden iyiye yÅkselterek: 

"Siz ne sanıyorsunuz?" diye bağırdı. Onlara palavra savur-iukları iÖin mi kızıyorum 

sanıyorsunuz? SaÖma! Ben yalanı se-'' verim! Yalan, insanların bÅtÅn Çteki yaratıklara karşı 

biricik Ås- 

245 

tÅnlÅğÅdÅr! Yalan sÇylersin ve bÇylece gerÖeğe ulaşırsın! Ben yalan sÇylediğim iÖin insanım. 

Ünceden on dÇrt kez, hatta belki de yÅz on dÇrt kez yalan sÇylemeden hiÖbir gerÖeğe 

ulaşılma-mıstır. Ve bu kendine gÇre onurlu bir iştir. Oysa biz yalanı bile kendimiz 

kıvıranlayız! Bana bir yalan sÇyle, ama bu yalan senin olsun, senin uydurduğun bir şey olsun, 

alnından Çpeyim! Kendine ait bir yalan, başkalarına ait gerÖekleri tekrarlamaktan belki de 

daha iyidir. Birincisinde sen bir insansın. İkincisinde ise bir papağan! Biz şimdi neyiz? Biz 

simdi, ayrıcasız hepimiz, bilimde, gelişmede, dÅşÅncede, buluşta, ÅlkÅde, istekte, 

liberalizmde, akılda, tecrÅbede, her şeyde, her şeyde, her şeyde daha kolej hazırlık 

sınıfındayız! Başkalarının aklıyla yetinmek hoşlarına gidiyor, alışmışlar bir kez!" Razumihin 

her iki kadının da elini sıkarak ve sarsarak. "Üyle değil mi? Üyle değil mi diyorum size? Üyle 

değil mi diye bağırdı." 

Zavallı Pulheriya Aleksandrovna: 

"Oh, aman Tanrım! Nerden bileyim ben?" dedi.

"SÇylediklerinizin hepsine katılmamakla birlikte, evet... Evet" dedi Avdotya Romanovna; 

bunları Öok ciddi bir eda ile sÇylemişti, ama birden can acısıyla haykırdı, äÅnkÅ Razumihin 

kızın elini bu kez gerÖekten biraz fazla sıkmıştı. 

Razumihin coşkuyla: 

"Evet mi? Evet mi dediniz?" diye bağırdı. "Üyleyse siz... İyiliğin, temizliğin, akıl ve... 

MÅkemmelliğin kaynağısınız! Verin elinizi, uzatın, siz de verin elinizi, hemen şuracıkta diz 

ÖÇkÅp Çpmek istiyorum bu elleri!" 

Ve Razumihin yolun ortasına diz ÖÇktÅ, bereket versin gelip geÖen kimse yoktu. 

Pulheriya Aleksandrovna Öok telaşlanmıştı: 

"Rica ederim kesin artık!" diye bağırdı. Ne yapıyorsunuz Çyle? 

"Kalkın, kalkın!" dedi DÅnya: o da telaşlanmıştı, ama bir yandan da gÅlÅyordu. 

"Elinizi vermezseniz dÅnyada kalkmam! Tamam, işte bÇyle, bakın şimdi kalkarım, hadi 

gidelim! Ben mutsuz, ahmak bir sarhoşum, size layık değilim ve sizden utanıyorum... Sizi 

sev- 

246 

meye layık değilim, ama ÇnÅnÅzde saygı ile eğiliyorum; ve eğer mÅkemmel bir hayvan 

değilse, karsınızda her insan aynı şeyi yapar! İşte ÇnÅnÅzde eğildim ve işte kalacağınız 

pansiyon! Ro-dion'un az Çnce sizin şu Pyotr PetroviÖ'! odasından kovması yalnızca bu 

nedenle bile bağışlanabilir! Nasıl olur da sizi bÇyle bir pansiyona yerleştirebilir? Rezalet bu! 

Kimler gelir gider buraya, biliyor musunuz? Oysa siz onun nişanlısısınız! Nişanlısınız siz, 

değil mi? Bu durumu gÇrdÅkten sonra, nişanlınızın bir alÖak olduğunu sÇylemek dÅşÅyor 

bana!" 


"Bakın bay Razumihin, unutuyorsunuz ki..." diye başlayacak oldu, ama Razumihin onun 

sÇzÅnÅ keserek: 

"Evet, evet, haklısınız!" dedi. "Bir an unuttum ve bu yÅzden de utanıyorum. Ama... ama... 

bÇyle konuştuğum iÖin bana gÅ-cenemezsiniz! äÅnkÅ iÖtenliğimden bÇyle konuşuyorum, 

yoksa... şeyden değil... Hım!... Zaten Öok alÖakÖa olurdu bÇylesi! Tek kelime ile ben size... 

Hım!.. Neyse, bunun nedenini sÇylemeyeceğim, cesaret edemem! BugÅn daha Rodya'nın 

odasına girdiği anda o adamın bizim dÅnyamızdan biri olmadığını hepimiz anlamıştık. Ama 

saÖlarını berberde maşalattığı, ya da bize ne kadar bilgili olduğunu gÇstermeye kalkıştığı iÖin 

değil, hayır, bir casus, bir vurguncu olduğu iÖin! Pozcunun, gÇsterişÖinin, soytarının biri 

olduğu iÖin! ApaÖık gÇrÅlen şeylerdi bunlar onda. Yoksa siz onu akıllı mı sanıyorsunuz? 

Hayır, ahmağın biri o! Ahmak! Ve siz onu denginiz mi sayıyorsunuz? Allah gÇstermesin! Ve 

hanımlar, biliyor musunuz ki." Pansiyonun merdivenlerinden Öıkarken birden duraklamıştı: 

"GerÖi şu anda evimde bulunan konukların hepsi sarhoş, ama hepsi de namuslu insanlardır. 

Sonra biz, yalan da sÇyleriz, ÖÅnkÅ ben de sÇylerim, ama bÇylece ÇnÅnde sonunda gerÖeğe 

ulaşacağız; ÖÅnkÅ yÅrÅdÅğÅmÅz yol, doğru bir yol. Pyotr PetroviÖ'e gelince... Onun yolunun 

doğru olduğunu sÇyleyemeyiz. GerÖi ben az Çnce konuklarıma sÇvÅp saydım, ama yine de 

onların hepsine saygı duyarım. Hatta su Zamyotov'a bile, evet saygı duymam ama, severim, 

ÖÅnkÅ daha Öok toy. Evet, evet, o hayvan herifi, o Zamyotov denen hayvanı bile severim, 

ÖÅnkÅ dÅrÅsttÅr ve işini iyi bilir... Yeter artık! Her 

247 

şeyi sÇyledim ve bağışlandım! Bağışlandım mı? Bağışlandım, Çyle değil mi? Hadi, gidelim! 

Ben bu koridoru bilirim, daha Çnce de gelmiştim; şurada, ÅÖ numaralı odada bir rezalet 

Öıkmıştı... Sizin odanız hangisi, kaÖ numara? Sekiz mi? Tamam, kapınızı kilitleyin ve kimseye 

aÖmayın! äeyrek saat sonra size Rodya'dan haber getireceğim, yarım saat sonra ise 

Zosimov'la birlikte geleceğim. GÇrÅrsÅnÅz! Haydi hoşÖakalın! Ben hemen gidiyorum." 

Pulheriya Aleksandrovna kızına dÇnerek telaş ve korku iÖinde: 

"Aman Yarabbi, DuneÖka!" dedi. "Nedir bÅtÅn bu başımıza gelenler?"

DuneÖka şapkasını ve şalını Öıkartırken: 

"Sakin olun anneciğim", dedi, "bu adamı bize Allah gÇnderdi. GerÖi doğruca bir iÖki 

sofrasından kalkıp geliyor, ama ona gÅvenebiliriz, inanın bana. Hele kardeşim iÖin yaptığı 

onca şeyden sonra..." 

"Ah Dunyacığım. Tanrı bilir artık gelip gelmeyeceğini! Nasıl bırakabildim Rodya'yı! Kırk yıl 

dÅşÅnsem aklıma gelmezdi onu bÇyle bulacağım! Nasıl da sertti? Sanki gelişimiz onu hiÖ 

sevindirmedi..." 

Pulheriya Aleksandrovna'nın gÇzlerinde yaşlar parladı. 

"Anneciğim, yanılıyorsunuz. SÅrekli ağladığınız iÖin iyi gÇremediniz. GeÖirdiği hastalık onu 

iyice sarsmış, bÅtÅn neden bu." 

"Ah şu hastalık! Bir şeyler olacak, bir şeyler olacak!" Pulheriya Aleksandrovna kızının 

gÇzlerine Årkek Årkek bakıyor, onun kafasından geÖenleri okumaya Öalışıyordu. Dunya'nın 

ağabeysini savunmasından onu bağışladığı sonucunu Öıkarmış ve bu onu oldukÖa avutmuştu. 

Kızının dÅşÅncelerini okumakta devam ederek: "Ve seninle ne biÖim konuştu DÅnya!" diye 

ekledi. "Ama ben yarına onun bu dÅşÅncelerini değiştireceğine inanıyorum." 

"Bense", dedi Avdotya Romanovna annesinin sÇzÅnÅ keserek, "onun... bu konu Åzerinde 

yarın da aynı şeyleri sÇyleyeceğinden eminim." 

HiÖ kuskusuz konu oldukÖa nazikti. àstelik Pulheriya Alek-sandrovna'nm şu anda 

konuşmaktan Öekindiği bir nokta vardı 

248 

burada. DÅnya uzanıp annesini ÇptÅ. Pulheriya Aleksandrovna da hiÖbir şey sÇylemeden 

kızını sımsıkı kucakladı. Sonra oturdu ve ÅzÅntÅlÅ bir merakla Razumihin'in dÇnÅşÅnÅ 

beklemeye başladı. Bir yandan da Årkek Årkek kızını izliyordu. DÅnya ellerini Öaprazlama 

olarak gÇğsÅnde kavuşturmuş dÅşÅnerek odanın iÖinde bir aşağı bir yukarı dolaşıyor ve o da 

Razumihin1! bekliyordu. DÅşÅnÅrken odanın iÖinde turlamak Avdotya Ro-manovna'nın eski 

bir alışkanlığı idi. Annesi bÇyle anlarda onun bu dalgın halini bozmaktan Öekinirdi. 

Razumihin'in iÖkili kafayla Avdotya Romanovna'ya karşı birdenbire alevleniveren tutkuları 

hiÖ kuşkusuz gÅlÅnÖtÅ. Ama genÖ kızı Çzellikle de şu anda, kollarını gÇğsÅnde kavuşturmuş, 

dÅşÅnceli, ÅzÅntÅlÅ, odanın iÖinde dolaşırken gÇren pek Öok insan herhalde delikanlıyı 

sarhoşluk hali hesaba katılmasa bile hoş gÇrÅrdÅ. Son derece gÅzel bir kızdı. Avdotya 

Romanovna; uzun boylu, endamlı ve gÅrbÅzdÅ. Her halinden, her hareketinden kendine 

gÅveni belli olurdu; ama onun bu kendine gÅveni, davranıslarındaki yumuşaklığı ve inceliği 

hiÖ bozmuyordu. YÅzÅ ağabeyinin yÅzÅne benzerdi, ama bu yÅzÅn gÅzelliği Öok daha 

kusursuzdu. Koyu kumral saÖları ağabeyininkilerden biraz daha aÖıktı. Karaya Öalan gÇzleri 

ışıl ısıldı; bu gÇzlerde gurur ve zaman zaman da sonsuz iyilik pırıltıları gÇrÅlÅrdÅ. Benzi soluktu, 

ama hastalıklı bir solukluk değildi bu. YÅzÅnden kÇrpelik ve sağlık fışkırıyordu. Ağzı 

biraz kÅÖÅktÅ, kırmızı, diri alt dudağı, Öenesiyle birlikte hafifÖe Çne doğru Öıkıktı. Bu Öok 

gÅzel yÅzÅn belki biricik kusuru da buydu. Ama kızın yÅzÅne ilginÖ bir Çzellik, sanki bir tÅr 

kibirlilik katıyordu bu durum. YÅzÅnÅn anlatımı neşeli olmaktan Öok ciddi ve dÅşÅnceli idi. 

Oysa gÅlÅmseme bu yÅze Çyle yakışıyordu ki!.. Neşeli, genÖ, kaygısız bir gÅlÅmseme bu yÅze 

Çyle bir hava veriyordu ki!.. ÜmrÅnde bÇyle bir yaratık gÇrmemiş, ateşli, iÖten, aÖık yÅrekli, 

biraz saf ama bir pehlivan gibi gÅÖlÅ ve sarhoş Razumihin'in onu daha ilk gÇrÅşte kendini 

kaybedivermesi Öok doğaldı. àstelik de rastlantılar Dunya'yı, ağabeysiyle karşılaşmasının 

yarattığı o gÅzel sevgi ve sevinÖ anında karşısına Öıkarmıştı. Daha sonra da ağabeysinin 

249 

son derece kaba ve sert emirleri karşısında kızcağızın alt dudağının Çfkeden nasıl titrediğini 

gÇrmÅş ve artık dayanamamıştı. 

Aslında az Çnce merdivenlerde Raskolnikov'un eksantrik ev sahibesi Praskovya Pavlovna'nın, 

onu yalnızca Avdotya Roma-novna'dan değil, Pulheriya Aleksandrovna'dan bile 

kıskanabileceğim sÇylerken, doğru sÇylÅyordu. Pulheriya Aleksandrovna kırk ÅÖ yaşındaydı,

ama yÅzÅ hélé eski gÅzelliğinin izlerini taşıyor; iÖinin duruluğunu, izlenimlerinin tazeliğini, 

yÅreğinin onurlu ve temiz ateşini koruyabilmiş hemen bÅtÅn kadınlar gibi yaşından Öok daha 

genÖ gÇsteriyordu. Burada bir ayraÖ aÖıp sunu belirtelim ki, genÖlikteki gÅzellik iÖin 

gereklilikleri tartışılmaz olan bu Çzellikleri koruyabilmiş olma, yaşlıyken de gÅzel kalmanın 

biricik yoludur. SaÖları ağarmaya ve seyrekleşmeye başlamış, gÇzlerinin Öevresinde Öoktan 

ışıksı birtakım Öizgicikler halinde kırışıklıklar oluşmuştu: yanakları ÅzÅntÅden ve acıdan 

ÖÇkmÅştÅ. Ama yine de bu yÅz-olağanÅstÅ gÅzeldi. Alt dudak Çzelliği bir yana bırakılırsa bu 

yÅz Avdotya Romanovna'nın yirmi yıl sonraki portresi idi. Duygulu bir kadındı Pulheriya 

Aleksandrovna, ama sahteliğe varmayan bir duygululuktu bu. Belli ÇlÖÅde sıkılgan ve uysaldı: 

inanÖlarına ters dÅşen konularda bile uzlaşabilir, uysalca boyun eğebilirdi. Ama Çyle bir 

dÅrÅstlÅk Öizgisi, Çyle katı birtakım kuralları ve inanÖları vardı ki, hiÖbir zorlama onu bunların 

Çtesine geÖirtemezdi. 

Razumihin'in gidişi Åzerinden tam yirmi dakika geÖmişti ki, kapı hafifÖe ama Öabuk Öabuk iki 

kez vuruldu. Razumihin dÇnmÅştÅ. Hemen kapıyı aÖtılar. 

"Hayır, girmeyeceğim", dedi Razumihin Öabuk Öabuk, "Ras-kolnikov son derece sakin, derin 

bir uykuda. İnşallah bÇylece on saat falan uyur! Nastasya var şu anda yanında; ben dÇnene 

kadar yanından ayrılmayacak. Şimdi de gidip Zosimov'u getireceğim, o size durumu daha 

ayrıntılarıyla aÖıklar. Sonra siz de yatarsınız, yorgunluktan perişan durumdasınız!" 

Razumihin sÇzlerini bitirir bitirmez geri dÇndÅ ve koşarcasına uzaklaştı. 

Pulheriya Aleksandrovna Öok sevinmişti: 

"Ne becerikli... ne sadık bir Öocuk!.." dedi. 

250 

Odada yeniden bir aşağı bir yukarı dolaşmaya başlayan Avdotya Romanovna: 

"Evet, iyi bir insana benziyor", dedi. 

Yarım saat kadar sonra koridorda yeniden ayak sesleri duyuldu, yeniden kapı Öaldı. İki kadın 

da bu kez Razumihin'in verdiği sÇzÅ yerine getireceğine inanarak bekliyorlardı. GerÖekten de 

Zosimov'u getirmeyi başarmıştı Razumihin. Zosimov şÇlen sofrasını bırakmayı ve gidip 

Raskolnikov'u gÇrmeyi ikiletmeden kabul etmişti. Ama sarhoş Razumihin'e gÅvenemediği 

iÖin kadınların yanına biraz kuşkulu, biraz istemeye istemeye gelmişti. Kadınların, kendisini 

bir Çnbiliciyi bekler gibi beklediklerini gÇrÅnce hemen yatışmış, hatta onuru okşanmış, 

Çzsaygısı artmıştı. Anneyle kızın yanında on dakika kalmış ve bu sÅre iÖinde Pulheriya 

Aleksandrovna'yı yatıştırmayı başarmıştı. BÅyÅk bir ilgiyle, ama kendini tutarak, hatta 

zorlama bir ciddilikle, Çnemli bir konsÅltasyona Öağrılmış yirmi yedi yaşındaki bir hekim gibi 

konuşmuş, tek kelimeyle olsun konudan ayrılmadığı gibi, kadınlardan her ikisiyle de daha 

kişisel ya da Çzel bir ilişkiye girmek isteği de gÇstermemişti. Daha odaya girdiği anda 

Avdotya Romanovna'nın gÅzelliğiyle gÇzleri kamaşmış, bÅtÅn ziyareti boyunca ona hiÖ 

dikkat etmemeye Öalışarak ve yalnız Pulheriya Aleksandrovna'ya bakarak konuşmuştu. BÅtÅn 

bunlar ona bÅyÅk bir gÇnÅl hoşnutluğu veriyordu. Hasta konusunda sÇylediği ise, şu anda 

sevinÖ verici bir durumda bulunduğuydu. GÇzlemlerine gÇre hastalığın, delikanlının şu son 

aylarda geÖirdiği maddi sıkıntıların yanısıra, ruhsal bazı nedenleri de vardı; "yani maddi, 

manevi pek Öok karmaşık etkenlerin, birtakım dÅşÅncelerden kaynaklanan korku, kaygı ve 

ÅzÅntÅlerin... ve daha başka bazı şeylerin ÅrÅnÅ bir hastalık"tı bu. Avdotya Romanovna'nın 

kendisini bÅyÅk bir dikkatle dinlediğini gÇrÅnce Zosimov konu Åzerine biraz daha ayrıntılı 

aÖıklamalara girişti. Pulheriya Aleksandrovna'nın Öekine Öekine sorduğu "Rodya'nın 

delirmesiyle ilgili kuşkuları bulunup bulunmadığı" sorusuna, iÖten bir gÅlÅmseme ile, 

sÇzlerinin abartıldığı karşılığını verdi. GerÖi hastada sabit bir fikre saplanıp kalmış olma, yani 

ınonomaniye benzer -ki tıp biliminin bu yeni alanı kendi- 

251 

sinin son derece ilgisini Öekiyordu,- bir durum gÇrÅlmÅyor değildi, ama hastanın kaÖ gÅndÅr 

sayıklamak bir durumda bulunduğunu da unutmamak gerekirdi. Üte yandan annesiyle kız-

kardeşinin gelişi hiÖ kuskusuz hastanın toparlanmasına, gÅÖlenmesine yardım edecek, 

iyileşmesi yÇnÅnde olumlu etkilerde bulunacaktı; ama unutmamak gerekirdi ki,'bÇyle bir şey, 

"ancak hastayı sarsacak yeni, olağanÅstÅ birtakım heyecanlardan kaÖınmak koşuluyla" 

mÅmkÅndÅ. Zosimov bu son sÇzleri oldukÖa anlamlı bir tavırla sÇylemişti. Sonra kalktı, 

ağırbaşlı, iÖten, hanımları selamladı; kutsamalarla, hayır dualarla, iÖten teşekkÅrlerle, hatta hiÖ 

ummamasına karsın sıkması iÖin uzanan Avdotya Romanovna'nın kÅÖÅcÅk eliyle uğurlanarak, 

ziyaretinden, ama bundan da Öok kendinden son derece hoşnut bir durumda dışarı Öıktı. 

Razumihin, Zosimov'un ardısıra Öıkarken: 

"Yarın gÇrÅşÅrÅz", dedi, "simdi ne yapıp edip yatmanız gerekiyor. Yarın olabildiğince 

erkenden gelip size raporumu veririm." 

.Dışarı Öıktıklarında Zosimov nerdeyse dudaklarını yalayarak: 

"GÇzkamaştırıcı bir kız!" dedi. "Hayran oldum şu Avdotya Romanovna'ya!..'' 

Razumihin birden onun gırtlağına sarıldı ve ulurcasına: 

"GÇzkamaştırıcı mı? Hayran mı oldun?" diye bağırdı. "Eğer bÇyle bir şeye cesaret edersen... 

Anlıyor musun? Anlıyor musun?" Zosimov'u duvara dayamış, yakasından tutarak sarsıyordu: 

"Anlıyor musun?" 

Zosimov kendini savunmaya Öalışarak: 

"Bırak beni sarhoş şeytan!" diye bağırdı, sonra Razumihin kendisini bırakınca gÇzlerini dikip 

uzun uzun arkadaşının yÅzÅne baktı ve birden katıla katıla- gÅlmeye başladı. Razumihin 

kolları sarkık, ÅzgÅn, karamsar Çylece duruyordu karsısında. 

"Eşeğin biriyim ben" dedi sonunda yine Çyle ÅzgÅn, "ama sen... sen de Çylesin!" 

"Hayır dostum, ben hiÖ de Çyle değilim! äÅnkÅ ben senin gibi Çyle aptalca şeyler 

dÅşlemiyorum." 

Konuşmadan, sessizce yÅrÅdÅler. Ancak, Raskolnikov'un jevine yaklaştıklarında Razumihin 

daldığı derin dÅşÅncelerden sıyrılarak sessizliği bozdu: 

"Dinle", dedi Zosimov'a, "iyi bir Öocuksun, ama başka pek Öok J rezillikler inin yamsıra, bir 

de zamparasın. Bunu biliyorum, hem ède pis bir zamparasın! Sinirli, sÅnepe bir adamsın! İyice 

yağ-Sfandığın halde kendini hiÖbir şeyden yoksun bırakamıyorsun. Ben bÇylesi şeylere pis 

diyorum, ÖÅnkÅ bunlar insanı doğruca j pisliğe gÇtÅren şeylerdir. Kendini Çyle şımarttın, Çyle 

nazik na-jzenin bir şey yaptın ki, nasıl olup da iyi, hatta Çzverili bir hekim olabildiğine 

doğrusu bir tÅrlÅ aklım ermiyor. KuştÅyÅ yataklarda yatarsın (tabi, ne de olsa doktor!) sonra 

da kalkıp hastaya gi- dersin! àÖ yıla kalmaz, artık hastaların iÖin yatağından da kalkamaz 

olursun! Neyse, boş ver bunları! Sorun şu: geceyi ev sahibi kadının evinde geÖireceksin 

(kadını gÅÖ bela kandırabildim!)., [ben de mutfakta yatacağım. İşte size kÅÖÅk bir tanışma 

fırsatı! j Ama iş sandığın gibi değil. Aklından geÖen şeyin gÇlgesi bile yok bu işte!" 

. - - 

"Ben de aklımdan birşey geÖirmiyorum zaten." "Burada, azizim, bir yandan utangaÖlık, 

suskunluk, aşırı bir l erdemlilik, bir yandan da iÖÖekmeler, mum gibi erimeler, sararıp j 

solmalar vardır. DÅnyadaki bÅtÅn şeytanlar adına sana yalvarıyorum: kurtar beni bu 

kadından! äok sevimli, hoş bir yaratıktır! Yap bana bu iyiliği ÇmrÅm boyunca kulun kÇlen 

olayım!" Zosimov deminkinden daha şiddetli bir kahkaha attı: "Amma korkutmuş kadın 

gÇzÅnÅ! İyi ama ne yapayım ben l onu?" 

"İnan bana 'fazla bir şey yapacak değilsin! Yanma oturup, ne j kadar saÖma olursa olsun, 

aklına eseni anlat; yeter! Kaldı ki bir doktorsun sen, birtakım hastalıklar bul ve tedavi et onu. 

Yemin ederim pişman olmayacaksın. Sonra, bir orgu var kadının; bilirsin, ben biraz şarkı 

mırıldanabilirim, hani bir Rus halk şarkısı vardır: "Yakıcı gÇzyaşları dÇkÅyorum..." diye. İşte 

bu şarkıyı sÇylemiştim kendisine... BÇyle şarkıları sever, aramızdaki ilişki de zaten şarkı ile 

başladı... Oysa sen piyanoda bir virtÅÇz, bir Åstatsın; bir Rubinstein! İnan bana, pişman 

olmayacaksın!" 

252

253 

"Yoksa sen kadına sÖz mÑ verdin? Ya da senet falan?.. Belki de evlenme konusunda bir sÖz 

verdin..." 

"Hayır, hayır, hiÅ Öyle bir şey yok! Sonra o Öyle bir kadın değil. Üebarov bir gÑn kendisine..." 

"Madem Öyle vazgeÅ gitsin kadından!" 

"Olur mu Öyle durup dururken?" 

"Neden olmasın?" 

"Neden mi? Olmaz da onun iÅin! Azizim, biliyor musun, bu işin Åekici bir başlangıcı var..." 

"Demek kadının aklını Åeldin?" 

"Hayır, hiÅ de aklını Åelmedim, hatta belki de tersine, aptallığım yÑzÑnden o benim aklımı 

Åeldi. Yanında ben olmuşum, ya da sen olmuşsun, ona gÖre hiÅ farketmez; tek ki yanında biri 

olsun ve icÅeksin... Burada dostum... Bilmem ki sana nasıl anlatayım, yani, Örneğin sen 

matematikten anlarsın, hâlâ matematikle uğraştığını biliyorum, işte, ona Örneğin integral 

hesaplarından sÖz et... Vallahi şaka etmiyorum, Åok ciddiyim. Onun iÅin bunun hiÅbir Önemi 

yok. O senin yÑzÑne bakıp iÅ Åekecektir. BÑtÑn bir yıl boyunca bÖyle yanyana oturup 

anlattıklarını dinler ve iÅÅe-ker. Tam iki gÑn kendisine Prusya senatosunu anlattım (ne 

konuşabilirdim ki onunla?), o da iki gÑn boyunca karşımda iÅ Åekti durdu. Yalnız aşktan 

sÖzedeyim deme, korkunÅ sıkılgandır. Ondan vazgeÅemiyormuşsun gibi gÖrÑn, yeter. Esaslı 

konforlu bir evi var. Kendi evindeyınişsin gibi davranabilirsin; oku, uzan, otur, yaz... Hatta 

dikkatli olmak koşuluyla Öpebilirsin bile..." 

"çyi ama, bana ne' bu kadından?" 

"Eh, sana da bir tÑrlÑ laf anlatılmıyor! Biliyor musun, siz ikiniz birbiriniz iÅin yaratılmışsınız! 

Bu konuda zaten daha Önce de aklıma gelmiştin sen... Hem nasılsa dÖnÑp dolaşıp geleceğin 

nokta, bu! Ha biraz daha erken olmuş, ha biraz daha geÅ, farke-der mi senin iÅin? Bu isin 

iÅinde kuştÑyÑ yatak ilkesi var, kardeş. Hem yalnızca kuştÑyÑ yatak mı? Seni buraya 

alınyazın Åekiyor; burası senin iÅin dÑnyanın sonudur, demir atacağın sakili bir liman, 

dÑnyanın gÖbeği, evrenin tabanıdır. Mis gibi gÖzlemeler, kaymaklı bÖrekler, fokurdayan 

semaverlerde aksam Åayları bekliyor seni burada; hemen yanıbaşında sessiz iÅ Åekmeler, sı- 

254 

cacık kÑrkler, tandırlar... Bir bakıma ÖlmÑşken yaşar gibi olacaksın, senin anlayacağın bir 

taşla iki kuş... Neyse, azizim, epey gevezelik ettim! Artık yatsak iyi olur! Dinle: ben geceleri 

arada bir kalkar, gidip kendisini yoklarım. ãnemli bir şey değil, her şey yolunda! Senin de 

telaşlanmanı gerektirecek bir şey yok! Eğer istersen sen de Åıkıp bir kez yoklayıver! Eğer bir 

şey farkedersen, ne bileyim, sayıklama, ateş ya da bunlara benzer bir şeyler, hemen bana 

haber ver! GerÅi bir şey olacağı yok ya..." 

II 

Ertesi gÑn sekize doğru epey kaygılı uyandı Razumihin ve birden kendini ÖngÖremediği pek 

Åok kuşku ve kararsızlıkların ortasında buluverdi. Bir gÑn gelip de bir sabah bu şekilde 

uyanabileceği kırk yıl dursa aklına gelmezdi. DÑn olup bitenleri en kÑÅÑk ayrıntılarına kadar 

hatırlıyor, daha Öncekilere hiÅ benzemeyen, hiÅ bilmediği, yepyeni ve olağanÑstÑ bir etkinin 

altında bulunduğunu anlıyordu. Anladığı bir şey daha vardı: kafasında doğan şey, 

gerÅekleşmesi olanaksız bir dÑştÑ; o derece gerÅekleşemez bir dÑştÑ ki bu, hatta delikanlı 

bÖyle bir şeyi aklından geÅirebildiği iÅin utanÅ duymaya başlamıştı. Bu nedenle hemen 

kendini "dÑnkÑ lanetli gÑnden" miras kalan Åok daha Önemli birtakım kaygılara, Åok daha 

Önemli başka konulara kaptırdı. 

"AlÅak ve iğrenÅ" bir insan durumuna dÑşmÑş olması, dÑnle ilgili en korkunÅ anısıydı. Ama 

kendini bÖyle duyumsaması yalnızca sarhoş olması nedeniyle değildi. Kızla nişanlısı 

arasındaki ilişkiyi doğru dÑrÑst bilmemesine, adamı hemen hiÅ tanımamasına rağmen, aptalca 

bir kıskanÅlık duygusuna kapılarak ve kızın durumundan yararlanarak nişanlısı hakkında ileri 

geri sÖzler etmesi, adama sÖvmesi onu bu duruma dÑşÑrmÑştÑ. Sonra adam hakkında

Çylesine dÅşÅncesizce ve alelacele yargılarda, bulunmaya hakkı var mıydı? Ve ondan 

dÅşÅncesini soran olmuş muydu? Her şey bir yana Avdotya Romanovna gibi bir yaratık 

kendisine léyık olmayan bir adama parası iÖin varır mıydı? Demek ki adamın birtakım 

erdemleri vardı? Pansiyon mu? İyi ama nerden bilsindi adam bu pansiyonun o biÖim bir yer 

255 

olduğunu? Hem onlar iÖin ayrıca bir ev de tutmamış mıydı?.. Tuh, nasıl da alÖalmıstı! Sarhoş 

oluşuyla mı temize Öıkaracaktı kendisini? İyi ama bu kendisini daha da alÖaltan aptalca bir 

me-zaret olmaz mıydı? İÖkideydi tÅm gerÖek ve olanca Öıplaklığıyla kendini gÇstermişti; 

"yani incelikten yoksun kıskanÖ bir yÅreğin olanca Öirkefliği ortaya Öıkmıştı!" Hem bÇylesi 

bir hayale kendini kaptırmaya nasıl cesaret edebilmişti? BÇyle bir kızın yanında kendisi neydi 

ki? Kavgacı bir sarhoş ye dÅnkÅ palavracı değil mi? "Bundan daha gÅlÅnÖ ve kÅstah bir 

karşılaştırma olabilir mi?" Razumihin bu dÅşÅnce ile kıpkırmızı kesildi. Tam bu sırada, sanki 

ulanmamış gibi, dÅn merdivenlerde, Raskolnikov'un evsahibesinin onu Avdotya 

Romanovna'dan kıskanabileceğim sÇylediğini hatırladı... Hayır, bu kadarı da fazlaydı artık! 

Razumihin olanca gÅcÅyle mutfaktaki ocağa bir yumruk indirdi. Üyle sert vurmuştu ki, 

ocağın bir tuğlası kırıldı, eli de yaralandı. 

Bir dakika kadar sonra, kendini aşağılarcasına, "HiÖ kuşkusuz" diye mırıldandı, "yaptığım 

bÅtÅn bu rezillikleri ne şimdi, ne de hiÖbir zaman onlara unutturabilirim... Üyleyse bu konu 

Åzeride dÅşÅnmem de gereksiz... Oraya sessizce gidip... gÇrevlerimi sessizce yerine 

getiririm... ÇzÅr falan da dilememeliyim... hiÖbir şey konuşmak da yok... ve... ve tabi artık her 

şey de mahvoldu!" 

Bununla birlikte giyinirken elbisesine her zamankinden daha bÅyÅk Çzen gÇsterdi. Başka 

elbisesi yoktu, ama olsaydı da herhalde giymezdi, "kasten giymezdi". Ama bÇyle derbeder ve 

rezil bir durumda da kalamazdı: başkalarının, Åstelik de kendisinin yardımına gereksinim 

duyan, onu yanlarına Öağıran insanların duygularını hiÖe saymaya hakkı yoktu. Elbisesini 

Çzenle fırÖaladı. GÇmleği zaten fena sayılmazdı: titizdi gÇmlek konusunda. 

Yıkanırken de Öok Çzenliydi. Nastasya'da sabun varmış, saÖlarını, boynunu, Çzellikle de 

ellerini Çzenerek yıkadı. Tıraş olma konusuna gelince (Praskovya Pavlovna'nın rahmetli 

kocasından kalma Öok gÅzel usturaları vardı) aşırı katı bir tavırla olumsuz karar verdi: 

"Sakallı kalayım daha iyi! Yoksa benim... şey iÖin tıraş olduğumu sanırlar... Kesinlikle Çyle 

sanırlar! Yok, dÅnyada tıraş olmam!" 

256 

"Ve... en Çnemlisi de kaba, pis bir adam olduğunu, davranışlarının bayağı olduğunu 

sÇyleyeceklerdir. Diyelim ki... Evet, belki namuslu bir insansın, ama namuslu bir insanım 

diye ÇvÅnÅlÅr mÅ hiÖ? Herkes namuslu olmak zorunda değil midir? Hatta temiz bir insan... 

Kaldı ki, (kendin de hatırlıyorsun bunu) senin de ufak tefek bazı numaraların olmadı değil. 

GerÖi bunlar alÖakÖa işler değildi, ama olsun!.. Oysa kafandan neler geÖiyordu! BÅtÅn bunları 

Avdotya Romanovna ile yanyana koy bakalım! Vay anasına! Eeh, ne yapayım yani! İnadıma 

bÇyle pis, salaş bir insan olarak kalacağım, tÅkÅrmÅşÅm! Hatta daha da beter olacağım!" 

Geceyi Praskovya Pavlovna'nın salonunda geÖiren Zosimov onu bÇyle kendi kendine 

konuşurken buldu. 

Doktor evine gidiyordu, yalnız daha Çnce hastaya bir gÇzat-mak istemişti. Razumihin ona 

hastasının bir kÇstebek gibi uyuduğunu bildirdi. Doktor da kendiliğinden uyanıncaya dek hiÖ 

ellememelerini sÇyledi. Saat on bire doğru uğrayıp, kendisi de ayrıca yoklayacaktı. 

"Tabii evde bulabilirsem" diye ekledi. "Allah kahretsin! Bir doktor hastasına sÇz geÖiremezse, 

onu nasıl'tedavi edebilir? Biliyor musun: o mu onlara gidecek, yoksa onlar mı buraya 

gelecekler?" 

Sorunun amacını anlayan Razumihin: 

"Sanırım onlar buraya gelecekler", dedi. Aile sorunlarını gÇrÅşeceklerdir herhalde... Ben Öıkar 

giderim. Sense doktor olarak kuşkusuz kalmak hakkına benden daha Öok sahipsin."

"Papaz değilim ben, uğrayıp hemen gideceğim, zaten işim başımdan aşkın!" 

Razumihin kaşlarını Öatarak: 

"Canımı sıkan bir şey var" diye onun sÇzÅnÅ kesti, "dÅn gece yÅrÅrken, sarhoşlukla 

ağzımdan, saÖma sapan birşeyler kaÖırdım sanıyorum... Bu arada... senin, onun Öıldırmaya 

eğinik olduğundan korktuğunu da sÇyledim..." 

"DÅn aynı gevezeliği kadınlara da yapmışsın." 

"Aptallık ettiğimi biliyorum! İstersen dÇv beni! Ama gerÖekten bu konudaki dÅşÅncen kesin 

mi?" 

257 

"SaÖma! Nerden kesin dÅşÅncem olacak? Beni ona gÇtÅrÅrken, sen kendin bir monoman gibi 

anlattın onu. Üte yandan biz de dÅn işi bÅsbÅtÅn kızıştırdık... Daha doğrusu sen... Şu boyacı 

hikayelerinle... Belki de bu yÅzden aklını kaÖıran bir adamın yanında aÖılan konuya bak! Eğer 

karakolda olup bitenleri, serserinin birinin şu malum şÅphe ile onu incittiğini ayrıntılarıyla 

biliyor olsaydım, dÅnkÅ konuşmalara kesinlikle izin vermezdim. Zaten, bu monomanlar 

damladan derya yaratırlar, kuruntularını gerÖek sanırlar. Hatırlayabildiğim kadarıyla, dÅn 

Zamyotov'un anlattıklarıyla benim iÖin sorunun yarısı aydınlanmış bulunuyor. İşte bÇyle! Bir 

olay biliyorum; kırk yaşlarında bir hipo-kondriyak, sofra başında sekiz yaşında bir Öocuğun 

şakalarına dayanamayarak Öocuğu boğazlamış. Burada ise, paÖavralar iÖinde bir genÖ, kÅstah 

bir polis, başlangıÖ halinde bir hastalık ve bir şÅphe ile karşı karşıyayız! ŞÅphe edilen kişi de 

kim? äıldırma kertesine varmış bir hipokondriyak!.. àstelik de mÅthiş kibirli, mÅthiş kendini 

beğenmiş! Hastalığın Öıkış noktası da belki buradadır! Allah kahretsin! Şu Zamyotov, evet, 

sevimli bir Öocuk ne var ki, hım.. DÅn akşam oturup bÅtÅn bunları anlatması Öok gereksizdi. 

Gevezeliğin bÇylesine pes doğrusu!" 

"Anlatıp da kime anlattı sanki? Seninle bana değil mi?" 

"Porfiri'yi de unutma." • ' 

"E, ne olmuş Porfiri'ye?" 

"Aklıma gelmişken: şunlara, anneyle kıza sÇzÅn geÖerse eğer, sÇyle, Öok dikkatli davransınlar 

bugÅn Rodya'ya..." 

Razumihin isteksizce: 

"Anlaşırlar", dedi. 

"Sonra, Lujin'den ne istiyor bu oğlan allahaskına? Besbelli hali vakti yerinde bir adam, sonra 

kızın da ondan pek nefret eder bir hali yok... Bunlar beş parasızlar galiba, Çyle değil mi?" 

"Ne diye ağzımı arayıp duruyorsun?" Razumihin sinirlenmişti. "Beş parasızlar mı, değiller mi, 

nereden bileyim ben? Kendin sor, belki bir şeyler Çğrenebilirsin..." 

"Tuh! Bazen nasıl da aptal oluyorsun! Geceki sarhoşluğunu hélé atamamışsın... Hadi 

hoşÖakal! Konukseverliğinden ÇtÅrÅ Praskovya Pavlovna'ya tarafımdan teşekkÅr et. Odasına 

kapandı; kapısının arkasından kendisine "bonjur!" dedim, karşılık 

258 

vermedi; oysa saat yedide kalkmıştı, mutfaktan semaverini getirdiklerim gÇrdÅm, ama 

kendilerinin yÅzÅnÅ gÇrmek şerefine eremedim..." 

Razumihin saat tam dokuzda Bakalayev'in pansiyonunday-dı. Kadınların ikisi de ne zamandır 

sinirli bir sabırsızlıkla bekliyorlardı kendisini. Saat yedide, hatta belki de daha erken 

kalkmışlardı. Razumihin bir karış suratla iÖeri girdi, beceriksizce bir selam verdi ve hemen bu 

davranışından dolayı kendine iÖerledi. Ev sahibini hiÖ hesaba katmamıştı: Pulheriya 

Aleksandrovna ona doğru atılıp ellerini yakalamış, nerdeyse Çpecekti. Razumihin Årkek Årkek 

Avdotya Romanovna'ya baktı: bu gururlu yÅzde bile şu anda alaycı bakışlar, elde olmayan, iyi 

gizlenmemiş bir horgÇrme yerine, Çyle bir minnet ve dostluk anlatımı, Çylesine hiÖ 

beklemediği bir saygı anlatımı vardı ki, sÇvgÅyle karşılansa belki Razumihin iÖin daha kolay 

olurdu. Oysa şu anda iÖinde bulunduğu durum son derece utanÖ vericiydi- Bereket versin 

konuşacak hazır bir konusu vardı; o da dÇrt elle buna sarıldı.

Oğlunun "daha uyanmadığını", ama "her şeyin yolunda olduğunu" Çğrenen Pulheriya 

Aleksandrovna bunun daha iyi olduğunu, "ÖÅnkÅ oraya gitmeden Çnce Razumihin'le 

konuşmak istediğini" bildirdi. Bundan sonra kahvaltı ve Razumihin'in kahvaltıya daveti 

konusu gÇrÅşÅldÅ; hanımlar Razuhimin'i beklerken kahvaltı etmemişlerdi. Avdotya 

Romanovııa zili Öaldı, zil sesine hırpani kılıklı biri geldi, kendisine Öay getirmesini sÇylediler, 

ama servis Çylesine kÇtÅ, her şey Çylesine pisti ki, kadınlar Öok utandılar. Razumihin otel iÖin 

okkalı bir kÅfÅr sa-vuracaktı ki, Lujin'i hatırlayıp sustu, utanmıştı. Sonunda Pulheriya 

Aleksandrovna kendisini ardı arkası kesilmez bir biÖimde soru yağmuruna tutunca, buna pek 

sevindi. 

Bu sorulara cevap verirken, hiÖ durmadan sÇzleri yeni sorularla kesilerek tam kırk beş dakika 

boyunca Rodiyon Romano-viÖ'in son bir yıllık yaşamı Åzerine bilebildiği başlıca ve en gerekli 

olayları anlattı; sÇzlerini hastalığıyla ilgili ayrıntılı bilgilerle bitirdi. Ancak, atlanması gereken 

her şeyi, bu arada polis karakolunda geÖenleri bÅtÅn sonuÖlarıyla birlikte atlamıştı. Kadınlar 

anlattıklarını bÅyÅk bir ilgiyle dinlemişlerdi: ama o artık anla- 

259 

tacaklarını bitirdiğini ve dinleyicilerini tatmin ettiğini dÅşÅnÅrken, onlar iÖin bu hikayenin 

daha başlangıcına bile gerilmemiş olduğu ortaya Öıktı. 

Pulhireya Aleksandrovna sÇzcÅkleri yutarcasına: 

"SÇylesenize", dedi, "sÇylesenize, siz... ah, ÇzÅr dilerim, daha adınızı bile bilmiyorum?" 

"Dmitriy ProkofiÖ." 

"Evet, Dmitriy ProkofiÖ, Öok, Öok bilmek isterdim... yani genel olarak... onun...'şeylere nasıl 

baktığını... yani... bilmem ki nasıl anlatsam size; en iyisi sÇyle diyeyim: nelerden hoşlanır, 

nelerden hoşlanmaz? Her zaman bÇyle sinirli midir? Sonra, eğer sÇyleyebilmeniz mÅmkÅnse, 

arzuları, hayalleri nelerdir? Şu anda onu Çzellikle etkileyen şey nedir? Tek kelime ile, isterdim 

ki..." 

"Ah, anneciğim!" dedi DÅnya. "BÅtÅn bu sorularınıza birdenbire nasıl cevap verilebilir?" 

"Ah, Tanrım! Onu bÇyle bulacağımı.hiÖ, ama hiÖ ummuyordum, Dmitriy ProkofiÖ." 

Razumihin: 

"Bu son derece doğal bir durum", dedi. "Benim annem yok, dayımsa her yıl ziyaretime gelir 

ve hemen her gelişinde de dış-gÇrÅnÅşÅm bakımından bile beni gÅÖlÅkle tanır; oysa akıllı bir 

adamdır. Siz ÅÖ yıldır ayrıydınız, bu sÅre iÖinde Öok sular aktı kÇprÅlerin altından. Bilmem ki 

size ne sÇylesem. Ben Rodya'yı birbuÖuk yıldır tanıyorum. Tanıdığım kadarıyla, somurtkan, 

kederli, başı havada, gururlu biri. Son zamanlarda ise (belki de daha uzunca bir sÅreden beri) 

kuruntulu ve hipokondriyak. GÇnlÅyÅcedir, iyiyÅreklidir. DÅşÅncelerini dile getirmeyi 

sevmez, yÅreğindekileri aÖığa vurmaktansa, şiddete başvurmayı yeğler. Ama bazen hiÖ de 

hipokondriyak değildir, sadece soğuk ve acımasız denebilecek derecede duygusuzdur. 

Doğrusunu isterseniz, birbirine ters iki ayrı karakter sanki nÇbetleşe yer değiştirir gibidir 

onda. Bazen ağzını bıÖak aÖmaz! HiÖ zamanı yoktur, herkes kendisine engel olmaktadır, oysa 

hiÖbir şey yapmamakta, sırtÅstÅ yatmış uzanmaktadır. Alaycı değildir, ama bu zekésının 

yetmezliğinden değil, bÇyle saÖmalıklara ayıracak 

260 

zamanının olmayışındandır. Anlatılanları sonuna kadar dinlemez. Herkesin ilgisini ayakta 

tutan bir konu onu hiÖ ilgilendir-meyebilir. Kendisine mÅthiş değer verir ve sanırım bu 

konuda pek de haksız değildir. Daha ne sÇylesem, bilmem ki?.. Sanırım gelişinizin, Åzerinde 

iyileştirici bir etkisi olacaktır..." 

"Ah, inşallah!" diye atıldı Pulheriya Aleksandrovna: Rodya'sı Åzerine Razumihin'in 

anlattıkları bayağı ÅzmÅştÅ onu. 

Razumihin ise sonunda cesaretini toplayıp Avdotya Roma-novna'ya bakabildi. Konuşması 

sırasında gÇz ucuyla ikide bir bakmış, ama bu bakışlar hep kaÖamak olmuştu; bakmasıyla 

gÇzÅnÅ kaÖırması bir olmuştu. Avdotya Romanovna bazen masaya oturup onu dikkatle

dinlemiş, bazen kalkıp ellerini gÇğsÅnde kavuşturarak, dudakları sımsıkı kenetli, alışkanlığı 

Åzere oda iÖinde bir aşağı bir yukarı dolaşmıştı; arada bir, yÅrÅyÅşÅnÅ kesmeden, dalgın 

dalgın sorular sormuştu. Onun da anlatılanları sonuna kadar dinlememe huyu vardı. İnce 

kumaştan koyu renk bir elbise vardı Åzerinde; boynuna da beyaz, şef f at bir eşarp bağlamıştı. 

Razumihin ortadaki pek Öok belirtiden kadınların her ikisinin de yoksul olduklarını hemen 

anlamıştı. Avdotya Romanovna bir kraliÖe gibi giyinmiş olsaydı, belki de ondan hiÖ 

korkmayacaktı; şimdiyse, Çzellikle kızın bÇylesine yoksul giyimli olması iÖine bir korku 

dÅşÅrmÅş, sÇyleyeceği her sÇzden, yapacağı en kÅÖÅk bir hareketten korkar olmuştu; zaten 

kendine gÅveni olmayan bir insan iÖin doğrusu oldukÖa sıkıcı bir durumdu bu. 

Avdotya Romanovna gÅlÅmseyerek: 

• "Kardeşimin huyları Åzerine... Åstelik de tam bir tarafsızlıkla pek Öok ilginÖ şey anlattınız" 

dedi. "Bu gÅzel bir şey. Ona bÅyÅk bir hayranlık beslediğinizi sanıyordum ben." Sonra 

dÅşÅnceli bir tavırla ekledi: "Hayatında bir kadının bulunması gerektiği gÇrÅşÅ de yanlış değil 

gibi geliyor bana..." 

"Ben bÇyle bir şey sÇylemiş değilim. Ancak siz bu noktada haklı olabilirsiniz. Ne var ki..." 

"Evet?" 

"Onun kimseyi sevdiği yok!.." diye kestirip attı Razumihin. "Ve hiÖbir zaman da 

sevmeyecektir!" 

261 

"Yani sevme yeteneği mi yok?" 

Razumihin birden kendisinin de hiÖ beklemediği bir şey sÇyledi: 

"Biliyor musunuz Avdotya Romanovna, her konuda ağabeyinize Çyle benziyorsunuz ki!.." 

Sonra az Çnce kızın ağabeyi iÖin sÇylediği sÇzleri hatırladı, İstakoz gibi kızardı; dehşetli 

utanmıştı. Avdotya Romanovna ise onun haline gÅlmekten kendini alamamıştı. 

"Rodya konusunda belki de ikiniz de yanılıyorsunuz" dedi Pulheriya Aleksandrovna: alınmış 

gibi bir hali vardı: "Ben şimdikinden, yani Pyotr PetroviÖ'in mektubunda yazdığı kızdan 

sÇzediyor değilim, Dunyacığım... Belki her ikimizin de tahmini yanlıştır... Ama onun nasıl 

fantastik, nasıl kaprisli bir Öocuk olduğunu, Dmitriy ProkofiÖ, imkanı yok tahmin 

edemezsiniz... On beş yasında olduğu sıralarda bile onun karakterine asla gÅvenemezdim. 

Şimdi de, durup dururken, hiÖbir insanın yapmayı aklından bile geÖirmediği birtakım şeyler 

yapabileceğinden eminim... Hem uzağa gitmeye ne gerek var: bilmem biliyor musunuz, 

birbuÖuk yıl kadar Çnce su pansiyoncu kadının... neydi canım... şu... Zarnitsına'nın kızıyla 

evlenmeye kalkışarak beni nasıl şaşırtmış, sarsmış, nerdeyse Çlecek hale getirmişti!.." 

"Bu olayın ayrıntılarını biliyor musunuz?" diye sordu Avdotya Romanovna: 

"Sanıyor musunuz ki", diye Pulheriya Aleksandrovna heyecanla sÇzlerine devam etti, "benim 

o sırada dÇktÅğÅm gÇzyaşları, ricalarım, hastalığım, hatta ÅzÅntÅden Çlmem, yoksulluğumuz, 

onu kararından caydırabilirdi? Hayır! Kılı bile kıpırdamadan bÅtÅn engelleri aşıp geÖecekti. 

Yoksa... Yoksa bizi hiÖ mi sevmiyor?" ' • 

"Bana bu hikéyeden kendisi hiÖbir zaman sÇzetmedi..." Razumihin sÇzcÅkleri dikkatle 

seÖerek konuşuyordu: "Ama ben bayan Zarnitsına'dan bir şeyler duymuştum. Aslında o da 

pek Çyle konuşkan takımından değildir... Zaten duyduğum şeyler de bana oldukÖa tuhaf 

gÇrÅnmÅştÅ... 

"Nelerdi, Çrneğin, duyduklarınız?" soruyu hanımların ikisi birden sormuşlardı. 

262 

"Doğrusunu isterseniz, Çyle fazlaca Çnemli şeyler değil... Yalnız, Çğrendiğime gÇre bu 

evlenme işine kesin karar verilmiş, ancak kızın ÇlÅmÅ Åzerine gerÖekleşmemiş. Üte yandan 

Zarnit-sına da bu evliliğe karşıymış... Ayrıca, sÇylediklerine gÇre, kız gÅzel değilmiş, hatta 

Öirkinmiş... Sonra hastalıklı ve... ve tuhaf bir kızmış... Bununla birlikte, sanırım birtakım 

erdemleri vardı. Hatta kesinlikle olması gerekiyor, yoksa bu evlenme işini aÖıklayabilmek 

mÅmkÅn olmaz. àstelik kızın Öeyizi de yokmuş. GerÖi Rodya Öeyize falan Çnem yerenlerden

değildir ama... BÇyle konularda bir yargıya varabilmek doğrusu pek kolay değildir." Avdotya 

Romanovna kısaca: 

"Ben bu kızın erdemli bir kız olduğuna inanıyorum dedi." "Tanrı beni bağışlasın ama, ben o 

zaman kızın ÇlÅmÅne sevinmiştim" dedi Pulheriya Aleksandrovna: "GerÖi evlenselerdi 

hangisi hangisinin başını yerdi, orasını bilemiyorum..." 

Sonra Rodya ile Lujin arasında dÅn olanlar Åzerine yeniden Razumihin'e sorular sormaya 

başladı: dura dura, dikkatle konuşuyor, sÅrekli Dunya'ya bakıyordu, bu konunun kızın hoşuna 

gitmediği anlaşılıyordu. Rodya ile Lujin arasında geÖenlerin Pulheriya Akksandrovna'yı Öok 

ÅzdÅğÅ belli oluyordu. Razumihin her şeyi yeni baştan ve ayrıntılarıyla anlattı, ama bu kez 

kendi gÇrÅşÅnÅ de ekledi: Rodya'yı Pyotr PetroviÖ'e kasten hakaret etmekle suÖlayarak, 

hastalığının Çnemli bir ÇzÅr sayılmayacağını sÇyledi. 

"Zaten hastalığından Çnce de niyeti vardı buna" diye ekledi. "Ben de Çyle dÅşÅnÅyorum" dedi 

Pulheriya Aleksandrbvna perişan bir halde. Ama Razumihin'in, Pyotr PetroviÖ'ten bu kez 

dikkatli bir dille, hatta saygıyla sÇz etmesi onu Öok şaşırtmıştı. Avdotya Romanovna da 

şaşırmıştı bu duruma. "Demek Pyotr PetroviÖ iÖin bÇyle dÅşÅnÅyorsunuz?" diye sormaktan 

kendini alamadı Pulheriya Aleksandrovna. 

"Kızınızın mÅstakbel kocası Åzerine başka bir dÅşÅncem olamaz" dedi Razumihin kararlı bir 

tavırla ve heyecanla, "ve bunu yalnızca kaba bir nezaket duygusuyla da sÇylÅyor değilim. Ben 

bunu bÇyle sÇylÅyorum, ÖÅnkÅ... ÖÅnkÅ... neyse, sırf Avdotya Romanovna'nın onu kendi 

gÇnlÅyle seÖmiş olmasın- 

263 

dan dolayı bÇyle sÇylÅyorum. DÅn gece ona sÇvmeme gelince, bu... dÅn gece zilzurna sarhoş 

oluşumdan ve bir de... Öılgın ol-mamdandır... Evet, bir Öılgındım dÅn gece, aklım başımda 

değildi, Öıldırmıştım... BugÅnse o halimden utanıyorum!.." 

Razumihin kıpkırmızı kesildi ve sustu. Avdotya Romanov-na'nın gÇzlerinde Çfke kıvılcımları 

parladı, ama bir şey sÇylemedi. Zaten Lujin'den sÇzetmeye başladıklarından beri ağzını aÖıp 

tek kelime sÇylememişti. 

Pulheriya Aleksandrovna ise, kızından yardım gÇremediği iÖin olacak, kararsızlık iÖindeydi. 

Sonunda, gÇzlerini kızından ayırmayarak, kekeleye kekeleye, kendisini Öok kaygılandıran bir 

durum olduğunu sÇyledi ve: 

"Biliyor musunuz Dmitriy ProkofiÖ..." diye başladı. "Ben Dmitriy ProkofiÖ'e herşeyi aÖıkÖa 

sÇyleyeceğim Dunyacığım?" 

Avdotya Romanovna ciddi bir tavırla: 

"Tabi, anneciğim", dedi. 

Acısını aÖmasına izin verilmesinden dolayı sanki sırtından bÅyÅk bir yÅk kalkmıştı Pulheriya 

Aleksandrovna'nın. äabuk Öabuk konuşarak: 

"Mesele şu", diye sÇze başladı. "DÅn, gelişimizi bildirdiğimiz Pyotr PetroviÖ'ten bu sabah 

erkenden bir pusula aldık. Bizi istasyonda kendisinin karşılayacağına sÇz vermişti. Oysa gele 

gele, bize yolu gÇstermek iÖin elinde bu pansiyonun adresi olan bir uşak geldi. Pyotr PetroviÖ 

uşağına, bu sabah bizi burada ziyaret edeceğini bildirmesini emretmiş. Bu sabah da, 

kendisinin yerine işte şu pusula geldi... En iyisi, alın siz kendiniz okuyun... Beni Öok 

kaygılandıran bir nokta var iÖinde... Bunun ne olduğunu, okuduğunuzda siz de 

anlayacaksınız... ve... lÅtfen bana dÅşÅncenizi apaÖık olarak sÇyleyin Dmitriy ProkofiÖ! 

äÅnkÅ Rod-ya'nın karakterim iÖimizde en iyi siz biliyorsunuz, bu nedenle de en sağlıklı 

ÇğÅdÅ sizden alabiliriz. Size şunu da sÇyleyeyim ki, DÅnya daha işin en başından kararını 

vermiş bulunuyor... Ama ben, doğrusu nasıl davranmam gerektiğini hélé bilemiyorum... Hep 

sizi bekledim..." 

Razumihin dÅnkÅ tarihi taşıyan pusulayı aÖtı ve şunları okudu: 

264 

"Sayın Bayan Pulheriya Aleksandrovna!

"Beklenmedik birtakım engeller yÑzÑnden sizi istasyonda karşılayamadığımı, sizi karşılaması 

iÅin becerikli bir adamımı yolladığımı bildirmekten şeref duyarım. Aynı şekilde, hem 

Yargıtay'da erteleyemeyeceğim işlerim olması, hem de sizin, oğlunuzla, Avdotya 

Romanovna'nın ise ağabeysiyle yapacağınız aile iÅi gÖrÑşmeye engel olmamak dÑşÑncesiyle 

yarın sabah da kendimi sizinle gÖrÑşmek şerefinden yoksun bırakıyorum. Sizi kaldığınız 

yerde ziyaret etmek ve size saygılarımı sunmak şerefini ancak yarın akşam saat tam sekizde 

duyabileceğim. Bu arada, yapacağımız gÖrÑşmede Rodion RomanoviÅ'in bulunmamasını 

Özellikle ve ısrarla rica etmek cesaretini gÖstereceğim. ÜÑnkÑ dÑn hastalığı dolayısıyla 

kendisini ziyarete gittiğimde bana ağır hakaretlerde bulundu. ãte yandan bilinen konuda size 

bazı zorunlu ayrıntıları aÅıklamak ve gÖrÑşÑnÑzÑ Öğrenmek dileğindeyim. Ricalarıma rağmen 

orada Rodion RomanoviÅ'le karşılaşırsam, hemen Åıkıp gitmek zorunda kalacağımı da size 

Önceden bildirmekle şeref duyarım. Bu durumda suÅu kendinizde aramanız gerekeceği tabidir. 

BÖyle bir varsayımdan sÖz etmemin nedeni, ziyaretim sırasında o kadar hasta gÖrÑnen Rodion 

RomanoviÅ'in birdenbire iyileşip sokağa Åıkabildiğine gÖre belki size de gelebileceğini 

dÑşÑnmemdir. ÜÑnkÑ bu duruma, bir araba altında kalarak ezilip Ölen bir sarhoşun evinde 

kendi gÖzlerimle tanık oldum. Oğlunuz, nasıl sağladığınızı Åok iyi bildiğim iÅirt beni 

fazlasıyla şaşırtan bir davranışla Ölen adamın uygunsuz yoldaki, kızına cenaze masrafı 

bahanesiyle yirmi beş rubleye varan bir para verdi. BÖylece, saygıdeğer Avdotya Romanovna/ya 

Özel saygılarımı sunar, sizin de candan:bağlılık duygularımı kabul buyurmanızı 

rica ederim. 

Sadık hizmetkârınız P. Lujin" 

Pulheriya Aleksandrovna, ağlamaklı: 

"Ne yapayım simdi ben, Dmitriy ProkofiÅ?" dedi. "Rodya'ya gelmemesini nasıl 

sÖyleyebilirim? O Rodya ki, dÑn bu işin bitti- 

265 

ğini Pyotr PetroviÅ'e bildirmemiz iÅin onca Ñstelemişti, şimdiyse onun buraya gelmemesi 

isteniyor! Eğer durumu Öğrenirse, inadına gelir. O zaman da... Ne yaparız o zaman?" 

"Avdotya Romanovna nasıl karar verdiyse, Öyle yapın!" dedi Razumihin; soruya Åabucak 

cevap vermişti, sakindi. 

"Tanrım! O ne diyor biliyor musunuz? Ne dediğini tanrı bilir; amacının ne olduğunu da 

aÅıklamıyor! Ne diyor biliyor musunuz? Rodya'nın da bu aksam saat sekizde buraya gelmesi 

hatta iyi bile olurmuş... Daha doğrusu, muhakkak gelmesi gerekiyormuş... Karşılaşmaları 

gerekliymiş ÅÑnkÑ... Oysa ben mektubu bile ona gÖstermek istemiyor, sizin de yardımınızla 

bir kurnazlık dÑşÑnÑp, onun buraya gelmemesini sağlamak istiyordum... ÜÑnkÑ Rodya Öyle 

sinirli ki... Hem ben bu Ölen sarhoştan da, onun kızından da, Rodya'nın bu kıza nasıl olup da 

para verdiğinden hiÅbir şey anlamadım. Ki o paralan..." 

Avdotya Romanovna annesinin sÖzÑnÑ tamamladı: 

"... siz ne bÑyÑk gÑÅlÑklerle sağlamıştınız anneciğim!" 

"DÑn hiÅ kendinde değildi", dedi Razumihin dÑşÑnceli dÑşÑnceli. "DÑn bir restoranda neler 

yaptığını bir bilseydiniz... GerÅi akıllıca şeylerdi ama... Hımm! ãlmÑş birinden ve onun 

kızından dÑn eve dÖnerken bana da sÖz etti, ama ben anlatıkla-rından bir kelime bile 

anlamadım... Zaten dÑn ben de..." 

Avdotya Romanovna: 

"Anneciğim, en iyisi biz şimdi oraya gidelim", dedi. "İnanın bana, ne yapacağımızı orada 

hemencecik kararlaştırabileceğiz..." åzerindeki giysilerle mÑthiş Åelişen, Venedik işi incecik 

bir kordonla boynuna asılı, mineli altın saatine .bir gÖzattı. "Aman tanrım! åstelik de saat onu 

geÅiyor..." 

Avdotya Romanovna'nın saati Åok gÑzeldi. Razumihin "Nişanlısının armağanı" diye dÑşÑndÑ. 

"Evet, gidelim Dunyacığım, gidelim..." diye sÖylendi Pulheri-ya Aleksandrovna; korkulu bir 

telaş iÅindeydi. "DÑn olup bitenlerden sonra kendisine alındığımızı sanacaktır... Ah, Tanrım!"

Pulheriya Aleksandrovna bir yandan bunları sÇylerken, bir yandan da telaşlı telaşlı 

omuzlarına bir atkı atmış, şapkasını 

266 

giymişti. DÅnya da giyinmişti. Kızın eldivenlermdeki delikleri farketti Razumihin. 

àzerlerindeki yoksul kılıkları, kendilerine yakıştırmayı bilenlerde hep olduğu gibi, bu iki 

kadının da yoksul giysileri onlara Çzel bir soyluluk veriyordu. Razumihin Du-neÖka'ya derin 

tir saygı ile bakıyor, ona yol arkadaşlığı edeceği iÖin gururlanıyordu. Bir yandan da, 

"Hapishanede Öoraplarını yamayan kraliÖe*", diye dÅşÅnÅyordu, "herhalde en gÇrkemli taÖ 

giyme tÇrenlerinde olduğunca, hatta belki de bundan da fazla kraliÖeye benziyordu". 

Bu sırada Pulheriya Aleksandrovna: 

"Aman Tanrım!" diye haykırdı. "Bir gÅn gelip de oğlumla, canım Rodyamla karşılaşmaktan 

bÇylesine korkacağım hiÖ aklıma gelir miydi?" Razumihin'e ÅrkekÖe bakarak ekledi. "Korkuyorum, 

Dmitriy ProkofiÖ!" 

DÅnya annesini Çperek: 

"Korkmayın anneciğim", dedi, "ona inanın. Ben inanıyorum." 

"Ah, Tanrım! Ben de inanmıyorum, ama işte bÅtÅn gece uyuyamadım!" 

Hep birlikte Öıktılar. 

"Biliyor musun DuneÖka", dedi Pulheriya Aleksandrovna, sokağa Öıktıklarında, "dÅn gece 

sabaha karşı şÇyle iÖim geÖiver-miş, rÅyamda rahmetli Marfa Petrovna'yı gÇrmeyeyim mi?.. 

Baştan ayağa beyazlar iÖindeydi... Yanıma yaklaşıp elimden tuttu, bir yandan da sert sert 

başını sallıyordu, sanki ayıplıyor gibiydi beni... Bilmem ki iyiye mi yormalı? Ah, Dmitriy 

ProkofiÖ, siz tabi bilmiyorsunuz: Marfa Petrovna ÇldÅ!" 

"Hayır, bilmiyorum. Hangi Marfa Petrovna bu?" 

"Apansız oluverdi! Ve dÅşÅnÅn ki..." 

"Sonra, anneciğim", diye DÅnya girdi sÇze, "Dmitriy ProkofiÖ, Marfa Petrovna'nın kim 

olduğunu bile bilmiyor..." 

"Ah, bilmiyor musunuz? Bense sizin her şeyi bildiğinizi sanıyordum. Bağışlayın, Dmitriy 

ProkofiÖ, bugÅnlerde aklım karmakarışık... Ne bileyim, sizi Tanrı kayrağı gibi gÇrdÅğÅm iÖin, 

her şeyi bildiğinizi dÅşÅnÅyordum. Sizi bizden biri sayıyorum... 

Fransı? ihtilali sırasında XVI. Lui'nin karısı Marie Antoinette. (äev.) 

267 

BÇyle sÇylediğim iÖin sakın gÅvenmeyin. Ah, aman Tanrım! Sağ elinize ne olmuş Çyle? Bir 

yere mi Öarptınız?" 

Mutluluktan uÖan Razumihin: 

"Evet", dedi, "bir yere Öarptım." 

"Ben bazen iÖimdekileri olduğu gibi sÇyleyiveririm. DÅnya dÅzeltir beni... Ama, Yarabbi, 

oturduğu yer ne biÖim Çyle! Acaba uyandı mı? Ve şu... ev sahibi olacak kadın, orayı odadan 

mı sayıyor? Bakın, siz onun yÅreğindekileri aÖığa vurmayı sevmediğini sÇylemiştiniz, o 

zaman ben acaba gÇsterdiğim bu zayıflıklarla onu bıktırır mıyım? Bir akıl verin bana Dmitriy 

ProkofiÖ... Nasıl davranayım ona karşı? Biliyor musunuz, sanki kendimde değil gibiyim..." 

"Suratını buruşturduğunu gÇrdÅğÅnÅzde artık ona fazla şey sormayın. Hele sağlığı ile ilgili 

sorulardan Çzellikle kaÖının: hiÖ sevmez." 

"Ah, Dmitriy ProkofiÖ, ne zormuş ana olmak! İşte şu birkaÖ merdiveni de Öıktık mı, tamam... 

Ah, ne kÇtÅ bir merdiven bu bÇyle!" 

DÅnya annesini okşayarak: 

"Anneciğim, yÅzÅnÅz sapsarı", dedi, "durup soluklanın biraz, yatışın şÇyle..." Sonra gÇzleri 

pırıl pırıl, ekledi: "Sizi gÇrdÅğÅ iÖin mutlu olması gerek, oysa siz oturmuş kendinize eziyet 

ediyorsunuz." 

Razumihin: 

"Durun da ben Çnden gidip, uyanmış mı, bir bakayım" dedi.

Kadınlar Çnden giden Razumihin'in ardı sıra merdivenleri Öıkmaya devam ettiler. DÇrdÅncÅ 

katta ev sahibi kadının kapısı hizasına geldiklerinde, kapının hafif aralık olduğunu ve 

karanlığın iÖinden iki keskin gÇzÅn kendilerini gÇzetlediğini farketti-ler. Bakışları 

karşılaşınca, kapı Çyle bir gÅrÅltÅyle kapandı ki, Pulheriya Aleksandrovna korkudan az kalsın 

bir Öığlık atacaktı. 

III 

Gelenleri karşılayan Zosimov neşeyle bağırdı. "İyi, gayet iyi kendisi!" 

268 

On dakika Çnce gelmişti o da, divanda dÅnkÅ yerinde oturuyordu. Kendisinde nicedir 

gÇrÅlmeyen bir biÖimde Çzenle yıkanıp giyinmiş ve saÖlarını taramış olan Raskolnikov da 

karşı kÇşede oturuyordu. Oda bir anda doluvermişti, ama Nastasya bir kolayını bulup 

ziyaretÖilerin ardısıra iÖeri girmiş ve konuşulanları dinlemeye koyulmuştu. 

Raskolnikov gerÖekten de, hele dÅne gÇre iyice sayılırdı. Yalnız yÅzÅ sapsarı, solgun ve 

asıktı. Dış gÇrÅnÅşÅyle bir yaralıyı, ya da mÅthiş acı Öeken bir adamı andırıyordu: kaşları 

Öatılmış, dudakları bÅzÅlmÅş, bakışları ateşliydi. Az ve isteksiz konuşuyordu; konuşurken 

bÅyÅk caba harcıyormuş ya da bir Çdevi yerine getiriyÇrmÅş gibi bir hali vardı; arada bir 

hareketlerinde tedirginlik gÇze Öarpıyordu. 

Parmağında ağrılı bir Öıban Öıkmış, ya da kolu ağrıyor, ya da buna benzer durumda bulunan 

birine bÅsbÅtÅn benzemesi iÖin, kolunda sargısı, ya da parmağında yakısı eksikti. 

Yine de annesiyle kız kardeşi iÖeri girince, solgun ve asık yÅzÅ bir an iÖin bir ışıkla 

aydınlandı; ama bu, yÅzÅnÅn az Çnceki hÅzÅnlÅ dalgınlığına, yoğun bir acı anlatımı 

eklemekten başka bir işe yaramadı. YÅzÅnÅ aydınlatan ışık Öabucak sÇndÅ, ama acı anlatımı 

kaldı. Ve hastasını, mesleğe yeni başlamış genÖ bir hekim ilgisiyle inecelemekte olan 

Zosimov, yakınlarının gelişiyle onda sevinÖ yerine, bir iki saat kadar sÅrecek olan 

kaÖınamayacağı bir işkenceye dayanma kararlılığı gÇrdÅ ve buna şaştı. Zosimov yine, 

konuşmalar boyunca hemen her sÇzÅn, hastasının yaralarından birine dokunarak onu nasıl 

deştiğini de gÇrdÅ. Üte yandan bir gÅn Çnce en kÅÖÅk bir sÇzden nerdeyse cinleri tepesine 

Öıkan dÅnkÅ monomanın, kendini tutabilme ve duygularını gizleyebilme başarısına da şaştı. 

Raskolnikov annesiyle kız kardeşini gÅleryÅzle kucaklayıp 

Çperken: 

"Evet" dedi, "hemen hemen tÅmÅyle iyileştiğimi şimdi kendim de gÇrÅyorum." Pulheriya 

Aleksandrovna'nın yÅzÅ hemen sevinÖle ışıdı. Raskolnikov, Razumihin'e dÇndÅ, elini dostÖa 

sıkarken "Ve bunu dÅnkÅ havamda sÇylemiyorum", diye ekledi. 

269 

Hastası ile aralarındaki konuşma on dakikada bitiverdiği iÖin konukların gelişine Öok sevinen 

Zosimov: 

"BugÅn ben de Öok şaştım ona", diye sÇze başladı. "BÇyle giderse ÅÖ dÇrt gÅne kalmaz 

tÅmÅyle eski halini... yani bir ay Çnceki hatta iki ay... belki de ÅÖ ay Çnceki halini bulacak. 

Aslında, bu Öok zaman Çnce başlamış ve iÖten iÖe gelişmiş bir durum olsa gerek, Çyle değil 

mi?" Zosimov onu, kızdırmaktan hélé Öekini-yormuş gibi ihtiyatlı bir gÅlÅmseyişle ekledi. 

"Kabul edin ki bu iste kabahatli olan belki de sizsiniz?" 

Raskolnikov soğuk bir tavırla: 

"äok mÅmkÅn!" dedi. 

Cesareti artan Zosimov: 

"Bunu sÇylemekten amacım şu:" diye devam etti. "TÅmÅyle iyileşmeniz sizin kendi elinizde 

olan bir şey. Sizinle konuşabil-menin mÅmkÅn olduğu su anda, hastalığınızı yaratan etkenleri, 

yani hastalığınızın kÇkÅnÅ yok etmeniz gerektiğini kabul etmenizi isterdim. BÇyle yaparsanız, 

iyileşebilirsiniz, yoksa durumunuz daha da kÇtÅleşebilir. Hastalığınızı yaratan ilk etkenlerin 

neler olduğunu ben bilmiyorum, ama siz herhalde biliyorsunuzdur? Siz akıllı bir insansınız ve 

sanırım kendinizi gÇzlemlemişsinizdir. Kanımca hastalığınızın başlangıcı, Åniversiteden

ayrıldığınız gÅnlere denk dÅşÅyor. Boş durmanız hiÖ doğru değil/bunun iÖindir ki, Öalışmanız 

ve kendiniz iÖin kesin bir amaÖ belirlemeniz sizin iÖin Öok yararlı olacaktır." 

"äok haklısınız! Yakında okula kaydımı yeniden yaptıracağım, o zaman her şey yoluna 

girecektir." 

Biraz da kadınları etkilemek iÖin akıllıca ÇğÅtlere girişen Zosimov, sÇzleri bitip de 

Raskolnikov'un yÅzÅne bakınca, doğrusu biraz şaşırdı: ÖÅnkÅ delikanlının yÅzÅnde apaÖık 

alaycı bir anlatım vardı. Ama bu bir an sÅrdÅ. Pulheriya Aleksandrovna, Zosimov'a Çzellikle 

de dÅn gece otele kadar gelip kendilerini ziyaret edişinden dolayı teşekkÅre koyulmuştu. 

"Nasıl?" diye sordu Raskolnikov telaşlı. "Zosimov gece de mi geldi size? Demek yolculuğun 

Åzerine siz de uyamadınız?" 

"Ah, Rodya, bunların hepsi saat ikiye kadar olup bitti. Dun-ya'yla evde de ikiden Çnce 

yattığımız olmaz..." 

270 

Raskolnikov birden kaslarını Öatıp, başını Çne eğerek: 

"Ona nasıl teşekkÅr edeceğimi doğrusu ben de bilemiyorum" dedi. "Para konusunu bir yana 

bırakalım." Zosimov'a dÇndÅ. "Bundan sÇz ettiğim iÖin beni bağışlamanızı rica ederim.,, ama 

sizin Çzel ilginize nasıl hak kazandığımı da doğrusu bilmiyorum. Yani anlayamıyorum... ve... 

ve bu benim ağrıma da gidiyor, ÖÅnkÅ anlaşılmaz bir durum bu: size dÅşÅncelerimi aÖıkÖa 

sÇylÅyorum..." 

Zosimov zoraki bir gÅlÅmsemeyle: 

"Sinirlenmeyin canım", dedi, "varsayın ki siz benim ilk has-tamsınız; bizde mesleğe yeni 

başlayanlar ilk hastalarını Çz Öo-cuklarıymış gibi severler, hatta kimileri bunlara aşık bile olun 

Bana gelince, doğrusu hasta yÇnÅnden pek zengin sayılmam." 

Raskolnikov, Razumihin'i gÇstererek: 

"Benden hakaret ve angaryadan başka hiÖbir şey gÇrmeyen şu adamdan ise hiÖ sÇz 

etmiyorum!" 

"Amma atıyor ha!" diye bağırdı Razumihin. "Bakıyorum bugÅn pek duygulusun!" 

Sezgisi biraz daha kuvvetli olsaydı, Razumihin, ortada duygululuk değil, hatta tam tersi bir 

durum olduğunu gÇrecekti. Avdotya Romanovna'nın ise gÇzÅnden kaÖmamıştı bu durum. 

Kardeşini bÅyÅk bir dikkatle ve kaygıyla izliyordu. 

Raskolnikov sabahtan beri ezberlemeye Öalıştığı bir dersi tekrarlar gibi: 

"Size gelince anneciğim", dedi, "sizden sÇz etmeye hele hiÖ cesaretim yok! DÅn burada benim 

dÇnÅşÅmÅ beklerken Öektiği-niz acıları ancak bugÅn birazcık olsun anlayabildim." 

Raskolnikov bunları sÇyledikten sonra, birden gÅlÅmseyerek, ama hiÖbir şey sÇylemeden 

ellerini kız kardeşine uzattı. Ama bu kez gÅlÅmsemesinde sahtelikten uzak bir duygu 

ışıldıyordu. DÅnya, mutlu, minnettar, sevinÖ iÖinde ağabeysinin ellerini tuttu, sımsı-cak sıktı. 

DÅnkÅ tartışmadan yana ilk kez sesleniyordu ağabeyi kendisine. İki kardeşin bu sÇzsÅz ve 

kesin barışmasını gÇren annenin yÅzÅ sevinÖ ve mutlulukla parladı. 

Her şeyi hemen bÅyÅten Razumihin, sandalyesi Åzerinde Öevik bir dÇnÅş yaparak: 

271 

"İşte ben onu bu yÅzden severim", dedi, "bÇyle davranışları vardır onun!..." 

Pulheriya Aleksandrovna da kendi kendine, "Ne gÅzel yapar bÇyle şeyleri!" diye dÅşÅndÅ. 

"Ne soylu coşkunlukları var! Nasıl da incelikle ve kolayca ÖÇzÅmleyiverdi kız kardeşi ile 

arasındaki anlaşmazlığı! Tam zamanında elini uzatıp iÖtenlikle bakıvermesi yetti... Hem 

gÇzleri ne gÅzel Çyle, bÅtÅn yÅzÅ ne gÅzel!.. Hatta, bir bakıma Dunya'dan bile gÅzel! Ama, 

Yarabbi, ÅstÅndekiler ne Çyle! Elbise diye giydiği şu şeylere bak! Afanasiy İvanoviÖ'in Öırağı 

Vasya'nın bile ÅstÅ bası ondan daha dÅzgÅndÅr! Ah, onu nasıl kucaklamak, sarılıp ağlamak 

istiyorum... Ama korkuyorum... Korkuyorum... Üyle bir hali var ki... Oysa nasıl da sevecen 

konuşuyor, ama ben korkuyorum! Peki, ama niÖin korkuyorum ben bÇyle?" 

Pulheriya Aleksandrovna dÅşÅncelerine burada ara verip:

"Ah, Rodyacığım", dedi "DuneÖka ile dÅn gece ne kadar mutsuz olduğumuzu bilemezsin! 

Şimdi artık her şey geÖip gittiğine ve yeniden mutlu olduğumuza gÇre, anlatabilirim. DÅşÅn 

ki, daha trenden iner inmez seni kucaklayabilmek iÖin doğruca buraya koşup geliyoruz, 

derken o kadına, bak kendisi de bura-daymış! GÅnaydın Nastasya!... Demez mi ki, ateşler 

iÖinde yatıp dururken, doktordan habersiz kalkıp sokağa Öıkmışsın!.. Sayıklamak bir 

durumdaymışsın ve seni aramaya gitmişler... Ne hale geldiğimizi var dÅşÅn! Aklına hemen 

teğmen PotanÖikov'un o tÅyler Årpertici ÇlÅmÅ geldi. Sen onu hatırlamazsın Rodya, babanın 

bir arkadaşıydı. O da tıpkı senin gibi ateşler iÖinde yatarken evden kaÖmış ve bir kuyuya 

dÅşmÅştÅ. Ancak ertesi gÅn Öıkarabildilerdi kendisini kuyudan... Bize gelince, kuşkusuz olayı 

biraz bÅyÅttÅk. Hemen Pyotr PetroviÖ! bulup, hiÖ değilse onun yardımıyla... äÅnkÅ biz burada 

yapayalnızız Rodya, kimsemiz yok..." 

Pulheriya Aleksandrovna bu sÇzleri acıklı bir sesle sÇylemiş, ama sonra hemen susmuştu. 

Susmuştu, ÖÅnkÅ "hepsi yeniden mutlu olmuşlardı" ama yine de Pyotr PetroviÖ'ten sÇz etmek 

hélé oldukÖa tehlikeli sayılırdı... Bunu hatırlamıştı. 

272 

"Evet... Evet... bÅtÅn bunlar, kuşkusuz Öok can sıkıcı şeyler..." diye mırıldandı Raskolnikov, 

ama Çylesine dalgın ve kendinde değil gibiydi ki bunları sÇylerken. DuneÖka şaşkın şaşkın 

baka-kalmıştı. Sonra gÅÖlÅkle hatırlamaya Öalışıyormuş gibi devam etti. Ve bir de şey..." 

lÅtfen anneciğim, ve sen DuneÖka, bu sabah size gelmek istemediğimi, sizin buraya germenizi 

beklediğimi 

sanmayın." 

"Ne diyorsun sen Rodya?" diye bağırdı Pulheriya Aleksandrovna; o da şaşırmıştı. 

"Sanki bir gÇrev yerine getirir gibi konuşuyor bizimle" diye dÅşÅndÅ DÅnya", barışması da, 

ÇzÅr dilemesi de, bir gÇrevi, yerine getirir gibi... ya da bir dersi tekrarlıyor sanki..." 

"Kalkar kalkmaz size gelmek istiyordum, ama şu gÇmlek... DÅn Nastasya'ya gÇmleğimdeki 

kanı yıkamasını sÇylemeyi unutmuşum... Bu yÅzden ancak şimdi giyinebildim." Pulheriya 

Aleksandrovna telaşlanarak: "Kan mı? Ne kanı?" diye sordu. 

"Telaşlanmayın, Çnemli bir şey değil. DÅn akşam sayıklayarak, kendimi bilmez bir halde 

dolaşırken, araba altında ezilmiş bir adama rastladım... Bir memur..." 

"Kendini bilmez bir halde mi..?" diye Razumihin onun sÇzÅnÅ kesti. "Ama her şeyi 

hatırlıyorsun..?" 

Raskolnikov bu soruya Çzel bir dikkatle cevap verdi: "Doğru... En ince ayrıntılarına kadar 

hatırlıyorum hem de... Ama oraya niÖin gittiğimi, bir davranışta niÖin bulunduğumu, bir sÇzÅ 

niÖin sÇylediğimi hatırlayamıyorum, nedenlerini aÖıklayamıyorum. .." 

"Bu Öok bilinen bir durumdur" diye Zosimov léfa karıştı. "Hareketlerin yerine getirilişi 

sayılacak ustalıkta, hatta kurnazlıktadır, ama hareketlerin yÇnetimi Öeşitli hastalıklı 

duygulardan kaynaklanır. DÅşe benzer bir durum yani..." 

"Beni deli sayması belki de benim iÖin daha iyi..." diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

DÅnya, Zosimov'a kaygıyla bakarak: 

"Ama sağlıklı olanların da bÇylesi davranışları yok mu?" dedi. 

273 

"Olmaz olur mu? Bu anlamda hepimiz bir parÖa deliyizdir. Şu kÅÖÅk farkla ki, "hastalar" 

bizden biraz daha delidirler. Burada bu kÅÖÅk noktanın altını Öizmek gerekir. Kusursuz 

insanlara gelince, doğrusu bunlar hemen hemen yok gibidir. Onbinde, belki de yÅzbinde bir 

rastlanır bÇylelerine, Åstelik de oldukÖa zayıf Çrnekler olarak..." 

Pek sevdiği konuda gevezeliğe başlayan Zosimov'un ağzından kaÖırıverdiği "deli" sÇzcÅğÅ 

herkesin yÅzÅnÅn buruşmasına yol aÖmıştı. Raskolnikov'sa dudaklarında hafif bir 

gÅlÅmsemeyle bÅtÅn bunlara aldırmıyormuş gibi dalgın dalgın oturuyordu. GerÖekte, bir 

şeyler dÅşÅnmekteydi. 

"Peki, şu ezilen adam ne oldu?" diye bağırdı Razumihin. "SÇzÅnÅ kestim, yarım kaldı!"

"Efendim?" dedi Raskolnikov uykudan uyanır gibi. "Ha... evet... Evine taşınmasına yardım 

ederken ÅstÅm başım kan iÖinde kaldı... Bu arada, anneciğim, dÅn akşam bağışlanmaz bir şey 

yaptım! GerÖekten hiÖ kendimde değildim... DÅn... bana gÇnderdiğiniz paranın hepsini... onun 

karısına verdim... Cenaze masrafları iÖin... Dul kaldı... veremli... acınası bir durumda... ÅÖ 

kÅÖÅk yetim... aÖlar... ey tamtakır... Bir de kızları var... Durumlarını gÇrseydiniz, belki siz de 

verirdiniz... Yine de, Çzellikle de bu parayı nasıl sağladığınızı bildiğime gÇre, bÇyle 

davranmaya hiÖ hakkım olmadığını itiraf ederim. Bir insanın yardıma kalkışması iÖin ilkin 

buna hakkı olması gerek. Yoksa, "Crevez, chiens, si vous n'etes pas contets!"* GÅlÅmsedi. 

"Üyle değil mi, DÅnya?" 

"Hayır", dedi DÅnya kesin bir tavırla, "hiÖ de Çyle değil!" 

"Sen de mi!?.. Kasten bÇyle sÇylÅyorsun!" Kardeşinin yÅzÅne neredeyse nefretle bakıyor, 

alayla gÅlÅmsÅyordu. "Aklıma gelmeliydi!... Doğrusu, ÇvÅlmeye değer, hem senin iÖin belki 

de daha iyi... İnsan bazen Çyle bir sınıra gelir ki, onu aşamaz, mutsuz olur; aşar, bu kez belki 

daha mutsuz olur...! Hem bÅtÅn bunlar Öok saÖma şeyler!.." Elinde olmadan coşup biraz fazla 

ileri gittiğini dÅşÅnerek sinirli sinirli ekledi. "Ben, sadece, anneciğim, beni bağışlamanızı 

dilemek istemiştim..." Kesik kesik konuşarak ve sertÖe bitirdi sÇzlerini. 

* (Aslında da Fransızca) "Hoşnut değilseniz, geberin, kÇpekler!" (äev.) 274. 

Annesi sevinmişti: 

"Tamam. Rodya! Senin yaptığın her şeyin doğru ve gÅzel olduğuna inanırım ben!" 

Raskolnikov'un dudakları tuhaf bir gÅlÅmsemeyle Öarpıldı: 

"Hayır, inanmayın!" 

Bir sessizlik oldu. BÅtÅn bu konuşmalarda, bu sessizlikte, bu barışmada, hatta bu ÇzÅr 

dilemede gergin bir şeyler vardı; herkes duyuyordu bunu. 

GÇzucuyla annesine ve kızkardeşine bakan Raskolnikov "Sanki korkuyorlar benden" diye 

dÅşÅndÅ. GerÖekten de suskunluk uzadıkÖa Pulheriya Aleksandrovna'nın Årkekliği artıyordu. 

, "Yokluklarında sanki seviyordum onları..." diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

Pulheriya Aleksandrovna birden yerinden fırlayarak: 

"Biliyor musun, Rodya", dedi, "Marfa Petrovna ÇldÅ..!" 

"Hangi Marfa Petrovna?" 

"Canım, Marfa Petrovna... SvidrigaylovaL Hani yazmıştım sana mektubumda..." 

"Ha... evet... hatırlıyorum... Demek ÇldÅ? GerÖekten mi?" Uykudan uyanır gibiydi 

Raskolnikov, birden canlanmıştı. "Neden ÇldÅ?" 

Pulheriya Aleksandrovna oğlunun gÇsterdiği ilgiden cesaretlenmişti; Öabuk Öabuk: 

"DÅşÅnsene..." dedi. "Birdenbire oluverdi. Hem de tam sana mektup yazdığım gÅn... Hatta 

tam mektubu yazdığım sırada... DÅşÅnsene... Sanırım o korkunÖ adam neden olmuş 

ÇlÅmÅne... KÇtÅ dÇvmÅş kadını!" 

Raskolnikov, Dunya'ya dÇnerek: 

"Hep bÇyle miydi yaşamları?" diye sordu. 

"Hayır, tam tersine. Karısına karşı her zaman sabırlı, hatta sevecendi. äoğu zaman karısının 

kaprislerini tam bir hoşgÇrÅyle karsılardı. Yedi yıl boyunca bu bÇyle sÅrdÅ... Derken işte 

birden sabrı tÅkenivermis..." 

275 

"Yedi yıl dayanabildiğine gÇre demek ki pek de Çyle korkunÖ bir adam değilmiş! DuneÖka, 

sanırım sen adamı haksız bulmuyorsun?" 

DuneÖka nerdeyse titreyerek: 

"Hayır, hayır!" dedi. "KorkunÖ biri o. Ondan daha korkuncunu dÅşÅnemem bile... Sonra 

kaslarını Öattı ve dÅşÅnceye daldı." "Olay sabahleyin olmuş" diye Pulheriya Aleksandrovna 

yine Öabuk Öabuk sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Olaydan sonra, Çğle yemeğini yer yemez, kente gitmek 

iÖin arabayı koşmalarını emretmiş... äÅnkÅ bÇylesi durumlarda hep kente gitmek gibi bir 

alışkanlığı varmış. SÇylediklerine gÇre, yemeğini bÅyÅk bir iştahla yemiş..."

"DÇvÅlmÅş olmasına rağmen mi?" 

"..Hep bÇyle yaparmış... Yemeğini yer yemez, kente geÖ kalmamak iÖin doğruca yıkanmaya 

gitmiş... Biliyor musun, belki de, yıkanarak kendini tedavi ediyordu..? Bir su kaynağı vardır 

onların orda, o da her gÅn bu kaynakta yıkanırmış... Ama o gÅn daha suya girer girmez, kalp 

krizinden oluvermiş!" 

Zosimov: . "Elbette!" dedi. 

"äok mu dÇvmÅş kocası?" 

"Farkeder mi?" dedi DÅnya. 

Raskolnikov sinirli sinirli: 

"Hımm! Ne diye aÖtınız bu saÖma konuyu anneciğim!" diye sÇylendi. 

"Ama, canım, ne konuşacağımı bilmiyorum ki!" sÇzleri dÇkÅldÅ Pulheriya Aleksandrovna'nın 

ağzından. 

Raskolnikov Öarpık bir gÅlÅmsemeyle: 

"Ne o" dedi, "yoksa korkuyor musunuz benden?" 

DÅnya doğruca kardeşinin gÇzlerinin iÖine bakarak: 

"Bak işte bu doğru!" dedi. "Annem merdivenleri Öıkarken, korkusundan haÖ bile Öıkardı." 

Raskolnikov'un yÅzÅ kramp girmiş gibi Öarpıldı. 

Pulheriya Aleksandrovna telaşla atıldı: 

"Ah, DÅnya, ne oluyorsun! LÅtfen gÅcenme, Rodya... DÅnya, niÖin bÇyle konuşuyorsun! 

Evet, ben, gerÖekten de buraya gelirken, yol boyunca trende hep kavuşmamızı, neler konuşup 

sÇyleşeceğimizi dÅşledim dtırdum... Ve Çyle mutluydum ki, yol nasıl tÅkendi, farkına bile 

varmadım! Ah, ne yapıyorum ben! Ben şimdi de mutluyum... Hayır DÅnya, yanılıyorsun! 

Sana kavuştuğum, seni gÇrdÅğÅm iÖin Çylesine mutluyum ki, Rodya..." 

"Yeter anne!" dedi Raskolnikov heyecanla. YÅzÅne bakmadan annesinin elini sıktı. "Daha 

oturup konuşacak bol zaman var ÇnÅmÅzde." 

Bunları sÇyledikten sonra birden şaşırdı, sapsarı kesildi: yine o bir sÅre Çnceki korkunÖ duygu 

ÇlÅmcÅl soğukluğuyla gelip .ÖÇkmÅştÅ iÖine; şu anda korkunÖ bir yalan sÇylediğini, oturup 

bol bol konuşmak şÇyle dursun, hiÖ kimseyle hiÖbir zaman hiÖbir şey konuşamayacağını 

anlamıştı. Üylesine acı verici bir dÅşÅnceydi ki bu, etkisi Çylesine gÅÖlÅydÅ ki, bir an kendini, 

her şeyi unuttu, yerinden kalkıp kimseye bakmadan odadan dışarı Öıktı. 

Razumihin onu kolundan yakalayarak: 

"Ne oluyorsun?" diye bağırdı. 

Raskolnikov yeniden iÖire girdi, yerine oturdu, sessizce Öevresine bakınmaya başladı, herkes 

kendisini şaşkınlıkla sÅzÅyordu. 

Birden, hiÖ kimsenin beklemediği bir anda: 

"Ne can sıkıcı insanlarsınız!" diye bağırdı. "Bir şeyler sÇyle-senize! Ne diye bÇyle oturup 

duruyorsunuz! Hadi/sÇyleyin bir-şeyler! Bir şeyler konuşalım... Toplanıp bir araya geldik, 

ama susuyoruz... Hadi, bir şeyler..." 

Pulheriya Aleksandrovna Åst Åste haÖ Öıkararak: 

"Tanrıya şÅkÅr!" dedi. "Yine dÅn geceki hallerine girecek sanmıştım..." 

Avdotya Romanovna kuşkulu kuşkulu: 

"Neyin var Rodya?" diye sordu. 

"HiÖbir şey..." Birden gÅlÅmsedi. "Aklıma birşey geldi de..." 

Zosimov divandan kalkarak: 

276 

277 

"Eh, madem hiÖbir stey, Çyleyse iyi... Ben de sanmıştım ki..." diye mırıldandı. "Neyse, benim 

artık gitmem gerek... Belki yine uğrarım... Tabii eğer yerinde bulabilirsem..." 

Odadakileri selamlayarak Öıktı. 

Pulheriya Aleksandrovna:

"Ne iyi adam!" diye mırıldandı. 

Raskolnikov birden: 

"Evet, Öok iyi, bilgili, akıllı, olağanÅstÅ bir adam...." dedi. O ana dek onda gÇrÅlmemiş bir 

canlılıkla, Öabuk Öabuk konuşuyordu. Kendisiyle hastalanmazdan Çnce de karşılaşmıştım, ama 

nerede olduğunu hatırlayamıyorum... Herhalde bir yerlerde... Bakın bu da iyi bir adamdır! 

"Başıyla Razumihin'! gÇsterdi, sonra Dunya'ya dÇnerek." Nasıl, DÅnya, hoşuna gidiyor mu 

Razumihin?" diye sordu ve birden gÅlmeye başladı. 

"Evet, Öok", dedi DÅnya. 

MÅthiş utanan ve kıpkırmızı kesilen Razumihin: 

"Of, amma saÖma adamsın ha!" dedi ve sandalyesinden kalktı. 

Pulheriya Aleksandrovna gÅlÅmsedi. Raskolnikov'sa gÅrÅltÅlÅ bir kahkaha, atarak: 

"Nereye bÇyle?" dedi. 

"Ben de gidiyorum... İşim var." 

"HiÖbir isin yok. Otur oturduğun yerde! Zosimov gitti, senin de gitmen gerekti! Hayır, 

gitme... Saat kaÖ? On iki oldu mu? O ne gÅzel saat Çyle DÅnya! Ne diye sustunuz yine? Hep 

ben konuşuyorum!.." 

"Marla Petrovna'nın armağanı", dedi DÅnya. 

"Ve Öok pahalı bir saat", diye ekledi Pulheriya Aleksandrovna. 

"Ne bÅyÅk Çyle! Pek kadın saatine benzemiyor!" 

"Ben bÇylesin! seviyorum." 

"Demek nişanlısının armağanı değil", diye dÅşÅndÅ Razumihin ve nedense sevindi. 

Raskolnikov: 

"Oysa ben Lujin'in armağanı sanmıştım", dedi. 

278 

"Hayır, Lujin daha DuneÖka'ya hiÖbir şey armağan etmedi." "A-a-a! Hatırlıyor musunuz, 

anneciğim, bir zamanlar éşık olmuştum ve ben de evlenecektim?" 

Annesine bakarak sÇylediği bu sÇzler Çylesine beklenmedik, ses tonu Çylesine tuhaftı ki, 

Pulheriya Aleksandrovna Öok şaşırdı; bir DuneÖka'ya, bir'Razumihin'e bakarak: "Ah, canım, 

evet!" dedi. 

"Hımm! Evet! Size bunu nasıl anlatsam? Kendim bile Öok az hatırlayabiliyorum. Hastalıklı 

bir kızcağızdı..." Raskolnikov yine dalgınmış gibiydi, gÇzleri yerde sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Hem 

de esaslı hastaydı. Yoksullara sadaka vermeyi sever ve hep manastıra kapanmayı dÅşlerdi. 

Hatta bir gÅn bana bundan sÇz ederken gÇzÅnden yaşlar boşanmıştı... Evet, evet... 

Hatırlıyorum... äok iyi hatırlıyorum... äirkince bir kızdı. Doğrusu, ona niÖin tutulduğumu da 

bilmiyorum... Belki de hep hasta olduğu iÖin... Hastalığının ÅstÅne bir de topal ya da kambur 

olsaydı, sanırım, onu daha da severdim... (Dalgın> gÅlÅmsedi) Bir tÅr bahar sarhoşluğuydu..." 

DÅnya heyecanla: 

"Hayır, bu yalnızca bir bahar sarhoşluğu değildi", dedi. Raskolnikov gergin bir dikkatle baktı 

kızkardeşine, ama onu ya duymamıştı ya da duymuş ama sÇzlerini anlamamıştı. Sonra derin 

bir dalgınlık iÖinde kalkıp annesini ÇptÅ, yeniden yerine oturdu. 

Pulheriya Aleksandrovna duygulanmıştı: "Sen onu hélé seviyorsun!" dedi. 

"Onu mu? Simdi de mi? Ha, evet... Siz ondan sÇz ediyorsunuz! Hayır! Şimdi bÅtÅn bunlar bir 

başka dÅnyaya ait şeyler... Hem de ne zamandan beri... Aslında Öevresindeki her şey sanki 

buralara ait şeyler değilmiş gibi..." Odadaki herkese dikkatle baktı. 

"Sizler de Çyle... Binlerce verstlik bir uzaklıktan bakıyor gibiyim size... İyi ama ne demeye 

bunlardan sÇz ediyoruz şimdi? Ve siz niÖin soruşturup duruyorsunuz?" 

281 

Can sıkıntısıyla sÇylediği bu son sÇzlerden sonra sustu, tırnaklarını kemirerek yeniden 

dÅşÅnceye daldı. Odanın ağır sessizliğini Pulheriya Aleksandrovna bozdu. Birden:

"Ne kÖtÑ bir odan var, Rodya?" dedi. "Oda değil bir mezar sanki! Eminim, sen biraz da bu 

odadan dolayı bÖyle melankolik oldun..." 

Raskolnikov dalgın dalgın: 

"Oda?..." dedi. "Ha, evet... Odanın da Åok payı var tabii... Bunu ben de dÑşÑndÑm..." Sonra 

birden tuhaf tuhaf gÑlÑmseyerek ekledi. "Şu anda sÖylediğiniz şeyin ne şaşılası bir dÑşÑnce 

olduğunu bir bilseydiniz anneciğim!" 

Biraz daha geÅseydi, bu topluluk, bu ana, oğul, kardeş gÖrÑşmesi, bu iÅten aile sÖyleşisi, 

herhangi bir şey konuşmanın kesin olarak imkânsızlaşması yÑzÑnden Raskolnikov iÅin artık 

dayanılmaz bir hal alacaktı. Ancak, şu ya da bu biÅimde ÅÖzÑlmesi gereken, ama bugÑn 

ÅÖzÑlmesi gereken, ertelenemez bir sorun vardı. Bu sabah, daha yataktan kalktığında bÖyle 

karar vermişti Raskolnikov. İşte şu anda, bir kurtuluş gibi bu sorunun varlığına seviniyordu. 

Ciddi, kupkuru bir sesle: 

"Bak, DÑnya", dedi, "dÑn iÅin tabi senden ÖzÑr diliyorum. Ama temelde dÑşÑncelerimden, 

caymadığımı sana hatırlatmayı da borÅ bilirim. Ya ben, ya Lujin! Ben alÅaksam alÅağım, .ama 

sen olmamalısın. Birimizin olması yeter. Eğer Lujin'le evlenirsen, bir daha benim kardeşim 

değilsin." 

Pulheriya Aleksandrovna acılı bir sesle haykırdı: "Rodya, Rodya! Ama bÑtÑn bunlar yine dÑn 

akşamki şeyler! Ve niÅin durmadan kendine alÅak deyip duruyorsun? Dayanamıyorum buna! 

DÑn de aynı şeyi yapmıştın." 

"Ağabey", dedi DÑnya, tıpkı onunki gibi ciddi kupkuru bir sesle. "Bu konuda bir yerde 

yanılıyorsun. DÑn gece uzun uzadı-ya dÑşÑndÑm ve nerede yanıldığını buldum. Sorun su: 

sanırım sen benim birileri iÅin kendimi feda ettiğimi dÑşÑnÑyorsun. Bu hiÅ de bÖyle değil. 

Ben kendim iÅin evleniyorum, ÅÑnkÑ kendimde gÑÅ durumdayım: ama evlliliğimin 

yakınlarıma bir yararı 

282 

dokunursa, bundan hiÅ kuşkusuz hoşnut olurum. Ne var ki beni bu kararı almaya iten ana 

neden bu değil..." 

Raskolnikov Öfkesinden, tırnaklarını, kemirerek, "Yalan sÖylÑyor!" diye dÑşÑndÑ. "Ne de 

kibirli! Bu işi bize iyilik etmek iÅin yaptığını itiraf etmiyor! Ah sizi aşağılık insanlar! Nefret 

eder gibi . seviyorlar... Ah, hepsinden nasıl da tiksiniyorum!" 

"Kısacası", diye devam etti DÑnya, "ben Pyotr Petrovic'le evleniyorum., ÅÑnkÑ, iki kÖtÑden 

daha az kÖtÑ olanı seÅiyorum. Benden beklediği her şeyi dÑrÑstlÑkle yerine getirmek 

niyetindeyim, bÖylece de, onu aldatmış olmayacağım... İyi ama niÅin gÑlÑyorsun?" 

Dunya'nın gÖzlerinde Öfke kıvılcımları tutuştu. "Demek", dedi Raskolnikov zehir gibi bir 

gÑlÑmseyişle, "senden beklediği her şeyi yerine getireceksin?" 

"Belli bir ÖlÅÑye kadar, Pyotr PetroviÅ'in beni isteyiş biÅiminden, bu konuda tuttuğu yoldan, 

ona gerekli olan şeyleri hemen anladım. Kuskusuz kendine değer veriyor, hatta belki biraz 

fazla değer veriyor, ama Öyle umuyorum ki, bana da bir değer veriyor. Yine niye gÑldÑn?" 

"Ya sen niÅin Öyle kıpkırmızı kesildin? Yalan sÖylÑyorsun kardeşciğim, bile bile yalan 

sÖylÑyorsun, yalnızca dÑşÑncelerim bana kabul ettirebilmek iÅin ve yalnızca o kadın inadın 

yÑzÑnden yalan sÖylÑyorsun!.. Sen Lujin'e saygı duyamazsın: Beıı onu gÖrdÑm, onunla 

konuştum. Demek oluyor ki sen kendini para iÅin satıyorsun ve demek oluyor ki, sÖyle ya da 

bÖyle aşağılık bir davranış iÅindesin. Ama hiÅ değilse hâlâ kızarabiliyor olmana sevindim!." 

BÑtÑn soğukkanlılığını yitiren DÑnya: 

"Hayır, yalan sÖylemiyorum!" diye bağırdı. "Bana değer verdiğine inanmasaydım, onunla 

evlenmezdim; ona saygı duyacağıma kesinlikle inanmasam yine onunla evlermıezdim. 

Bereket versin onun bana değer verdiğine hem de daha bugÑnden, inanabilirim. Ve bÖyle bir 

evlilik hiÅ de alÅaklık değildir! BÖyle bir evlilik alÅaklık olsaydı, yani sen haklı olsaydın bile, 

benimle bÖyle konuşman acımasızlık değil mi? Neden, belki kendinde de

283 

bulunmayan bir kahramanlık bekliyorsun benden? Bu despotluktur, zorbalıktır! Benim bu 

davranışımdan zarar gÖren biri varsa o da benim... Daha kimseyi ÖldÑrmÑş değilim! Rodya! 

Bana niÅin Öyle bakıyorsun? Neden Öyle sapsarı kesildin? Rodya, neyin var? Rodya, canım!." 

Pulheriya AleksandrÖvna: 

"Aman Tanrım! Sonunda Åocuğu bayılacak hale getirdin!" diye bağırdı. 

"Yok... bir şeyim yok... saÅma!... Biraz başım dÖndÑ, o kadar." Bayılma falan değil... Bir 

bayılmadır tutturmuşsunuz!.. Han! Evet... Ne diyecektim..? Ha... Nasıl inanabilirsin, ona saygı 

gÖstereceğine onun da sana değer verdiğine? BÖyle sÖylemiştin, değil mi? Sanırım, hem de 

daha bugÑnden, demiştin? Yoksa yanlış mı duydum?" 

"Anneciğim, Pyotr PetroviÅ'in mektubunu gÖstersenize ağabeyime." 

Pulheriya AleksandrÖvna titreyen ellerle mektubu uzattı. Raskolnikov merakla mektubu aldı. 

Ama aÅmadan Önce, birden şaşkınlık iÅinde DuneÅka'ya baktı. Aklına yeni gelen bir 

dÑşÑnceyle şaşırmış gibiydi; ağır ağır: 

"Tuhaf!" dedi. "Ne demeye bÖyle Åırpınıp duruyorum? BÑtÑn bu bağırış Åağırışlar ne iÅin? 

Kiminle istiyorsan, evlen!" 

Kendi kendine konuşur gibi sÖylemişti bu sÖzleri, ama yÑksek sesle sÖylemişti; şaşırmış gibi 

bir sÑre kızkardeşine bakakal-mıştı. 

YÑzÑnde aynı şaşkınlık anlatımıyla sonunda mektubu aÅtı; ağır ağır, dikkatle okumaya 

başladı. İki kez okudu. Pulheriya AleksandrÖvna son derece tedirgindi; yalnız o değil, herkes 

bir-şeyler bekler gibiydi. 

"Şaşılacak şey doğrusu..." dedi Özel olarak kimseye seslenmeden; kÑÅÑk bir duraksamadan 

sonra mektubu annesine verdi. "Davalara giriyor, avukat konuşması da... Havalı, ama nasıl da 

cahilce yazıyor!" 

Herkes oturduğu yerde kıpırdandı; bu hiÅ beklemedikleri bir şeydi. 

284 

Razumihin kesik kesik: 

"Hepsi bÖyle yazar onların", dedi. 

"Sen de okudun mu?" 


Pulheriya AleksandrÖvna, utanmış. 

"Biz gÖsterdik Rodyacığım", dedi, "bu sabah danışmak istedik..." 

Razumihin onun sÖzÑnÑ kesti: 

"Mahkeme ağzı... Mahkeme kağıtları hâlâ hep bÖyle yazılır..." 

"Mahkeme ağzı mı? Evet tam da Öyle... Ne pek Öyle cahilce, ne de fazla edebi... İşadamı 

ağzı!" 

Ağabeyinin takındığı bu yeni tavırdan biraz alınan Avdotya Romanovna: 

"Pyotr PetroviÅ de gizlemiyor iyi bir Öğrenim gÖrmediğini", dedi, "hatta kendi kendini 

yetiştirmiş olduğu iÅin, ÖvÑnÑyor." 

"Eğer ÖvÑnÑyorsa, haksız sayılmaz. Zaten ben de buna karşı Åıkıyor değilim. Ama sen, 

kardeşim, koca mektuptan dura dura yalnız biÅem konusu Ñzerinde durduğum ve bÖyle sudan 

gÖrÑşler ileri sÑrdÑğÑm iÅin sanırım bana kızdın; bÖyle ıvır zıvır şeylerden sÖz etmemi de, sırf 

seni kızdırmak istememle aÅıklı-yorsundur... Ama değil. BiÅem konusunda şu anda hiÅ de 

gereksiz sayılmayacak bir şey geldi aklıma: "SuÅu kendinizde aramanız" diye bir cÑmlesi var. 

ãzellikle konulmuş, aÅık, anlamlı bir cÑmle... Bir de gÖzdağı var, ben gelirsem, kalkıp 

gidecekmiş... Bu gÖzdağının, eğer uysallıkla sÖzlerini dinlemezseniz, Ñstelik de sizleri tâ 

buraya, Petersburg'a kadar Åağırmışken, ikinizi de bir başınıza bırakacağı korkutmasından bir 

farkı var mı? Lujin'i yazdığı bu sÖzleri, diyelim şu adam yazsaydı (başıyla Razumi-hin'i 

gÖsterdi), ya da Zosimov yazsaydı, ya da iÅimizden herhangi biri yazsaydı, yine bÖyle 

kızabilir miydik?"

DuneÅka canlanarak: 

Hayır", dedi, 1'bu dÑşÑncelerin son derece safÅa dile getirildiğini ve Pyotr PetroviÅ'in belki de 

yazma konusunda bir usta oimadığını Åok iyi anlamış bulunuyorum. DÑşÑncelerine hak 

veriyorum. Oysa ben sanıyordum ki..." 

285 

"Mahkeme ağzıyla yazılmış. Mahkeme ağzıyla da başka tÑrlÑ yazmak mÑmkÑn değildir. 

Belki onun istediğinden biraz daha kaba olmuş... Aslında, sanırım, seni biraz hayal kırıklığına 

uğratacağım: bu mektupta bir şey daha var, bir karaÅalma... åstelik de epey alÅakÅa... Ben 

dÑn paraları veremli bir kadına, zavallı bir dula, "cenaze masrafı bahanesiyle" değil, dÑpedÑz 

cenaze masrafı olarak verdim. Sonra, yine onun yazdığı gibi, "uygunsuz yoldaki kızma" değil, 

(ki kızı ÖmrÑmde ilk kez o gÑn, orada gÖrÑyordum), doğrudan doğruya dul kadının kendine 

verdim. Ben bÑtÑn bunlardan, bana karaÅalmak ve sizinle aramı aÅmak gibi fazla acelece bir 

istek gÖrÑyorum. Tabii yine mahkeme ağzıyla, yani amacını biraz fazlaca aÅığa vuran bir ağız 

ve fazla saf bir acelecilikle... Akıllı bir adam, ama akıllıca davranabilmek iÅin yalnızca akıl 

yetmiyor. BÑtÑn bunlar bize onun portresini Åiziyor... Ve ben... onun sana fazlaca değer 

verdiğini sanmıyorum. Bunları sana ÖğÑt olsun diye sÖylÑyorum, ÅÑnkÑ iÅtenlikle senin 

iyiliğini istiyorum..." 

DÑnya karşılık vermedi, kararını tâ ne zaman vermişti o, hele bir akşam olsundu... 

Oğlunun sÖzlerine birdenbire sinen bu resmi tondan tedirginliği daha da artan Pulheriya 

Aleksandrovna: 

"Peki, senin kararın ne Rodya?" diye sordu. 

"Ne, 'karar'ı?" 

"Pyotr PetroviÅ senin gelmemeni, gelirsen kendisinin gideceğini yazıyor... Bu durumda 

sen...nasıl davranacaksın?" 

"Bu konuda karar vermek bana dÑşmez. Eğer Pyotr Petro-viÅ'in isteğini aşağılatıcı 

bulmuyorsanız, ilkin size dÑşer, sonra yine bu isteği aşağılatıcı bulmuyorsa, Dunya'ya 

dÑşer..." Durdu, kupkuru bir sesle ekledi. "Bana gelince, sizin iÅin en uygunu nasılsa, Öyle 

davranırım." 

"DuneÅka kararını verdi bile", dedi Pulheriya Aleksandrovna Åabuk Åabuk. "Ben de tÑmÑyle 

ona katılıyorum." 

"Bizdeki bu gÖrÑşmede senin de ne olursa olsun bulunmanı rica etmeye karar vermiştim 

Rodya", dedi DÑnya. "Bu konuda Åok ısrarlıyım. Gelecek misin?" 

286 

"Geleceğim." 

DÑnya, Razumihin'e dÖnerek: 

"Akşam saat sekizde sizin de bizde bulunmanızı rica edeceğim" dedi. "Anne, ben onu da 

Åağırıyorum." 

"Üok gÑzel yapıyorsun DuneÅka! Nasıl karar verdiyseniz, Öyle olsun! Doğrusu Åok 

hafifledim; yalandan, yapmacıktan hiÅ hoşlanmam... GerÅeği olduğu gibi sÖylememiz Åok 

daha iyi olacak... Şimdi artık ister gÑcen, ister gÑcenme Pyotr PetroviÅ!" 

IV 

Bu sırada kapı usulca aÅıldı ve odaya Ñrkek Ñrkek Åevresine bakınarak genÅ bir kız girdi. 

Hepsi birden şaşkınlıkla ve ilgiyle ona dÖndÑler. Raskolnikov Önce tanıyamadı kızı. Sofya 

Semyo-novna Marmeladova idi bu. DÑn kendisini ilk kez gÖrdÑğÑnde, ortam Öyle bir ortamdı, 

koşullar Öyleydi ki, hatta kızın ÑstÑnde Öyle bir elbise vardı ki, belleğinde bambaşka bir yÑzÑn 

hayali kalmıştı. Şu anda karsısında duransa, gÖsterişsiz, hatta yoksulca giyimli, Åok genÅ, 

nerdeyse bir kız Åocuğunu andıran genÅ bir-kızdı. Davranışları ince, gÖsterişten uzaktı. 

Tertemiz yÑzÑnde hafif korku izi vardı. Üok sade, gÑndelik bir elbiseyle, modası geÅmiş, eski 

bir şapka giymişti. Yalnız, elinde yine o şemsiyesi vardı. Birdenbire kalabalık bir odayla

karşılaşınca, utanmanın da Çtesinde bÅsbÅtÅn şaşırdı, kÅÖÅk bir Öocuk gibi ÅrktÅ, hatta gerisin 

geri odadan Öıkmaya davrandı. 

• "Ah, siz misiniz!" dedi Raskolnikov bÅyÅk bir şaşkınlıkla, sonra kendisi de utandı. 

, Birden annesiyle kızkardeşinin, Lujin'in mektubundan "uygunsuz" bir kız Åzerine bir şeyler 

bildiklerini hatırladı. Daha Şimdi Lujin'in karaÖalmalarına karşı Öıkmış, kızı ilk kez o gÅn 

gÇrdÅğÅnÅ sÇylemişti, oysa su anda kız birdenbire odasına giriyordu. Üte yandan, "uygunsuz 

yolda" ifadesine hiÖ karşı Öıkmadığı aklına geldi. BÅtÅn bunlar bulanık bir biÖimde ve bir 

anda gelip geÖmişti kafasından. Ama dikkatlice bakınca kızcağızın aÖması bir durumda 

olduğunu gÇrdÅ, Çylesine acınasıydı ki hali, 

287 

Raskolnikov'un yÅreği sızladı. Hele kızın korkudan gerileyip odadan Öıkacak gibi olduğunu 

gÇrÅnce, bir anda sanki altÅst oldu. 

"Sizi hiÖ beklemiyordum", dedi, gÇzleriyle onu durdurmaya Öalışarak. " LÅtfen oturmaz 

mısınız? Herhalde Katerina İvanovna gÇnderdi sizi... Oraya değil, lÅtfen, şuraya buyrun..." 

Sonya iÖeri girdiği sırada odadaki ÅÖ iskemleden, kapının hemen yanındakinde oturmakta 

olan Razumihin, kızın iÖeri girebilmesi iÖin yerinden hafifÖe doğrulmuştu. Raskolnikov kıza 

Ünce divanda Zosimov'un oturduğu yeri gÇstermişti, aynı zamanda yatak olarak kullandığı 

divanın biraz fazla samimi olabileceğini unutmuştu, sonra hemen Razumihin'in iskemlesini 

gÇsterdi. 

"Sen de şuraya otur", dedi Razumihin'e, Zosimov'un yerini gÇstererek. 

Sonya korkudan titrercesine oturdu, sonra Årkek Årkek iki kadına baktı. Nasıl olup da bunlarla 

aynı odada oturabildiğine şaşıyor gibiydi. Bu dÅşÅnceyle birden Çylesine ÅrktÅ ki, hemen 

ayağa kalktı, doğruca Raskolnikov'a dÇnerek: 

"Ben... size... şÇyle, bir dakika iÖin uğramıştım..." diye kekeledi. "Rahatsız ettiğim iÖin, 

bağışlayın. Katerina İvanovna gÇnderdi beni, başka kimsesi yoktu gÇnderecek... Katerina 

İvanovna yarın sabah bize Çğle yemeğine... yani, yarın sabah Mitrofan kilisesinde yapılacak 

sabah duasına, sonra da bize... yani ona, Çğle yemeğine buyurmanızı rica etmemi istedi 

benden... Bu onuru bizden esirgememenizi!... size iletmemi emretti." Sonra kekeleyerek sustu. 

Raskolnikov hafifÖe yerinden doğruldu, o da kekeleyerek: "Muhakkak... muhakkak gelmeye 

Öalışacağım..." dedi; sÇzlerini tamamlayamamıştı. "LÅtfen oturur musunuz, sizinle konuşmam 

gerek. Bilmiyorum, belki de aceleniz var, lÅtfedip bana iki dakikanızı verebilir misiniz?.." 

Kıza sandalyesini gÇsterdi; Sonya yeniden oturdu, sonra yeniden Årkek, şaşkın bakışlarla iki 

kadına şÇyle bir gÇz attı, bakışlarını yere indirdi. 

Raskolnikov'un solgun yÅzÅ kıpkırmızı kesilmişti, altÅst olmuş gibiydi, gÇzleri alev alev 

yanıyordu. Sert ve karsı konulmaz bir tavırla: 

"Bu, anneciğim", dedi, "dÅn gece gÇzÅmÅn ÇnÅnde bir arabanın altında kalarak Çlen zavallı 

Marmeladov'un kızı Sonya Semyonovna Marmeladova'dır... Kendisinden size sÇz etmiştim..." 

Pulheriya Aleksandrovna, Sonya'ya baktı, hafifÖe gÇzlerim kırpıştırdı. Rodya'nın ısrarlı ve 

meydan okuyucu bakışlarından duyduğu şaşkınlığa rağmen, kendisim bu zevkten mahrum 

edememişti. DuneÖka'ya gelince, gÇzlerini zavallı kızcağızın Åzerine dikmiş, şaşkınlıkla ama 

bÅyÅk bir ciddiyetle ona bakıyordu. Sonya, Raskolnikov'un kendisini tanıtma sÇzleri Åzerine 

gÇzlerini yerden kaldırmak istediyse de, eskisinden daha Öok utandı. 

Raskolnikov kıza dÇnerek, Öabuk Öabuk. 

"BugÅnkÅ işleri soracaktım size..." dedi. "Kimse rahatsız etmedi ya sizi? Polis, Çrneğin..." 

• "Hayır, bir terslik olmadı... Zaten ÇlÅmÅn neden olduğu apaÖık ortada... Kimse rahatsız 

etmedi... Yalnız apartman komşularının biraz canları sıkıldı." 

"NiÖin?" 

"Cenaze uzun sÅre kalıyor diye... Havalar sıcak... koku... BugÅn akşam duasından sonra 

mezarlığa gÇtÅrÅlecek, yarına kadar da mezarlık kilisesinde kalacak. Katerina İvanovna Çnce 

razı olmadı, ama başka Öaresi olmadığını gÇrÅnce..."

"Demek bugÅn kaldırılıyor?" 

"Katerina İvanovna, yarın kilisedeki tÇreni onurlandırmanızı, sonra da eve, yas yemeğine 

buyurmanızı rica ediyor." 

"Yas yemeği mi veriyor Katerina İvanovna?" 

"Evet, kahvaltı gibi bir şey... DÅnkÅ yardımınız iÖin size teşekkÅr etmemi sÇyledi... Sakın 

unutma, dedi... Siz olmasaydınız, hiÖbir şey yapamazdık, cenazeyi bile gÇmdÅremezdik." 

Birden hem dudağı, hem Öenesi titremeye başladı, ama kendini tuttu ve yeniden gÇzlerini yere 

indirdi. 

288 

289 

Konuşurken RaskÇlnikov onu dikkatle incelemişti. Son derece zayıf, solgun bir yÅzÅ vardı; 

burnu kÅÖÅcÅk ve sivriydi, Öenesi de Çyle... äizgileri pek de dÅzgÅn olmayan bir yÅzdÅ bu. 

GÅzel bile denemezdi bu yÅze. Ama mavi gÇzleri Çylesine aydınlık, hele canlılıkla baktığı 

zaman yÅzÅ Çylesine gÅzel ve temizdi ki, insanı ister istemez kendine Öekiyordu. Sonra bu 

yÅzde, yalnız yÅzde de değil, kızın bÅtÅn gÇrÅnÅşÅnde, insanın son derece ilgisini Öeken bir 

Çzellik vardı: onsekiz yaşında olmasına karşın, neredeyse bir kız Öocuğu gibi gÇrÅnÅyordu; 

hatta bu durum onun kimi hareketlerinde gÅlÅnÖ bir biÖimde kendini gÇsteriyordu. 

Raskolnikov konuşmayı sÅrdÅrmekte direterek: 

"Ama", dedi, "Katerina İvanovna o kadarcık bir parayla bÅtÅn bu işleri nasıl halledebildi? Bir 

de yemek..?" 

"Tabut Öok sade olacak... Her şey sade olacak... Onun iÖin fazla harcama gerekmeyecek... 

Katerina İvanovna ile hesapladık, yas yemeği iÖin de bir şeyler kalıyor... Katerina İvanovna 

yemek vermeyi Öok istiyor... Hem bunsuz olmaz ki... Onun iÖin de bir avuntu... Nasıl bir insan 

olduğunu siz de biliyorsunuz..." 

"Anlıyorum... Anlıyorum... Elbette... Ne o, odama mı bakıyorsunuz? Annem de bir tabuta 

benzediğini sÇylÅyor." 

"DÅn elinizde avucunuzda ne varsa bize verdiniz", dedi Son-ya: Öabuk Öabuk ve gÅÖlÅ bir 

fısıltıyla sÇylemişti bunları. GÇzlerini yeniden yere indirmiş, dudağıyla Öenesi yeniden 

titremeye başlamıştı. Daha odaya girdiği anda şaşıp kalmıştı Raskolni-kov'un iÖinde 

bulunduğu yoksulluğa, ve şu anda bu sÇzler elinde olmadan ağzından dÇkÅlÅvermişti. 

Bir sessizlik oldu. Dunya'nın gÇzleri ışıl ısıldı, Puiheriya Aleksandrovna bile Sonya'ya 

sevecenlikle bakıyordu. 

"Rodya", dedi yerinden kalkarak, "Çğle yemeğini herhalde birlikte yiyeceğiz. Dunya'cığım, 

hadi gidelim... Rodya, sen de biraz Öıkıp dolaşsan, sonra da dinlensen... Akşam bize 

olabildiğince erken gel. Seni biraz yorduğumuzdan korkuyorum da..." 

Raskolnikov da yerinden kalkarak: 

"Evet, evet... Gelirim" dedi aceleyle. "Aslında işim de var..." 

290 

."Ne yani, ayrı ayrı mı yemek yiyeceksiniz?" diye bağırdı Razumihin; Raskolnikov'a 

şaşkınlıkla bakıyordu. "Ne yapıyorsun sen allahaşkına?" 

"Evet, evet, gelirim... Muhakkak... Muhakkak gelirim... Razumihin, sen biraz burada 

kalsana... Şimdilik herhalde kendisi size gerekli değil anneciğim? Yoksa onu elinizden almış 

mı oluyorum?" 

"Yo, hayır, hayır! Dmitriy ProkofiÖ, yemeğe gelme lÅtfunu bizden esirgemeyeceksiniz, değil 

mi?" 

"LÅtfen", dedi Dunya'da, "bekliyoruz." 

Razumihin, yÅzÅ ısıl ışıl, saygıyla eğilip selam verdi. Bir an, hepsi de tuhaf bir utangaÖlık 

duydular. 

"HoşÖakal, Rodya daha doğrusu tekrar gÇrÅşÅnceye kadar; şu "hoşÖakaF'ı sevmiyorum. 

HoşÖakal,Nastasya, ah, yine "hoş-Öakal" dedim!.."

Puiheriya Aleksandrovna Sonya'yı da selamlamak istiyordu, ama nedense yapamadı ve telaşla 

odadan Öıktı. 

DÅnya ise, sırasını beklermiş gibi, annesinin ardı sıra Son-ya'nın ÇnÅnden geÖerken, dikkatli, 

sevecen, iÖten bir selam verdi. SoneÖka şaşırdı; telaşlı, Årkek, selama karşılık verdi. Avdotya 

Romanovna'nın dikkat, ve inceliğinden acı duymuşÖasına yÅzÅnde hastalıklı bir duygunun 

gÇlgeleri dolaştı. 

Raskolnikov aralıktan bağırdı. 

"HoşÖakal, DÅnya! Elini versene!" 

DÅnya sevecen, biraz da utanarak dÇndÅ: 

"Az Çnce verdim ya, unuttun mu?" 

"Olsun, bir daha ver!" 

Ve kızkardeşinin kÅÖÅcÅk parmaklarını kuvvetle sıktı. Dıın-ya gÅlÅmsedi, yÅzÅ 

pembeleşmişti, Öabucak elini kurtarıp nedenini bilmediği bir sevinÖle dolu, annesinin ardı sıra 

seğirtti. 

Raskolnikov odaya dÇnÅnce Sonya'ya sevinÖle bakarak: 

"äok gÅzel!" dedi. "Tanrı ÇlÅleri bağışlasın, dirilere uzun 

ÇmÅr versin! Üyle değil mi? Üyle değil mi? SÇyleyin, Çyle değil mi?" 

291 

Sonya şaşkınlıkla; onun birdenbire sevinÖle aydınlanan yÅzÅne bakıyordu; Raskolnikov hiÖbir 

şey sÇylemeden, ona bir sÅre dikkatle baktı; birden, rahmetli babasının onun Åzerine anlattığı 

şeyleri hatırlayıvermişti... 

Pulheriya Aleksahdrovna daha sokağa Öıkar Öıkmaz konuşmaya başlamıştı: 

"Aman Tanrım, DuneÖka, Öıkmakla ne iyi ettik! Sanki hafif-leyiverdim! DÅn akşam, 

trendeyken, oğlumun yanından Öıkınca sevineceğim aklıma gelir miydi hiÖ?" 

"SÇyledim ya size anneciğim, hélé hasta kendisi. GerÖekten gÇrmÅyor musunuz bunu? Belki 

de bizim yÅzÅmÅzden Öektiği acılarla bÇyle oldu? HoşgÇrÅlÅ olmamız ve onu bağışlamamız 

gerek." 

Pulheriya Aleksandrovna onun sÇzÅnÅ keserek, ateşli, sinirli • bir şekilde: 

"Ama sen hiÖ de hoşgÇrÅlÅ değildin!" dedi, "Biliyor musun DÅnya, demin ikinize şÇyle 

baktım da birbirinizin tıpkısısınız... Hem yalnızca yÅzÅnÅz değil, huylarınız da... İkiniz de 

melankoliksiniz, ikiniz de yÅzÅgÅlmez ve ateşlisiniz, ikiniz de gururlu ve ikiniz de temiz 

yÅreklisiniz... Onun bencil olması mÅmkÅn mÅ, DuneÖka, ha? Hele bu akşam neler 

olabileceğini dÅşÅndÅkÖe, yÅreğim ağzıma gelecek gibi oluyor!" 

"Tasalanmayın, anneciğim, olması gereken ne ise, o olacak." 

Zavallı Pulheriya Aleksandrovna, birden boş bulunup: 

"DÅşÅnsene, DuneÖka", dedi, "ya Pyotr PetroviÖ bu işten cayarsa?" 

DÅnya, sert, aşağılayıcı: 

"BÇyle bir şey yaparsa artık ne değeri kalır kendisinin!" dedi. 

"äıkmakla ne iyi ettik DÅnya!" dedi Pulheriya Aleksandrovna, kızının sÇzÅnÅ keserek; sonra, 

Öabuk Öabuk sÅrdÅrdÅ konuşmasını." Acele bir işi var gibiydi sanki... Varsın biraz dolaşıp 

hava alsın... İnsanı bunaltan bir odası var... Aslında her yer boğucu burada, insanın soluk 

alabileceği bir yer yok. Sokaklar bile penceresiz odalara benziyor. Aman yarabbi, nasıl bir 

kent bu 

292 

bÇyle! Dur, kenara Öekil, Öiğneneceksin! Bir şey gÇtÅrÅyorlar! Piyanoymuş!... Amma itip 

kakıyorlar insanı... Ben bu kızdan Öok korkuyorum DÅnya!" 

"Hangi kızdan, anneciğim?" 

"Şu deminki kızdan... Sonya Semyonovna mıdır nedir..." 

"Ne olmuş, Sonya Semyonovna'ya?"

"Bir Çnsezi var iÖimde DÅnya. İster inan, ister inanma, daha odaya girdiği anda, işte her şeyin 

sebebi bu kız, diye dÅşÅndÅm..." 

DÅnya can sıkıntısıyla: 

"O kızın hiÖbir şeyin sebebi olduğu yok!" dedi. "Hem şu sizin Çnsezileriniz de, anneciğim, 

artık bıktırdı! Rodya kızı ÇmrÅnde 

I ilk kez dÅn gÇrmÅş. Nitekim demin odaya girdiğinde onu tanıyamadı bile!" 

"Bak, gÇrÅrsÅn!.. Bu kızdan kuşkulanıyorum... GÇreceksin! Nasıl da korkuttu beni! Nasıl da 

bakıp duruyordu bana... Sonra Çyle bir gÇzleri vardı ki... Sandalyemde doğru dÅrÅst oturamadım. 

Kızı bize nasıl tanıttığını hatırlıyor musun? Tuhaf doğrusu: Pyotr PetroviÖ bize bu kız 

iÖin neler yazıyor, oysa tutup o kızı bize tanıtıyor, Åstelik de sana tanıtıyor! Besbelli, Öok 

değer veriyor bu kıza!" 

"Pyotr PetroviÖ'in yazdığına bakma sen! Bizim iÖin de neler sÇylediler, neler yazdılar, unuttun 

mu? Ben onun... äok iyi bir kız ve onun iÖin sÇylenenlerin de Öok saÖma olduğuna 

inanıyorum." 

"İnşallah Çyledir!" 

"Pyotr PetroviÖ'e gelince, Öirkin bir dedikoducudan başka bir 

I Şey değil!" diye kestirip attı DuneÖka. Pulheriya Aleksandrovna da sustu. Konuşmaları da 

bÇylece bitti. 

Raskolnikov, Razumihin'! pencereye doğru gÇtÅrerek: "Baksana", dedi, "seninle bir işimiz 

var..." Sonya gitmek iÖin kalktı, onlara selam verdi ve Öabuk Öabuk: "Katerina èvanovna'ya 

geleceğinizi sÇyleyeceğim..." dedi. "Bir dakika Sonya Semyonovna, konuşmamız gizli değil 

ve 

293 

siz bize hiÖ engel olmuyorsunuz... Hem size sÇylemek istediğim birkaÖ şey vardı..." Sonya'ya 

sÇyleyeceklerini tamamlamadan, Razumihin'e dÇndÅ. "Baksana... Sen şu... Neydi adı? 

Porfiriy PetroviÖ1! tanırsın, değil mi?" 

"Elbette! Akrabam olur." Razumihin mÅthiş meraklanmıştı. "Ne yapacaksın Porfiri'yi?" 

"Su davayı... Yani su cinayet işini... DÅn Çyle konuşuyordunuz, galiba o yÅrÅtÅyormuş, Çyle 

de.ğil mi?" 

Razumihin'in gÇzleri faltaşı gibi aÖıldı: 

"Evet, ne olmuş?" 

"Kadına kimlerin rehin yatırdığını soruşturuyormuş... Benim de verdiğim bir iki parÖa eşya 

vardı... GerÖi ufak tefek şeyler... Biri, buraya gelirken kızkardeşimin armağan ettiği yÅzÅk, 

Çteki de, baba yadigégı gÅmÅş saat. Edecekleri beş altı ruble bir şey, ama hatıra değerleri 

var... Acaba ne yapmam gerekiyor? Bunların kaybolup gitmesini istemiyorum, Çzellikle de 

saatin... Demin DuneÖka'nın saatinden sÇzedilirken, annemin benimkini gÇrmek 

isteyeceğinden Öok korktum. Babamdan bize kalan tek şey. Bu saat kaybolursa, annem 

ÅzÅntÅden hasta olur. Kadın milleti işte! Ne yapayım, bana bir akıl Çğret! Biliyorum, karakola 

başvurmalıyım, ama acaba doğrudan Porfiri'ye başvurmam daha iyi olmaz mı? Ne dersin? Bu 

işi bir an Çnce halletmek istiyorum. GÇreceksin, yemeğe gittiğimizde annem saati soracaktır! 

"Kesinlikle karakola değil, Porfiri'ye 'başvuracaksın!" diye bağırdı. Razumihin, mÅthiş 

heyecanlanmıştı. "Hay Allah, nasıl sevindim! Hem ne diye hemen simdi gitmiyoruz, surdan 

şurası, şimdi evdedir!.." 

"Olur, gidelim..." 

"Ü da seninle tanıştığına Öok, ama Öok, Öok sevinecektir! Senden pek Öok kez sÇzettim 

kendisine... Hatta daha dÅn... Gidelim hadi!.. Demek kocakarıyı tanıyordun ha? Tabi canım, 

boşa değildi... Her şey Çyle yerine yerleşti, Çyle gÅzel yoluna girdi ki simdi!.. Ah, evet, Sonya 

İvanovna..." 

Raskolnikov dÅzeltti:

"Sonya.Semyon.ovna..." Sonra kıza dÇndÅ. "Bu,benim dostum Razumihin'dir Sonya 

Semyonovna... Ve Öok iyi bir Öocuktur..." 

Sonya Razumihin'in yÅzÅne hiÖ bakmamıştı, bu durumdan daha da Öok utanarak: 

"Eğer hemen gitmek zorundaysanız.." diye mırıldandı. 

Raskolnikov: 

"Evet, gidelim" dedi, "ben size bugÅn uğrarım Sonya Semyonovna, yalnız adresinizi verin 

bana." 

Konuşurken şaşırdığı sÇylenemezdi, ama Öabuk Öabuk konuşuyor, kızın gÇzlerine bakmaktan 

kaÖınıyordu. Sonya ona adresini verdi, bu sırada da kıpkırmızı kesildi. Hep birlikte Öıktılar. 

Razumihin en son Öıktı; onların ardısıra merdivenlerden inerken: 

"Kapıyı kilitlemiyor musun?" diye sordu. 

"HiÖbir zaman kilitlemedim ki! SÇzde iki yıldır kilit alacağım..." GÅlÅmseyerek Sonya'ya 

baktı: "Kilitleyecek hiÖbir şeyi olmayan insanlar mutludurlar herhalde, Çyle değil mi?" 

Sokak kapısının ağzında durdular. 

"Siz sağa mı sapıyorsunuz. Sonya Semyonovna? Aklıma geldi: oturduğum yeri nasıl 

buldunuz?" Kıza bambaşka birşeyler sÇylemek istiyormuş gibi bir tavırla sormuştu bu soruyu. 

Onun o durgun, tertemiz gÇzlerine bakmak istiyor, Öok istiyor, ama bir tÅrlÅ bakamıyordu... 

"DÅn PoleÖka'ya vermişsiniz adresinizi." 

"Polya? ah, evet... PoleÖka! Su... KÅÖÅk kız... Sizin kızkarde-şiniz, değil mi? Ona adresimi mi 

vermişim?" 

"Yoksa unuttunuz mu?" 

"Yo, hatırlıyorum..." 

"Sonra, rahmetli babamdan da duymuştum sizi... Ama o sıralar adınızı bilmiyordum... Babam 

da. bilmiyordu... Ve iste şimdi geldim... DÅn adınızı Çğrenince, bugÅn gelip, bay Raskolnikov 

burada mı oturuyor? diye sordum. Pansiyoner olarak yaşadığınızı bilmiyordum... 

HoşÖakalın... Katerina İvanov-na'ya... ileteceğim..." 

Sonunda onlardan ayrılabildiğine Öok sevindi; bası ÇnÅnde, hızlı adımlarla yÅrÅdÅ; onların 

gÇzÅnden olabildiğince Öabuk 

294 

295 

kaybolmak ve olabildiğince hızlı yÅrÅyÅp hemen yirmi adım Çtede, sağdaki sokağa sapmak 

istiyordu. Ondan sonra artık tek başına kalacaktı; tek basına kalacak ve kimsenin yÅzÅne 

bakmadan, hiÖbir şeyi farketmeden, hızlı hızlı yÅrÅyerek dÅşÅnecek, sÇylenen her sÇzÅ, her 

davranışı hatırlamaya Öalışacaktı. HiÖbir zaman, ama hiÖbir zaman bÇylesi duygular 

duymamıştı. Daha Çnce hiÖ bilmediği, yepyeni, koskoca bir dÅnyayı sisler iÖinde gibi, 

belirsizce duyumsuyordu. Sonra birden Raskolni-kov'un bugÅn kendisine uğrayacağını 

sÇylediğini hatırladı; belki yarın sabah, belki de hemen şimdi uğrardı. Kalbi duracak gibi oldu 

birden: 

"Ah! Bari bugÅn gelmese! LÅtfen, bugÅn gelmese!" Korkmuş bir Öocuk gibi yalvarıyordu. 

"Tanrım!... Bana... O odaya... GÇrecek... Ah Tanrım!" 

HiÖ kuşkusuz Sonya bÇyle bir anda hiÖ tanımadığı birinin kendisini adım adım izlediğini 

farkedemezdi. Kapıdan Öıktığı andan beri peşindeydi adam. Raskolnikov, Razumihin ve 

Sonya dışarı Öıkıp da sokak kapısı ÇnÅnde bir iki kelime bir şeyler konuştukları sırada, 

tesadÅfen yanlarından geÖmekte olan yabancı, yine tesadÅfen Sonya'nın "Bay Raskolnikov 

burada mı oturuyor? diye sordum" sÇzlerini duyunca, titrer gibi olmuş, ÅÖÅne de Öabucak, 

ama dikkatle bakmış, Çzellikle de o sırada Sonya'yla konuşmakta olan Raskolnikov'a dikkat 

etmişti. Sonra eve bir gÇ-zatmış ve belleğine iyice yerleştirmişti. BÅtÅn, bunlar gÇz aÖıp 

kapayıncaya dek geÖen bir sÅre iÖinde olmuş ve adam yanlarından geÖerken yÅrÅyÅşÅnÅ bile 

kesmemişti. Yalnız, kulağına gelen sÇzlerden sonra, yÅzÅnÅ gÇstermemeye Öalışarak 

adımlarını ağırlaştırmış, birini bekliyormus gibi bir tavır takınmıştı. Son-ya'yı bekliyordu. àÖ

arkadaşın vedalaştığını duymuştu. Sonya'nın şimdi onlardan ayrılıp bir başına evine dÇnmesi 

gerekiyordu. 

Sonya'nın yÅzÅnÅ hatırlamaya Öalışan yabancı, "Ben bu yÅzÅ bir yerde gÇrdÅm", diye 

dÅşÅndÅ. "Acaba nerede oturuyor?.. "Üğrenmem gerek". 

296 

KÇşeye varınca sokağın karşı tarafına geÖti, dÇnÅp arkasına baktı ve Sonya'nın hiÖbir şeyden 

habersiz ardısıra gelmekte olduğunu gÇrdÅ. KÇşeye gelince Sonya da aynı sokağa saptı. Adam 

gÇzlerini ondan ayırmadan, karşı kaldırımda yÅrÅyordu. BÇylece elli adım kadar gittikten 

sonra, Sonya'nın yÅrÅmekte olduğu yana geÖti, adımlarını hızlandırıp ona yetişti ve beş adım 

kadar gerisinden yÅrÅmeye başladı. 

Bu, elli yaşlarında, ortadan biraz uzun boylu, iriyarı, geniş omuzlu bir adamdı; omuzlarının 

geniş olması onu hafif kamburumsu gÇsteriyordu. Sırtındaki sık ve gÅzel giysilerden, sıradan 

biri değil, bir beyefendi olduğu anlaşılıyordu. Elinde yepyeni eldivenler ve her adım atışında 

kaldırım taşları Åzerinde tıklattığı gÅzel bir baston vardı. BÅyÅcek ve elmacık kemikleri hafif 

Öıkık yÅzÅ oldukÖa hoştu. YÅzÅnde, Petersburg'lularda pek gÇrÅlmeyen bir dirilik, canlılık 

vardı. Tek tÅk akları olan aÖık sarı saÖları Öok gÅrdÅ; saÖlarından da aÖık renkte olan sakalı 

yine Öok gÅrdÅ ve dÅmdÅz aşağı iniyordu. GÇzleri mavi, bakışları soğuk ve dalgındı. 

Dudakları kıpkırmızıydı. Kısacası yaşını pek gÇstermeyen, daha doğrusu yaşından Öok daha 

genÖ gÇsteren bir adamdı bu. 

Sonya kanal yoluna Öıkınca ikisi kaldırımda yanyana geldiler. Adam gÇzlerini Sonya'dan hiÖ 

ayırmadığı iÖin kızın son derece dalgın, dÅşÅnceli olduğunu da gÇrmÅştÅ. Sonya evine 

gelince, dış kapıdan geÖip avluya girdi. Şaşırır gibi olan adam da ardıra-sıra yÅrÅdÅ. Sonya 

avluda sağa sapıp, kÇşede, dairesine Öıkan merdivenlere doğru yÅrÅdÅ. Adam, "Şu işe bak!" 

diye sÇylenip onun arkasından merdivenlerden Öıkmaya başladı. Sonya onu ancak burada 

farketti. àÖÅncÅ kata gelince koridora saptı ve kapısına tebeşirle "Terzi Kopernaumov" yazılı 

9 no'lu dairenin kapısını Öaldı. Yabancı da 8 nolu dairenin kapısını Öalarken, bu tuhaf 

rastlantıya, iyice şaşırarak bir kez daha, "Şu işe bak!" diye sÇylendi. İki kapı arasındaki 

uzaklık altı adım ya var ya yoktu. Yabancı, Sonya'ya bakıp gÅlÅmseyerek: 

"Kopernaumov'un dairesinde mi oturuyorsunuz?" diye sordu. "DÅn kendisine bir yelek 

diktirmiştim... Ben de burada, he- 

297 

men yanıbaşnızda, madam Gertrut Resslich Karlovna'nın dairesinde oturuyorum. Ne hoş bir 

rastlantı!" 

Sonya adama dikkatle baktı. 

"Komşuyuz", diye ekledi adam; pek bir neşeliydi, "ÅÖ gÅndÅr Petersburg'dayım. Neyse, 

şimdilik hoşÖakalın!" 

Sonya karşılık vermedi. Kapı aÖılmıştı, sÅzÅlÅrcesine iÖeri girdi. Nedense utanmış, biraz da 

Årker gibi olmuştu. 

Porfiri'ye giderlerken Razumihin coşmuş gibiydi. Yolda birkaÖ kez: 

"Kardeş, işte bu Öok iyi oldu! äok, Öok sevindim!" diye tekrarladı. 

Raskolnikov, "Neye sevindin?" diye geÖirdi iÖinden. 

"Kocakarıda senin de rehinin olduğunu bilmiyordum ben. Ve... Ve... äok Çnce mi oldu bu? 

Yani rehin iÖin ona uğraman?" 

"Budala, ne kadar safsın!" 

"Dur bakayım ne zamandı?.." Hatırlamaya Öalışarak durak-sadı. "Sanırım ÇlÅmÅnden ÅÖ gÅn 

Çnce ondaydım..." Rehine bıraktığı eşyaları iÖin kaygılandığını ve onlara bir an Çnce 

kavuşmak istediğini hissettiren bir sesle. "Aslında ben şimdi saatimle, yÅzÅğÅmÅ kurtarmaya 

gidiyor değilim.- GerÖi gene beş parasızım.. DÅnkÅ o hamet sayıklama yÅzÅnden cebimde bir 

tek gÅmÅş ruble kaldı..." 

Sayıklamasını hatırlatırken Çzellikle vurgulu konuşmuştu.

"Evet, biliyorum, biliyorum", dedi Razumihin Åabuk Åabuk; neyi onayladığı belli değildi. 

"Demek bunun iÅindi o sıralar... Beni biraz şaşırtmıştı bu... Biliyor musun, o sıralardaki 

sayıklamalarında da birtakım yÑzÑklerden, kordonlardan sÖzedip durmuştun!.. Evet, evet, 

şimdi artık her şey apaÅık!" 

"Bak hele! Demek bu dÑşÑnce onların arasında epey yayılmış! Şu adam berıim iÅin Åarmıha 

gerilmeye bile gider; sayıklarken yÑzÑklerden, kordonlardan niÅin sÖzettiğimin aÅıklık 

kazanmasına nasıl da seviniyor! Evet, iyice yer etmiş bu dÑşÑnce kafalarında!?" 

"Acaba kendisini evinde bulabilecek miyiz?" 

298 

"Buluruz, buluruz", dedi Razumihin. "Bu, kardeş, şimdi sen de gÖreceksin ya, yaman 

oğlandır! Biraz patavatsızdır. Aslında sosyeteyi ve kurallarını bilir, ben başka anlamda 

sÖylÑyorum patavatsızlığını... Akıllıdır, aptal sayılmaz, hatta hiÅ de aptal sayılmaz. Yalnız 

biraz değişik bir dÑşÑnÑş biÅimi vardır... Kuşkucudur, kimseye gÑvenmez, hatta 

edepsizleşebilir. Kazıklamayı, daha doğrusu oyuna dÑşÑrmeyi sever... Hani şu eski yÖntem... 

Maddi delillere dayanma... Ama işini iyi bilir... GeÅen yıl hiÅbir ipucu olmayan bir cinayet 

işini ortaya Åıkarmıştı! Seninle tanışmak iÅin de can atıyor!" 

"Ne diye can atıyor ki benimle tanışmak iÅin?" "Yani şeyden dolayı değil.... Şu son sıralar, 

hastalığın dolayısıyla, senden sıkÅa sÖz etmem gerekti kendisine. Tabi beni dinledi... Ve senin 

de hukuk fakÑltesinde okuduğunu, maddi olanaksızlıklar yÑzÑnden okulu bırakmak zorunda 

kaldığını Öğrenince, "Åok yazık!" dedi. Beri de bundan şu sonucu Åıkardım... Yani bÑtÑn 

bunlar birarada dÑşÑnÑlÑnce... Hayır, yalnız bunlar da değil... DÑn Zamyotov'a sÖylediklerin... 

Biliyor musun Rod-ya, dÑn birlikte eve dÖnerken ben sarhoş kafayla birtakım gevezelikler 

ettim... Bunları bÑyÑtmÑş olmandan korkuyorum..." 

"Neyi yani? Beni deli saymalarını mı? Belki de doğrudur bu..." 

YÑzÑ gergin bir gÑlÑmsemeyle Åarpıldı. "Evet... Yani şey, tuh! Hayır!.. Yani dÑn sana 

sÖylediklerimin hepsi Öteki konuda sÖylediklerim de sarhoş saÅmaları idi..." 

"Ne diye ÖzÑr diliyorsun canım?" Abartılmış bir Öfkeyle bağırdı. "Hem bıktım bÑtÑn 

bunlardan artık!.." GerÅekte kızmamış, ama Åok Öfkelenmiş gibi bir tavır takınmıştı... 

"Biliyorum, biliyorum, anlıyorum. İnan bana, anlıyorum. Konuşması bile utanÅ verici..." 

"Madem utanÅ verici, sen de konuşma!" İkisi de sustular. Razumihin coşkunun da Ötesinde bir 

heyecan iÅindeydi ve Raskolnikov onun bu durumundan tiksinti duyuyordu. Razumihin'in az 

Önce Porfiriy hakkında sÖyledikleri de onu heyecanlandırmıştı. 

299 

YÑzÑ sapsarı, yÑrek vuruşları sıklaşmış. "Bir de buna ağlayıp sızlamak, mutsuz adam rolleri 

oynamak gerekecek şimdi", diye dÑşÑndÑ. Ve tabi olabildiğince doğal olmaya Åalışarak... 

"Aslında en doğal olan, hiÅ rol yapmamak ve olduğu gibi gÖrÑnmek... Kendimi hiÅ 

zorlamamalıyım. İstemeden, zorla yaptım mı, doğallıktan uzak olurum... Artık ordaki duruma 

gÖre... Bakacağız... Acaba girmekle doğru mu yapıyorum? Pervaneler kendiliklerinden 

atılırlar mum ışığına. YÑreğim kÖtÑ Åarpıyor, bu hiÅ iyi değil!.." 

"Şu gri ev", dedi Razumihin. 

"En Önemlisi de, Porfiriy benim dÑn bu cadının evine gittiğimi biliyor mu, bilmiyor mu..? 

Gittiğimi ve kan meselesini sorduğumu..? Bunu hemen Öğrenmeliyim... İlk anda... Daha 

adımımı iÅeri atar atmaz... YÑzÑne bakmalı ve Åıkarmalıyım... ãlmek pahasına bile 

Öğrenmeliyim..!" . 

"Biliyor musun", dedi hilekâr bir gÑlÑmsemeyle Razumihin'e dÖnerek, "bugÑn dikkat ettim 

de, sabahtan beri, sende hiÅ gÖrmediğim bir heyecan iÅindesin..? Doğru mu sÖylÑyorum?" 

"Ne heyecanı?" dedi Razumihin yÑzÑnÑ buruşturarak. "Heyecanlı filan değilim!" 

"Yok, kardeş apaÅık gÖrÑlÑyor bu! Demin, benim orda, iskemlenin neredeyse dÑşecekmiş 

kadar ucuna oturmuş, tirtir titriyordun. Ben senin iskemleye bÖyle oturduğunu hiÅ gÖrmedim.

İkide birde de hoplayıp kalkıyordun. Bazen Çfkeleniyor, bazen de badem sekeri gibi 

tatlılaşıyor, gevşiyordun. Hatta kızarıyor-dun, hele yemeğe Öağrıldığında kıpkırmızı kesildin." 

"Bende bu dediklerinin hiÖbiri olmadı, yalan sÇylÅyorsun! Hem bana baksana, sen ne demek 

istiyorsun?" 

"İlkokul Çğrencileri gibi sımarıp duruyorsun! Şuna bak, yine kıpkırmızı kesildi!" 

"Domuzun birisin sen!" 

"Utandın mı, Romeo? Dur hele, ben bugÅn bunu bir yerde anlatayım da gÇr! Hah-hah-hah.,! 

Annemi bir gÅldÅreyim... Annemle birlikte birisini daha gÅldÅreyim de gÇr..!" 

"Dinle, dinle beni!.." dedi Razumihin, iyice şaşırmış, eli ayağı buz kesmişti. "Dur, dinle, bak 

ciddi sÇylÅyorum... Ondan sonra 

300 

ne olur biliyor musun?.. Ne anlatacakmışsın onlara? Ben, kardeş... Tuh! Ne domuzmuşsun, 

ulan!" 

"İlkbahar gÅlÅ canım! Ama ne de yakışıyor bu durum sana! 1.90'lık Romeo! Nasıl da 

yıkanmış, temizlenmiş bugÅn! Tırnaklarını bile unutmamış!.. HiÖ gÇrÅlmÅş şey mi bu! Aman 

allahım, şuna bakın, krem de sÅrmÅş! Eğil bakayım!" 

"Dommuz!" 

Raskolnikov kendinden geÖmisÖesine gÅlÅyordu. Porfiriy PetroviÖ'in apartmanına da ortalığı 

Öınlatan bu kahkahalarla girdiler. Raskolnikov'a gerekli olan da buydu: eve gÅlerek girdikleri, 

holde de gÅlmelerini sÅrdÅrdÅkleri iÖeriden duyulsun istiyordu. 

Raskolnikov'u omuzundan yakalayan Razumihin, kudurmuş gibi: 

"Burada tek kelime edersen... Seni gebertirim!" dedi. 

Ama artık iÖeri giriyorlardı. Raskolnikov'un gÇrÅnÅşÅ, kahkahalarla gÅlmemek iÖin kendini 

gÅÖlÅkle tutan birini andırıyordu. Onun ardından giren Razumihin ise sırık gibi boyuyla 

neredeyse ikibÅklÅm yere doğru eğilmişti, mÅthiş Çfkeli bir gÇrÅnÅşÅ vardı, yÅzÅ şakayık gibi 

kıpkırmızı, hareketleri hantal, beceriksizceydi. Gerek yÅzÅ, gerekse genel durumu gerÖekten 

de gÅlÅnÖtÅ ve Raskolnikov kahkahalarla gÅlmekte haklı gÇrÅlebilirdi. Raskolnikov, odanın 

ortasında dikilen ve soru dolu bakışlarla onlara bakmakta olan ev sahibini, henÅz 

tanıştırılmamış olmasına karşın eğilerek selamladı, gÅlÅşÅnÅ tutmak ve hiÖ değilse kendini 

tanıtmak Åzere birkaÖ kelime sÇyleyebilmek iÖin hélé bÅyÅk Öaba harcıyormuş gibi bir tavırla 

elini uzattı. Ama tam bu sırada -sÇzde ciddileşmiş ve birkaÖ kelime sÇyleyebilecek duruma 

gelmişti- gÇzÅ sanki elinde olmadan, Razumihin'e gitmiş ve artık kendini tutamamıştı. O ana 

kadar gÅÖlÅkle bastırdığı, bastırdığı ÇlÖÅde de gÅÖlenmiş olan bir kahkaha attı. Bu "iÖten" 

gÅlÅşler karşısında, Razumihin'in takındığı aşırı Çfkeli 

301 

tavır sahneye son derece iÖtenlikle bir neşe katıyor, bundan da Çnemlisi sahneyi 

doğallaştırıyordu. àstelik Razumihin, sanki bile bile yapıyormuş gibi her şeyi daha da 

kıvamlaştırari bir iş yaptı: 

"Ah, seni, şeytan!" diyerek Raskolnikov'a doğru savurduğu eli hemen oracıkta, Åzerinde boş 

bir Öay bardağı bulunan, yuvarlak, kÅÖÅk sehpaya Öarptı; sehpa da bardak da şangır şungur 

yere devrildi. 

Porfiriy PetroviÖ, neşeyle: 

"Mobilyaları ne kırıyorsunuz baylar?" diye bağırdı. "Hazineye zarardır bu!" 

Sahne şÇyleydi: Elini ev sahibinin elinde unutan Raskolni-kov, ÇlÖÅyÅ de elden kaÖırmayarak 

katıla katıla gÅlÅyor, bu duruma olabildiğince Öabuk ve doğal bir biÖimde son verecek 

zamanın gelmesini kolluyordu. Sehpayı devirmekten ve bardağı kırmaktan iyice utanan 

Razumihin, yerdeki cam kırıklarına ÅzÅntÅyle baktıktan sonra tÅkÅrmÅş, odadakilere sertÖe 

arkasını dÇnerek, yÅzÅ bir karış, gÇrmeyen gÇzlerle pencereden bakmaya başlamıştı. Porfiriy 

PetroviÖ gÅlÅyor, gÅlmek de istiyordu, ama durumun kendisine aÖıklanması gerektiği de 

apaÖıktı. KÇsede bir iskemlede oturmakta olan Zamyotov, konukların iÖeri girdiğini gÇrÅnce

hafifÖe yerinden doğrulmuş, ağzı hafif bir gÅlÅmsemeyle yarıaÖık, beklemeye başlamıştı. 

Sahneyi şaşkınlıkla, hatta biraz da kuşkuyla izliyor, dahası Raskolnikov'a bozulmuş gibi 

bakıyordu. Zamyotov'la bu hiÖ beklemediği karşılaşma, Raskolnikov'da da dÅşkırıklığına 

benzer bir şaşkınlık yaratmıştı.' 

"Bunu da iyice bir dÅşÅnmek gerek" diye geÖirdi iÖinden. Sonra zorlama bir utangaÖlıkla: 

"Bağışlayın, lÅtfen", diye sÇze başladı. Raskolnikov... 

"Aman efendim, Öok sevindim... Sizin gelişiniz de doğrusu sevinÖ, neşe doluydu... (Porfiriy 

PetroviÖ başıyla Razumihin'! gÇsterdi:) Ne o, selém da mı vermek istemiyor?" 

"Ne yaptım da cinleri tepesine Öıktı, bilmiyorum. Yolda kendisine Romeo'ya benzediğini 

sÇyledim, hepsi bu... SÇyledim ve kanıtladım... Başka da, bildiğim kadarıyla, bir şey olmadı." 

302 

Razumihin yÅzÅnÅ Öevirmeden: 

"Domuz!" diye homurdandı. 

Porfiriy gÅlÅmseyerek: 

"Bir tek kelimeye bu kadar kızabilmesi iÖin Öok ciddi birtakım nedenleri olsa gerek", dedi. 

Razumihin birden dÇndÅ, hiÖbir şey olmamış gibi gÅlÅmsedi ve Porfiriy PetroviÖ'e doğru 

ilerleyerek: 

"Ah, seni sorgu yargıcı!" dedi. "Hepinizi şeytanlar gÇtÅrsÅn, e mi! Bu kadar şamata yeter! 

İşimize bakalım: iste, dostum Ro-dion RomaniÖ Raskolnikov! Birincisi, senden kendisine o 

kadar Öok sÇzettim ki, tanışmak istedi; ikincisi de, seninle kÅÖÅk bir işi var... A, a Zamyotov! 

Sen ne arıyorsun burada? Siz tanışıyor muydunuz? Eski ahbap mısınız yoksa';' 

Raskolnikov kaygıyla. "Bu da ne demek oluyor?" diye dÅşÅndÅ. 

Zamyotov bir an şaşırır gibi oldu, sonra senlibenli bir tavırla: 

"DÅn senin evinde tanışmıştık ya", dedi. 

"Desene evimdeki toplantı senin işine yaradı... Bu, Porfiriy, geÖen hafta kendisini seninle 

tanıştırmam iÖin yalvarıp dumuştu bana, ama bakıyorum, benim yardımım olmadan da siz 

muhabbeti ilerletmişsiniz... TÅtÅnÅn nerede Porfiri?" 

Porfiriy PetroviÖ ev kılığındaydı, Åzerinde bir ropdÇşambr vardı. äamaşırları tertemizdi. 

Terlikleri fazla giyilmekten Öarpılmıştı. Otuzbeş yaşlarında, ortadan biraz kısa boylu, tıknaz, 

hatta gÇbekli bir adamdı. Ne bıyığı, ne favorisi vardı ve yÅzÅ tıraşlıydı. SaÖları Öok kısa 

kesilmişti. Başı kocaman, yusyuvarlaktı ve arkada bir Öıkıntı yapıyordu. Kısa, kalkık 

burunluydu; şiş ve yuvarlak yÅzÅ hastalıklı sarımsı renkteydi. Ama canlı, dinÖlik akan, hatta 

alaycı bir yÅzdÅ bu. Birine gÇz kırpıyormuş gibi titreşen, neredeyse bembeyaz kirpiklerinin 

ÇrttÅğÅ duru su ışıltılı gÇzlerinin anlatımı da olmasa insan bu yÅze saf ve temiz bir yÅz 

diyebilirdi. Kadınsı Öizgiler taşıyan vÅcuduyla Öelişen bir anlatımı vardı gÇzlerinin. Ve bu 

durum, ilk bakışta kendisinden beklenebilecek olandan Öok daha ciddi bir hava veriyordu ona: 

303 

Porfiriy PetroviÖ konuğun kendisiyle "kÅÖÅk bir iş"i olduğunu duyar duymaz, hemen divana 

oturmasını rica etti, kendisi de divanın Çteki ucuna yerleşti ve gÇzlerim konuğa dikip 

sabırsızlıkla meselenin anlatılmasını beklemeye başladı. Üzellikle de yeni tanıştığınız biri 

anlatacağınız şeyi dinlemek iÖin gerektiğinden daha ciddi bir ilgi gÇsterirse, hele anlatacağınız 

şey, sizin gÇrÅşÅnÅze gÇre, karşınızdakinin gÇsterdiği derin ilgi ile yanyana getirilemeyecek 

kadar basit ise, bu durum sizi fazlasıyla sıkar, tedirgin eder. Ama Raskolnikov kısa ve aÖık 

birkaÖ cÅmleyle ne istediğini hiÖ eksiksiz anlattı. Buna Öok sevindi, ÖÅnkÅ bÇylece Porfiri'yi 

inceleyecek zaman bulmuştu. O konuştuğu sÅrece Porfiriy PetroviÖ gÇzlerim Åzerinden bir an 

bile ayırma-mıştı; masanın tam karşısında oturan Razumihin ise, Raskolni-kov'un sorununu 

anlatmasını gergin bir sabırsızlıkla izliyor, gÇzleri, biraz da bu işin ÇlÖÅsÅnÅ kaÖırarak, 

durmadan birinden Çtekine gidip geliyordu. 

Raskolnikov iÖinden "Budala!" diye bir kÅfÅr savurdu. Porfiri resmi bir tonla:

"Polise bir dilekÅe vermeniz gerek", dedi. "Falanca olayı, yani cinayeti Öğrenmiş 

bulunuyorum, şu şu eşyalar benimdir, eşyalarımı geri alabilmem iÅin durumun ilgili sorgu 

yargıcına iletilmesini rica ederim... Gibi bir şey... Ya da... Onlar size-orada yazarlar." 

Raskolnikov Åok utanmış gibi gÖrÑnmeye Åalışarak: "Ne var ki... dedi, ben şu anda beş parasız 

durumdayım.. Hatta bunca Önemsiz bir işe yetecek kadar bile param yok... Ben şimdi yalnızca 

falan eşyaların benim olduğunu, param olduğunda da geri alacağımı bildirmek isterdim..." 

Raskolnikov'un, parasal durumuyla ilgili aÅıklamalarını oldukÅa soğuk karşılayan Porfiriy 

PetroviÅ: 

"Farketmez", dedi. "Ama yine de, isterseniz dilekÅenizi bana da verebilirsiniz; aynı anlamda 

bir dilekÅe olacak bu: falanca olayı Öğrendim, filanca eşyalar benimdir, geri alabilmem iÅin 

gereği..." 

Raskolnikov yine sorunun parasal yanıyla ilgilenerek, hemen Porfiri'nin sÖzÑnÑ kesti: 

304 

"Acaba rastgele bir kâğıda yazabilir miyim?" 

"Tabi", dedi Porfiriy, "nasıl kâğıda isterseniz..." Ve birden gÖzlerini kırpıştırarak ve hatta 

sanki Raskolnikov'a gÖz kırparak alay eder gibi baktı. Bu, belki de Raskolnikov'a bÖyle 

gelmişti, ÅÑnkÑ bir anlık bir şeydi bu. Ama yine de, bir anlık da olsa, bÖyle bir şey olmuştu. 

Raskolnikov, Porfiri'nin kendisine gÖz kırptığına yemin edebilirdi. "Ama niÅin ve hangi 

amaÅla?" 

Bir an, şimşek hızıyla "Biliyor!" dÑşÑncesi geÅti kafasından. 

"Sizi bÖyle saÅma şeylerle rahatsız ettiğim iÅin bağışlayın", dedi sonra; biraz şaşırmış gibiydi: 

"Rehindeki eşyalarımın edip edeceği beş altı ruble bir şey, ama onları bana yadigâr 

bırakanların anıları nedeniyle benim iÅin değerleri pek bÑyÑktÑr. Doğrusu, Öğrendiğimde Åok 

korktum..." 

Bu sırada Razumihin hiÅbir art niyeti olmaksızın: 

"Şimdi anladım..." dedi. "DÑn ben Zosimov'a, Porfiri'nin, kocakarıya rehin yatıranları sorguya 

Åektiğini sÖylediğimde, demek bunun iÅin telaşlanmıştın..!" 

Artık bu kadarına dayanılmazdı. Raskolnikov Öfke kıvılcım-larıyla tutuşan kapkara gÖzlerini 

Razumihin'e dikti. Ama hemen kendisini toparladı ve ustalıkla takındığı yapmacık bir Öfke 

ile: 

"Sen, kardeş, sanırım, benimle alay ediyorsun?" dedi. "Evet, belki senin gÖzÑnde saÅmadır 

bÑtÑn bunlar ve ben bu saÅma şeyler Ñzerinde gerektiğinden Åok duruyor olabilirim. Ama bu 

yÑzden beni ne bencilillikle, ne de aÅgÖzlÑlÑkle suÅlamalısın. Kaldı ki bu iki değersiz şeyin 

benim gÖzÑmde bambaşka değerleri olabilir. Sana demin de sÖylemiştim, şu birkaÅ rubleden 

fazla etmeyecek gÑmÑş saat, babamdan kalan biricik şeydir. Benimle alay edebilirsin, ama", 

birden Porfiri'ye dÖndÑ, "annem geldi, bir Öğrenirse..." Åabucak yine Razumihin'e dÖndÑ, 

sesini titretmeye Åalışıyordu, "saatin elimden Åıktığım, perişan olur. Kadın milleti işte!" 

Razumihin ÑzÑlmÑştÑ: 

"Ben o anlamda sÖylemedim ki..." dedi. "Ben hatta tam tersini sÖylemek istemiştim!" 

305 

Raskolnikov heyecandan tirtir titriyordu: "GÑzel aÅıklayabildim mi? Doğal mıydım? 

Abartmalı değil miydim biraz? "Kadın milleti" ne hiÅ gerek yoktu!" 

Porfiriy PetroviÅ: 

"Anneniz mi geldi?" dedi. 


"Ne zaman?" 

"DÑn akşam." 

Porfiri sustu. Bir şeyler dÑşÑnÑyor gibiydi. 

"Eşyalarınızın başına bir şey gelmesi sÖzkonusu olamaz", dedi sonunda, sesi soğuk ve 

sakindi. "Aslında ben sizi ne zamandır bekliyorum..."

Ve sanki hiÖbir şey olmamış gibi, sakin, sigarasının kÅllerini halıya silkeleyip duran 

Razumihin'e bir kÅltablası uzattı. Raskolnikov titredi, ama Porfiri ona bakmıyor gibiydi, hélé 

Razu-mihin'rn sigarasıyla ilgiliydi. 

"Nee? Bekliyor muydun?" diye bağırdı Razumihin. "Üyleyse sen orada onun da rehini 

olduğunu biliyordun?" 

Porfiri PetroviÖ, Raskolnikov'a: 

"Sizin iki eşyanızı, yani saatinizi ve yÅzÅğÅnÅzÅ , bir kéğıda sarılmış olarak bulduk orda; 

Kéğıdın Åzerine kurşun kalemle okunaklı olarak adınızı ve rehinleri sizden aldığı tarihi 

yazmış." 

"Ne kadar dikkatlisiniz!" dedi Raskolnikov, Porfiri'nin gÇzlerinin iÖine bakmaya Öalışarak; 

gÅlÅmsemek istedi, ama sonunda dayanamayarak: "Yani demek istiyorum ki", dedi, "herhalde 

ona rehin yatıran pek Öok insan vardı... Yani hepsinin bir bir hatırlanması pek kolay değil, 

oysa siz hepsini Öok iyi hatırladığınız gibi, bir de..." 

"Aptalca konuşuyorum! Şu son sÇzÅ hiÖ eklememeliydim. äok zayıf kaÖtı!" 

Porfiriy belli belirsiz bir alayla: 

"BÅtÅn rehin sahipleri biliniyordu", dedi, "gelmeyen bir siz kalmıştınız-!" 

"Biraz rahatsızdım." 

"Duydum bunu. Sonra, nedense sinirleriniz de bozukmuş... Aslında şu anda da renginiz biraz 

soluk." 

306 

Raskolnikov birden o ana kadarki tavrını değiştirip, kaba, hırÖın bir tonla: 

"HiÖ de değil!" dedi. "Tam tersine Öok iyiyim!" 

İÖinde, bastıramadığı bir Çfke dalgası kabarıyordu, "Şimdi kızgınlıkla yanlış bir şey 

sÇyleyeceğim", diye dÅşÅndÅ. "Neden bÇyle eziyet ediyorlar bana?" 

Razumihin Çteden sÇze karıştı: 

"Biraz rahatsızmış! Laf mı bu? Daha dÅne kadar kendinde-değildin, sayıklayıp duruyordun!.. 

İnanır mısın, Porfiriy, ayakta duracak hali yoktu, ama biz daha Zosimov'la kapıdan Öıkar 

Öıkmaz, ÅstÅnÅ giyindiği gibi soluğu dışarda almış... Ve artık nerelerde dolaştıysa, té 

geceyarılarına kadar sokaklarda sÅrtÅp durmuş. Ve dÅşÅn ki/ateşler iÖinde ve bÅtÅnÅyle 

kendini bilmez bir durumda!.. HiÖ yapılacak iş mi bu!" 

Porfiriy başını kadınlar gibi sallayarak: 

"GerÖekten de bÅtÅnÅyle kendini bilmez bir durumda mı?" diye sordu. 

Raskolnikov Çfke iÖinde: 

"SaÖma!" dedi. "İnanmayın! Aslında benim sÇylememe de gerek yok, inanılacak şey mi bu!" 

Ama Porfiriy PetroviÖ bu tuhaf sÇzleri duyrnamışa benziyordu. 

"Kendini bilmez durumda olmasaydın, hiÖ sokağa Öıkar miydin?" diye parladı Razumihin. 

"NiÖin Öıktın, ha? NiÖin? Ve neden gizlice? Bunları yaptığın sırada sende aklın, sağduyunun 

varlığından sÇzedilebilinir mi? Evet, su anda ortada tehlike bulunmadığına gÇre bunu sana 

aÖıkÖa sÇylÅyorum!" 

Raskolnikov kÅstah, kışkırtıcı bir gÅlÅmsemeyle Porfiri'ye dÇnerek: 

"DÅn Çylesine bıktırdılarki beni, dayanamayıp kaÖtım... Beni bulamamaları iÖin başka bir 

yerde, bir oda tutmak istiyordum kendime. Giderken de ÖokÖa para almıştım yanıma. Bay 

Zam-yotov da gÇrdÅ bu paraları. Siz sÇyleyin, bay Zamyotov, dÅn benim aklım başımda 

mıydı, değil miydi?" 

307 

Şu anda Zamyotov'u boğabilircÅ: bakışları, susuşu Çylesine sinirlerine dokunuyordu. 

"Bence dÅn siz tÅmÅyle aklıbaşında, hatta kurnazca konuşuyordunuz", dedi Zamyotov, sesi 

soğuktu, "yalnız biraz fazla sinir iliydiniz." ; 

Porfiriy PetroviÖ:

"Nikodim FomiÅ de" dedi, "az Önce bana size dÑn gece Åok geÅ saatlerde atların altında 

kalarak ezilen bir memurun evinde rastladığını sÖylÑyordu..." 

"Evet, alalım şu memur olayını..." diye atıldı Razumihin. "Memurun evinde aklın basında 

mıydı? Cebindeki olanca parayı cenaze masrafı yapsın diye memurun dul karısına verdin! 

Yardım mı etmek istiyorsun: ver on beş ruble, ver yirmi ruble... ama bir iki ruble de kendine 

bırak! Hayır, ille cepteki yirmi beş rublenin hepsi verilecek!" 

"Belki de bir yerde gÖmÑ buldum da senin haberin yok? DÑn de cÖmertliğim tuttu!.. ãrneğin 

bay Zamyotov biliyor benim bÖyle bir gÖmÑ bulduğumu!.." Dudakları titreyerek Porfiri'ye 

dÖndÑ. "BÖyle ipe sapa gelmez şeylerle yarım saattir başınızı ağrıttığımız iÅin bağışlayın! 

Herhalde bıktırdık sizi?" 

"Rica ederim, tam tersine! Ta-am tersine! BÑtÑn bunların beni ne kadar ilgilendirdiğini 

bilemezsiniz! Sizi izlemek, sizi dinlemek Åok ilginÅ doğrusu! Sonunda beni onurlandırmak 

yÑcelli-ğini gÖsterdiğiniz iÅin de, itiraf edeyim ki, Åok sevinÅliyim!" 

Razumihin: 

"HiÅ değilse bir Åay ver yahu, boğazımız kurudu!" diye bağırdı. 

"GÑzel fikir! Herhalde herkes katılır buna. Üaydan Önce... daha esaslı bir şey istemez 

misiniz?" 

"Hadi bakalım!" 

Porfiriy PetroviÅ Åıktı. 

Raskolnikov'un kafasının iÅinde dÑşÑnce kasırgaları esiyordu. Son derece sinirliydi. 

"Gizlenmeye, asgari kuralları gÖzetmeye bile gerek gÖrmÑyorlar! Madem beni tanımıyorsun, 

nasıl oluyor da Nikodim Fo- 

308 

miÅ'le benden sÖz edebiliyorsun? Demek ki, it gibi peşimde dolaşıp beni izleyip durduklarını 

gizlemek bile istemiyorlar! Yani aÅıkÅa suratıma tÑkÑrÑyorlar!" Sinirden tirtir titriyordu." 

Saldırınızı aÅıktan yapsamza, ne kedinin fareyle oynadığı gibi oynuyorsunuz? Hem bu hiÅ de 

kibarca değil, bay Porfiriy PetroviÅ ve ben bÖyle bir şeye belki de izin vermeyebilirim!.. 

Ayağa kalkıp da gerÅeği suratlarınıza haykırıveririm! O zaman anlarsınız sizlerden nasıl 

tiksindiğimi!.. GÑÅlÑkle soluyordu. Ama ya bana Öyle geliyorsa? Ya bÑtÑn bunlar benim 

kuruntumsa? Yanılıyor ve deneyimsizliğimden dolayı Öfkeye kapılıyorsam? Oynadığım bu 

alÅakÅa role katlanamıyorsam? Belki de hiÅbir art niyetleri yok? ãylesine, rastgele 

sÖylemişlerdir, ne sÖylemişlerse? Ama hayır, yine de bir şeyler var bu sÖzlerde... Porfiriy 

PetroviÅ kocakarıdan sÖz ederken niÅin onda dedi? Zamyotov niÅin, hatta kurnazca 

konuştuğumu sÖyledi? Sonra... Konuşurkenki tavırları?.. Evet... Tavırları... Razumihin 

burada, bizimle oturduğu halde, neden hiÅbir şeyden kuşkulanmıyor? Ama bu odun kafalı ne 

zaman neyden kuşkulanmıştır ki? Yine kriz başlıyor! Porfiriy az Önce bana gÖzkırptı mı 

kırpmadı mı? Ama saÅma bu, ne diye gÖzkırpsın ki? Yoksa beni sinirlendirmek, kızdırmak mı 

istiyorlar? İki olasılık var: ya bunların hepsi kuruntu, ya da biliyorlar! Zamyotov bile kÑstah! 

GerÅekten de kÑstah mı Zamyotov? Anlaşılan bir gece iÅinde dÑşÑncelerini değiştirmiş. BÖyle 

olacağını biliyordum zaten! Kendi evinde gibi burada, oysa ilk kez geliyormuş, Porfiriy onu 

konuktan saymıyor bile, ona arkasını dÖnerek oturabiliyor. Muhabbetleri esaslı! Bu 

yakınlaşma kesinkes benim yÑzÑmden olmuştur! Ve biz gelmeden Önce de yÑzdeyÑz beni 

konuşuyorlardı!... Acaba oraya daha sonra gittiğimi biliyorlar mı? Bir Öğrenebilsem bunu!.. 

DÑn bir oda bulmak iÅin dı-Şarı Åıktığımı sÖylediğimde, Ñzerinde durmadı... Bu oda işini iyi 

buldum ama... Daha sonra işime yarayabilir! Demek, ateşler iÅinde ve kendimi bilmez bir 

durumda, ha? Hah hah ha! DÑn akşam, dÑn neler olup bittiğini, bÑtÑnÑyle biliyor! Yok 

annemin gelişinden haberi yokmuş! Yok kocakarı paketin Ñzerine kurşunkalemle aldığı tarihi 

yazmış, yok bilmem neler!.. Yalan sÖy- 

309

lÑyorsunuz baylar, faka basmam ben! Bunların hiÅbiri daha kanıt değil, sizin kuruntularınız!.. 

Kanıt gÖsterin bana baylar, kanıt! Oraya yeniden gitmiş olmam mı?.. O bir kanıt değil, 

sayıklamadır... Onlara ne sÖyleyeceğimi iyi biliyorum ben! Oraya yeniden gittiğimi biliyorlar 

mı? Bunu Öğrenmeden buradan gitmeyeceğim! İyi ama ben şimdi buraya niÅin gelmiştim? 

HiÅbir şey değilse bile, su anda sinirli olduğum bir gerÅek! Tuh, Allah kahretsin, nasıl da 

sinirliyim! Ama bu belki de benim iÅin daha iyi: hasta rolÑ oynarım... Porfiriy beni yokluyor. 

Aklısıra şaşırtmak istiyor. İyi ama ben buraya niÅin geldim?" 

BÑtÑn bunlar şimşek hızıyla geÅmişti kafasından. 

Porfiriy PetroviÅ hemen geri dÖndÑ. Neşelenmiş gibiydi sanki. 

."Sendeki şu dÑnkÑ toplantıdan beri", dedi Razumihin'e gÑlÑmseyerek, "basım Åatlıyor... Her 

yanım da kırılıyor sanki..." Konuşması, tavrı bÑtÑnÑyle değişmiş gibiydi." 

"Nasıl, ilginÅ miydi bari? DÑn tartışmanın en ateşli yerinde ayrılmıştım sizden. SonuÅta kim 

kazandı?" 

"Tabii, hiÅkimse. YÑzyıllık sorunlardı tartıştığımız... Havaya yumruk salladık durduk..." 

"DÑn tartıştıkları neydi biliyor musun, Rodya? SuÅ var mıdır, yok mudur? Bir araba laf ettiler 

bu konuda!" 

"Şaşılacak ne var bunda?" dedi Raskolnikov dalgın dalgın. "Bilinen, sıradan bir toplumsal 

sorun." 

Porfiriy: 

"Konu pek bÖyle konmamıştı ortaya", dedi. 

Her zaman olduğu gibi hemen ateşlenen Razumihin, Porfi-ri'yi onaylamakta acele ederek: 

"Evet, doğru, konu pek bÖyle konmamıştı ortaya", dedi. "Şimdi Rodion, dinle ve 

dÑşÑncelerini sÖyle bana. DÑn anamdan emdiğim sÑt burnumdan geldi bu baylara laf 

anlatacağım diye; seni bekledim durdum. Geleceğini onlara da sÖylemiştim... Sosyalistlerin 

gÖrÑşlerinin tartışılmasından başladı her şey. Bilinen gÖrÑş. SuÅ, toplumsal dÑzenin 

bozukluklarına karşı bir protestodur. Tamam! Bundan başka hiÅbir neden kabul edilmiyor!" 

310 

"Yalan sÖyleme!" diye bağırdı Porfiriy PetroviÅ, canlanmış gibiydi; Razumihin'e bakarak 

ikide bir gÑlÑyor, bÖylece de onu bÑsbÑtÑn Åileden Åıkarıyordu. 

Razumihin taşkın bir heyecanla Porfiri'nin sÖzÑnÑ keserek: "HiÅbir neden kabul edilmiyor!" 

dedi. "Yalan sÖylemiyorum!.. Sana onların kitaplarını gÖsterebilirim: onlara gÖre her aksaklık, 

Åevrenin bozukluğundan kaynaklanıyor, hepsi bu! En sevdikleri laf, bu! Yani eğer toplumsal 

dÑzen yoluna konulacak olursa, bir anda bÑtÑn suÅlar yokoluverecek; ÅÑnkÑ ortada protesto 

edecek bir şey kalmayacak. Ve herkes bir anda dÑrÑst olacak... Doğa diye bir şey hiÅ hesaba 

katılmıyor, yok sankibÖyle bir şey! Doğa, kapıdışarı! Onlara gÖre, tarihsel olarak, canlı bir 

biÅimde gelişen ve ÖnÑnde sonunda dÑzenli bir toplumsal yapıyı sağlayan insanlık yoktur: 

tam tersine, tarihsel gelişmeden ve canlı sÑreÅlerden Önce bÑtÑn insanlığı dÑzenleyen, bÑtÑn 

insanlığı bir anda dÑrÑst, kusursuz bir hale getiren, matematik bir kafadan doğma bir 

toplumsal dÑzen vardır. Onların tarihten bu . kadar nefret etmelerinin ve onu "rezillikler ve 

aptallıklar yığını" olarak nitelemelerinin nedeni budur. BÖylece her şeyi aynı saÅmalıkla 

aÅıklama olanağını elde ediyorlar! Yaşamın canlı akışından nefret etmeleri de bu yÑzden. 

Canlı varlığa ne gerek var! Canlı varlık iÅin yaşam gereklidir, canlı varlık makinelere boyun 

eğmez, canlı varlık kuşkucudur, canlı varlık gericidir! Berikinde ise, bir ÖlÑ kokusu var, 

istersen kauÅuktan da yapabilirsin bÖy-leşini; buna karşılık cansızdır, iradesizdir, kÖle 

ruhludur, baş-kaldırmaz! BÖylece sonunda her şeyi tuğla istifine, falansterde* koridor ve 

odaların yerleştirilmesine getirip dayıyorlar! Falans-ter hazır ama siz falanster iÅin hazır 

mısınız? Hayır, sizin doğanız henÑz falanster iÅin hazır değil; o yaşamak istiyor, yaşam 

sÑrecini henÑz tamamlamamış... Mezar iÅin henÑz zaman erken! Yalnızca mantıkla doğayı 

aşıp geÅemezsin! Mantığın Önceden yalnız ÑÅ durumu kestirilebilir; oysa bunlar yasamda 

milyon-

Falanster: Fransız Åtopyacı sosyalist Fourier'nin dÅşlediği topluluk ve bu topluluk Åyelerinin 

Åzerinde yaşadığı dÇrtyÅz hektarlık toprak parÖası (äev.) 

311 

larcadır! Bu milyonlarca duruma boşvermek ve her şeyi konfor sorununa indirgemek! Bu, 

sorunun en kolay ÖÇzÅm yoludur! Ve insanı baştan Öıkartacak kadar gÇzkamaştırıcı bir 

ÖÇzÅm! Fazlasını dÅşÅnmek bile gereksiz! Evet, en Çnemlisi de: dÅşÅnmek gereksiz! Yaşamın 

onca gizi, iki kitap forması iÖine sığdırılmış!" 

Porfiri gÅlÅmseyerek: 

"Amma yırtındın yahu!" dedi. "Bağlayın şunu, yoksa susmayacak! Raskolnikov'a dÇndÅ. 

DÅşÅnebiliyor musunuz, dÅn gece de bÇyle... Bir odada altı kafadan ses... àstelik herkes bol 

bol .punÖ iÖmiş... Hayır, dostum, sÇzlerin birer palavra! "äevre", suÖ işlemede Öok Çnemlidir; 

bunu sana kanıtlayabilirim." 

"Ünemli olduğunu ben de biliyorum, ama sen bana sÇyle bakalım: kırk yasında bir herif on 

yaşında bir kızı kirletirse, bu işi Öevrenin zoruyla mı yapmış olur?" 

Porfiriy bÅyÅk bir ciddiyetle: 

"Evet", dedi, "hem de tam anlamıyla Öevrenin zoruyla yapmış olur. Kıza karşı işlenen bu suÖ, 

Öok, ama Öok bÅyÅk ÇlÖÅde "Öev-re"yle ilişkilidir." 

Razumihin Çfkeden kuduracak gibiydi: 

"İster misin", dedi, "senin beyaz kirpikli oluşunun, "İvan Ve-likiy" Öan kulesinin seksen metre 

yÅksekliğinde olmasından, ama yalnız ve yalnız bundan ileri geldiğini kanıtlayayım mı sana? 

àstelik de bunu sana apaÖık bir şekilde, bÅyÅk bir doğrulukla, ilerici, hatta liberal bir ağızla 

kanıtlayıvereyim? Nasıl, bahse var mısın?" 

"Varım! Dinleyelim bakalım, nasıl kanıtlayacaksın!" 

Razumihin yerinden fırladı, elini kolunu sallayarak: 

"İşin gÅcÅn rol yapmak, kendini olduğundan başka gÇstermek!" diye bağırdı. "Konuşmaya 

değer mi senin gibi bir adamla! Sen onu bilmezsin daha. Rodion, mahsus bÇyle yapar o! DÅn 

de sırf adamları maskara etmek iÖin onlardan yanaymış gibi gÇrÅndÅ. Neler sÇylemedi 

yarabbi! Bu bÇyle konuşuyor diye Çtekiler de nasıl seviniyorlardı!.. Hem de girdiği rolÅ bir iki 

hafta sÅrdÅrÅr!.. GeÖen yıl bizi papaz olacağına inandırmıştı; tam iki ay papazlık tÅrkÅsÅ 

sÇyledi durdu. GeÖenlerde de evleneceği 

312 

masalını uydurdu, sÇzde, nikéh iÖin bÅtÅn hazırlıklar tamam-mış... Kendine yeni bir elbise 

bile diktirdi. Biz de kendisini kutlamaya başladık, oysa ortada ne gelin vardı, ne bir şey!.." 

"Gene yalan sÇyledin! Ben elbiseyi daha Çnce diktirmiştim. Zaten yeni elbise esinledi bana 

sizi işletmeyi." 

Raskolnikov: 

"GerÖekten de kendinizi olmadığınız gibi gÇsterir, bÇyle şeyler yapar mısınız?" diye sordu. 

"Yapmam diye mi dÅşÅnÅyordunuz? Durun hele size de bir numara yapayım da gÇrÅn, hahhah-ha! 

Hayır, ben size şimdi gerÖeklerden sÇz edeceğim. BÅtÅn bu konuştuğumuz şeyler, 

suÖ, Öevre, kÅÖÅk kız... Bana sizin bir yazınızı hatırlattı aslında, her zaman ilgimi Öekmiştir o 

yazınız benim. "SuÖlar àzerine"... Ya da... Durun bakayım, nasıldı?.. Neyse, başlığını 

hatırlayamıyorum. İki ay kadar Çnce "PeriodiÖeskaya ReÖ" gazetesinde okumak zevkini 

tatmıştım." 

Raskolnikov şaşırmıştı: 

"Benim bir yazım mi? "PeriodiÖeskaya ReÖ"de? GerÖekten de altı ay Çnce, Åniversiteden 

ayrıldığımda, bir kitap Åzerine bir yazı yazmıştım, ama yazımı "PeriodiÖeskaya ReÖ"e değil, 

"Yejenedelnaya ReÖ"e vermiştim." 

"Ama "PeriodiÖeskaya ReÖ"de Öıktı." 

"Yejenedelnaya ReÖ" kapandığı iÖin yazımı basamamışlar-dı..."

"Doğru, "Yejenedelnaya ReÖ" yayınına son verdi ve "PeriodiÖeskaya ReÖ'le birleşti. Yazınız 

da bundan dolayı, iki ay Çnce "PeriodiÖeskaya ReÖ"de yayımlandı. Demek bilmiyordunuz?" 

Raskolnikov gerÖekten de bilmiyordu. 

"Gidip kendilerinden yazınızın parasını isteyebilirsiniz! Doğrusu şaşılası bir insansınız! 

Üylesine kabuğunuza Öekilmişsiniz ki, sizi doğrudan ilgilendiren şeylerden bile haberiniz yok. 

Bu bir gerÖek!" 

Razumihin bağırdı: 

"Bravo, Rodya! Bundan benim de haberim yoktu! BugÅn hemen bir okuma odasına gidip 

gazetenin o sayısını arayacağım! 

313 

İki ay Çnce mi dedin? Tarihini tam biliyor musun? Neyse, ara bulurum! Şu ise bak! SÇylemez 

de!" 

"Peki siz yazının benim olduğunu nasıl anladınız? İmza yeri ne adımın başharfleri vardı?" 

"Bir rastlantı sonucu Çğrendim: hem de bugÅnlerde... Gaz tenin yazıişleri mÅdÅrÅ 

arkadaşımdır... Yazı beni Öok ilgilendi:) misti..." 

"Yanlış hatırlamıyorsam, suÖ sÅrecinde suÖlunun psikolojik durumunu incelemiştim." 

"Evet. Ve, suÖu gerÖekleştirme anında suÖlunun hasta oldu-ğunu savunuyorsunuz. Doğrusu 

Öok, ama Öok ÇzgÅn bir dÅ-şÅnce... Ama biliyor musunuz, beni, yazınızın bu bÇlÅmÅ değil de, 

sonlara doğru ileri sÅrdÅğÅnÅz, ama ne yazık ki ÅstÅ kapalı olarak, anıştırma biÖiminde ileri 

sÅrdÅğÅnÅz, bir dÅşÅnce daha' Öok ilgimi Öekti... Kısacası, hatırlıyorsanız, yazınızda ima yollu 

her tÅr suÖu, her tÅr cinayeti isleyebilecek... İşleyebilecek değil de, işlemeye hakları olan 

birtakım insanlardan ve bunlar iÖini yasa ve benzeri engellerin bulunmadığından 

sÇzediyÇrsÅnÅz..."! 

Raskolnikov, dÅşÅncelerinin art niyetle ve zorlamalı bir bi-| Öimde Öarpıtılmasına gÅlÅmsedi. 

Razumihin biraz da korkuyla: 

"Nasıl? Bu da ne demek?" diye sordu. "SuÖ işleme hakkı! mı?Yoksa yine 'Öevrenin 

bozukluğundan' mı!" 

"Hayır, bu kez Öevreyle hiÖbir ilgisi yok işin" dedi Porfiriy. "Sorun şu ki, Rodion 

RomanoviÖ'in yazısında insanlar "olağa- nÅstÅler" ve "sıradan olanlar" diye ikiye ayrılıyor. 

Sıradan insanlar uysal, sÇz dinler kişiler olarak yasarlar ve yasaları Öiğneme hakları yoktur, 

ÖÅnkÅ onlar, adları ÅstÅnde, sıradan insanlardır. Yanılmıyorsam bÇyleydi..?" 

Razumihin, şaşkınlık iÖinde: 

"Ama nasıl olur? Hayır olamaz!" diye sÇylendi. 

Raskolnikov yine gÅlÅmsedi. SÇzÅ nereye getireceklerini hemen anlamıştı. Yazısını 

hatırlıyordu. Meydan okumayı kabul etti. Sakin, alÖakgÇnÅllÅ: 

314 

"Yazımda ileri sÅrdÅklerim sizin sÇylediğiniz gibi değildi", dedi. "Yine de itiraf ederim ki, 

dÅşÅncelerimi doğru, hatta tÅmÅyle doğru bir biÖimde Çzetlediniz (TÅmÅyle doğru olduğunu 

kabul etmesi hoşuna gitti). Aramızdaki biricik fark, benim, sizin sÇylediğiniz gibi, olağanÅstÅ 

insanların her zaman, her tÅrlÅ rezilliği ille de yapabileceklerini, yapmak zorunda olduklarını 

sÇylememiş olmamdır. Sanırım, Çylesi bir yazının yayımlanmasına zaten izin vermezlerdi. 

Ben yalnızca "olağanÅstÅ" insanın ÅlkÅlerinin gerÖekleşmesi iÖin gerekiyorsa (yalnızca bu 

koşulla: ÅlkÅlerinin gerÖekleşmesi iÖin gerekiyorsa... Kaldı ki, bunlar tÅm insanlık iÖin de 

kurtarıcı birtakım ÅlkÅler olabilirler) bazı engelleri aşmaya kendinde bir hak bulabileceğini 

(resmi olmayan bir haktır bu) ima etmiştim. Demin yazımın pek aÖık olmadığını buyurdunuz! 

Elimden geldiğince onu size aÖmaya hazırım. Sizin istediğinizin de bu olduğunu sÇylersem, 

sanırım yanılmış olmam. Buyurun Çyleyse. Kepler ya da NeWton'un buluşlarını, Öeşitli 

kombinezonlar yÅzÅnden bu buluşların aÖığa Öıkmasına engel olan, bunların yolunu tıkayan 

bir, on, yÅz ya da daha Öok kişinin hayatları feda edilmeden insanlık Çğrenemeyecekti 

diyelim. Bu durumda bence, Newton'un buluşunu tÅm insanlığa iletebilmek iÖin bu on ya da

yÅz kişiyi ortadan kaldırmaya hakkı vardı, hatta bu onun iÖin bir zorunluluktu. Bundan hiÖbir 

zaman Newton'un ÇnÅne geleni asıp kesmeye, ya da hergÅn Öarşı pazarda hırsızlık etmeye 

hakkı olduğu sonucu Öıkmaz. Daha sonra, hatırımda yanlış kalmadıysa, bu gÇrÅşÅmÅ şÇyle 

geliştiriyordum: En eskilerden başlayıp, LikÅrg, Solon, Muhammed, İSFa-polyon ve 

sonrakilerle sÅrÅp giden insanlığın tÅm kurucularının, yasa koyucularının, başka hiÖbir 

nedenle değilse bile, yalnızca yeni yasalar koydukları, bÇylece de, toplumun kutsal saydığı, 

babadan kalma eski yasaları Öiğnedikleri iÖin, ayrıcasız hepsi birer suÖluydular. Doğaldır ki 

bunların hepsi amaÖlarına yardımı olacağına inandıkları anda kan dÇkmede (hatta bazen eski 

yasalara bağlılık duymaktan başka hiÖbir suÖu olmayan, tÅmÅyle suÖsuz insanların kanını 

dÇkmede) duraksamamışlar-dır. Hatta Öok ilginÖtir: bu iyiliksever, bu kurucu, yasa koyucu 

317 

insanların Öoğu bÅyÅk birer kandÇkÅcÅdÅr. Kısacası ben buradan şu sonuca varıyorum: 

bÅyÅkler bir yana, toplum iÖinde birazcık sivrilen, yani topluma sÇyleyecek birazcık yeni bir 

şeyleri bulunanlar, doğaları gereği, tabii kimi az, kimi Öok birer suÖlu olmak zorundadırlar. 

Tersi durumda zaten sivrilmelerine olanak yoktur; Çte yandan sÅrÅnÅn iÖinde kalmayı da yine 

doğaları gereği kabul edemezler, ki bence de kabul etmemek zorundadırlar. Kısacası, 

gÇrdÅğÅnÅz gibi, buraya kadar sÇylediklerimde yeni hiÖbir şey yok. Binlerce kez 

tekrarlanmış, yazılıp sÇylenmiş şeyler bunlar. Benim insanları olağanÅstÅler ve sıradan 

olanlar diye bÇlÅmlememe gelince, bunun biraz keyfi bir bÇlÅmleme olduğunu itiraf ederim; 

ÖÅnkÅ ben zaten kesin sayılar Åzerinde durmuyorum. Ben Çne sÅrdÅğÅm ana dÅşÅnceme 

inanıyorum. Bu ana dÅşÅncenin ÇzÅ şudur: insanlar doğa yasaları gereğince, genellikle iki 

bÇlÅme ayrılırlar: aşağılar (sıradanlar), ki bunların biricik gÇrevleri, kendileri gibi olanların 

Öoğalmalarını sağlamak, bu işin aracı olmaktır; ve kendi Öevrelerine yeni bir sÇz sÇylemek 

yetenek ve dehasında olanlar. Doğaldır ki, bu arada sınırsız sayıda alt bÇlÅmleme yapılabilir. 

Ama bu iki ana bÇlÅmÅn ayırdedici Öizgileri oldukÖa keskindir. Birinciler, yani kendileri gibi 

olanların Öoğalmasına araÖ olanlar, doğaları gereği tutucudurlar, uysaldırlar, boyuneğerek 

yaşarlar ve boyuneğme-yi severler. Bence de bunlar uysal ve boyuneğici olmak zorundadırlar, 

ÖÅnkÅ bu onların gÇrevleridir ve burada onlar iÖin aşağılatıcı bir durum sÇzkonusu değildir. 

İkinci bÇlÅmdekilerse, sÅrekli olarak yasaları Öiğnerler, yıkıcıdırlar, ya da yeteneklerine bağlı 

olarak, yıkıcılığa yatkındırlar. Bunların işledikleri suÖlar, doğaldır ki, son derece Öeşitli ve 

gÇrelidir; ama bÅyÅk Öoğunluğu, birbirinden apayrı nedenler ileri sÅrerek, daha iyi şeyler 

adına şimdinin yıkılmasını isterler. Bunların ÅlkÅlerini gerÖekleştirmeleri iÖin, cesetlerin, kan 

gÇllerinin Åzerinden atlamaları gerekse, bence, kendilerine bu izni, vicdan rahatlığıyla 

verebilirler; tabi bu sÇz konusu ÅlkÅnÅn ne olduğuna, boyutlarının ne olduğuna bağlı olan bir 

şeydir, bu noktaya dikkatinizi Öekerim. Yazımdaki suÖ işleme hakkını ben bu bağlamda ele 

aldım. (Ha- 

318 

tırlarsanız, hukuksal bir sorunun tartışması olarak girilmiştir konuya). Aslında fazla telaş 

edecek bir durum yok ortada: ikinci bÇlÅmdekilerin kendilerine tanıdıkları hakkı, yığın hiÖbir 

zaman onlara tanımamıştır. Onları en ağır biÖimde cezalandırmış, boyunlarını vurmuştur (az 

ya da Öok); bunu yaparken de, tÅmÅyle haklı olarak, kendi tutucu gÇrevini yerine getirmiştir. 

Bununla birlikte, sonraki kuşaklarda aynı yığın, basları vurulan bu insanların heykellerini 

dikmiş ve onlara tapınmıştır (az ya da Öok). Birinci bÇlÅmdekiler hep bugÅnÅn, ikinci 

bÇlÅmdekilerse hep yarının efendileridir. Birinciler dÅnyayı korurlar ve onu sayıca Öoğaltırlar; 

ikinciler dÅnyayı hareket ettirirler ve onu bir amaca doğru yÇneltirler. Her iki bÇlÅmdekiler de 

tÅmÅyle eşit yaşama hakkına sahiptirler. Tek kelimeyle her iki yanın da hakları birbirine 

eşittir... Ve... Vive la guerre eternelle* tabii Yeni KudÅs'e kadar!" 

"O zaman siz Yeni KudÅs'e inanıyorsunuz?" 

"İnanıyorum", dedi Raskolnikov tok bir sesle. "İnanıyorum" derken de, uzun konuşması 

sÅresince de, halı Åzerinde bir noktaya gÇzlerini dikmiş, başını hiÖ kaldırmamıştı.

"Tanrıya... Tanrıya da inanıyor musunuz? Merakımı bağışlayın." 

"İnanıyorum", dedi Raskolnikov, başını kaldırıp Porfiri'ye bakarak. 

"Peki, ya Lazare'ın** dirilişine?" 

"Buna da inanıyorum. NiÖin soruyorsunuz bana bunları?" 

"GerÖekten inanıyor musunuz?" 

"Evet, gerÖekten inanıyorum." 

"Demek Çyle... Merakım iÖin bağışlayın. Simdi izin verirseniz, deminki konuya dÇnÅyorum... 

Her zaman da boyunları vurulmaz onların, hatta kimileri tam tersine..." 

"... yaşarken zafer tacını giyerler? Bu doğru, kimileri Çlmeden amaÖlarına kavuşur,, o zaman 

da..." 

(Aslında da Fransızca): "Yaşasın Çncesiz ve sonrasız savaş!" (äev.) Lazare: Tevrat'ta en 

yoksul insan olarak nitelenen kişi. (äev.) 

319 

"...onlar kelle kesmeye başlarlar?" 

"Eğer gerekiyorsa... Ve biliyor musunuz, Öoğu kez de bu gerekmiştir. Aslında oldukÖa ince bir 

espriye dayanıyor dÅşÅnceniz." 

"TeşekkÅr ederim. Yalnız bana şunu sÇyleyebilir misiniz: bu olağanÅstÅleri, olağanÅstÅ 

olmayanlardan nasıl ayıracağız? Doğuştan birtakım belirtileri falan mı var? Demek istediğim, 

biraz daha aÖıklık, yani dıştan ayırdetmeyi sağlayacak bir belirginlik gerek: pratik ve iyiniyetli 

bir insan olarak bu doğal endişemi bağışlayın, ama Çzel bir giysi, ne bileyim, bir Åniforma, ya 

da rozet gibi bir şeyler taşıyamaz mı bunlar? äÅnkÅ, eğer bir yanlışlık olur da, bu bÇlÅmden 

birisi, kendisinin aslında Çteki bÇlÅmden olduğunu sanır ve sizin demin gÇzkamaştırıcı 

biÖimde aÖıkladığınız gibi "bÅtÅn engelleri kaldırmaya" kalkarsa... Kabul edin ki, o zaman..." 

"Oo, bu sık sık olur! Doğrusu bu dÅşÅncenizde deminkinden de ince bir espri yar..." 

"TeşekkÅr ederim." 

"Rica ederim. Yalnız unutmamak gerekir ki, bÇylesi yanlışlıklar yalnız birinci bÇlÅmdekiler, 

yani benim "sıradanlar" dediklerim (sanırım pek başarılı değilim bu adlandırmada) tarafından 

yapılabilir... Boyuneğmeye doğuştan yatkın olmalarına rağmen, doğanın, ineklerden bile 

esirgemediği bazı cilveleriyle, bunlardan birÖoğu kendilerini ÇncÅ, "yıkıcı" gibi gÇrmeyi 

severler ve "yeni sÇz" sÇyleme hevesine kapılırlar. àstelik bunu da bÅyÅk bir iÖtenlikle 

yaparlar. GerÖek yenileri Öoğu kez farkede-mezler bile, hatta onları geri ve aşağılık şeyler 

dÅşÅnen insanlar olarak kÅÖÅmserler. Ama burada bence ciddi bir tehlike sÇzko-nusu değildir. 

Sizin de, doğrusu, telaşlanmanızı gerektirecek bir neden yok. äÅnkÅ bunlar hiÖbir zaman ileri 

gidemezler. Kapıldıkları hevesten dolayı ve kendilerine kim olduklarını hatırlatmak iÖin, 

kuskusuz bunları kırbaÖlamak da mÅmkÅndÅr, ama daha ileri gitmemek gerekir. Hatta 

kırbaÖlama iÖin Çzel birine de gerek yok burada, onlar kendi kendilerine yaparlar bu işi, ÖÅnkÅ 

son derece dÅrÅsttÅrler, hatta bu hizmeti birbirlerinden esirge- 

320 

meyenler de vardır aralarında; kimileriyse kendisine verilecek cezayı başkasına bırakmaz, bu 

işi kendi elceğiziyle yapar... Kendilerini Öeşitli biÖimlerde aÖık itiraflara zorlarlar... GÅzel ve 

ibret verici bir tablodur bu... Kısacası, telaşlanmanızı gerektirecek bir durum yok... Bu işin 

bÇylesi yasaları var." 

"Doğrusu, hiÖ değilse işin bu yÇnÅnden yÅreğime su serptiniz... Gelin gÇrÅn ki telaşlanmayı 

gerektirecek bir başka nokta daha var: sÇyler misiniz lÅtfen, kendilerinde başkalarını 

boğazlamak hakkını gÇren şu "olağanÅstÅler" pek mi Öoktur? Ben, kuşkusuz, bunların ÇnÅnde 

saygıyla eğilmeye hazırım, ama siz de kabul edersiniz ki, eğer bunların sayıları fazlaysa, bu 

dehşet verici bir şeydir, Çyle değil mi?" 

"Ah, bu bakımdan da kaygılanmanızı gerektirecek bir durum yok. Genel olarak yeni 

dÅşÅnceleri olan, hatta yeni denebilecek bir şeyler sÇyleme yeteneğinde olan insanlar pek 

seyrek doğarlar, hatta şaşılacak kadar seyrek doğarlar. Bilinen bir şey varsa o da, bÅtÅn bu

farklı bÇlÅmlerdeki insanların doğum dÅzenlerinin, bir doğa yasasıyla hiÖ yanlışsız ve kesin 

olarak belirlenmiş olmasıdır. Kuşkusuz, sÇzÅnÅ ettiğim bu doğa yasasının nasıl bir yasa 

olduğunu biz şimdilik bilmiyoruz; ama ben bunun varlığına ve sonraları nasıl bir şey 

olduğunun anlaşılıp herkes tarafından kabul edileceğine inanıyorum. YeryÅzÅnde milyonlarca 

insan, bizim iÖin hélé bir giz olan birtakım sÅreÖlerle ve birtakım Öabalarla, cins ve tÅrlerin 

birbirleriyle Öaprazlanmasını sağlayarak, binde bir olsun ÇzgÅn ve yaratıcı bir insan dÅnyaya 

getirebilmek amacıyla, yalnızca bÇyle bir amacın aracı olabilmek amacıyla, yalnızca bÇyle bir 

amacın aracı olarak yaşıyorlar. Daha yÅksek nitelikleri taşıyan bir insan iÖin bu oran onbinde 

birdir. (Sayıları Çrnek olsun diye veriyorum.) Daha da yÅkseği ise ancak yÅzbinde bir 

gerÖekleşebilir. Dahiler milyonda bir yetişir; insanlığın olgunlaşmasını sağlayan bÅyÅk 

dehalar iÖin ise yeryÅzÅnden belki de binlerce milyon insanın gelip geÖmesi gerekmektedir. 

Kısacası ben bÅtÅn bu sÅrecin geÖtiği imbiğe bakmadım.. Ama bu işlerin belli bir yasasının 

olması gerektiği hiÖ kuşkusuzdur. Burada rastlantı sÇzkonusu olamaz!" 

321 

Razumihin sonunda dayanamadı ve: 

"Ne yapıyorsunuz yahu? Şaka mı ediyorsunuz siz?" diye bağırdı. "Yoksa birbirinizle dalga mı 

geÖiyorsunuz? Oturmuşlar, birbirleriyle alay ediyorlar! Rodya, sen ciddimisin?" 

Raskolnikov dÇnÅp Razumihin'e baktı; yÅzÅ solgun ve ÅzÅntÅlÅ gibiydi. Bu durgun, ÅzÅntÅlÅ 

yÅzÅn karşısında, Por-firi'nin gizlemeye bile Öalışmadığı ve insanın sinirine dokunan 

terbiyesiz, alaycı yÅzÅ, Razumihin'in pek tuhafına gitti. 

"Kardeş, bunları sÇylerken eğer ciddi idiysen, yani, bÅtÅn bu dediklerinin hiÖ de yeni şeyler 

olmadıklarını, daha Çnce binlerce kez okuduğumuz ve dinlediğimiz şeylere benzediklerini 

sÇylerken ciddi idiysen, bunda haklısın! Ama sÇylediklerin iÖinde gerÖekten ÇzgÅn olan ve 

gerÖekten de sana ait olan şey, bunu dehşetle sÇylÅyorum, vicdan s.esine uyularak kan 

dÇkÅlmesine izin vermendir... Hem de, beni bağışla, nasıl bir kÇrinanÖla..! Senin yazının ana 

dÅşÅncesi de, sanırım, bu. Hem bu vicdan sesine uyarak kan dÇkme, bence resmi yolla, yani 

yasal olarak kan dÇkmekten daha korkunÖ birşey!" 

"TÅmÅyle katılıyorum", dedi Porfiriy, "bÇylesi Öok daha korkunÖ!" 

"Hayır", diye devam etti Razumihin, "yazında biraz fazla coşmuş ve ileri gitmiştin! Bir 

yanlışlık var bu işte. Okuyacağım yazını... Fazla coşmuş ve kendi coşkunluğuna kapılıp 

gitmişsin! Sen bÇyle dÅşÅnÅyor olamazsın! Bulup okuyacağım yazını..." 

"Yazıda bunların hiÖbiri yok", dedi, Raskolnikov, "yalnızca birtakım imalar var." 

Porfiri yerinde duramıyordu: 

"Evet... Evet... SuÖ olayına nasıl baktığınız konusunda hemen hemen aydınlanmış 

bulunuyorum... Yakanıza yapışıp kaldığım iÖin beni bağışlayın, sizi rahatsız ettiğim iÖin utanÖ 

duyuyorum... Demin, bÇlÅmleri birbirine karıştırma yanlışı konusunda beni tÅmÅyle 

yatıştırdınız... Ama beni hélé kaygılandıran bazı pratik noktalar var. Diyelim, bir adam, ya da 

bir delikanlı, gÅnÅn birinde kendini, tabii geleceğin bir LikÅrg'Å ya da Muhammed'i gibi 

gÇrmeye başlarsa, yallah deyip ÇnÅndeki engelleri kaldır- 

322 

maya girişecektir... Kuşkusuz, uzun bir savaş bulunmaktadır ÇnÅnde. Savaş iÖinse paraya 

gerek vardır. Bu kez de, hadi bakalım, savaş iÖin para bulmaya girişecektir... Üyle değil mi?" 

Zamyotov kÇşesinden kikirdedi, Raskolnikov o yana bakmadı bile: 

"Bu tÅr olayların gerÖekten de olabileceğini kabul etmek zorundayım", dedi. "Aptallar ve Ån 

peşinde koşanlar bu tuzağa dÅşebilirler... Üzellikle de genÖler..." 

"GÇrdÅnÅz mÅ? Çyleyse..?" 

"Üyleyse..." dedi Raskolnikov, gÅlÅmseyerek, "bunun suÖlusu herhalde ben değilim. BugÅne 

dek bÇyleydi, bundan sonra da bÇyle olacak. Arkadaş (başıyla Razumihin'i gÇsterdi) az Çnce 

benim kan dÇkÅlmesine izin verdiğimi sÇylÅyordu. Veriyorsam ne olmuş? Toplum

sÅrgÅnlerle, hapishanelerle, sorgu yargıÖla-rıyla, kÅrek cezalarıyla, esaslı bir şekilde gÅven 

altına alınmış değil midir? Ne diye kargılanıyorsunuz? Arayın hırsızı!.." 

"Ya bulursak?" 

"Pahalıya Çdetin." 

"Akla uygun. Peki ya vicdan?" 

"Size ne vicdandan?" 

"Üylesine, insanca bir duyguyla sordum." 

"Vicdanı olan, hatasının da bilinciydeyse, varsın acı Öeksin. Bu kÅrek cezasına ek olarak ona 

ikinci bir cezadır." 

Razumihin kaslarını Öatarak: 

"Peki ya gerÖekten dahi olanlar, dedi, hani şu kendilerine başkalarının boğazlama hakkı 

verilenler..? Onların acı Öekmemeleri gerekiyor, değil mi? Hatta dÇktÅkleri kanlar iÖin bile..?" 

"Gereklilik de nereden Öıktı? Burada ne buyruk, ne yasak sÇz konusu. Kurbanına acıyorsa, 

varsın acı Öeksin... Acı ve ÅzÅntÅ, engin bir bilinÖ ve derin bir yÅrek iÖin her zaman 

zorunludur. Birden, birileriyle konuşur gibi değil de, yÅksek sesle dÅşÅnÅr gibi ekledi: 

"Bence, gerÖekten bÅyÅk insanlar, bÅyÅk acılar Öekmek zorundadırlar." 

GÇzlerini kaldırdı, herkesin yÅzÅne dalgın dalgın baktı, gÅlÅmseyip şapkasını aldı. Buraya 

geldiği zamanki durumuna gÇ- 

323 

re, şimdi Öok sakindi; bunu kendi de duyumsuyordu. Herkes ayağa kalktı. 

"Vallahi ister sÇvÅn, ister kızın, ama aklıma takılan bir kÅÖÅk soruyu daha sormaktan kendimi 

alamayacağım (biliyorum, sizi Öok rahatsız ettim), ama aklıma gelen kÅÖÅk bir dÅşÅnce var, 

hani unutmamak iÖin..." 

Raskolnikov yÅzÅ soluk ve ciddi ayakta bekliyordu. 

"Buyrun, sÇyleyin bakalım kÅÖÅk dÅşÅncenizi" dedi. 

"Doğrusu, bunu size en aÖık biÖimde nasıl sÇyleyebileceğimi ben de bilmiyorum... Bu kÅÖÅk 

dÅşÅncem biraz fazla psikolojik... Yani pek ele avuca gelir bir şey değil... Sizin... Şu yazınızı 

yazarken... Yani kendinizi bir damlacık olsun... Heh-he! Yeni bir sÇz sÇyleyen şu 

"olağanÅstÅ" insanlardan biri saymamış olmanız mÅmkÅn değildi herhalde? Yani sizin 

anladığınız anlamda?.." 

Raskolnikov nefretle: 

"äok mÅmkÅn", dedi. 

Razumihin şÇyle bir kımıldandı. 

Porfiri devam etti: 

"äok mÅmkÅn olduğuna gÇre, gÅndelik bir başarısızlığınız nedeniyle, ya da herhangi bir 

sıkıntınızı gidermek iÖin, ya da ne bileyim, insanlığa yararlı bir hizmette bulunmak iÖin, 

ÇnÅnÅze Öıkan engelleri asar mısınız?" 

Porfiri bunları sÇyledikten sonra, tıpkı az Çnce yaptığı gibi, birden ona sanki sol gÇzÅnÅ 

kırparak belli belirsiz gÅldÅ. 

Raskolnikov meydan okurcasına ve aşağılayarak: 

"BÇyle bir şey yapsam, herhalde size sÇylemezdim", dedi. 

"Hayır, ben yalnızca... Hani yazınızı edebi bakımdan daha iyi değerlendirebilmek iÖin sordum 

bunu.." 

Raskolnikov tiksintiyle, "Tuh, bÇylesine apaÖık ve bÇylesine utanmazca!" diye dÅşÅndÅ. 

Sonra kupkuru bir sesle: 

"Belirtmeme izin verin", dedi, "ben kendimi ne Muhammed, ne de Napolyan sayıyorum... Ve 

ne de bunlara benzer biri... Bu duruma gÇre de, onların yerinde olmadan, onlar gibi olsaydım 

nasıl davranırdım, şeklindeki bir soruya, sizin iÖin doyurucu olabilecek bir karşılık veremem." 

324 

Porfiriybirden aşırı bir senli benlilikle:

"GeÅin efendim", dedi, "bugÑn bizde, Rusya'da kendini Na-polyon saymayan mı var ki?" 

Porfiri'nin bu kez ses tonunda, sÖyleyiş biÅiminde bile apaÅık birşeyler vardı. 

"GeÅen, hatta bizim Alyona İvanovna'yı baltayla halleden de sakın şu geleceğin 

Napolyonlarından biri olmasın?.." 

KÖşesinde oturmakta olan Zamyotov ağzından kaÅırmıştı bu 

sÖzleri. 

Raskolnikov, bakışlarını Porfiri'ye dikmiş, hiÅbir şey sÖylemeden Öylece duruyordu. 

Razumihin'in yÑzÑ karardıkÅa kararmıştı. Zaten bir sÑredir bir şeyler sezinlemekteydi. 

Üevresine Öfkeyle bakıyordu. Bu ağır sessizlik bir dakika kadar sÑrdÑ. Raskolnikov gitmeye 

davrandı. 

Porfiriy aşırı bir incelikle elini uzattı, sevecenlikle: "Gidiyor musunuz?" dedi, "Tanıştığıma 

Åok, Åok sevindim. Ricanız konusunda iÅiniz rahat olsun. Anlattığım gibi bir şeyler yazıverin. 

Ya da, daha iyisi, doğrudanbana gelin... BugÑnlerde... Hatta, isterseniz yarın... Herhalde saat 

onbir gibi orada olurum. Herşeyi yoluna koyarız.,. Konuşuruz da... Orada en son 

bulunanlardan birisiniz, belki bize birşeyler sÖyleyebilirsiniz..." Raskolnikov sert bir sesle: 

"Demek", dedi, "kurallara uygun bir biÅimde, ve resmen sorguya Åekmek istiyorsunuz beni?" 

"Bunu da nereden Åıkardınız? Şimdilik bÖyle bir şeye hiÅ gerek yok. Sanırım yanlış anladınız 

beni. Ben yalnızca bu fırsatı kaÅırmamak iÅin... Ve... Ve rehin sahiplerinin hepsiyle konuşmuş 

bulunuyorum... Bunların kiminden Åeşitli kanıtlar elde ettim... Sizse sonuncu kişisiniz..." 

Birden aklına gelen bir şeye sevinerek, Razumihin'e dÖndÑ. "Yeri gelmişken... Şu Nikolaşka 

yÑzÑnden başımın etini yemiştin! Sanki ben bilmiyor muyum, -Raskol-nikov'a dÖndÑ- bu 

Åocuğun hiÅbir suÅu olmadığını? Ama elden ne gelir? Mitka'yı da epey rahatsız etmemiz 

gerekti... Aslında sorun şu, yani bu işin can alıcı noktası: siz o gÑn merdivenlerden Åıkarken... 

Bir dakika, saat sekizde oradaydınız siz değil mi?" 

325 

"Evet, sekizde", dedi Raskolnikov, der demez de bunu sÖyle-meyebileceğini dÑşÑnerek canı 

sıkıldı. 

"Evet, saat sekizde aÅık bir daire vardı, hatırladınız mı? Burada Åalışan iki isÅiyi bari siz 

gÖrmÑş olaydınız, hiÅ değilse birini... Orada boya yapıyorlardı, hiÅ gÖzÑnÑze Åarpmadı mı? 

Bu onlar iÅin Åok, ama Åok Önemlidir!.." 

Raskolnikov belleğini yokluyormuş gibi ağır ağır: 

"Boyacılar mı? Hayır, gÖrmedim", dedi. MÑthiş bir gerginlik iÅindeydi; soruda gizli, tuzağın 

ne olduğunu bir an Önce anlayabilmek iÅin sanki ÖlÑmcÑl bir acı Åekiyordu; bir yanlışlık 

yapmamak iÅin tÑmden dikkat kesilmişti. "Sonra kapısı aÅık bir daire de gÖzÑme Åarpmadı... 

Ama dÖrdÑncÑ katta... (tuzağın ne olduğunu anlamıştı, zafer kazanmışÅasına sÑrdÑrdÑ 

sÖzlerini) bir memur taşınıyordu... Hatırlıyorum... Tam Alyona İvanovna'nın karşısındaki 

daireden... Üok iyi hatırlıyorum... Hatta hamallar divan gibi bir şey taşıyorlardı ve beni duvara 

sıkıştırmışlardı... Boyacılara gelince... Hayır, orada boya yapan birilerini gÖrmedim ben... 

Hatta... Kapısı aÅık bir daire de, sanırsam, yoktu... Evet, evet, yoktu..." 

Birden kendine gelen ve işin ne olduğunu anlayan Razumihin, Porfiri'ye: 

"Ne yapıyorsun yahu sen?" diye bağırdı. "Boyacılar cinayetin işlendiği gÑn oradaydılar. 

Raskolnikov'sa cinayetten ÑÅ gÑn Önce oradaydı. Sen ne soruyorsun, ha?" 

"Tuu, gÑnleri karıştırmışım!" dedi Porfiriy eliyle alnına vurarak. "Hay Allah, bu iş bende kafa 

falan bırakmadı!" Raskolnikov'a dÖndÑ ve ÖzÑr dilercesine. "Saat sekiz sularında boyacıları 

birilerinin orada gÖrmesi bizim iÅin Åok Önemli", dedi. "Buna sizin tanıklık edebileceğinizi 

sanmıştım... Oysa gÑnleri karıştırmışım!" 

Razumihin, yÑzÑ bir karış: 

"İnsan bÖyle konularda dikkatli olmalı", dedi.

Bu son sÇzler antrede sÇylenmişti. Porfiriy PetroviÖ, bÅyÅk bir incelikle onları kapıya kadar 

geÖirdi... İkisi karanlık, asık bir yÅzle Öıktılar sokağa ve birkaÖ adım hiÖ konuşmadan 

yÅrÅdÅler. Raskolnikov derin bir soluk aldı... 

326 

VI 

Razumihin, olanca gÅcÅyle Raskolnikov'un kanıtlarını ÖÅrÅtmeye Öabalamaktan şaşkına 

dÇnmÅş bir durumda: 

"İnanmam! İnanamam!" deyip duruyordu. 

Pulheriya Aleksandrovna'yla Dunya'nın nicedir kendilerini beklemekte oldukları Bakaleyev'in 

pansiyonuna yaklaşmışlardı. Razumihin, konuyu ilk kez aÖıkÖa konuşmanın verdiği heyecan 

ve şaşkınlıkla, yolda ikide birde duraklıyordu: 

Raskolnikov soğuk ve kÅÖÅmseyici bir gÅlÅmsemeyle: 

"Sen inanma!" dedi. "Her zaman olduğu gibi hiÖbir şey far-ketmedin sen, bense her sÇzcÅğÅ 

tartışıyordum." 

"Kuruntulu bir adamsın da onun iÖin tartıyorsun her sÇzcÅğÅ.... Hımm... gerÖekten de 

Porfiri'nin tavrının tuhafÖa olduğunu kabul ederim... Üzellikle de Zamyotov denen alÖağın!.. 

Haklısın, bir şeyler vardı dilinin altında, ama niÖin? NiÖin?" 

"Bir gecede dÅşÅncesini değiştirdi de ondan." 

"Bence, tam tersine! Tam tersine! Eğer şu sakat dÅşÅnceye inanıyorlarsa, bÅtÅn gÅÖleriyle 

bunu gizlemeye, kartlarını belli etmemeye Öalışırlardı... Oysa bunlar sÇzlerine hiÖ dikkat 

etmeden, son derece kÅstahÖa konuşuyorlardı!" 

"Eğer ellerinde biraz delil, ama şÇyle gerÖek deliller... Ya da ciddi bir temele dayanan ufacık 

bir kuşkuları olsaydı, daha Öok kazanma umuduyla ellerini gizlerlerdi, oyunu gizli oynarlardı 

(bu arada, Çrneğin, Öoktan bir arama yaparlardı!). Ama ellerinde bir tek olsun delil yok. 

Yalnızca birtakım kuruntular, uÖuşan birtakım dÅşÅnceler var. Edepsizleşmeleri ve şaşırtma 

yoluna başvurmaları, bundan... Porfiri belki de bunun iÖin Çfkeleniyor, canı sıkılıyor... Belki 

de başka bir amacı var... Akıllı bir adama benziyor... Bilir gÇrÅnerek beni korkutmak istiyor 

da olabilir... Onun da kendine gÇre bir psikolojisi var... Ama keselim artık! Bu aÖıklamaları 

yapmak bile bana iğrenÖ geliyor! 

"Ve aşağılayıcı, aşağılayıcı! Seni anlıyorum! Şu anda madem seninle aÖık aÖık konuşuyoruz, 

(sonunda bu konuyu aÖıkÖa konuşmaya başlamamız Öok iyi oldu!) şu anda sana aÖıkÖa itiraf 

327 

ederim ki, onların kafasında bÇyle bir dÅşÅncenin bulunduğunu ben Öoktandır sezinliyordum. 

GerÖi bu belli belirsiz bir kuşkudan Çteye geÖen bir şey değildi, ama bÇyle de olsa, nasıl 

cesaret edebilirler bÇyle bir şeyi akıllarından geÖirmeye? Bu dÅşÅncenin kÇkleri nerelerde 

gizli. Nasıl Çfkeden kuduracak hale geldiğimi bir bilsen! Simdi şu duruma bak: yoksulluğun 

penÖesinde kıvranan hipokontriyak bir genÖ... Kuruntulu, kendi değerini bilen ve kendine 

değer veren bir Åniversite Çğrencisi... Altı aydır, Öekildiği kÇsesinde bir tek insan yÅzÅ 

gÇrmemiş... Ağır, sayıklamak bir hastalığın hemen ÇngÅnÅnde, belki de tam hastalığın 

başladığı gÅn (buraya dikkat!) sırtında yırtık bir gÇmlek, ayağında tabanı gitmiş kunduralar, 

kendini birden karakolda birtakım polislerin ortasında buluveriyor ve burada bunların Öeşitli 

aşağılamalarına katlanıyor... Derken birden burnuna bir borÖ senedi dayayıveriyorlar: saray 

mÅşavirlerinden äebarov'a ait gÅnÅ geÖmiş bir senet... Ortalığı kaplayan ağır boya kokusu, 

otuz dereceyi bulan sıcaklık, karakolu dolduran bir yığın insan, pis, boğucu bir koku ve birkaÖ 

gÅn Çnce evine gittği bir kocakarının ÇldÅrÅldÅğÅ haberi... Ve bÅtÅn bunlar aÖlıktan karnı 

bağırsağına geÖmiş bir durumdayken oluyor! Bayılmaz da ne yapar insan? Ve bunlar bÇyle bir 

şeyi dayanak yapıyorlar kuşkularına! Allah belésını versin! Bunun can sıkıcı birşey olduğunu 

biliyorum Rodya'cığım, ama senin yerinde ben olsam, hepsinin gÇzÅnÅn iÖine baka baka bir 

kahkaha atar, ya da daha iyisi suratlarına şÇyle okkalı bir tÅkrÅk savururdum! Hepsini bir 

gÅzel kalaylamayı da unutmazdım. Sen de tukur gitsin! Cesaret! Ayıp yahu!"

"Doğrusu gÅzel Çzetledi!" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. Sonra acıyla: 

"Suratlarına tÅkÅrmek mi?" dedi. "Ama yarın yine sorgu var! Ve ben yarın yine binbir 

aÖıklama yapmak zorundayım... DÅn restoranda Zamyotov'la konuşarak kendimi alÖalttığım 

iÖin Çyle canım sıkılıyor ki!" 

"Allah kahretsin! Yarın Porfèri'ye ben giderim! Ve onu şÇyle... akrabaca sıkıştırırım... Bildiği 

bir şey varsa aÖıkÖa sÇylesin. Zamyotov'a gelince..." 

328 

"Sonunda akıl edebildi!" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

Razumihin birden: 

"Dur!" diye bağırdı. Raskolnikov'u omuzundan tutarak "dur! Sen demin saÖmaladın! Evet, 

iyice dÅşÅndÅm sen demin saÖmaladın! Ne diye tuzak olsun ki bu? İşÖilerle ilgili soru bir 

tuzaktı, dedin. HiÖ aklın kesiyor mu: bu işi sen yapmış olsan, dai-renin boyandığını, orada 

işÖileri gÇrdÅğÅnÅ sÇyler misin? Tam tersine: gÇrmÅş olsan bile, gÇrmedim dersin! İnsan 

kendi aleyhine tanıklık eder mi?" 

"Eğer o işi ben yapmış olsaydım", dedi Raskolnikov isteksiz isteksiz ve gizlemeye 

Öalışmadığı iÖin tiksintiyle, "orada boya yapan isÖileri gÇrdÅğÅmÅ kesinkes sÇylerdim." 

"Kendi aleyhine... Çyle mi?" 

"Evet. äÅnkÅ yalnızca mujikler ve Öok deneyimsiz birtakım acemiler reddederler sorgu 

sırasında her şeyi. Birazcık aklı başında olan, birazcık gÇrmÅş geÖirmiş bir insan, yok 

edilmesi elde olmayan bazı delilleri olanaklar ÇlÖÅsÅnde kabul etmeye Öalışır. Yalnız, bunları 

bambaşka bir ışık altında, bambaşka anlamlara • gelebilecek biÖimde değişik nedenlerle 

aÖıklar ve yorumlar. Porfiri'nin kafasındaki hesap da buydu: benim de bÇyle bir karşılık 

vereceğimi, doğruyu dile getirmiş olmak iÖin işÖileri gÇrdÅğÅmÅ sÇyleyeceğimi ve bu konuda 

birtakım aÖıklamalara girişeceğimi sanıyordu." 

"O zaman da sana cinayetten iki gÅn Çnce orada işÖi falan bulunmadığını, bÇylece de senin 

herhalde cinayet gÅnÅ saat sekiz sularında orada bulunduğunu sÇyleyiverecek ve seni gafil 

avlayacaktı!" 

"Evet, onun hesabı da buydu, yani benim kendisine bir an Çnce gerÖeğe uygun bir cevap 

verme telaşıyla, işÖilerin orada cinayetten iki gÅn Çnce değil, tam cinayet gÅnÅ bulunduklarını 

unutacağımı sanıyordu:" 

"İyi ama bÇyle bir şey unutulabilir mi?" 

"Hem de kolayca. Kurnaz insanlar bÇylesi basit şeylerden tuzağa dÅşerler. İnsan ne kadar 

kurnazsa, basit şeylerden tuzağa dÅşÅrÅleceğinden o kadar az kuşku duyar. äok, Öok kurnaz 

bir 

329 

insanı Çzellikle de en basit şeylerden tuzağa dÅşÅrmek gerekir. Porfiriy hiÖ de senin sandığın 

gibi budalanın biri değil..." 

"Üyleyse alÖağın biri..!" 

Raskolnikov gÅlmekten kendini alamadı. Ama aynı anda, su son aÖıklamaları yaparken 

duyduğu canlılık ve isteği tuhaf buldu. Oysa az Çnce konuşurken, ÅzÅntÅ ve tiksintiden başka 

birşey yoktu iÖinde. 

"Anlaşılan bu sorunun bazı yÇnleri hoşuma gidiyor!" diye dÅşÅndÅ. 

Ama sonra birden tedirgin oldu: beklenmedik, kaygı verici bir dÅşÅnceyle rahatsız olmuş 

gibiydi. Tedirginliği gitgide artmaktaydı. Bakaleyev'in pansiyonuna gelmişlerdi. 

Birden: 

"Sen yalnız gir, dedi, ben şimdi dÇnerim." 

"Nereye gidiyorsun? Geldik artık!" 

"Gitmem gerek... Gitmeliyim... Bir işim var... Yarım saate kalmaz dÇnerim... Bizimkilere 

sÇyle" 

"Üyleyse ben de seninle geliyorum!"

"Sen de mi bana işkence edeceksin!" 

Raskolnikov bu sÇzleri Çyle acı bir Çfke, bakışlarında Çyle derin bir umutsuzlukla sÇylemişti 

ki, Razumihin'in kolları yanına dÅştÅ. Bir sÅre merdivenlerde durup yÅzÅ bir karış, Raskolnikov'un 

hızlı adımlarla evinin bulunduğu yÇnde yÅrÅyÅşÅnÅ 'izledi. Sonunda, dişleri kenetli, 

yumrukları sıkılı, Porfiri'yi hemen o gÅn bir limon gibi sıkacağına and iÖerek, kendilerini 

uzun sÅredir beklemekten herhalde teléşlanmış olan Pulheriya Alek-sandrovna'yı yatıştırmak 

Åzere merdivenleri Öıkmaya başladı. 

Raskolnikov evine vardığında tere batmış gibiydi, gÅÖlÅkle soluyordu. Merdivenleri hızla 

Öıkıp, kapısı kilitsiz duran odasına girdi ve hemen kapıyı Öengelledi. Sonra, korkmuş, Öılgına 

dÇnmÅş bir halde, duvar kéğıdının arkasındaki deliğin bulunduğu kÇşeye atıldı, elini deliğe 

sokup birkaÖ dakika duvar kéğıdının en kÅÖÅk kıvrımlarına varana dek her yanı yokladı. Bir 

şey bu- 

330 

lamayınca, ayağa, kalktı, derin bir soluk aldı. Az Çnce Bakaleyev'in pansiyonunun ÇnÅnde, 

birden, ya delikte bir şey kaldıysa, diye dÅşÅnmÅştÅ: bir zincir parÖası, bir kol dÅğmesi, ya da 

bunların sarılı olduğu, Åzerinde kocakarının eh/azısı bulunan bir kéğıt parÖası..? Daha sonra 

reddedilmesi olanaksız bir delil olarak karşısına Öıkabilirdi bunlar. 

Dalgın, dÅşÅnceli, Çylece ayakta duruyor, dudaklarında aşağılayıcı, bilinÖsiz, tuhaf bir 

gÅlÅmseme uÖuşuyordu. Sonunda şapkasını aldı ve sessizce odadan Öıktı. Kafası 

karmakarışıktı. Dalgın bir halde sokak kapısına vardı. 

Kalın bir sesin: . "İşte kendisi!" dediğini duyunca, başını kaldırıp baktı. 

Kapıcıydı bu, kendisini uzunca boylu, esnaf kılıklı bir adama gÇsteriyordu. Adamın sırtında 

bir yelek ve ropdÇşambrı andırır bir elbise vardı. Bu haliyle, uzaktan kÇylÅ kadınlara 

benziyordu. Yağlı bir kasket bulunan başını Çne doğru eğmişti: aslında adamın bÅtÅn vÅcudu 

Çne doğru eğikti, kamburcaydı. Buruşuk, porsumuş yÅzÅ, yaşının elliden fazla olduğunu 

gÇsteriyordu. äukurlarına gÇmÅlmÅş kÅÖÅcÅk gÇzleri sert, hoşnutsuz bakıyordu. 

Raskolnikov kapıcıya yaklaşarak: 

"Ne var?" diye sordu. 

Esnaf kılıklı adam, hiÖ acele etmeden gÇzucuyla onu uzun uzun ve dikkatle sÅzdÅ; sonra 

yavaşÖa dÇndÅ ve hiÖbir şey sÇylemeden Öıkıp yÅrÅmeye başladı. 

"Ne oluyor?" diye bağırdı Ras'kolnikov. 

Kapıcı: 

"Şu adam", dedi, "gelip sizin adınızı vererek, burada şu adda bir Åniversite Çğrencisi oturuyor 

mu, kimin dairesinde oturuyor, diye sordu. Tam o sırada siz indiniz, kendisine sizi gÇsterdim, 

ama gÇrdÅğÅnÅz gibi, Öekti gitti!" 

Kapıcının da ilgisini Öekmiş gibiydi durum, ama anlaşılan bu o kadar fazla değildi; bir an 

dÅşÅndÅkten sonra dÇnÅp odasına girdi. 

331 

Raskolnikov hemen adamın arkasından sokağa atıldı ve kendisini caddenin karşı yanında, 

yine bir şeyler dÅşÅnÅyormuş gibi gÇzleri yerde ve yine aynı ÇlÖÅlÅ, ağır adımlarla yÅrÅrken 

gÇrdÅ. Adımlarını hızlandırıp adama yetişti, ama iyice yanına varmayıp, bir sÅre arkasından 

yÅrÅdÅ. Sonunda aynı hizaya gelip yandan yÅzÅne baktı. Adam onu hemen farketmişti, bir an 

gÇzlerini kaldırıp baktı, sonra yeniden indirdi. BÇylece bir dakika kadar yan yana, hiÖbir şey 

konuşmadan yÅrÅdÅler. 

Sonunda Raskolnikov: 

"Kapıcıya... Beni soruyordunuz?" dedi, sesi nedense Öok yavaş Öıkmıştı. 

Adam karşılık vermedi, hatté dÇnÅp bakmadı bile. Yine sessizce yÅrÅyorlardı. 

"Bu da ne demek oluyor?.. Hem gelip soruyorsunuz, hem de hiÖbir şey sÇylemiyorsunuz..?" 

SÇzcÅkler sanki ağzından Öıkmak istemiyor gibiydi, sesi kesiliyordu Raskolnikov'un. 

Adam bu kez gÇzlerini kaldırdı, uğursuz, karanlık bakışlarla Raskolnikov'u sÅzerek:

"Katil!" diye tısladı. YavaşÖa, ama Öok aÖık ve anlaşılır bir biÖimde sÇylemişti bunu. 

Raskolnikov'un birden bacakları kesilir gibi oldu, sırtında bir Årperti dolaştı, bir an yÅreği bile 

sanki Öarpmaz oldu; sonra birden, kendisini tutan bir Öengelden kurtulmuşÖasına hızla 

Öarpmaya başladı. BÇylece yÅz adım kadar yanyana ve hiÖ konuşmadan yÅrÅdÅler. 

Adam ona hiÖ bakmıyordu. 

Raskolnikov duyulur duyulmaz bir sesle: 

"Ne diyorsunuz siz?.. Ne katili?.. Kimmiş katil olan?" diye mırıldandı. 

"Sen!" dedi adam, daha aÖık, anlaşılır ve etkileyici bir sesle ve Raskolnikov'un rengi gitmiş 

yÅzÅne, ışığı sÇnmÅş gÇzlerine bakarak, gÅlÅmsedi: nefret dolu bir zafer gÅlÅmsemesiydi 

sanki bu. Bu sırada bir dÇrtyol ağzına gelmişlerdi. Adam soldaki caddeye saptı, sağa sola 

bakmadan doğruca yÅrÅmeye başladı. 

332 

Raskolnikov adamın ardından bakakalmıştı. Elli adım kadar yÅrÅdÅkten sonra adam dÇnÅp 

kavşakta hélé kımıldamaksızın duran Raskolnikov'a baktı. GerÖi bu kadar uzaklıktan 

seÖilemezdi, ama adam yine nefret dolu bir zafer gÅlÅmseyişiyle bakıyor gibi geldi 

Raskolnikov'a. 

GÅÖlÅkle yÅrÅyerek gerisin geri odasına dÇndÅ, dizleri titriyor, mÅthiş ÅşÅyordu. Şapkasını 

Öıkarıp masanın Åzerine koydu ve odanın ortasında on dakika kadar hiÖ kımıldamadan Çylece 

ayakta durdu. Sonra bitkin dÅşÅp kendini divana attı, hafif, hastalıklı inlemelerle bacaklarını 

kaldırıp iyice uzandı. GÇzleri kapalıydı. Yarım saat kadar bÇylece yattı. 

HiÖbir şey dÅşÅnmÅyordu. Daha doğrusu dağınık, birbiriyle bağlantısız birtakım dÅşÅnceler, 

dÅşÅnce uÖları uÖuşuyordu kafasında, té Öocukluğunda gÇrdÅğÅ, bir daha da hiÖ 

karşılaşmadığı, hiÖbir zaman hatırlamayacağı birtakım insan yÅzlerini gÇrÅr gibi oluyordu: 

"V" kilisesinin Öan kulesi, meyhanenin birinde bir bilardo masası ve bilardo oynayan bir 

subay, bodrum katta bir tÅtÅncÅ dÅkkanındaki sigara kokuları, bir birahane, bulaşık suları 

.dÇkÅlmÅş, her yanı yumurta kabuğu kırıklarıyla dolu, karanlık, pis bir merdiven, bir 

yerlerden duyulan Öan sesleri... BÅtÅn bu gÇrÅntÅler kafasının iÖinde bir kasırga gibi dÇnÅyor, 

yerlerini birbirlerine bırakıyorlardı. Bunlardan bazıları hatta hoşuna bile gidiyor, onları daha 

uzun sÅre canlı tutmaya Öalışıyor, ama başaramıyordu: gÇrÅntÅler parladıkları gibi, Öabucak 

sÇnÅyor, yitiyorlardı. Aslında, Öok da fazla olmamakla birlikte, iÖinde onu ezen bir şeyler 

vardı. Bu, bazen hoşuna bile gidiyordu. Sırtındaki hafif Årpertiler henÅz geÖmemişti. Bu 

Årpertileri duymaktan da hoşlanıyor gibiydi. 

Birden Razumihin'in teléşlı ayak seslerini ve konuştuğunu duydu. Hemen gÇzlerini yumdu, 

uyur gibi yaptı. Razumihin kapıyı aÖtı, bir sÅre eşikte durdu. DÅşÅnÅyor gibiydi. Sonra usulca 

iÖeri girdi, yine usulca divana yaklaştı: 

"Bırak, uyusun! Yemeğini sonra yer!" 

Ses Nastasya'nındı, fısıldayarak sÇylemişti. 

333 

Razumihin: 

"Haklısın" dedi, ikisi birden usulca Öıkıp, kapıyı kapattılar. 

Yarım saat daha geÖti. Raskolnikov gÇzlerini aÖtı, sırtÅstÅ dÇnÅp, kollarını basının altına 

geÖirdi. 

"Kim bu adam? Yerin dibinden Öıkar gibi karşıma dikiliveren bu adam kim? Neredeydi ve ne 

gÇrdÅ? Her şeyi gÇrmÅş, buna kuşku yok... Peki ama o sırada nerede duruyordu, nereden 

bakıyordu? Ve niÖin bugÅne dek durdu da, şimdi, yerin dibinden Öıkar gibi Öıkıveriyor? Hem 

nasıl gÇrebildi, mÅmkÅn mÅ gÇrebilmesi?.. Hımm... Sırtında yine o soğuk Årpertileri duydu. 

Ni-kolay'ın kapının arkasında bulduğu kutu..? Bu mÅmkÅn mÅydÅ sanki? Deliller? Bir 

milimlik bir şeyi gÇzden kaÖırırsın, Mısır Piramitleri bÅyÅklÅğÅnde bir delil olarak karsına 

Öıkar... O sırada orda bir sinek uÖuyordu ve o gÇrdÅ! BÇyle mi yani? HiÖ olacak şey mi bu?"

Birden, derin bir tiksinti ile Öok zayıfladığını, vÅcutÖa dÅştÅğÅnÅ duydu. Acı bir 

gÅlÅmsemeyle dÅşÅncelerini sÅrdÅrdÅ: 

"Bunu bilmeliydim... Kendimi tanımama, kendimi sezmeme rağmen, hangi cesaretle baltalara 

sarılıp da ellerimi kana bula-dım! Bunu Çnceden bilmek zorundaydım..." Umutsuzluk iÖinde 

mırıldandı. "Ben bunu Çnceden de biliyordum..!" 

Arada bir, bazı dÅşÅnceleri, onu sanki hareketsizleştiriyor-du: , 

"Hayır, o adamların yapıldıkları malzeme başka... Kendisi iÖin hiÖbir yasak olmayan gerÖek 

hÅkmedici, Toulon'u topa tutar, Paris'te kırımlar dÅzenletir. Mısır'da ordularını unutur. 

Moskova'ya sefer dÅzenler, yarım milyon insanı harcar, Vilna'da bir kelime oyunuyla yakayı 

sıyırır, ÇlÅnce de heykelleri dikilir*.... Demek ki onun istediği her şeyi yapmasına izin var... 

Hayır, 

1. Napolyon'la ilgili gerÖekler... Toulon'un alınışı (17 Aralık 1793); Paris'te kralcıların 

ayaklanmasının bastırılması (Ekim 1795). Napolyon 1799'da Mısır seferine Öıktı, ancak bu 

serÅvenin Öıkmaza girdiğini anlayınca, ordularını Mısır'da bırakarak Fransa'ya kaÖtı ve burada 

iktidarı ele geÖirerek, diktatÇrlÅğÅnÅ ilén etti. 1812 yılında "yÅce ordu"su Rusya'da bozguna 

uğradı. Bozgundan sonra yaptığı sÇylenen kelime oyunu ise şÇyledir: "YÅcelikten cÅceliğe, 

bir adım". (äev.) 

334 

bÇyleleri etten kemikten yapılmış olamazlar, tunÖtan yapılmış bunlar!" 

Aklına bambaşka bir şey geldi, gÅlÅmsedi: 

"Napolyon, Piramitler, Waterioo ve bir memurdan dul kalmış karyolasının altında kırmızı 

Öekmece bulunan sıska, iğrenÖ, tefeci bir kocakarı... Porfiri PetroviÖ'e nasıl anlatmalı bÅtÅn 

bunları? Nasıl inandırmalı? İnanır mı hiÖ bÇyle bir şeye! Bir kez, estetik engel buna: HiÖ 

Napolyon bir kocakarının karyolası altına girer mi? SÅnepe sende!" 

Arada bir sayıkladığını sanıyordu: Çylesine ateşleniyor, Çylesine bÅyÅk bir coşkunluğa 

kaptırıyordu kendini. 

"Kocakarı meselesi Öok saÖma! -Evet, belki bir hataydı bu, ama sorun kocakarı sorunu değil! 

Kocakarı yalnızca bir hastalıktı... Ben onu bir an Çnce aşıp geÖmek istedim. Ben bir insan 

ÇldÅrmedim, bir ilkeyi ÇldÅrdÅm! Evet, bir ilkeyi ÇldÅrdÅm, ama ÅstÅnden aşıp Çtesine 

geÖemedim, bu yanda kaldım... Yalnızca adam ÇldÅrmeyi becerebildim. Hatta, anlaşılan bunu 

bile beceremedim... İlke mi? Şu Razumihin denilen ahmak demin sosyalistlere niÖin 

sÇvÅyordu ki? Sosyalistler Öalışkan adamlar... Ve tÅccar kafalı... " "Genel mutluluk" iÖin 

uğraşıyorlar... Hayır, ben dÅnyaya bir kez geldim ve bir daha da gelmeyeceğim: "genel 

mutluluk" falan bekleyemem... Ben kendim iÖin yaşamak istiyorum, yoksa hiÖ yaşamayayım, 

daha iyi... Ben yélnızca, cebimdeki rubleyi sımsıkı tutup, "genel mutluluk" bekleyerek aÖ bir 

annenin ÇnÅnden geÖmek istemedim. "Genel mutluluğu kurmak iÖin gerekli tuğlaları taşıyor 

ve bundan da gÇnÅl rahatlığı" duyu-yorlarmış!* Hah-hah-ha! Beni unuttunuz! Ben bir kez 

geldim dÅnyaya ve yaşamak istiyorum. -Birden delice bir gÅlÅşle- estetik bir bitim ben, başka 

bir şey değil, diye sÅrdÅrdÅ dÅşÅncesini; başkalarının feléketleri karşısında ÇÖ alırcasına 

sevinÖ duyanların duygularına benzer bir duyguyla bu dÅşÅncesini didikle- 

Fourier Çğretisini izleyenlerden Considerant ve 1831-40'ların Çteki Åtopik sosyalistlerinin 

yapıtlarında geÖen bir cÅmleyi Raskolnikov alay etmek iÖin Öarpıtıyor. CÅmlenin aslı şudur: 

"Apportez sapierre a T'edilice nouveau" (Yeni dÅnya yapısına kendi taşımı taşıyorum. (äev.) 

335 

meye, onunla oynamaya, ondan avuntu ummaya başladı. Evet, gerÖekten bir bitim ben, ÖÅnkÅ, 

ilkin, şu anda bir bit olduğumu dÅşÅndÅğÅm iÖin, bitim: ikincisi, bir ay boyunca, bu işi kendi 

zevk ve keyfim uğruna bir şeyler sağlamak iÖin değil, sÇzde, soylu ve gÅzel bir amaca 

erişmek iÖin yaptığıma, o yÅce varlığı tanık gÇsterdiğim, onu rahatsız ettiğim iÖin bir bitim. 

Hah-hah-ha! àÖÅncÅsÅ, işi yaparken, eşitlik ilkelerine ve aritmetik ÇlÖÅlere olanaklar 

ÇlÖÅsÅnde uymayı benimsemiştim; bitler iÖinde en yararsızını, en bit olanı seÖmiştim, onu

ÇldÅrÅp, ilk adımımı atmak iÖin bana gerekli olan kadarını alacaktım, ne bir fazla., ne bir 

eksik... (Bu durumda geri kalan da herhalde kocakarının vasiyeti gereğince manastıra 

gidecekti, hah-ha!)... Ben kesinlikle bir bitim. Dişlerini gıcırdatıyordu. Ben belki de 

ÇldÅrÅlen, bitten de iğrenÖ bir bitim. äÅnkÅ cinayeti işledikten sonra kendime bÇyle 

sÇyleyeceğimi sezinliyordum. Acaba dÅnyada bundan daha dehşet verici bir şey var mıdır? 

Ne alÖaklık! Ne bayağılık! Atının Åzerinde yalın kılıÖ naralanan "peygamber"! ne gÅzel 

anlıyorum: Allahın emri bu, ey "titreyen" yaratık,* boyun eğ! Askerlerini sokağın ağzına 

yerleştirip, herhangi bir aÖıklama yapmayı bile gerekli gÇrmeden ve suÖlu suÖsuz demeden 

ateş aÖan "peygam-ber"in Öok, ama Öok hakkı var. Boyun eğ, ey titreyen yaratık ve istek 

duyma, sen, isteyemezsin, bu senin işin değil!.. Ah! HiÖbir zaman, hiÖbir zaman 

bağışlamayacağım şu kocakarıyı!" 

SaÖları ter iÖinde kalmış, titreyen dudakları kurumuştu. GÇzleri tavana dikiliydi. 

"Annem, kızkardeşim... Nasıl da severdim onları! Şimdi neden nefret ediyorum? Evet, şimdi 

nefret ediyorum onlardan, fiziksel olarak nefret ediyorum, yanımda bulunmalarına 

katlanamıyorum. BugÅn annemi ÇpmÅştÅm... Onu kucaklamak, sonra da bÇyle bir şey 

yaptığımı bilseydi, diye dÅşÅnmek... Acaba o sırada sÇyleyiverse miydim? Ne iyi olurdu! 

Hımm! Onu bÅtÅnÅyle penÖesine alan sayıklama haliyle mÅcadele ediyormuş gibi, bÅyÅk bir 

zorlulukla dÅşÅnÅyordu: Benim gibiydi herhalde 

... "titreyen" yaratık: Puşkin'in "Podrajaniya Koronu" (Kuran'ı taklit) şiirinden alıntı. (äev.) 

336 

o da, bana benziyordu..? Ah! Nasıl nefret ediyorum şu kocakarıdan! Dirilse, sanki bir daha 

ÇldÅrÅlebilirim! Zavallı Lizaveta! O da sanki ne diye Öıkıp geliverdi! Tuhaf şey, o hiÖ aklıma, 

gelmiyor, sanki onu ÇldÅrmedim! Lizaveta! Sonya! Zavallı, uysal insanlar, tatlı bakışlı 

insanlar..! Sevimli insanlar!... Onlar niÖin ağlayıp sızlamıyorlar? Onlar her şeylerini veren 

insanlardır... Sessiz sessiz, tatlı tatlı bakarlar... Sonya! Sonya! Ağzı var, dili yok Sonya!.." 

Kendini kaybetmişti; bir anda kendini sokakta bulunca Öok şaşırdı. Akşam iyice ilerlemişti, 

karanlık gitgide yoğunlaşıyordu. Tekerlek gibi bir ay, ortalığı her an biraz daha 

aydınlatıyordu. Ama hava nedense gÅndÅze gÇre daha bir bunaltıcıydı. Yollar kalabalıktı. 

Esnaf ve Öalışanlar, evlerine dÇnÅyor, Çtekiler geziniyorlardı. Hava kireÖ, toz ve durgun su 

kokuyordu. Raskolni-kov ÅzÅntÅlÅ, dalgın yÅrÅyordu: evden bir amaÖla Öıktığını, bir şeyler 

yapması, hem de acele etmesi gerektiğini Öok iyi hatırlıyor, ama bunun ne olduğunu bir tÅrlÅ 

Öıkaramıyordu. Birden durdu. Caddenin karşı tarafında bir adamın kendisine eliyle işaret 

ettiğini gÇrmÅştÅ. Yolun o yanına geÖti, ama adam. birden arkasını dÇndÅ ve yÅrÅmeye 

başladı: sanki Öağıran o değildi, başını eğmiş, hiÖbir yana bakmadan yÅrÅyordu. "äağırdı mı, 

Öağırmadı mı?" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov, ama yine de adamın arkasından koşmaya başladı. 

Daha on adım bile atmamıştı ki, adamı tanıdı, korktu. Deminki adamdı bu, yine kamburdu, 

Åzerinde yine aynı elbise vardı. Raskolnikov uzaktan adamı izlemeye başladı; yÅreği hızla 

Öarpıyordu. Bir sokağa saptılar. Adam hélé dÇnÅp arkasına bakmamıştı. "Acaba arkasından 

geldiğimi biliyor mu?" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. Adam bÅyÅk bir evin avlu kapısından iÖeri 

girdi. Raskolnikov adımlarını sıklaştırıp kapıya yaklaştı ve bakmaya başladı: dÇnÅp 

bakmayacak mıydı adam, Öağırmayacak mıydı kendisini? GerÖekten de adam kapıdan geÖip 

avluya girince, birden arkasına dÇndÅ ve tıpkı deminki gibi bir işaret yaptı. Raskolnikov 

hemen kapıya atıldı, avluya girdi. Ama adam yok olmuştu. Herhalde en yakındaki merdivene 

sapmıştı. Raskolnikov arkasından koştu. GerÖekten 

337 

de, iki kat kadar yukarıdan, birinin ağır, ÇlÖÅlÅ adımlarla merdivenlerden Öıktığı duyuluyordu. 

Şaşılacak .şey! Bu merdivenler hiÖ yabancı değil! İşte birinci katın penceresi gizemli, kederli 

bir ay ışığı sÅzÅlÅyor pencereden. İşte ikinci kat. Vay anasına! Burası boyacıların Öalıştığı 

daire değil mi? Nasıl olmuş da hemen Öıkaramamıştı? Adamın ayak sesleri duyulmaz 

olmuştu: "ya durdu, ya da bir yere gizlendi bekliyor". İşte ÅÖÅncÅ kat! Devam etmeli mi

acaba? Nasıl sessizlik bu bÇyle, insanı ÅrkÅtÅyor! äıkmaya devam etti. Kendi ayak 

seslerinden de ÅrkÅyor, heyecanlanıyordu. Aman Tanrım, nasıl da karanlık! Adam herhalde 

buralarda bir kÇşeye gizlenmiş olacak! Aa! Kapı ardına kadar aÖık... Raskolnikov biraz 

dÅşÅndÅ ve iÖeri girdi. Hol Öok karanlık ve bomboştu. Her şey gÇtÅrÅlmÅş gibiydi. 

Ayaklarının ucuna basarak usulca salona girdi: ay ışığıyla yıkanıyor gibiydi salon. 

Sandalyeler, ayna, sarı divan, duvarda asılı resimler... her şey yerli yerindeydi. Bakır rengi 

kocaman yusyuvarlak bir ay pencereyi dolduruyordu. "Aydan ileri geliyor bu sessizlik 

herhalde" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. "Sanırım bir bilmece soruyor şimdi ay." Durmuş 

bekliyordu. Uzun bir sÅre bÇylece bekledi. Ayın sessizliği arttıkÖa, onun yÅreğinin vuruşları 

da şiddetleniyordu, hatta acı duyuyordu yÅreğinin vuruşlarından.Sessizlik olanca gÇrkemiyle 

sÅrÅyordu. Birden, ince bir dal kırılmış gibi hafif, kuru bir Öıtırtı duyuldu, sonra yine ortalık 

sessizliğe gÇmÅldÅ. Uyanan bir sinek birden uÖmaya başladı, sonra cama Öarparak 

yakınırcasına vızıldadı. Tam bu anda, kÇşede, komodinle pencere arasında, duvarda mantoya 

benzer birşey gÇrÅr gibi oldu. "Bu da nesi? Daha Çnce burada bÇyle birşey yoktu!" diye 

dÅşÅndÅ. Usulca mantoya yaklaştı. Sanki arkasında biri gizleniyor gibiydi. Ucundan tutup 

yavaşÖa kaldırdı... Ve kÇşede, bir sandalyenin Åzerine oturmuş kocakarıyı gÇrdÅ. Kadın başı 

Çne eğik, yumulmuş gibi oturuyordu, bu yÅzden, yÅzÅnÅ gÇrememişti, ama bu oydu. Kadının 

başında dikilip duruyordu. Sonra "korkuyor!" diye dÅşÅndÅ ve baltayı yavaşÖa ilmikten 

kurtarıp kadının kafasına indirdi. Bir, bir daha vurdu. Şaşılacak şey! Bu vuruşlara rağmen 

kadın kımıldamamıştı bile; sanki tahtadan 

yapılmıştı. Raskolnikov korktu. İyice eğilip kadına yakından bakmak istedi. Ama kocakarı da 

başını biraz daha aşağı indirdi. Bunun Åzerine Raskolnikov yere, dÇşemelere kadar eğilip 

kadının yÅzÅne aşağıdan baktı ve korkudan donakaldı. Kocakarı sandalyesine oturmuş, onun 

duymaması iÖin bÅyÅk bir Öaba harcayarak, kıs kıs gÅlÅyordu. Birden, yatak odasının kapısı 

da aralanmış gibi geldi Raskolnikov'a, sanki orada da birileri gÅlÅşÅyor, fısıldaşıyordu. Kan 

beynine sıÖramıştı: baltasını bÅtÅn gÅcÅyle ve ardarda kocakarının kafasına indirmeye başladı. 

Ama baltayı her indirişinde, yatak odasından duyulan gÅlme sesleri artıyor, fısıltılar daha bir 

duyulur oluyordu. Kocakarı da sarsıla sarsıla gÅlÅyordu. Raskolnikov kaÖmak iÖin atıldı, ama 

bÅtÅn antre, kapı ağzı merdiven aralığı salkım saÖak insanla doluydu. Birbirlerinin başları 

Åzerinden bakıyorlar, ama aynı zamanda hepsi de gizlenmiş, bekliyor ve susuyorlardı... 

Raskol-nikov'un yÅreği sıkışır gibi oldu, bacaklarını kımıldatamıyordu, bÅyÅmÅş dev gibi 

olmuşlardı sanki... Bağırmak istedi... ve uyandı. 

GÅÖlÅkle soluyordu. Ama şaşılacak şey, dÅş gÇrmeye devam ediyordu sanki: kapısı ardına 

kadar aÖıktı ve kapının eşiğinde hiÖ tanımadığı bir adam, gÇzlerini dikmiş ona bakıyordu. 

Raskolnikov gÇzlerini daha tam aÖamadan yeniden kapadı. Kımıldamadan, sırtÅstÅ yatıyordu. 

"DÅş gÇrmeye devam mı ediyorum, yoksa bu gÇrdÅğÅm gerÖek mi?" diye dÅşÅndÅ ve 

kirpiklerini hafifÖe aralayarak baktı: yabancı, aynı yerde duruyor ve ona bakmaya devam 

ediyordu. Birden, usulca eşiği geÖti, kapıyı arkasından Çzenle kapadı, masanın yanına kadar 

geldi; burada bir dakika kadar bekledi, -bu arada gÇzlerini bir an bile ondan ayırmamıştı, - 

sonra hiÖ gÅrÅltÅ etmeden divanın yanındaki sandalyeye oturdu. Şapkasını yanına, yere 

bıraktı. İki elini bastonuna, Öenesini de ellerine dayadı. Uzunca bir bekleyişe hazırlandığı 

gÇrÅlÅyordu. Raskolnikov'un, kırpışan kirpik yerinin arasından gÇrebildiği kadarıyla, bu 

tıknaz, beyazımtırak sarı sakallı, pek genÖ denemeyecek bir adamdı. 

338 

339 

On dakika geÖti. Ortalık hélé aydınlıktı, ama artık akşam oluyordu. Odada derin bir sessizlik 

vardı. Merdivenlerden bile tek ses gelmiyordu. Yalnız arada bir cama Öarpa Öarpa uÖan irice 

bir sineğin vızıltısı duyuluyordu. Sonunda bÅtÅn bunlar Ras-kolnikov iÖin dayanılmaz bir hal 

aldı, birden yerinden doğrularak: 

"Pekélé, sÇyleyin bakalım, ne istiyorsunuz?" dedi.

Yabancı, sakin sakili gÅlÅmseyerek, Raskolnikov'un sorusuna oldukÖa tuhaf bir karşılık verdi: 

"Ben zaten sizin uyumadığınızı yalnızca uyur gibi yaptığınızı anlamıştım. Kendimi tanıtmama 

izin verin: Arkadiy İvanoviÖ Svidrigaylov..." 

340 

31 EKİM l996

Bu kitap, Patates Baskı Ekibi tarafından tek kopya olarak, Beyazıt Devlet KÅtÅphanesi GÇrme 

Engelliler bÇlÅmÅnde kullanılmak Åzere gÇrmeyen okuyucuların yararlanabileceği hale 

dÇnÅştÅrÅlmÅştÅr. 

Bu Öalışma Patates Baskı'nın sÇz konusu kamu hizmetine destek sağlamak amacı ile gÇnÅllÅ 

olarak yÅrÅttÅğÅ bir faaliyettir. ÜTEKİ KLASİK 

Kapak Dizaynı: Üteki Ajans Kapak Resmi: Efkan Beyaz Dizgi: Üteki Ajans Baskı: Emel 

Matbaası, Ankara, 1996 

YÇnetim Yeri: 

Dr. Mediha Eldem Sk. No: 52/1 

Kızılay / ANKARA 

Tel.Fax: 433 96 09 

Üteki, AÖı Yayıncılığın Kuruluşudur. 

ISBN 975-7782-60-2 

Fyodor MihayloviÖ Dostoyevski 

SUà VE CEZA Cilt 2 

RusÖa'dan àeviren 

Mazlum Beyhan 

BEYAZIT DEVLET KâTâPHANESİ 

Tasnif No. Demirbaş No. 

891-733 349936 

DÇrdÅncÅ BÇlÅm 

I 

Raskolnikov bir kez daha, "yoksa hälä dÅşmÅ gÇrÅyorum?" diye dÅşÅndÅ. Karşısında duran 

beklenmeyen konuğa gÅvensizlikle, kuşkuyla baktı. Sonunda şaşkınlık iÖinde: 

"Svidrigaylov!? Ama bu... àok saÖma! Olacak şey değil!" diye sÇylendi. 

Onun bu şaşkınlığı konuğu hiÖ de şaşırtmışa benzemiyordu: 

"Size uğramamın iki nedeni var: İlki, sizinle tanışmak istemem. Nicedir son derece ilginÖ 

şeyler duyuyorum hakkınızda. İkincisi, doğrudan doğruya kız kardeşiniz Avdotya Romanovna'nın 

Öıkarlarının sÇzkonusu olduğu bir girişimde benden yardımınızı esirgemeyeceğinizi 

umuyorum. Hakkımdaki dÅşÅncelerinden dolayı kız kardeşiniz birinin tavsiyesi olmadan bana 

kapısından iÖeri adım bile attırmaz. Ama siz yardım ederseniz, Çyle sanıyorum ki..." 

Raskolnikov onun sÇzÅnÅ keserek: 

"Yanılıyorsunuz", dedi. 

"İzninizle sorabilir miyim: onlar daha dÅn geldiler, değil mi?" 

Raskolnikov karşılık vermedi. 

"DÅn geldiler, biliyorum. Ben de Çnceki gÅn geldim zaten. Bakın Radion RomanoviÖ, 

kendimi temize Öıkarmaya Öalışacak değilim, ama aÖıklamama izin verin: boş inanÖları bir 

yana bırakarak sağduyu ile dÅşÅnecek olursak, bÅtÅn bu olup bitenlerde benim yÇnÅmden 

Çzellikle suÖ sayılabilecek bir şey var mı?" 

Raskolnikov konuşmadan ona bakmaya devam ediyordu. 

"Yani benim suÖum, kendi evimde korunmasız bir kızı sıkıştırmam ve onu "tiksinÖ 

Çnerilerimle aşağılamam" dir, Çyle değil mi? (Herkesten Çnce kendim itiraf ediyorum bunu!). 

Yalnız, kabul ediniz ki, ben de bir insanım... et nihil humanum*... Kısacası, 

Et nihil humanum! (Aslında da Latince) :Ve aÖması bir insan! 

341 

ben de äşık olur, sevebilirim (ne yaparsınız, bÇylesi şeyler bizim irademizle olmuyor). Bu 

durumda da her şeyin aÖıklaması son derece doğallık kazanıyor. Burada bÅtÅn sorun şu: ben 

bir canavar mıyım, yoksa bir kurban mı? Kurbansam, nasıl bir kurban? DÅşÅnÅn: ben 

sevdiğim kıza benimle birlikte Amerika'ya ya da İsviÖre'ye kaÖmasını Çnerirken, belki de ona

karşı sonsuz bir saygı besliyorum iÖimde. Yalnızca bu da değil: her ikimiz iÖin mutlu bir 

gelecek kurmayı dÅşÅnÅyorum. İnsan aklı, algılaması, •tutkuların tutsağı oluyor Öoğu kez. 

Ben belki de ondan Öok kendime kıydım..." 

Raskolånkov onun sÇzÅnÅ tiksintiyle keserek: 

"Hayır", dedi, "hiÖ de dediğiniz gibi değil! Siz ister haklı olun, ister haksız, ben sizden 

tiksiniyorum! Sizi tanımak, bilmek istemiyorum. Kovuyorum sizi! Defolun!" 

Svidrigaylov birden bir kahkaha attı: 

"Pes doğrusu! Sizi kandırmak olacak şey değil! Kurnazlık edeyim dedim, ama hayır, siz 

sorunun en canalıcı noktasına parmak bastınız!" 

"Ama siz su anda bile kurnazlık ediyorsunuz..." 

Svidrigaylov Öıngıraklı bir kahkaha daha atarak: 

"Ne olmuş sanki? Ne olmuş?" dedi. "Bonne Guerre* derler buna, bu kadarcık bir kurnazlığa 

da mı izin yok artık? Ama siz benim sÇzÅmÅ kestiniz. Üyle ya da bÇyle, ben bir kez daha 

tekrarlıyorum: eğer bahÖedeki o olay olmasaydı, hiÖbir tatsızlık da olmayacaktı. Marfa 

Petrovna..." 

Raskolnikov onun sÇzÅnÅ kabaca keserek: 

"Duyduğuma gÇre", dedi, "Marfa Petrovna'yı da ÇbÅr dÅnyaya siz gÇndermişsiniz?" 

"Demek bunu da duydunuz? Hoş, duymamanız olacak şey değildi ya... Sorunuza gelince, bu 

konuda vicdanım tÅmÅyle rahat olduğu halde, .doğrusu nasıl yanıt vereceğimi bilemiyorum. 

Yani korktuğumu, Öekindiğimi falan sanmayın, bu konuda gizli kapaklı hiÖbir şey yok, her 

şey apaÖık ortada: doktor raporları, tıka basa yemek yedikten ve bir şişeye yakın da şarap 

Bonne Guerre (Aslında da Fransızca): MertÖe dÇvÅş. (àev.) 

342 

iÖtikten sonra tok karnına banyoya girmenin neden olduğu beyin inmesinden sÇzediyor. 

Raporlarda başkaca hiÖbir şey yok. Bu kesinlikle bÇyle. Ama ben epeyce dÅşÅndÅm olay 

Åzerinde, Çzellikle de buraya gelirken, trende: bu acı, bu mutsuz sonda benim hiÖ mi payım 

yok? Onu sinirlendirdiğim iÖin, ya da başka herhangi bir nedenle benim yÅzÅmden olmasın 

tÅm bunlar? Ama bÇyle bir şeyin sÇzkonusu olamayacağı sonucuna vardım." 

Raskolnikov gÅlÅmsedi: 

"Keyfe keder ÅzÅntÅlerle rahatsız etmişsiniz kendinizi!" 

"NiÖin gÅlÅyorsunuz? DÅşÅnÅn: topu topu iki kırbaÖ vurdum ona. İzi bile kalmadı bunların. 

Rica ederim, beni yÅzsÅz bir adam sanmayın, ben bunun benim yÇnÅmden ne denli aşağılatıcı 

bir şey olduğunu Öok iyi biliyorum, hatta bunun da Çtesinde bir şey; ama şunu da Öok iyi 

biliyorum ki, Marfa Petrovna da, "nasıl sÇylemeli', benim bu merakımdan Öok hoşnuda 

benziyordu. Doğrusunu isterseniz, kız kardeşinizle ilgili o olay alabildiğine sÇmÅrÅldÅ. Marfa 

Petrovna'nın evden bir yere Öıkamadığının ÅÖÅncÅ gÅnÅydÅ. İlÖede de gÇrÅlmesi iÖin bir 

neden kalmamıştı; o ÅnlÅ mektubu ile ilÖede herkesi bıktırmıştı(mektubun okunması 

hikäyesini de duymuş muydunuz?) Ve derken benim şu iki kırbacı olağanÅstÅ bir olay haline 

getirdi. Hemen arabayı hazırlamalarını buyurdu!... HiÖ hoşlanmıyor gÇrÅnmelerine karşın, 

kadınların bazen aşağılanmaktan Öok, ama Öok bÅyÅk zevk aldıklarını sÇylemeye gerek bile 

gÇrmÅyorum. GerÖi bu herkeste bÇyledir, insanlar genellikle aşağılanmaktan Öok, ama Öok 

hoşlanırlar. Bilmem siz de farkettiniz mi? Ama kadınlar iÖin bu Çzellikle bÇyledir. Hatta 

denilebilir ki, yalnızca bununla yetinirler, bununla yaşarlar ve başka hiÖbir şeye gerek 

duymazlar." 

Raskolnikov bir ara kalkıp gitmeyi ve bu gÇrÅşmeye bir son vermeyi dÅşÅndÅ. Ama tuhaf bir 

merak, hatta hesaplılığa benzer birtakım dÅşÅnceler bir an iÖin bunu yapmasına engel oldu. 

Dalgın dalgın: 

"Kavga etmekten hoşlanır mısınız?" diye sordu. 

"Hayır pek sevmem," dedi Svidrigaylov. Sesi sakindi "Marfa Petrovna ile hemen hiÖ kavga 

etmezdik. Tam bir uyum iÖindey-

343 

dik. Hoşnuttu benden. Yedi yıllık evliliğimiz boyunca (eğer tÉmÉyle kuşku verici, anlamsız 

olan ÉÑÉncÉsÉnÉ saymazsak) topu topu iki kez kırbaÑ kullandım. Bunlardan ilki, 

evlendiğimizden iki ay sonra, Ñiftliğe yeni yerleştiğimiz sıralarda olmuştu; ikincisi ise işte şu 

son olaydır. Siz de beni canavar ruhlu, geri kafalı, kÖlelik yanlısı biri sanmıştınız herhalde? 

Heh-he!... Yeri gelmişken: bilmem hatırlıyor musunuz Rodion RomanoviÑ, birkaÑ yıl Önce, 

henÉz mahkemelerin aÑık gÖrÉldÉğÉ o mÉbarek zamanlarda, adını simdi Ñıkaramadığım 

soylunun biri, bir Alman kadınını vagonda kırbaÑlamıştı da, adamı gerek halk, gerekse basın 

rezil etmiş, yerin dibine batırmıştı. "Üağ"ın* Ñirkin davranışı da aynı yıl olmuştu 

yanılmıyorsam? ("Mısır Geceleri" toplantılarını hatırlıyor musunuz? Kara GÖzler! Ah 

Neredesiniz GenÑliğimizin O Altın Üağları!) Her ne ise, benim bu konudaki dÉşÉncem şu: O 

Alman kadınını kırbaÑlayan adama herhangi bir biÑimde sevecenlik duymuyorum. ÜÉnkÉ 

aslında bÖylesibir davranış... Ne diye sevecenlik duyacakmışım ki bÖyle bir davranışa! 

Bununla birlikte şunu da sÖylemekten kendimi alamayacağım: İnsanın tepesini attıran Öyle 

"Alman kadınları" oluyor ki bazen, hiÑbir ileri gÖrÉşlÉ insan o soylu adamın yaptığını 

yapmayacağına ilişkin kendinden yana gÉvence veremez. Ama o zamanlar hiÑ kimse olaya bu 

aÑıdan bakmamıştı, oysa asıl insanca olan bu noktadır. Asıl hak ve adalet de budur!" 

Svidrigaylov birden gÉlmeye başladı. Raskolnikov bir şeyi aÑıkÑa anlamıştı: Svidrigaylov 

kesin olarak bir şeylere karar vermişti ve gizli birtakım dÉşÉnceleri vardı. 

"BirkaÑ gÉndÉr hiÑ kimseyle konuşmamışsınız galiba?" diye sordu Raskolnikov. 

"Hemen hemen Öyle. Ne oldu, benim bÖylesine aklı başında biri olmam mı şaşırttı sizi?" 

"Üağ"ın Ñirkin davranışı; 1861 yılında "Üağ" gazetesinde, bir mÉzikli edebiyat gecesinde 

kadının Puşkin'in "Mısır Gecelerinden Kleopatra'nın monologunu "terbiye ve edep kurallarına 

aykırı olarak "kışkırtıcı" el-kol hareketleriyle okumasını kınayan bir yazı yer almış, yazı 

ilerici basında tepkiyle karşılanmıştı. Dostoyevski de dergisinde "Üağ'ın Ñirkin davranışı"nı 

kınayan iki yazı yazmıştı (Üev.) 

344 

" Hayır. Gereğinden Ñok aklı başında olmanız şaşırtıyor benı. 

"Sorularınızın kabalığına gÉcenmediğim iÑin mi? àyle, değil mi? Ne diye gÉceneyim ki?" 

Sonra, insanı şaşırtan bir saflıkla ve dalgın dalgın sÉrdÉrdÉ sÖzlerini: "Siz nasıl sorduysanız, 

ben de Öyle yanıt verdim. Beni Özellikle ilgilendiren hiÑbir şey yoktur. Hele bu sıralar... Az 

Önce sÖylediğim gibi, kız kardeşinize olan ilgim yÉzÉnden birtakım bayağı dÉşÉncelerle 

yÉzÉnÉze gÉldÉğÉmÉ dÉşÉnmekte ÖzgÉrsÉnÉz!.. Ama size aÑıkÑa sÖyleyeyim ki, canım Ñok 

sıkılıyor. àzellikle şu son ÉÑ gÉnden beri... Onun iÑin sizi gÖrdÉğÉme Ñok sevindim. Sakın 

gÉcenmeyin Rodion RomanoviÑ, ama nedense siz bana Ñok tuhaf bir insan olarak 

gÖrÉnÉyorsunuz. Biliyor musunuz, sizde bir şeyler var; Özellikle şimdi, yani şu .anda değil de, 

genel olarak su sıralarda... Peki peki, geri aldım sÖzlerimi, Ñatmayın kaşlarınızı Öyle! 

Sandığınız gibi yol yordam bilmez, kaba saba bir adam değilim." 

"Bilmiyorum, belki hiÑ kaba saba bir adam değilsiniz" dedi Raskolnikov. Bakışları kederliydi. 

"Hatta bana Öyle geliyor ki, siz Ñok iyi bir sosyete adamısınız, ya da hiÑ değilse, nerede nasıl 

davranılacağını bilen aklı başında bir insansınız." 

Svidrigaylov soğuk, hatta biraz kendini beğenmiş bir tavırla: 

"Doğrusunu isterseniz, beni kimsenin dÉşÉncesi ilgilendirmez. àte yandan, madem ki 

Élkemizde bayağı kişiler el ÉstÉnde tutuluyor, ben ne diye Öyle olmayayım ki?.." dedi ve 

gÉlÉmseyerek ekledi: "Hele insanın yaratılışı da buna elverişli ise..." 

"Ne olursa olsun, ben sizin burada pek Ñok tanıdığınız olduğunu duydum. Yani siz hani su 

"Ñevresi olmayan" diye nitelendirilen kişilerden değilsiniz. Bu durumda, Özel bir amacınız 

olmasa, beni ne diye gelip arayacaksınız?" 

Svidrigaylov, Raskolnikov'un sorusundaki ana noktaya değinmeden, ÖvÉnÉrcesine:

"Evet," dedi, "pek Öok tanıdığım olduğu doğrudur. BugÅn ÅÖÅncÅ gÅndÅr ki, bu kentte sÅrtÅp 

duruyorum. Ben Öevremi tanıyorum, Öevrem de, sanıyorum, beni tanıyor. OldukÖa şık 

giyiniyorum, Öevremde kimse beni yoksul bir insan olarak gÇrmÅyor. Şu yapılan kÇylÅ 

reformu da bize pek dokunmadı: or- 

345 

martlarım, sulak Öayırlarım olduğu iÖin gelirimde bir azalma olmadı... Ama oraya gitmem, 

eskiden beri sıkılırım oradan. SÅrtÅp durduğum şu ÅÖ gÅn iÖinde kimseyle bir yakınlığım 

olmadı... Bir de buraya kent diyorlar! Nasıl kurulmuş, niÖin kurulmuş bu kent burada, 

Allahaşkına? Tam anlamıyla bir memur ve her tÅrden Çğrenci kenti! Sekiz yıl Çnce bu kentte 

serserilik ediyor-dum ben; doğrusu ya, o sıralar pek Öok şeyin farkına varmamışım!.. BugÅn 

gÅvendiğim tek bir şey var, o da anatomi, Allah sizi inandırsın!" 

"Ne anatomisi?" 

Svidrigaylov bu kez de sorulan sorunun farkında olmadan: 

" Şu sizin kulÅpleriniz, Dussot'larınız, puantlarınız,* hatta şu ilerlemeleriniz yok mu... aman 

benden, ırak olsunlar azizim! Artık oyunda hileye paydos!" 

" Demek hile yaptığınız da oldu?" 

" Hilesiz olur mu hiÖ? Sekiz yıl Çnce, kibarlıktan, efendilikten nasibini almış esaslı bir 

gruptuk biz burada, zamanımızı gÅzel geÖirdik. Hem, biliyor musunuz, hepimiz yol yordam 

bilen insanlardık: şairler, kapitalistler falandık... Sonra, bilmem farket-tiniz mi, bizde, Rus 

toplumunda oturup kalkmayı bilen insanlara hep oyunda hile yapanlar arasında rastlanır. Bu 

işleri bıraktığımdan beri kÇyde oturmamın nedeni de bu. Niejin'li bir Yu-nanlı'ya olan borcum 

yÅzÅnden az kalsın hapise dÅşÅyordum o sıralar. Derken tam bu sırada Marfa Petrovna yetişti, 

Yunanlıyla pazarlığa oturup otuz bin ruble karşılığı beni kurtardı (borcumun tamamı yetmiş 

bin rubleydi). Kendisiyle yasal olarak evlendik, beni alıp kÇye, Öiftliğine gÇtÅrdÅ. Sanki bir 

haziney-dim... Kendisi benden beş yaş bÅyÅktÅ. Beni Öok seviyordu. Yedi yıl kÇyden dışarı 

Öıkmadım. Şunu da unutmayın ki, bir başkası adına dÅzenlenmiş otuz bin rublelik borÖ 

senedini, hani kendisine baskaldırırsam falan diye hep bir koz olarak elinde tuttu. SÇyle bir 

kıpırdayacak olsam, tuzağa dÅştÅm demekti! Yapardı 

... kulÅpleriniz, Dussot'larmız, puantlarınız... Dussat O yıllarda Peters-burg'da ÅnlÅ bir 

restoranın sahibi. Puant (Fransızca, point); Gezinti yeri (àev.) 

346 

da! Zaten kadınlarda bÅtÅn bu duygular karışık olarak bir arada bulunur." 

"Ortada bÇyle bir senet olmasaydı, kaÖar mıydınız?" 

" Bilmem ki bunu size nasıl sÇylesem? Bu senetten dolayı hemen hiÖ rahatsız olmadım. Zaten 

canım bir yere gitmek istemiyordu. Marfa Petrovna'nın kendisi bana iki kez yurt dışına 

Öıkmamı Çnerdi; sıkıldığımı gÇrÅyordu. Ya..! Daha Çnce de Öıkmıştım dışarıya, her Öıkışımda 

da mÅthiş canım sıkılmıştı. Can sıkıntısı da değil de, ne bileyim işte... Deniz, Napoli KÇrfezi, 

gÅneşin, doğuşu... Bakarsın, iÖinde ÅzÅcÅ bir şeyler duyarsın!.. En Öok da bu ÅzÅntÅden nefret 

etmişimdir. Hayır, insanın memleketi daha iyi: burada hiÖ değilse başkalarını suÖlar, kendini 

haklı gÇrÅrsÅn. Hem ben belki bir araştırma grubuyla Kuzey Kutbu'na gideceğim. àÅnkÅ j'ai 

le vin mauvais* ve iÖkiden de tiksiniyorum. Oysa şarap bir yana, zaten hiÖbir şey sÇzkonusu 

değil benim iÖin... Denedim bunu. Dediklerine bakılırsa Berg pazar gÅnÅ Yusupov parkında 

bÅyÅk bir balonla uÖacakmıs. Yanına da, belli bir Åcret karşılığı yol arkadaşı alacakmış, aslı 

var mı acaba?" 

" Biner miydiniz bÇyle bir balona?" 

" Ben mi? Hayır... Üylesine sÇyledim..." Svidrigaylov gerÖekten de dalgınlaşmış gibiydi. 

"Bu adam ne istiyor?" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

"•Hayır, bu senet beni ÅzmÅyordu", diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini Svidrigaylov; yine Çyle dalgındı. 

"Ben kendim ayrılmıyordum Öiftlikten. Kaldı ki, bir yıl Çnce, doğum gÅnÅmde Marfa 

Petrovna bana bu senedi geri vermişti. Hem de Åzerine Çnemlice bir para ekleyerek... Paralı

kadındı. 'GÇrÅyor musunuz Arkadiy İvano-viÖ, size nasıl gÅveniyorum..?' demişti. İnanmıyor 

musunuz bÇyle sÇylediğine? Ama bilmelisiniz ki, kÇyde hatırı sayılır bir patron olmuştum, 

yÇrede herkesÖe tanınmıştım. Sonra Öeşitli kitaplar da getirttim... Marfa Petrovna başlangıÖta 

onaylıyordu bu kitap işini, ama sonraları okumaktan bana bir hal geleceğinden korkmaya 

başladı." 

"Marfa Petrovna'yı Öok Çzlemiş gibisiniz?" 

(Aslında da Fransızca) -Sarhoşluğum kÇtÅdÅr. (àev.) 

347 

"Ben mi? Olabilir... Belki de, gerÖekten Çzledim... Aklıma gelmişken: hayalete inanır 

mısınız?" 

"Ne hayaleti?" 

"Ne hayaleti olacak, bildiğimiz hayalet! Siz inanır mısınız?" 

"Evet, belki de hayır, pour vous plaire*... Yani pek o kadar değil..." 

"Peki hayalet gÇrdÅğÅnÅz oluyor mu?" 

Svidrigaylov tuhaf bir bakışla: 

"Marfa Petrovna arada bir ziyaret etmek lÅtfunda bulunuyor", diye mırıldandı ve ağzı tuhaf 

bir gÅlÅmsemeyle Öarpıldı. 

"Nasıl yani, ziyaret etmek lÅtfunda bulunuyor?" 

"âÖ kez geldi. İlki, kendisini toprağa verdiğimiz gÅndÅ. Mezarlıktan Öıktıktan bir saat sonra 

gÇrÅndÅ. Buraya hareketimin ongunuydu. İkinci kez, dÅn değil Çnceki gÅn, yoldayken, 

Malaya Vişera istasyonunda gÇrÅndÅ; şafak vaktiydi. âÖÅncÅsÅ de, iki saat Çnce, tek başıma 

odamda otururken oldu." 

"Uyanık mıydınız?" 

"TÅmÅyle. âÖÅnde de uyanıktım. Geliyor, bir dakika kadar konuşuyor, sonra kapıdan Öıkıp 

gidiyor. Her kapıdan girer Öıkar. Hatta ayak seslerini duyar gibi olurum." 

"Peki ben sizin basınıza bu tÅrden şeylerin kesinkes geldiğini niÖin dÅşÅndÅm?" Nasıl 

olduğunu kendi de anlamadan sÇyle-yiverdiği bu sÇzler Raskolnikov'u Öok şaşırtmıştı. BÅyÅk 

bir heyecan iÖindeydi. 

Svidrigaylov şaşırarak: 

"Demek bÇyle?" dedi. "Demek siz bunu dÅşÅndÅnÅz?.. GerÖekten mi? Aramızda ortak bir 

nokta bulunduğunu sÇylememiş miydim size?" 

Raskolnikov sertÖe: 

"HiÖbir zaman bÇyle birşey sÇylemediniz!" dedi. Heyecanlıydı. 

"SÇylemedim mi?" 

"Hayır!" , 

* (Aslında da Fransızca): Sizi hoşnut etmek iÖin. (àev.) 348 

"SÇylediğimi sanıyordum. Demin iÖeri girdiğimde gÇzlerinizi kapamış kendinizi uyur gibi 

gÇsterdiğinizi gÇrÅr gÇrmez, kendi kendime 'İşte, tä kendisi!' demiştim." 

Raskolnikov: 

"Ne demek, tä kendisi? Bununla sÇylemek istediğiniz ne?" diye bağırdı. 

Svidrigaylov gerÖekten şaşırmış gibiydi, safÖa: 

"Ne mi?" diye kekeledi. "Doğrusu bunu ben de bilmiyorum." 

Bir dakika kadar sustulur. GÇzlerini birbirlerine dikmişlerdi. 

"Ama bÅtÅn bunlar Öok saÖma!" diye bağırdı Raskolnikov, canı sıkılmıştı. "Marfa Petrovna 

geldiği zaman size neler sÇylÅyor?" 

"Kim, o mu? İncir Öekirdiğini doldurmaz şeylerden sÇzeder... İnsanoğlu neymiş, gÇrÅn de 

şaşın! Zaten beni Çfkelendiren de bundan başka bir şey değil! İlk gelişinde (biliyor musunuz, 

Öok yorulmuştum: cenaze tÇreni, dua faslı, yas yemeği...) Sonunda Öalışma odamda yalnız 

kalmış, bir sigara tÅttÅrÅp karmaşık dÅşÅncelere dalmıştım. Birden kapıdan giriverdi: 

'Arkadiy İvano-viÖ, bugÅn telaştan yemek odasındaki saati kurmayı unutmuşsunuz' dedi. Bu

saati, gerÑekten de yedi yıldır hep ben kurardım. Kurmayı unuttummu da, bana hep o 

hatırlatırdı. Ertesi gÉn, artık buraya geliyorum, sabaha karşı istasyonda inmişim, -gece yolda 

biraz uyuklamıştım, her yanım dÖkÉlÉyordu, gÖzlerimden de uyku akıyordu,- bir kahve 

sÖylemiş oturuyorum, bir de ne gÖreyim, Marfa Petrovna, elinde bir deste oyun kâğıdı, gelip 

yanıma oturmamış mı? 'Falınıza bakıp yolculuğunuzun nasıl geÑeceğini sÖyleyeyim mi, 

Arkadiy İvanoviÑ?' dedi. Faldan Ñok iyi anlardı. Ona falıma baktırmadığım iÑin kendimi hiÑ 

bağışlamayacağım. Korkup kaÑmıştım... Aslında tam o sırada kampana da Ñalmıştı... Ve işte 

bugÉn, bir aşÑı dÉkkanından getirttiğim berbat yemekten sonra ağırlaşmış bir mideyle, bir 

sigara tÉttÉrmÉş oturuyordum ki, birden Marfa Petrovna iÑeri girdi. äzerinde yeşil ipekli 

kumaştan, uzun, Ñok şık bir elbise vardı. 'Merhaba Arkadiy İvanoviÑ', dedi, 'Elbisemi nasıl 

buldunuz? Aniska bÖy-lesini dikebilir mi?' (Aniska bizim kÖyde oturan bir terzi kızdı, eskiden 

toprak kÖlelerindendi, sonra Moskova'da terzilik kurs- 

349 

larına falan gitmiş, Ñok iyi bir kızdı). Marfa Petrovna karşımda dÖnÉp duruyordu. ànce 

elbisesine, sonra da yÉzÉne dikkatle bakarak: 'Marfa Petrovna', dedim, 'bÖyle Önemsiz şeyler 

iÑin ta buraya, bana kadar gelip rahatsız olmaya neden bÖyle isteklisiniz? 'Ah, aman Tanrım, 

dedi, 'demek artık seni rahatsız da etmeyeceğim!' Kendisini biraz kızdırmak iÑin, 'Ben, Marfa 

Petrovna, evleniyorum' dedim, 'Bu kendi bileceğiniz bir şey Arka-diy İvanoviÑ' dedi, 'yalnız 

karınızı toprağa verir vermez evlenmeye kalkışmanız, size fazlaca şeref kazandırmaz! Bari iyi 

birini seÑmiş olaydınız, yoksa ne siz mutlu olabilirsiniz, ne de o; yalnızca herkesi kendinize 

gÉldÉrmÉş olursunuz.' Bunları dedikten sonra Ñıkıp gitti. YÉrÉrken elbisesinin hışırtısını duyar 

gibi oldum. Ne saÑma şeyler ama, Öyle değil mÉ? 

"Belki de bÉtÉn bunları siz uyduruyorsunuz?" dedi Raskol-nikov. Svidrigaylov dalgın dalgın: 

"Ben Ñok az yalan sÖylerim", dedi, sorudaki kabalığın farkına varmamış gibiydi. 

"Bundan Önce de hayalet gÖrdÉğÉnÉz olmuş muydu?" 

"Ha... Evet, gÖrdÉm, bir kez, altı yıl Önce. Filka adında bir uşağım vardı. àlmÉştÉ. 

GÖmÉldÉğÉ gÉn, alışkanlıkla, 'Filka, Ñubuğumu getir' diye seslendim. İÑeri girdi, doğruca 

Ñubuklarımın bulunduğu kÉÑÉk cam dolaba yÉrÉdÉ. 'Herhalde benden ÖÑalıyor' diye 

dÉşÉndÉm. ÜÉnkÉ ÖldÉğÉ gÉn kendisini esaslı paylamıştım. 'BÖyle yırtık dirseklerle nasıl 

yanıma gelebiliyor-sun! Üık dışarı sersem!' diye bağırmıştım. Üıktı gitti ve bir daha da 

dÖnmedi. O zaman bunu Marfa Petrovna'ya sÖylememiştim. Kendisi iÑin âyin yaptırıp dua 

falan okutmak istedim, ama sonra utanıp vazgeÑtim." 

"Bir doktora gÖrÉnseniz..." 

"Rahatsızlığımın ne olduğunu bilmemekle birlikte, hasta olduğumu ben de biliyorum. Ancak 

bana kalırsa ben sizden beş kat daha sağlıklıyım. Demin size hayaletlere inanıp 

inanmadığınızı sormuştum? İnanıyor musunuz?" 

"Hayır, hem de hiÑ inanmıyorum!" Raskolrtikov'un-sesi Öfkeliydi. 

"BÖyle durumlarda genellikle ne derler?" diye mırıldandı Svidrigaylov; kendi kendine 

konuşur gibiydi, basını hafifÑe yana 

eğmiş, bir başka yana bakıyordu. "Derler ki: 'Sen hastasın, gÖrÉndÉğÉnÉ sandığın şeyler de, 

gerÑekliği olmayan bir sayıklamadan başka birşey değil'. Zaten bu iste sağlam bir mantık 

arama! Ben hayaletlerin yalnızca hastalara gÖrÉndÉğÉne katılıyorum; ama, bu hayaletlerin, 

başkalarına değil de, yalnızca hastalara gÖrÉndÉğÉnÉ kanıtlar." 

Raskolnikov sinirli bir şekilde: 

"Hayalet diye bir şeyin olmadığına hiÑ kuşku yok!" dedi. 

Başka yana bakmakta olan Svidrigaylov gÖzlerini ağır ağır ona doğru Ñevirerek: 

"Demek hiÑ kuşku yok?" dedi. "Demek siz bÖyle dÉşÉnÉyorsunuz? Peki, şÖyle dÉşÉnemez 

miyiz acaba (siz de yardım edin bana): Hayaletler, başka dÉnyalardan parÑalar, bÖlÉmlerdir, 

onların başlangıcıdır. Sağlıklı bir insanın bunları gÖrmesi iÑin hiÑbir neden yok, ÑÉnkÉ sağlıklı 

insan, yeryÉzÉ insanı demektir, yani bu dÉnyada yaşayan insandır, yeryÉzÉnÉn dÉzeni bunun

Çyle olmasını gerektiriyor. Ama şu sağlıklı insan biraz hastala-nıverince, yani 

organizmasındaki normal yeryÅzÅ dÅzeni bo-zuluverince, bir başka dÅnyanın olabilirliği 

kendini duyurmaya başlar; hastalık arttıkÖa Çteki dÅnya ile yakınlık da artar. İnsan ÇldÅğÅnde 

ise, doğrudan doğruya Çteki dÅnyaya gÇÖer gider. Ne zamandır dÅşÅndÅğÅm bir konu bu 

benim. Eğer ÇbÅr dÅnyaya inanıyorsanız, bu dÅşÅncelere de inanabilirsiniz." 

"ÜbÅr dÅnyaya filan inanmıyorum ben!" 

Svidrigaylov dalmış, dÅşÅnÅyordu. Birden: 

"Peki ya orada ÇrÅmcekler ya da buna benzer yaratıklardan başka bir şey yoksa..?" dedi. 

"KaÖık bu adam" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

"Biz sonsuzluğu anlaşılması olanaksız bir dÅşÅnce olarak, şÇyle kocaman, Öok bÅyÅk bir şey 

olarak dÅşÅnÅrÅz hep. İyi ama neden ille de kocaman, Öok bÅyÅk bir şey? Oysa, bir de 

bakmışsınız, kÅÖÅcÅk, kÇy hamamı gibi bir yerdir: is iÖinde, kÇşeleri ÇrÅmceklerle dolu? 

DÅşÅnebiliyor musunuz? İşte size sonsuzluk! Sonsuzluk benim gÇzÅme bazen bÇyle 

gÇrÅnÅyor." 

"Daha iÖaÖıcı, daha insaflı bir biÖimde dÅşÅnemez miydiniz bunu?" diye bağırdı Raskolnikov; 

hastalıklı bir bağırıştı bu. 

350 

351 

Svidrigaylov belli belirsiz bir gÅlÅmsemeyle: 

"Daha insaflı mı?" dedi. "Ne biliyorsunuz, belki de en insaflısı budur. Hem, elimde olsaydı 

eğer, ben Çzellikle bÇyle bir dÅzenleme yapardım!" 

Bu Öirkin karşılık Åzerine Raskolnikov birden ÅşÅr gibi oldu. Svidrigaylov başını kaldırdı, 

gÇzlerini dikip ona baktı, soran bir kahkaha attı. 

"DÅşÅnebiliyor musunuz, yarım saat Çnce birbirimizi gÇrmemiştik bile ve dÅşman 

sayılıyorduk; şu andaysa, aramızda ÖÇzÅmlenmemiş bir sorun dururken, bunu bir yana 

bıraktık ve neler konuşmaya başladık! Hamurumuzun bir olduğunu sÇy-, lerken doğruyu 

sÇylÅyÇrmÅşÅm değil mi?" 

Raskolnikov sinirli sinirli: 

"Ziyaretinizle beni niÖin şereflendirdiğinizi bir an Çnce anlatmanızı rica etmeme izin verir 

misiniz?" dedi. "àÅnkÅ benim... benim... hiÖ zamanım yok... Hemen dışarı Öıkmak zorundayım... 

"Hay hay! Hay hay! Kız kardeşiniz Avdotya Romanovna, bay Lujin'le... Pyotr PetroviÖ 

Lujin'le evleniyormuş, Çyle mi?" 

"Kız kardeşimle ilgili her tÅrlÅ sorunu bir yana bıraksanız ve de onun adını ağzınıza 

almasanız... Siz gerÖekten de Svidrigaylov iseniz, benim yanımda onun adını ne cesaretle 

ağzınıza aldığınızı doğrusu anlayamıyorum?" 

"Ama ben onun hakkında konuşmaya geldim, adını nasıl anmam?" 

"Pekäla, sÇyleyin, ama Öabuk!" 

"Karım tarafından benim akrabam da olan bay Lujin'i eğer yarım saat olsun gÇrebildiyseniz, 

ya da onun hakkında gerÖeği yansıtan şeyler duyabildiyseniz, eminim ki, kendisi hakkında bir 

fikir edinmişsinizdir. O Avdotya Romanovna'ya gÇre bir insan değil. Bana kalırsa Avdotya 

Romanovna soylu bir davranışla ve hesapsızca kendisini feda ediyor, ailesi uğruna bÅyÅk bir 

Çzveride bulunuyor. Hakkınızda duyduklarımdan edindiğim kanıya gÇre, kız kardeşinizin 

Öıkarları zedelenmemek koşuluyla bu evlilik bozulursa, siz bu işe sevineceksiniz. Sizi 

tanıdığım şu anda ise bu inancım bÅtÅnÅyle pekişti." 

352 

"Bu sÇzleriniz, sizin yÇnÅnÅzden son derece safÖa, hatta, bağışlayın, kÅstahÖa..." 

"Yani kendime bir şeyler yontmaya Öalıştığımı mı sÇylemek • istiyorsunuz..? Tasalanmayın, 

Rodion RomanoviÖ, kendi Öıkarlarımı gÅdÅyor olsaydım, -konuyu bu denli apaÖık ortaya

koymazdım, o kadar da aptal değilim! Buradaki bir psikolojik tuhaflığı aÖıklayayım. Demin 

Avdotya Romanovna'ya duyduğum sevgiden dolayı kendimi haklı gÇstermeye Öalışırken, 

burada kurbanın belki de ben olduğumu sÇylemiştim. Bilin ki, şu anda kız kardeşinize karşı 

hiÖbir sevgi duymuyorum. Bu benim iÖin de şaşılacak bir durum, ÖÅnkÅ bir zamanlar onu 

gerÖekten sevmiştim..." 

"GÅnÅnÅzÅ gÅn etmek, gÇnÅl eğlendirmek istediğinizden..." 

"GerÖekten de eğlence dÅşkÅnÅ, gezip tozmayı seven bir adamım. Ama kız kardeşiniz Çyle 

ÅstÅn Çzellikleri olan bir insan ki, ona ben bile kapılmaktan kendimi alamadım. Ama şu anda 

anlıyorum ki, bÅtÅn bunlar saÖmaymış!" 

"àoktan anladınız bunu?" 

"Ünceleri de farkediyordum, ama ÅÖ gÅn Çnce, tam Peters-burg'a geldiğim gÅn, buna kesin 

olarak inandım. Kısacası Moskova'dayken bile hälä Avdotya Romanovna'yı elde etmeyi ve bu 

konuda Lujin'le rekabete girişmeyi dÅşÅnÅyordum." 

"SÇzÅnÅzÅ kestiğim iÖin ÇzÅr dilerim, ama lÅtfedip biraz kısa kesemez misiniz? Ziyaretinizin 

sebebine gelseniz... Acelem var ve dışarı Öıkmak zorundayım..." 

"BÅyÅk bir sevinÖle. Buraya geldikten sonra... bir... geziye Öıkmaya karar verince, zorunlu 

bazı işlerimi yoluna koymak istedim. àocuklarım teyzelerinin yanında kaldı; onlar zengin; 

bana hiÖ mi hiÖ ihtiyaÖları yok. Sonra, benim nasıl bir baba olduğum da ortada! Yanıma 

yalnızca, Marfa Petrovna'nın geÖen yıl bağışladığı parayı aldım. Bu kadarı bana yeter. 

Bağışlayın, şimdi konuya geliyorum. àıkmayı tasarladığım yolculuktan Çnce> Bay Lujin'le de 

hesaplaşmak istiyorum. Bunu kendisine hiÖ katlana-madığımdan yaptığımı sanmayın; Marfa 

Petrovna'yla kavgamıza Lujin neden olmuştur; ÖÅnkÅ Lujin'in evlenme işini Marfa 

Petrovna'nın kotardığını Çğrenmiştim. Şimdi, sizin aracılığınız- 

355 

la, hatta sizin yanınızda Avdotya Romanovna ile gÇrÅşmek ve ona; bir, Pyotr PetroviÖ'ten 

kendisine bÅyÅk bir yarar gelmeyeceği gibi, tam tersine ve dÅpedÅz zarar geleceğim 

aÖıklamak; iki, neden olduğum tatsızlıklar dolayısıyla kendisinden ÇzÅr dileyerek, ona on bin 

ruble verme Çnerisinde bulunmamı kabul etmesini rica etmek ve bÇylece de Lujin'den 

ayrılmasını kolaylaştırmak istiyorum, ki bir fırsat doğduğunda onun da bu ayrılığı 

benimseyeceğinden eminim." 

Raskolnikov Çfkelenmekten Öok şaşırmıştı: 

"Siz gerÖekten de, gerÖekten de delisiniz!" diye bağırdı. "Nasıl cesaret edebilirsiniz bÇyle 

konuşmaya!" 

"Bağıracağınızı biliyordum zaten. Ama bakın: ben her ne kadar zengin bir adam değilsem de, 

su on bin rubleyi kız kardeşinize rahatÖa verebilecek bir durumdayım, ÖÅnkÅ bu para bana hiÖ 

mi hiÖ gerekli değil. Eğer Avdotya Romanovna kabul etmezse, aptalca harcayıp gideceğim bu 

parayı. Bu bir. İkincisi: vicdanım Öok rahat; kendim iÖin hiÖbir Öıkar gÅtmÅyorum. İster 

inanın, ister inanmayın, ama daha sonra hem siz, hem de Avdotya Romanovna bunun bÇyle 

olduğunu gÇreceksiniz. Sorun şu ki, saygıdeğer kız kardeşiniz benim yÅzÅmden birtakım 

tatsızlıklara katlanmak zorunda kaldı; iÖten bir .pişmanlık duygusuyla yaptığım kÇtÅlÅkleri 

parayla kapatmaya Öalışıyor değilim, bu tÅn amacım, yalnızca kÇtÅlÅk eden, kÇtÅlÅk etme 

ayrıcalığı olan bir insan olmadığımı kanıtlayarak, onun yararına bir iş yapmaktır. Eğer 

Çnerimi yaparken milyonda bir olsun kendi Öıkarımı gÅdÅyor olsaydım, daha beş hafta Çnce 

bundan Öok daha fazlasını Çnermişken, şimdi tutup da yalnızca bir Çn bin ruble Çnermez-dim. 

Bu da bir yana, ben yakında, hem de Öok yakında, genÖ bir kızla evleniyorum; bÇylece de 

Avdotya Romanovna'ya karsı kÇtÅ birtakım niyetlerimin olduğu kuşkuları tÅmÅyle ortadan, 

kalkmış olacaktır. Son olarak da sunu sÇyleyeyim ki, bay Lujin'le evlenmekle Avdotya 

Romanovna, yine aynı parayı almış olacaktır, yalnız bir başka yolla... Bana hiÖ kızmayın, 

Rodion Roma-novic, soğukkanlılıkla, sakin sakin bir kez daha dÅşÅnÅn su işi." 

Bunları sÇylerken Svidrigaylov'un kendisi son derece sakin ve soğukkanlıydı.

356 

"Rica ederim kesin artık", dedi Raskolnikov. "Ne olursa olsun, bağışlanmaz bir kÉstahlıkta 

bulunuyorsunuz." 

"HiÑ sanmam. Bu dÉnyada insan insana ancak kÖtÉlÉk edebiliyor, anlamsız birtakım 

biÑimcilikler nedeniyle bir damla olsun iyilik yapabilme hakkına sahip değiliz. Üok saÑma bir 

şey bvı. Şimdi, diyelim ben Ökeydim ve bu parayı kız kardeşinize dinsel vasiyetle bırakmış 

olsaydım, o zaman da geri Ñevirebilecek miydi?" 

"BÉyÉk olasılıkla, evet." 

"Yo, bu olamaz. Her neyse, olur ya da olmaz. Şu var ki, on bin ruble pek de fena bir para 

sayılmaz. Ne olursa olsun, ben bu konuştuklarımızı Avdotya Romanovna'ya iletmenizi rica 

edeceğim." 

"Hayır, iletmeyeceğim." 

" O zaman, Rodion RomanoviÑ, ben onunla kendim gÖrÉşme yollarını aramak, dolayısıyla da 

onu rahatsız etmek zorunda kalacağım." 

"Peki iletirsem, kendisiyle gÖrÉşme yoluna başvurmayacak mısınız?" 

"Doğrusu ne diyeceğimi bilemiyorum. Bir kez olsun gÖrÉşebilmeyi Ñok isterdim." 

"HiÑ ummayın." 

"Yazık! Aslında siz beni tanımıyorsunuz. Kimbilir, ilerde belki de daha yakından tanışırız." 

"Yakınlaşacağımızı mı dÉşÉnÉyorsunuz?" 

"Neden olmasın?" Svidrigaylov gÉlÉmseyerek yerinden doğruldu ve şapkasını aldı. "Aslında 

sizi rahatsız etmek istemiyordum. GerÑi bu. sabah yÉzÉnÉz beni Ñok etkilemişti, ama yine de 

buraya gelirken fazla umutlu değildim..." 

"Demek sabahleyin de beni gÖrdÉnÉz? Nerede?" Raskolnikov tedirgin olmuştu. 

"Bir rastlantı sonucu... Nedense sizde bana benzer bir şeyler olduğunu dÉşÉnÉyorum hep. 

Ama telaşlanmayın, can sıkıcı bir adam değilim; kumarda hile yapanlarla tatsızlık 

Ñıkarmadım, uzak akrabalarımdan Prens Svirbey'i kendimden bıktırmadım, 

357 

Rafael'in Madonnası Ézerine, bayan Prilukova'nın albÉmÉne bir şeyler yazmayı becerdim ve 

Marfa Petrovna'yla yedi yıl, yanından hiÑ ayrılmamacasına birlikte yaşadım. GeÑmişte, 

Samanpa-zarı'nda Vyazemski'nin evinde* yatmışlığım da vardır. Şimdi de belki Berg'in 

balonuna binip uÑacağım." 

"GÉzel! Sormama izin verin: sÖzÉnÉ ettiğiniz yolculuğa yakında rnı Ñıkıyorsunuz?" 

"Hangi yolculuğa?" 

"Şu demin sÖzÉnÉ ettiğiniz..." 

"Ha, evet!.. GerÑekten size bir geziden sÖzetmiştim... Bu epey geniş bir konu... Ama bana ne 

sorduğunuzu bir bilseydiniz!" Svidrigaylov birden kısa ama gÉrÉltÉlÉ bir kahkaha attı: "Hem 

bakarsınız geziye Ñıkmak yerine evlenivermişim! Bana Önerdikleri bir kız var da..." 

"Burada mı?" 


"Ne zaman becerdiniz bunu?" 

"Ama ben yine de Avdotya Romanovna ile bir kez olsun gÖrÉşebilmeyi Ñok isterdim. Ciddi 

olarak rica ediyorum bunu sizden. Eh, şimdilik hoşÑakalın..! Az kalsın unutuyordum! Rodion 

RomanoviÑ, kız kardeşinize, Marfa Petrovna'nın kendisine ÉÑ bin ruble bıraktığını sÖyler 

misiniz? Bu tÉmÉyle doğrudur. Marfa Petrovna ÖlÉmÉnden bir hafta Önce yaptırdı 

vasiyetnamesinde bu dÉzenlemeyi ve her şey benim yanımda oldu. İki ÉÑ hafta iÑinde 

Avdotya Romanovna parayı alabilir." 

"Doğru mu bu sÖylediğiniz?" 

"Doğru. Kendisine iletin... Tekrar hoşÑakalın. Kaldığım yer size Ñok yakın." 

Tam Ñıkarken Svidrigaylov kapıda Razumihin'le Ñarpıştı.

* ... Samanpazarı'nda Vyazemski'nin evi... - "SuÖ ve Ceza"nın yazıldığı yıllarda, V.V. 

Krestovski'nin "Petersburg Viraneleri" adlı romanında ayrıntılı bir biÖimde anlatılmış olan, 

Petersburglu yoksulların dÅşÅk bir Åcret karşılığı barındıkları ev. (àev.) 

II 

Saat nerdeyse sekiz olacaktı; Bakaleyev'in pansiyonuna Lu-jin'den Çnce varabilmek iÖin ikisi 

de adımlarını hızlandırdılar. 

Sokağa Öıktıklarında Razumihin: 

"Kimdi deminki adam?" diye sordu. 

"Svidrigaylov. Evlerinde mÅrebbiye olarak Öalıştığı sırada kız kardeşime sarkıntılık eden 

Öiftlik sahibi. Bu olay yÅzÅnden karısı Marfa Petrovna, Dunya'yı kovmuş ama daha sonra 

kendisinden ÇzÅr dilemişti. GeÖenlerde de birdenbire oluverdi. BugÅn annem sÇzediyordu 

hani... Neden, bilmiyorum, ama ben bu adamdan Öok korkuyorum. Karısını toprağa verir 

vermez buraya gelmiş. àok tuhaf bir adam, bir şeyler yapmaya kararlı gÇrÅnÅyor... Ve sanki 

bildiği bir şeyler var... Dunya'yı ondan korumak gerek... Sana bunu sÇylemek istiyorum, 

duyuyor musun?" 

"Korumak mı! Avdotya Romanovna'ya ne yapabilir ki o? Ama benden bu istediğin iÖin sana 

teşekkÅr ederim Rodya... Koruruz Avdotya Romanovna'yı, koruruz! Nerde oturuyormuş 

adam?" 

"Bilmiyorum." 

"Niye sormadın? Yazık! Neyse, ben Çğrenirim!" 

Raskolnikov bir sÅre sustu, sonra: 

"Sen onu gÇrdÅn mÅ?" diye sordu. 

"Evet, kendisine iyice dikkat ettim." 

Raskolnikov diretti: 

"Sen onu iyice gÇrdÅn mÅ? ApaÖık gÇrdÅn mÅ? " 

"Evet, kendisini Öok iyi hatırlıyorum. Bin kişi iÖinde gÇrsem, Öıkartırım. GÇrdÅğÅm insanların 

yÅzlerini hiÖ unutmam." 

Yeniden sustular. Sonra Raskolnikov: 

"Hımm..." diye sÇylendi. "Evet, Çyle bu... Biliyor musun... hep bir hayalmiş gibi geliyor bana 

bunlar." 

"Ne demek istediğini pek iyi anlayamadım?" 

Raskolnikov Öarpık bir gÅlÅmsemeyle: 

"Hani siz hepiniz bana deli diyorsunuz ya", dedi, "bu simdi bana da Çyle geliyor... Yani ben 

gerÖekten bir deliyim ve yalnızca bir hayalet gÇrdÅm..!" 

358 

359 

"Ne diyorsun sen?" 

"Kimbilir, belki de delinin biriyim ben ve şu son gÅnlerde olup bitenlerin hepsi yalnızca 

benim hayalimde gecen şeylerdi..." 

"Eh, Rodya! Yine sinirlerini bozmuşlar senin!.. Neler sÇyledi o adam sana, niÖin aramış 

seni?" 

- Raskolnikov karşılık vermedi. Razumihin bir dakika kadar dÅşÅndÅkten sonra: 

"Dinle", dedi, "şimdi sana raporumu veriyorum. Sana uğradım, uyuyordun. Üğle yemeğinden 

sonra Porfiri'ye gittim. Zamyotov yine oradaydı. Bir şeyler sÇylemeye yeltendim, ama olmadı, 

bir tÅrlÅ istediğim gibi konuşamadım. HiÖbir şey anlamıyorlar, anlayamıyorlar ve utanıp 

sıkılmıyorlar. Porfiri'yi pencere kenarına Öekip bir şeyler sÇylemeye başladım, ama yine 

istediğim gibi olmadı: o bir yana bakıyor, ben başka bir yana... Sonunda yumruğumu suratına 

dayayıp, o suratı akrabaca dağıtacağımı sÇyledim. YÅzÅme baktı, hiÖbir şey sÇylemedi. 

Tukurdum ve Öıktım, hepsi bu kadar. àok aptalcaydı. Zamyotov'la tek kelime bile

konuşmadım. Her şeyi berbat ettiğimi dÅşÅnÅyordum ki, merdivenlerden inerken aklıma 

gelen bir dÅşÅnce beni sevindirdi: ne diye telaşlanıp duruyoruz biz seninle? Senin iÖin bir 

tehlike ya da buna benzer bir şey sÇzkonusu olsa, hadi neyse! Sana ne her şeyden! Ne ilgin 

var senin olup bitenlerle? Tukur gitsin yÅzlerine; daha sonra biz onlara gÅleceğiz... Ben senin 

yerinde olsam onlara birtakım yalanlar uydururdum. Daha sonra, gÇreceksin, nasıl 

utanacaklar! Tukur gitsin! İlerde vuracağız kendilerine, şimdilik gÅlÅp geÖelim!" 

Raskolnikov: 

'Evet, herhalde!' dedi. İÖinden de, 'Peki yarın ne diyeceksin adama?' diye dÅşÅndÅ. Tuhaf şey, 

şu ana kadar, 'Üğrendiğinde Razumihin ne dÅşÅnecek acaba?' dÅşÅncesi hiÖ aklına 

gelmemişti. Bunu dÅşÅnÅnce, gÇzlerini dikip arkadaşına baktı. Razu-ınihin'm, Porfiri'yi 

ziyaretiyle ilgili anlattıkları Öok az ilgisini Öekmişti: ne Öok şey Çnemini yitirmişti birdenbire 

ve ne Öok yeni ve Çnemli şey ortaya Öıkmıştı!.. 

360 

Koridorda Lujin'le karşılaştılar: saat tam sekizde gelmişti, kadınların odasını arıyordu. İÖeri 

birlikte girdiler. Ne birbirlerine bakmışlar, ne selamlaşmışlardı. Delikanlılar Çnden 

yÅrÅmÅşler, Pyotr PetroviÖ incelik gereği paltosunu Öıkarmak iÖin girişte biraz oyalanmıştı. 

Pulheriya Aleksandrovna hemen kapıya, onu karşılamaya koştu. DÅnya ağabeyisiyle 

selamlaştı. 

Pyotr PetroviÖ iÖeri girdi, kibarca ama aşırı bir ciddiyetle hanımları selamladı. Bakışlarında 

bir şaşkınlık ve hälä kendini to-parlayamamışlık seziliyordu. Pulheriya Aleksandrovna da 

şaşırmış, utanmış gibiydi. Konuklarını Öabucak Åzerinde semaver kaynayan yuvarlak bir 

masanın Öevresine aldı. DÅnya ve Lujin masanın iki ucuna karşılıklı oturmuşlardı. Razumihin 

ve Ras-kolnikov'sa, Pulheriya Aleksandrovna'nın karşısında yer almışlardı: Razumihin, 

Lujin'e, Raskolnikov'sa kız kardeşine yakındı. 

Bir an kimse konuşmadı. Pyotr PetroviÖ, yavaş hareketlerle cebinden patiska bir mendil 

Öıkardı, ortalığa bir esans kokusu yayıldı. İyiyÅrekli, ama hakkı yenmiş, bunun iÖin de 

karşısında-kilerden kesinlikle aÖıklama istemeye kararlı bir havayla burnunu sildi. Daha iÖeri 

girdiğinde paltosunu Öıkarmadan Öekip gitmek ve buyruklarını dinlemeyen şu iki kadına ağır 

bir ceza vererek bir anda akıllarını baslarına getirmek dÅşÅncesi gelmişti aklına. Ama cesaret 

edemedi buna. Üte yandan bilinmezlikleri sevmeyen bir adamdı, burada da aÖıklanması 

gerekli bir nokta vardı: Buyrukları nasıl bÇylesine aÖıkÖa Öiğnenebilmişti? Demek ki bir 

şeyler olmuştu. Cezayı nasıl olsa verirdi, bu kendi elinde olan bir şeydi. Onun iÖin şimdi neler 

olup bittiğini Çğrenmesi daha iyi olacaktı. 

Pulheriya Aleksandrovna'ya dÇnerek resmi bir tavırla: 

"Umarım yolculuğunuz iyi geÖmiştir?" dedi. 

"Tanrıya şÅkÅr, Pyotr PetroviÖ." 

"àok sevindim, Avdotya Romanovna da yorulmadılar ya." 

"Ben genÖ ve gÅÖlÅyÅm" dedi DÅnya, "yorulmam... Ama annem iÖin oldukÖa ağır bir 

yolculuktu." 

"Ne yaparsınız, ulusal yollarımız Öok uzun, éRusya Anacığımızè bÅyÅk Ålke... àok istememe 

karşın dÅn gelip sizi karşıla-yamadım. Yine de, umarım, her şey yolunda gitmiştir? " 

361 

Pulheriya Aleksandrovna değişik bir ses tonuyla: 

"Ah, hayır Pyotr PetroviÖ, dÅn doğrusu tam anlamıyla şaşkına dÇndÅk" dedi. "Allahtan 

Dmitriy ProkofiÖ yardımımıza geldi. Yoksa perişan olurduk." Sonra Razumihin'i Lujin'e 

tanıttı: "İşte kendisi, Dmitriy ProkofiÖ Razumihin..." 

Lujin Razumihin'e yan gÇzle bakarak: 

"DÅn bu şerefe kavuşmuştum..." diye mırıldandı ve kaşlarını Öatıp sustu. 

Pyotr PetroviÖ, topluluk iÖinde nazik gÇrÅnen, Çzellikle de nazik olma iddiasında olan 

insanlardandı; bÇyleleri bulundukları topluluk iÖinde kendilerine uygun olmayan en ufak bir

aykırı durum karşısında ellerindeki bÅtÅn olanakları kaybederler ve bulundukları yeri 

şenlendiren bir insan olmaktan Öıkıp, boş bir un Öuvalına dÇnerler. 

Yine kimseden ses Öıkmıyordu: Raskolnikov ısrarla susuyor, Avdotya Romanovna 

zamanından Çnce konuşmak istemiyordu; Razumihin'inse zaten sÇyleyeceği bir şeyi yoktu. 

Bu yÅzden yine telaşlanan Pulheriya Aleksandrovna her zamanki yola başvurdu: 

"Marfa Petrovna ÇlmÅş, duydunuz mu?" 

"Tabi duydum. Hemen Çğrendim bunu; hatta Arkadiy İva-noviÖ Svidrigaylov'un, karısını 

toprağa verir vermez apar topar buraya, Petersburg'a hareket ettiğini size haber vermeye 

geldim. En azından, gÅvenilir kaynaklardan aldığım bilgi bÇyle." 

DuneÖka telaslanmıştı: 

"Petersburg'a mı? Buraya yani?" diye sordu, sonra annesiyle bakıştılar. 

"Evet, buraya. Apar topar gelişine bakılırsa, geÖmişte olup bitenler de dikkate alındığında, bu 

ziyaretin amaÖsız olmadığı kendiliğinden anlaşılır." 

"Aman Tanrım!" diye bağırdı Pulheriya Aleksandrovna. "Dunyacığımı burada da mı rahat 

bırakmayacak?" 

"Bana kalırsa telaşlanmanızı gerektirecek bir durum yok: ne sizin, ne de Avdotya 

Romanovna'nın. Kuşkusuz, onunla sÇyle ya da bÇyle herhangi bir ilişki kurma konusunda 

sizin istekli olmamanız 

koşuluyla. Bana gelince, gÇzÅm Åzerinde olacaktır, su anda da nerede kaldığını 

araştırıyorum..." 

"Ah, Pyotr PetroviÖ, şu anda beni nasıl korkuttuğunuzu bilemezsiniz! Ben kendisini topu topu 

iki kez gÇrdÅm, ama bana korkunÖ bir adam olarak gÇrÅnmÅştÅ, korkunÖ! Rahmetli Marfa 

Petrovna'nın ÇlÅmÅ de onun yÅzÅnden oldu, eminim." 

"Bu konuda kesin bir yargıda bulunamayız. Elimde doğruluğu su gÇtÅrmez bilgiler var. 

àeşitli aşağılamalarıyla manevi yÇnden kadının ÇlÅmÅnÅ hızlandırmış olabilir. Hal ve 

davranışları, huyu, karakteri konusunda sizin dÅşÅncenize katılıyorum. Şu anda zengin olup 

olmadığını, Marfa Petrovna'nın kendisine, herhangi bir şey bırakıp bırakmadığını bilmiyorum; 

en kısa zamanda bana bu konuda bilgi ulaştırılacaktır. Ama burada, Petersburg'da eğer elinde 

birkaÖ kuruş varsa, hemen eski yaşamına başlayacağı kuskusuzdur. Kendi gibi ayıp ve 

ahlaksızlık Öamuruna gÇmÅlmÅş insanların en kÇtÅsÅdÅr Svidrigaylov. BÇyle bir adamı 

sevmek mutsuzluğunu yaşayan ve onu borÖlarından kurtaran Marfa Petrovna'nın, sekiz yıl 

Çnce onu bir başka beladan daha kurtardığını kabul etmek iÖin elimde Çnemli birtakım 

tutanaklar var: yalnızca karısının Öabaları ve Çzverisiyle, bir cinayet davası, -canavarca, 

fantastik bir cinayet- daha başından Çnlenmiş, bÇylece Svidrigaylov Sibirya'ya dÅşmekten 

kurtulmuştur. Bilmek isterseniz, bu, işte bÇyle bir adamdır." 

"Aman Tanrım!" diye bağırdı Pulheriya Aleksandrovna. 

Raskolnikov dikkatle dinliyordu. 

DÅnya, sert, etkileyici bir sesle: 

"Bu konuda elinizde Çnemli birtakım tutamaklar olduğu doğru mu?" diye sordu. 

"Rahmetli Marfa Petrovna'nın bana bir giz olarak anlattığı şeylerdir bu sÇylediklerim. 

Belirtmem gerekir ki, bu konu hukuksal yÇnden tÅmÅyle karanlık durumdadır. Bir zamanlar 

burada Resslich adında yabancı bir kadın yaşıyormuş, (simdi de buralardaymıs bu kadın 

sanırsam), ufak tefek faiz işleri ve başka işlerle uğraşırmış. İşte bu Resslich'le bay 

Svidrigaylov arasında uzun sÅredir son derece yakın ve gizli bir ilişki varmış. Uzak 

akrabalarından birinin kızı, sanırsam yeğeni, Resslich'in yanında 

362 

363 

kalırmış; onbeş, hatta ondÇrt yasında, sağır bir kızcağızmış bu; Resslich bu kızdan nefret 

edermiş, yediği bir lokma ekmeği durmadan başına kakar ve hatta acımasızca dÇvermis. Bir 

gÅn kızcağızı tavan arasında asılı bulmuşlar. Olayın intihar olduğuna karar verilmiş ve bu tÅr

islerde izlenen genel birtakım formalitelerden sonra dosya kapatılmış. Ancak daha sonra bir 

ihbar yapılmış. Kızın... Svidrigaylov'un tecavÅzÅne uğradığına ilişkin. GerÖi işin burası da 

oldukÖa karanlık, ÖÅnkÅ ihbarı yapan da bir başka Alman kadın, kÇtÅ şÇhretli, gÅvenilmez 

biri. SonuÖta Marfa Petrovna'nın Öabaları ve parası sayesinde ihbardan bir şey Öıkmadı, her 

şey dedikodu sınırlarında kaldı. Ancak Öok anlamlı bir dedikoduydu bu. Siz de, Avdotya 

Romanovna, altı yıl Çnce, toprak kÇleliği hukuku daha kaldırılmamışken, Filip adında 

işkenceyle ÇldÅrÅlmÅş bir adamın ÇykÅsÅnÅ duymuşsunuzdur herhalde..?" 

"Benim duyduğum, Filip'in kendini asarak ÇldÅğÅydÅ." "Doğru, ama onu bu istemediği ÇlÅme 

zorlayan daha doğrusu itekleyen şey, bay Svidrigaylov'un ardı kesilmeyen baskı ve 

işkenceleriydi." 

"Benim bildiğim bÇyle değil" dedi DÅnya soğuk bir tavırla. "Benim bu Filip Åzerine 

duyduğum şeyler oldukÖa tuhaf: sÇylediklerine gÇre bir hipokondriyakmış bu Filip, bir tÅr ev 

filozofu... Herkes aşırı okumaktan beyninin sulandığını sÇyletmiş; o da zaten bay 

Svidrigaylov'un işkenceleri yÅzÅnden değil, daha Öok bu alaylar yÅzÅnden kendini asmış. Bay 

Svidrigaylov Öiftlik halkına, benim orada bulunduğum sıralarda Öok iyi davranırdı. 

àiftliktekiler de, onu Filip'in ÇlÅmÅnden suÖlu bulmakla birlikte, yine de severlerdi." 

Lujin'in ağzı anlamlı bir gÅlÅmsemeyle Öarpıldı: "Bakıyorum da Svidrigaylov'u haklı 

Öıkarmaya Öalışıyorsunuz Avdotya Romanovna! GerÖekten de Öok kurnaz ve hele kadınların 

gÇnlÅnÅ Öelmede Öok usta bir adamdır; tuhaf bir biÖimde Çlen Marfa Petrovna, bu durumun 

iÖler acısı Çrneğidir. Ben yalnızca bu adamın ilerdeki olası birtakım girişimlerine karşı sizi ve 

annenizi uyarmak istemiştim. Bence bu adam yine borÖ yÅ- 

364 

zÅnden hapise dÅşecektir. Buna kesinlikle inanıyorum. Marfa Petrovna Öocukları dÅşÅnerek 

ona bir şeyler bağışlamak niyetinde değildi, ama yine de bir şeyler bıraktıysa eğer, bu Öok 

kÅÖÅk bir miktardır ve onun gibi yasam sÅren birine bir yıl bile yetmez." 

"Pyotr PetroviÖ" dedi DÅnya, "lÅtfen şu Svidrigaylov konusunu kapayalım, canımı sıkıyor." 

Raskolnikov birden suskunluğunu bozdu ve ilk kez konuşarak: 

"Az Çnce bendeydi bu Svidrigaylov" dedi. 

Her yandan şaşkınlık sesleri yÅkseldi, herkes ona baktı. Pyotr PetroviÖ bile heyecanlanmıştı. 

"Yarım saat kadar Çnce ben uyurken odama girmiş, beni uyandırdı, kendisini tanıttı. 

Konuşurken epey senlibenli ve neşeliydi; kendisiyle dost olacağımı umuyormuş, kesinlikle 

inanı-yormus buna. Seninle gÇrÅşme konusunda Öok ısrarlı, DÅnya! Bu gÇrÅşme iÖin benim 

yardımcı olmamı rica etti. Sana bir Çnerisi var, bunu bana da sÇyledi. Ayrıca Marfa 

Petrovna'nın, ÇlÅmÅnden bir hafta Çnce vasiyetnamesiyle sana da ÅÖ bin ruble bıraktığını 

bildirdi. Bu parayı Öok kısa sÅre sonra alabilirmişsin." "Allah razı olsun!" diye bağırdı. 

Pulheriya Aleksandrovna, haÖ Öıkardı. "Dua et onun iÖin, DÅnya, dua et!" 

"Evet, bu doğru!" sÇzleri dÇkÅldÅ Lujin'in ağzından. 

"Ee, sonra?"- diye sabırsızlandı DÅnya. 

"Sonra, kendisinin zengin olmadığını, bÅtÅn Öiftliğin, su anda teyzelerinin yanında kalan 

Öocuklara kaldığım sÇyledi. Bana yakın bir yerde oda tutmuş kendisi, ama neresi, bilmiyorum, 

sormadım..." 

Pulheriya Aleksandrovna korku iÖinde: . "Peki Çnerisi neymiş Dunya'ya?" diye sordu."Sana 

sÇyledi 

mı? 

"Evet, sÇyledi." 

"Neymiş?" 

"Sonra sÇylerim." 

Raskolnikov sustu, Öayını iÖmeye koyuldu. 

365 

Pyotr PetroviÖ saatini Öıkarıp baktı:

"Bir işim var, gitmem gerek..." Sonra bozulmuş bir yÅzle iskemlesinden kalkmaya davranarak 

ekledi: 

"BÇylece size engel de olmamış olurum..." 

"Kalın Pyotr PetroviÖ," dedi DÅnya. "Bu akşamı bizimle geÖirmek niyetiyle gelmiştiniz. Kaldı 

ki, anneme bazı aÖıklamalarda bulunmak istediğinizi yazmıştınız." 

Lujin gÇsterişli bir tavırla yerine otururken: 

"àok haklısınız Avdotya Romanovna", dedi, şapkasını hep elinde tutuyordu. "GerÖekten de 

hem sizinle, hem de saygıdeğer annenizle Åstelik de Öok Çnemli birtakım konularda gÇrÅşmek 

istiyordum. Kardeşiniz nasıl bay Svidrigaylov'a ait bazı Çnerileri benim yanımda 

aÖıklayamıyorsa, ben de.:, başkalarının yanında son derece Çnemli bazı konuları gÇrÅşmek 

istemiyorum... GÇ-rÅsemem. Üte yandan, Åzerinde ısrarla durduğum Öok Çnemli ricam da 

yerine getirilmemiştir..." 

Lujin sanki acı duyuyormus gibi yÅzÅnÅ buruşturdu ve gÇsterişli bir tavırla sustu. 

"Kardeşimin bu toplantıda bulunmaması ricanız, benim ayak diremem nedeniyle yerine 

getirilmemiştir. Mektubunuzda kardeşimin sizi aşağıladığını yazıyordunuz. Bana kalırsa bu 

konu hemen aÖıklığa kavuşmalı ve siz barışmalısınız. Rodya sizi gerÖekten asağıladıysa, 

sizden ÇzÅr dilemelidir ve dileyecektir." 

Bu sÇzlerden cesaretlenen Pyotr PetroviÖ: 

"Üyle bazı aşağılamalar vardır ki Avdotya Romanovna", dedi, "insan ne kadar isterse istesin, 

unutması olanaksızdır. Her şeyin, geÖilmesi tehlikeli olan bir sınırı vardır, bu sınır bir aşıldı 

mı, artık geriye dÇnÅş yoktur." 

DÅnya sabırsızlıkla onun sÇzÅnÅ keserek: 

"Size sÇylemek istediğim yalnızca bu değildi Pyotr PetroviÖ", dedi. "Beni lÅtfen iyi anlayın: 

bizim bÅtÅn geleceğimiz bu sorunun bir an Çnce ÖÇzÅmlenip ÖÇzÅmlenmeyeceğine bağlıdır. 

Size hemen sÇyleyeyim ki, ben bu soruna başka tÅrlÅ yaklaşamam. Ve.siz eğer bana bir parÖa 

değer veriyorsanız, gÅÖ de olsa bu hikaye hemen bugÅn ÖÇzÅme kavuşmalıdır. Bir kez daha 

tekrarlıyorum: Rodya suÖlu ise sizden ÇzÅr dileyecektir." 

366 

Gitgide sinirlenmekte olan Lujin: 

"Sorunu bu şekilde koymanız beni şaşırttı Avdotya Romanovna", dedi. "Size değer verir, hatta 

ne bileyim, size tapabilirim, ama ailenizden birisi hoşuma gitmeyebilir. Sizinle evlenmeyi bir 

mutluk sayarım, ama bununla bağdaşmayacak birtakım yÅkÅmlÅlÅkleri Åstlenmeyi..." 

DÅnya duygulu bir sesle onun sÇzÅnÅ keserek: 

"Ah, bırakın bu alınganlıkları Pyotr PetroviÖ", dedi. "sizi hep gÇrdÅğÅm ve gÇrmek istediğim 

gibi akıllı ve soylu olunuz. Size yÅce bir sÇz verdim: nişanlınızın!. Bu işte bana gÅvenin ve 

vereceğim kararda tÅmÅyle yansız olacağıma inanın. Şu anda Åstlendiğim yargıcılık rolÅ, 

sizin iÖin olduğu gibi, kardeşim iÖin de bir sÅrprizdir. Mektubunuzu aldıktan sonra, 

kendisinden ne olursa olsun buraya gelmesini istediğimde, niyetimden hiÖ haberi yoktu. 

Barışmamanız durumunda ikinizden birini, ya sizi, ya onu seÖmek zorunda kalacağımı 

anlayınız. Hem onun, hem de sizin yÇnÅnÅzden sorun bÇyle bir hal almıştır. SeÖimimde 

yanılmak istemiyorum ve yanılmamalıyım. Sizin iÖin kardeşimle, kardeşim iÖinse sizinle 

ilişkimi kesmek durumundayım. Onun yÇnÅnden, gerÖekten kardeşim olup olmadığını, sizin 

yÇ-nÅnÅzdense, bana değer verip vermediğinizi, bana gerÖek bir koca olup olmayacağınızı 

anlamak istiyorum ve bunu anlayacağım." 

Lujin yÅzÅnÅ buruşturarak: 

"Doğrusu sÇzlerinizi Öok manidar buldum Avdotya Romanovna", dedi, "hatta sizinle 

kurmaktan onur duyduğum ilişkimiz gÇzÇnÅne alındığında, aşağılayıcı. Beni şu,., kÅstah 

genÖle karşılaştırıp; aynı kefeye koymakla doğrusu aşağılamış oldunuz, ama bu bir yana, 

deminki sÇzlerinizle, bana verdiğiniz sÇzÅ Öiğneme olanağı da yaratmış oluyorsunuz. 

Diyorsunuz ki: 'Ya siz, ya o?' BÇylece bana ne kadar az değer verdiğinizi gÇsteriyorsunuz...

Aramızdaki ilişki ve Åstlendiğimiz sorumluluklar karsısında ben bÇyle bir şeye izin 

veremem." 

"Nasıl?" diye parladı DÅnya. "Sizi, hayatımda en değer ver-iiğim şeylerle, bugÅne kadar 

bÅtÅn hayatımı oluşturan şeylerle 

367 

bir tutuyorum da, siz yine de size az değer verdiğimi sÇyleyip alınıyorsunuz ha?" 

Raskolnikov sessiz, alaylı gÅlÅmsedi; Razumihin tiksintiyle yÅzÅnÅ buruşturdu; Pyotr 

PetroviÖ'e gelince, Dunya'run itirazına aldırış etmemiş, sanki hoşuna gidiyormuş gibi, gitgide 

daha katlanılmaz, daha sinirli olmaya başlamıştı. Bilgece ÇğÅt veriyormuş gibi: 

"İnsanın gelecekteki yasam arkadaşına, kocasına duyduğu sevgi, kardeşine duyduğu sevgiden 

daha yÅce olmalıdır", dedi. "Hem ben ne olursa, olsun, onunla aynı kefeye konulmam... Her 

ne kadar demin kardeşinizin yanında aÖıklamalarda bulunmayacağımı ısrarla belirttiysem de, 

benim iÖin son derece Çnemli ve ÅzÅcÅ bir konuyu aÖıklığa kavuşturması iÖin saygıdeğer 

annenize seslenmek niyetindeyim. DÅn oğlunuz -Pulheriya Alek-sandrovna'ya dÇnmÅştÅ-, 

bay Rassudkin'in yanında (Razumi-hin'e dÇnÅp nazik bir selam, verdi: BÇyle miydi adınız...? 

ÜzÅr dilerim, unutmuşum...) benim bazı dÅşÅncelerimi aÖmış ve hayatın her urlu nimetine 

doymuş zengin bir kızla evlenmektense, hayatın her tÅrlÅ acısını Öekmiş yoksul bir kızla 

evlenmenin, hem karı-koca ilişkileri yÇnÅnden, hem de genel olarak ahlaki yÇnden daha 

doğru olacağını belirtmiştim. Oğlunuz, sÇzlerimin anlamını bilebile Öarpıtıp beni kÇtÅ niyetli 

olmakla suÖladı ve bence bunu yaparken de sizden aldığı mektuba dayanıyordu: Şimdi siz, 

sayın Pulheriya Aleksandrovna, beni bunun tersine inandırmak olanağını bulabilirseniz, 

doğrusu ÖokÖa rahatlamış olacağım. Rodion RomanoviÖ'e yazdığınız mektupta acaba benim 

sÇzlerimi hangi deyimlerle dile getirmiştiniz?" 

"Hatırlamıyorum", dedi Pulheriya Aleksandrovna; şaşırmıştı, "sÇzlerinizi nasıl anladıysam, 

Çyle aktarmısımdır. Rodya'nın bunlardan size nasıl sÇzettiğini bilemem, belki biraz 

abartmıştır." 

"Siz onu etkilememiş olsaydınız, o abartmazdı." 

Pulheriya Aleksandrovna başını dikerek: 

"Pyotr PetroviÖ", dedi, "şu anda burada bulunuyor olmamız, DÅnyanın da, benim de 

sÇzlerinizi kÇtÅ anlamda yorumlama-dığımızın en aÖık kanıtıdır." 

DÅnya, Pulheriya Aleksandrovna'yı destekleyerek: 

"àok doğru anneciğim!" dedi. 

Lujin alınmıştı: 

"Yani burada da ben mi suÖluyum?" 

Pulheriya Aleksandrovna cesaretlenerek: 

"Bakın, Pyotr PetroviÖ", dedi, "siz hep .Rodion'u suÖluyorsunuz, ama geÖen gÅnkÅ 

mektubunuzda onunla ilgili doğru olmayan şeyler yazmışsınız." 

"Doğru olmayan şeyler yazdığımı hatırlamıyorum." 

Raskolnikov dÇnÅp Lujin'e bakmadan sert bir sesle: 

"Benim", dedi, "dÅn paralarımı, arabanın altında kalarak ezilen memurun dul karısına değil de 

ki doğrusu budur, dÅne kadar yÅzÅnÅ bile gÇrmediğim kızına verdiğimi yazmışsınız. Bunu 

benim ailemle aramı aÖmak iÖin bÇyle yazdınız; kendisini hiÖ tanımadığınız kız hakkında 

iğrenÖ birtakım sÇzler etmenizin nedeni de yine bu. BÅtÅn bunlar dedikodu ve alÖaklıktır." 

Lujin Çfkeden titreyerek: 

• "Bağışlayın ama efendim", dedi, "mektubumda sizden sÇzet-mem, tÅmÅyle kız kardeşinizin 

ve annenizin isteği Åzerinedir: benden sizi nasıl bulduğumu, Åzerimde nasıl bir izlenim 

bıraktığınızı yazmamı rica etmişlerdi. Mektupta sÇzÅnÅ ettiklerime gelince, orada doğru 

olmayan tek satır bile bulamazsınız. Yani siz bÅtÅn paranızı o aileye vermediniz mi? Ve o 

mutsuz aile iÖinde şerefsiz kişiler de yok mu?" 

"Bence siz bÅtÅn ÅstÅnlÅklerinizle o mutsuz kızın serÖe parmağı bile olamazsınız."

"O zaman siz onu annenizle kız kardeşinizin Öevresine sokma cesaretini de gÇstereceksiniz?" 

"Bilmek istiyorsanız, sÇyleyeyim: ben bunu yaptım bile. BugÅn annemle Dunya'nın yanma 

oturttum onu." 


"Rodya!" diye bağırdı. , 

DÅnya kıpkırmızı oldu; Razumihin kaşlarını Öattı. Lujin alaylı gÅlÅmseyerek: 

"GÇrÅyorsunuz değil mi Avdotya Romanovna", dedi. "BÇyle bir durumda anlaşmadan, 

barıştan sÇzedÅebilir mi? Umarım 

368 

369 

artık sorun tÅmÅyle aydınlanmış ve kapanmıştır. Şimdi, sizin ailece gÇrÅşmenizin tadını 

kaÖırmamak ve birbirinize gizlerinizi aÖmanıza daha fazla engel olmamak iÖin gidiyorum 

(Sandalyesinden kalkıp şapkasını aldı). Ancak gitmeden Ünce son bir nokta olarak sunu da 

belirtmek cesaretini gÇstereceğim: bundan bÇyle bu tÅr buluşmalara ve uzlaşma toplantılarına 

beni katmayacağınızı umarım. Bunu Çzellikle sizden rica edeceğim, saygıdeğer Pulheriya 

Aleksandrovna, ÖÅnkÅ bu mektubumu size yazmıştım, bir başkasına değil." 

Lujin'in bu sÇzleri Pulheriya Aleksandrovna'nın gÅcÅne gitmişti: 

"Bizi bÅtÅnÅyle buyruğunuz altına almak ister gibisiniz Pyotr PetroviÖ", dedi. "DÅnya size 

arzunuzun yerine getirilmeyişinin nedenlerini aÖıkladı: àok iyi niyetleri vardı Dunya'nın. 

Sonra, siz bana buyruk verir gibi yazıyorsunuz. Yoksa sizin her arzunuzu buyruk saymamız 

mı gerekiyor? Oysa ben bunun tam tersi bir davranış iÖinde olmanız gerektiğini 

sÇyleyeceğim: bize karşı daha kibar, daha hoşgÇrÅlÅ olmalısınız; ÖÅnkÅ size gÅvenip her 

şeyimizi bıraktığımız gibi buraya geldik. BÇylece, demek oluyor ki, ek bir Öaba gÇstermenize 

gerek yok, biz zaten sizin elinizde-yiz." 

"Bu hiÖ de doğru değil Pulheriya Aleksandrovna! Hele de Marfa Petrovna'nın size ÅÖ bin 

ruble bıraktığı şu sırada... Kaldı ki, (alaylı alaylı gÅlÅmsedi) bana karşı takındığınız şu 

tavırlara bakılırsa, bu para tam zamanında Öıkıp geldi!" 

DÅnya sinirli sinirli: 

"Bu sÇzlerinizden Çyle anlaşılıyor ki" dedi, "siz gerÖekten de bÅtÅn hesaplarınızı bizim 

umarsızlığımız Åzerine yapmışsınız." 

"Ama hiÖ değilse şu anda bÇyle bir hesap iÖinde olamam. Üte yandan Arkadiy İvanoviÖ 

Svidrigaylov'un, size ulaştırılması iÖin ağabeyinizi yetkili kıldığı gizli Çnerilerinin 

gÇrÅşÅlmesine de engel olmak istemiyorum. Kaldı ki, gÇrebildiğini kadarıyla, bu gizli 

Çnerilerin sizin iÖin Öok Çnemli, belki de Öok hoş birtakım anlamlan var." 


"Aman Tanrım!" diye bağırdı. 

Razumihin yerinde duramıyordu. 

"Şimdi de utanmıyor musun kardeşim?" dedi Raskolnikov. 

"Utanıyorum, Rodya", dedi DÅnya. Sonra Çfkeden yÅzÅ sapsarı, Lujin'e dÇndÅ: "Pyotr 

PetroviÖ, defolun!" 

Pyotr PetroviÖ anlaşılan bÇyle bir son beklemiyordu. Kendine, sÇzÅ geÖerliğine, kurbanlarının 

umarsızlığına fazla gÅvenmişti. Olanlara hälä inanamıyordu. Rengi gitmiş, dudakları 

titremeye başlamıştı: 

"Avdotya Romanovna" dedi. "Ben bÇyle bir uğurlamayla şu kapıdan Öıkıp gittim mi bir daha 

geri dÇnmem. İyi dÅşÅnÅn! SÇzÅm sÇzdÅr!" 

DÅnya yerinden fırlayarak: ' 

"Bu ne kÅstahlık!" diye bağırdı. "Sizin dÇnmenizi isteyen kim!" 

Son ana kadar işin bÇyle bir ÖÇzÅlmeyle sonuÖlanacağına inanmayan Lujin, ipin ucunu iyice 

kaÖırmış gibiydi:

"Nasıl? Demek bÇyle!" diye bağırdı. "Demek bÇyle! Ama Avdotya Romanovna, sizi protesto 

edebileceğimi biliyor musunuz?" 

Pulheriya Aleksandrovna heyecanla atılarak: 

"Nasıl bÇyle konuşabilirsiniz onunla?" diye bağırdı. "Hem nasıl, ne hakla protesto 

edebilirmissiniz? DÅnya gibi bir kızı senin gibi birine vereceğim ha? àekin arabanızı, rahat 

bırakın bizi! BÇyle bir işe girişmekle yanılmışız, herkesten Öok da ben yanılmışım..." 

Üfkeden kudurmuşa dÇnen Lujin: 

"Ama Pulheriya Aleksandrovna", dedi, "sÇz verip beni bağlamıştınız, şimdiyse bu sÇzÅnÅzden 

cayıyorsunuz... Hem... hem ben onca harcama yaptım..." 

Bu son sÇzleri Lujin'in karakterine Çylesine uygundu ki, Çfkeden ve Çfkesini bastırma 

Öabasından sapsarı kesilen Raskolnikov, sonunda dayanamadı ve bir kahkaha attı. Pulheriya 

Aleksandrovna ise iyice Öileden Öıkmıştı: 

371 

"Harcama mı? Ne harcamasıymıs acaba bu? Sakın bizim sandık iÖin yaptığınız harcama 

olmasın! Bu sandık iÖin kondÅktÇrÅn sizden beş para almadığını biliyoruz. Aman Tanrım! 

Demek sizi bağladık ha? Kendinize gelin Pyotr PetroviÖ! Biz sizi değil, Åstelik de hem 

elimizi, hem ayağımızı olmak Åzere, asıl siz bizi bağladınız." 

DÅnya annesine yalvararak: 

"Yeter anneciğim, yeter!" dedi. Sonra Lujin'e dÇndÅ: "Pyotr PetroviÖ, lÅtfen gider misiniz?" 

"Gidiyorum, ama son bir sÇz daha", tÅmÅyle kendini yitirmiş gibiydi Lujin: "Sizi almaya 

karar verdiğimde hakkınızdaki dedikoduların bÅtÅn kenti sardığını anneniz unutmuşa 

benziyor. Kamuoyuna aldırış etmeyip şeref ve itibarınızı size geri kazandırdıktan sonra bir 

ÇdÅl ummak, hatta minnet duymanızı istemek hakkım değil miydi? Ancak gÇzlerim yeni 

aÖıldı! Kamuoyunun dÅşÅncesini kÅÖÅmsemekle, Öok ama Öok bÅyÅk gaflette bulunduğumu 

anlıyorum." 

Sandalyesinden fırlayan ve dÇvÅşe hazırlanan Razumihin: 

"ÜlÅmÅne mi susamış bu adam!" diye bağırdı. 

DÅnya: 

"àok kÇtÅ yÅrekli, Öok aşağılık bir insansınız!" dedi. 

Raskolnikov Razumihin'e engel olarak: 

"Ne bir sÇz, ne bir davranış!" diye bağırdı; sonra Lujin'in yanına gidip yÅzÅne yÅzÅne 

yaklaştırarak tane tane: "Defolup gider misiniz!" dedi. "Tek kelime daha sÇylemeye 

kalkışmayın, yoksa..." 

Pyotr PetroviÖ Çfkeden Öarpılmış, bembeyaz bir yÅzle birkaÖ saniye Raskolnikov'un yÅzÅne 

buktı, sonra dÇnÅp Öıktı gitti. YÅreğinde Raskolnikov'a karsı, dÅnyada pek az insanın birbirine 

duyabileceği bir kin ve nefret vardı. Her şeyin, ama her şeyin suÖlusu Raskolnikov'du. İşin en 

ilginÖ yanı da, Lujin'in merdivenlerden inerken, belki de her şeyin daha yitirilmemiş 

olduğunu, hele kadınlarla ilgili durumun "pekälä" dÅzeltilebilir olduğunu dÅşÅnmesiydi. 

372 

III 

İşin en Çnemli yanı da, Lujin'in, son ana kadar bÇyle bir sonu beklemiyor olmasıydı. İki 

yoksul ve savunmasız kadının buyruklarına karsı gelebileceklerini bir olasılık olarak bile 

aklına getirmediğinden, son ana kadar onlara kÅstahÖa davranmaya devam etmişti. Onda 

bÇyle bir inancın yeretmesinin başlıca nedeni, kibirliliği ve kendini beğenmişlik derecesine 

varan kendine gÅveniydi. HiÖten varolan Pyotr PetroviÖ hastalıklı denilebilecek bir biÖimde 

kendine hayrandı; akıl ve yeteneklerine bÅyÅk değer verir, bazen, yalnızken, aynada 

hayranlıkla yÅzÅnÅ seyrederdi. Ancak hayatta en sevdiği şey, emeğiyle ve her tÅrlÅ yolla 

kazandığı paralarıydı: bu paralar kendinden yÅksek olan her şeye ve herkese erişmesini 

sağlıyordu.

Demin Dunya'ya, hakkında kÇtÅ dedikoduların yayıldığı bir sırada kendini almaya karar 

verdiğini hatırlatırken son derece iÖtendi, hatta onun bu "kapkara nankÇrlÅğÅ" karşısında 

derin bir Çfke duymuştu. GerÖekteyse, Dunya'ya evlenme teklifinde bulunduğunda, Marfa 

Petrovna'nın herkesin iÖinde yalanladığı bu dedikoduların saÖmalığına Öoktan inanmıştı; 

Marfa Petrovna'nın yalanlamalarından sonra kasaba halkı da kızın suÖsuzluğuna inanmış ve 

olayı unutup gitmişti. O sıralar bÅtÅn bunları bildiğini şu anda kendisi de yadsıyamazdı. Ama 

yine de, Dun-ya'yı kendi dÅzeyine yÅkseltmiş olmasına bÅyÅk değer veriyor, bunu bir tÅr 

kahramanlık niteliyordu. Şimdi de Dunya'ya bu bÅyÅk gizini aÖarken, kendisinin hayranlık 

duyduğu bu dÅşÅncelerine, bu yiğitÖe davranışına, başkalarının nasıl olup da hayranlık 

duymadıklarını bir tÅrlÅ anlayamıyordu. O gÅn Raskol-nikov'un ziyaretine geldiğinde de, 

odaya, yaptığı bÅyÅk iyiliğin meyvelerini toplamaya gelmiş bir velinimet gibi girmiş, Öok tatlı 

iltifatlar dinlemeye hazırlanmıştı. Şu anda merdivenlerden inerken, doğal olarak, kendini fena 

halde aşağılanmış, değeri anlaşılmamış bir insan olarak gÇrÅyordu. 

DÅnya kendisi iÖin dÅpedÅz vazgeÖilmez bir şeydi, ondan vazgeÖmesi dÅşÅnÅlemezdi bile. Ne 

zamandır hep evlilik hayalleri kurardı; ama işte bunca yıldır para biriktirmiş ve beklemisti. 

Evleneceği kızla ilgili olarak yÅreğinin derinlerinde bulunan bÅyÅk gizine esrikliğe 

benzer bÅyÅk bir coşkuyla bağlanmıştı: evleneceği kız dÅrÅst, yoksul (kesinkes yoksul), Öok 

genÖ, Öok gÅzel, soylu, okumuş olacaktı; aynı zamanda hayatta Öok - Öekmiş, Årkek, onun 

karşısında hep boynu bÅkÅk olmalıydı bu kız; ona saygı gÇstermeli, yaşadığı sÅrece onu 

kurtarıcısı olarak gÇrÅp, ona minnet duymalı, yine ona, ama, yalnızca ona hayran olmalıydı. 

İşten zaman bulup da dinlenebildiği anlarda, hayalinde bu gÇnÅl ayartıcı, bu Öekici konu 

Åzerinde ne sahneler yaratmıştı! işte onca yılın hayali gerÖekleşmek Åzereydi. Avdotya 

Romanovna'nın gÅzelliği, kÅltÅrÅ bÅyÅlemişti kendisini; hele kızcağızın iÖinde bulunduğu 

umarsız durum bÅsbÅtÅn coşturmuştu. Hatta dÅşlediğinden de fazlası vardı Dunya'da: kız 

gururlu, karakterli, erdemliydi; eğitim ve Çğretim bakımından kendisinden bile ÅstÅndÅ (bunu 

hissediyordu). İste bÇyle bir yaratık yaptıkları iÖin ona derin bir minnet duyacak, hayatı 

boyunca ÇnÅnde kul kÇle olacaktı. Ona gelince, kızın Åzerinde sınırsız ve kesin bir egemenlik 

kuracaktı!.. Sanki bile bileymisÖe-sine, bu işten, kısa bir sÅre Çnce uzun uzadıya dÅşÅnÅp 

taşınmış ve sonunda yapmakta olduğu işi değiştirip, daha geniş bir iş alanına atılmaya karar 

vermişti. BÇylece, nicedir iÖin iÖin dÅşlerini kurup durduğu yÅksek sosyeteye girme olanağına 

da kavuşmuş olacaktı... Tek kelimeyle, Petersburg'u denemeye karar vermişti. Kadınlar 

sayesinde "Öok, ama pek Öok" şey kazanabileceğini biliyordu. GÅzel, namuslu, kÅltÅrlÅ bir 

kadının alımlılığı, onun. yolunu şaşılacak derecede gÅzelleştirir, onu Öekici kılar, başına bir 

häle Çrebilirdi... Ve işte şimdi bunların hepsi yıkılıp gidiyordu. Bu ani, bu Öok Öirkin kopuş, 

yıldırımla vurulmuşa dÇndÅrmÅştÅ onu. Bu kÇtÅ bir sakaydı. Anlamsız bir şeydi bu! KÅÖÅcÅk 

bir saygısızlıkta bulunmuştu, hatta dÅşÅncelerini bile daha doğru dÅrÅst sÇyleyememişti, 

kendini kaptırıvermiş, biraz şaka yapmıştı. Ama nasıl da ciddi olmuştu! Derken!.. Hayır! 

Yarın, hemen yarın bu işi dÅzeltmeli, aÖılan yaraları sarmalıydı. En Çnemlisi de su kendini 

beğenmiş, ağzı sÅt kokan Öocuğu ortadan: kaldırmalıydı: hersey onun başının altından 

Öıkmıştı. Birden, hiÖ elinde olmadan, hastalıklı bir duyguyla Razumihin'! hatırladı... 

374 

Ama ondan yana hemen yatıştı: "Yok artık, onun gibisiyle de mi bir tutacaktı kendini!" Onun 

en korktuğu kişi Svidrigaylov'du... Kısacası, daha epey işi vardı... 

DÅnya annesini kucaklayıp Çperek: 

"Hayır, bÅtÅn suÖ bende!" diyordu. "Paralarına tamah ettim, ama yemin ederim kardeşim, 

onun bÇylesine aşağılık bir insan olduğunu bilmiyordum. Daha Çnce gÇrebilseydim bunun 

hiÖbir şeyine tamah etmezdim. Beni suÖlama kardeşim!" 

Pulheriya Aleksandrovna durmadan: 

"Verilmiş sadakamız varmış!" diye tekrarlayıp duruyordu. Ama olup bitenlerin hälä farkında 

değil gibiydi, bilinÖsizce tekrarlayıp duruyordu, aynı sÇzleri.

Hepsi neşelenmiş, hatta beş dakika sonra kahkahalarla gÅlmeye başlamışlardı. Yalnız DÅnya 

arada bir olup bitenleri hatırlayınca sapsarı kesiliyor, kaşlarını Öatıyordu. Pulheriya 

Aleksandrovna bÇyle bir olaya sevinebileceğim hayal bile edemezdi; Lujin'le bozuşma, daha 

bu sabah bile korkunÖ bir yıkım gibi geliyordu ona. Razumihin'e gelince, sevincinden iÖi iÖine 

sığmıyordu. Ama sevincini tÅmÅyle aÖığa vuramıyordu daha; sıtmaya tutulmuş gibi tirtir 

titriyordu; sanki seksen kiloluk bir ağırlık kalkmıştı yÅreğinin Åzerinden. Artık bÅtÅn hayatını 

onlara verebilir, hayatı boyunca .onlara hizmet edebilirdi... Az şey miydi bu! Aslında kendi 

hayallerinden bile korkuyor, kafasından gelecekle ilgili dÅşÅnceleri uzaklaştırıyordu. Bir tek 

Raskolnikov, kaşlarını Öatmış, dalgın oturuyor ve hiÖ konuşmuyordu. Lujin'le ilişkilerin 

koparılması iÖin en Öok direten o olmasına karşın, olanlara karşı su anda en az ilgi duyan da 

oydu. DÅnya elinde olmadan onun hälä kendisine kızgın olduğunu dÅşÅnÅyor, Pulheriya 

Aleksandrovna ise ona Öekine Öekine arada bir gÇz atıyordu. 

DÅnya ona doğru yaklaşarak: 

"Svidrigaylov sana ne sÇyledi?" diye sordu. 

"Ya, evet evet!" diye bağırdı Pulheriya Aleksandrovna. 

Raskolnikov başını kaldırdı: 

"Sana ne olursa olsun bir on bin ruble vermek ve benim yanımda seni bir kez gÇrmek istiyor," 

375 

"GÇrmek mi! DÅnyada olmaz!" diye bağırdı Pulheriya Alek-sandrovna. "Hem ne cesaretle 

para verme Çnerisinde bulunabiliyor?" 

Sonra Raskolnikov (oldukÖa ilgisiz bir tavırla) Svidrigay-lov'la konuşmalarını aktardı. Yalnız 

gereksiz birtakım ayrıntılara girmemek ve hiÖ hoşlanmadığı birtakım konuların aÖılmasını 

Çnlemek iÖin Marfa P.etrovna'nın hayaletinin Svidrigaylov'u ziyaretiyle ilgili bÇlÅmleri atladı. 

"Sen ne dedin ona peki?" diye sordu DÅnya. 

"Ünce isteğini sana iletmeyeceğimi sÇyledim. O zaman, her yola başvurup seni kendisinin 

rahatsız etmek zorunda kalacağını sÇyledi. Sana olan tutkusunun delilik olduğunu, su anda 

sana karsı hiÖbir şey duymadığını sÇyledi... Lujin'le evlenmene de karşı... Aslında sÇzleri 

oldukÖa dolambaÖlıydı." 

"Peki sen ne anlam veriyorsun bu duruma Rodya? Adamın niyeti ne olabilir?" 

"İtiraf ederim, hiÖbir şey anlamıyorum. Hem on bin ruble Çneriyor, hem zengin olmadığını 

sÇylÅyor. Bir yerlere gideceğinden sÇzediyor, ardından bu sÇylediğini unutuyor. Derken 

birdenbire evlenmek istediğinden, kendisine hatta kız bile bulduklarından sÇzediyor... 

Kuşkusuz bir amacı var, kafasından bir şeyler geÖiyor ve bÅyÅk olasılıkla da bunlar iyi şeyler 

değil... Ancak, seninle ilgili kÇtÅ birtakım niyetleri olsa, konuya bÇylesine aptalca 

yaklaşmasını dÅşÅnmek de tuhaf. Doğal olarak ben senin adına bu para Çnerisini kesinlikle 

geri Öevirdim. Kısaca adam bana oldukÖa tuhaf gÇrÅndÅ... Hatta... biraz da deli gibi geldi. 

Ancak yanılıyor da olabilirim. Belki bÅtÅn bunlar aldatmacadır. Marfa Petrovna'nın ÇlÅmÅ 

sanırım onu epey etkilemiş." 

"Allah rahmet eylesin!" dedi Pulheriya Aleksandrovna. "Hayatım boyunca duacısı olacağım! 

DÅşÅnsene Dunyacığım, su ÅÖ bin ruble olmasaydı ne yapardık şimdi? Sanki gÇkten dÅştÅ bu 

para ÇnÅmÅze! Ah, Rodya sabahleyin topu topu ÅÖ ruble bir şey kalmıştı cebimizde ve kendisi 

akıl edip de verene kadar su adamdan birşey istememek iÖin Dunya'yla saatlerimizi rehine 

koymayı dÅşÅnmÅştÅk." 

Svidrigaylov'un Çnerisi Dunya'yı Öok şaşırtmışa benziyordu. SÅrekli dÅşÅnÅyor, nerdeyse 

titreyerek: 

"Besbelli korkunÖ bir şeyler tasarlıyor!" diye sÇyleniyordu. Onun bu korkusu Raskolnikov'un 

dikkatini Öekmişti: "Sanırım onu birkaÖ kez daha gÇrmem gerekecek" dedi Dun- ya'ya. 

Razumihin coşkuyla:

"İzleyeceğiz onu!" diye bağırdı. "Ben onu izleyip bulacağım! GÇzÅmÅ ayırmayacağım 

Åzerinden! Rodya bana izin verdi. De- min kendisi sÇyledi: 'Kız kardeşimi koru' dedi. Siz de 

izin veri-yor musunuz Avdotya Romanovna?" 

DÅnya gÅlÅmseyerek ona elini uzattı, ama yÅzÅndeki kaygı izleri yok olmamıştı. Pulheriya 

Aleksandrovna kızına Öekine Öe- kine bakıyordu; ÅÖ bin ruble onu yatıştırmış gibiydi. 

Onbeş dakika kadar sonra canlı bir konuşmanın iÖinde buldular kendilerini. Raskolnikov 

bile, konuşmaya katılmamakla birlikte, bir sÅre onları dikkatle dinledi. Kendinden geÖen 

Razu- mihin heyecanlı bir sÇylev tutturmuştu:' 

"Ne diye gidecekmissiniz, ne diye? Hem o kÅÖÅk ilÖede ne yapacaksınız? En Çnemlisi, burada 

hep birlikte olacaksınız; her-biriniz Çteki iÖin gereklisiniz! Hem de nasıl gereklisiniz! Anlayın 

sÇylediklerimi! HiÖ olmazsa bir sÅre daha kalın... Beni de dost olarak aranıza kabul edin! 

İnanın bana, Öok gÅzel bir iş kurabiliriz! Dinleyin, size projemi ayrıntılarıyla aÖıklayayım. Bu 

sabah, daha bÅtÅn bunlar olmamışken aklıma gelmişti... ŞÇyle: benim bir dayım var (sizi 

tanıştırırım; son derece aklı basında, saygıdeğer bir ihtiyarcıktır!), kendisinin birikmiş bin 

rublesi var, emekli maaşı aldığı iÖin bu paraya gereksinimi yok. İki yıldır bu parayı alıp, 

kendisine yÅzde altı faiz vermem, iÖin ısrar eder durur. İşin aslı aÖık: Niyeti bana yardım 

etmek. GeÖen yıl gereksinim duymamıştım, ama bu yıl dayım gelir gelmez kendisinden bu 

parayı almaya karar verdim. Siz de elinizdeki ÅÖ binden binini verirseniz, başlangıÖ iÖin bu 

bize yeter, ortak oluruz. Peki ne yapacağız bu parayla?" 

Razumihin projesini ayrıntılarıyla aÖıklamaya koyuldu. Bizdeki kitapÖıların ve yayıncıların, 

yaptıkları işten nasıl az anla- 

376 

377 

dıklarını, ÖÅnkÅ bunların genellikle kÇtÅ yayıncılar olduklarını, oysa iyi bir yayının pekälä iyi 

satıldığını, dahası Çnemlice para kazandırdığını aÖıkladı. Başkaları hesabına Öalıştığı şu son 

iki yıldır Razumihin hep kitapÖılık Åzerine hayaller kuruyordu. GerÖi altı gÅn Çnce, elindeki 

bir Öevirinin yarısıyla bunun avans tutarı olan ÅÖ rubleyi almaya kandırabilmek iÖin 

Raskolnikov'a Almaııcadan "şvah*" olduğunu sÇylemişti, ama bu yalandı ve bunun yalan 

olduğunu Raskoinikov da biliyordu. àÅnkÅ Razumihin ÅÖ Avrupa dilini, hem de fena 

sayımlayacak ÇlÖÅde, biliyordu. 

Razumihin sÇzlerini heyecanla sÅrdÅrÅyordu: 

"Elimize bÇyle bir olanak geÖmişken niÖin, niÖin kaÖıralım bu fırsatı? Kuşkusuz Öok 

Öalışmamız gerekecek. Ama Öalışırız. Siz, Avdotya Romanovna, ben ve Rodion... Bazı 

yayınlar şimdi Öok iyi para getiriyor! Bu işin temeli, neyi Öevireceğini bilmektir. Biz de hem 

Öevireceğiz, hem Öevirdiklerimizi yayınlayacağız, hem de Çğrenimimize devam edeceğiz. 

Benim epeyce deneyimim olduğu iÖin yararlı olabilirim. İki yıldır yayıncı yayıncı dolaşırım, 

isin iÖyÅzÅnÅ bÅtÅnÅyle Çğrendim, inanın bana yapılmayacak bir iş değil! Hem ayağımıza 

kadar gelmiş bÇyle bir fırsatı ne diye tepelim? Bildiğim Çyle birkaÖ yapıt var ki, Öevirtip 

yayınlamaları iÖin yalnız adlarını sÇylememe her biri iÖin yÅz ruble verirler... Hele bir tanesi 

var ki, beş yÅz ruble verseler adını gene vermem. Bunlar Çyle meşe kafalı heriflerdir ki, daha 

kitabın adını duyar duymaz kuşkuya dÅşerler! Basımevi, käğıt, satış gibi işleri siz bana 

bırakın! Bu işlerin bÅtÅn girdi Öıktısını bilirim! ŞÇyle ufaktan başlar, yavaş yavaş bÅyÅtÅrÅz. 

En azından ekmek paramız Öıkar, koyduğumuzu da yÅzdeyÅz alabiliriz." 

Dunya'nın gÇzleri parlamıştı. 

"Bu sÇyledikleriniz Öok hoş şeyler Dmitriy ProkofiÖ", dedi. 

Pulheriya Aleksandrovna da: 

"Ben tabii bu işlerden bir şey anlamıyorum" dedi. "Belki de iyi birtakım işlerdir, ama yine 

Allah bilir. Yeni başlanılan işin ne olacağı belli olmaz. Kuşkusuz, hiÖ değilse bir sÅre, burada 

kalmamız zorunlu..."

Aslında da Almanca (Schwach): Zayıf (àev.) 

378 

DÇnÅp Rodya'ya baktı. 

"Sen ne dÅşÅnÅyorsun kardeşim?" diye sordu DÅnya. 

"Razumihin'in dÅşÅncesi Öok gÅzel" dedi Raskoinikov. "BugÅnden bÅyÅk bir yayınevi olmak 

hayalleri kurmamak gerekir, ama beş altı kitabın başarıyla yayınlanabileceğine de kuşkum 

yok. İyi gidecek bir kitap adı da ben biliyorum. Onun bu islerin Åstesinden gelip 

gelemeyeceği konusunda ise hiÖ kuşkum yok: akıllı adamdır... Neyse, bu konuyu ilerde daha 

bol bol konuşuruz..." 

"Yaşa!" diye bağırdı Razumihin. "Bakın: Bu evde aynı adamın bir dairesi daha var. Bu 

odalarla ilişiği olmayan, ayrı, Çzel bir daire. âstelik mÇbleli... âÖ oda... Kirası da uygun... İlk 

iş, hemen bu daireyi kiralıyalım. Ben yarın saatlerinizi rehine kor, paralarını getiririm. 

BÇylece her şey yoluna girer. En Çnemlisi, ÅÖÅnÅz birlikte olacaksınız. Rodya da sizle kalır... 

Hey, Rodya nereye gidiyorsun?" 

Pulheriya Aleksadrovna biraz da korka korka: 

"Gidiyor musun Rodya?" diye sordu. ^ 

"BÇyle bir anda ha!" diye bağırdı Razumihin. 

DÅnya şaşkınlık ve kuşku dolu bakışlarla bakıyordu kardeşine. 

Raskoinikov kasketini almış, gitmeye hazırlanıyordu. 

"Sanki mezara gÇmÅyorsunuz beni" dedi tuhaf bir sesle. "Ya da sanki sonsuzcasına 

ayrılıyoruz..." 

GÅlÅmsÅyor gibiydi, ama pek de gÅlÅmseme gibi değildi bu. 

"Kimbilir, belki de son kez gÇrÅşÅyoruzdur!" 

Elinde olmadan sÇyleyivermisti bu sÇzleri. Yalnızca aklından geÖirmekte olduğu bir 

dÅşÅnceydi bu, oysa işte ağzından käÖı-nvermişti. 

"Neyin var senin?" diye bağırdı annesi. 

DÅnya da: "Nereye gidiyorsun Rodya?" diye sordu; bir tuhaftı DÅnya. 

"Gitmem gerek" dedi Raskoinikov; ne sÇyleyeceği konusunda kararsız gibiydi, ama sararmış 

yÅzÅnde kesin bir kararlılık vardı. 

379 

"Size sÇylemek istiyordum... buraya gelirken... size, anneciğim... ve sana, DÅnya.,. bir sÅre 

iÖin ayrılmamızın daha iyi olacağını sÇylemek istiyordum... Kendimi iyi hissetmiyorum, hiÖ 

sakin değilim... Sonra yine gelirim ben... kendim gelirim... Gelmem olanaklı olduğu zaman. 

Sizi hiÖ unutmayacağım, sizi seviyorum... Ama bırakın beni! Beni kendi halime bırakın! Tä 

ne zaman karar vermiştim ben buna... Kesin karar vermiştim... Basıma ne gelirse gelsin, 

Çlsem bile hatta, yalnız olmak istiyorum. Daha iyisi, siz beni tÅmden unutun! Kimseye 

sormayın, aramayın beni. Gerektiği zaman ben kendim gelirim... Sizi Öağırtırım. Belki de her 

şey dÅzelir!.. Ama su anda, eğer beni seviyorsanız, bırakın yakamı... Yoksa sizden nefret 

ederim, bunu hissediyorum... Elveda!" 

"Aman Tanrım!" diye bağırdı Pulheriya Aleksandrovna. 

Anne de kız da dehşet iÖindeydiler. Razumihin de aynı durumdaydı. Pulheriya Aleksandrovna 

inliyordu 

"Rodya, Rodyacığım! Barış bizimle, yine eskisi gibi olalım!" . 

Raskolnikov yavaşÖa arkasını dÇndÅ ve ağır adımlarla kapıya doğru yÅrÅdÅ. DÅnya 

arkasından koşup ona yetişti, Çfkeden alev alev yanan bakışlarla: 

"Ağabey! " dedi. "Anneme ne yapıyorsun bÇyle?" Raskolnikov basını gÅÖlÅkle Öevirip kız 

kardeşine baktı, ne sÇyleyeceğini tam bilmiyormuş gibi, yarım ağızla: 

"Bir şey yok, ben gelirim..." diye mırıldandı ve yÅrÅdÅ. 

"Duygusuz! Bencil!" diye bağırdı DÅnya arkasından. 

Razumihin kızın elini şiddetle sıkıp kulağına heyecanla fısıldadı:

"Hayır, duygusuz değil, bir deli o! Deli! GÇrmÅyor musunuz bunu? Ona bÇyle davranmaya 

devam ederseniz, asıl duygusuz sizsiniz!" 

Neredeyse yığılıp kalacak durumda olan Pulheriya Alek-sandrovna'ya dÇnerek: 

"Ben simdi gelirim!" dedi ve koşarak odadan Öıktı. 

Raskolnikov onu koridorun ucunda bekliyordu: 

"Biliyordum ardım sıra koşup geleceğini", dedi. "Geri dÇn ve onlarla ol... Yarın da onlarla 

ol... Hatta hep onlarla ol!... Ben... belki gelebilirim... Olanak bulursam... Elveda!" 

380 

Ve elini bile uzatmadan dÇnÅp yÅrÅdÅ. 

"Nereye gidiyorsun?" diye mırıldandı Razumihin; iyice şaşırmıştı. "Ne olursun? Neyin var? 

BÇyle şey olur mu hiÖ...? 

Raskolnikov bir kez daha durdu. 

"Son kez sÇylÅyorum: beni kesinlikle arayıp sorma. Sana verecek hiÖbir cevabım yok... 

Evime de gelme! Ben belki buraya gelirim... beni bırak, onları ise bırakma. Ne demek 

istediğimi anlıyorsun, değil mi?" 

Koridor karanlıktı; bulundukları yerde bir lämba yanıyordu, bir dakika kadar hiÖbir şey 

konuşmadan birbirlerini sÅzdÅler. Razumihin hay atı boyunca unutmadı bu anı. Raskolnikov 

kor gibi yanan gÇzlerini Razumihin'e dikmişti, bu bakışlar her saniye sanki biraz daha 

gÅÖlenerek, Razumihin'in ruhuna, bilincine işliyordu. Razumihin birden Årperdi. Aralarında 

sanki tuhaf bir geÖiş olmuştu... İkisinin de Öok iyi anladığı korkunÖ bir dÅşÅnce, bir ima 

birden Çtekine geÖmişti. Razumihin birden ÇlÅ gibi sarardı. 

YÅzÅ allak bullak olan Raskolnikov: 

"Şimdi anladın mı?" dedi. "Hadi, onlara dÇn!" Ve hızla arkasını dÇnÅp Öıktı. 

Razumihin yanlarına dÇndÅkten sonra o gece Pulheriya Aleksandrovnalar'da neler olduğunu, 

Razumihin'in onları nasıl : yatıştırdığını, Rodya'nın hasta olduğunu ve kendisine dinlenme 

olanağı vermeleri gerektiğini onlara nasıl anlattığını, Rodya'nın kesinlikle geri dÇneceğine, 

kendisinin onları her gÅn ziyaret edeceğine, Rodya'nın sinirlerinin Öok ama Öok bozuk 

olduğuna ve onu daha da sinirlendirmemek gerektiğine, kendisinin onu nasıl bir an bile yalnız 

bırakmayacağına, nasıl en iyi doktorlar bulup . getireceğine, konsÅltasyonlar yaptıracağına... 

yeminler ederek onları nasıl inandırmaya Öalıştığını burada anlatmayacağım. Şu kadarını 

sÇyleyeyim ki, o geceden sonra Razumihin onların oğlu ve kardeşi oldu. 

IV 

Raskolnikov doğruca Sonya'nın kanaldaki evine gitti. âÖ katlı, eski, yeşil boyalı bir evdi bu. 

Raskolnikov kapıcıyı bulup 

381 

terzi Kapernaumov'un nerede oturduğunu sordu. Kapıcının pek de aÖık olmayan tarifine gÇre 

avluda, kÇşede, dar ve karanlık bir merdivene aÖılan bir kapı bulup iÖeri girdi ve ikinci kata 

Öıktı. Avluya bakan yandaki koridor Åzerinde Kapernaumov'un dairesinin kapısını aramak 

iÖin gelişi gÅzel yÅrÅrken, birden ÅÖ adım Çtesinde bir kapı aralandı: Raskolnikov hiÖ 

dÅşÅnmeden bu kapıya doğru atıldı. ârkek bir kadın sesi: 

"Kim o?" diye sordu. 

"Benim..." dedi. Raskolnikov. "Size geldim..." Ve iÖeri girdi. KÅÖÅcÅk bir antreydi burası. 

Kırık bir sandalyenin Åzerinde, eğri bir şamdana dikilmiş bir mum yanıyordu. 

"Siz misiniz...?" diye bağırdı Sonya; donakalmış gibiydi. 

Raskolnikov kızın yÅzÅne bakmamaya Öalışarak: 

"Odanıza nereden giriliyor? Buradan mı?" diye sordu ve hızla iÖeri geÖti. 

Bir dakika kadar sonra elinde mumla Sonya da geldi. Mumu bıraktı, Raskolnikov'un ÇnÅnde 

ayakta durdu. àok şaşırmıştı, anlatılmaz bir heyecan iÖindeydi. Onun bu beklenmedik 

ziyaretinden mÅthiş ÅrkmÅş gibiydi. Birden solgun yÅzÅnde kırmızı lekeler uÖuştu, hatta 

gÇzlerinde yaşlar belirdi... Hem acı, hem haz duyuyordu... Raskolnikov hızla dÇnÅp masa

aşındaki sandalyeye oturdu. Bu arada bir anlık bir bakışla odaya da gÇzat-mak fırsatını 

bulmuştu. 

àok bÅyÅk, ama tavanı son derece alÖak bir odaydı burası; Kapernaumov'ların kiraya 

verdikleri biricik odaydı; sol yandaki duvarda bulunan kapalı kapıdan onlara giriliyordu. 

Karşı yandaki, sağdaki duvarda da bir kapı vardı, her zaman kapalı duran bu kapıdan da, ayrı 

bir numara taşıyan bitişik daireye giriliyordu. Sonya'nırı tıpkı bir ambara benzeyen odası 

Öarpık bir eşkenar dÇrtgen biÖimindeydi ve bu durum odaya Öirkin bir gÇrÅnÅş veriyordu. 

Kanala bakan ÅÖ pencereli duvar, odayı Öaprazlamasına kesiyor gibiydi. Bu nedenle 

kÇşelerden biri Öok sivriydi ve Çylesine derinlerde bir yerlerde yitip gitmişti ki, odayı 

aydınlatan cılız ışıkta orada neler bulunduğunu seÖmek bile olanaksızdı. ÜbÅr kÇseye ise kÇse 

bile denemezdi, o kadar aÖık ve belirsizdi. Bu kocaman odada eşya olarak hemen hiÖbir şey 

yoktu. Sağdaki 

382 

kÇşede bir karyola vardı, onun hemen yanında, kapıya yakın, bir iskemle duruyordu. 

Karyolanın bulunduğu duvarda, komşu daireye aÖılan kilitli kapının ÇnÅnde, Åzerinde mavi 

bir ÇrtÅ bulunan basit bir tahta masa vardı. Masanın yanında iki hasır iskemle duruyordu. 

Karsı duvarda, sivri kÇseye yakın bir yerde, boşlukta yitip gitmiş izlenimi veren bir komodin 

duruyordu. İsten rengini yitirmiş, yıpranmış, sarıya Öalan duvar käğıtları, kÇşelerde iyiden 

iyiye kararmıştı. Besbelli kışın dumanlı ve nemli oluyordu burası. GÇzle gÇrÅlÅr bir yoksulluk 

egemendi odaya. Karyolanın perdesi bile yoktu. 

Odasını bÇylesine teklifsizce, bÇylesine dikkatle sÅzen konuğuna Sonya sessizce bakıyordu. 

Sonunda yazgısını belirleyecek birinin, bir yargıcın karşısındaymışÖasına korkudan titremeye 

başladı. 

Raskolnikov hälä gÇzlerini kaldırıp kıza bakmadan: 

"Epey geÖ geldim sanırım... Onbir oldu mu saat..?" diye sordu, 

"Oldu", diye mırıldandı Sonya. Sonra, sanki kendisi iÖin tek kurtuluş yolu buymuş gibi, Öabuk 

Öabuk: "Evet, tam onbir..." diye devam etti. "Demin ev sahibinin saati Öaldı... Kulaklarımla 

duydum, tam onbir..." 

Buraya ilk gelişi olmasına rağmen, Raskolnikov sıkıntılı bir şekilde: 

"Bu size son gelişim" dedi, "bir daha belki hiÖ gÇrmeyeceğim sizi..." 

"Bir yere mi gidiyorsunuz?" 

"Bilmiyorum... Her şey yarın..." 

"Demek yarın Katerina İvanovna'ya gelmeyeceksiniz?" Son-ya'nın sesi titremişti. 

"Bilmiyorum, her şey yarın sabah... Neyse, sorun bu değil. Asıl bir şey sÇylemek iÖin geldim 

ben." 

Dalgın bakışlarını kıza kaldırdı ve birden kendisinin oturmakta olduğunu, onunsa baştan beri 

ayakta durduğunu farket-ti- 

"NiÖin ayakta duruyorsunuz, otursanıza..." dedi. Sesi değişmiş, yumuşamıştı; sevecen bir sesti 

bu. 

383 

Sonya oturdu. Raskolnikov aydınlık, sevecen bakışlarla ve biraz da acır gibi bir dakika kadar 

sÅzdÅ Sonya'yı. 

"Nasıl da zayıfsınız! Şu ellerinize bakın! Sanki saydam... Parmaklarınız ÇlÅ parmağı gibi." 

Kızın ellerini avuÖları iÖine aldı. Sonya hafifÖe gÅlÅmsedi. 

"Ben hep bÇyleyim", dedi. 

"Evdeyken de mi?" 


"Ya, kuşkusuz Çyle..!" dedi Raskolnikov kesik kesik. YÅzÅnÅn anlatımı, sesi yeniden 

değişivermişti. àevresine bir kez daha gÇzattıktan sonra: 

"Burayı Kapernaumov'lardan mı kiraladınız?" dedi.


"Su kapının arkasında mı oturuyor onlar?" 

"Evet. Bu oda gibi onlarınki de." 

"Hepsi bir tek odada mı kalıyorlar?" 

"Evet, bir tek odada." 

"Ben olsam sizin bu odanızda geceleri korkardım" dedi Raskolnikov, yÉzÉ asılmıştı. 

Hâlâ kendine gelemeyen ve bu ziyaretin anlamını kestiremeyen Sonya: 

"Ev sahiplerim Ñok iyi, Ñok sevecen insanlardır" dedi. "Bu eşyalar... her şey... her şey onların. 

Üok iyi insanlardır, Ñocukları sık sık gelirler bana." 

"Kekemeydiler, değil mi?" 

"Evet... Kapernaumov hem kekeme, hem topaldır. Karısı da Öyle... Daha doğrusu tam kekeme 

değil de... bazı sÖzcÉkleri tam sÖyleyemez. Üok, Ñok iyi bir kadındır. Kapernaumov eski 

toprak kÖlelerindendir... Yedi Ñocukları var... Yalnızca en bÉyÉkleri kekemedir... àtekiler 

kekeme değildir... Ama hepsi hasta..." Sonra şaşkınlıkla sordu: "İyi ama siz onları nereden 

biliyorsunuz?" 

"Hepsini babanız anlatmıştı. Sizinle ilgili her şeyi de anlatmıştı... Nasıl sabahın altısında 

Ñıkıp, aksamın sekizlerinde dÖndÉğÉnÉzÉ, Katerina İvanovna'nın nasıl yatağınızın ucunda diz 

ÑÖktÉğÉnÉ..." 

Sonya utanmıştı. 

384 

"BugÉn onu gÖrdÉm sanki..." diye mırıldandı. "Kimi?" 

"Babamı. Sokakta yÉrÉyordum, aşağıda, kÖşebaşında, saat on (gibiydi. ànÉmde yÉrÉyordu 

sanki. Tıpkı oydu. Hemen Katerina Jİvanovna'ya haber vermek istedim..." 

"Dolaşıyor muydunuz?" 

"Evet", dedi Sonya kesik kesik; yine utanmış, gÖzlerini yere J indirmişti. 

"Ama Katerina İvanovna babanızın yanında sizi dÖvermiş galiba?" 

"Ah, hayır" dedi Sonya, korkuyla bakıyor gibiydi, "hayır, neler sÖylÉyorsunuz siz!" 

"àyleyse onu seviyorsunuz?" 

"Onu mu? Sevmez olur muyum hiÑ!" Sonya'nın sesi acılıydı, birden ellerini kavuşturmuştu. 

"Ah! Onu... Onu bir tanımış ol- saydınız! Bir Ñocuk gibidir o... Kafası Ñok karışıktır... Acıdan, 

Oysa Öyle akıllıydı ki... àyle yÉce gÖnÉllÉ, Öyle iyi yÉrekli bir kadındır ki... Siz hiÑ, ama 

hiÑbir şey bilmiyorsunuz... Ah!" 

Sonya umutsuzluk iÑinde, heyecanla, acıyla, ellerini oğuştu- rarak sÖylemişti bu sÖzleri. 

Solgun yanakları yeniden kızarmış, gÖzlerine acılı bir anlatım ÑÖkmÉştÉ. Bunun onun iÑin en 

duyarlı konu olduğu aÑıkÑa gÖrÉlÉyordu. Bir şeyler sÖylemek, konuşmak, Katerina 

İvanovna'yı savunmak istediği anlaşılıyordu. Birden, yÉzÉnÉn bÉtÉn Ñizgilerinde, deyim 

yerindeyse eğer, doymak bilmez bir acı belirdi. 

"DÖvÉyormuş! Ne diyorsunuz siz! Tanrım, dÖvÉyormuş! Hem dÖvse ne olur sanki! Ne olur! 

Siz hiÑ, ama hiÑbir şey bilmiyorsunuz... àyle mutsuz, Öyle mutsuz bir kadın ki o..! Ve hasta... 

Adalet arıyor o... Üok temiz bir kadındır. Her şeyde adalet olması gerektiğine inanır ve bunu 

ister... İsterseniz işkence edin ona, haksız bir şey yaptıramazsınız. İnsanlarda adalet olamaya-, 

cağını bir tÉrlÉ anlamaz, bu yÉzden de sinirlenir durur... Üocuk gibidir, tıpkı bir Ñocuk! Son 

derece dÉrÉst bir kadındır!" "Peki siz ne olacaksınız?" Sonya sorar gibi baktı. 

385 

"Hepsi sizin başınıza kaldı şimdi. GerÑi daha Önce de hepsi sizin başınızdaydı, hatta babanız 

iÑki parasını bile gelip sizden alırdı... Ama şimdi ne olacak?" 

Sonya ÉzÉntÉ iÑinde: 

"Bilmiyorum", dedi. 

"Orada mı kalacak onlar?"

"Bilmiyorum. Oraya kira vermeleri gerek. Yalnız sÇylediklerine gÇre ev sahibi kadın onları 

Öıkarmak istiyormuş. Katerina İvanovna da 'Bu evde bir dakika bile kalmam' diyormuş." 

"Neyine gÅvenerek bÇyle kabadayılık ediyor? Size mi?" 

"Ah, hayır, bÇyle sÇylemeyin," dedi Sonya; yeniden heyecanlanmış, hatta Çfkelenmişti. 

Kızdırılmış kÅÖÅk bir kuşa benziyordu. "Biz onunla bir kişi gibiyiz1 artık, birbirimizden ayrı 

değiliz..." Sonra birden heyecanlandı, ateşli bir şekilde: "Hem başka ne yapabilir ki? Ne 

yapabilir ki?" dedi. "BugÅn nasıl da ağladı! Ner-deyse aklını oynatacak... Bazen tıpkı bir 

Öocuk gibi, yarın her şeyin yolunda olması, sofrasında yemeğinin bulunması iÖin 

telaşlanıyor... bazen ellerini ovuşturuyor, kan tÅkÅrÅyor, ağlıyor... Umutsuzluk iÖinde başını 

duvarlara vuruyor... Sonra yine avunuyor; bÅtÅn umudunu size bağlamış durumda; sizin 

kendisine arka olduğunuzu sÇylÅyor. Sonra, bir yerlerden borÖ bulup, birlikte doğduğu kente 

gideceğimizi, orada soylu genÖ kızlar iÖin bir pansiyon aÖacağımızı, buranın yÇnetimini bana 

vereceğini, bÇylece bizim iÖin yepyeni, mutlu bir hayatın başlayacağını sÇyleyip boynuma 

sarılıyor, beni ÇpÅyor, yatıştırıyor ve bÅtÅn bu sÇylediklerine, bu hayallere inanıyor! Ona 

karsı konulabilir mi? BugÅn bÅtÅn gÅn ortalığı temizledi, eskileri onardı, Öamaşır yıkadı, o 

zayıf, gÅÖsÅz haline bakmadan, koca tekneyi odasına Öıkardı, sonra da tıkanıp yatağa dÅştÅ. 

PoleÖka'yla Lena'ya ayakkabı almak iÖin birlikte Öarşıya Öıkmıştık, Öocukların ikisinin de 

ayakkabıları parÖa parÖa olmuştu. Ama paramız Öıkışmadı, arada Öok fark vardı. àÅnkÅ 

Katerina İvanovna Çyle şirin iki pabuÖ seÖmişti ki... Bilemezsiniz, ne ince zevkleri vardır 

onun... Para Öıkışmadı diye, oracıkta, mağazada, herkesin iÖinde ağlamaya başladı. Ah, nasıl 

ÅzÅldÅm, nasıl!" 

"Evet..." dedi Raskolnikov acı acı gÅlerek, "niÖin bÇyle yaşadığınız simdi kolayca 

anlaşılıyor." 

386 

"Sanki siz acımıyor musunuz ona? Daha hiÖbir şey gÇrÅp bilmeden son kuruşunuza kadar 

bÅtÅn paranızı ona verdiğinizi biliyorum. Ya bir de her şeyi gÇrseydiniz? Oh, Tanrım! Ve ben 

kaÖ kez, kaÖ kez onu ağlattım! Daha geÖen hafta bile... Onun... babamın ÇlÅmÅnden bir hafta 

Çnce... àok acımasız davrandım! Ve bunu kaÖ kez, kaÖ kez yaptım! Şimdi, bÅtÅn gÅn bunları 

hatırlayıp durmak ne kadar acı!" 

Sonya, anılarının verdiği acıdan, konuşurken ellerini ovuşturuyordu. 

"Siz mi acımasızsınız?" 

"Evet, ben!" Sonya ağlamaya başlamıştı. "O gÅn eve geldiğimde rahmetli babam, 'Sonya' 

dedi, 'başım ağrıyor... Bana şu kitaptan bir şeyler okusana...' Elinde bir kitap vardı, Andrey 

SemyoniÖ'ten, Labezyatnikov'dan almıştı. Bay Lebezyatnikov da orada oturur; hep bÇyle 

gÅlÅnÖ birtakım kitaplar bulur. Ben de 'Gitmem gerek' dedim, okumak istemedim. Onlara da, 

Lizaveta'dan aldığım yeni yakaları Katerina İvanovna'ya gÇstermek iÖin uğramıştım. Lizaveta 

bana Öok ucuza yakalar, kolluklar getirmişti. âzerleri isli, Öok gÅzel, yepyeni şeylerdi. 

Katerina İvanovna da Öok beğendi yakaları, takıp aynanın karşısına geÖti, kendine bakmaya 

başladı. àok hoştına gitmişti yakalar. 'LÅtfen bunları bana armağan eder misin Sonya?' dedi- 

LÅtfen diyordu, o kadar hoşuna gitmişti yakalar, o kadar Öok istiyordu ki bunları. Oysa hangi 

elbisesinin Åzerine takacaktı bu yakaları? Üylesine... eski, mutlu gÅnlerini anımsamıstı 

besbelli... Aynanın karşısına geÖip hayran hayran kendini seyretti. Oysa sırtına giyecek tek j 

bir kat elbisesi yoktu. KaÖ yıldır bÇyleydi bu! HiÖ kimseden hiÖ-j bir şey istememiştir. 

Gururludur, birinden bir şey istemektense, kendi elindeki son şeyini verir. Ama, iste benim 

yakalar hoşuna gitmişti, istiyordu. Ben de vermeye kıyamadım, 'Ne yapacaksın bunları 

Katerina İvanovna?' dedim. Evet, tam bÇyle sÇyledim: 'Ne yapacaksınız?' Bu ona hiÖ 

sÇylenmeyecek bir sÇzdÅ. Bana Çyle bir bakış baktı ki... İsteğini geri Öevirmem Öok, ama Öok 

ağırına gitmişti... YÅreğim parÖalandı! Yakaları alamayışı değildi ağırına giden, benim 

isteğini geri Öevirmemdi. Bunu gÇrdÅm. Ah, simdi her şeyi geri Öevirebilsem, bÅtÅn o sÇzleri 

hiÖ sÇylen-

387 

memiş yapabÉsem... Ah, ben... tutmuş neler anlatıyorum!.. BÉtÉn bunlardan size ne!" 

"Şu... Lizaveta'yı tanır mıydınız?" 

"Evet...".Sonya şaşırmıştı, o da sordu "Siz de tanır mıydınız?" 

Raskolnikov karşılık vermedi, biraz sustuktan sonra: 

"Katerina İvanovna verem", dedi. "Hem de ağır... Yakında ÖlÉr..." 

"Ah, hayır hayır hayır!" diye bağırdı Sonya, sonra sanki sÖylediklerini onun da doğrulamasını 

istercesine, bilinÑsiz bir davranışla Raskolnikov'un ellerine sarıldı. 

"Ama Ölmesi onun iÑin daha iyi!" 

"Hayır, daha iyi değil, hiÑ değil!" diye bağırdı Sonya, sesi korku doluydu. 

"Üocuklar ne olacak? Yanınıza alamayacağınıza gÖre...?" 

Sonya elleriyle basını tutarak umutsuzca: 

"Ah, bilmiyorum, bilmiyorum!" diye bağırdı. Bu konuyu onun da pek Ñok kez dÉşÉndÉğÉ 

anlaşılıyordu. Raskolnikov bu ÑÖzÉmsÉz soruyu yeniden aklına getirmişti. 

Raskolnikov acımasızca sÖzlerini sÉrdÉrdÉ: 

"Ya siz, Katerina İvanovna sağken, yani bu sıralar hastalanır da hastaneye gÖtÉrÉlÉrseniz ne 

olacak?" 

Sonya'nın yÉzÉ korkudan Ñarpıldı: 

"Ah, siz neler sÖylÉyorsunuz! BÖyle bir şey olamaz!" 

Raskolnikov acımasızca gÉlÉmseyerek: 

"Nasıl olmaz? Hasta olmayacağınıza ilişkin senet mi var elinizde? Hep birden sokağa 

dÖkÉlecekler, Katerina İvanovna ÖksÉre ÖksÉre dilenecek, şimdi olduğu gibi başını duvarlara 

vuracak... Üocuklar dersen, ağlasıp duracaklar... derken karakola gÖtÉrecekler kendisini, 

oradan da hastaneye... àlecek... Peki, Ñocuklar?..." 

Sonya'nın. sıkışmış gÖğÉsÉnden: 

"Ah, hayır! Tanrı bu kadarına razı olmaz!" sÖzleri dÖkÉldÉ. Her şey sanki Raskolnikov'a 

bağlıymış gibi, ellerini gÖğsÉnde kavuşturmuş, sessiz bir yalvarışla bakarak dinliyordu ÖnÉ, 

Raskolnikov ayağa kalktı, odada dolaşmaya başladı. BÖylece bir dakika kadar bir zaman 

geÑti. Sonya'nın başı ÖnÉne dÉs- 

388 

muştu, kollarını sarkıtmış, Öylece, acı iÑinde ayakta duruyordu. Raskolnikov birden Sonya'nın 

ÖnÉnde durdu: 

"Biraz para biriktirme olanağın yok mu? Kara gÉn iÑin?" 

"Hayır," diye mırıldandı Sonya. 

"Tabii, hayır!" dedi Raskolnikov alay eder gibi. "HiÑ denediniz mi?" 

"Denedim." 

"Ve olmadı! Tabii! Anlaşılıyor! Sormam bile saÑmaydı!" 

Yine odanın iÑinde dolaşmaya başladı. Bir dakika daha geÑti. 

"Her gÉn kazanmıyorsunuz, değil mi?" 

Sonya deminkinden Ñok utandı. YÉzÉ kıpkırmızı kesildi. Acılı bir Ñabayla:. . 

"Hayır", diye fısıldadı. 


"Herhalde PoleÑka nın da olacağı bu" dedi. 

"Hayır! Hayır! Olamaz!" diye haykırdı Sonya; sanki bir yerine bıÑak saplamıslardı, Öyle 

umutsuz bir Ñığlık atmıştı. "Tanrı... Tanrı bÖyle korkunÑ bir şeye izin vermez!..." 

"Başkaları iÑin veriyor ama..." 

Sonya kendinden geÑmiş gibiydi: 

"Hayır! Hayır! Tanrı onu korur!" diye tekrarladı. 

Raskolnikov ÖÑ alırcasına bir sevinÑle: 

"Belki de Tanrı hiÑ yoktur", dedi, gÉlÉmseyerek kıza baktı.

Sonya'nın yÅzÅ birden değişti: korkunÖ bir değişmeydi bu, kramp girmişÖesine Öarpılmıştı 

yÅzÅ. Anlatılmaz bir serzenişle bakıyordu Raskolnikov'un yÅzÅne. Bir şeyler sÇylemek 

istiyor, ama ağzından hiÖbir şey Öıkmıyordu. Sonunda yÅzÅnÅ elleriyle kapatarak hıÖkıra 

hıÖkıra ağlamaya başladı. 

Raskolnikov biraz sustuktan sonra: 

"Katerina İvanovna'nın aklını oynattığım sÇylÅyordunuz demin", dedi, "ama siz de aklınızı 

oynatıyorsunuz." 

Beş dakika geÖti. Raskolnikov konuşmadan, Sonya'nın yÅzÅne bakmadan odada bir aşağı bir 

yukarı dolaşıyordu. Sonunda ona yaklaştı, gÇzleri iki kor parÖası gibiydi. İki eliyle omuzların- 

389 

dan tutarak, gÇzlerini kızın ıslak gÇzlerine dikti, uzun uzun baktı. Bakışları ateşli, deliciydi. 

Dudakları şiddetle titriyordu... Birden, hızla eğildi, yere kapanarak kızın ayaklarını Çpmeye 

başladı. Sonya bir deliden kaÖar gibi, korkuyla ondan uzaklaştı, geri Öekildi. GerÖekten de, 

delirmiş gibi bakıyordu Raskolnikov. "Ne yapıyorsunuz?" diye mırıldandı Sonya, yÅzÅ 

bembeyazdı, yÅreği sıkışıyordu. "Ne yapıyorsunuz bÇyle? Benim gibi birinin ÇnÅnde...!" 

Raskolnikov hemen kalktı, pencereye doğru yÅrÅdÅ, yabanıl bir sesle: 

"Ben senin ÇnÅnde değil, insanlığın Öektiği acıların ÇnÅnde eğildim," dedi. Sonra kızın yanına 

dÇnerek: "Dinle..." dedi. "Az Çnce beni aşağılayan adamın birine, senin serÖe parmağın bile 

olamayacağını, bugÅn, senin yanına oturmakla kız kardeşimi onurlandırdığımı... sÇyledim." 

Sonya korku iÖinde: 

"Ah, bunu nasıl sÇyleyebildiniz!" diye bağırdı. "Hem de onun, kız kardeşinizin yanında? 

Benim yanımda oturmak mı onur! Oysa... ben... onursuz bir kızım. BÅyÅk, Öok.bÅyÅk bir 

gÅnahkärım ben! Ah, bÇyle bir şeyi nasıl sÇyleyebildiniz!" 

"Senin onursuzluğunu ye gÅnahlarını dÅşÅnmÅyordum bunu sÇylerken. àektiğin bÅyÅk acılar 

sÇyletti bunu bana. BÅyÅk bir gÅnahkär olman konusuna gelince, evet, bÅyÅk bir 

gÅnahkärsın." Coşkuyla sÅrdÅrdÅ sÇzlerini: "Senin en bÅyÅk gÅnahın kendini boş yere 

ÇldÅrmen, kendini harcamandır. BÇyle korkunÖ bir şey olamaz! Hem nefret ettiğin bÇyle bir 

Öirkefin iÖinde yaşıyorsun, hem de bu davranışınla hiÖ kimselere ufak bir yardımın 

dokunmadığını, hiÖ kimseyi hiÖbir şeyden kurtarmadığını biliyorsun (birazcık gÇzlerini 

aÖarsan gÇrÅrsÅn bunu)... Bundan daha korkunÖ bir şey olabilir mi?" İyice coşmuştu, 

kendinden geÖmiş gibi konuşuyordu: "Hem sÇylesene sen: nasıl oluyor da bÇyle bir yÅzkarası, 

bÇyle bir bayağılık ve bunların tam tersi kutsal duygular bir arada bulunabiliyor sende? 

Kendini kanala atıp bir Öırpıda isini bitirmen bin kez daha doğru ve akıllıca bir davranış 

olurdu." 

390 

Sonya acıyla baktı ona, Ama kendini suya atma Çnerisine pek şaşmamış gibiydi. Duyulur 

duyulmaz bir sesle: 

"Ya onlar ne olacak?" diye sordu. 

Raskolnikov şaşırarak baktı ona. Kızın bir anlık bakışından her şeyi anlamıştı. Demek ki, 

bunu gerÖekten dÅşÅnmÅştÅ Sonya. Umutsuzluğa dÅştÅğÅ anlarda, her şeye son vermeyi kim 

bilir kaÖ kez dÅşÅnmÅştÅ!... Bunda Öok da ciddi olduğu belliydi: ÖÅnkÅ su anda 

Raskolnikov'un Çnerisine hiÖ şaşırmamıştı. Hatta sÇzlerindeki acımasızlığı bile farketmemişti. 

(Serzenişlerinin anlamını, iÖinde bulunduğu ayıba nasıl bambaşka bir gÇzle baktığını da 

farketmemişti Sonya, bunu aÖıkÖa gÇrÅyordu Raskolnikov). BÇyle onursuz, bÇyle yÅzkarası 

bir yaşam sÅrmenin ona hem de ne zamandır ne dayanılmaz acılar Öektirdiğini şu anda Öok iyi 

anlıyordu. Onu bunca zamandır hayatına son vermek kararından alıkoyan şeyin ne 

olabileceğini dÅşÅndÅ. Ve o zaman şu zavallı yetimciklerin ve kafasını duvarlara Öarpan şu 

veremli, yarı deli kadının, Katerina İvanovna'nın onun iÖin nasıl bir anlam taşıdıklarını daha 

iyi anladı.

Ama yine de, Raskolnikov'un apaÖık gÇrdÅğÅ bir şey vardı: Sonya bu karakteriyle, bu eğitim 

ve kÅltÅr dÅzeyiyle sonuna kadar bu durumda kalamazdı. Her şeye karşın onun bir tÅrlÅ 

ÖÇzemediği bir sorun Öıkıyordu ortaya: Sonya kendini suya atmak cesaretini gÇstermediğine 

gÇre, bunca uzun bir sÅre Öıldırmadan nasıl kalabilmişti? Kuşkusuz, Sonya'nın durumunun, ne 

yazık ki toplumda yalnızca ona ÇzgÅ bir durum olmamakla birlikte, yine de rastlantısal 

nitelikte bir durum olduğunu anlıyordu. Ama bÇyle de olsa, bu rastlantı, bu iyi kÇtÅ eğitim 

gÇrmÅşlÅğÅ, kendini yetiştirmişliği ve bundan Çnceki yaşamı, onu bu iğrenÖ yolun daha ilk 

adımında da yok edebilirdi. Üyleyse onu tutan neydi? Zevk ve eğlence dÅşkÅnlÅğÅ değildi 

herhalde? İÖinde bulundtığu Öirkef, besbelli yalnızca tensel bir şeydi onun iÖin; gerÖek 

ahläksızlığın bir damlası bile onun yÅreğine değmemişti. Raskolnikov bu durumu apaÖık 

gÇrÅyordu: kız, işte gÇzÅnÅn ÇnÅndeydi... 

'âÖ yol var ÇnÅnde diye dÅşÅndÅ:' "kendini kanala atmak, tımarhaneye dÅşmek, ya da... ya da 

yÅreğini taş gibi duyarsız- 

391 

laştıran aşağılık zevk ve eğlence älemlerine dalmak". En Öok da bu sonuncu yolu iğrenÖ 

buluyordu. Artık kuşkucu olmuştu Raskolnikov; sonra genÖti, yaşamdan kopuk, soyut 

dÅşÅnÅyordu, bundan olacak, acımasızdı ve iste bÅtÅn bu nedenlerden dolayı da Sonya'nın, 

ÅÖÅncÅ yoldan başkasını seÖemeyeceğini-dÅşÅnÅyordu. 

'Bu gerÖekleşebilir mi?' diye sordu kendi kendine. 'Daha ruhunun tertemizliğini koruyan bu 

yaratık bilinÖli olarak kendini Öirkef Öukuruna atabilir mi? Yoksa Öukur onu iÖine Öekmeye 

başladı da, iÖinde bulunduğu yÅzkarası ona eskisi kadar iğrenÖ gÇrÅnmediği iÖin mi hälä 

dayanabiliyor? Hayır, hayır, olamaz-bu!' diye bağırdı iÖinden, az Çnce Sonya'nın bağırdığı 

gibi, 'hayır, onu kendini kanala atmaktan alıkoyan şey, gÅnah korkusu ve onlar... Eğer bugÅne 

kadar aklını kaÖırmadıysa... Kim sÇyledi onun aklını kaÖırmadığmı? Aklı tÅmÅyle yerinde 

mi? Aklıba-sında olan insan onun gibi mi konuşur? Aklı başında bir insan onun gibi mi 

dÅşÅnÅr? Tam onu Öeken Öirkef Öukurunun başında oturup, elini kolunu sallayarak yardım 

istemek, kendisine tehlikeden sÇzedilince .de kulaklarını tıkamak, aklı başında bir insanın 

yapacağı iş mi? Yoksa bir mucize mi bekliyor? Herhalde Çyle... iyi ama bÅtÅn bunlar delilik 

belirtisi değilse ne?' 

Bu sonuncu dÅşÅncesi Åzerinde durdu. Bu yol ona hepsinden daha hoş gÇrÅnmÅştÅ. GÇzlerini 

dikip kıza dikkatle baktı. Sonunda: 

"Tanrı'ya Öok mu dua edersin Sonya?" dedi. 

Sonya karşılık vermedi. Raskolnikov onurı cevabını bekleyerek yanı basında duruyordu. 

"Tanrı olmasaydı ben ne yapardım?" diye fısıldadı Sonya. Sesi canlıydı. Sonra birden 

kıvılcımlanan gÇzlerini kaldırıp ona baktı ve elini tutup sıktı. 

Tam tahmin ettiğim gibi!' diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. 

Bu konuda kızın dÅşÅncelerini daha Öok Çğrenmek istediğiyle: 

"Peki, ne yapıyor Tanrı senin iÖin?" diye sordu. 

Sonya verecek karşılık bulamıyormuş gibi bir sÅre sustu. Zayıf gÇğsÅ heyacanla inip 

kalkıyordu. 

Birden: 

. "Susun!" diye bağırdı. "BÇyle şeyler sÇylemeyin! Siz buna değmezsiniz!" 

Raskolnikov iÖinden, Tam tahmin ettiğim gibi! tam tahmin ettiğim gibi!' diye tekrarladı. 

"Her şeyi yapıyor!" diye fısıldadı Sonya birden, gÇzlerini yeniden yere indirmişti. 

' İşte Öıkış yolu! İşte Öıkış yolunun aÖıklaması!' diye dÅşÅndÅ Raskolnikov; bÅyÅk bir merakla 

Sonya'yı inceliyordu. 

Yeni, tuhaf, neredeyse hastalıklı denilebilecek bir duyguyla sÅzÅyordu Sonya'yı! Onun o 

solgun, kÅÖÅk, zayıf, dÅzgÅn olmayan kÇşeli yÅzÅnÅ, bÇylesine sert, canlı bir duyguyla, 

bÇylesine alev alev tutuşabilen sevimli, mavi gÇzlerini, hälä Çfkeden tirtir titreyen kÅÖÅk

vÅcudunu... sÅzÅyordu. BÅtÅn bunlar ona gitgide daha tuhaf, neredeyse olanaksız gibi 

gÇrÅnÅyordu. 'KaÖık! KaÖık!' diye sÇylendi iÖinden. 

Komodinin ÅstÅnde bir kitap duruyordu. Odanın iÖinde ileri jeri dolaşırken, ÇnÅnden her 

geÖişinde dikkat ettiği kitabı eline alıp baktı. Eski, deri ciltli bir kitaptı bu. İncil'in RusÖa 

Öevirişiydi. 

Odanın Çteki ucundan: 

"Nereden buldun bunu?" .diye bağırdı. • . . 

Sonya hep eski yerinde, masanın ÅÖ adım berisinde duruyordu. GÇzlerini kaldırmadan, 

isteksizce: 

"Biri getirdi", dedi. 

"Kim getirdi?" 

"Lizaveta. Ben istemiştim." 

'Lizaveta! Tuhaf!' diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. Sonya her ya-.ıyla ona gitgide daha tuhaf, daha 

olağanÅstÅ gÇrÅnmeye baş-jlamıştı. Kitabı muma yaklaştırıp sayfalarını Öevirdi. Birden: 

"Lazar'dan hangi bÇlÅmde sÇzediliyordu?" diye sordu. 

Sonya ısrarla ÇnÅne bakıyor, karşılık vermiyordu. Masaya lafif yanlamasına oturmuştu. 

"Lazar'ın ÇlÅmden sonra dirilişini anlatan bÇlÅm?... Bulur ıusun, Sonya?" 

Sonya ona gÇzucuyla baktı. Yerinden kalkıp ona yaklasma-Idan, sertÖe: 

392 

393 

"Orda değil..." dedi. "DÇrdÅncÅ İncil'de..." 

"Bulup okur musun bana Sonya...?" Raskolnikov oturdu, dirseklerini masaya, başını da 

ellerine dayadı, dinlemeye hazırlandı. 

'âÖ beş hafta sonra ise, buyrun bakalım şÇyle Öok uzak bir yerlere! Daha kÇtÅsÅ olmazsa eğer, 

sanırım ben kendim gitmiş olacağım oraya1 diye dÅşÅnÅyordu iÖinden. 

Sonya kararsız adımlarla masaya yaklaştı; Raskolnikov'un bu tuhaf isteğini 

kuşkuyla,karşılamıştı. Yine de kitabı aldı, yerine geÖti. Masanın ÇbÅr yanından gÇz ucuyla 

Raskolnikov'a bakarak: 

"GerÖekten okumadınız mı siz bunu?" diye sordu; sesi gitgide sertleşiyordu. 

"àok Çnceleri... Üğrenciliğimde... Okusana!." 

"Kilisede de dinlemediniz mi?" 

"Ben... kiliseye gitmem. Sen sık gider misin?" 

"Hayır," diye mırıldandı Sonya. 

Raksolnikov gÅlÅmsedi: 

"Anlıyorum... O zaman, yarın babanın cenaze tÇrenine de gitmeyeceksin?" 

"Hayır gideceğim... ben geÖen hafta da kiliseye gitmiştim... Dua ettirmiştim." 

"Kimin iÖin?" 

"Lizaveta iÖin. Baltayla ÇldÅrdÅler Lizaveta'yı." 

Raskolnikov gitgide geriliyordu, başı dÇnmeye başlamıştı. 

"Lizaveta'yla yakın arkadaş mıydınız?" 

"Evet... àok dÅrÅst bir kadındı.. Bana uğrardı... Ama pek sık değil... Zamanı yoktu ÖÅnkÅ... 

Birlikte okur... konuşurduk. Şimdi Tanrı'yı gÇrÅyor o." 

Bu kitapsı sÇzler tuhaf Öınlamalar olarak geliyordu Raskolnikov'un kulağına. Şu iki kadın... 

iki kaÖık kadın arasındaki gizemli buluşmalar... ne tuhaftı! 

'Bu gidişle sen de kaÖıracaksın!' diye dÅşÅndÅ. 'Bulaşıcı galiba bu!' 

"Oku!" diye bağırdı birden; sinirliydi sesi. 

Sonya hälä kararsızdı. YÅreği hızla Öarpıyordu. Ona okuma- 

394 

ya cesaret edemiyor gibiydi. Raskolnikov bu 'mutsuz divane'ye acıyla bakıyordu. 

Sonya tıkanırcasına ve gÅÖ duyulur bir sesle:

"Size ne diye okuyayım?" dedi. "İnanmıyorsunuz ki!" 

"Oku!" diye diretti Raskolnikov. "Ben bÖyle istiyorum!... Li-zaveta'ya okuyordun ya!..." 

Sonya kitabı aÑtı, onun istediği yeri aramaya başladı. Elleri titriyordu. İki kez okumaya girişti, 

ama daha ilk heceleri bile sÖyleyemedi: sesi Ñıkmıyordu. Sonunda bÉyÉk bir Ñabayla okumaya 

başladı: 

åBeytanya halkından Lazar adında bir adam hastaydı...ç Ama birden ÉÑÉncÉ sÖzcÉkte sesi 

titredi ve aşırı gerilmiş bir tel gibi koptu. Soluğu kesilmiş, gÖğsÉ sıkışmıştı. 

Raskolnikov, Sonya'nın kendisine okumaya niÑin cesaret 'edemediğini anlamaya başlamıştı. 

Bunu anladıkÑa da, okuması iÑin inadına daha kaba, daha sinirli bir biÑimde direniyordu. 

Kendini olduğu gibi ortaya koymasının, iÑ dÉnyasını aÑmasının şu anda ona ne kadar ağır 

geldiğini Ñok iyi anlıyordu. Bu duyguların gerÑekten de onun gerÑek gizini, eski gizini 

oluşturduğunu Ñok iyi anlıyordu. Bu eski giz, kızcağızın belki de, ergenlik Ñağında, mutsuz bir 

baba, acıdan deliye dÖnmÉş bir Évey ana, aÑ Ñocukların Ñığlıkları, bağırış Ñağırışlar, 

serzenişler arasında geÑen baba evindeki dÖnemine ait bir gizdi. Bundan başka Raskolnikov, 

Sonya'nın eline kitabı alıp okumaya başladığı şu anda, aşırı derecede sıkılmasına ve bir 

şeylerden alabildiğine korkmasına karşın okumak iÑin ÖnÉne geÑilmez bir istek duyduğunu da 

anlıyordu. "Bana, Özellikle bana okumak istiyor ve 'ilerde bir şeyler olmaması iÑin' de hemen 

şu anda okumak istiyor." 

Bu isteği onun gÖzlerinden okumuş,iÑinde bulunduğu bÉyÉk heyecandan anlamıştı... Sonya 

yavaş yavaş kendini toparlıyordu, okumaya ilk başladığında sesinin Ñıkmasını engelleyen boğazındaki 

tıkanmayı atlatmıştı. Yahona İncili'nden onbirinci bÖlÉmdÉ okuduğu. Ondokuzuncu 

âyete kadar okudu: 

"Yahudilerden birÑoğu, kardeşlerinin kaybından ÉzÉntÉ iÑinde olan Marta'yla Meryem'i 

yatıştırmaya gelmişlerdi. Marta, İsa'nın geldiğini duyunca, onu karşılamaya Ñıktı. Meryem 

evde 

395 

kaldı. O zaman Marta İsa'ya, Efendimiz, dedi, eğer sen burada olsaydın kardeşim Ölmezdi. 

Ama ben şimdi de biliyorum ki, sen Tanrı'dan ne dilersen, dileğin yerine gelir." 

Sonya yeniden durdu. Sesinin yine titremeye başladığını, yine kesilecek gibi olduğunu 

hissediyordu. 

"İsa ona dedi ki: Kardeşin dirilecek. Marta da: Evet, biliyorum, dedi. Diriliş gÉnÉ, son gÉn 

dirilecek. İsa ona: Diriliş ve hayat benim, dedi. Kim ki bana inanır, Ölse bile dirilecektir. 

Yasayan ve bana inanan herkes, sonsuzcasına yasar. Sen buna inanıyor musun Marta, İsa'ya 

dedi ki:" 

(Sonya, Marta'nın İsa'ya sÖylediklerini, sanki kendisi vaaz veriyormuş gibi,acıyla iÑ Ñekip, 

tane tane, vurgulayarak okudu.) 

"Evet, efendimiz! Ben senin, dÉnyaya gelmesi beklenen Tanrı'nın oğlu Mesih olduğuna 

inanıyorum". 

Sonya durur gibi oldu, ona Ñabucak bir gÖz atmak istedi, ama sonra kendini toparladı, 

okumaya devam etti. Raskolnikov dirseklerini masaya dayamış, kımıldamadan oturuyor, 

Sonya'ya değil, odanın iÑinde başka bir yere bakarak dinliyordu. 32.âyete gelmişlerdi. 

"Meryem de İsa'nın bulunduğu yere gelip onu gÖrÉnce, ayaklarına kapandı ve ona dedi ki: 

Efendimiz! eğer sen burada olsaydın, kardeşim Ölmezdi. İsa onun ağladığını've onunla birlikte 

gelen Yahudiler'in ağladıklarını gÖrÉnce ruh acıyla titredi, Öfkelendi ve dedi ki: Onu nereye 

koydunuz? Ona dediler ki: Efendimiz! Gelin de gÖrÉn. İsa'nın gÖzleri yasardı. O zaman 

Yahudiler: Bakın, dediler, onu nasıl da seviyormuş. Kimi de sÖyle dedi: O ki, kÖrlerin 

gÖzlerini aÑıyordu, bunun Ölmemesi iÑin bir şeyler yapamaz mıydı?" 

Raskolnikov dÖnÉp heyecanla Sonya'ya baktı: evet, tam tahinin ettiği gibiydi! GerÑekten de 

sıtmaya tutulmuşcasına tirtir titriyordu. Raskolnikov'un da beklediği buydu. YÉce mucize 

sahnesine yaklaşmıştı ve bÉtÉnÉyle bir zafer duygusu iÑindeydi. Sesi metalik bir Ñınlamaya

dÇnÅşmÅştÅ, zafer ve sevinÖti bu seste Öınlayan. Satırlar gÇzÅnÅn ÇnÅnde uÖuyordu: gÇzleri 

kararmıştı. Ama ezbere biliyordu Sonya okuduğu yeri. Son 

Jäyetteki, "O ki, kÇrlerin gÇzlerini aÖıyordu..." sÇzlerini okurken, jsesini alcaltmış, bir dakika 

sonra yıldırımla vurulmusÖasına yerlere kapanacak, ağlayıp imana gelecek Yahudiler'in 

gÇzleri kÇr, imansız Yahudiler'in bÅtÅn kuşkularını, serzenişlerini, kÇtÅlemelerini bÅyÅk bir 

tutkuyla, sıcaklıkla yansıtmıştı sesinde. O da, o da imansız, onun da gÇzleri kÇr, şimdi 

dinleyince o da imana gelecek. Evet, evet! Şimdi, bÅyÅk mucizeyi duyar duymaz!' diye 

dÅşÅnÅyor, bu sevinÖli bekleyişten titriyordu. 

"İsa iÖinde derin bir acımayla mezara geldi. Bir mağaradaydı mezar, ağzına da bir taş 

koymuşlardı. İsa dedi ki: Taşı kaldırın! Ülenin kardeşi Marta da: Efendimiz! dedi. 

Kokuşmuştur artık. àÅnkÅ dÇrt gÅn oldu gÇmÅleli." 

Sonya dÇrt gÅn'Å Çzellikle vurgulamıştı 

"İsa ona dedi ki: Ben sana, iman edersen, Tanrı'nın bÅyÅklÅğÅnÅ gÇrÅrsÅn dememiş miydim? 

Ve ÇlÅnÅn bulunduğu rhağ-ranm ağzından taşı Öektiler. İsa gÇzlerini gÇğe kaldırdı, dedi ki: 

beni dinlediğin iÖin şÅkÅrler olsun sana! Dileklerimi her zaman kabul ettiğini ben zaten 

biliyordum. Ama bu kez, surda duran insanların beni senin gÇnderdiğine inanmaları iÖin 

istedim bunu senden. İsa bunları sÇyledikten sonra, yÅksek sesle: Laz ar! dedi, dışarı Öık! Ve 

ÇlmÅş olan dışarı Öıktı." 

(Sonya sanki her şeyi kendi gÇzÅyle gÇrmÅşcesine heyecandan Årpererek, yÅksek sesle 

okudu:) 

"Elleri-ve ayakları kefene sarılı, yÅzÅ mendille bağlıydı. İsa onlara dedi ki: àÇzÅn de gitsin!" 

"O zaman, Meryem'e gelen ve İsa'nın bu mucizesini gÇren Yahudiler'in Öoğu ona iman 

ettiler." 

Sonya bundan Çtesini okumadı, okuyamazdı da zaten. Kitabı kapadı, hızla iskemlesinden 

kalktı, kesik kesik ve sert bir sesle: 

"Lazar'ın ÇlÅmden sonra dirilişiylenlgili bÇlÅm bu kadar", dedi. Utanıyor gibiydi, gÇzlerini, 

kaldırıp Raskolnikov'a bakamıyordu; başını başka bir yana Öevirmiş, kımıldamadan 

duruyordu. Sıtma titremesi devam ediyordu. Eğri şamdanda Öoktan sÇnmeye yÅz tutan mum, 

bu perişan odada, bu ÇlÅmsÅz kitabı okumak iÖin Öok tuhaf bir biÖimde bir araya gelen bu 

katille fa- 

397 

hişeyi donuk bir biÖimde aydınlatıyordu. Aradan beş dakika ya da daha Öok bir zaman geÖti. 

Raskolnikov birden yerinden kalkıp Sonya'ya yaklaştı, kaşlarını Öatarak: 

"Seninle bir iş konuşmak iÖin gelmiştim", dedi. Sonya hiÖbir şey sÇylemeden gÇzlerini ona 

kaldırdı. Raskolnikov'un sert bakışlarında yabanıl bir kararlılık okunuyordu. 

"BugÅn ailemi terkettim. Annemle kız kardeşimi. Bir daha yanlarına dÇnmeyeceğim. 

Kendileriyle bÅtÅn bağımı kopardım." 

Sonya şaşkına dÇnmÅştÅ: 

"NiÖin?" diye sordu. 

GeÖenlerde Raskolnikov'un annesi ve kız kardeşiyle olan karşılaşma, nedenini ve nasıl 

olduğunu bilmediği olağanÅstÅ bir etki yapmıştı Sonya Åzerinde. Bu nedenle Raskolnikov'un 

onları terkettiği haberini, dehşete kapılırcasına dinlemişti. 

"Benim iÖin artık bir tek sen varsın", diye ekledi Raskolnikov. "Birlikte gidelim. Bunu 

sÇylemek iÖin geldim sana. İkimiz de lanetlenmişiz. Birlikte gidelim." 

GÇzleri alev alev yanıyordu sanki. Sonya da onun iÖin 'kaÖık!' diye dÅşÅndÅ, sonra elinde 

olmadan geri Öekilerek,korku iÖinde: 

"Nereye gideceğiz?" diye sordu. 

"Ne bileyim, nereye gideceğiz. Benim bildiğim tek şey, aynı yolun yolcusu olduğumuz, hepsi 

bu! Hedeflerimiz aynı!"

Sonya hiÖbir şey anlamadan bakıyordu ona. Anlayabildiği tek şey, bu adamın Öok, ama Öok 

mutsuz olduğuydu. 

"Sen kime ne anlatırsan anlat, kimse bir şey anlamaz", diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini Raskolnikov. 

"Ama ben seni anladım. Sen bana gereklisin. Buraya, sana gelmemin nedeni de bu." 

"Anlamıyorum..." diye fısıldadı Sonya. "Sonra anlarsın. Sen de aynı şeyi yapmadın mı? Sen 

de toplum kurallarını Öiğnedin... Öiğneyebildin. Kendi kendini ÇldÅrdÅn, kendi hayatını 

mahvettin (hepsi aynı şey!) Oysa ruh ve akıl gÅcÅnle yaşayabilecekken, Samanpazarı'nda 

tÅkenip gideceksin... Ama sen dayanamazsın, ve eğer tek başına kalırsan, bir gÅn sen. de 

benim gibi aklını kaÖırırsın. Zaten şu anda bile deli 

398 

gibisin. Üyleyse, birlikte gitmemiz gerek. Aynı yoldan. Hadi, gidelim!" 

Onun bu sÇzlerinden mÅthiş bir heyecana kapılan Sonya: 

"NiÖin? NiÖin sÇylÅyorsun bunları?" dedi. 

"NiÖin mi? Artık bÇyle kalamayacağın iÖin! Nedeni bu! àocuk Öığlıklarına, gÇzyaşlarına 

bakarak değil, 'ki bÇylesine Tanrı da izin vermez', ciddi, aklı başında dÅşÅnmen gerek. Yarın 

seni hastaneye kaldırırlarsa ne olur, sÇyler misin? Katerina İvanovna'nın aklı başında değil, 

Åstelik veremli ve yakında da Çlecek. Peki, ya Öocuklar? PoleÖka da tÅkenip gitmeyecek mi? 

Annelerinin, dilenmeleri iÖin kÇşe başlarına yerleştiği Öocukları hiÖ gÇrmedin mi sen 

buralarda? Ben bu anaların nerelerde ve hangi koşullar altında yaşadıklarını biliyorum. Bu 

Öocuklar buralarda Öocuk olarak kalmazlar. Daha yedi yaşındayken ya fahişe, ya hırsız olurlar. 

Oysa Öocuklar İsa'nın birer suretidir: "İlähi saltanat onlarındır". İsa bize onları sevmemizi, 

saymamızı buyurdu, onlar geleceğin insanlığıdır..." 

Sonya ellerini oğuşturuyor, hıÖkırıklardan sarsıla sarsıla: 

"Ne yapmalı? Ne yapmalı peki?" diye tekrarlayıp duruyordu. 

"Ne mi yapmalı? Kesilmesi gereken her şeyi kesip atacaksın. Sonsuza dek. Hepsi bu. Tabii 

bÇylece acı Öekmeyi de peşinen kabul edeceksin. Ne? Anlamıyor musun? Sonra anlarsın... 

ÜzgÅrlÅk ve gÅÖ... Çzellikle de gÅÖ gerek insana! BÅtÅn titreyen yaratıkların, bÅtÅn 

karıncaların Åzerinde egemenlik kurmak gerek! İste amaÖ! Unutma bunu! Benden sana ÇğÅt 

olsun! Belki de bu seninle son gÇrÅşmemiz. Eğer yarın gelmezsen, o zaman her şeyi kendin 

Çğrenirsin. O zaman bu sÇzlerim aklına gelsin. Yıllar sonra bir gÅn, yaşam sana bu sÇzlerin ne 

demek olduğunu Çğretir belki. Eğer yarın gelirsen, sana Lizaveta'yı kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ 

sÇyleyeceğim. Elveda!" 

Sonya korkudan tirtir titriyordu. Dehşet iÖindeydi. BÅtÅn vÅcudu buz gibiydi. Delikanlıya 

yabanıl bakışlarla bakarak: 

"Kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ gerÖekten biliyor musunuz?" dedi. 

"Evet biliyorum, sana da sÇyleyeceğim. Ama sana, yalnız sana! Bunu sÇylemek iÖin seni 

seÖtim. Senden beni bağışlamanı 

399 

dilemek iÖin gelmeyeceğim, yalnızca gelip Lizaveta'yı kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ sÇyleyeceğim. 

Bunu sÇylemek iÖin seni ben tä ne zaman seÖtim... Daha baban bana senden sÇzettiği sıralar... 

ve daha Lizaveta sağken. Elveda! Bana elini verme. Yarın!" 

Raskolnikov Öıktı. Sonya onun arkasından bir deliye bakar gibi baktı. Ama kendisinin de bir 

deliden farkı yoktu ve bunu hissediyordu. Başı dÇnÅyordu. Tanrım! Lizaveta'yı kimin 

ÇldÅrdÅğÅnÅ nasıl bilebilir? BÅtÅn bu sÇzlerine demekti? KorkunÖ bir şey bu!' BÅtÅn bunları 

bÇylece dÅşÅnmesine karşın, asıl o dÅşÅnce Sonya'nın aklına hiÖ mi hiÖ gelmiyordu. 'Herhalde 

Öok mutsuz!... annesini, ve kız kardeşini terketmis. NiÖin? Ne oldu? Ve kendisinin niyeti ne? 

SÇylediği bÅtÅn bu sÇzler ne anlama geliyor? Onun ayağını ÇpmÅş ve... demişti ki (evet, bunu 

aÖıkÖa sÇylemişti), artık sensiz yaşayamam demişti... Ah, Tanrım!' 

Sonya sıtmalı gibi titreyerek ve sayıklayarak geÖirdi geceyi. Bazen yerinden fırlıyor, ağlıyor, 

ellerini oğuşturuyor, bazan yine Öırpınmak bir uykuya dalıyor, dÅşÅnde PoleÖka'yı, Katerina

İvanovna'yı, Lizaveta'yı, İncil okuma sahnesini ve onu... bembeyaz yÅzÅ, alev alev yanan 

gÇzleriyle onu gÇrÅyordu... Ayaklarına, kapanmış, ÇpÅyor, ağlıyordu... Ah, Tanrım! 

Sonya'nın odasını Gertrude Karlovna Resslich'in dairesinden ayıran sağdaki kapının ardında, 

yine bayan Resslich'in dairesine ait olan ve ne zamandır kiralık olarak boş duran bir oda vardı. 

Odanın kiralık olduğunu bildirmek iÖin, evin ana kapısına ve odanın kanala bakan 

pencerelerine ilanlar asılmıştı. Sonya eski-denberi bu odayı boş saymaya alışmıştı. Oysa 

bÅtÅn bu sÅre iÖinde boş odanın kapısında duran bay Svidrigaylov, kulağını kapıya 

yapıştırarak onları dinlemişti. Raskolnikov Öıktıktan sonra, bir sÅre durup dÅşÅnmÅş, sonra 

ayaklarım ucuna basarak, bu boş odaya bitişik olan kendi odasına geÖerek, bir sandalye almış 

ve bunu yavaşÖa Sonya'nın odasına acılan kapının arkasına koymuştu. İÖeriki odada geÖen 

deminki konuşma ona Öok ilginÖ, Öok Çnemli gÇrÅnmÅş ve Öok hoşuna gitmişti. O kadar 

hoşuna gitmişti ki, bir başka gÅn, Çrneğin yarın, yine bÇyle bir saat ayakta durmak gibi bir 

zahmete katlanmamak, şÇyle rahatÖa oturup keyifle dinlenmek iÖin bir sandalye getirmişti. 

400 

Ertesi sabah saat tam onbirde sorgu yargıÖlığına başvurarak, gelişini Porfiriy PetroviÖ'e haber 

vermelerini rica ettiği zaman, Raskolnikov uzunca bir sÅre kabul edilmeyişine oldukÖa şaştı: 

kendisini Öağırmalarına dek aradan en aşağı on dakika geÖmişti. Oysa, kendi tahminine gÇre, 

daha o, oraya varır varmaz hemen Åzerine atılmaları gerekiyordu. Ama işte, bekleme 

salonunda oturuyor, yanından, kendisiyle hiÖ ilgilenmedikleri anlaşılan bir sÅrÅ insan gelip 

geÖiyordu. Bitişik odada bir kaÖ yazıcı birtakım käğıtlarla uğraşıyor, yazı yazıyordu; bunların 

hiÖbirinin kafasında Raskolnikov diye bir kavramın olmadığı aÖıkÖa anlaşılıyordu. Tedirgin, 

kuşkulu bakışlarla Öevresine bakınmaya başladı: bir yerlere sıvışmaması iÖin onu 

gÇzetlemekle gÇrevlendirilmiş bir Öift gizlenmiş gÇz, onu kollayan birileri olup olmadığını 

anlamaya Öalışıyordu. Ama bÇyle birileri yoktu ortalıkta. İşleriyle uğraşan yazıcılardan ve 

birtakım adamlardan başka kimseler yoktu ve hiÖ kimse onunla ilgili değildi; istediği yere 

Öekip gidebilirdi şu anda. DÅnkÅ adama ilişkin dÅşÅncesi gitgide pekişmeye başladı: şu yerin 

altından Öıkmışa benzeyen gizemli adam, şu hayalet, gerÖekten de her şeyi bilmiş, gÇrmÅş 

olsaydı, acaba kendisine şimdi bÇyle rahat rahat bekleme olanağını verirler miydi? O bunu 

kendiliğinden dÅşÅnÅp de teşrif edinceye kadar, bÇyle onbirlere kadar beklerler miydi.? 

Demek oluyor ki, ya adam daha gelip bildiklerini sÇylememişti, ya da... ya da o da bir şey 

bilmiyordu, hiÖbir şey gÇrmemişti (zaten nasıl gÇrebilirdi ki?). Üyleyse, dÅn olup biten her 

şey, yine kuşkulu, hasta hayal-gÅcÅnÅn yarattığı ve bÅyÅttÅğÅ birtakım hayellerdi. Bu tahmin, 

kafasında hatta dÅn, en dayanılmaz heyecanlar, umutsuzluklar iÖinde kıvrandığı bir sırada 

yeretmeye başlamıştı. BÅtÅn bunları yeniden dÅşÅnÅp, yeni bir savaşa hazırlandığı şu anda, 

birden titrediğini duydu. Porfiriy PetroviÖ'in, nefret ettiği adamın, karşısına Öıkmaktan 

korktuğu iÖin titrediğini dÅşÅnÅnce, iÖinde mÅthiş bir Çfke dalgası kabardı. Bu adamı yeniden 

gÇrmek, onun iÖin korkunÖ olan şeylerin en korkuncuydu: Çylesine sınırsız bir biÖimde nefret 

ediyordu ki ondan, ona karsı nefreti Çyle- 

401 

sine sonsuzdu ki, nefretinin kendisini ele vereceğinden korkuyordu. Ve nefreti Çylesine 

gÅÖlÅydÅ ki, bir anda titremesine son verdi; iÖeri soğuk, kÅstah bir tavırla girmeye 

hazırlandı/olabildiğince susup onu dinlemek, Öevresini incelemek iÖin kendine sÇz verdi; hiÖ 

değilse bu kez şu aşırı sinirliliğini yenmeliydi; ne olursa olsun başarmalıydı bunu. Tam bu 

sırada kendisini Porfiriy PetroviÖ'in beklediğini sÇylediler. 

Porfiriy PetroviÖ odasında yalnızdı. Ne bÅyÅk, ne kÅÖÅk bir odaydı bu. Odada eşya olarak: 

muşamba kaplı bir kanepe, onun ÇnÅnde bÅyÅkÖe bir yazı masası, kÇşede bir Öalışma masası, 

dolap ve bir kaÖ sandalye vardı. Hepsi cilalı, sarı ağaÖtan, devlet malı eşyalardı. Dip duvarda, 

daha doğrusu arkadaki bÇlmenin Åzerinde bir kapı daha vardı. Herhalde, bÇlmenin Çtesinde 

başka odalar bulunuyordu. Raskolnikov iÖeri girer girmez Porfiriy PetroviÖ onun girdiği 

kapıyı kapattı ve bÇylece iÖerde ikisi, baş-başa kaldılar. GÇrÅnÅşe bakılırsa Porfiriy konuğunu

Öok neşeli aydınlık bir yÅzle karşılamıştı, ancak bir kaÖ dakika sonra Raskolnikov bazı 

belirtilerden onun epey telaşlı olduğunu farketti. Sanki birden kafasını karıştırmışlar ya da 

yapmakta olduğu gizli bir iş yarım kalmıştı. 

"Oo, muhterem! Bizim buralara da uğrar mıydınız..." diye başladı Porfiriy PetroviÖ; iki eline 

birden Raskolnikov'a doğru uzatmıştı. "Otur hele babam! Buyrun, şÇyle geÖin! Belki de bÇyle 

tout court* émuhteremè ve ébabamè diye seslenilmesinden hoşlanmamışsınızdır? LÅtfen 

bunu senli benlilik olarak almayın... Şuraya, şu kanepeye buyrun!" 

Raskolnikov gÇzlerini ondan ayırmadan gÇsterdiği yere oturdu. 

"Bizim buralar", senli benliliğinden ÇtÅrÅ ÇzÅr dilemeler, sÇylediği şu Fransızca "tout court" 

vb. vb... bÅtÅn bunlar ilginÖ belitilerdi. "İki elini birden uzattığı halde,tam zamanında geri 

Öekip, bir elini bile vermedi" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov ve kuşku verici buldu bunu. İkisi de 

birbirini izliyor, ama bakışları karşılaşır karşılaşmaz, şimşek hızıyla gÇzlerini başka yana 

Öeviriyorlardı. 

* Tout Court: (Aslında da Fransızca) - Kısaca (Öev.) 

"Size... şu kağıdı getirdim... Hani, saat konusunda... işte.. Doğru mu yazmışım, yoksa yeniden 

yazmam gerekecek mi?" 

"Ne? Kağıt mı? Ha, evet... Evet, doğru yazmışsınız... "Porfiriy PetroviÖ sanki hemen bir yere 

gidiyormuş gibi aceleyle sÇylediği bu sÇzlerden sonra ancak kağıdı alıp okudu, sonra yine 

telaşla: "Evet, doğru yazmışsınız... Bu kadar,başka bir şeye gerek yok" dedi ve kağıdı masaya 

bıraktı. Bir dakika sonra, başka bir konudan sÇz ederlerken käğıdı koyduğu yerden aldı, 

katlayıp kendi Öalışma masasının Åzerine bıraktı. 

"Sanırım dÅn beni resmen sorguya Öekmek istediğinizi sÇylemiştiniz...şu ... ÇldÅrÅlen kadınla 

ilişkili olarak?" diye başladı Raskolnikov, sonra şimşek hızıyla: 'İyi ama sanırım'ı ekledim 

diye niÖin bu kadar tedirgin oluyorum?' diye dÅşÅndÅ. 

Yalnızca Porfiriy'le karşılaşmış olmanın, yalnızca bir Öift sÇzÅn, iki bakışın kuşkularını 

bÇylesine bÅyÅtmesini, onu bÇylesine işkillendirmesini Öok tehlikeli buldu: sinirleri 

bozulacak, heyecanı artacaktı. 'Felaket! Felaket! Yine ağzımdan bir şeyler kaÖıracağım!' 

"Evet, evet, evet! HiÖ merak etmeyin! Zamanımız var, zamanımız var!" diye mırıldındı 

Porfiriy PetroviÖ. Odanın iÖinde, yazı masasının ÇnÅnde bir aşağı bir yukarı amaÖsızca 

dolaşıyor, bazen pencereye, bazen Öalışma masasına, oradan yine yazı masasına doğru 

koşturuyor, bazen gÇzlerini Raskolnikov'un kuşkulu bakışlarından kaÖırıyor, bazen birdenbire 

durarak delikanlının gÇzlerinin ta iÖine bakıyordu. Lastik bir top gibi dÇrt bir yana 

yuvarlanan, duvarlara, kÇselere Öarparak hemen geri dÇnen bu kÅÖÅcÅk, toparlacık adamın 

pek tuhaf bir gÇrÅnÅşÅ vardı. 

Konuğuna sigara sunarken: 

"Zamanımız var, zamanımız var... Sigara iÖermişiniz?" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Sigaranız var 

mı? Buyurun, burdan yakın... Biliyor musuzunuz, sizi burada kabul ediyorum, ama benim 

aslında, şurada, şu bÇlmenin arkasında... Devletin bana erdiği beylik oda... Burada geÖici 

olarak bulunuyorum... Biraz onarım yapmak gerekti benim odamda. Şu sıralar bitmek Åzere... 

beylik oda gÅzel bir şey, Çyle değil mi? Siz ne dersiniz?" 

402 

403 

Raskolnikov alaycı bir bakışla: 

"Ya, gÅzel bir şey", dedi. 

Porfiriy PetroviÖ bambaşka birtakım dÅşÅncelere dalmış gi-.bi: 

"GÅzel bir şey, gÅzel bir şey..." diye bir kaÖ kez tekrarladı. Sonra birden Raskolnikov'a iyice 

yaklaşıp gÇzlerini gÇzlerine dikerek;" Evet, Öok gÅzel bir şey!..." diye bağırdı. Beylik odanın 

gÅzel bir şey olduğu gibi aptalca bir sÇzÅ tekrarlayıp durması, şu anda konuğuna dikilen 

gÇzlerindeki ciddi, anlamlı, gizemli bakışlarla son derece Öelişiyordu.

Onun bu durumu Raskolnikov'un Öfkesini bÉsbÉtÉn taşırdı; alay etmekten ve tedbirsizce 

meydan okumaktan kendini alamayarak: 

"Sanırım, bÉtÉn sorgu yargıÑlarınca uygulanan bir yÖntem bu", dedi. Porfiri'nin yÉzÉne 

kÉstahÑa bakıyor ve kÉstahlığından sanki keyifleniyordu. "Bu yÖnteme gÖre sorgu yargıÑları 

sÖze epey dolambaÑlı yollardan, anlamsız gÖrÉnen birtakım konulardan ya da ciddi olmakla 

birlikte asıl konuyla ilgisi bulunmayan başka birtakım konulardan sÖz ederek girerler. 

AmaÑları, deyim yerindeyse, sorguya Ñekilen kişiyi yÉreklendirmek, ya da daha doğrusu onun 

dikkatini dağıtmak, sonra birdenbire en amansız, en tehlikeli sorularla onu serseme 

Ñevirmektir, Öyle değil mi? Sizin meslekte kutsal bir seymisÑesine bağnazlıkla uygulanan bir 

yÖntem bu yanılmıyorsam?" 

" Daha neler!... Yoksa sizi şu beylik oda sÖzlerimle... şey mi yapacağımı sandınız?" 

Porfiriy PetroviÑ bunları sÖyledikten sonra gÖzlerini kırpıştırdı, yÉzÉnde neşeli, kurnaz bir ışık 

dolaştı, alnındaki incecik Ñizgiler kayboldu, gÖzleri sÉzÉldÉ, yÉzÉnÉn Ñizgileri uzadı ve birden 

Raskolnikov'un gÖzlerinin iÑine bakarak sarsıla sarsıla gÉlmeye başladı. Aralıksız, sinirli bir 

gÉlÉştÉ bu. Ras-kolnikov da gÉlÉmsemek iÑin kendini zorladı. Porfiriy PetroviÑ onun da gÉler 

gibi olduğunu gÖrÉnce, Öyle gÉlmeye başladı ki, nerdeyse katılacaktı, yÉzÉ kıpkırmızı kesildi. 

Raskolnikov'un duyduğu tiksinti bir anda her tÉrlÉ Ñabasını geride bıraktı; gÉlmesi bir anda 

silindi, kaslarını Ñattı ve Porfiriy PetroviÑ'in dinmek bilme- 

404 

yen ve kasıtlıymış hissi veren uzun kahkahaları boyunca gÖzlerini bir an bile ayırmaksızın 

Öfke dolu bakışlarını onun Ézerine dikti. İki taraf da ihtiyatsızlık etmişti. Porfiriy PetroviÑ 

konu-ğuyla alay etmiş, o bunu nefretle karşılamıştı. àte yandan yine Porfiriy PetroviÑ 

konuğunun nefretine hiÑ aldırış etmemişti. Raskolnikov iÑin Önemli bir noktaydı bu: Porfiriy 

PetroviÑ'in, kendisinin deminki sÖzlerine de hiÑ aldırış etmediğini anlıyordu. Tuzağa 

dÉşmÉştÉ işte, Porfiriy'nin bu davranışının onca bilinmeyen bir amacı vardı; belki de bir 

şeyler hazırlamıştı ve şimdi, hemen şu anda her şey aÑığa Ñıkabilir, her şey altÉst olabilirdi. 

Hemen konuya girdi. Ayağa kalkıp şapkasını alarak, kararlı, ama oldukÑa sinirli bir tavırla: 

"Porfiriy PetroviÑ", dedi, "dÉn beni sorguya Ñekmek istediğinizi sÖyleyerek buraya gelmemi 

istemiştiniz (sorguya Ñekmek sÖzlerini Özellikle vurgulamıştı). İste geldim, soracak bir şeyiniz 

varsa, buyrun sorun, yoksa, bırakın gideyim. Zamanım yok, bir sÉrÉ işim var. Şu, arabanın 

altında kalarak ezilen, zavallı memurun cenazesinde bulunmak zorundayım... ki kendisini siz 

de biliyorsunuz." Raskolnikov sÖzlerine eklediği son cÉmleden do-Jafi sinirlendi, daha da 

Öfkelenerek, sÉrdÉrdÉ sÖzlerini: "Ve bÉtÉn bunlardan bıktım artık, duyuyor musunuz, Ñoktan 

bıktım! Biraz da bu yÉzden hasta oldum..." Kısacası, hastalıkla ilgili sÖzlerinin daha da yersiz 

kaÑtığını dÉşÉnerek bÉsbÉtÉn bağırmaya başladı;" ya sorguya Ñekin beni, ya da bırakın 

gideyim.,. Sorguya Ñekecekseniz, bu ancak usulÉnce olabilir, başka tÉrlÉsÉne izin vermem! 

BÖylece, birlikte yapacağımız bir şey bulunmadığına gÖre, şimdilik hoşÑakalın!" 

"Aman Tanrım! Neler sÖylÉyorsunuz! Ne diye sorguya Ñekeyim sizi..?" Porfiriy PetroviÑ bir 

anda tavrını değiştirmiş, gÉlmesini kesmişti; gıdaklar gibi konuşuyordu: "Rica ederim, 

telaşlanacak bir şey yok..." Yeniden odanın iÑinde volta atmaya başlamıştı, arada bir 

Raskolnikov'un yanma gelerek onu yerine oturtmaya Ñalışıyordu. "Zamanımız var, zamanımız 

var...' Hem bÉtÉn bunlar Önemsiz şeyler! Tam tersine, sonunda buraya gelişinize nasıl 

sevindim, bilemezsiniz! Sizi bir konuk olarak kabul 

407 

ediyorum. Şu lanet gÉlÉşÉme gelince, rica ederim beni bağışlayın Rodion RomanoviÑ. Rodion 

RomanoviÑ? Doğru sÖylÉyorum değil mi adınızı? Sinirli bir adamım ben. Zekice 

nÉktelerinizle beni gÉldÉrdÉnÉz! Bazen bir lastik top gibi hoplaya hoplaya, yarım saat kadar 

gÉldÉğÉm olur. Hastalıktır bende gÉlmek. VÉcut yapımı dÉşÉnerek, bu yÉzden bir gÉn inme 

ineceğinden bile korkuyorum. Otursanıza, ne oluyorsunuz bÖyle! LÉtfen oturun, iki gÖzÉm, 

yoksa bana darıldığınızı dÉşÉneceğim..."

Raskolnikov kaşlarını daha da Öatmış, Çfkeyle susuyor, dinliyor ve onu izliyordu. Sonunda, 

kasketini bırakmadan oturdu. Porfiriy PetroviÖ yine odanın iÖinde koşturarak ve başlangıÖta 

olduğu gibi konuğuyla gÇzgÇze gelmemeye Öalışarak: 

"Size, huyumu anlamanız iÖin kendimle ilgili bir iki şey sÇy-liyeceğim, Rodion Romanovic", 

dedi. "Biliyorsunuz, ben bekärım. àevrem yoktur, kimse beni tanımaz. âstelik işi bitmiş, 

tohuma kaÖmış bir adamım... ve... ve bilmem dikkatinizi Öekti mi Rodion RomanoviÖ, bizde, 

yani Rusya'da, Çzellikle de bizim şu Petersburg'ta, yeni tanışmış ama birbirlerine saygı duyan 

Çrneğin bizim gibi iki aklı başında adam, bir araya geldikleri zaman konuşacak bir şey 

bulamazlar ve koca bir yarım saat birbirlerinden sıkılarak buz gibi Çylece dururlar. Oysa 

herkesin, Çrneğin kadınların, konuşacak konuları vardır... Yine, Çrneğin sosyeteden insanlar 

her zaman konuşacak bir şeyler bulurlar, bizim gibi orta hallilere, yani dÅşÅnen, aydın kişilere 

gelince, nedense hep utanırız, bir tÅrlÅ konuşamayız, oysa c'est de.rigneur* Peki bu niÖin 

bÇyle? Ortak ilgi alanlarımız mı yok, yoksa birbirimizi al-datamayacak kadar dÅrÅst mÅyÅz? 

Bilmiyorum. Siz ne dersiniz? Kasketinizi bıraksanıza, hemen kalkıp gidecek gibi bir haliniz 

var... Bakarken bile rahatsız oluyor insan... Oysa ben sizinle olmaktan Öok sevinÖliyim." 

Raskolnikov şapkasını masanın Åzerine koydu. Yine Çyle kasları Öatık, suskun, ciddi, Porfiriy 

PetroviÖ'in gevezeliklerini dinliyordu. 'Amacı ne bu adamın? Yoksa dikkatimi 

gevezeliklerinin Åzerine mi Öekmek istiyor?' 

Porfiriy PetroviÖ ara vermeden sÅrdÅrÅyordu sÇzlerini: 

(Aslında da Fransızca)."Bu bir zorunluluktur" anlamında (àev.) 

408 

"Size kahve sunamayacağım, ÖÅnkÅ yeri değil! Ama insan hoşÖa zaman geÖirmek iÖin bir 

dostuna bir beş dakikasını da veremezse olur mu? Ama memurluk bÇyledir iste, bilirsiniz... 

Sonra, bu ileri geri dolaşmalarım da kızdırmasın lÅtfen sizi... Beni bağışlayın azizim, sizi 

gÅcendirmekten korkuyorum, ama bu dolaşmalar benim iÖin bir zorunluluk... SÅrekli 

oturduğum iÖin, beş dakikalık bÇyle bir gezinti bana bÅyÅk zevk veriyor... Hemoroidim var 

da... Jimnastikle geÖirmek istiyorum hep... Anlattıklarına gÇre devlet mÅşavirleri, eylemli 

devlet mÅşavirleri ve hatta gizli mÅşavirler bÅyÅk bir keyifle ip atlıyorlarmıs dairelerinde... 

YÅzyılımızda bu bile nasıl bir bilim halini almış, gÇrÅyor musunuz..! Bu işler bÇyledir iste... 

Buradaki zorunluluklarımıza, bÅtÅn, o sorgulara ve Çteki formalitelere gelince... Demin siz de 

bÇyle bir sorgu sÇzÅ etmiştiniz... Bilir misiniz, azizim Rodion Romanovic, bu sorgular, 

sorguya Öekilenden Öok, sorguya Öekenin aklını karıştırır..? Demin siz de son derece yerinde 

olarak ve zekice bu konuya işaret buyurmuştunuz (Raskolnikov bu konuda hiÖ de bir şey 

sÇylememişti). Evet, aklınız karışır! İnanın aklınız karma karışık olur! Trampet sesi gibi 

sanki, hep aynı şey, hep aynı şey! Bakalım, simdi reform yapıyoruz... HiÖ değilse adlarımız 

değişecek... Hah-hah-haL Bizim kullandığımız yÇntemlere gelince... sizin o Öok zekice 

deyiminizi kullanıyorum doğrusu bu konuda size katılırım... Ama, sorarım size, mujikler de 

iÖinde olmak Åzere, hangi sanık bilmez bu yÇntemi? Yani, sÇze yine sizin deyiminizle: 

dolambaÖlı yollardan girildiğini, 'sonra birden en amansız, en tehlikeli sorularla kendisinin 

serseme Öevrileceğini hangi sanık bilmez? Hah-hah-ha! Yine sizin deyiminizi kullandım! 

Hah-hah-ha! Buradaki resmi odamdan sÇz edişimin gerÖekten sizi şaşırtmak iÖin mi olduğunu 

sandınız? Hah-ha! àok sakacısınız. HiÖ Çyle şey yaparmı-yım! Laf lafı aÖıyor, dÅşÅnce 

dÅşÅnceyi kovalıyor, bir de aklıma geldi, demin usulden sÇz etmiştiniz siz, hani, usulÅne 

uygun sorgulamadan... Nedir ki usul dediğiniz! Pek Öok durum iÖin usul saÖmalıktan başka bir 

şey değildir. İnsan bazen usul dışı, dostÖa konuşur ve bu Öok daha yararlı olur. Bu bÇyle diye 

usul kaybolmaz, hiÖ merak etmeyin. Hem isin ÇzÅne bakacak olur- 

409 

sak, nedir ki şu usul dediğimiz şey? Bir sorgu yargıcının eli kolu usulle bağlanmamalıdır. 

Sorgu yargıcının yaptığı iş bir tÅr sanattır, ÇzgÅr bir sanat, ya da bunun gibi bir şey... Hahhah-ha!... 

" .

Porfiriy PetroviÖ bir an soluk almak iÖin durdu. Üylesine aralıksız konuşuyordu ki, bazen 

anlamsız birtakım şeyler, bazen gizemli bir kaÖ cÅmle sÇylÅyor, durmadan konuşuyordu. 

Odadaki dolaşmaları nerdeyse koşturmaya dÇnÅşmÅştÅ; tombul, yağlı bacakları hızla hareket 

ediyordu, gÇzleri hep yerdeydi; sağ kolunu arkasına atmış, sol koluyla aralıksız birtakım 

hareketler yapıyordu; kolunun hareketleriyle sÇzleri arasında şaşırtıcı bir uyumsuzluk vardı. 

Raskolnikov birden, odada dolaşırken iki kez kapının orda duraklar gibi olduğunu ve iÖeriye 

kulak kabarttığını farketti... 'Yoksa beklediği bir şey mi var?' 

"Siz gerÖekten de haklısınız..." yeniden sÇze başlamıştı. Porfiriy PetroviÖ, neşeli, saf, temiz 

bakışlarla bakıyordu Raskolni-kov'a (Raskolnikov bir an bu bakışlardan dehşetli irkildi, ama 

hemen kendini toparladı). "Evet, şu bizim hukuk usulleriyle alay etmekte Öok haklısınız, hahhah-ha! 

Psikolojik derinlikleri bÅyÅk usullerimiz! Hepsi değil ama bazıları gerÖekten Öok 

gÅlÅnÖtÅr, dahası tam bir katılıkla izlendikleri zaman bÅsbÅtÅn, yararsızdırlar. Evet... yine 

usulden sÇz edeceğim diyelim, bana verilmiş bir iş var ve ben filan ya da falan adamın suÖlu 

olduğunu biliyorum, ya da daha doğrusu suÖlu olduğundan kuşkulanıyorum... Siz hukuk 

Çğrenimi yapıyorsunuz değil mi Rodion RomanoviÖ?" 

"Yapıyordum..." 

"Üyleyse size ilerde işinize yarayabilecek bir Çrnek vereyim... Sakın size ders vermek 

cesaretinde bulunduğumu dÅşÅnmeyin: suÖlar Åzerine makaleler yayımlamış biri iÖin bÇyle 

bir şeye cesaret edemem! Size gerÖek bir olaydan Çrnek verme cesaretinde bulunacağım. 

Diyelim falanca ya da filanca kişi bana gÇre katildir. Elimde kanıtlar bile olsa bu adamı 

zamanından Ünce rahatsız etmenin bir anlamı var mı? Üte yandan bir başkasını hemen 

yakalatmak zorundayımdır... Ama falanca kişi bambaşka bir yaratılıştadır, Çyleyse ben de 

bırakırım, elini kolunu sallaya sallaya 

dolaşsın kentte... Hah-hah-hä! Hayır, gÇrÅyorum ki tam anlamadınız beni; Çyleyse size 

biraz daha aÖayım konuyu: eğer ben bu adamı zamanından Çnce yakalar ve iÖeri atarsam, 

bununla ona manevi bir destek sağlamış olurum, hah-hah-ha! Bakın, gÅlÅyorsunuz! (Oysa 

Raskolnikov gÅlmediği gibi, dudaklarını sıkmış, alev alev yanan gÇzlerim Porfiriy PetroviÖ'e 

dikmişti). Ama bir başkasına, başka tÅrlÅ yaklaşırım, ÖÅnkÅ insanlar binbir tÅrlÅdÅr ve herbiri 

iÖin Çzel bir uygulama geliştirmek gerekir. Simdi siz bana, peki delilleriniz? diyeceksiniz. 

Evet, varsayalım ki, elimizde delil de var. Ama, azizim, delil denilen şey, Öoğunlukla Öift 

ağızlı usturaya benzer.' Bense yalnızca bir sorgu yargıcıyım, yani zayıf bir insanım: 

soruşturmanın sonucunu matematik bir kesinlikle gÇrmek isterim. Bulacağım deliller, iki kere 

iki dÇrt eder gibi, kesin olmalı! ApaÖık ve tartışılmaz şeyler olmalı! Diyelim ki onu 

zamanından Çnce yakalayıp iÖeri attım -katilin o olduğuna kesinlikle inanıyor olmama karşın,bÇyle 

bir davranışla, onun kendi kendini ele vermesini Çnlemiş olmaz mıyım? Neden mi? 

àÅnkÅ yakalayıp iÖeri atmakla onu belirli bir durum iÖine sokmuş olurum, yani ona manevi 

bir belirlilik sağlamış olurum. BÇylece rahatlar ve benden uzaklaşarak kendi kabuğuna Öekilir. 

Sonunda da bir tutuklu olduğunu anlar. Anlattıklarına gÇre, Sivastopol'da, Alman 

Öatışmalarından hemen sonra, bazı akıllı kişiler, dÅşmanın aÖıktan saldırıya geÖeceğinden ve 

kentin Öabucak dÅşeceğinden korkuyorlarmış.* Oysa dÅşmanın usulÅne uygun bir kuşatma 

yolunu seÖtiğini ve ilk sıra kuşatma hendeklerini kazmaya başladığını gÇrÅnce sevinmişler; 

kentin usulÅnce bir kuşatmayla alınması demek, bu işin bir iki ay daha uzaması demekmiş 

ÖÅnkÅ. Yine gÅlÅyorsunuz, yine inanmıyorsunuz bana! Aslında, siz de haklısınız. Evet evet, 

haklısınız! Bunlar Çzel birtakım olaylar. Size katılıyorum. Ama burada, aziz Rodion 

RomanoviÖ, canım kardeşim, bir noktayı gÇzden uzak tutmamak gerek, bÅtÅn yazıldığı 

biÖimde kendilerinden kaynaklandığı genel olaylar, zaten yoktur. àÅnkÅ her olay, hiÖ değilse 

her cinayet, işlenir işlenmez, tÅmÅyle Çzel 

1854-1855 Kırım Savaşı'ndart sÇz edilmektedir (àev.) 

411

ir olay halini alır. Hatta bazen, kendinden Öncekilere hiÑ benzemeyen, Ñok Özel olaylar halini 

alırlar. Bu arada Ñok komik olaylar da olur. Diyelim, ben adamı tutuklamıyor ve serbest 

bırakıyorum: kendisini hiÑ mi hiÑ rahatsız etmiyorum. Ama bir koşulla adanı gece gÉndÉz her 

saat, her dakika, kendisini izlediğimi, her şeyi bildiğimi bilecek, ya da bundan kuşkulanacak... 

BÖylesine bir kuşku ve korku altında yasamaya dayanamayacağına yemin ederim: ÖnÉnde 

sonunda kendiliğinden gelecek ve hatta bana iki kere iki dÖrt eder gibi matematik kesinlikte 

deliller sağlayacak birtakım davranışlarda bulunacaktır. Eh, gÉzel olan da bu değil mi? Kara 

cahil bir mujiğin de, Ñağdaş, aydın, hatta kimi alanlarda basarılar kazanmış bir .insanın da 

basına gelebilir bu. ÜÉnkÉ, bir tane kardeşim benim, insanların hangi alanlarda başarılı 

olduklarını bilmek Ñok Önemli bir şeydir. Hele sinirler? Siz sinirleri tÉmden unutmuşa 

benziyorsunuz? Bu sıralar sinirler pek zayıf, sinirler Ñok yıpranmış durumda!.. Hele Öfke? 

Nasıl Öfkelidir suÑlular biliyor musunuz? Bazen bÉtÉn bu işlerin kaynağı bunlardır! Benim 

adamım elini kolunu sallaya sallaya kentte dolaşıyorsa, ben bundan ne diye rahatsız olayım? 

Varsın dolaşsın! Ben nasıl olsa onun benim bir kurbancığım olduğunu, benden bir yere 

kaÑamayacağını biliyorum ya..! Nereye kaÑabilir ki zaten? Hah-hah-ha! Yurt dışına mı? Bir 

Polonyalı kaÑabilir, ama o asla! Kaldı ki, kendisini her an izliyorum, her tÉrlÉ Önlemi almış 

durumdayım... Rusya'nın iÑerlerine mi kaÑar diyorsunuz? Ama orada da mujiklerimiz var, şu 

gerÑek Ruslar! Hem gÉnÉmÉz aydını, Rusya iÑlerindeki mujikler gibi yabancılar arasında 

yasamaktansa, hapiste yatmayı yeğ tutar, hah~hah-ha! Neyse, bunların hepsi saÑma ve 

konumuz dışında, kalan şeyler! Hem, kaÑmak ne demek? BiÑimsel bir şey değil midir 

kaÑmak? Önemli olan, onun yalnızca gidecek yeri olmadığı iÑin kaÑmayışı değil, psikolojik 

bakımdan kaÑamayacağıdır, hah-hah-ha! Ne gÉzel dile getirdim ama, Öyle değil mi! KaÑacak 

yeri olsa bile doğa yasası gereği benden kaÑamaz o! Yanan mumların Ñevresindeki 

pervaneleri gÖrmÉssÉnÉzdÉr..! İste o da, tıpkı pervaneler gibi Ñevremde dÖnÉp duracak, 

sonunda bir gÉn ÖzgÉrlÉk kendisi iÑin tatlı bir şey olmaktan Ñıkacak, şaşıracak, 

sersemleyecek, ağa 

412 

dÉşmÉş balık gibi ÖlÉmcÉl korkular duyacaktır. ästÉne ÉstlÉk: matematik kesinlikteki su iki 

kere ikilik delilleri de kendisi hazırlayacaktır bana... Yeter ki ona uzunca bir sÉre vermiş 

olayım... Dairelerini daralta daralta Ñevremde dÖnÉp duracak, sonunda da hop! ağzıma 

dÉşecek! Tabii ben de kendisini yutuvereceğim! Ah bu Öyle hoş bir şeydir ki, hah-hah-ha! 

İnanmıyor musunuz?" 

Raskolnikov karşılık vermedi. YÉzÉ bembeyazdı. Aynı gergin bakışlarla Porfiriy'e bakıyordu. 

"Ders, doğrusu harikaydı!" diye dÉşÉndÉ soğuk soğuk Ér-pererek. "Bu artık, dÉnkÉ gibi 

fareyle oynayan kedi de değil! Bana saÑma sapan bir gÉÑ gÖsterisinde bulunduğunu da 

sanmıyorum: bÖyle bir şey yapmayacak kadar zeki bir adam ÑÉnkÉ. Başka bir amacı var, ama 

ne? Yok, kardeş, bÉtÉn bunlar saÑma! Kurnazlık ediyor, beni korkutmak istiyorsun! Elinde bir 

tek delil yok! DÉn gÖrdÉğÉm adam da yok! Yalnızca beni şaşırtmak istiyorsun! Beni 

sinirlendirmek ve bundan yararlanmak iÑin yalan ÉstÉne yalan kıvırıyorsun! SÖkmez bunlar, 

'sÖkmez! Evet, belki bir hazırlığın var, ama yalan sÖylÉyorsun, sÖkmez bana bunlar, hem 

hazırlığının ne olduğunu da gÖreceğiz...." 

KorkunÑ ve belirsiz bir felakete hazırlanarak bÉtÉn gÉcÉyle kendini toparladı. Bazen, birden 

Ézerine atılıp Porfiriy'i boğmak isteği duyuyordu. Buraya gelirken de bÖylesi duygulara 

kapıla-bileceğihi dÉşÉnmÉş ve korkmuştu. Dudaklarının kuruduğunu, yÉreğinin hızla 

Ñarptığını duydu. Ama susmak ve zamanı gelmeden konuşmamak kararındaydı. İÑinde 

bulunduğu durum karsısında izlenecek en iyi yolun bu olduğunu anlıyordu. ÜÉnkÉ bÖylece 

kendisi ağzından bir şey kaÑırmadığı gibi, sususuyla dÉşmanını sinirlendirecek, bÖylece de 

belki onun ağzından bir şeyler kaÑırmasını sağlayacaktı. HiÑ değilse o bÖyle olacağını 

umuyordu.

GittikÖe neşesi artan, sevincinden kesik kesik kahkahalar atan Porfiriy, odanın iÖinde yeniden 

Hırlamaya başlayarak. 

"Hayır" dedi, "gÇrÅyorum ki bana inanmıyor, saka yaptığımı sanıyorsunuz. Aslında 

haklısınız, Tanrı Çyle bir yÅz, Çyle bir vÅcut vermiş ki bana, başkalarında yalnızca gÅlÅnÖ 

birtakım 

413 

dÅşÅnceler uyandırıyorum. Buffon* gibi bir şeyim sizin anlıya-cağımz. Benim gibi yaşlı bir 

adamın kusuruna bakmayın, azizim Rodion RomanoviÖ, ama size bir kez daha tekrarlıyorum 

daha genÖsiniz, daha ilk genÖliğinizi yaşıyorsunuz, bu bakımdan da bÅtÅn genÖler gibi insan 

aklına her şeyden Öok değer veriyorsunuz. Zekänın kıvrak inceliği, aklın soyut, yasamdan 

uzak verileri gÇzlerinizi kamaştırıyor! Askerlik konularından sÇz etmek ne derece yetkim 

iÖindedir bilmem ama, bu durum tıpkısı tıpkısına ' eski Avusturya Hofkricgsrath'ına 

benziyor: käğıt Åzerinde Na-polyon'u yenmiş, tutsak etmişlerdi; ama onlar Öalışma odalarında 

bu ince, birbirinden zekice hesaplarla uğraşırlarken, komutanları general Mack ordusuyla 

birlikte Napolyon'a teslim oluyordu, hah-hah-ha! GÇrÅyorum, gÇrÅyorum, azizim Rodion 

RomanoviÖ,' sivil bir adam olmama karşın, boyuna savaş tarihinden Çrnekler vermeme 

gÅlÅyorsunuz... Ne yaparsınız, bu da benim zayıflığım işte... Askerliği severim: askeri 

bÅltenleri okumaya bayılırım... Mesleğimi Öok, ama Öok yanlış seÖmişim. Asker 

olmalıymısım ben. Evet, belki bir Napolyon olamazdım, ama herhalde bir binbaşı olurdum, 

hah-hah-ha! Neyse, şimdi de size, aziz dostum, şu Çzel olaya ilişkin bÅtÅn gerÖeği 

ayrıntılarıyla aÖıklayayım: realite ve doğa, muhterem efendim benim, Öok Çnemli şeylerdir: o 

kadar ki, bazen en ince hesapları bile altÅst ederler! Siz bu ihtiyarın sÇzlerini kulak ardı 

etmeyin. Rodion RomanoviÖ (Ancak otuzbesinde bulunmasına rağmen Porfiriy PetroviÖ 

bunları sÇylerken sanki gerÖekten de yaşlanıvermişti: sesi bile değişmiş, kamburu Öıkmış, iki 

bÅklÅm olmuştu) Öok ciddi konuşuyorum... Sonra ben acık yÅrekli bir insanım... Ne dersiniz, 

sizce de Çyle miyim? Sanırını, aÖık yÅrekliyim: baksanıza, hiÖbir karşılık beklemeden size 

neler anlatıyorum... Hah-hah-ha! Neyse, devam edelim; bence zekä olağanÅstÅ bir şeydir; 

doğanın sÅsÅ, hayatın avuntusudur; bu arada, hep olduğu gibi, kendim hayallerine kaptırmış 

zavallı bir sorgu yargıcına, şaşırtıcı hÅnerleriyle iÖinden Öıkamayacağı birtakım 

hokkabazlıklar da yapabilir; ÖÅnkÅ ÇnÅnde sonunda sorgu yargıcı da bir insandır! Ama işte bu 

noktada doğa sorgu yargıcına el uzatıverir! Bu * (Aslında da Fransızca-Bouifon): Soytarı 

(àev.) 414 

arada (dÅn sizin Öok zekice ve kurnazca belirttiğiniz gibi), 'ÇnÅne Öıkan bÅtÅn engelleri 

aşmakta olan' kendi zekäsına vurgun genÖlik ise bunu aklına bile getirmez. Diyelim şu bizim 

Çzel olaydaki sanık, İncognito, yalan sÇylemektedir, hem de kusursuz, mÅkemmel bir yalan; 

kendisini zafer kazanmış saymakta, zekäsının meyvelerini toplamaya hazırlanmaktadır, değil 

mi? Ne gezer! En olmayacak yerde, bu işin en skandal sayılacağı yerde pat diye dÅşer bayılır. 

Evet, hastalıktan, sık sık gÇrÅldÅğÅ gibi odaların boğucu havasından olabilir bayılması, ama 

olsun, bu kurt dÅşer karşı tarafın iÖine! Evet, benzersiz bir biÖimde yalan sÇyleyebilmektedir, 

ama doğasının kendisine neler edebileceğini hiÖ bilememiştir. İşin canalıcı noktası buradadır 

işte! Bir başka kez, zekäsının kıvraklığına kapılıp, kendisinden kuşkulanan adamla alay 

etmeye kalkışır... Oynadığı rol gereğiymiş gibi, bile bile yapıyormuş gibi, yÅzÅ sapsarı kesilir, 

ama bu kadarı biraz fazla doğal kaÖar, gerÖeğe fazla uygundur yÅzÅnÅn renginin gitmesi... 

Alın size mide bulandırıcı ikinci bir şey daha! Evet, gerÖi bu birinci karşılaşmada onu 

aldatmıştır, ama bÅtÅn gece dÅşÅnÅr durur, acaba ufacık da olsa yanlış bir şey yaptım mı 

diye... Bu her adımda bÇyledir! Dahası da var: kendiliğinden Çne Öıkar, gerekli gereksiz, her 

şeye burnunu sokmaya başlar, susul-ması gereken yerlerde gevezelik eder, kinayeli kinayeli 

konuşur, hah-hah-ha! Gelir ve kendisinin neden tutuklanmadığını sorar, hah-hah-ha! Bu, en 

zeki insanların, psikologların, edebiyatÖıların başına da gelebilen bir durumdur! İnsanın 

doğası, insanın aynasıdır, hem de ne ayna! GeÖ karşısına, kendini hayran hayran seyret!

Rodion RomanoviÑ, ama siz niÑin bÖyle sapsarı kesildiniz? Yoksa odanın havası mi boğucu? 

Pencereyi aÑayım mı?" Raskolnikov birden bir kahkaha atarak: "O, rica ederim rahatsız 

olmayın", dedi, "rica ederim!" Porfiriy onun tam karşısında duruyor, bekliyordu; birden o da 

bir kahkaha attı, Raskolnikov kanepeden kalktı, tÉmÉyle sihirden olan kahkahasını birden 

kesti ve ayakta gÉÑlÉkle duruyor olmasına karşın, yÉksek sesle ve tane tane: 

"Porfiriy PetroviÑ!" dedi. "Kocakarıyla kız kardeşi Lizave-ta'nın ÖlÉmlerinden aÑıkÑa beni 

suÑladığınızı gÖrÉyorum. Kendi 

415 

payıma, bÉtÉn bunlardan artık fazlasıyla bıktığımı aÑıklıyorum size. Hakkımda yasal bir 

kovuşturma yapma yetkisine sahipseniz, yapın; tutuklama hakkına sahipseniz, tutuklayın. 

Ama gÖzÉmÉn iÑine baka baka alay etmenize, bana acı Ñektirmenize izin veremem." 

• . 

Birden dudakları titredi, gÖzleri delice bir ışıkla tutuştu, o ana kadar tuttuğu sesi Ñınlamaya 

başladı. Olanca gÉcÉyle masaya bir yumruk indirerek: 

"İzin veremem!" diye bağırdı. "Anlıyor musunuz, Porfiriy PetroviÑ? İzin veremem!" 

Porfiriy PetroviÑ bÉyÉk bir korku iÑinde: 

"Aman Tanrım, yine ne oluyor!" diye bağırdı. "Rodion Ro-manoviÑ, anam babam, neyiniz 

var, neyiniz var kardeşim?" 

"İzin veremem!" diye bağırdı Raskolnikov bir daha, 

Porfiriy PetroviÑ yÉzÉnÉ Raskolnikov'un yÉzÉne yaklaştırarak, korku iÑinde: 

"Daha yavaş, iki gÖzÉm!" dedi. "Şimdi duyup gelecekler! O zaman onlara ne deriz, 

dÉşÉnsenize! " 

Raskolnikov bir makine gibi: 

"İzin veremem! İzin veremem!" diye tekrarladı, ama bu kez onun da sesi fısıltı halinde 

Ñıkmıştı. 

Porfiriy Ñabucak koşup pencereyi aÑtı. 

"Hele biraz temiz hava alın! Sonra bir yudum da su iÑmeniz gerek, yine bir nÖbet 

geÑiriyorsunuz!" Tam su sÖylemek iÑin kapıya atılmıştı ki, kÖşede su dolu bir sÉrahi gÖrdÉ. 

SÉrahiyi kapıp Raskolnikov'un yanına koştu. 

"İÑin, iki gÖzÉm", diye fısıldadı. "Belki iyi gelir..." Porfiriy'nin korkusu ve ilgisi o kadar 

doğaldı ki, Raskolnikov sustu ve dik dik ona bakmaya başladı. Suyu da iÑmemişti. 

"Rodion RomanoviÑ! İki gÖzÉm! BÖyle devam ederseniz, inanın bana, aklınızı oynatırsınız! 

İÑsenize... Bir yudumcuk hiÑ değilse!.." 

Bardağı zorla Raskolnikov'un eline tutuşturmaya Ñalıştı. Raskolnikov bir makine davranışıyla 

bardağı aldı, dudaklarına gÖtÉrdÉ, ama birden kendine geldi, bardağı tiksintiyle masanın 

Ézerine bıraktı. 

416 

Porfiriy PetroviÑ dostÑa bir ÉzÉntÉyle, ama hâlâ şaşkın: 

"Bir nÖbetÑik geÑirdiniz", dedi. Konuşması yine tavuk gıdaklaması gibiydi. "Eski hastalığınız 

depreşecek bÖyle giderseniz... Aman Tanrım! Kendinizi hiÑ ama hiÑ korumuyorsunuz! DÉn 

de Dmitriy ProkofiÑ gelmişti bana... Evet kabul ediyorum, Ñok kÖtÉ, alaycı bir huyum var... 

Ama herkes de bundan ne sonuÑlar Ñıkarıyor!.. Aman Tanrım! DÉn, sizden sonra geldi, oturup 

yemek yedik: anlattı, anlattı, ben yalnızca ellerimi aÑtım, dÉşÉndÉm ki... Ah, Tanrım! Yoksa 

siz mi gÖndermiştiniz onu? Otursanıza iki gÖzÉm, oturun Allah aşkına!" 

"Hayır, ben gÖndermedim!" dedi Raskolnikov sert bir sesle. "Ama size geldiğini ye niÑin 

geldiğini biliyordum." 

"Biliyor muydunuz?" 

"Biliyordum. Ama ne olmuş biliyorsam?" 

"Ne mi olmuş? Rodion RomanoviÑ, iki gÖzÉm, ben sizin yalnızca birtakım kahramanlıklarınız 

değil, sizinle ilgili her şeyi biliyorum! Akşam vakti, ortalık karardıktan sonra nasıl daire

kiralamaya gittiğinizi, kapının Öıngırağını nasıl Öaldığınızı, yerdeki kanları sorarak kapıcıyla 

oradaki işÖileri nasıl şaşırttığınızı... O sırada iÖinde bulunduğunuz ruh halini de Öok iyi 

anlıyorum... ama yemin ederim, bÇyle giderseniz, aklınızı kaÖıracaksınız. Ünce talihinizden, 

sonra karakoldakilerden gÇrdÅğÅnÅz aşağılamalar iÖinizde soylu bir Çfke dalgasının kabarıp 

taşmasına yol aÖtı; bu nedenle herkese bildiği her şeyi hemen sÇyletebilmek iÖin oraya buraya 

koşturup duruyorsunuz, ÖÅnkÅ bÅtÅn bu aptalca şeylerden, bu kuşkulardan bıkıp usandınız 

artık, Çyle değil mi? Doğru kestirmiş miyim iÖinde bulunduğunuz ruh halini? Ama bÇyle 

yapmakla yalnız kendinizin değil, benim zavallı Ra-zumihin'imin de başını dÇndÅrÅyorsunuz. 

àÅnkÅ siz de bilirsiniz ki, bÇylesi işler iÖin o, Öok iyi bir Öocuktur. Siz hasta bir insansınız, o 

ise erdemli bir insan. Onun erdemliliği, sizin bu hastalığınızın kolayca ona da bulaşmasına 

neden olabilir. Hele biraz yatısın, iki gÇzÅm, size bunların hepsini anlatacağım... Otursa-nıza, 

iki gÇzÅm. Allah aşkına oturun! Oturun ve dinlenin lÅtfen, yÅzÅnÅzde renk diye bir şey 

kalmamış, otursanıza..!" 

417 

Raskolnikov oturdu. BÅtÅn vÅcudunu bir ateş basmıştı. Korku iÖinde olan ve kendisine dostÖa 

bir yakınlık gÇsteren Porfiriy PetroviÖ'! derin bir şaşkınlık ve gerilim iÖinde dinliyordu. Ona 

inanmak iÖin tuhaf bir eğilim duymasına karsın, sÇylediği bir tek sÇze bile inanmıyordu. 

Porfiriy'nin kocakarının dairesiyle ilgili .sÇzleri kendisini mÅthiş şaşırtmıştı. 'Nasıl bilebilir bu 

daire isini? diye dÅşÅndÅ iÖinden, Åstelik bunu bildiğini bana da sÇylÅyor!' 

"Adalet hizmetinde Öalıştığım yıllar iÖinde, buna benzer, yine hastalıklı, psikolojik bir olaya 

daha tanık olmuştum", diye yeniden sÇze başladı Porfiriy PetroviÖ, Öabuk Öabuk konuşuyordu. 

"Adamın birisi yine bÇyle kendisine cinayet iftirasında bulunmuştu. Hem de nasıl bir iftira: 

koca bir hayali olay yaratmış, kanıtlar ileri sÅrmÅş, nedenler sıralamış, bÇylece de herkesin 

aklını karıştırmıştı. İyi ama, neden? BÅtÅnÅyle kasıtsız olarak, bir cinayete bir parÖa da o 

neden olmuştu. Ama yalnızca, bir parÖa... Ve bir cinayete neden olduğunu Çğrenir Çğrenmez 

de, kendini bÅyÅk bir ÅzÅntÅye kaptırdı, hayaller gÇrmeye başladı ve oynattı. Kendini, katilin 

kendisi olduğuna inandırdı! Bereket versin Yargıtay kararı bozdu, adamcağız beraat etti ve 

gÇzetim altına alındı. Af erim su Yargıtay'a doğrusu! Ah, ah! HiÖ olur mu iki gÇzÅm? insan 

bÇyle gece vakitleri gidip kapı Öıngırakları Öalar, kapıcılara birtakım kanları ne yaptıklarını 

sorarsa, sinirleri ne hale gelir? Sayıklamaz da ne yapar bÇyle bir insan! Bu psikolojiyi ben 

meslek hayatımın bana kazandırdığı deneylerle Çğrendim. Bazen kendini pencereden ya da 

Öan kulesinden atmaya kalkanlara rastlanır, bÇylesine bastan Öıkarıcı bir duygu iÖine girerler 

bazen. Sizin su kapının Öıngırağını Öalmanız da bunun gibi bir .şey... Hastalık, Rodion 

RomanoviÖ, hastalık! Hastalığınızı biraz fazla kÅÖÅmsemeye başladınız! İyi bir doktora 

gÇrÅnmenizi salık veririm size. Su sizin şişko da kim oluyor. Sayıklama var sizde! BÅtÅn 

bunları da sayıklama halindeyken yapıyorsunuz!" 

Bir anda Raskolnikov'un Öevresindeki herşey dÇnmeye başladı. 

Su anda da yalan sÇylÅyor olabilir mi? diye geÖirdi kafasından. Hayır, olamaz, olamaz! Ama 

daha Çnce bÇyle bir dÅşÅnceye kapılmasınin kendisini nasıl deliye dÇndÅreceğini hissettiği 

iÖin 

hemen kovdu bu dÅşÅnceyi kafasından, Porfiriy PetroviÖ'in kendisine nasıl bir tuzak 

kurduğunu anlayabilmek iÖin bÅtÅn zekäsını toplamaya Öalışarak: 

"Hayır!" diye bağırdı, "sayıklama halinde değildim ben o zaman, tÅmÅyle aklım basımdaydı! 

Duyuyor musunuz, aklım basımdaydı, diyorum!" 

"Duyuyor ve anlıyorum! Siz dÅn de sayıklamadığınızı sÇylemiş, hatta bu konuda ayak 

diremiştiniz! SÇyleyebileceğiniz her şeyi anlıyorum! Dinleyin beni, Rodion RomanoviÖ, 

benim erdemli dostum, su duruma bir gÇzatalım. Siz gerÖekten, suÖlu olsaydınız, ya da su 

lanet olası ise su ya da bu biÖimde karışmış bulunsaydınız, rica ederim, bÅtÅn o yaptığınızda 

diretir miydiniz? Evet, bÅyÅk bir inatla bu konuda bÇylesine diretir miydiniz? SÇyleyin rica 

ederim, hiÖ bÇyle şey olur mu? Bana kalırsa, tam tersine bir davranış iÖinde olmanız gerekirdi.

Eğer kendinizden bir parÖa kuşkulanıyor olsaydınız, bÅtÅn o-yaptıklarınızı aklınız basınızda 

olarak değil, sayıklama halinde yaptığınızda diretmeniz gerekirdi! Üyle değil mi?" 

Sinsice, şeytani bir şeyler vardı bu soruda. Raskolnikov, Åzerine doğru iyice eğilen 

Porfiriy'den uzaklaşmak iÖin, kanepenin arkalığına doğru geriledi. Konuşmuyor, anlamayan 

gÇzlerle dimdik Porfiriy'e bakıyordu. 

"Ya da alalım şu Razumihin olayını... Kendiliğinden mi geldi dÅn Razumihin bana, yoksa 

sizin kışkırtmanızla mı? Burada sizin yapacağınız şey, Razumihin'in bana kendiliğinden 

geldiğini sÇylemek, onu sizin kışkırttığınızı gizlemektir, değil mi? Ama siz bunu 

gizlemiyorsunuz! Bana gelmesi iÖin Razumihin'i kışktırttı-ğınızda ayak diriyorsunuz." 

Oysa Raskolnikov hiÖ de ayak dirememişti bu konuda. Sırtı soğuk soğuk Årperdi. 

"SÇylediklerinizin hepsi yalan!" dedi, cılız, bir sesle,dudakları hastalıklı bir gÅlÅmsemeyle 

kıvrılmıştı. "Bana yine bÅtÅn oyunlarımı bildiğinizi, vereceğim cevapları Çnceden bildiğinizi 

gÇstermek istiyorsunuz..." sÇylediği sÇzlerin sÇylenmesi gerekli sÇzler olup olmadığından 

kuşkuluydu, sÇzlerini bÅtÅnÅyle 

418 

419 

kontrol edemediğini hissediyordu. "Korkutmak istiyorsunuz beni, ya da dÅpedÅz alay 

ediyorsunuz benimle..." 

Bunları sÇylerken Porfiriy'nin yÅzÅne dimdik bakmaya devam ediyordu, birden gÇzleri 

sınırsız bir Çfkenin kıvılcımlarıyla tutuştu: 

"Yalan sÇylÅyorsunuz!" diye bağırdı. "Siz de Öok iyi bilirsiniz ki bir suÖlunun yapacağı en iyi 

hile, gizlenmeseler de olabilecek şeyleri, olanaklar ÇlÖÅsÅnde gizlememeye Öalışmaktır. Size 

inanmıyorum!" 

"Nasıl da dÇnÅp duruyorsunuz dÅşÅncelerinizden!" diye kıkırdadı Porfiriy. "Vallahi sizinle 

basa Öıkılmaz! Bir monomani yer etmiş kafanıza... Şimdi siz bana inanmıyorsunuz, değil mi? . 

Ama ben diyorum ki, hiÖ değilse dÇrtte birine inanıyorsunuz sÇylediklerimin. Ve size Çyle bir 

şey gÇstereceğim ki, ne diyorsam hepsine inanacaksınız. àÅnkÅ sizi gerÖekten seviyor ve 

iyiliğinizi istiyorum." 

Raskolnikov'Ån dudakları titredi. 

Porfiriy PetroviÖ Raskolnikov'un kolunu dirseğinin biraz ÅstÅnden hafifÖe ve dostÖa bir tavırla 

tutarak: 

"Evet, iyiliğinizi istiyorum", dedi, ve "size kesinlikle şunu sÇyleyeyim ki, hastalığınıza dikkat 

etmelisiniz! Kaldı ki şimdi artık aileniz de .burada onları dÅşÅnmeniz, kendilerine sevecen 

davranmanız gerek. Oysa siz onları korkutup duruyorsunuz!.." 

"Size ne bundan? Hem siz bunu nerden biliyorsunuz? Ve neden ilgileniyorsunuz bu işle? 

Belki de beni izliyorsunuz ve bu sÇzlerinizle de bana bunu anlatmak istiyorsunuz?" 

"İki gÇzÅm! Bunların hepsini, hepsini sizden Çğrendim. Bana da, başkalarına da, 

heyecanlarınız sırasında pek Öok şey sÇylediğinizi unutuyorsunuz. Razumihin'den, Dmitriy 

ProkofiÖ'ten de dÅn epey ilginÖ ayrıntılar Çğrendim. Hayır, sÇzÅmÅ kestiniz, size şunu 

sÇylemek isterim ki, Öok zeki olmanıza rağmen kuruntularınız yÅzÅnden bÅtÅn sağ gÇrÅnÅzÅ 

kaybettiniz! Ürneğin, yine su kapının zilini Öalışınıza dÇnelim: bÇyle değerli bir şeyi, bÇyle 

bir gerÖeği (hem de ne gerÖek!), Åstelik de bir sorgu yargıcı olmama rağmen, size kendi 

ağzımla sÇyledim. Siz bundan hiÖbir şey anlamıyor musunuz? Sizden, bir parÖacık olsun 

420 

kuşkulanıyor olsaydım, bÇyle mi davranırdım? Tam tersine, kuşkularınızı dağıtmam, bu 

gerÖeği bildiğimi sizden gizlemem gerekmez miydi? BÇylece sizi tam ters yÇne sÅrÅkleyip. 

'Evet, sÇyleyin bakalım, gecenin onunda, hatta nerdeyse onbirinde, cinayetin işlendiği evde ne 

işiniz vardı? Kapının Öıngırağını ne diye Öalıp durdunuz? Kanı ne yaptıklarını niÖin sordunuz? 

Kapıcıları neden şaşırttınız ve neden karakola gÇtÅrmeye kalkıştınız?' gibi sorularla, (sizin 

deyiminizle sÇyleyeyim:) sizi serseme Öevirirdim. Sizden bir damlacık kuşkulanıyor

olsaydım, işte bÇyle davranmam gerekirdi. UsulÅne uygun bir biÖimde sizi sorguya Öekmem, 

evinizde arama yapmam, hatta sizi tutuklamam gerekirdi. Demek oluyor ki, sizden 

kuşkulanmıyorum, yoksa başka tÅrlÅ davranırdım! Oysa siz, tekrarlıyorum, sağgÇrÅnÅzÅ 

yitirdiğiniz iÖin, hiÖbir şey gÇrmÅyorsunuz!" 

Raskolnikov'un bÅtÅn vÅcudu titredi, Çyle ki, Porfiriy PetroviÖ bile aÖıkÖa farketti bunu. 

"BÅtÅn sÇyledikleriniz yalan!" diye bağırdı. "Amacınızın ne olduğunu bilmiyorum, ama 

sÇylediklerinizin hepsi yalan! Az Çnce bÅtÅn bunları bambaşka bir anlamda sÇylÅyordunuz, 

yanılıyor olmam olanaksız!.. Siz, yalan sÇylÅyorsunuz!" 

"Ben mi yalan sÇylÅyorum?" dedi Porfiriy, sinirlenmiş gibiydi, ama eski neşesini ve 

alaycılığını koruyordu. Raskolnikov'un kendisiyle ilgili dÅşÅncelerine de hiÖ aldırış etmiyor 

gibiydi. "Ben mi yalan sÇylÅyorum?.. Bir sorgu yargıcı olmama rağmen az Çnce size neler 

sÇyledim? Kendinizi savunabileceğiniz yanları, bÅtÅn psikolojik gerekÖeleri size Öıtlatan ben 

değil miyim? (SÇzÅm ona) hastalık, sayıklama hakarete uğramıştım, melankoli... polisler.!, 

vb. BÅtÅn bunları sÇyleyen ben değil miyim, ha? Hah-hah-ha! GerÖi bÅtÅn bunlar, yeri 

gelmişken sÇyleyivereyim bÅtÅn bu psikolojik savunma yolları, bu bahaneler, hileler... 

tÅmÅyle temelsiz şeylerdir. âstelik de iki yanlıdır bunlar: (SÇzÅm ona) hastalık, sayıklama, 

hayal, rÅya, hatırlamıyorum... peki ama, iki gÇzÅm, bu hastalıklarda, bu sayıklamalarda neden 

hep bÇyle birtakım hayaller, Çzellikle bÇyle birtakım rÅyalar gÇrÅlÅ- . yor da, başkası 

gÇrÅlmÅyor? GÇrÅlebilecek başka hayaller de vardır herhalde, Çyle değil mi? Hah-hah-ha!" 

421 

Raskolnikov gururla ve aşağılayarak bakıyordu ona. 

"Kısacası", diye bağırdı, Porfiriy'i hafifÖe itip ayağa kalkarken, "kısacası bilmek istediğim bir 

tek şey var: beni kuşkularınızdan kesinlikle uzak tutuyor musunuz, tutmuyor musunuz? Evet 

mi, hayır mı sÇyleyin, Porfiriy PetroviÖ, hemen simdi, Öabucak ve aÖıkÖa sÇyleyin bunu!" 

"Sizinle başa Öıkılmaz azizim, doğrusu Öok zor adamsınız", dedi Porfiriy, heyecandan uzak, 

neşeli, kurnazdı. "Daha sizi hiÖ kimse rahatsız etmeye başlamamışken, bunca Öok şeyi Çğrenip 

de ne yapacaksınız? Tıpkı bir Öocuk gibisiniz: su ateşi avucuma koyun! diye tutturmuşsunuz. 

NiÖin bu kadar tedirginsiniz? Neden kendinizi bize hatırlatıp duruyorsunuz? Neden/ha? Hahhah-ha!" 

Raskolnikov Öileden ÖıkmışÖasına: 

"Bir kez daha sÇylÅyorum size", diye bağırdı, "artık dayanamam buna..." 

Porfiriy onun sÇzÅnÅ keserek: 

"Neye dayanamazsınız?" diye sordu. "Belirsizliğe mi?" 

"Benimle alay etmeyin! İstemiyorum!.. Size istemiyorum, diyorum!.. Dayanamıyorum ve 

istemiyorum!.. Duyuyor musunuz! Duyuyor musunuz!" 

Raskolnikov masaya yeniden bir yumruk indirdi. 

"Yavaş olun biraz, yavaş!" diye fısıldadı Porfiriy. "Herkes duyacak! Sizi ciddi olarak 

uyarıyorum kendinizi koruyun. Şaka etmiyorum!" 

Bu kez Porfiriy'nin yÅzÅnde deminki gibi iyi yÅrekli bir kadının korkmuş hali yoktu. Hatta 

tam tersine, bÅtÅn o gizemli, iki anlamlı konuşmaları bir yana bırakmış, sert, dÅpedÅz 

emreden biri olup Öıkmıştı. Ama bu durum yalnızca bir an sÅrdÅ. Ras-kolnikov şaşkına 

dÇnmÅş, mÅthiş bir Çfkeye kapılmıştı; ama şaşılacak şey: dehşetli Çfke iÖinde bulunmasına 

rağmen, Porfiriy'nin yavaş konuşma buyruğuna ikinci kez boyun eğmişti. 

Porfiriy'nin buyruğuna karşı Öıkamayacağını bÅyÅk bir acı ve tiksinti ile anlıyordu 

Raskolnikov, ancak bu durum onu iyice Öileden Öıkarmıştı. Biraz Çnce olduğu gibi fısıltıyla: 

422 

"Bana eziyet etmenize izin vermeyeceğim!" dedi. "Beni tu-tuklaym, Åzerimi arayın tabii 

hepsini usulÅnce yapmak koşu-luyla, ama benimle oynamayın! BÇyle bir şeye kalkışmayın..." 

Porfiriy, dudaklarında az Çnceki sinsi gÅlÅmseme, bÅyÅk bir | zevkle seyrediyordu onu.

"Usulden yana hiÖ kaygılanmayın", dedi. "Sizi buraya cağir-I mam tÅmÅyle Çzel ve dostÖa 

ilişkiler ÖerÖevesindedir!" 

"Sizin dostluğunuzu isteyen kim! TÅkÅreyim sizin dostluğu-lınuza! Anlıyor musunuz! İste 

şapkamı alıyor ve gidiyorum! Ma-I dem beni tutuklamak niyetindesiniz, bakalım simdi ne 

diyeceksiniz?" 

Şapkasını alıp kapıya doğru yÅrÅdÅ. 

RaskolrÅkov'u az Çnce olduğu gibi dirseğinin biraz ÅstÅnden tutarak kapının orda durduran 

Porfiriy: 

"Acaba kÅÖÅk sÅrprizimi gÇrmek istemez miydiniz?" diye kikirdedi. GÇrÅnÅşÅnden gitgide 

neşelendiği ve şakacı bir hal aldığı anlaşılıyordu, Raskolnikov'u iyice Öileden Öıkarmıştı onun 

bu durumu. Birden durup korkuyla Porfiriy'e bakarak: 

"Ne sÅrprizi?" diye sordu. "SÅrpriz de nerden Öıktı?" 

Porfiriy dipteki bÇlmede bulunan kapalı kapıyı gÇstererek: 

"İşte, şurada su kapının arkasında oturuyor kÅÖÅk sÅrprizim, hah-hah-ha! Hatta kaÖmasın diye 

kendisini kilitledim!" 

"Ne 'demek bu? Nerede? Neymiş?.." Raskolnikov kapıya gitti, aÖmak istedi, ama kapı 

kilitliydi. 

"Kilitlidir. İşte anahtarı!" 

GerÖekten de Porfiriy cebinden, bir anahtar Öıkarıp gÇsterdi. 

Kendini daha fazla tutamayan Raskolnikov: 

"Yalan sÇylÅyorsun! Yalan sÇylÅyorsun soytarı herif!" diye uludu ve geri geri kapıya doğru 

Öekilen ama hiÖ de korkmuşa benzemeyen Porfiriy'nin Åzerine atıldı. "Her sevi her şeyi 

anlıyorum! Kendimi elevermem iÖin yalan sÇyleyip beni kızdırıyorsun!" 

"Rodion Romanovic, iki gÇzÅm, bir insan, kendini bundan daha Öok eleveremez ki! 

Baksanıza, Çfkeden nerdeyse kendinizden geÖtiniz! Bağırmayın, yoksa adam Öağırırım!" 

423 

"Yalan sÇylÅyorsun! Bir şey olacağı yok! àağır adamlarını! Hasta olduğumu biliyordun, 

kendimi ele vermem iÖin beni sinirlendirmek, Çfkeden Öılgına Öevirmek istedin, amacın 

buydu! Ama hayır, sen hele elindeki delilleri gÇster bakalım! Her şeyi anlıyorum! Elinde delil 

yok değil mi? Zamyotov'un adi tahminlerinden, beş para etmez kuşkularından başka bir şey 

yok elinde! Huyumu biliyordun, beni Öileden Öıkarmak, sonra da papazlarla, birtakım 

kurullarla beni serseme Öevirmek istiyordun... Onları bekliyorsun, değil mi? Ne bekliyorsun? 

Hani, nerdeler? àa-ğırsana!" 

Porfiriy bir yandan kapıya kulak verirken: 

"Ne kurullarından sÇz ediyorsunuz siz iki gÇzÅm?" dedi. "Adamın dÅşÅndÅğÅ şeye bak! Hem, 

sizin deyiminizle sÇyleyeyim, usulÅne uygun davranış bu mudur? Sizin bu işlerden hiÖ mi hiÖ 

anladığınız yok, iki gÇzÅm..." 

GerÖekten de bu sırada Porfiriy'nin kulak kabarttığı kapının Çtesinden birtakım gÅrÅltÅler 

duyuldu. 

"Geliyorlar işte!" diye bağırdı Raskolnikov. "Adam gÇnderip Öağırttın onları! Şimdi ne 

bekliyordun! Onlara gÅveniyordun... àağır hepsini buraya: kurullarını, tanıklarını, kimi 

istiyorsan Öağır... Hadi! Ben hazırım! Ben hazırım!" 

Ama tam bu sırada, olayların normal akışı aÖısından son derece beklenmedik ve tuhaf bir şey 

oldu; ne Raskolnikov'un, ne Porfiriy PetroviÖ'in tahmin edebileceği bir sonuÖtu bu. 

VI 

Sonraları Raskolnikov'un bu ana ilişkili hatırladıkları şunlar olmuştu: 

Kapının ardında duyulan gÅrÅltÅ, iyice artmış, derken kapı hafifÖe aralanmıştı. Porfiriy 

PetroviÖ Çfkeyle: 

"Ne oluyor orada?" diye bağırdı. "Ben sizi uyarmamış mıydım?.."

Bir an kimseden ses gelmedi, ama kapının ardında birilerinin olduğu ve birini iteleyerek 

kapıdan uzaklaştırmaya Ñalıştıkları anlaşılıyordu. 

Porfiriy PetroviÑ telaşla: 

"Ne oluyor orada?" diye yeniden bağırdı. 

424 

"Tutukluyu getirdiler", diye karşılık verdi dışardan bir ses, "Nikolay'ı." 

Porfiriy PetroviÑ kapıya doğru atılarak: 

"Nikolay'ın ne işi var- burada?" diye bağırdı. "Nikolay falan istemez! Defolun! Bu ne 

dÉzensizlik bÖyle!" 

Yine aynı ses: 

"Ama o kendisi..." diye başladıysa da, devam edemedi. 

Dışarda iki saniye kadar sÉren mÉthiş bir itişip kakışma oldu, sonra biri sanki bir başkasını 

zorla itip uzaklaştırdı, derken Porfiriy PetroviÑ'in odasına yÉzÉ sapsarı bir adam daldı. 

Adamın gÖrÉnÉşÉ Ñok tuhaftı. İleri doğru bakıyor, ama sanki kimseyi gÖrmÉyordu. 

GÖzlerinde kararlılık pırıltısı vardı, ama Öte yandan yÉzÉ, idam sehpasına 

gÖtÉrÉlÉyormuşÑasına sapsarıydı. Bembeyaz dudakları hafifÑe titriyordu. 

GenÑ, işÑi kılıklı, orta boylu, zayıfÑa bir adamdı bu. SaÑları daire biÑiminde kesilmişti. YÉz 

Ñizgileri ince ve sertÑeydi. İtekleyip elinden kurtulduğu adam da hemen onun ardı sıra odaya 

dalmış ve kendisini omuzundan yakalamıştı: bu bir jandarmaydı; ama Nikolay kolunu hızla 

Ñekerek onun elinden bir kez daha kurtuldu. 

Kapıda meraklılar toplanmıştı. Bunlardan kimi kalabalığı yarıp iÑeri girmeye Ñalışıyordu. 

BÉtÉn bunlar bir anda olup bitivermişti. 

Epey şaşırmışa benzeyen Porfiriy PetroviÑ'in bu işe Ñok canı sıkılmıştı. . 

"Defol!" diye bağırdı adama. "Daha zamanı değil! Üağrılana kadar bekle!.. Niye erken 

getirmişler bunu?.." 

Ama Nikolay birden diz ÑÖktÉ. 

"Ne yapıyorsun?" diye bağırdı Porfiriy şaşkınlık iÑinde. 

Nikolay tıkanırcasına, ama yine de gÉr bir sesle: "SuÑluyum!" dedi. "GÉnah işledim! Katilim 

ben!" 

On saniye sÉren bir sessizlik oldu odada: herkes sanki tas kesilmişti. Jandarma bile elini 

Nikolay'dan Ñekmiş ve gerisin geri kapıya doğru uzaklaşarak orada kımıltısız kalmıştı. 

Uğradığı bir anlık şaşkınlıktan sıyrılan Porfiriy PetroviÑ: "Bu da nesi?" diye bağırdı. 

425 

Nikolay bir saniyelik bir suskunluktan sonra: 

"Ben..-, katilim'...".diye tekrarladı. 

"Nasıl..? Sen... sen kimi ÖldÉrdÉn ki?" 

Porfiriy PetroviÑ şaşkına dÖnmÉş gibiydi. 

Nikolay yine bir saniye kadar sustuktan sonra: 

"Alyona İvanovna ile kardeşi Lizaveta İvanovna'yı... ben ÖldÉrdÉm... baltayla..." dedi. 

"GÖzlerim kararmıştı..." diye ekledi ve sustu. Hep Öyle diz ÑÖkmÉş durumdaydı. 

Porfiriy PetroviÑ birkaÑ saniyelik bir duraklamadan sonra birden atıldı, kapıda biriken ve 

kendilerini henÉz Ñağırmadığı tanıklara gitmeleri iÑin eliyle işaret etti. Herkes bir anda gÖzden 

kayboldu, kapı kapandı. Sonra kÖsede duran ve yabanıl bakışlarla Nikolay'ı sÉzen 

Raskolnikov'a baktı, ona doğru bir adım. attı, ama birden durakladı: gÖzleri bir Nikolay'a bir 

Raskolnikov'a gidip geliyordu. Sonunda sanki ÑekiliyormuşÑasına Nikolay'a doğru yÉrÉdÉ. 

"Sana gÖz kararmalarını soran mı oldu ki koşup geldin?" diye bağırdı. "Ben daha sana 

gÖzÉnÉn kararıp kararmadığım sormadım... SÖyle bakalım; sen mi ÖldÉrdÉn?" 

"Evet, katil benim... itiraf ediyorum..." 

"E-eh! Neyle ÖldÉrdÉn peki?" 

"Baltayla. ànceden sağlamıştım."

"Eh, acele ediyor! Tek başına mı?" 

Nikolay-soruyu anlamamıştı. 

"Tek basına mı ÇldÅrdÅn?" 

"Evet, tek basıma. Mitka'nın hiÖbir sucu yok, Mitka'nın bu isle hiÖbir ilgisi yok." 

"Mitka'ya acele etme bakalım! E-eh!.. Madem Çyle, nasıl... merdivenlerden nasıl Çyle koşarak 

iniyordun? Kapıcılar ikinizi birden gÇrmÅşler?" 

Nikolay Çnceden hazırlanmış gibi Öabuk Öabuk: r 

"Ben o zaman mahsus Çyle yaptım..." dedi. "Mitka'yia birlikte koşuyormuş gibi yaptım..." 

Porfiriy Çfkeyle: 

"Tahmin ettiğim gibi!" diye bağırdı. Sonra kendi kendine konuşuyormuş gibi: "Kendi ağzı 

değil bu ağız..." diye mırıldandı. 

Bu sırada birden gÇzÅ Raskolnikov'a ilişti. 

Nikolay'a. kendisim Çylesine kaptırmıştı ki, bir an Raskolni-kov'un varlığım unutmuştu. 

Utanarak Raskolnikov'a atıldı ve: 

"Rodion RomanoviÖ, iki gÇzÅm!" dedi. "Bağışlayın... BÇyle olmaz..; Siz lÅtfen...Yani sizinle 

bir isimiz kalmadı burada artık... Doğrusu bende... Neyse, sÅrprizi gÇrÅyor musunuz!.. 

LÅtfen!.." 

Raskolnikov'un koluna girip, kapıya doğru gÇtÅrdÅ. 

Olup bitenlerden pek birşey anlamayan, ama yine de yÅreklenen Raskolnikov: 

"Galiba bunu beklemiyordunuz?" dedi. 

"Evet, ama... iki gÇzÅm, siz de beklemiyordunuz. Bakın, eliniz nasıl da titriyor, hah-hah-ha!" 

"Siz de titriyorsunuz, Porfiriy PetroviÖ:" 

"Evet, titriyorum; doğrusu hiÖ beklemiyordum..." 

Kapının ÇnÅnde duruyorlardı. Porfiriy, Raskolnikov'un bir an Çnce gitmesi iÖin 

sabırsızlanıyordu. 


"Su kÅÖÅk sÅrprizinizi gÇstermeyecek misiniz?" dedi. 

"Dişleri takırdarken sÇylediği şeye bakın hele şunun! Hah-hah-ha! àok şakacısınız! Neyse, 

yine gÇrÅşÅrÅz!" 

"Bana kalırsa, elveda!" 

Porfiriy PetroviÖ Öarpık bir gÅlÅmsemeyle: 

"Tanrı nasıl isterse Çyle olur!" dedi. 

Raskolnikov bÅrodan geÖerken pek Öok kişinin kendisine dikkatle baktığım farketti. Bekleme 

odasındaki kalabalık arasında, o gece kendileriyle karakola gitmeyi Çnerdiği o evin iki 

kapıcısını da gÇrdÅ; durmuş bir şey bekliyorlardı. Tam merdivenlere Öıktığı sırada, birden 

arkasından Porfiriy PetroviÖ'in sesini duydu. DÇnÅp baktı; Porfiriy soluk soluğa ardından 

koşmaktaydı. 

"Son bir sÇz daha Rodion RomanoviÖ! HiÖ kuskusuz her şey Tanrı'nın istediği gibi olacak, 

ama yine de, usulen size bir şeyler sormam gerekecek... Bu nedenle, yine gÇrÅşeceğiz!." • 

Porfiriy gÅlÅmseyerek durdu, sonra: 

"Evet..." diye ekledi. 

426 

427 

. Sanki bir şeyler daha sÇyleyecek gibiydi, ama sÇyleyememişti. 

Ünlenemez bir nezaket gÇsterisinde bulunacak kadar yÅreklendiğini hisseden Raskolnikov: 

"Az Çncesi iÖin bağışlayın, Porfiriy PetroviÖ", dedi, "sinirleni-verdim iste..." . 

Porfiriy PetroviÖ neşeyle: 

"Ünemli değil, hiÖ Çnemli değil!" dedi. "Ben doğrusu... Kabul etmem gerekir ki, Öok kÇtÅ bir 

huyum var, evet, itiraf ederim! Yine gÇrÅşeceğiz, Allah kısmet ederse hem de pek Öok kez 

gÇrÅşeceğiz!.."

"Ve birbirimizi daha iyi tanıyacağız?" 

Porfiriy PetroviÖ, Raskolnikov'un sÇzlerini yankı gibi tekrarladı: 

"Ve birbirimizi daha iyi tanıyacağız!" Sonra gÇzlerini kısıp ciddi ciddi bakarak: "Şimdi bir 

doğum gÅnÅ partisine mi gidi-, yorsunuz?" 

"Hayır, bir cenaze tÇrenine." 

"Üyle ya, cenaze tÇreniydi! Sağlığınıza... sağlığınıza dikkat ' edin!" 

Artık merdivenleri inmeye başlayan Raskolnikov birden durdu, dÇnÅp: 

"Ben de sizin iÖin bir dilekte bulunmak istiyorum, ama bilmem ki ne dilesem?" dedi." àok 

gÅlÅnÖ bir isiniz var, bu nedenle size işlerinizde başarılar dilerim!" 

Porfiriy PetroviÖ dÇnÅp odasına gitmek Åzereyken, birden kulaklarını dikti: 

"Neden gÅlÅnÖmÅş işim?" 

"Neden olacak, su zavallı Mikolka'ya suÖunu itiraf ettirene kadar kendi yÇntemlerinizle kim 

bilir ne psikolojik işkenceler ettiniz, nasıl canından bezdirdiniz adamcağızı! Herhalde 

kendisine gece gÅndÅz, 'Sen katilsin! Sen katilsin!' diye tekrarlaya tekrarla-ya, sonunda katil 

olduğunu sÇyletmissinizdir. Şimdiyse kendisi bunu itiraf etmiş bulunuyor. Bu kez de, 'Sen 

katil değilsin! Yalan sÇylÅyorsun! Kendi ağzınla konuşmuyÇrsÅn!' diyerek canından 

bezdireceksiniz. Eh, bÇyle bir işe gÅlÅnÖ denmez de ne denir?" 

428 

"Hah-hah-ha! Demek demin Nikolay'a, 'Kendi ağzı değil bu ağız' dediğimi fark ettiniz?" 

"Farketmez olur muyum?" 

"Ha, ha! àok zekisiniz! Her şeyi farkediyorsunuz! àok kıvrak bir zekänız var! Her zaman en 

komik tellere dokunabiliyorsunuz, ha-ha! SÇylediklerine gÇre, yazarlar iÖinde Gogol'Ån Öok 

gÅÖlÅymÅş bu yanı?" 

"Evet, Gogol'Ån." 

"Evet, Gogol'Ån, gÇrÅşmek Åzere!" 

"GÇrÅşmek Åzere!" 

Raskolnikov doğruca evine gitti. Üylesine bitkindi, kafası Çylesine karmakarışıktı ki, 

dinlenmek ve dÅşÅncelerini toparlayabilmek iÖin eve gelir gelmez kendini divana atıp, onbeş 

dakika kadar Çylece oturdu. Nikolay konusunu dÅşÅnmeye bile kalkışmadı: o konuda tÅmden 

şaşkındı; Nikolay'ın itirafında şu anda anlayamayacağı, aÖıklanamaz, şaşılası bir şeyler 

bulunduğunu hissediyordu. Ama Çte yandan da bu itiraf gerÖek bir olaydı. Bu olayın nasıl bir 

sonuÖ vereceğini kestirmek hiÖ zor değildi. Nikolay'ın yalan sÇylediği Öabucak anlaşılacak ve 

yine onun peşine dÅşÅlecekti. Ama yine de bir sÅre iÖin serbest kalabilecekti. Bu arada hemen 

bir şeyler yapması gerekti, ÖÅnkÅ kaÖınılmaz bir biÖimde tehlikeyle karşı karşıyaydı. 

Yine de, bu tehlikenin boyutları neydi acaba? Durum, yavaş yavaş aÖıklığa kavuşmaya 

başlamıştı. Porfiriy'le az Çnce aralarında geÖeri sahneyi taslak halinde ve genel Öizgileriyle 

hatırlayınca, bir kez daha korkuyla titremekten kendini alamadı. HiÖ kuskusuz, Porfiriy'nin 

amaÖladığı şeylerin tÅmÅnÅ bilmiyordu, onun deminki hesaplarının ne olduğunu 

anlayabilmesi de olanaksızdı. Ama yine de oyununun bazı yÇnleri aÖığa Öıkmıştı ve bu 

oyunda Porfiriy'nin ne denli korkunÖ bir "el"e sahip olduğunu kendisinden daha iyi hiÖ kimse 

anlayamazdı. Biraz daha beraber, kalsalardı kendini tÅmÅyle ve gerÖekten ele verebilirdi. 

Raskolnikov'un karakterindeki hastalıklı yanları bilen, onu Öok iyi anlayan ve daha ilk ağızda 

durumu kavrayan Porfiriy, epeyce kararlı ve kendinden emin davranıyordu, Raskolnikov'un 

da deminki gÇrÅşmede ÖokÖa gaf yaptığı tartışılmazdı, ama iş daha 

429 

delillere kadar gelmiş değildi, her şey daha gÇreliydi. Yine de acaba onun su anda anladığı 

gibi miydi her şey? Yanılıyor olamaz mıydı? Ürrıeğin,bugÅnkÅ gÇrÅşmeden acaba Porfiriy 

nasıl bir sonuÖ Öıkarmıştı? BugÅn iÖin gerÖekten de bir şey hazırlamış mıydı? Neydi bu 

hazırladığı şey? GerÖekten beklediği bir şey var mıydı? Şu beklenmedik Nikolay felaketi 

olmasaydı, bugÅn birbirlerinden acaba nasıl ayrılacaklardı?

Porfiriy hemen hemen elindeki bÅtÅn kartları aÖmıştı; tehlikeyi gÇze almış ve aÖmıştı; ve eğer 

(tabii Raskolnikov bÇyle sanıyordu) elinde başka bir şey daha olsaydı, onu da gÇsterirdi. 

Neydi acaba su "sÅrpriz"? Yoksa alay mı ediyordu? Ünemli mi, Çnemsiz mi bir şeydi? 

SuÖlanmasını sağlayacak ciddi bir şey olabilir miydi? Yoksa dÅnkÅ adam mıydı bu? Hangi 

cehenneme gitmişti bu adam? BugÅn nerelerdeydi? Porfiriy'nin elinde gerÖekten de ciddi bir 

şey varsa, bu besbelli dÅnkÅ adamla bağıntılı bir şeydi... 

Başı yere eğik, dirseklerini dizlerine dayamış, yÅzÅ avuÖlarının iÖinde, divanda oturuyordu. 

BÅtÅn vÅcudu hälä sinirden titriyordu. Sonunda yerinden kalktı, şapkasını aldı, biraz 

dÅşÅndÅkten sonra kapıya doğru yÅrÅdÅ. 

İÖinde bir ses, hiÖ değilse bugÅn kendisini gÅven iÖinde duyabileceğini sÇylÅyordu. Birden 

yÅreğinde sevince benzer bir şey duydu: Hemen Katerina İvanovna'ya gitmek istedi canı. 

Kuşkusuz cenaze tÇrenine geÖ kalmıştı, ama yas yemeğine yeti-şebi lirdi, Sonya'yı gÇrecekti 

orada. 

Durdu, dudaklarında hastalıklı bir gÅlÅmsemeyle dÅşÅndÅ: 

"BugÅn! BugÅn! Evet, hemen bugÅn! BÇyle olması gerek." diye mırıldandı. 

Tam kapıyı aÖmak Åzereyken, kapı kendiliğinden aÖılmaya başladı. Raskolnikov irkilerek geri 

Öekildi. Kapı ağır ağır ve sessizce aÖılıyordu. Birden, dÅnkÅ adam, yerin dibinden Öıkan adanı 

belirdi kapıda. 

Adam eşikte durdu, hiÖbir şey sÇylemeden ona baktı, sonra iÖeri doğru bir adım attı. Tıpkı 

dÅnkÅ gibiydi, Åzerindeki elbiseler de aynıydı. Yalnız yÅzÅnde ve bakışlarında derin bir 

değişiklik vardı: Bakışları ÅzÅntÅlÅydÅ. Biraz durup derin derin iÖ- 

430 

geÖirdi. Bir de avucunu yanağına dayayıp başını hafifÖe bir yana doğru eğse, tam bir kÇylÅ 

karısına benzeyecekti. Raskolnikov nerdeyse bir ÇlÅye dÇnmÅştÅ: "Ne istiyorsunuz?" diye 

sordu. 

Adam susuyordu, sonra birden onun ÇnÅnde yerlere kadar eğildi; sağ elindeki yÅzÅk 

dÇşemeye değmişti. 

"Ne istiyorsunuz?" diye yeniden sordu Raskolnikov. Adam yavaşÖa: "Beni bağışlayın", dedi. 

"NiÖin?" 

"KÇtÅ dÅşÅncelerim iÖin." İkisi de durmuş birbirlerine bakıyorlardı. "O gece siz belki de 

iÖkiyi biraz fazla kaÖırmış olarak gelip de kapıcıları karakola Öağırdığınızda ben de 

oradaydım... Kanlan ne yaptıklarını sordunuz kendilerine... oysa onlar sizi sarhoş sandılar, 

sÇzlerinize kulak asmadılar... Buna Öok camın sıkıldı... Üylesine ki, o gece uyku bile 

uyuyamadım. Ertesi gÅn adresinizi hatırladım, buraya gelip soruşturdular..." 

Bir anda isin iÖyÅzÅnÅ anlamaya başlayan Raskolnikov ada-i mm sÇzÅnÅ keserek: 

"Kim gelip soruşturdu?" diye sordu. "Ben yani... Sizi ÅzdÅm..." "Siz o evden misiniz?" 

"Evet, orada otururum. O sırada kapının orada ben de onlarla j birlikteydim, hatırlamıyor 

musunuz? Esnafız biz... KÅrkÖÅyÅz... Eve iş alırız..." 

Raskolnikov birden iki gÅn Çnce kapının orada geÖen bÅtÅn j sahneyi hatırladı. GerÖekten de 

b sırada kapıcılardan başka bir-J takım adamlar, hatta kadınlar da vardı kapının orada. 

Kendisini doğruca karakola gÇtÅrmelerini Çneren bir ses duyduğunu hatırladı. Sesin sahibini 

Öıkaramıyordu,. simdi bile gÇrse Öıkaramazdı, o sırada adama dÇnÅp karşılık olarak bir şeyler 

sÇyledi-ğini Öok iyi hatırlıyordu. , 

Hay Allah, dÅnkÅ käbus nasıl sonuÖlanmıştı! İşin en korkunÖ l yanı da, bÇylesine hiÖten bir 

şey yÅzÅnden az kalsın kendi kendim gerÖekten mahvetmek Åzere olduğunu dÅşÅnmesiydi. 

De- 

431 

mek ki, bu adam evi kiralamak istediğinden ve kanla ilgili sÇzlerinden başka bir şey 

sÇyleyemezdi. Demek ki Porfiriy'nin. elinde bu sayıklamadan ve iki yanlı psikolojiden başka 

hiÖbir ciddi delil yoktu. Demek ki ortaya başka delil Öıkmazsa (ki Öıkmaması gerekirdi,

Öıkmaması, Öıkmaması!)... kendisine bir şey yapamayacaklardı. Tutuklasalar bile onu kesin 

olarak neyle suÖlayabilirlerdi ki? Ve yine demek ki, Porfiriy şu daire kiralama işini şimdi, az 

Çnce Çğrenmişti ve şu ana kadar bundan hiÖ haberi yoktu. 

Aklına gelen bir dÅşÅnceyle mÅthiş heyecanlanarak: 

"Oraya geldiğimi bugÅn Porfiriy'e siz mi sÇylediniz?" dedi. 

"Hangi Porfiriy'e?" 

"Sorgu yargıcına." 

"Ben sÇyledim. O gÅn kapıcılar gitmeyince, ben gittim." 

"BugÅn mÅ?" 

"Evet, sizden bir dakika Çnce gelmiştim. Ve her şeyi duydum-.- size nasıl işkence ettiğini..." 

"Nerede? Nasıl? Ne zaman?" 

"Orada, şu bÇlmenin arkasındaydım. Hep orda oturdum." 

"Nasıl? Demek sÅrpriz sizdiniz? Ama, insaf, bu nasıl olabilir?" 

"Kapıcılar sÇzÅmÅ dinlememişlerdi, kendilerine niÖin zamanında başvurmadıklarını 

sorabileceklerini ve bu nedenle kızabi-. leceklerini ileri sÅrÅyorlardı. Bu duruma Öok canım 

sıkıldı, uykularım kaÖtı, bunun Åzerine sorup soruşturmaya başladım. DÅn Çğreneceklerimi 

Çğrenince de, bugÅn kalkıp gittim. İlk gidişimde kendisi yoktu. Bir saat sonra tekrar gittim, bu 

sefer de yanına sokmadılar. Ancak ÅÖÅncÅ gidişimde iÖeri bıraktılar. Her şeyi olduğu gibi 

anlattım kendisine. Odanın iÖinde hoplayıp zıplamaya, gÇğsÅnÅ yumruklamaya başladı. Bir 

yandan da, 'Ah sizi haydutlar, bana ne yaptığınızı biliyor musunuz?' diyordu.-'BÅtÅn bunları 

daha Çnce gelip sÇyleseydiniz jandarmalarla getirtirdim onu buraya!' Sonra koşup birini 

Öağırdı, kendisiyle kÇşede birseyler konuştu, arkasından yine benim yanıma geldi, sorguya 

Öekmeye, sÇvÅp saymaya başladı. Epeyce payladı beni. Kendisine ne biliyorsam anlattım: dÅn 

size sÇylediğim sÇzlere 

432 

karşı bana cevap vermeye cesaret edemediğinizi, beni tanımadığınızı... hepsini. Bunun Åzerine 

yeniden odada koşmaya, gÇğsÅnÅ yumruklamaya başladı; hem kızıyor, hem konuşuyordu. 

Sizin geldiğinizi bildirdiklerinde, bana bÇlmenin Çtesindeki odaya geÖip beklememi, ne 

duyarsam duyayım hiÖ kımıldamamamı, beni belki de Öağırabileceğin! sÇyledi, kendi eliyle 

bir iskemle getirip, ÅstÅme kapıyı kilitledi. Nikolay geldikten ve siz Öıkıp gittikten, sonra, beni 

de odadan Öıkardı, seni yine Öağıracağım ve sorguya Öekeceğim, dedi." 

"Nikolay'ı senin yanında mı sorguya Öekti?" 

"Siz gittikten hemen sonra beni de gÇnderdi. Nikolay'ı ondan sonra sorguya Öekmeye 

başladı." 

Adam birden durdu, sonra yeniden yÅzÅğÅ dÇşemelere değecek kadar eğildi. 

"Size iftirada bulunduğum ve kÇtÅlÅk ettiğim iÖin beni bağışlayın." 

Raskolnikov: 

"Tanrı bağışlasın", dedi. 

Adam yeniden, ama bu kez yere kadar değil, yarı beline kadar eğildi, ağır ağır dÇndÅ ve Öıkıp 

gitti. 

Raskolnikov, "Hepsi iki yanlı, artık elindeki delillerin hepsi iki yanlı" diye tekrarladı ve 

kendini başka hiÖbir zaman olmadığı kadar dinÖ duyarak odadan Öıktı. 

Merdivenlerden inerken hınÖla gÅlÅmseyerek: "Seninle daha hesaplaşırız!" diye sÇylendi. 

Duyduğu hınÖ kendisirıeydi; nasıl "korktuğunu" tiksintiyle ve utanÖla hatırlamıştı. 

433 

Beşinci BÇlÅm 

I 

Pyotr PetroviÖ, DuneÖka ve Pulheriya Aleksandrovna ile aralarında geÖen o uğursuz 

konuşmanın ertesi sabahı epeyce kendine gelmiş olarak uyandı. Daha dÅn kendisine nerdeyse 

hayal gibi gelen, .gerÖekleşmesine rağmen hälä imkänsızmış gibi gÇrÅnen olayı, hoşlansa da,

hoşlanmasa da, olup bitmiş, geri alınması elde olmayan bir gerÖek olarak kabul etmek 

zorunda kaldı. Yaralı onurunun kara yılanı bÅtÅn gece yÅreğine zehrini akıtıp durmuştu. 

Yataktan kalkıp aynaya baktı. Bir gece iÖinde sarılığa uğramış olabileceğinden korkuyordu. 

Ancak bu bakımdan şimdilik iÖi rahat olabilirdi. Soylu, beyaz ve son zamanlarda hafif 

tombullaşmış yÅzÅnÅ seyrettikten sonra, kendisine bir başka yerde, belki de daha iyi bir kız 

bulabileceğine kesin olarak inanarak rahatladı, ama bu rahatlama Öok kısa sÅrdÅ, olup 

bitenleri hatırlayınca başını yana Öevirip okkalı bir tÅkÅrÅk savurdu. Onun bÇyle tÅkÅrmesi, 

genÖ dostu ve oda arkadaşı Andrey Semyonovic Lebezyatnikov'un yÅzÅnde sessiz ama alaycı 

bir gÅlÅmseme uyandırdı. Bu gÅlÅmseme Pyotr Petro-viÖ'in gÇzÅnden kaÖmadı ve bunu 

hemen genÖ arkadaşının hesabına geÖirdi. Son zamanlarda bu hesap epey kabarmıştı. DÅn 

aksam olup bitenleri Andrey SemyonoviÖ'e anlatmaması gerektiğini dÅşÅnÅnce, duyduğu hınÖ 

bir kat daha arttı. DÅn aşırı Çfke ve taşkınlık iÖinde yaptığı ikinci yanlış olmuştu bu. âstÅne 

ÅstlÅk, o sabah sanki inadınaymış gibi terslikler birbirini kovala-mıştı. Yargıtay'da bile, 

Åzerine onca dÅştÅğÅ bir davada kendisini başarısızlık bekliyordu. Ama bu arada onu en Öok 

sinirlendiren, yakında gerÖekleşecek evliliği iÖin kiraladığı ve kendi parasıyla onarımını 

yaptırdığı evin sahibi oldu. Esnaflıktan zenginleşme bir Alman olan ev sahibi, Pyotr PetroviÖ 

evini kendisine yeniden yapılmışÖasına teslim etmesine rağmen, daha yeni imzalanmış olan 

kontratı bozmaya yanaşmıyor ve kontratta ya- 

434 

zıh cayma tazminatının tÅmÅyle Çdenmesini istiyordu. Yine, satın aldığı, ancak daha eve bile 

getirilmemiş olan mobilyalar iÖin verdiği kaparonun da bir rublesini bile geri vermek 

istememişlerdi. Pyotr PetroviÖ dişlerini gıcırdatarak, "Sırf mobilya aldım diye evlenecek 

değilim ya..!" diye sÇylendi. Hemen ardından da umutsuzluk iÖinde, 'GerÖekten de her şey 

bitti mi?' diye dÅşÅndÅ. 'Geri dÇnÅlemez biÖimde mi yok olup gitti her şey? Acaba bir 

denemeye daha girisilemez mi?' DuneÖka dÅşÅncesi iÖini hoş eden bir kıymık gibi battı 

yÅreğine. Sadece istemekle Raskolnikov'u ÇldÅrmek mÅmkÅn olsaydı eğer, Pyotr PetroviÖ bu 

isteği gÇstermekte bir an bile duraksamazdı. 

âzgÅn ÅzgÅn Lebezyatnikov'la paylaştığı odaya dÇnerken, 'Bir yanlışım da onlara para 

vermemek oldu', diye dÅşÅnÅyordu, 'Allah kahretsin, niye bÇyle cimrileştim ben! âstelik bu 

Çyle bir hesap işi de değil! Onları gÅÖ durumda bırakarak, beni bir nimet gibi gÇrmelerini 

sağlamak istemiştim, onlarsa... şu işe bak, tuh! Oysa, Öeyizlerini hazırlamaları, ne bileyim 

ben, tuvalet takımları, akik taşları, kumaşlar, armağanlar ve şu Knop'tan, İngiliz 

mağazasından başka birtakım ıvır zıvır almaları iÖin kendilerine Çrneğin bir bin beşyÅz ruble 

verseydim iş... Öok daha temiz ve... sağlam olurdu. O zaman beni bu kadar kolay 

reddedemezlerdi! Bunlar Çyle insanlardır ki, bÇyle bir ayrılık durumunda armağanları da, 

paralan da geri vermeyi kendilerine vazgeÖilmez bir gÇrev bilirler... Üte yandan da bunları 

geri vermek onlara zor gelecekti, kıyamayacaklardı eşyacıklarına. Hem. vicdanları da rahat 

olmayacaktı, bugÅne kadar bÇylesine cÇmert davranmış kibar bir adamı bÇyle birdenbire nasıl 

kovabiliriz? diye dÅşÅneceklerdi. Hım! Yanlış iş yaptım!' Yine dişlerini gıcırdatan Pyotr 

PetroviÖ kendi kendine -tabi iÖinden-, 'aptal' dedi. 

Bu sonuca.varınca, Öıktığından bir kat daha sinirli ve Çfkeli olarak dÇndÅ eve. Katerina 

İvanovna'nın odasında yapılan yas yemeği hazırlıkları biraz ilgisini Öekti. DÅn de bir şeyler 

duymuştu bu yas yemeğiyle ilgili olarak, hatta, yemeğe kendisinin de Öağrıldığını 

hatırlıyordu, ama iÖine dÅştÅğÅ su telaş yÅzÅnden, başka hiÖbir şeye dikkat edemez olmuştu. 

Katerina İvanovna 

hälä mezarlıkta bulunduğu iÖin, hemen hemen hazırlanmış durumda olan sofranın 

eksikleriyle uğraşmakta olan. bayan Lippevehzel'den bilgi almaya koştu. Kadından 

Çğrendiğine gÇre, yas sofrası Öok gÇrkemli olaca'ktı, aralarında rahmetlinin tanımadıkları da 

bulunmasına rağmen kiracıların hemen hepsi, Öağrılmıştı, hatta bir zamanlar Katerina 

İvanovna'yla kavga etmiş olmasına rağmen, Andrey SemyonoviÖ Lebezyatnikov bile

Öağrılmıştı, kendisine, Pyotr PetroviÖ'e gelince, yalnızca bir Öağırdı değil, bÅtÅn kiracılar ve 

konuklar arasında en Çnemli konuk olarak sabırsızlıkla bekleniyordu. Amalya İvanovna'nın 

kendisi de, Katerina İvanovna'yla aralarındaki bÅtÅn o eski tatsızlıklara rağmen, bÅyÅk bir 

saygıyla Öağrılmıştı; şu anda, hem de nerdeyse zevk duyarak sofra iÖin koşturması, ev 

sahipliği yapması bundandı. Sonra, pek de şıktı; gerÖi yas elbisesiydi Åzerindeki, ama yepyeni 

ve ipekli bir elbiseydi bu ve bayan Lippevehzel elbisesiyle pek ÇvÅnÅyordu. Üğrendikleri, 

Pyotr PetroviÖ'in kafasında bazı dÅşÅnceler uyandırmıştı. Odasına, daha doğrusu Andrey 

SemyonoviÖ Lebezyatnikov'un odasına giderken epey dalgındı. Pyotr PetroviÖ, Öağrılılar 

arasında Ras-kolnikov'un da bulunduğunu Çğrenmişti. 

Andrey SemyonoviÖ bu sabah nedense odasından hiÖ Öıkmamıştı. Pyotr PetroviÖ'in onunla 

tuhaf, ama oldukÖa da doğal bir ilişkisi vardı. Odasına yerleştiği gÅnden beri Lebezyatnikov'a 

karsı nefret ve kÅÖÅmseme duyuyor, ama aynı zamanda ondan Öekiniyordu. Petersburg'a gelir 

gelmez onun odasına yerleşmesinin başlıca nedeni cimriliği olmakla birlikte, bir tek neden 

değildi. Başka nedenler de vardı. Bir kez Pyotr PetroviÖ, Andrey SemyonoviÖ'in vasisiydi ve 

onun adını daha kendisi taşrada bulunduğu sıralarda duymuştu. Kulağına Öalındığına gÇre, 

Lebezyatnikov aşırı ilerici genÖlerden biriydi ve hatta Öok ilginÖ ve akla hayale gelmez 

birtakım derneklerde oldukÖa Çnemli rolÅ vardı. Bu durum Pyotr PetroviÖ! fazlasıyla 

şaşırtmıştı. Her şeyi bilen, herkesi aşağılayan, herkesin foyasını aÖığa Öıkaran ve herkesi 

suÖlayıp kınayan bu gÅÖlÅ dernekler, Pyotr PetroviÖ'te ne zamandır kendisinin de 

anlayamadığı Çzel, belirsiz bir korku uyandırmaktaydı,. Kuskusuz onun, hele de taşrada 

yasıyor ol- 

436 

noktadan hareket ederler, ne şekilde yaparlardı bu isi? Üte yandan bu adamlar eğer gerÖeklen 

gÅÖlÅyseler, acaba herhangi bir şekilde onlardanmış gibi gÇrÅnmek ve kendilerini aldatmak 

mÅmkÅn değil miydi? BÇyle bir girişimde bulunmalı mı, yoksa hiÖ ilişmeme!! miydi? 

Ürneğin, onların aracılığıyla meslek hayatı yÇnÅnden tırmanışa uygun iyi bir yer kapabilir 

miydi? Kısacası cevapsız yÅzlerce soru vardı ÇnÅnde. 

Pyotr Petrovic'in oda arkadaşı Andrey SemyonoviÖ, hastalıklı denilecek kadar cılız, sıracalı, 

kısa boylu bir adamdı. Bir yerlerde memur olarak Öalışıyordu. SaÖları beyaza yakın aÖık sarı, 

dudağının kenarına kadar uzanan favorileri kalın ve gÅrdÅ. Andrey SemyonoviÖ favorileriyle 

Öok ovunurdu. GÇzleri hemen hep ağrırdı. Yumuşak yÅrekli bir insan olmasına karşılık 

sÇzlerinde kendine aşırı gÅven, hatta bazen aşırı kÅstahlık sezilirdi ve bu durum onun dış 

gÇrÅnÅşÅyle bir Öelişki yaratırdı. İÖki iÖmediği kirasını da dÅzgÅn Çdediği iÖin Amaliya 

İvanovna'nın hatırlı kiracılarından sayılırdı. BÅtÅn bu niteliklerine rağmen Andfey 

SemyonoviÖ gerÖekten de aptal bir adamdı. Onu ilericilere ve "genÖ kuşaklarımız"a yÇnelten 

şey tutkuları olmuştu. YÅrÅrlÅkteki en yeni dÅşÅncelere, onları bayağılaştırmak iÖin, hemen 

ve ne olursa olsun burnunu sokan, bazen son derece iÖtenlikle Öalışıp Öabalamalarına karsın, el 

attıkları her şeyi gÅlÅnÖ bir hale getiren, her alanda bilgisi yetersiz budalalar sÅrÅsÅnden, 

binbir Öeşit prematÅre yaratıktan biriydi. 

Lebezyatnikov da, Öok iyi yÅrekli bir insan olmasına karşılık, kendi hesabına, eski vasisi ve 

oda arkadaşı Pyotr PetroviÖ'! katlanılmaz bulmaya başlamıştı. Bu iki taraf iÖin de sanki 

birdenbire ve karşılıklı olmuştu. Ne. kadar saf olursa olsun, Andrey SemyonoviÖ yine de 

Pyotr Petrovic'in kendisini aldattığını, iÖin iÖin kÅÖÅmsediğini ve hiÖ de "gÇrÅndÅğÅ gibi bir 

adam olmadığını" yavaş yavaş anlamaya başlamıştı. Ona Fourier'in sisteminden ve Darvvin 

kuramından sÇzedecek olmuş, ama Pyotr PetroviÖ, Çzellikle de su son sıralar onu alayla 

dinlemeye, hele şu son birkaÖ gÅldÅr ise, resmen azarlamaya başlamıştı. Aslında durum 

şuydu: Pyotr PetroviÖ, Lebezyatnikov'un budalanın teki olmakla kalmadığını, ama belki de 

palavracının da biri olduğunu ve bağlı 

438

olduğu dernekte Çnemli bir yeri olmadığını, ancak ÅÖÅncÅ ağız olabilecek kişilerle ilişkisi 

bulunduğunu sezgileriyle de olsa anlamaya başlamıştı: ÅstÅne ÅstlÅk, Lebezyatnikov gÇrevi 

olan propaganda işini bile doğru dÅrÅst yapamıyor, konuşur] en sık sık şaşırıyordu, bu adam 

mı birinin foyasını aÖığa Öıkara' ilecekti! Bu arada, yeri gelmişken belirtelim: Pyotr PetroviÖ 

şu son bir iki haftadır (Çzellikle de ilk gÅnleri) Andrey SemyonoviÖ'in birbirinden tuhaf 

ÇvgÅlerini seve seve kabul ediyor, yani bu ÇvgÅlere hiÖ itiraz etmiyordu. Ürneğin Andrey 

SemyonoviÖ, Öok yakında MeşÖanskaya caddesinde kurulacak yeni bir komÅn'e Pyotr 

Petrovic'in de yardıma hazır olduğunu; ya da Çrneğin, evliliklerinin, daha ilk ayında Dunecka 

eğer kendine bir sevgili edinmek isterse, Pyotr Petrovic'in buna hiÖ karsı Öıkmayacağını; ya da 

doğacak Öocuklarını vaftiz ettirmeyeceğini ve hep bu tÅrden daha pek Öok şeyi, sanki daha 

Çnce Pyotr Petrovic'in kendisi sÇylemiş gibi, ona yÅkleyerek ileri sÅrdÅğÅ zaman, Pyotr 

PetroviÖ hiÖ ses Öıkarmıyor, bu tÅr ÇvgÅlerle de olsa ÇvÅlmesine izin veriyordu; Çylesine 

hoşlanıyordu ÇvÅlmekten Pyotr PetroviÖ. 

Hangi nedenle olduğu bilinmez, bu sabah yÅzde beş faizli tahvillerinden birkaÖ tanesini satan 

Pyotr PetroviÖ, masasının basına geÖmiş ÇnÅnde yığılı duran, banknot destelerini sayıyordu. 

Hemen her zaman parasız olan Andrey SemyonoviÖ'se odada dolaşıyor ve paralara, karsı 

kayıtsızmış, hatta onlara kÅÖÅmseyerek bakıyormuş gibi gÇrÅnmeye Öalışıyordu. Andrey 

SemyonoviÖ'in bu paraları gerÖekten kayıtsızlıkla seyrettiğine Pyotr PetroviÖ dÅnyada 

inanmazdı; Andrey SemyonoviÖ'e gelince, o da ÅzÅntÅ iÖinde, Pyotr Petrovic'in gerÖekten, de 

bu şekilde dÅşÅnmeye yatkın bir insan olduğunu, hatta, masanın Åzerinde yığılı duran 

paralarla ona hiÖliğini ve aralarında sÇzÅm ona var olan farkı hatırlatarak onunla alay 

etmekten, onu kışkırtmaktan zevk duyacağını dÅşÅnÅyordu. 

Andrey SemyonoviÖ ona, yeni bir "komÅn"Ån kurulması gibi en sevdiği konuyu aÖtığı halde, 

Pyotr PetroviÖ! bu kez hemen hiÖ gÇrmediği kadar sinirli ve dikkatsiz buldu. Hesap tahtası 

Åzerinde bilyelerin Öıkardığı seslerin kesildiği aralarda Pyotr Petrovic'in birkaÖ kelimeyle dile 

getirdiği kısa itirazları, kasıtlı ve 

439 

aÖıktan aÖığa kaba alayla doluydu. Ama "insanlık"tan nasipsiz olmayan Andrey SemyonoviÖ, 

onun bu ruh halini dÅn DuneÖka ile ayrılmalarına yÅklÅyor ve bir an Çnce bu konuyu 

gÇrÅşmek isteğiyle yanıp tutuşuyordu. Bu konuda sÇylemek istediği bazı ilerici ve 

propagandacı gÇrÅşleri vardı ve bunlar, sayın dostunu avutabileceği gibi "kuşkusuz" bundan 

sonraki gelişmesine de yardımcı olabilirdi. 

Pyotr PetroviÖ, Andrey SemyonoviÖ'in sÇzÅnÅ en duyarlı yerinde keserek: 

"Şu... dul kadın, bir yas yemeği veriyor galiba?" diye sordu. 

"Sanki bilmiyorsunuz! Daha dÅn bÇylesi tÇrelerimiz Åzerine • dÅşÅncelerimi aÖıklamıştım ya 

size... Hem duyduğuma gÇre siz de Öağrılıymışsınız bu yemeğe... DÅn de kendisiyle 

konuşmuşsunuz..." 

"Bu dilenci kılıklı budala kadının, Çteki budaladan... Raskol-nikov'dan aldığı paraların hepsini 

yas sofrasına harcayacağı hiÖ aklıma gelmezdi doğrusu. Demin geÖerken gÇrdÅm de şaştım 

kaldım: o ne hazırlıklar Çyle!.. Şişe şişe şarap, bir yığın Öağrılı L Ne olup bitiyor, şeytan 

bilir!" Pyotr PetroviÖ konuşmayı bu konuda derinleştirmek istercesine sorular sorarak 

sÅrdÅrdÅ sÇzlerini:" Ne? Benimde mi Öağrılı olduğumu sÇylediniz? "Birden hesap tahtasından 

başını kaldırarak sormuştu bu soruyu. "Ne zaman Öağırmışlar? HiÖ hatırlamıyorum... Gitmem 

ben, ne işim var orda? DÅn geÖerken, sÇyle ayakÅstÅ, yoksul bir memur dulu olarak, bir sefere 

mahsus olmak Åzere, kocasının bir yıllık maaşı tutarında bir yardım alabileceğini sÇylemiştim. 

Sakın beni bunun iÖin Öağırıyor olmasın? Hah-hah-ha!" 

"Ben de gitmemek niyetindeyim", dedi Lebezyatnikov. 

"Daha, neler, yok bir de gidecektiniz! Kadına attığınız o kÇtekten sonra, olacak şey mi bu, 

hah-hah-ha!" 

Lebezyatnikov birden telaşlandı, kıpkırmızı kesildi:

"Kim kÇtek atmış? Ben mi?" 

"Evet, siz, Katerma İvanovna'ya... Bir ay Çnce olmuş! Ben daha dÅn duydum... Sizi gidi 

ilericiler sizi!.. Demek kadın sorununu bÇyle ÖÇzÅyorsunuz!.. Hah-hah-ha!" 

440 

Bu sÇzlerden sonra kendini biraz yatışmış duyan Pyotr PetroviÖ yeniden hesap tahtasının 

bilyelerini şıkırdatmaya başladı. 

"BÅtÅn bunlar saÖma bir iftiradan başka bir şey değil!" diye parladı Lebezyatnikov; bu 

konunun hatırlatılmasından her zaman Öekinirdi. "Ye olay hiÖ de dediğiniz gibi olmadı! 

Bambaşka bir şey bu... Yanlış anlatmışlar size, dedikodu etmişler! Ben o zaman yalnızca 

kendimi korudum. İlk o atıldı Åzerime... tırnaklarıyla... BÅtÅn favorilerimi yoldu... Sanırım, 

kendini savunmak, her insana tanınmış bir haktır. Kaldı ki ben hiÖ kimsenin bana-karşı kuvvet 

kullanmasına izin vermem... Bu bir ilkedir benim iÖin. àÅnkÅ, bir bakıma despotizmdir bu. 

Ne yapacaktım yani: karşısında put gibi dikilip duracak mıydım? ŞÇylece bir ittim, kendisini, 

o kadar..." 

Lujin, hınÖlı ve alaycı gÅlÅşÅnÅ sÅrdÅrÅyordu: 

"Hah-hah-ha!" 

"BugÅn Çfkeli ve canınız sıkkın olduğu iÖin takılıyorsunuz bana bÇyle... Bu saÖma olayın 

kadın sorunuyla ne ilgisi var! HiÖ de sizin anladığınız gibi değil durum; ben şÇyle 

dÅşÅnÅyordum: madem ki kadın her bakımdan, erkeğe eşittir (hatta gÅÖ bakımından da, ki 

bunu doğruluyorlar), Çyleyse burada da eşitlik olmalıdır. Aslında, (daha sonra yine dÅşÅndÅm 

konu Åzerinde), temelden bÇyle bir sorunun olmaması gerek; ÖÅnkÅ kavga diye bir şeyin 

olmaması gerek: Yarının toplumu iÖin zaten dÅşÅnÅlemez bir şeydir kavga: bu bÇyle 

olduğuna gÇre kavgada eşitlik aramak da kendiliğinden saÖma bir şey olup Öıkıyor*... O kadar 

da aptal değilim artık... Evet, gerÖi şimdi kavga var, yani ilerde olmayacak... ama şimdilik 

var... Tuh! Allah kahretsin, iyice şaşırdım! Sizinle de doğru dÅrÅst konuşulmuyor ki, 

şaşırtıyorsunuz insanı! Benim yas yemeğine gitmemem bu tatsız olaydan dolayı değil. Ben 

yalnızca ilkesel olarak yas yemeğini iğrenÖ bir kÇr inanÖ olarak gÇrdÅğÅm iÖin gitmiyorum, o 

kadar. Yine de gidebilirim oraya, ama yalnızca alay etmek iÖin... Ne yazık ki papazlar 

olmayacak... Hele onlar olsa, ite yapar eder giderdim..." 

* Lebezyatnikov'un bu ve sonraki sÇzleri, 1860'ların devrimcå demokrat basınında ve 

àernisevski'nin "Nasıl Yapmalı?" adlı romanında yer alan gÇrÅşlerin "tehzil"! niteliğindedir 

(àev.) 

441 

"Yani birinin yemeğim yiyecek, sonra da iÖine tÅkÅreceksiniz!., åyi ama bu sizi yemeğe 

Öağıran insanların yÅzÅne tÅkÅrmekle aynı şey değil mi?" 

"TÅkÅrmek değil, protesto etmektir burada sÇz konusu olan. Yani yararlı bir amaÖ var. 

Dolaylı yoldan ilerleme ve propagandaya katkıda bulunmuş oluyorum. Herkes katkıda 

bulunmalı ilerleme ve propagandaya ve bu iş ne kadar sert yapılırsa, o kadar iyi olur. Ben bir 

dÅşÅnceyi, yani tohumu ekerim... Bu tohumdan, bir gerÖek filizlenir. NiÖin gÅcendirdim ben 

onları? Ünce gÅcenirler, ama sonra benim bu davranışımın kendilerine yarar getirdiğini 

anlarlar. Şu... Terebyeva'yı... (simdi komÅn Åyesidir) evinden ayrıldıktan sonra anne babasına 

yazdığı bir mektuptan dolayı suÖlamışlardı. Terebyeva evinden kaÖtıktan sonra, kendisini 

tÅmÅyle topluma vermiş ve evine yazdığı bir mektupta kÇr inanÖlar arasında yaşamak 

istemediğini, serbest bir evlilik yapacağını bildirmişti. Kıza, mektubunun Öok sert ve kaba 

olduğunu, ailesine acıyıp daha yumuşak yazmasının hiÖ de olanaksız olmadığını sÇyleyerek 

kendisini kınamışlardı. Bence bu yaptıkları saÖmalıktan başka bir şey değil; yumuşaklığın ne 

gereği var, tam tersine, tam tersine sert protestolarda bulunmak gerek. Ya da Varents'i alalım 

ele, yedi yıllık kocasını ve iki Öocuğunu bıraktığı gibi Öekip gitti. Kocasına yazdığı mektupta 

sÇyle diyordu: 'Sizinle mutlu olamayacağımı anlıyorum. KomÅnler seklinde ÇrgÅtlenmiş yeni 

bir toplumsal dÅzen bulunduğunu benden gizlediğiniz ve bÇylece beni aldattığınız iÖin sizi hiÖ

ağışlamayacağım... BÅtÅn bunları, kendimi teslim ettiğim ve birlikte bir komÅn kuracağımız 

yÅce gÇnÅllÅ bir erkekten Çğrenmiş, bulunuyorum. Sizi aldatmayı namussuzluk saydığım iÖin 

bÇyle apaÖık konuşuyorum. Siz de nasıl isterseniz Çyle yapın. Beni yolumdan geri 

Öevirebileceğinizi .ummayın, bu is iÖin Öok geÖ kalmış bÅkmÅyorsunuz. Mutluluklar dilerim'. 

Bu tÅr mektuplar nasıl yazılıyÇrmÅş, gÇrÅn!" 

"Bu Rebeyeva, hani şu sizin ÅÖÅncÅ kez serbest evlilik yaptığım sÇylediğiniz kadın değil mi?" 

"Doğru konuşmak gerekirse bu daha onun ikinci evliliğidir! Ama isterse dÇrdÅncÅ ya da ne 

bileyim on besinci evliliği olsun! 

442 

Ünemli olan bÅtÅn bunların saÖma olması! Annemle babamın ÇlÅmlerine herhangi bir 

zamanda ÅzÅldÅğÅm olmuşsa, bu herhalde ilk kez ve şu andadır. KaÖ kez, sağ olsalardı eğer, 

suratlarına protestoyu nasıl yapıştırırdım, diye dÅşÅnmÅşÅmdÅr! Onlara Çyle bir "ilişki 

kesme" gÇsterisi yapar, kendilerini Çyle bir şaşırtırdım ki!.. Ama, ah, ne yazık ki kimsem 

yok!" 

"BÇylesi numaralar Öekip şaşırtmak iÖin mi? Hah-hah-ha! Neyse, bildiğiniz, gibi davranın... 

Yalnız, sÇyleyebilir misiniz bana lÅtfen: şu... Çlen adamın kızını... su Öelimsiz kızı tanıyor 

musunuz? Onun iÖin sÇylenenlerin aslı var mı?" 

"Ne olmuş o kıza? Bence, yani benim kişisel inancıma gÇre, bu bir kadın iÖin en normal 

durumdur. Neden olmasın? Yani distinguons*. BugÅnkÅ toplumda bu hiÖ kuşkusuz pek 

normal değil, ÖÅnkÅ zorunlu olarak yapılıyor, ama yarının toplumunda bu son derece normal 

sayılacak, ÖÅnkÅ ÇzgÅrce yapılacak. Ama bu kız bugÅn de haklıdır: bir yandan yoksulluk 

iÖinde bulunuyordu, Çte yandan da dilediği gibi kullanabileceği bir sermayesi vardı. Yarının 

toplumunda bÇylesi sermayelere gerek kalmayacağı kuşkusuzdur... Onların yaptıkları işin 

bambaşka bir anlamı olacak ve bu iş akılcı bir biÖimde dÅzenlenip, sıkı koşullara 

bağlanacaktır. Sonya Semypnovna'nın kendisine gelince, şu anda ben onun yaptığı işi, 

toplumsal yapıya karsı yÇneltilmiş enerjik, Çrnek bir protesto olarak gÇrÅyor, kendisine bu 

nedenle saygı duyuyorum: hatta ona bakarak sevinÖ duyuyorum!" 

"Ama bana onun. ayağını kaydıranın siz olduğunuzu, bu evde kalmakta olduğu odadan sizin 

yÅzÅnÅzden, ayrıldığını sÇylediler!" 

Lebezyatnikov bÅyÅk bir Çfkeyle: 

"Bu da bir başka iftira!" diye bağırdı. "HiÖ de dediğiniz gibi olmadı o iş! Ne olup bittiğini 

anlamadığı iÖin hep Katerina İvanovna uydurdu o saÖmaları! Ben hiÖbir zaman Sonya Semyonovna'nın 

aklını Öelmeye Öalışmadım! Ben yalnızca onda bir protesto duygusu uyandırmaya 

Öalışarak, hiÖbir art niyetim olmaksızın, onu geliştirmeye Öaba gÇsterdim. Bana gerekli olan 

(Aslında da Fransızca) Tanımak, ayırdetmek (Cev.) 

445 

yalnızca protestoydu. Sonya Semyonovna kendiliğinden artık burada kalamayacağı sonucuna 

vardı." 

"Onu da komÅne almak istediniz herhalde?" 

"Alaylarınız hiÖ de başarılı değil... HiÖbir şey anlamıyorsunuz! KomÅnde bÇylesi roller 

yoktur. Kaldı ki komÅnler bu tÅr rollere yer kalmaması iÖin kurulmaktadır. KomÅnde bu rol 

şimdiki ÇzÅnÅ tÅmÅyle değiştirecektir. Burada aptalca sayılan birşey, komÅnde akıllıca 

davranış olarak gÇrÅlecek, burada şimdiki koşullar altında doğal olmayan bir şey, orada 

tÅmÅyle doğal sayılacaktır... Her şey insanın iÖinde yaşadığı ortama, koşullara bağlıdır. Her 

şeyi belirleyen ortamdır, insansa bir hiÖtir. Benim su anda Sonya Semyonovna ile aram iyidir 

ve bu durum, onun beni hiÖbir zaman kendini inciten bir adam, bir dÅşman saymadığının bir 

kanıtıdır. Evet! Ben şimdi onun komÅne girmesini sağlamaya Öalışıyorum, ama bambaşka 

temeller Åzerinde kurulmuş bir komÅne! Alay edecek ne var bunda! Biz kendimize 

eskilerinden Öok başka, Öok daha geniş temeller Åzerinde, Çzel bir komÅn kurmak'istiyoruz. 

Biz inanÖlarımızda daha da ileri gitmiş bulunuyoruz. Daha Öok inkär ediyoruz! Eğer

Dobrolyu-bov mezarından kalksaydı, onunla tartışırdım. Belsinski'ye de yapacağımı bilirdim! 

Ben şimdilik Sonya Semyonovna'yı geliştirmeye devam ediyorum. Son derece gÉzel, eşsiz bir 

insan Sonya Semyonovna!" ' 

"Bu gÉzel, eşsiz insandan yararlanıyor musunuz bari? Hah-hah-ha!" 

"Hayır, hayır! Ah, hayır! Tam tersine!" "Ne? Tam tersine mi! Hah-hah-ha! Amma laf ha!" 

"İnanın bÖyle bu! Hem dediğiniz gibi bir şey olsa, ne diye gizleyeyim sizden? Tersine, bu 

durum benim de tuhafıma gidiyor: benimleyken aşırı Érkek ve utangaÑ oluyor Sonya 

Semyonovna!" 

"Tabi siz de onu geliştiriyorsunuz! Hah-hah-ha! BÉtÉn bu utangaÑlıkların saÑma bir şey 

olduğunu kanıtlıyorsunuz ona?.." 

"HiÑ değil! HiÑ değil! Nasıl da kaba ve nasıl da -bağışlayın ama,- aptalca bir anlamda 

anlıyorsunuz "geliştirmek" sÖzÉnÉ! HiÑbir şey anlamıyorsunuz! Ve ne kadar uzaksınız bÖyle 

şeyleri 

anlamaktan! Biz kadın ÖzgÉrlÉğÉnÉ gerÑekleştirmeye Ñalışıyoruz, sizinse aklınızda hep aynı 

şey var... Genel olarak namus ve kadınca utangaÑlık konusunu bir yana bırakalım, ama bana 

karşı namuslu olmasını ben tÉmÉyle uygun buluyorum, ÑÉnkÉ bu onun aklına, onun iradesine 

bağlı olan bir şeydir. Eğer bana gelip de, 'Benim olmanı istiyorum' deseydi, hiÑ kuskusuz 

bundan Ñok mutlu olurdum, ÑÉnkÉ kendisini Ñok beğeniyorum; ve hiÑ değilse şu anda, 

herhalde hiÑ kimse ona benim kadar ince davranmamış, lâyık olduğu saygıyı gÖstermemiştir... 

Ben yalnızca bekliyor ve umut ediyorum, o kadar!" 

"Siz en iyisi ona birseyler armağan edin! Bunu hiÑ dÉşÉnmediğinize bahse girerim." 

"Size hiÑbir şey anlamadığınızı sÖylemiştim! Kuşkusuz onun durumu bÖyle... ama burada 

sÖzkonusu olan bambaşka bir şey! Siz yanlış değerlendirdiğiniz, aşağılama nedeni olarak 

gÖrdÉğÉnÉz bir olaya dayanarak, bu kıza insanca bakmayı reddediyorsunuz. Onun nasıl bir 

insan olduğunu bilmiyorsunuz! Yalnız son gÉnlerde okumayı bırakmasına, benden artık kitap 

almamasına canım sıkılıyor. Oysa eskiden gelir kitap isterdi. BÉtÉn enerjisine ve protestoda 

bulunma kararlılığına rağmen -ki bu kararlığı bir kez gÖstermişti,- bazı kÖr inanÑlardan ve... 

aptalca şeylerden kurtulabilmesi iÑin gerekli bağımsızlık, başına buy-rukluk, red, inkâr hâlâ 

yeterince yok onda ve bu ÉzÉcÉ bir şey. Buna karsın bazı sorunları Ñok iyi anlıyor. àrneğin şu 

el Öpme sorununu, yani kadının elini Öpmekle erkeğin eşitsiz bir davranışta bulunduğu ve bu 

davranışıyla da kadını aşağılamış olduğu sorununu Ñok iyi anlıyor*. Bu konuyu biz 

arkadaşlarla aramızda 

"... el Öpme sorunu...": Lebezyatnikov, Üernişevski'nin "Nasıl Yapmalı?" adlı romanının 

kahramanlarından Vera Pavlovna'nın su cÉmlesini tekrarlamaktadır: "Erkeklerin, kadınların 

elini Öpmesine hiÑ gerek yok. Bu... kadınlar iÑin Ñok incitici bir davranıştır... bu kadınları 

insandan saymama... dÉşÉncesinin bir sonucudur..." Üernişevski'nin roman kahramanlarınca 

ileri sÉrÉlen aile hayatına ilişkin kuralların karikatÉrize edilerek tekrarlanması, Lebezyatnik^ov'un, 

"geleceğin toplumunda odalara serbestÑe girilebilmesi", komÉn Éyelerinin yaptıkları 

tartışmaları aktaran sÖzlerinde de- gÖrÉlmektedir. (Üev.) 

447 

tartışmıştık ve ben hemen kendisine iletmiştim. Fransa'da işÑi sendikaları konusunda 

anlattıklarımı da dikkatle dinlemişti. Şimdi de kendisine geleceğin toplumunda odalara 

serbestÑe girilebileceğini anlatıyorum." 

"Bu da neymiş?" 

"Şu son sıralar tartıştığımız bir sorun bu: bir komÉn Éyesi, kadın ya da erkek bir başka komÉn 

Éyesinin odasına istediği zaman girebilir mi, giremez mi? Buna hakkı var mıdır, yok mudur? 

Her komÉn Éyesinin bu hakka sahip olduğuna karar verdik..." 

"İyi ama o sırada iÑerde bulunan kadın ya da erkek, zorunlu gereksinimlerini gidermekle 

meşgulseler ne olacak, hah-hah-ha?" . Andrey SemyonoviÑ bayağı Öfkelenmişti, 

tiksinircesine:

"Akimiz fikriniz o iste!" diye bağırdı. "Siz şu lanet olasıca "gereksinimler"den başka bir şey 

dÉşÉnmez misiniz! Size sistemi aÑıklarken su lanet "gereksinimler"den sÖz etmekle, 

zamanından Önce sÖzetmekle ne bÉyÉk aptallık etmişim! Allah kahretsin! Bu, sizin gibiler 

iÑin hep bir engeldir. İsin en kÖtÉ yanı da, daha sorunun ne. olduğunu anlamadan, alaya 

başlamanız! Sanki doğal bir hakkınız bu sizin! Sanki bir şeylerle ÖvÉnÉyorsunuz! Tuh! 

Acemilere, sorunun ÖzÉnÉ bilmeyenlere, bu konuların ancak en sonra, iyice gelişip yetiştikleri 

ve sisteme inandıkları zaman anlatılabileceğini kaÑ kez sÖylemişimdir! Hem, sÖyler misiniz 

lÉtfen, Ñirkef Ñukurunda bile utanılacak, aşağılanacak ne gÖrÉyorsunuz siz? Ben bu Ñirkef 

Ñukurlarının hangisini isterseniz temizlemeye hazırım! Burada en ufak bir Özveri bile 

sÖzkonusu değildir! Burada yalnızca basit bir iştir sÖz konusu olan, bÉtÉn başka işlerden 

farksız, toplum iÑin hayırlı, yararlı bir iş ve yararlı olduğu iÑin de bir Rafael ya da Puşkin'in 

yaptıklarından daha yÉce bir is*!" 

"... Rafael ya da Puşkin'in yaptıklarından..." "Saf" bilim "Saf" sanat ve bilim ve sanattan 

toplum adına beklenen pratik yarar konusunda, o yıllarda D.İ.. Pisarev'le V.A. Zaytsev 

arasında "Russkoe Slovo" ("Rus SÖzÉ") dergisinde yapılan tartışmalar alaya alınıyor (Üev.) 

"Ve daha soylu bir iş, hah-hah-ha!" 

"Ne demek, daha soylu? İnsan etkinliklerini belirtme.anlamında ben bu deyimleri 

anlamıyorum. "Daha soylu", "daha gÖnlÉ yÉce"... BÉtÉn bunlar saÑma, anlamsız ve benim 

reddettiğim kÖr inanÑları yansıtan eski kavramlar! İnsanlığa yararlı olan her şey soyludur! 

Benim anladığım bir tek kavram var: yararlı! GÉlÉn istediğiniz kadar, ama bu, bÖyle!" 

Pyotr PetroviÑ kahkahalarla gÉlÉyordu. Paralarını saymayı bitirmiş ve kaldırıp gizlemişti: 

ancak nedense bir bÖlÉmÉnÉ masada bırakmıştı. Bu "Ñirkef Ñukuru sorunu", bÉtÉn 

bayağılığına karşın, Pyotr PetroviÑ'le genÑ dostu arasında pek Ñok kez anlaşmazlığa ve 

bozuşmaya neden olmuştu. Ancak işin saÑma yanı, Andrey SemyonoviÑ gerÑekten kızıyor, 

Lujin ise iÑini dÖkÉyordu. Şu anda ise istediği tek şey, Lebezyatnikov'u kızdırmaktı. 

BÉtÉn "Bağımsızlığına", bÉtÉn "protestoculuğuna" rağmen, . Pyotr PetroviÑ'e itiraz etmeye 

pek cesaret edemeyen ve eskiden kalma bir alışkanlıkla ona hâlâ saygı besleyen 

Lebezyatnikov sonunda dayanamadı ve: 

"BugÉnkÉ bu hınÑ ve Öfkeniz herhalde dÉn uğradığınız başarısızlıktan kaynaklanıyor", diye 

sÖylendi. 

Pyotr PetroviÑ'in canı sıkılmıştı, yÉksek perdeden bir tavırla: 

"Siz en iyisi bana şunu sÖyleyin", dedi. "Kendisini buraya şey yapabilir misiniz..? Ya da daha 

doğrusu şÖyle: su yosma ile, kendisini bir dakika iÑin buraya, bu odaya Ñağıracak kadar 

yakınlığınız var mı? Herhalde mezarlıktan dÖndÉler... Merdivenlerden ayak sesleri geldi 

demin... Onu... şu yosmayı gÖrmem gerek." 

Lebezyatnikov şaşırmıştı: 

"Ne yapacaksınız onu?" 

"àyle... gÖrmem gerek. BugÉn yarın buradan ayrılıyorum, kendisine bildirmem gereken bir 

şey var... Konuşmamız sırasında siz de lÉtfen burada bulunun. Yoksa kimbilir neler 

dÉşÉnÉrsÉnÉz..!" 

"HiÑbir şey dÉşÉnmem... àylesine sormuştum. Madem bir işimiz var, onu buraya Ñağırmaktan 

kolay bir şey yok. Hemen gidiyorum. Merak etmeyin, sizi hiÑ rahatsız etmem." 

.448 

449 

GerÑekten de beş dakika kadar sonra Lebezyatnikov, Son-ya'yla birlikte dÖndÉ. Sonya bÉyÉk 

bir Baskınlık iÑindeydi ve her zaman olduğu gibi Érkekti. BÖylesi durumlarda hep Érker, yeni 

yÉzlerden, yeni tanışmalardan Ñok korkardı, Ñocukluğunda da bÖyleydi bu, şimdiyse daha da 

Ñok korkuyordu... Pyotr PetroviÑ onu "nazik ve sevecen", ama biraz da kendi gibi ciddi, 

ağırbaşlı bir insanın, Sonya gibi gene ve bazı bakımlardan enteresan bir yaratığa karşı 

gÖstermesini uygun saydığı neşeli bir senlibenlilik havasıyla karşıladı. Hemen kızcağızı

"yÅreklendirmeye" girişerek, kendisine masada, karşısında yer gÇsterdi. Sonya oturdu, 

Öevresine, Lebezyatnikov'a, masanın ÅstÅnde duran paralara gÇz gezdirdi, sonra dÇnÅp birden 

Pyotr PetroviÖ'e baktı ve sanki Öivilemiş gibi bir daha da gÇzlerim ondan ayırmadı. Lebezyatnikov 

kapıya doğru yÅrÅmÅştÅ; Pyotr PetroviÖ yerinden kalkıp onun yanına gitti, bu arada 

Sonya'ya onun masada kalmasını işaret etmişti. Lebezyatnikov'u kapıda durdurarak, fısıltıyla: 

"Şu... Raskolnikov orada mı? Gelmiş mi?" diye sordu. 

"Raskolnikov mu? orada. Ne olacak? Evet, orada... Az Çnce girdi, gÇrdÅm... Ne olmuş 

Raskolnikov'a?" 

"Üyleyse burada bizimle kalmanızı ve beni şu... kızla yalnız bırakmamanızı rica edeceğim. 

àok Çnemsiz bir şey gÇrÅşeceğimiz konu, ama Raskolnikov'un orada gereksiz bazı şeyler 

anlatmasını istemiyorum... Ne demek istediğimi anlıyorsunuz, değil mi?" 

Durumu birden anlayan Lebezyatnikov: 

"Evet, evet, anlıyorum, anlıyorum!" dedi. "Haklısınız... Bana kalırsa biraz fazla 

Öekmiyorsunuz, ama yine de haklısınız. Kalırım tabi burada. Surda, şu pencerenin yanında 

dururum ve sizi hiÖ rahatsız etmem... Evet, bence de haklısınız..." 

Pyotr PetroviÖ Sonya'nın yanına dÇndÅ, geÖip divana, onun tam karşısına oturdu ve dikkatle 

kıza bakmaya başladı, sonra birden bakışları aşırı ciddileşti, hatta sertleşti: 'Sakın aklına, 

başka şeyler gelmesin kÅÖÅkhanım!' der gibi bakıyordu. Sonya mÅthiş utanmıştı. 

Pyotr PetroviÖ Öok ciddi, ama yine de sevecen bir tavırla girdi sÇze: 

450 

"İlkin, Sonya Semyonovna, saygıdeğer Åvey annenizden benim adıma ÇzÅr dilemenizi rica 

ederim... Yanılmıyorsam bÇyleydi değil mi, Katerina İvanovna analığınızdı?" Pyotr PetroviÖ'in 

dostÖa birtakım niyetleri olduğu anlaşılıyordu. 

Sonya Öabuk Öabuk ve ÅrkekÖe: 

"Evet, doğru", dedi, "Katerina İvanovna analığımdır." 

"Üyleyse, nazik Öağrısına rağmen, elimde olmayan nedenlerden dolayı yemeğe... yani yas 

yemeğine gelemeyeceğim iÖin kendisinden benim adıma ÇzÅr dilemenizi rica ederim." 

Sonya iskemlesinden fırlayarak: 

"SÇylerim", dedi, "hemen şimdi gider sÇylerim." 

Pyotr PetroviÖ onun saflığına ve incelik kurallarını bilmezliğine gÅlÅmseyerek: 

"Durun, daha bitmedi", dedi,"Eğer bÇylesine Çnemsiz ve yalnızca kendimi ilgilendiren bir 

nedenden dolayı sizin gibi bir hanımı rahatsız edip buralara kadar Öağıracağımı 

dÅşÅndÅyseniz, beni hiÖ tanımıyorsunuz demektir. Sizi buraya Öağırmaktan amacım tÅmÅyle 

başkadır." 

Sonya Öabucak yerine oturdu. Hälä masanın Åzerinde duran gri renkli yÅz rublelik banknotlara 

kaydı gÇzÅ, ama hemen başını Öevirip Pyotr PetroviÖ'e bakmaya başladı: hele de kendisi gibi 

bir kızın başkasının paralarına bakması Öok ters bir davranış gibi gelmişti. Pyotr PetroviÖ'in 

sol elinde tuttuğu altın ÖerÖeveli gÇzlÅğe ve yine sol elinin orta parmağındaki sarı taşlı 

kocaman, Öok gÅzel yÅzÅğe bakacak oldu, ama birden gÇzlerini kaÖırdı, nereye bakacağını bir 

tÅrlÅ kestiremeyerek, sonunda doğruca Pyotr PetroviÖ'in gÇzlerinin iÖine bakmaya başladı. 

Pyotr PetroviÖ biraz sustuktan sonra, az Çncekinden de ciddi, ağırbaşlı bir tavırla: 

"DÅn zavallı Katerina İvanovna'yla ayakÅstÅ bir iki kelime bir şeyler konuşma fırsatı 

bulmuştum", dedi. "Bu kısacık konuşma, -deyim yerindeyse eğer,- onun ne denli "gayrı tabii" 

bir durumda bulunduğunu anlamama yetti." 

Sonya onu aceleyle doğrulayarak: 

"Evet, kendisi gayrı tabii durumdadır", dedi. "Ya da daha yalın ve anlaşılır anlatımıyla, 

hasta..." 

451 

"Evet, aÖık ve anlaşılır anlatımıyla, hasta..."

"Evet... Evet, işte ben de insanlık duygularımdan ve... ve... ve... kendisini kaÖınılmaz olarak 

bekleyen mutsuz yazgıyı gÇz ÇnÅne alarak, onun iÖin yararlı olabilecek bir yardımda 

bulunmak isterdim. Bu mutsuz aile sanırım su anda yalnızca sizin elinize bakıyor." 

Sonya birden ayağa kalkarak: 

"Bir şey sormama izin verir misiniz?" dedi. "Emekli maaşı bağlanabileceği konusunda dÅn siz 

mi bir şeyler sÇylediniz kendisine? àÅnkÅ, bana sÇylediğine gÇre, siz ona emekli maaşı 

bağlatmak iÖin uğraşıyormuşsunuz... Doğru mu bu?" 

"Hayır, hiÖ değil! Hatta son derece saÖma bir şey bu. Ben yalnızca, gÇrev sırasında ÇlmÅş bir 

memurun dul karısına, -o da arkası varsa,- bir yardımda bulunulabileceğine ilişkin bir şeyler 

sÇylemiştim. Oysa rahmetli babanız yeterli hizmet sÅresini doldurmamış olduğu gibi, ÇldÅğÅ 

sırada devlet hizmetinde de bu-lunmuyormuş. Kısacası, belki bir umut olabilirdi ama, tÅmÅyle 

geÖici bir umut... àÅnkÅ yardımda bulunulması iÖin herhangi bir sebep yok ortada... hatta 

tersine... Kendisine maaş bağlanabileceğini dÅşÅnmÅş! Hah-hah-ha! Doğrusu, aÖıkgÇz bir 

hanım!" 

"Evet... bir emekli maaşı... àÅnkÅ Öok saf, Öok iyi yÅrekli bir kadındır kendisi... İyi yÅrekli 

olduğu iÖin de her şeye kolayca inanır. Yaradılışı bÇyle onun... Evet... ÇzÅr dilerim efendim... 

" Sonya kalktı ve gitmeye davrandı. 

"LÅtfen kalır mısınız, sÇzlerim daha bitmedi." "Evet efendim, sÇzleriniz daha bitmedi..." diye 

mırıldandı Sonya 

"LÅtfen oturur musunuz!" 

Sonya mÅthiş bir utanÖ iÖinde, yeniden ve ÅÖÅncÅ kez oturdu. 

"Zavallı yavrularıyla birlikte iÖinde bulunduğu durumu gÇ-zÇnÅne alarak, -demin de dediğim 

gibi,- gÅcÅmÅn yettiğince, evet, bÇyle diyorlar değil mi, gÅcÅmÅn yettiğince, kendisine bir 

yardımda bulunmak isterdim, daha fazla değil. BÇylesi durumlarda hep olduğu gibi, onun iÖin 

bir yardım defteri aÖılabilir, ya 

452 

da, ne bileyim piyango gibi bir şey dÅzenlenebilir... yakınları, ya da genel olarak ona yardım 

etme isteğinde bulunan kişilerce... Size sÇylemek istediğim buydu, bÇyle şeyler yapılabilir." 

Sonya, gÇzleri Pyotr PetroviÖ'in gÇzlerinde: 

"Evet, Öok iyi olur..." diye mırıldandı. "Bu Çneriniz iÖin Allah sizden razı olsun..!" 

"Evet, bu yapılabilir... ancak... bu sonraki iş... Aslında, bugÅn de başlanabilir buna. Akşama 

gÇrÅşÅr, işin ilkelerini belirleriz. Saat yedi gibi falan bana gelin... Umarım... Andrey 

SemyonoviÖ de katılır bize... Ama... burada Åzerinde Çnceden ve titizlikle durmamız gereken 

bir nokta var. Sizi buraya kadar Öağırıp rahatsız etmemin nedeni de bu, Sonya Semyonovna. 

Bence, paraları Katerina İvanovna'nın eline vermeyelim, bu tehlikeli bir şey olur. Bunun 

kanıtı da, bugÅnkÅ şu yas sofrası... Ne bileyim, yarına ne yiyeceğini, ne giyeceğini bilemez 

durumda olan bir insan, tutuyor bugÅn Jamayka romu, Madera şarabı ve... ve... kahve satın 

alıyor... Demin, geÖerken gÇrdÅm. Yarın bir lokma ekmek iÖin yine size el aÖacaklar... Artık 

bu kadarı da saÖmalık. Ben, iste bu nedenden dolayı, paralar, mutsuz dulun kendisinin haberi 

olmadan toplanmalıdır diyorum. Ne bileyim, bunu Çrneğin, yalnızca siz bilmelisiniz. Üyle 

değil mi?" 

"Bilmem ki... O yalnızca bugÅn iÖin... Ve bu hayatta yalnızca bir kez olacak bir şey... 

Rahmetliyi anmak, ona saygıda bulunmak istemişti... àok akıllı bir kadındır aslında... Ama... 

yine de, siz nasıl uygun gÇrÅyorsanız, Çyle olsun. Ben size Öok... ben değil, hepimiz size Öok... 

Allah sizden razı olsun... ÇksÅzler de..." 

Sonya sÇzlerini tamamlayamadı, ağlamaya başladı. 

"Evet, bu konuyu aklınızda tutun. Şimdi de, ailenizi dÅşÅnerek, bu konuda başlangıÖ olmak 

Åzere, benim şu gÅcÅm ÇlÖÅsÅnde gÇsterdiğim yardımımı kabul ediniz. Yardım konusunda 

adımın aÖıklanmaması en Çnemli ricamdır. Buyrun alın... Benim de başımda bir sÅrÅ dert 

olduğu,iÖin, daha fazlasını vermek durumunda değilim..."

Ve Pyotr PetroviÖ elinde dikkatle dÅzeltip aÖarak, Sonya'ya on rublelik bir banknot uzattı. 

Sonya kıpkırmızı kesilerek parayı aldı, bir şeyler mırıldanarak aceleyle veda etti. Pyotr 

PetroviÖ 

453 

gÇsterişli bir şekilde onu kapıya kadar geÖirdi. Sonya heyecanlı, perişan, kendini odadan 

dışarı attı, şaşkınlık iÖinde doğruca Katerina İvanovna'ya gitti. 

BÅtÅn bu zaman iÖinde konuşmaları kesmekten Öekinen Andrey SemyonoviÖ bazen pencere 

ÇnÅnde durmuş, bazen odada bir aşağı bir yukarı dolaşmıştı. Sonya Öıktıktan sonra Pyotr 

PetroviÖ'e yaklaşıp coşkuyla elini uzatarak: 

"Her şeyi duydum, her şeyi gÇrdÅm", dedi; gÇrdÅm sÇzcÅğÅnÅ Çzellikle vurgulamıştı. "Son 

derece soylu... yani, insanca bir davranışta bulundunuz! Size minnet duymalarına da fırsat 

yaratmadınız, gÇrdÅm! GerÖi, kişisel yardımlara, iyilikte bulunmalara ilkesel olarak 

karşıyımdır, ÖÅnkÅ kÇtÅlÅğÅ kÇkÅnden kaldırmaz bu tÅr davranışlar, hatta tam tersine besleyip 

bÅyÅtÅrler. Ama yine de sizin bu davranışınızı sevinÖle karşıladığımı sÇylemekten kendimi 

alamayacağım. Evet, evet, Öok hoşuma gitti." Lebezyatnikov'u dikkatle sÅzen Pyotr PetroviÖ: 

"Bunların hepsi saÖma!" dedi heyecanlı bir sesle. "Hayır, saÖma değil! DÅnkÅ olaydan dolayı 

sizin gibi hakarete uğrayan, ÅzgÅn durumda bulunan bir adam, aynı zamanda başkalarının 

mutsuzluğunu paylaşabiliyorsa, -bu davranışıyla toplumsal bir yanlış yapıyor da olsa,- yine de 

saygıya değerdir. DÅşÅncelerinizi bilen bir kimse olarak doğrusu sizden bÇyle bir davranışı 

hiÖ beklemezdim Pyotr PetroviÖ! Ah, anlayışınız size nasıl da engel oluyor! "İyi yÅrekli, 

Andrey SemyonoviÖ, Pyotr PetroviÖ'e yeniden yakınlık duymaya başlamıştı." Ürneğin şu 

dÅnkÅ başarısızlığınız sizi nasıl da heyecanlandırdı! Hem bu evlenmeye, bu yasal evliliğe 

karşı duyduğunuz bu aşırı istek de niÖin, soylu, sevgili Pyotr PetroviÖ? Neden ille de yasal bir 

evlilik? İsterseniz beni dÇvÅn, ama bu evlenmenin gerÖekleşmeyişi-ne, sizin ÇzgÅr kalışınıza, 

insanlık iÖin tÅmden yok olup gitmemiş olmanıza ben Öok sevindim... GÇrÅyor musunuz: 

sÇyleyi-verdim iste dÅşÅncelerimi..!" 

Lujin sırf bir cevap vermiş olmak iÖin: "Boynuz takmamak ve başkalarının Öocuklarına 

babalık etmemek iÖin, sizin serbest evliliğinizi değil, yasal evliliği yeğliyorum, " dedi. Kafası 

bir şeylerle aşırı meşgul gibiydi: Saldırı 

454 

borusunu duymuş bir savaş atı gibi irkilen Andrey SemyonoviÖ: 

"àocuklar mı dediniz?" dedi. "àocuklara mı değindiniz? Bunun toplumsal bir sorun Åstelik 

birinci derecede toplumsal bir sorun olduğuna ben de katılırım. Ama Öocuk sorunu bÅsbÅtÅn 

başka bir biÖimde ÖÇzÅmlenecektir. Aileyle ilgili her şeyi olduğu gibi Öocukları da tÅmÅyle 

reddedenler var... ama biz bu konuyu daha sonra konuşuruz, şimdi şu boynuz konusunu bir 

ÖÇzÅmleydim. Bunun benim zayıf bir noktam olduğunu itiraf ederim. Bu iğrenÖ, bu saÖma 

deyimin, bu Puşkin deyiminin geleceğin sÇzlÅklerinde yer alması dÅşÅnÅlemez. Hem nedir bu 

boynuz? Hangi boynuz? NiÖin boynuz? Bu ne saÖma şey bÇyle! Asıl serbest evliliklerde yer 

olmayacaktır boynuza! Boynuz, ancak her tÅr yasal evlenmenin doğal sonucu, bir başka 

deyişle yasal evliliğin dÅzeltilmesidir; bir protestodur, bu anlamda da kadın ya da erkek iÖin 

hiÖ de kÅÖÅltÅcÅ bir şey değildir... Olacak şey değil ya, eğer gÅnÅn birinde yasal bir evlilik 

yapacak olursam, şu sizin lanet boynuzlarınızı taşımaktan zevk duyacağım ve karıma şÇyle 

diyeceğim: 'Dostum! BugÅne kadar seni yalnızca seviyordum, şimdiyse sana saygı 

duyuyorum, ÖÅnkÅ sen protesto etmeyi basardın!' GÅlÅyorsunuz? àÅnkÅ kÇr inanÖlarınızdan 

kurtulabilecek gÅcÅnÅz yok! Allah kahretsin, yasal evlilikte eşlerin birbirini aldatmasında 

tatsızlığın nerden kaynaklandığını anlıyorum: bu, hem kadını, hem erkeği alÖaltan aşağılık bir 

olayın, aşağılık bir sonucudur. Oysa boynuz ap aÖık oldu muydu, yok olur; serbest evliliklerde 

olduğu gibi... Anlamsız bir şey olur o zaman, hatta taşıdığı boynuz adını bile yitirir. Bu da bir 

yana, karınız, onun mutluluğuna engel olmak gÅÖ ve yeteneğinde olmadığınızı, yeni 

kocasından dolayı ondan ÇÖ almaya kalkışmayacak kadar ileri gÇrÅşlÅ olduğunuzu kabul

etmekle, yalnızca size saygı duyduğunu kanıtlamış olacaktır. Allah kahretsin, bazen 

dÅşÅnÅrÅm de... eğer bir gÅn beni everirlerse, tÅh! Yani evlenirsem, (ister yasal evlilik, ister 

serbest, farketmez) ve karım da bir tÅrlÅ kendine bir sevgili bulamazsa, Çyle sanıyorum ki, 

kendi elimle ona bir sevgili bulur ve, 'Aziz dostum', derim oha, 'seni 

455 

seviyorum, ama ayrıca bana saygı duymanı da istiyorum, alsana bir sevgili!' Doğru değil mi 

ama?" 

Pyotr PetroviÖ fazla bir ilgi gÇstermeden ve kıs kıs gÅlerek dinlemişti Lebezyatnikov'u. Hatta 

yer yer dinlemediği bile olmuştu. GerÖekten de bambaşka şeylerle meşguldÅ kafası, Lebezyatnikov 

da sonunda farkına varmıştı bunun. Hatta heyecanlıydı. Pyort PetroviÖ, ellerini 

oğuşturuyor, bir şeyler dÅşÅnÅyordu. BÅtÅn bunları Andrey SemyonoviÖ daha sonra anlamlandırabildi. 

II 

Bu anlamsız yas yemeği fikrinin Katerina İvanovna'nın kafasında hangi nedenlerle 

doğduğunu sÇyleyebilmek kolay değildi. GerÖekten de, Marmeladov'un cenaze masrafları iÖin 

Raskolni-kov'un verdiği yirmi kÅsur rublenin yaklaşık yarısı harcanmıştı bu sofraya. Belki de 

Katerina İvanovna bÅtÅn kiracıların, Çzellikle de Amaliya İvanovna'nın, rahmetli 

Marmeladov'un onlardan hiÖ de aşağı olmadığını, belki de onlardan Öok daha ÅstÅn olduğunu, 

hiÖ kimsenin rahmetliye karşı "burnu bÅyÅklÅk" taslamaya hakkı olmadığını bilmeleri iÖin ve 

bÇylece rahmetli kocasının anısına "gereken" saygıyı gÇsterebilmek iÖin, bu yemeği bir borÖ 

gibi gÇrmÅştÅ. Belki de onun bu davranışında en bÅyÅk etken, gÅnlÅk yaşayışımızda her 

birimiz iÖin zorunlu sayılabilecek birtakım toplumsal tÇrelerde, pek Öok yoksulu ellerindeki 

son meteliğe varıncaya kadar bÅtÅn biriktirdiklerini sırf "başkalarından daha kÇtÅ durumda 

olmadıklarını" kanıtlamak, "başkalarınca ayıplanmamak" iÖin harcamaya zorlayan yoksulluk 

gururuydu.. 

Katerina İvanovna belki bu fırsattan yararlanarak, kendisinin dÅnyada herkes tarafından 

terkedildiğini sanan bÅtÅn bu "değersiz ve aşağılık" kiracılara, "yalnızca gÇrgÅ kurallarını ve 

yiyip iÖmesini bildiği"ni değil, bÇyle kÇtÅ bir kadere boyun eğmek iÖin yaratılmış biri 

olmadığını, "soylu, hatta aristokrat bir albay evinde" eğitilmiş olduğunu; tahta silmek, 

geceleri Öocuk bezleri yıkamak iÖin yetiştirilmemiş olduğunu gÇstermek de istemiş 

456 

olabilirdi. BÇylesi gurur ve şÇhret dÅşkÅnlÅğÅ nÇbetleri bazen yoksul ve ezilmiş insanlara da 

bulaşmakta ve bu durum onlarda zaman zaman sinirli, ÇnÅne geÖilemez bir gereksinim halini 

almaktadır. Kaldı ki Katerina İvanovna ezilmiş, sindirilmiş insanlardan da değildi: bazı 

durumlarda onu tÅmden mahvetmek mÅmkÅndÅ, ama onu manevi olarak sindirmek, yani 

korkutup iradesine gem vurmak, ona boyun eğdirmek kimsenin yapabileceği bir şey değildi. 

Ayrıca Sonya'nın, onun gitgide aklını oynattığına ilişkin sÇzleri, hiÖ de Çylesine sÇylenmiş, 

temelsiz sÇzler değildi. GerÖi bunun şu son sıralarda, hatta son bir yıldır, gerÖekten de Çyle 

olsa bundan zarara uğramamış olması mÅmkÅn değildi. Hem doktorların sÇylediği gibi, 

ilerlemiş verem durumu da insanda akıl dengesinin bozulmasına neden olabiliyordu. 

Şaraplar ne Öoktu, ne de Öeşitliydi. Madem şarabı da yoktu: bÅtÅn bunlar biraz fazla 

abartılmıştı. Ama şarap vardı. Votka, rom ve porto da vardı, hepsi de kÇtÅ cinstendi, ama 

herkese yetecek kadar vardı. Yemekler, kutya* dışında daha ÅÖ dÇrt Öeşit kadardı, sonra 

gÇzleme de vardı ve hepsi de Amaliya İvanov-na'nrn mutfağında hazırlanmıştı. Ayrıca, 

yemekten sonra iÖilmesi ÇngÇrÅlen Öay ve punÖ iÖin de iki semaver birden hazırlanmıştı. Satın 

alma işleriyle Katerina İvanovna'nın kendisi uğraşmıştı. Bu işte kendisine, yoksul bir 

Polonyalı yardım etmişti; bu adamın bayan Lippevehzel'in evinde ne aradığını Tanrı bilirdi, 

ama işte hemen Katerina İvanovna'nın emrine verilmişti ve dÅn, bÅtÅn gÅn ve bu sabah dili 

bir karış dışarda, Katerina İvanovna'nın ardı sıra kendini parÖalarcasına koşturup durmuştu. 

Ama galiba bu durumunun farkedilmesi iÖin de Çzel bir Öaba gÇstermişti. Olur olmaz

nedenlerle Katerina İvanovna'ya başvuruyor, hatta onu Gostinnıy Dvor'da bile arayıp 

buluyordu. Bir de durmadan "Pani Harunjina"** deyip duruyordu ki, başlangıÖta "bu lÅtufkär, 

bu yÅce gÇnÅllÅ" adam olmasa mahvolacağı- 

Kutya :Yas sofraları iÖin bal ya da ÅzÅmle yapılan pirinÖ lapası (àev.) "Pani Harunjina": 

(LehÖe) Hanımefendi (àev.) 

457 

nı sÇyleyen Katerina İvanovna bile sonunda ondan bıkmıştı. Aslında Katerina İvanovna'nın 

huyuydu bu daha ilk kez gÇrdÅğÅ birini allayıp pullamak, utandıracak kadar gÇklere 

Öıkarmak, onda ÇvÅlecek binbir erdem bulmak, biraz sonra da bu erdemlerin varlığına bÅyÅk 

bir iÖtenlikle ve gerÖekten inanmak, ama sonra birdenbire dÅş kırıklığına uğrayarak, her şeye 

tÅkÅrmek, ÇvÅp gÇklere Öıkardığı, nerdeyse tapacak gibi olduğu adamı yerden yere Öalmak 

onda huy halini almıştı. Şakacı, neşeli, barışÖıl bir yaratılışı vardı, ama aralıksız uğradığı 

başarısızlıklar, mutsuzluklar ve Öektiği acılar yÅzÅnden, herkesin barış ve neşe iÖinde 

yaşaması, başka bir biÖimde yaşamaya cesaret edememesi iÖin Çylesine taşkın bir istek 

duymaya başlamıştı ki, hayatta karşılaştığı kÅÖÅcÅk bir uyumsuzluk, uğradığı kÅÖÅcÅk bir 

başarısızlık onu bir anda Öileden Öıkarıyor, onca parlak umutlardan ve gÅzel dÅşlerden sonra, 

kaderine lanet okumaya, eline geÖeni yerlere Öalmaya, başını duvarlara vurmaya başlıyordu. 

Amaliya İvanovna da nedense birdenbire bÅyÅk bir Çnem ve saygı kazanmıştı Katerina 

İvanovna'nın gÇzÅnde. Bunun belki de tek nedeni, şu yas sofrası, Amaliya İvanovna'nın 

sofranın kurulmasıyla ilgili her tÅrlÅ işe iÖtenlikle koşturmasıydı: sofrayı o hazırlamış, 

peÖeteleri, yemek takımlarını o sağlamış, yemekleri kendi mutfağında o pişirmişti. Katerina 

İvanovna mezarlığa giderken ona her alanda yetki vermiş, onu kendi yerine bırakmıştı. 

GerÖekten de mezarlıktan dÇndÅklerinde her şeyi pek iyi hazırlanmış bulmuşlardı: masanın 

Åzerine oldukÖa temiz bir ÇrtÅ ÇrtÅlmÅştÅ, tabaklar, Öatallar, bıÖaklar, kadehler, hepsi değişik 

kiracılardan alındıkları iÖin, değişik cins, boy ve tÅrlerde olmakla birlikte, tam belirlenen 

saatte hiÖ eksiksiz hazırlanmış bulunuyorlardı. âstlendiği işi başarıyla gerÖekleştirdiğini 

gÇren Amaliya İvanovna, Åzerinde siyah bir elbise, sÅslenmiş, hotozuna yeni siyah kurdeleler 

takmış olarak, mezarlıktan dÇnenleri biraz da gururla karşılamıştı. Hak edilmiş olmasına 

rağmen bu gurur Katerina İvanovna'nın nedense hoşuna gitmemişti: 'O olmasa sanki bu 

sofrayı kuramayacaktık sanacak herkes!' Yeni kurdelelerle sÅslÅ hotozu da hoşuna gitmemişti: 

'Yoksa su ahmak Alman karısı ev sahibi olduğu iÖin, yoksul kiracılarına acıyıp yar- 

458 

dım etmeyi kabul ettiği iÖin mi bÇyle gururlanıyor? Acayip! Demek Çyle ha! Bir albay, 

nerdeyse vali olmak Åzere olan bir albay olan Katerina åvanovna'nın babacığının evinde kırk 

kişilik ziyafet sofraları kurulurdu ve orada Amaliya İvanovna, daha doğrusu Lyudvigovna 

gibilerini mutfağa bile sokmazlardı...' Katerina İvanovna hemen bugÅn Amaliya İvanovna'ya 

haddini bildirmeye karar vermekle birlikte -yoksa kim bilir ne sanacaktı bu kadın kendini!şimdilik 

duygularını aÖığa vurmaktan caydı. Şimdilik ona karşı soğuk davranmakla 

yetinecekti. Bir başka tatsızlığın daha payı olmuştu Katerina İvanovna'nın sinirlenmesinde: 

mezarlıktaki tÇrene, ne yapıp edip buraya da gelen Polonyalı'dan başka, kiracılardan hiÖ 

kimse gelmemişti. Ama yas sofrasına, yani yemeğe, en yoksuluna, en Çnemsizine varana 

kadar herkes gelmişti. âstelik bunlardan Öoğu her zamanki kılıklarında bile değillerdi, Åstleri 

basları dÇkÅlÅyordu. Ünemli, hatırı sayılır Öağrılılara gelince, sanki aralarında anlaşmışlarcasına 

hiÖbiri gelmemişti. Ürneğin bÅtÅn kiracılar arasında en Çnemli kişi olan Pyotr PetroviÖ 

Lujin gelmemişti. Oysa Katerina İvanovna daha dÅn ÇnÅne gelen herkese, yani Amaliya 

İvanovna'ya PoleÖka'ya, Sonya'ya, Polonyah'ya... Pyotr PetroviÖ'in soylu, yÅce gÇnÅllÅ, 

zengin bir insan olduğunu, geniş bir Öevresi bulunduğunu, ilk kocasından daha eski bir dostu 

olduğunu, babasının evine de kabul olunduğunu ve kendisine Çnemli bir emekli maaşı 

bağlatmak iÖin olanca gÅcÅyle uğraşacağına sÇz verdiğini anlatıp durmuştu. Burada şunu da 

belirtelim ki, Katerina İvanovna birinin zenginliğiyle, geniş Öevresiyle ÇvÅnÅrken, bunu her

tÅrlÅ kişisel Öıkar ve hesaptan uzak, iÖten bir duyguyla, yalnız Çvme ve ÇvÅlene daha bÅyÅk 

bir değer verme zevkiyle yapardı. 

Lujin'den sonra ve herhalde "onu Çrnek alarak" "Lebezyatni-kov denilen şu alÖak, aşağılık 

adam" da gelmemişti. "Ne sanıyordu yani bu adam kendini? Onu sırf bir lÅtufta bulunmuş 

olmak iÖin Öağırmışlardı. àÅnkÅ Pyort PetroviÖ'in dostuydu, onunla aynı odada kalıyordu ve 

birini Öağırıp Çtekini Öağırmamak biraz tuhaf olurdu." "Evde kalmış kızıyla birlikte gÇrgÅ 

budalası bir kadın da gelmemişti. Bunlar, Amaliya İvanovna'nın 

459 

evine taşınalı daha iki hafta olmasına rağmen, Marmeladov'un dairesinden Çzellikle de 

rahmetli sarhoş geldiği zaman, yÅkselen bağırış Öağırışlardan rahatsız olmuşlar ve birkaÖ kez 

şikäyette bulunmuşlardı. Katerina İvanovna bir kavgaları sırasında Amaliya İvanovna'dan 

Çğrenmişti bu şikäyetleri, Amaliya İvanovna bu kavga sırasında Katerina İvanovna'ya, 

"ayaklarının tırnağı bile olamayacakları kibar kiracıları" rahatsız ettiklerini haykırarak, bÅtÅn 

aileyi kapı dışarı etmekle tehdit etmişti. Katerina İvanovna "Ayağının tırnağı bile 

olamayacağı" sÇylenen bu kadınla kızını yas yemeğine Öağırmaya kesin olarak karar vermişti. 

Sağda solda rastlaştıklarında Öalımla yÅzÅnÅ başka yana Öeviren bu kadına, kendisini yas 

yemeğine Öağırmakla "bu evde soylu dÅşÅnceler taşıyan soylu insanların yaşadığını ve 

yapılan kÇtÅlÅkleri hatırlamayıp, bu kÇtÅlÅkleri yapanları evlerine Öağırdıklarını" ve Katerina 

İvanovna'nın bÇylesi gÅÖ bir yaşama alışık olmadığını gÇsterecekti. BÅtÅn bunları sofrada 

rahmetli babacığının valiliğiyle birlikte aÖıklamayı tasarlamıştı. Ayrıca, karşılaştıklarında 

yÅzÅnÅ başka yana Öevirmenin hiÖ de gerekli olmadığını, bunun aptalca bir davranış 

olduğunu, şÇyle dolaylı yoldan dokunduruverecekti. Şişko yarbay (aslında emekli Åsteğmen) 

de gelmemişti. Ama onun dÅn sabahtan beri "kımılda-yamayacak kadar yorgun" olduğu 

anlaşılmıştı. Kısacası gelenler yalnızca şu zavallı Polonyalı'yla, kirli fraklı, sivilceli yÅzlÅ, pis 

pis kokan, miskin, sessiz bir memurdu; bir de Öok eskiden beri Amaliya İvanovna'nın evinde 

oturan ve buradaki odasının kirasını kimin verdiği belli olmayan, bir zamanlar bilmem hangi 

postanede Öalışmış sağır ve nerdeyse iyice kÇr bir ihtiyarla, terbiyesizce kahkahalar atıp duran 

sarhoş bir emekli teğmen, daha doğrusu iaşe memuru (hem de "aman Allah'ım!" yeleksiz 

olarak!) Adamın birisi ise Katerina İvanovna'ya selam bile vermeden geÖip masaya 

kurulmuştu; hele birisi, elbisesi olmadığı iÖin robdÇsambrla gelmişti ki, artık terbiyesizliğin 

bu kadarına da-yanılamazdı: bu adam hemen Amaliya İvanovna ve Polonyalı' nın Öabalarıyla 

odadan uzaklaştırıldı. Polonyalı da, Amaliya İvanovna'nın evinde hiÖ oturmamış, bu evde 

bugÅne kadar hiÖ gÇrÅlmemiş başka iki Polonyalı'yı getirmişti. BÅtÅn bunlar Ka- 

460 

terina İvanovna'yı mÅthiş sinirlendirmişti. "Madem bÇyle olacaktı, bu hazırlıklar kimin iÖin 

yapılmıştı?" Hatta sırf yer aÖılsın diye, Öocukları, zaten bÅtÅn odayı kaplamış olan masaya 

oturtmamışlar, onlara arka kÇşede, sandık Åzerinde bir sofra kurmuşlardı. İki kÅÖÅk bir sırada 

oturuyor, PoleÖka ise, bÅyÅk kardeş olarak, onların karınlarını doyuruyordu. Bu arada yine 

PoleÖka bÅtÅn "iyi Öocuklara yapıldığı gibi", kardeşlerinin burunlarını silmek zorundaydı. 

Kısacası, Katerina İvanovna, ister istemez bÅtÅn konukları iki kat bÅyÅklenerek, hatta kibirle 

karşılamak zorunda kalmıştı. Kimilerine hele, Çzellikle sert bakıyor, sofraya buyur derken pes 

perdeden bir tavır takınıyordu. BÅtÅn gelmeyenlerin sorumluluğunu nedense Amaliya 

İvanovna'ya yÅkleyi vermiş ve hemen ona karşı son derece saygısızca davranmaya başlamıştı. 

Amaliya İvanovna da ondaki bu değişikliği f arketmis ve buna bayağı canı sıkılmıştı. Pek de 

iyi bir sonuÖ va-adeden bir başlangıÖ değildi bu. Sonunda herkes sofrada yerini 

aldı. 

Raskolnikov tam mezarlıktan dÇnÅldÅğÅ sırada gelmişti. Katerina İvanovna onun gelişine Öok 

sevinmişti. àÅnkÅ, birincisi, Raskolnikov bÅtÅn konuklar iÖinde tek "kÅltÅrlÅ konuk"tu ve 

"bilindiği gibi iki yıl sonra bura Åniversitelerinde bir kÅrsÅ sahibi olmaya hazırlanıyordu"; 

ikincisi, Öok istemesine rağmen mezarlığa gelemediği iÖin son derece saygılı bir tavırla ÇzÅr

dilemişti. Katerina İvanovna ona dÇrt elle sarıldı, sofrada yanına, sol tarafına oturttu (sağında 

Amaliya İvanovna oturuyordu) ve yemeklerin dÅzenli dağıtılması ve herkese yetmesi gibi 

telaşları ve koşuşturmaları arasında, Åstelik de ikide bir konuşmasına engel olan ve kendisini 

nerdeyse boğulacak hale getiren ve galiba şu son iki gÅn iÖinde iyice azıtan, son derece acı 

verici ÇksÅrÅk nÇbetlerine rağmen durmadan Raskolnikov'a bir şeyler sÇylÅyor, yas 

yemeğinin uğradığı başarısızlıktan duyduğu haklı Çfkeyi, iÖinde birikenleri ona bir an Çnce 

fısıldamaya Öalışıyor, ama yine de bu Çfkesi sık sık, konuklara, Çzellikle de ev sahibi kadına 

karsı tutamadığı, son derece neşeli kahkahalara bırakıyordu yerini. 

"BÅtÅn suÖ şu baykuş suratlıda! Kimden sÇz ettiğimi anlıyorsunuz tabii: ondan, ondan!" 

Başıyla ev sahibi kadını gÇsteri- 

461 

yordu. "Baksanıza bir şuna: gÇzlerini nasıl da belertmiş! Kendisinden sÇzettiğimizi 

hissediyor, ama neler konuştuğumuzu anlayamıyor, gÇzlerini devirip duruyor. Tuh, baykuş 

karı! Hah-hah-ha! ÜhÅ-ÇhÇ-ÇhÇ! Ya şu hotozuyla ne demek istiyor ki! ÜhÇ-ÇhÇ-ÇhÇ! 

Farkında mısınız, herkes onun beni koruduğunu, buraya gelmiş olmakla beni onurlandırdığını 

sansın istiyor... Kendisinden doğru dÅrÅst adamlar Öağırmasını, Çzellikle de rahmetlinin 

tanıdıklarını Öağırmasını rica etmiştim, ama baksanıza o kimleri Öağırmış: bir alay soytarı! 

İpsiz, sapsız! Şu kirli suratlı adama bakın : adam değil, iki ayaklı sÅmÅklÅbÇcek! Hele şu 

Polonyalılar... hah-hah-ha! HiÖ kimse, ama hiÖ kimse gÇrmemiştir onları burada, ben de 

gÇrmedim, Çyleyse sorarım size, niÖin gelmişler buraya? Yanyana nasıl da uslu uslu 

duruyorlar!" Katerina İvanovna birden bu Polonyalılardan birine seslenerek: "Pan, hey pan", 

dedi, "gÇzleme aldınız mı gÇzleme? Biraz daha alın... Bira iÖin, bira! Votka istemiyor 

musunuz?.. Bakın hele, nasıl da yerinden fırlayıp selam verdi! Bakın bakın! Zavallılar, Öok 

aÖlar herhalde! Zararı yok varsın yesinler. HiÖ değilse gÅrÅltÅ etmiyorlar... yalnız... yalnız, 

doğrusu ev sahibinin gÅmÅş kaşıkları korkutuyor beni!.. "Birden yanında duran ev sahibi 

kadına dÇndÅ, herkesin duyabileceği bir sesle, "Amaliya İvanovna!" dedi. "Bakın, sÇylemedi 

demeyin, gÅmÅş kaşıkları korkutuyor beni!.." Birden yanında duran ev sahibi kadına dÇndÅ, 

herkesin duyabileceği bir sesle: "Amaliya İvanovna!" dedi. "Bakın, sÇylemedi demeyin, 

gÅmÅş kaşıklarınızı yÅrÅtÅrlerse karışmam! Hah-hah-ha!" Kendi sÇzÅne kahkahalarla 

gÅlmeye başladı, sonra yine Raskolnikov'a dÇnÅp yine başıyla kadını gÇsterdi: "Anlamadı, 

yine anlamadı! Ağzı bir karış aÖık, oturuyor... Bakın hele şuna: baykuş, tam bir baykuş! Yeni 

kurdeleli kukumav! Hah-hah-ha!" 

Ama burada kahkahaları beş dakika kadar sÅren dayanılmaz bir ÇksÅrÅk nÇbetine dÇnÅştÅ. 

Mendili kana bulandı, alnında ter damlacıkları belirdi. Kanlanan mendilini sessizce 

Raskolnikov'a gÇsterdi. Yanakları al al olmuştu. Heyecan iÖinde, gÅÖlÅkle soluyarak 

Raskolnikov'un kulağına eğildi ve: 

462 

"Baksanıza", diye fısıldadı, "ona ince bir iş vermiştim ben, yani o bayanla kızını da 

Öağırmasını istemiştim... Kimden sÇ-zettiğimi anlıyor musunuz? BÅyÅk nezaket gÇstermek ve 

Öok hÅnerli olmak gerekir bÇyle konularda, oysa Amaliya İvanovna kim bilir nasıl davrandı 

ki, kadın bu gibi hallerde başvurulması gereken en basit nezaket kurallarını bile yerine 

getirmedi, ne kendisi geldi, ne birini gÇnderip ÇzÅr diledi... Sersem karı! Kendini beğenmiş 

şey! Taşralı n'olacak! Kendine emekli maaşı bağlatabilmek iÖin devlet dairelerinin eşiklerini 

aşındırmaya germiş ÇlÅ bir binbaşı dulu! Ellibeşinde olduğu halde allık sÅrÅyor, boyanıyor 

(herkes biliyor bunu)... Pyotr Petrovic'in niÖin gelmediğini de bir tÅrlÅ anlayamıyorum! Sonya 

nerde peki? Nereye gitti? Hah, işte geldi! Nereye kayboldun Sonya? Babanın gÇmÅldÅğÅ i bir 

gÅnde bu dÅzensizliğin Öok tuhaf doğrusu! Rodion Romano-viÖ, izin verin de yanınıza 

otursun. İşte senin yerin. SoneÖka... Ne istersen al tabağına! SÇğÅş al, en iyisi o. Şimdi 

gÇzlemeler de gelir. àocuklara da verdiler mi? PoleÖka, bÅtÅn yemeklerden aldınız mı? ÜhÇ-

ÖhÖ-ÖhÖ! İyi iyi! Lyonya, uslu Ñocuk ol... Sen de Kolya, bacaklarım sallayıp durma Öyle... Sen 

ne diyorsun SoneÑka?" 

Sonya, herkesin duyabileceği bir sesle konuşmaya Özen gÖstererek, Pyotr Petrovic'in nasıl 

ÖzÉr dilediğini, onun kullandığı en kibar, en saygı belirten sÖzcÉkleri seÑerek ve bunları bir 

kez de kendi sÉsleyerek anlatmaya başladı. Ayrıca, Pyotr Petrovic'in iş konusunda başbaşa 

gÖrÉşmek ve ilerisi iÑin neler yapabileceklerini kararlaştırmak iÑin fırsat bulur bulmaz 

geleceğini sÖylediğini ekledi. 

Sonya bu sÖzlerin Katerina İvanovna'yı yatıştıracağını, en Önemlisi de bunlardan 

hoşlanacağını, gururlanacağını biliyordu. Raskolnikov'un yanına oturmuştu. Onu hafifÑe 

selamlamış, sonra bir an meraklı gÖzlerle bakmıştı. Aslında yemek boyunca gÖzlerini 

durmadan ondan kaÑırmaya Ñalışmıştı. Kendisini memnun etmek iÑin yemek sÉresince 

Katerina İvanovna 'ya bakıp durmuştu, ama dalgın olduğu anlaşılıyordu. Ne onun, ne de 

Katerina İvanovna'nın Ézerlerinde yas elbisesi vardı. Sonya koyu kahverengi bir elbise 

giymişti. Katerina İvanovna'nın sırtında ise biricik elbisesi olan Ñizgili, koyu renkli entarisi 

vardı. 

463 

Pyotr PetroviÑ'le ilgili haberi hoşnutlukla karşıladı Katerina İvanovna: Sonya'nın 

sÖylediklerini ciddi ciddi dinledi, yine aynı ciddilikle Pyotr PetroviÑ'in sağlığını sordu, sonra 

Raskolni-kov'un kulağına eğilerek, Ñevreden de duyulabilecek bir fısıltıyla Pyotr PetroviÑ gibi 

saygın, seÑkin bir kişinin, ailesine olan bağlılığını ve babacığıyla olan eski dostluğuna 

rağmen, -bÖyle tuhaf bir topluluğun- arasına katılmasının gerÑekten de doğru kaÑmayacağını, 

sÖyledi. 

"Size Özellikle bunun iÑin minnettarım Rodion RomanoviÑ," diye sÉrdÉrdÉ sÖzlerini: yine 

fazlaca duyulabilecek bir fısıltıyla konuşuyordu, "bÖyle bir topluluk iÑinde dahi bizimle tuz 

ekmek paylaşmaktan kaÑınmadınız. Bununla birlikte rahmetli kocamla aranızdaki Özel 

dostluğun da sÖzÉnÉzÉ tutmakta bÉyÉk payı olduğuna eminim." 

Katerina İvanovna bunları sÖyledikten sonra, gururla, ağır başlılıkla konuklarını gÖzden 

geÑirdi, birden masanın ÖbÉr ucunda oturan sağır ihtiyara Özenle "Kızarmış et isteyip 

istemediğini, kendisine porto verip vermediklerini" sordu. İhtiyar karşılık vermedi, 

yanındakiler kendisini dÉrtÉp alay ettikleri halde, uzun sÉre kendisine ne sorulduğunu 

anlayamadı. Ağzını aÑmış, aptal aptal etrafına bakınıp duruyordu. Onun bu durumu masanın 

genel neşesini daha da artırmıştı. 

Katerina İvanovna yeniden Raskolnikov'a dÖnerek: "Şuna da bakın hele," dedi, "ne salak şey! 

Ne diye getirmişler ki onu buraya? Pyotr PetroviÑ'e gelince, ben ona her zaman gÉvenmişimdir 

ve... "Katerina İvanovna sÖzÉnÉn burasında Ama-liya İvanovna'ya dÖndÉ, kadını 

ÉrkÉtecek kadar sert bir sesle, "Pyotr PetroviÑ, sizin o, babacığımın mutfağına aşÑı olarak bile 

giremeyecek, takıp takıştırmış yosmalarınıza benzemez... Rahmetli kocam ise, sonsuz 

iyiliğiyle onları kabul ederek, kendilerine şeref verirdi." 

Bu arada on ikinci kadeh votkayı yuvarlamakta olan emekli iaşe memuru: 

"Evet efendim", diye bağırdı, "iÑkiyi Ñok severdi... İyi iÑerdi!.." 

Katerina İvanovna adama dÖnerek: 464 

"Kocamın bÖyle bir zayıflığı vardı", dedi, "bu herkesin bildiği bir şey. Ama o iyi yÉrekli, 

ailesini seven ve ona saygı duyan bir insandı; tek kusuru, kendi iyiliği yÉzÉnden her tÉrlÉ 

ahlâksıza karşı asın dostluk gÖstermesiydi. Tanrı bilir kimlerle, hatta belki de pabucunun 

tabanı etmeyecek adamlarla oturur iÑerdi. DÉşÉnebiliyor musunuz, Rodion RomanoviÑ? 

Cebinde bir gÉn bir horoz şekeri bulmuştuk, ayakta duramayacak kadar sarhoştu, ama yine de 

Ñocuklarını dÉşÉnmÉştÉ." 

Emekli iaşe memuru. 

"Horoz mu?" diye bağırdı. "Horoz mu dediniz?"

Katerina İvanovna ona cevap vermeye tenezzÅl etmedi. Dalmıştı, derin derin gÇğÅs geÖirdi, 

sonra Raskolnikov'a dÇnerek: 

"Herhalde siz de benim ona sert davrandığımı dÅşÅnÅyor-Sunuzdur", dedi. "Oysa bu hiÖ de 

bÇyle değil! O, bana saygı duyardı, bana bÅyÅk saygısı vardı! àok iyi yÅrekli bir insandı! 

Bazen ona Çyle acırdım ki..! Bazen bir kÇşeye oturur, oradan bana ÅzgÅn ÅzgÅn bakardı! 

Dayanamaz, kalkıp okşamak isterdim kendisini. Ama sonra, 'BÇyle yaparsam yine iÖkiye 

başlar' diye dÅşÅnÅrdÅm. àÅnkÅ onu ancak sertlikle bir parÖa olsun tutabiliyordum." 

Emekli iaşe memuru: 

"Evet, saÖlarının yolunduğunu, hem de bunun pek Öok kez olduğunu biliriz!" diye bağırdı ve 

bir kadeh votka daha yuvarladı. 

Katerina İvanovna emekli iaşe memurunun sÇzÅnÅ keserek: 

"Bazı ahmakların yalnızca saÖlarını yolmak değil, sÅpÅrge sopasıyla okşanmalarında da 

bÅyÅk yarar vardır..." dedi. "Bu kez rahmetli kocamdan sÇz etmiyorum!" 

Yanaklarındaki kırınızı lekeler gitgide koyulaşıyor, gÇğsÅ hızla kalkıp iniyordu. Az daha 

Åzerine varılırsa, bir olay Öıkarmaya hazırdı. Masa başındakilerin Öoğunun hoşuna gidiyor 

gibiydi bu durum, kıs kıs gÅlÅyorlar, iaşe memurunu kışkırtıyorlar, kulağına bir şeyler 

fısıldıyorlardı. 

Emekli iaşe memuru: 

"İzninizle sormak isterim... Siz kimden... yani siz kimi... buyurdunuz ki... Aman, boşver! 

Değmez! SaÖma! Dul bir kadın! 

465 

Onu bağışlıyorum... Benden pas!" diye sÇylendi ve bir kadeh daha votka yuvarladı. 

Raskolnikov oturuyor ve konuşulanları tiksintiyle dinliyordu. Katerina İvanovna'nın aralıksız 

tabağına doldurduğu şeyleri incelik gereği ve sırf kadını incitmemiş olmak iÖin, Öatalının 

ucuyla sÇyle bir dokunarak yiyordu. Bakışları hep Sonya'nın Åzerindeydi. Sonya'nın da 

gitgide kaygılanmakta olduğu gÇrÅlÅyordu; yas yemeğinin tatlılıkla sona ermeyeceğini 

hissediyor, Çfkesi gitgide artmakta olan Katerina İvanovna'yı korkuyla izliyordu. Sonya bu 

arada, iki taşralı kadının Katerina İvanovna'nın Öağrısını bÇylesine kaba bir biÖimde geri 

Öevirmelerinin tek nedeninin kendisi olduğunu da biliyordu. Amaliya İvanovna'dan 

Çğrendiğine gÇre, kızın annesi hatta kendilerine bÇyle bir Öağrıda bulunulmasına kızmış ve, 

'Kızımı bÇyle bir kızla nasıl yanyana oturtabilirim?' diye sormuştu. Sonya, Katerina 

İvanovna'nın bu durumu şu ya da bu şekilde Çğrenmiş olduğunu da hissediyordu; Sonya'nın 

aşağılanması, Katerina İvanovna iÖin kendisinin, Öocuklarının, babacığının aşağılanmasından 

farksızdı, tek kelimeyle bu onun iÖin ÇldÅrÅcÅ bir aşağılanmaydı ve Sonya onun "bu şıllıklara 

gereken dersi vermeden" kolay kolay yatışmayacağını biliyordu. Aksi gibi tam bu sırada, 

masanın ÇbÅr ucundan biri Sonya'ya, bir tabak gÇnderdi: tabakta ekmek • iÖinden yapılmış ve 

bu okla delinmiş iki kalp vardı. Katerina İvanovna Öileden Öıktı ve bulunduğu yerden masanın 

ÇbÅr ucuna bu tabağı gÇnderenin sarhoş bir eşek olduğunu haykırdı. Havanın gitgide 

gerginleşmesinden tedirgin olan ve Katerina İvanovna'nrn kendisine karşı takındığı kibirli 

tavırdan rahatsız olan Amaliya İvanovna sofranın tatsız havasını dağıtmak ve bu arada 

herkesin gÇzÅnde kendini yÅceltmek iÖin, damdan dÅ-şercesine, hiÖ ilgisiz bir fıkra anlatmaya 

başladı. "Tanıdığı Kari adında bir eczacı kalfası bir gece arabayla gidiyormuş, arabacı Karl'ı 

ÇldÅrmek istemiş. Kari da kendisini ÇldÅrmemesi iÖin Öok, Öok yalvarmış, ağlamış, kollarını 

ÇnÅnde kavuşturmuş, Öok korkmuş ve korkudan yÅrek inmiş". Katerina İvanovna hafifÖe 

gÅlÅmseyerek, Amaliya İvanovna'nın. RusÖa fıkra anlatmaması gerektiğini sÇyledi. Amaliya 

İvanovna bu sÇzlere daha da alındı 

466 

ve "fater aus Berlin'in* Öok, Öok Çnemli bir kişi olduğunu ve hep eli ceplerde dolaştığını" 

sÇyledi. Katerina İvanovna dayanamayıp Çylesine gÅlmeye başladı ki, nerdeyse Öileden

Öıkmak Åzere olan Amaliya İvanovna, son bir dayanma gÅcÅyle kendini tutabildi. 

Katerina İvanovna neşe iÖinde: 

"Şu kukumava da bak hele!" dedi Raskolnikov'a. "Elleri cebinde dolaşırdı" demek istedi, oysa 

sÇylediği sÇzden başkalarının ceplerini karıştırdığı anlamı Öıktı, ÇhÇ-ÇhÇ-ÇhÇ! Bilmem siz de 

farkettiniz mi, Rodion RomanoviÖ, Petersburg'taki bÅtÅn yabancılar, Çzellikle de surdan 

burdan bizim buralara gelip duran Almanlar, bizden Öok daha aptallar! Fıkra bÇyle mi anlatılır 

al-lahaşkına! "Eczacı kalfası Kari korkudan yÅrek inmiş!" Ahmak herif, arabacının elini 

kolunu bağlayacak yerde, kendisi "ellerini ÇnÅnde kavuşturmuş ve ağlamış, Öok yalvarmış" 

Salak karı!.. Fıkrasının da Öok dokunaklı olduğunu sanıyor, bunun ne denli ahmakÖa bir şey 

olduğundan en ufak bir kuşkusu yok! Bana kalırsa şu sarhoş iaşe memuru bile bu karıdan Öok 

daha akıllı; hiÖ değilse bu ayyaş son akıl kırıntısını da votkasına meze edip iÖmiş, oysa şu 

karının tafra satışına, kurumlanışına bakın! Nasıl da gÇzlerini devire devire oturuyor! Kızıyor! 

Kızıyor bir de! Hah-hah-ha! ÜhÇ-ÇhÇ-ÇhÇ!" 

Neşesini bulan Katerina İvanovna hemen birtakım ayrıntılı aÖıklamalara girişti ve birden, 

kendisine bağlanacak maaşla Çz kenti olan T... de soylu kızlar iÖin bir pansiyon aÖacağını 

anlatmaya başladı. Bu konudan daha Çnce Raskolnikov'a hiÖ sÇzet-memiş olduğu halde, 

birden en ince ayrıntıları anlatmaya girişti. Tam bu sırada, nerden Öıktıysa bir de "diploma" 

Öıkıverdi ortaya; bu, Marmeladov'un bir meyhane kÇşesinde Raskolnikov'a karısının, 

enstitÅyÅ bitirme gÅnÅnde "valinin ve Çteki bazı kişilerin ÇnÅnde" omuzunda bir şalla 

dansettiğini anlattığı sırada sÇzÅnÅ ettiği şu ÅnlÅ diplomaydı. Diploma anlaşılan bu kez de 

Katerina İvanovna'ya bir pansiyon aÖma ve yÇnetme hakkı veren bir belge Çdevi gÇrecekti! 

Ama diplomanın şu anda Katerina İvanov- 

.(Aslında da Almanca) "Berlin'i! babası" (àev.) 

467 

na'nın Åzerinde bulunmasının asıl nedeni, yas yemeğine gelmiş olsalardı "Şu iki rÅkÅş şıllığı" 

canevinden vurmak ve Katerina İvanovna"nın soylu, "hatta aristokrat bir ailenin, bir albayın 

kızı olarak, şu son sıralarda ortalarda sıkÖa gÇrÅlmeye başlayan birtakım maceracı tÅredilerle 

karşılaştırılamayacak kadar ÅstÅn olduğunu" kanıtlamaktı. 

Diploma hemen sarhoş konuklar arasında elden ele dolaştı; Katerina İvanovna da buna engel 

olmadı, ÖÅnkÅ gerÖekten de diplomada kendisinin albay rÅtbesine eşit bir danışman ve bir 

sÅvari kızı olduğu en toutes lettres* yazılıydı. İyice coşan Katerina İvanovna, gelecekte T... de 

sÅreceği gÅzel ve sakin hayatı; pansiyonunda ders vermeleri iÖin Öağıracağı lise 

Çğretmenlerini, enstitÅsÅndeyken Katerina İvanovna'nın da Fransızca Çğretmeni olan ve 

ÇmrÅnÅn kalan gÅnlerini T... de geÖirmekte olan ihtiyar . Fransız Mangot'nun nasıl az bir 

Åcretle onun pansiyonuna geleceğini ayrıntılarıyla anlatmaya başladı. SÇzÅ sonunda Sonya'ya 

getirdi; "Sonya da kendisiyle birlikte T... ye gelecek ve orada her konuda kendisine yardımcı 

olacaktı". Bu sırada masanın Çteki ucundan birinin kikirdediği duyuldu. Katerina İvanovna bu 

gÅlÅşÅ farketmemiş gibi kÅÖÅmser bir tavır takınmaya Öalıştıysa da, birden sesini yÅkseltip 

bÅyÅk bir coşkuyla, Sonya Semyonov-na'nın kendisine yardımcı olmaya layık, yetenekleri 

kuşku gÇtÅrmez bir kız olduğunu, "gÅzel, sabırlı, Çzverili, soylu ve kÅltÅrlÅ" bir kız olduğunu 

anlatmaya başladı. Bu arada Sonya'nın yanağını okşadı, yerinden kalkıp iki kez candan bir 

biÖimde kucaklayıp Sonya'yı ÇptÅ. Sonya kıpkırmızı kesildi, Katerina İvanovna da ağlamaya 

başladı, ama aynı anda kendisinin "sinirleri zayıf bir budala plduğunu, aşırı duygulandığını, 

artık yemek bittiğine gÇre Öay verilmesine başlanabileceğini" sÇyledi. Tam bu sırada, bÅtÅn 

bu konuşmalar boyunca kendisinin tek sÇz sÇylememiş olmasına ve kimsenin kendisini 

dinlememesine mÅthiş iÖerleyen Amaliya İvanovna birden son bir denemede bulunmak gibi 

bir tehlikeyi gÇze aldı ve Katerina İvanovna'ya, aÖacağı pansiyonda kızların Öamaşırlarının 

(die Wasche) temiz olmasına Çzel 

(Aslında da Fransızca): TÅmÅyle (àev.)

468 

bir dikkat gÖstermesi gerektiğine, "bu Ñamaşırlarla Ñok iyi ilgilenecek iyi bir kadın (die Dame) 

bulundurması gerektiğine", sonra "genÑ kızların geceleri gizlice roman okumalarının da 

Önlenmesi gerektiğine" ilişkin işletmecilikle ilgili ve derin anlamlı birkaÑ noktayı işaret etmek 

cesaretinde bulundu. GerÑekten de iyice sinirlenen ve yorulan, Éstelik de bu yas yemeğinden 

bıkmaya başlayan Katerina İvanovna, Amaliya èvanovna'yı "tersleyerek" "iyice 

saÑmaladığını", hiÑbir şeyden anlamadığını, die Wasche konusunun, soylu bir pansiyon 

mÉdiresini değil, Ñamaşır gÖrevlisini ilgilendiren bir sorun olduğunu, roman konusuna 

gelince, bÖyle bir istekte bulunmanın terbiyesizlikten başka bir şey olmayacağını, kendisinin 

artık lÉtfen susmasını rica ettiğini, sÖyledi. Üileden Ñıkan Amaliya İvanovna, bunları 

kendisine "iyilik olsun" diye sÖylediğini, "Ñok, Ñok iyilik olsun" istediğini, kendisinin "ne 

zamandır ev kirasını Ödemediğini" sÖyledi. Katerina İvanovna, Amaliya İvanovna'nın "iyilik 

olsun" sÖzÉnÉn yalan olduğunu, ÑÉnkÉ daha dÉn rahmetli kocası masada yatarken gelip kira 

sÖzleriyle kendisini canından bezdirdiğini sÖyleyerek "lafı ağzına tıkadı". Bunun Ézerine de 

Amaliya İvanovna "o kadınları davet ettiğini, ancak o kadınların gelmediğini, ÑÉnkÉ o 

kadınların soylu olduklarını ve soylu olmayan kadınların evlerine gelemeyeceklerini" sÖyledi. 

Katerina İvanovna da hemen/bir bulaşıkÑı olduğuna gÖre onun gerÑek soyluluk konusunda 

yargıda bulunamayacağını "belirtti". Bu sÖzlere dayanamayan Amaliya İvanovna, "fateraus 

Berlin'in Ñok, Ñok Önemli bir kişi olduğunu, hep elleri ceplerinde dolaşarak puf! puf! 

yaptığını" aÑıkladı ve babasının bu işi nasıl yaptığını tam canlandırabilmek iÑin de 

iskemlesinden kalkıp ellerini ceplerine soktu, yanaklarını şisirerek, ağ--zindan puf-puf gibi 

anlaşılmaz birtakım sesler Ñıkarmaya başladı. İki kadın arasında bir kavga Ñıkacağını anlayan 

ve kendisini onayladıklarını belli ederek Amaliya èvanovna'yı kışkırtan konukların gÉrÉltÉlÉ 

kahkahaları sarmıştı ortalığı. Katerina İvanovna artık bu kadarına dayanamazdı, hemen, 

Amaliya İvanovna'nın belki de hiÑ fater'i olmadığım, Petersburg'da doğmuş ayyaş bir yabancı 

olduğunu, daha Önceleri de herhalde orda burda aşÑılık ettiğini, hatta belki de daha aşağılık 

işlerde Ñalıştığını her- 

469 

kesin duyabileceği bir biÑimde "aÑıkÑa dile getirdi". Amaliya İvanovna İstakoz gibi kızardı ve 

ıslıksı bir sesle, "asıl Katerina İvanovna'nın fater'i olmadığını; kendisininse uzun redingotlar 

giyen ve puf! puf! diye sesler Ñıkararak dolaşan bir fater aus Berlin'i olduğunu" sÖyledi. 

Katerina İvanovna aşağılayıcı bir tavırla kendisinin soyunun herkesÑe bilindiğini, işte su 

diplomada da, babasının albay olduğunun basılı olarak belirtildiğini, Amaliya İvanovna'nın 

babasına gelince (eğer ille de bir babası varsa) bunun olsa olsa, Petersburg'lu bir yabancı 

olduğunu ve mesleğinin de sÉtÑÉlÉk olabileceğini, ama babasının hiÑ olmamasının daha akla 

yakın olduğunu, ÑÉnkÉ baba adının İvanovna mı, Lyudvig-novna mı olduğunun hâlâ belli 

olmadığını sÖyledi. İyice kendinden geÑen ve masaya bir yumruk indiren Amaliya İvanovna, 

Ñığlık Ñığlığa adının Lyudvigovna değil, Amal-İvan olduğunu, "babasının adının Yohan 

olduğunu, kendisinin belediye başkanlığında bulunduğunu", Katerina İvanovna'nın 

babasınınsa "hiÑbir zaman belediye başkanlığı etmediğini" haykırdı. Katerina İvanovna 

sandalyesinden kalktı, (yÉzÉ bembeyaz olmasına ve gÖğsÉ hızla inip kalkmasına rağmen) 

sakin bir sesle ve sertÑe, "eğer Amaliya İvanovna aşağılık faterini bir kez daha onun babacılığıyla 

yanyana getirmeye kalkışırsa başındaki hotozu kapıp yere Ñalacağını ve ayakları 

altında Ñiğneyeceğini" sÖyledi. Bu sÖzleri duyan Amaliya İvanovna odada dÖrt dÖnerek 

olanca gÉcÉyle, bu evin sahibinin kendisi olduğunu ve Katerina İvanovna'nın "hemen şu anda 

evini terketmesi" gerektiğini haykırdı; sonra da nedense masadan gÉmÉş kaşıkları toplamaya 

girişti. MÉthiş bir curcuna kopmuştu odada; bağırış Ñağırışlara Ñocuk ağlamaları da karıştı. 

Sonya, Katerina İvanovna'yı tutmaya hazırlanıyordu; ama Amaliya İvanovna bağırarak sarı 

kart* Ézerine bir şeyler sÖyleyince, Katerina İvanovna, Sonya'yı itti ve az Önce hotoz Ézerine 

savurduğu tehdidi yerine getirmek iÑin Amaliya İvanovna'nın Ézerine atıldı. Tam bu sırada

kapı aÖıldı ve eşikte birden Pyotr PetroviÖ Lujin gÇrÅndÅ. Olduğu yerde Çylece duruyor ve 

sert, dikkatli bakışlarla kalabalığı sÅzÅyordu. Katerina İvanovna fırlayıp ona doğru atıldı. 

* Fahişelere verilen vesika (Cev.) 470 

III 

"Pyotr PetroviÖ", diye bağırdı, "hiÖ olmazsa siz koruyun bizi! .iutsuz bir soylu kadına karşı 

bÇyle davranamayacağını, işin ucunun mahkemeye varacağını su budala yaratığa bari siz 

anlatın!.. Doğruca vali hazretlerine ileteceğim durumu... Hesabını sorarlar ondan bu 

yaptıklarının... Babamla paylaştığınız tuz ekmeğin hatırı iÖin olsun, şu yetimleri koruyun!" 

"İzin verin hanımefendi, izin verin" dedi Pyotr PetroviÖ, ellerini uzatıp Katerina İvanovna'yı 

durdurmaya Öalışarak." àok iyi biliyorsunuz ki, babanızla tanışmak şerefine erişmedim... İzin 

perin hanımefendi! (Birisinin bir kahkaha attığı duyuldu). Üte yandan sizin Amaliya İvanovna 

ile şu bitip tÅkenmek bilmez kavgalarınıza karışmak niyetinde de değilim... Ben buraya... 

kendimle ilgili bir iş iÖin geldim... ve hemen Åvey kızınız Sonya... İvanovna... BÇyleydi 

galiba? Evet, Sonya İvanovna'yla gÇrÅşmek istiyorum. İzin verin de geÖeyim..." 

Ve Pyotr PetroviÖ, Katerina İvanovna'nın yan tarafından dolaşarak, Sonya'nın bulunduğu karşı 

kÇşeye doğru yÅrÅdÅ. 

Katerina İvanovna yıldırımla vurulmuşÖasına olduğu yerde kalakaldı. Pyotr PetroviÖ'in, 

babasıyla tuz ekmek paylaştığını nasıl inkär edebildiğini anlayamıyordu. Uydurduğu bu tuzekmek 

hikäyesine kendisi tÅmÅyle inanıyordu. Pyotr PetroviÖ'in resmi, kuru, hatta aşağılayıcı 

tavrı da onu şaşırtmıştı. Sonra onun gÇrÅnmesiyle birlikte bÅtÅn sesler yavaş yavaş kesilmiş, 

ortalığa bir sessizlik ÖÇkmÅştÅ. Üte yandan, odadaki kalabalığa hiÖ uymayan, bu "ciddi 

işadamının" buraya Öok ciddi bir nedenle geldiği ve onu buraya ancak olağanÅstÅ bir olay 

getirebileceğine gÇre herhalde az sonra bir şeyler olacağı belliydi. Sonya'nın yanında 

durmakta olan Raskolnikov, Pyotr PetroviÖ'in geÖebilmesi iÖin yana Öekildi; Pyotr PetroviÖ 

onu hiÖ farketmemiş gibiydi. Bir dakika kadar sonra odanın kapısında Lebezyatnikov da 

gÇrÅndÅ, ama o iÖeri girmemiş, merakla, hatta şaşkınlıkla eşikte durup konuşulanları 

dinlemeye başlamıştı; ancak uzunca bir sÅre, olup bitenlerden o da bir şey anlayamamıştı. 

Pyotr PetroviÖ Çzellikle belli bir kişiye seslenmeden: 

471 

"Toplantınızı kestiğim iÖin ÇzÅr dilerim", dedi, "ama oldukÖa Çnemli bir durum var ve ben bu 

işin kalabalık ÇnÅnde konuşulacak olmasından memnunum. Amaliya İvanovna, ev sahibi 

olarak, benimle Sonya İvanovna arasında şu anda geÖecek konuşmaya dikkat etmenizi 

Çzellikle rica ederim." àok şaşıran ve daha şimdiden korkmaya başlayan Sonya'ya dÇnerek 

sÅrdÅrdÅ sÇzlerini: "Sonya İvanovna, sizin ziyaretinizden hemen sonra, arkadaşım Andrey 

SemyonoviÖ Lebezyatnikov'un odasındaki masanın Åzerinden, bana ait yÅz rublelik bir 

banknot kayboldu. Şu ya da bu şekilde, bu paranın şu anda nerede bulunduğunu biliyorsanız 

ve bize sÇylerseniz, bu kadar insanın ÇnÅnde size namus sÇzÅ veririm ki, bu iş burada 

bitecektir. Aksi halde Öok ciddi Çnlemlere.başvurmak zorunda kalacağım... ki o zaman artık 

suÖu kendinizde arayın!" 

Odaya tam anlamıyla sessizlik egemendi. Ağlayan Öocuklar bile susmuşlardı. Sonya ÇlÅ gibi 

sararmış, Lujin'e bakıyor, hiÖbir şey sÇylemiyordu. HenÅz hiÖbir şey anlamamış gibiydi. 

BÇylece birkaÖ saniye geÖti. 

Lujin gÇzlerini ona dikerek: 

"Evet?" dedi. "Ne diyorsunuz?" 

Sonunda duyulur duyulmaz bir ses Öıktı Sonya'dan: 

"Bilmiyorum... Ben hiÖbir şey bilmiyorum..." 

"Bilmiyor musunuz?" dedi Lujin: birkaÖ saniye sustu, sonra yine sert ama ÇğÅt verir gibi bir 

tavırla: "DÅşÅnÅn Matmazel, enine boyuna, iyice bir dÅşÅnÅn durumu, istediğiniz kadar sÅre 

vermeye hazırım size dÅşÅnmeniz iÖin. Dikkat buyrun: eğer bu kadar emin olmasaydım, 

bunca tecrÅbemin Åzerine sizi aÖıkÖa suÖlamak tehlikesini gÇze alamazdım. àÅnkÅ bÇyle

herkesin gÇzÅ ÇnÅnde yapılan suÖlamalar, bile bile yapılan sahte suÖlamalar, ya da yanılgıya 

dÅşerek yapılan suÖlamalar, bir bakıma o suÖlamayı yapan kişiyi suÖlu duruma dÅşÅrÅr. Bunu 

biliyorum. Bu sabah, ihtiyacım olduğu iÖin yÅzde beşlik tahvillerimden birkaÖ tanesini paraya 

Öevirmiştim, nominal değerleri'ÅÖ bin rubleydi tahvillerin. Hesabı cep defterimde yazılıdır. 

Eve gelip paraları saydım -Andrey SemyonoviÖ de buna tanıktır,- iki bin ÅÖ yÅz rublesini 

cÅzdanıma yerleştirdim, cÅzdanımı da ceketi- 

472 

min yan cebine koydum. Masada beş yÅz ruble kadar bir para kalmıştı, bu paralar arasında ÅÖ 

tane yÅzlÅk banknot vardı. Bu sırada (benim Öağırmam Åzerine) siz geldiniz odaya. Yanımda 

kaldığınız sÅrece Öok heyecanlıydınız, o kadar ki, konuşmamız daha bitmediği halde, ÅÖ kez 

kalkıp gitmeye davrandınız. Andrey SemyonoviÖ bunların hepsine tanıklık edebilir. Herhalde, 

Matmazel, sizi Andrey SemyonoviÖ aracılığıyla Öağırtmamın biricik nedeninin, ÇksÅzlerin ve 

Katerina İvanovna'mn acınası durumları Åzerine sizinle konuşmak (ÖÅnkÅ ben yas yemeğine 

gelemeyecektim), bir yardım defteri aÖmanın ya da piyango dÅzenlemenin yararlı olup 

olmayacağını gÇrÅşmek iÖin olduğunu inkär etmeyeceksinizdir? Siz bana teşekkÅr ettiniz, 

hatta , gÇzleriniz yaşardı (size her şeyi bir bir anlatıyorum, ÖÅnkÅ, birincisi, olup bitenleri size 

hatırlatmak istiyorum, ikincisi de, en ufak bir ayrıntıyı bile gÇzden kacırmadığımı gÇstermek 

istiyorum). Sonra, aileniz iÖin ilk yardım olmak Åzere, masadan on rublelik bir banknot alıp 

size verdim. Bunların hepsini Andrey SemyonoviÖ de gÇrdÅ. Daha sonra sizi kapıya kadar 

geÖirdim. Siz hep aynı heyecan iÖindeydiniz. Siz Öıktıktan sonra Andrey Semyonovic'le on 

dakika kadar konuştuk, daha sonra Andrey SemyonoviÖ de Öıktı. Bunun Åzerine, bir kez daha 

sayıp' kaldırmak iÖin masadaki paraların basma dÇndÅğÅmde, bÅyÅk bir şaşkınlıkla, yÅz 

rublelik bir banknotun eksik olduğunu gÇrdÅm. Şimdi dÅşÅnelim.: Andrey SemyonoviÖ'ten 

kuşkulanamazdım; bunu dÅşÅnmek bile utandırır beni. Hesaplarımda yanılmış olamazdım, 

ÖÅnkÅ sizin odaya gelmenizden bir dakika Çnce paraları hesaplamış ve toplamı doğru 

bulmuştum. Sizin heyecanlı halinizi gitmek iÖin o acelenizi, bir an elinizin masada durduğunu 

hatırlayınca, Çte yandan toplumsal .durumunuzu gÇz ÇnÅne alınca, dehşet iÖinde, hatta hiÖ 

istemememe rağmen, kuşkusuz zalimce, ama haklı bir kuşkuya dÅşmek zorunda kaldığımı siz 

de kabul edersiniz! Şunu bir kez daha tekrarlayayım ki, kendime kesinlikle gÅvenmeme 

rağmen, yine de bÇylesi bir suÖlamayla kendimi tehlikeye attığımı biliyorum. Ama 

gÇrdÅğÅnÅz gibi bir an bile duraksamadım, isyan ettim, niÖin olduğunu da size sÇyleyeyim: 

bunun biricik nedeni, hanımefendi, 

473 

bunun biricik nedeni, sizin kapkara nankÇrlÅğÅnÅzdÅr! Şu ise bakın! Ben sizi bir felaketle 

karşı karşıya bulunan ailenizin Öıkarları iÖin Öağırayım, gÅcÅm oranında size on rublelik 

yardımda bulunayım, siz bana bÅtÅn bunların Åzerine, hem de hemen o anda, bÇyle bir 

davranışta bulunun! Hayır, bu hiÖ iyi bir şey değil! Size bir ders vermek gerekiyor. .DÅşÅnÅn 

bir kez... Ayrıca sizden gerÖek bir dostunuz sıfatıyla (şu anda daha iyi bir dostunuz olamaz 

ÖÅnkÅ!) rica ediyorum, aklınızı başınıza toplayın! Yoksa acımasız davranacağım! Evet, ne 

diyorsunuz?" 

Sonya dehşet iÖinde: 

"Ben sizden bir şey almadım", dedi," Siz kendiniz bana bir on ruble verdiniz, iste, alın onu 

da..." Sonya cebinden mendilini Öıkardı, dÅğÅmlediği yeri bulup on rubleyi Öıkardı ve parayı 

Lu-jin'e uzattı." 

Pyotr PetroviÖ parayı almadı, Öıkışarak: 

"Demek yÅz rubleyi aldığınızı kabul etmiyorsunuz?" dedi. 

Sonya Öevresine bakındı. Herkes ona korkunÖ, sert, alaycı, nefret dolu bakışlarla bakıyordu. 

Raskolnikov'a bir gÇz attı... Delikanlı kollarını kavuşturmuş, sırtı duvara dayalı, alev alev 

yanan gÇzlerle kendisine bakıyordu. 

"Ah, Tanrım!" diye haykırdı Sonya.

Lujin usulca, hatta sevecenlik dolu bir sesle. 

"Amaliya İvanovna", dedi, "durumu polise bildirmemiz gerekiyor, bunun iÑin Ñok rica 

ediyorum, şimdilik kapıcıyı Ñağırtınız!" 

"Gott der Barmherzige*! Ben onun hırsız olduğunu zaten biliyordum!" dedi Amaliya 

İvanovna: 

"Biliyor muydunuz?" dedi Lujin. "àyleyse bÖyle bir sonuca varmış olmak iÑin birtakım 

nedenleriniz olsa gerek? Tanıklar ÖnÉnde sÖylemiş de olsanız, bu sÖzlerinizi unutmamanızı 

rica edeceğim sizden, saygı değer Amaliya İvanovna." 

Birden, her yandan gÉrÉltÉlÉ konuşmalar duyuldu, herkes kımıldadı. 

Kendine gelen Katerina İvanovna, bulunduğu yerden ko-parcasma Lujin'in Ézerine atıldı: 

* Aslında da Almanca: Merhametli Tanrım! (Üev.) 

474 

"Nasıl! Siz onu hırsızlıkla mı suÑluyorsunuz? Sonya'yı, Öyle mi? Ah, alÑaklar, alÑaklar! 

"Sonra Sonya'ya atıldı, kupkuru kollarıyla bir mengene gibi sıkarak kucakladı." Sonya! Nasıl 

alırsın en bu adamın verdiği on rubleyi! Ah, aptal! Ver Ñabuk! Ver şu-lun on rublesini! Evet, 

işte!" 

Sonya'nın elinden parayı alıp avucunda buruşturdu ve olan-:a gÉcÉyle Lujin'in suratına fırlattı. 

Buruşturulmuş para Lujin'in ÑÖzÉne Ñarptı ve oradan yere sekti. Amaliya İvanovna parayı 

almak iÑin fırladı. Pyotr PetroviÑ mÉthiş Öfkelenmişti: 

"Tutun su deli karıyı!" diye bağırdı. 

Bu arada kapıda, Lebezyatnikov'un yanında, aralarında o iki paşralı kadının da bulunduğu, 

birkaÑ kişi daha belirdi. 

Katerina İvanovna • 

"Nasıl! Deli mi? Ben mi deliyim?" diye bağırdı. "Aptal! Seni 

aptal seni! Seni hilebaz dava vekili seni! Aşağılık herif! Sonya enden para Ñalacak ha! Değil 

Ñalmak, Sonya sana Éste para verir be!" Sinirli bir kahkaha atan Katerina İvanovna, 

parmağıyla herkese Lujin'i gÖstererek: "Şu aptalı gÖrÉyor musunuz?" diye odanın dÖrt bir 

yanına atılmaya başladı; bu sırada ev sahibi Amaliya İvanovna gÖzÉne ilişti: "Nasıl! Sen de 

mi?.. Sen de mi onun hırsız olduğunu sÖylÉyorsun, yağ tulumu! Seni Prusyalı tavuk seni! Ah 

sizi! Ah sizi! Sonyacığım senin yanından geldikten sonra, alÑak herif, odadan dışarı bile 

Ñıkmadı, şuracıkta, Ro-dion RomanoviÑ'in yanında oturdu! Arayın ÉstÉnÉ! Dışarı Ñıkmadığına 

gÖre, paranın Ézerinde olması gerekir! Ara, hadi ara ÉstÉnÉ! Arasana! Ama eğer bir şey 

bulamazsan, kusura bakına halin dumandır! Doğruca efendimize Üar hazretlerine, merhametli 

Ñarımıza başvuracağım, ayaklarına kapanacağım! BugÉn, hemen simdi! Ben garibim, beni 

bırakırlar yanına! Bırakmazlar mı sanıyorsun? Yalan sÖylÉyorsun, bırakırlar! Bırakırlar iste! 

Sonyamın mazlum bir kız olduğunu bildiğim iÑin bÖyle yaptın değil mi? Buna gÉveniyordun, 

Öyle değil mi? Ama, kardeş ben yaman kadınımdır! SÖkmez bana bu numaralar! Ara hadi! 

Arasana! Arasana! Arasana!.." 

Katerina İvanovna bunları sÖylerken, bir yandan da Lujin'i Öfkeyle Ñekiştirerek Sonya'ya 

yaklaştırmaya Ñalışıyordu. 

475 

"Ben hazırım... SÖylediklerimin hesabını da verebilirim..." diye mırıldandı Lujin. "Ama... siz 

lÉtfen kendinize gelin hanımefendi! Ne yaman bir kadın olduğunuz fazlasıyla gÖrÉlÉyor... 

Ama bu... bu nasıl olabilir? Evet, yeterince tanık var, ama yine de bu isin polis ÖnÉnde 

yapılması gerekir. Ben hazırım... Ama yine de zor bir durum... cinsiyet meselesi var ortada... 

Amaliya İvanovna da yardım ederse eğer... Ama bu isler yine de bÖyle yapılmaz... Nasıl 

yapsak acaba?" 

"Kimi isterseniz Ñağırın!" diye bağırdı Katerina İvanovna. 

"Kimi isterseniz Ñağırın, arasın! Sonya, Ñevir ceplerini tersine, 

gÖrsÉnler! İşte! İste! Bak bakalım canavar herif! Bak işte, bom-

. bos! Burda mendili vardı, gÇrÅyor musun, bomboş cebi! İşte 

Çteki cebi! İşte, gÇrÅyor musun!" 

Katerina İvanovna, Sonya'nın ceplerini tersine Öevirmeye, daha doğrusu yırtarcasına 

Öekiştirmeye başlamıştı. Ama birden ikinci olarak Öektiği sağ cepten bir käğıt parÖası fırladı, 

havada bir yay Öizip tam Pyotr PetroviÖ'in ÇnÅne dÅştÅ. Bunu herkes gÇrmÅştÅ, bağrışanlar 

oldu. Pyotr PetroviÖ eğildi, käğıdı iki parmağıyla yerden aldı, kaldırıp herkese gÇstererek aÖtı. 

Bu, sekize katlanmış yÅz rublelik bir banknottu. Pyotr PetroviÖ elini havada dolaştırarak 

banknotu herkese gÇsterdi. 

"Hırsız! Defol evimden!,Polis! Polis!" diye bağırdı Amaliya İvanovna. Sibirya'ya sÅrmek 

gerek bunları! Defol! 

Her kafadan bir ses Öıkıyordu. Raskolnikov susuyor, gÇzlerini kırpmadan Sonya'ya bakıyordu. 

Arada bir, hızla, bakışlarını Lujin'e kaydırdığı oluyordu. Sonya olup bitenlerden hiÖbir şey 

anlamıyormuşÖasına, hatta şaşkınlık belirtisi bile gÇstermeden olduğu yerde duruyordu. 

Birden yÅzÅ kıpkırmızı oldu, bir Öığlık atarak elleriyle yÅzÅnÅ kapadı. YÅrek parÖalayıcı bir 

sesle: 

"Hayır, ben almadım, ben hiÖbir şey bilmiyorum!" diye hay-kırarak Katerina İvanovna'ya 

atıldı. Katerina İvanovna da onu herkesten korumak istiyorcasına sımsıkı kucaklayıp gÇğsÅne 

bastırdı. 

Her şey apaÖık ortadaydı, ama yine de Katerina İvanovna: "Sonya! Sonya! Ben inanmıyorum! 

GÇrÅyorsun ya, ben inanmıyorum!", diye mırıldanarak bir Öocuk gibi Sonya'yı kolların- 

476 

dan sarsıyor, ellerini yakalayıp dudaklarına gÇtÅrerek ÇpÅyordu. "Sen alacaksın ha! Ne aptal 

insanlar bunlar! Ah, Tanrım!" Odadakilere dÇndÅ. "Aptallar! Hepiniz aptalsınız! Onun nasıl 

bir yÅrek taşıdığını, onun nasıl bir kız olduğunu bilmiyorsunuz daha! O para Öalacak ha! 

âstÅndeki son gÇmleğini satar, kendisi yalınayak, ÖırılÖıplak kalır da, ihtiyacı olanlara verir o, 

bÇyle bir kızdır Sonya! àocuklarım aÖlıktan Çlmesinler diye vesikalı oldu, bizim iÖin kendini 

sattı!.. Ah, rahmetlim ah! Ah rahmetlim, ah! Kalk da gÇr su olup bitenleri, kalk da gÇr! İşte 

senin yas yemeğin! Efendiler, korusanıza onu, ne diye dikilip duruyorsunuz Çyle!' Rodion 

RomanoviÖ! Siz neden karşı Öıkmıyorsunuz? Yoksa siz de mi inanıyorsunuz? Hepiniz, 

hepiniz, hepiniz bir tek serÖe parmağı bile olamazsınız onun! Tanrım! Korusanıza onu!" 

Bu zavallı, bu veremli, kimsesiz kadının ağlayışı odada bulunanlar Åzerinde derin bir etki 

yapmış gibiydi. Veremin tÅkettiği bu acılı yÅzde, yer yer kan pıhtılarının bulaştığı bu kurumuş 

dudaklarda, bu hırıltılı, boğuk haykırışta, bu Öocuk ağlamasına benzer hıÖkırıklarda, bu saf, 

Öocuksu, umutsuz yalvarışla Çylesine acı, Çylesine insanın yÅreğine işleyen bir şeyler vardı ki, 

zavallı kadına herkes acımış gibiydi. En azından Pyotr PetroviÖ hemen acımıştı. 

"Hanımefendi! Hanımefendi!" dedi etkileyici bir sesle, "bu işin sizi ilgilendirir bir yanı yok! 

HiÖ kimse sizi kÇtÅ niyetlilikle ya da bu işe rıza gÇstermiş olmakla suÖlamaya cesaret 

edemez! Kaldı ki, cepleri tersine Öevirerek isi ortaya Öıkaran sizsiniz: demek ki bu konuda 

hiÖbir şey bilmiyordunuz... Sonya Samyo-novna bu işi eğer yoksulluğunun etkisiyle yaptıysa, 

kendisini hemen bağışlamaya hazırım, ama Matmazel, bunu niÖin itiraf etmekten kaÖındınız? 

YÅzkarası bir duruma dÅşmekten mi korktunuz? Belki de bu daha ilk deneyiminiz? Ya da, 

kendinizi kaybediverdiniz? Evet, anlaşılmayan bir yanı yok işin, son derece aÖık her şey! Ama 

yine de bÇylesine bayağılaşmamalıydı-nız!" Odada bulunanlara dÇndÅ." Baylar! KÅÖÅk 

hanıma acıdığım iÖin uğradığım onca hakarete rağmen kendisini hemen şu anda bağışlamaya 

hazırım." Sonya'ya dÇndÅ. "Matmazel, şu an-. 

477 

da duyduğunuz utanÖ, gelecek iÖin size ders olsun. Bu işi daha ileri gÇtÅrmeyeceğim, burada 

kapatıyorum. Yeter!" 

Pyotr PetroviÖ, yan gÇzle Raskolnikov'a baktı. Bakışları karşılaştı. Raskolnikov'un ateşli 

bakışları Lujin'i yakıp kÅl etmeye hazırdı. Katerina İvanovna ise artık hiÖbir şey duymuyordu:

Sonya'yı kucaklamış, Öılgın gibi ÇpÅp duruyordu. àocuklar da minicik kollarıyla dÇrt 

yanından sarmışlardı Sonya'yı. Ne olup bittiğini pek de anlayamayan PoleÖka, hıÖkırıklardan 

sarsılıyor, ağlamaktan şişmiş, ıslak, gÅzel yÅzÅnÅ, Sonya'nm omuzuna dayayarak gizlemeye 

Öalışıyordu. 

Tam bu sırada kapı tarafından gÅr bir ses yÅkseldi: 

"Bu ne alÖaklık!" 

Pyotr PetroviÖ hızla Öevresine bakındı. 

"Bu ne alÖaklık!" diye tekrarladı Lebezyatnikov, gÇzlerini Lujin'in gÇzlerine dikerek: 

Pyotr PetroviÖ, hafifÖe irkilir gibi oldu. Herkes farketmişti bunu. (O sırada Pyotr PetroviÖ'in 

irkildiğini farkettiklerini daha sonra hatırladılar). Lebezyatnikov odanın iÖine doğru bir adım 

attı, Pyotr PetroviÖ'e yaklaşarak: 

"Bir de beni tanık gÇstermeye cesaret ediyorsunuz ha!" dedi. 

"Ne diyorsunuz siz Andrey SemyonoviÖ? Neden sÇz ediyorsunuz?" diye mırıldandı Lujin. 

"Şundan sÇz ediyorum ki, siz bir iftiracısınız! SÇylemek istediğim bu!" dedi Lebezyatnikov. 

MÅthiş Çfkeliydi. Aşırı miyop gÇzleriyle Lujin'e sert sert bakıyordu. Raskolnikov onun her 

sÇzÅnÅ yakalayıp tartmak istercesine gÇzlerini Lebezyatnikov'a dikmişti. Yeniden sessizlik 

egemen olmuştu odaya. Pyotr PetroviÖ Çzellikle de ilk anlarda kendinden geÖer gibi olmuştu. 

Kekeleyerek: 

"Eğer bu sÇzler banaysa..." diye başladı. "Ne oluyor size alla-haskına? Aklınız basınızda mı?" 

"Benim aklım başımda, ama siz bir sahtekarsınız! Ah, ne bayağılık! Her şeyi sonuna kadar 

dinlemek iÖin mahsus bekledim, anlamak istiyordum ÖÅnkÅ... İtiraf ederim ki, şu anda bile 

mantığıma aykırı geliyor bu yaptıklarınız. Neden yaptınız bÅtÅn bunları, hiÖ anlamıyorum." 

478 

"Ne yapmışım ben? Nedir bu saÖmalar, bu bilmece gibi sÇzler! Yoksa sarhoş musunuz?" 

"Ben iÖki iÖmem, aşağılık herif!. Ama sen iÖebilirsin... İnanÖlarıma aykırı olduğu iÖin ben 

ağzıma iÖki koymam! DÅşÅnÅnÅz ki baylar, şu yÅz rublelik banknotu kendi elleriyle Sonya 

Sem-yonovna'ya verdi bu adam, ben bunu gÇzlerimle gÇrdÅm, tanığım... YargıÖ huzurunda 

yemin edebilirim... O, o verdi parayı!" 

Lujin ıslıksı bir sesle: 

"Yoksa sen keÖileri mi kaÖırdın, sÅt kuzusu?" dedi. "Kendisi daha demin herkesin gÇzÅ 

ÇnÅnde ve aÖıkÖa benden on rubleden başka bir para almadığını sÇyledi. Bu duruma gÇre ben 

ona nasıl başka para vermiş olabilirim?" 

"Ben gÇrdÅm, gÇzlerimle gÇrdÅm!" diye bağırdı Lebezyatnikov. "İnanÖlarıma aykırı olmasına 

rağmen, hemen şu anda, yargıÖ ÇnÅnde istedikleri yemini etmeye hazırım; ÖÅnkÅ parayı kaşla 

gÇz arasında kızın cebine nasıl sokuşturduğunuzu gÇzlerimle gÇrdÅm! Kapının orda, 

vedalaşırken, o bir ara başını Öevirdiğinde, sağ elinizle onun elini sıkarken, sol elinizle parayı 

cebine bırakıverdiniz. Ama ben, aptal, bunu iyi yÅrekliliğinizden bÇyle gizlice, yaptığınızı 

sanmıştım... Her şeyi kendi gÇzlerimle gÇrdÅm! GÇrdÅm!" 

Lujin'in yÅzÅ kireÖ gibi oldu. 

"Yalan sÇylÅyorsunuz!" diye bağırdı. "Tä pencerenin ordan parayı nasıl seÖebilirdiniz ki? 

Miyop gÇzlerinizle hayal gÇrmÅşsÅnÅz siz! Sayıklıyorsunuz!" 

"Hayır, hayal gÇrmedim ben! Evet, uzakta duruyordum, ama yine de her şeyi gÇrdÅm. 

Dediğiniz doğru, pencerenin ordan paranın kaÖ rublelik olduğunu seÖebilmek zordur, ama ben 

bir başka nedenle bunun Çzellikle yÅz rublelik bir banknot olduğunu Öok iyi biliyorum. àÅnkÅ 

siz Sonya Semyonovna'ya on rubleliği verirken, masadan bir de yÅz rublelik banknot aldınız 

(bunu kendi gÇzlerimle gÇrdÅm, ÖÅnkÅ o sırada yanınızdaydım ve aklıma gelen bir dÅşÅnce 

nedeniyle de elinizde bir yÅz rublelik bulunduğunu unutmadım). Parayı katladınız ve 

konuşmanız sÅresince hep avucunuzda tuttunuz. Sonra ben bunu unuttum. Ama ayağa 

kalktığınızda parayı sağ elinizden sol elinize 

479

geÖirirken az kalsın yere dÅşÅrecektiniz, o zaman yeniden hatırladım. àÅnkÅ yine aynı şeyi, 

yani Sonya Semyonovna'ya ben-. den gizli bir yardımda bulunmak istediğinizi dÅşÅndÅm. 

Bunun Åzerine hareketlerinizi ne bÅyÅk bir dikkatle izlemeye başladığımı tahmin 

edebilirsiniz... Sonra da parayı farkına varmadan kızın cebine sokmayı basardınız. Bunu kendi 

gÇzlerimle gÇrdÅm, gÇrdÅm! YargıÖ ÇnÅnde yemin edebilirim!" 

Lebezyatnikov nerdeyse tıkanacaktı. Odanın her yanından, Öoğu şaşkınlık dile getiren sesler 

yÅkselmeye başladı; ama Çfkeli, tehdit karakteri giderek artan sesler de duyuluyordu, Pyotr 

Pet-roviÖ'i Öember iÖine almışlardı. Katerina İvanovna, Lebezyami-kov'a atılarak: 

"Andrey SemyonoviÖ!" dedi, "Sizin hakkınızda yanılmışım! Koruyun onu! Bir siz ondan 

yanaşınız! Kimsesi yok onun! Sizi Tanrı gÇnderdi! Andrey SemyonoviÖ, iki gÇzÅm, canım 

kardeşim!" 

Ve Katerina İvanovna, ne yaptığının farkında olmadan, Andrey SemyonoviÖ'in ÇnÅnde diz 

ÖÇktÅ. 

Pyotr PetroviÖ Çfkeden deliye dÇnmÅştÅ. 

"SaÖma!" diye bağırdı. "SÇyledikleriniz baştan aşağı saÖma! Bunu unutmuştum, sonra 

hatırladım, sonra yine unuttum. Nedir bÅtÅn bunlar! Yani ben mahsus mu sokuşturdum parayı 

onun cebine? NiÖin? Ne amaÖla? Ne alıp veremediğim olacak benim bu... bu kızla?" 

. "NiÖin? İşte benim anlayamadığım da bu! Ama sÇzlerim bÅtÅnÅyle gerÖeği yansıtıyor! Bu 

konuda o kadar y anılmıyorum ki, ah, ne kadar aşağılık bir adamsınız! Bu davranışınızdan 

dolayı elinizi sıkıp size teşekkÅr ettiğim sırada, Çzellikle aklıma gelen bir soruyu Öok iyi 

hatırlıyorum. Bu parayı neden Çzellikle gizlice koymuştunuz kızın cebine? Üzellikle gizlice? 

Acaba benim, kişisel yardımların kÇktenci bir ÖÇzÅm olmadığı iÖin bunlara karşı olduğumu 

biliyordunuz da yalnızca benden gizlemek iÖin mi bÇyle davranmıştınız? Daha sonra, benim 

yanımda bu kadar bÅyÅk bir parayı vermekten utanmış olabileceğinize karar verdim. Sonra, 

ona sÅrpriz yapmak istemiş de olabilirdiniz... cebinde yÅz rublelik bir banknot bulacak ve 

şaşıracaktı... (àÅnkÅ bazı 

yardımsever kişilerin yaptıkları yardımın gizli kalmasını istediklerini; bundan Öok 

hoşlandıklarını biliyorum). Yine dÅşÅndÅm ki, belki de, cebinde parayı bulunca size teşekkÅr 

etmeye gelip gelmeyeceğini denemek istiyordunuz! Sonra, hani, sağ elin verdiğini sol el 

bilmemeli sÇzÅ uyarınca, size minnet duymasından kaÖınmak istiyor da olabilirdiniz!.. 

Kısacası daha neler neler geldi aklıma... Ama ben. bÅtÅn bunlar Åzerinde daha sonra 

dÅşÅnmeye karar verdim. Üte yandan sırrınızı bildiğimi belli etmenin de kabalık olacağını 

dÅşÅndÅm. Ancak aklıma yine bir şey takılmıştı: kendisine yapılan iyilikten habersiz olan 

Sonya Semyonovna, parayı yitirebilirdi. Bu bakımdan buraya gelip cebine yÅz ruble 

bıraktığınızı kendisine sÇylemeye karar verdim. Ama "Pozitivist Metodun Genel SonuÖlan 

"*nı bırakmak, Çzellikle de kitapta Piderit'le Vagner'in makalelerini okumalarını salık vermek 

iÖin geÖerken Bayan Kobilyamikov'lara uğradım, sonra doğruca buraya geldim. Geldim ki, 

meğer burada neler oluyormuş! Şimdi sorarım size: eğer Sonya Semyonovna'nın cebine yÅz 

rublelik banknotu koyduğunuzu gÇrmeseydim, bÅtÅn bu ayrıntılı dÅşÅnceler, varsayımlar, 

nasıl, nasıl aklıma gelebilirdi?" 

Andrey SemyonoviÖ uzun sÇylevini bÇyle bir mantıki sonuÖla bitirdiğinde artık iyice 

yorulmuş/hatta yÅzÅ ter iÖinde kalmıştı. Ama ne yazık ki, meramını anlatacak kadar RusÖa 

bilmediği iÖin (başka dil de bilmezdi), bu avukatlık başarısından sonra sanki bir anda eriyip 

tÅkenmiş, hatta sanki zayıflayıver-misti. Ama konuşması herkes Åzerinde bÅyÅk bir etki 

yapmıştı. Üylesine coşkuyla, Çylesine inanÖla konuşmuştu ki, sÇzlerine herkesi inandırmış 

gibiydi. Pyotr PetroviÖ islerin kÇtÅye gitmekte olduğunu anlıyordu. 

"Kafanıza takılan bu saÖma sapan sorulardan bana ne!" diye bağırdı. "Bunlar kanıt değildir! 

BÅtÅn bunları rÅyanızda gÇrmÅş olabilirsiniz! Ben de size diyorum ki, yalan sÇylÅyorsunuz 

bayım, kim bilir hangi kızgınlığınızdan dolayı yalan sÇylÅyor ve

"Pozitivist Metodun Genel SonuÖları"... Batıda doğal bilimlerle toplum bilimleri alanındaki en 

yeni gelişmelerin popÅler sonuÖlarını aktarmak amacıyla 1866 yılında Petersburg'da, 

pozitivist bazı filozofların, bu arada T.Piderit ve A. Vagner'in makaleleri bu başlık altında 

toplanmıştı (àev.) 

480 

481 

bana kara Öalıyorsunuz! Üzellikle de sizin serbest ve tanrıtanımaz dÅşÅncelerinize 

katılmadığım iÖin bana kızmış olabilirsiniz, hepsi bu!" 

Ama yaptığı bu manevra Pyotr PetroviÖ'e bir yarar sağlamadığı gibi, tam tersine her yandan 

homurtuların yÅkselmesine neden oldu. 

"Suna bakın, isi nerelere gÇtÅrdÅ!" diye bağırdı Lebezyatni-kov. "Yalan, sÇylÅyorsun! Polis 

Öağır, ben yargıÖ ÇnÅnde yemin etmeye hazırım! Yalnız, niÖin, hangi nedenle bÇyle aşağılık 

bir davranışta bulunduğunu hälä anlayabilmiş değilim! Ah, ne al-Öakmışsın meğer!" 

"BÇyle aşağılık bir davranışta bulunmasının nedenini ben aÖıklayabilirim... Gerekirse yargıÖ 

ÇnÅnde yemin edebilirim..." Sonunda Raskolnikov sÇze girmişti, bir adım Çne Öıkmış, sakin, 

kendinden emin bir sesle konuşuyordu. Odadaki herkes, daha ilk ağızda, onun gerÖekten de 

işin iÖ yÅzÅnÅ bildiğini ve bilmecenin ÖÇzÅmÅne yaklaşıldığını anlamıştı. Raskolnikov Lebezyatnikov'a 

dÇnerek: "Artık her şeyi anlamış bulunuyorum... "diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Aslında 

tä işin başından beri bunun iğrenÖ bir tuzak olduğundan kuşkulanıyordum. Yalnızca benim 

bildiğim, biraz sonra da hepinize anlatacağım Çzel birtakım nedenlerden dolayı bÇyle bir 

kuşkuya kapılmıştım. İşin can alıcı noktası buradadır. Size gelince, Andrey SemyonoviÖ, 

değerli sÇzlerinizle her şeyi kesin olarak anlamamı sağladınız! Herkesin, herkesin beni 

dikkatle dinlemesini rica ederim: bu bay (Lu-jin'i gÇsterdi) birkaÖ gÅn Çnce bir kızla, daha 

doğrusu benim kız kardeşim Avdotya Romanovna Raskolnikova ile evlenmek Åzereydi. Ama 

ÅÖ gÅn Çnce Petersburg'a geldiğinin ilk gÅnÅ, daha ilk gÇrÅşmemizde benimle kavga etti, ben 

de kendisini evimden kovdum; bu olayın iki tanığı vardır. àok kÇtÅ yÅrekli bir adamdır bu... 

DÅn değil Çnceki gÅn, yani kendisiyle kavga ettiğimiz gÅn, ben daha onun burada, yani sizin 

odanızda, Andrey SemyonoviÖ, oturduğunu bilmiyordum. Aynı gÅn, yani kavga ettiğimiz 

gÅn, kendisi, rahmetli Marmeladov'un dostu olarak karısı Katerina İvanovna'ya cenaze 

harcamalarına kullanması iÖin birkaÖ kuruş verdiğimi gÇrmÅş. Hemen oturup anneme bir 

mektup 

482 

yazarak, bÅtÅn paramı Katerinä İvanovna'ya değil de, Sonya Semyonovna'ya verdiğimi 

bildirmiş, bu arada da Sonya Semyo-novna Åzerine, daha doğrusu benim Sonya 

Semyonovna'yla olan ilişkimin niteliği Åzerine en aşağılık sÇzlerle Öeşitli imalarda bulunmuş. 

Hemen anlayacağınız gibi bÅtÅn bunlardan amacı, annemle kız kardeşimi, bana binbir 

gÅÖlÅkle gÇnderdikleri paraları kÇtÅ yollarda harcadığıma inandırarak, ailemle aramı aÖmaktı. 

DÅn akşam, annemle kız kardeşimin ve onun bulunduğu bir aile toplantısında, paraları Sonya 

Semyonovna'ya değil, cenaze harcamaları iÖin Katerinä İvanovna'ya verdiğimi, o sırada daha 

Sonya Semyonovna'yı hiÖ tanımadığımı, hatta yÅzÅnÅ bile gÇrmediğimi kanıtlayarak gerÖeği 

ortaya Öıkardım. Bu arada onun, yani Pyotr PetroviÖ Lujin'in, sahip olduğu bÅtÅn ÅstÅnlÅkleriyle 

birlikte, kendisi iÖin onca kÇtÅ sÇzler sÇylediği Sonya Semyonovna'nın serÖe 

parmağı bile olamayacağını ekledim. Kendisinin, Sonya Semyonovna'yı kız kardeşimle 

yanyana oturtup oturtamayacağım sorusuna karşılık da, daha o gÅn bu işi yapmış bile 

olduğumu sÇyledim. Ettiği onca iftiraya rağmen, annemle kız kardeşimin benimle bozuşmak 

istememeleri Åzerine kendisi iyice Öileden Öıktı ve sÇylediği her sÇzle, annemle kız kardeşime 

karşı bağışlanmaz kabalıklarda bulundu. Sonunda kesin kopuş oldu ve kendisini evden 

kovduk. BÅtÅn bu anlattıklarım dÅn akşam oldu. Şimdi şu noktaya dikkat etmenizi rica 

ederim: eğer az Çnce Sonya Semyonovna'nuı hırsız olduğunu kanıtlayabilseydi, kız 

kardeşimle anneme, kuşkularında ve Sonya Semyonovna'yla kız kardeşimi bir tuttuğum iÖin

ana gÉ-cenmekte Ñok haklı olduğunu, bana Ñıkışmakla, kız kardeşimin, yani nişanlısının 

şerefini koruduğunu kanıtlamış olacaktı. Kısacası, bÖylece, benim yeniden ailemle aramı 

aÑmayı ve onların gÖzÉne girmeyi umuyordu. Sonya Semyonovna'nın şeref ve mutluluğunun 

benim iÑin ne kadar değerli olduğunu doğru tahmin ederek, benden kişisel olarak ÖÑalmak 

istemesinden hiÑ sÖzetmiyorum. İşte onun hesapları bunlardı! BÉtÉn bu olup bitenleri ben bu 

şekilde anlıyorum! Bu aşağılık davranışının başka hiÑbir nedeni olamaz!" 

483 

Raskoinikov sÖzlerini bÖyle, ya da buna yakın bir şekilde bitirdi. Kalabalık, şaşkınlık dile 

getiren seslerle sık sık sÖzlerini kesmiş, ama yine de herkes konuşmasını bÉyÉk bir dikkatle 

dinlemişti. Sakin, kendinden emin, dolambaÑsız, kesin bir dille konuşmuştu. Sesindeki 

kararlılık ve inanÑ, yÉzÉnÉn seri anlatımı, herkesin Ézerinde derin bir etki bırakmıştı. 

Lebezyatnikov heyecanla: 

"Evet, evet, bu bÖyle!" diye doğruladı. "Yani bÖyle olması gerek. ÜÉnkÉ Sonya Semyonovna 

iÑeri girer girmez, bana Özellikle sizin burada olup olmadığınızı, Katerina İvanovna'nın 

konukları arasında sizi de gÖrÉp gÖrmediğimi sordu. Beni pencerenin oraya gÖtÉrerek, orada 

sessizce sordu bunu. Demek ki onun iÑin sizin muhakkak burada bulunmanız gerekiyordu! 

Evet, bu bÖyle, bu kesinlikle bÖyle!" 

Lujin, dudaklarında kÉÑÉmseyici bir gÉlÉmseme, susuyordu. Ama yÉzÉ bembeyazdı. İşin 

iÑinden nasıl sıyrılacağım dÉşÉnÉyor gibiydi. Her şeyi olduğu gibi bırakıp gitmek fazlasıyla 

işine gelirdi, ama şu anda bÖyle bir şey olanaksız gibiydi: bu, Sonya Semyonovna'ya iftira 

ettiği yolunda kendisine yÖneltilen suÑlamaların doğruluğunu kabul etmesi anlamına gelirdi. 

Üoğu kafayı bulmuş olan konuklar zaten fazlasıyla heyecanlanmış durumdaydılar. İaşe 

memuru, konuşulanların Ñoğunu anlamamış olmakla birlikte, herkesten Ñok bağırıyor, Lujin'in 

hiÑ de hoşuna gitmeyecek birtakım yollara başvurulmasını Öneriyordu. Ama odada sarhoş 

olmayanlar da vardı: bÉtÉn kiracılar iÑeri ÉşÉs-mÉşlerdi. Polonyalıların ÉÑÉ de mÉthiş 

Öfkelenmişti. "Pane ay-dak!" diye bağırıp duruyorlar, -bu arada kendi dillerinde başka bazı 

tehditler de savuruyorlardı. Sonya da bÉyÉk bir gerilim iÑinde dinliyordu, ama bir baygınlık 

geÑirmiş de yeni ayırmış gibi her şeyi anlamış gÖrÉnmÉyordu. BÉtÉn savunmasının 

Raskoinikov'a bağlı olduğunu hissederek gÖzlerini ayırmadan ona bakıyordu. Katerina 

İvanovna hırıldayarak, gÉÑlÉkle soluyordu, bitip tÉkenmiş bir hali vardı. Ama en aptalca 

gÖrÉnÉşÉ olan Amaliya İvanovna'y di; ağzını ayırmış, hiÑbir şey anlamadan Ñevresine 

bakmıyordu. Anladığı tek şey, Pyotr PetroviÑ'in kÖse-ye sıkışmış olduğuydu. Raskoinikov bir 

şeyler daha sÖylemek iÑin. izin isteyecek oldu, ama fırsat vermediler: Lujin'in etrafını 

484 

sarmışlar, sÖvÉyorlar, tehditler savuruyorlar, bağırıyorlardı. Ama Pyotr PetroviÑ Ödlek 

takımından değildi, planının başarısızlığa uğradığını gÖrÉnce, işi yÉzsÉzlÉğe dÖktÉ. Kalabalığı 

yarmaya Ñalışarak: 

"İzin verin baylar, izin verin", dedi. "AÑılın da .geÑelim! Hem bana gÖzdağı vermekten de 

vazgeÑin! İnanın bana, bundan birşey Ñıkmaz, hiÑbir şey yapamazsınız, Ödlek takımından 

değilim ben! Tam tersine, bir suÑu zorla Örtbas ettiğiniz iÑin sorumlu duruma dÉşersiniz! 

Hırsız aÑıkÑa ortaya Ñıkmıştır, bu işin peşini bırakmayacağım...YargıÑlarımız ne kÖr, ne de 

sarhoş... Kişisel ÖÑ duygularıyla beni suÑlayan, evet, az Önce aptallıklarından bunu kendi 

ağızlarıyla itiraf ettiler, bu iki dinsize, dinsizlikleri herkesÑe bilinen serbest dÉşÉnceli bu iki 

haytaya inanmazlar... Evet, izin verin baylar!" 

Lebezyatnikov Öfkeyle: 

"Artık odamdaki varlığınıza katlanamam!" diye bağırdı. "Hemen terkedin odamı! İki haftadır, 

onu ağırlayabilmek iÑin neler Ñektiğimi dÉşÉnÉyorum da..." 

"GeÑen gÉn ben kendim odanızdan Ñıkıyordum Andrey Semyonovic, ama beni siz 

alıkoymuştunuz, şimdiyse, o gÉnkÉ sÖzlerime tek bir şey ekleyeceğim: siz aptalın birisiniz! 

Kafanızdaki kontaklığı ve kÖr gÖzlerinizi tedavi ettirmenizi dilerim. İzin Verin, baylar!"

Lujin kalabalığı yararak kendine bir yol aÖtı: ama onun yalnızca bir iki kÅfÅrle savuşup 

gitmesine gÇnlÅ razı olmayan iaşe memuru, masadan bir bardak kaptı ve gerilip Pyotr 

PetroviÖ'e fırlattı. Ama bardak Pyotr PetroviÖ yerine Amaliya İvanovna'ya geldi. Amaliya bir 

Öığlık attı, iaşe memuru ise, bardağı atarken fazla gerilediği iÖin hızını alamadı, dengesini 

yitirip olanca ağırlığıyla masanın altına yuvarladı. Pyotr PetroviÖ odasına dÇndÅ, yarım saat 

kadar sonra da evden ayrıldı. 

Sonya yaradılıştan Årkek bir kızdı: kendisine, başka bÅtÅn insanlardan Öok daha kolay kÇtÅlÅk 

yapılabileceğini, aşağılamak, gÇnlÅnÅ kırmak gibi şeylerinse, herkesin, hemen hiÖbir ceza 

gÇrmeden kolayca yapabileceği şeyler olduğunu Çteden beri bilirdi. Ama yine de şu son olaya 

kadar, herkese karsı takındığı 

485 

ÇlÖÅlÅ, uysal boyun eğer tavrıyla, felaketlerden kaÖınabileceğim sanıyordu. MÅthiş bir 

dÅşkırıklığına uğramıştı. Her şeyi, hatta bu son olayı bile tevekkÅlle karşılayabilir, 

katlanabilirdi. Ama bu son olay, Çzellikle de ilk anlarda ona Öok ağır gelmişti. Kazandığı 

zafere, temize Öıkmasına rağmen ilk korku ve şaşkınlık anı geÖip de olup bitenleri bÅtÅnÅyle 

kavrayınca, umarsızlığın ve aşağı-İanmışlığın dayanılmaz acısını duydu yÅreğinde. Sinirleri 

allak bullak olmuştu, sonunda dayanamadı ve kendini odadan dışarı atıp koşa koşa evine gitti. 

Lujin'in Öıkıp gitmesinden hemen sonra olmuştu bu. 

Odadakilerin kahkahaları arasında bardağı yiyen Amaliya İvanovna, bir başkasının yanlışı 

yÅzÅnden bÇylesine bir cezaya uğramaya katlanamazdı: bir Öığlık atarak, kudurmuşÖasına, 

bÅtÅn olup bitenlerin sorumlusu olarak gÇrdÅğÅ Katerina åvanov-na'nın Åzerine atıldı. 

"Defol evimden! Hemen, şimdi! Mars!" Ve Katerina İvanovna'nın eşyalarından eline 

geÖenleri kaldırıp yere Öalmaya başladı. Bitkin bir şekilde kendini attığı yataktan fırlayan 

Katerina İvanovna, Amaliya İvanovna'nın Åzerine atıldı. Ama eşitsiz bir kavgaydı bu. 

Amaliya İvanovna onu bir tÅy gibi fırlatıp attı. Zavallı kadın hıÖkırıklardan tıkanarak: 

"Ne!.." diye haykırdı. "Allahtan korkmadan Sonya'ya iftira ettikleri yetmezmiş gibi simdi de 

bu hayvan bana saldırıyor, ha! Kocamı toprağa verdiğim gÅn, soframda tuzumu ekmeğimi 

yediği gÅn, şu yetimlerle beni sokağa atmaya kalkıyor ha! Nereye gideceğim ben..?" GÇzleri 

alev alev, birden bir Öığlık attı; "Tanrım! Adaletin yok mu? Bizi, bizim gibi yetimleri 

korumayacaksın da kimi koruyacaksın? Ama gÇreceğim! Mahkeme de, adalet de var bu 

dÅnyada! Ben bulacağım! Bekle sen allahsız kadın! Po-lecka, sen Öocuklarla kal, ben şimdi 

dÇnerim! Sokakta bile olsa, bekleyin beni! Adalet var mı, yok mu, gÇreceğim!" 

Katerina İvanovna, rahmetli kocasının sÇzÅnÅ ettiği yeşil drap şalını basına ÇrttÅ, hälä odayı 

doldurmakta olan apartman halkının meydana getirdiği karmakarışık sarhoş kalabalığını 

yararak kendine yol aÖtı, gÇzyaşları iÖinde, hıÖkıra hıÖkıra, ne olursa olsun, hemen şu anda bir 

yerlerde adaleti burmak kararıyla 

sokağa fırladı. PoleÖka, kÅÖÅklerle birlikte korku iÖinde kÇşedeki sandığın Åzerine 

bÅzÅldÅ, iki kardeşini kucakladı, tir-tir titreyerek annesinin dÇnmesini beklemeye başladı. 

Amaliya İvanovna odanın iÖinde dÇrt dÇnÅyor, ulur gibi ağlıyor, bağırıyor, eline geÖen her 

şeyi kudurmusÖasına yerlere atıyordu. Kiracılar da mÅthiş gÅrÅltÅ ediyor, her kafadan bir ses 

Öıkıyordu; kimileri olup bitenler Åzerine akıllan erdiğince bir şeyler sÇylÅyor, kimileri 

tartışıyor, kÅfÅrler savuruyor, kimileriyse şarkı sÇylÅyordu. 

Raskolnikov, "Artık ben de gideyim," diye dÅşÅndÅ. "Evet, Sonya Semyonovna, bakalım 

şimdi ne diyeceksiniz?" 

Ve Sonya'nın evine gitmek Åzere Öıktı. 

IV 

Raskolnikov, ruhunda bunca dehşet ve acı duymasına rağmen, Lujin'e karşı Sonya'nın 

Öalışkan, yavuz bir avukatı olmuştu. Bu sabah Öektiği bunca işkenceden sonra, iyiden iyiye 

katlanılmaz bir hal almaya başlayan izlenimlerini değiştirmesine neden olan bu rastlantıya 

sevinmiş gibiydi; bu sevince kaynak olan bir başka nedenden, onu Sonya'yı savunmaya

zorlayan kişisel ve candan duygulardan hiÖ sÇzetmiyoruz. Üte yandan, kendisini-hele bazenmÅthiş 

heyecanlandıran bir randevusu vardı Son-ya'yla: Lizaveta'yı kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ 

sÇylemek zorundaydı ona; bunun acısını şimdiden duyuyor, bu dÅşÅnceyi kafasından 

uzaklaştırmak istiyor gibiydi. Katerina İvanovna'nın evinden Öı-karken, 'Bakalım şimdi ne 

diyeceksiniz, Sonya Semyonovna?' derken de, herhalde, az Çnce Lujin'e karşı kazandığı 

zaferin coşkusu iÖinde bulunuyordu. Ama şu anda tuhaf bir şeyler oluyordu kendisine. 

Kapernaumov'ların evine gelince, birden elinin ayağının Öekilir gibi olduğunu, korktuğunu 

hissetti. Kapının ÇnÅnde tuhaf bir soruyla, dalgın, duraksadı: 'Lizaveta'yı kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ 

ille de sÇylemeli miyim?' Soru tuhaftı, ÖÅnkÅ daha bunu aklından geÖirir geÖirmez, 

sÇylememesinin olanaksız olması bir yana, bu işi bir an geciktirmenin dahi elinde olmadığını 

anladı. Bunun niÖin olanaksız olduğunu henÅz bilmiyordu, ama 

486 

487 

hissediyordu bunu; ve bÇylesi birtakım zorunluluklar karsısında gÅÖsÅz olduğunu hissetmek 

ona dehşetli acı veriyor, yÅreğini eziyordu. Daha fazla dÅşÅnmemek ve acı Öekmemek iÖin 

hızla kapıyı aÖtı ve eşikte durup Sonya'ya baktı. Sonya dirsekleri masaya dayalı, elleriyle 

yÅzÅnÅ ÇrtmÅş, oturuyordu, ama Raskol-nikov'u gÇrÅr gÇrmez, sanki onu bekliyormuş gibi 

yerinden kalktı, karşılamaya koştu. Odanın ortasında karşılaştılar. SÇnya Öabuk Öabuk: 

"Siz olmasaydınız, halim ne olurdu!" dedi, ilk ağızda sÇylemek iÖin hazırladığı sÇzlerdi 

bunlar. Sonra sustu ve bekledi. 

Raskolnikov masaya yaklaştı, az Çnce onun kalktığı iskemleye oturdu. Tıpkı dÅnkÅ gibi, 

Sonya onun iki adım Çtesinde ayakta durdu. 

"Evet, Sonya..?" diye başladı Raskolnikov, ama birden sesinin titrediğini hissetti. "BÅtÅn 

sorun, 'toplumsal durum ve ona bağlı gelenekler'den kaynaklanıyordu. Anladınız mı az Çnce 

bunu?" 

Sonya'nın yÅzÅnde acı gÇlgeleri uÖuştu. 

"Nolur benimle dÅnkÅ gibi konuşmayın", dedi. "LÅtfen yine başlamayın! àektiğim acılar bana 

yeter.." 

Bu sitemine Raskolnikov'un alınabileceğinden korkarak, hemen gÅlÅmsedi: 

"Aptalca bir şeydi ordan ayrılmam. Kim bilir neler oluyor şimdi orda? Demin gidecektim, 

ama hep... sizin gelebileceğinizi dÅşÅndÅm." 

Raskolnikov ona Amaliya İvanovna'nın Katerina İvanovna'yı ve Öocuklarını evden 

kovduğunu ve Katerina İvanovna'nın bir yerlere "adalet aramaya" gittiğini anlattı. 

"Aman Tanrım!" diye bağırdı Sonya, "hemen gidelim..." 

Ve mantosunu kaptı. 

"Yine aynı şey!..." dedi Raskolnikov sinirli sinirli. "Aklınız fikriniz onlarda! Biraz da benimle 

olun." 

"Ya... Katerina İvanovna?" 

Raskolnikov ters ters: 

"Merak etmeyin, Katerina İvanovna sizden vazgeÖmez" dedi. "Evden Öıktığına gÇre, az sonra 

kendisi buraya gelir. Sizi burada bulamazsa pişman olursunuz sonra..." 

488 

Sonya acılı bir kararsızlıkla iskemleye ilişti. Raskolnikov basını ÇnÅne eğmiş bir şeyler 

dÅşÅnÅyor, konuşmuyordu. 

"Diyelim Lujin şimdi istemedi" diye başladı, Sonya'ya bakmadan konuşuyordu, "ama ya 

isteseydi, ya da hesabına Çylesi uygun gelseydi. Lebezyatnikov ve ben olmasaydık, sizi hapse 

artırabilirdi, Çyle değil mi?" 

Sonya duyulur duyulmaz bir sesle: 

"Evet" dedi, sonra dalgın, korkulu: "Evet!" diye tekrarladı.

"Ve ben gerÑekten de orada bulunmayabilirdim! Lebezyatni-kov'sa tÉmÉyle bir rastlantı 

sonucu oradaydı." 

Sonya susuyordu. 

"Hapse dÉsseniz ne olacaktı? DÉn size sÖylediklerimi hatırlıyor musunuz?" 

Sonya yine bir şey sÖylemedi. Raskolnikov biraz bekledi, sonra zorlama bir gÉlÉmsemeyle: 

"Yeniden, "Ah, yeter artık, bunlardan sÖzetmeyin!" diyeceğinizi sanmıştım ben de..." dedi. 

Bir dakika kadar sustu, sonra: "Ne o, yine susuyorsunuz?" dedi. "Ama bir şeyler konuşmamız 

gerek. Lebezyatnikov'un dediği gibi, bir "sorun"u nasıl ÑÖzeceğinizi Öğrenmek, doğrusu 

benim iÑin Ñok ilginÑ olacak. (SaÑmalamaya başlamıştı). Hayır, ciddi sÖylÉyorum; gerÑekten 

ciddiyim. DÉşÉnÉn ki Sonya, Lujin'in bÉtÉn niyetlerini Önceden biliyordunuz, bÖylece 

Katerina İvanovna'nın, onun Ñocuklarının, ek olarak da (kendinizi bir hiÑ olarak gÖrdÉğÉnÉz 

iÑin ek olarak diyorum) kendinizin tÉmÉyle mahvolacağınızı (hem de kesinlikle) 

biliyorsunuz! Polecka'nın da Öyle... ÑÉnkÉ o da aynı yolun yolcusu... Evet, bÖyle bir durumda, 

eğer her şey sizin elinizde olsaydı, yani birilerinin yaşaması, ya da Ölmesi, diyelim Lujin'in 

yaşaması ve alÑaklıklarına devam etmesi ya da Katerina İvanovna'nın Ölmesi size bırakılmış 

olsaydı, nasıl bir karar verirdiniz? Bunlardan hangisi Ölmeli size gÖre? Evet, soruyorum." 

Sonya kaygılı gÖzlerle bakıyordu ona: bu dolambaÑlı, bu uzaktan uzağa bir şeyler hatırlatan 

sÖzlerde Özel bir şeyler sezer gibi olmuştu. 

"BÖyle bir şey soracağınız iÑime doğmuştu", dedi; dikkatle, merakla bakıyordu Raskolnikov'a. 

489 

"İyi, Öyle olsun; ama siz sÖyleyin bana: kararınız ne olurdu?" Sonya yÉzÉnde bir tiksinti 

anlatımıyla: "Olmayacak şeyler Ézerine neden soru soruyorsunuz bana?" dedi. 

"àyleyse, Lujin'in yaşaması ve alÑaklıklarına devam etmesi daha iyi? Buna da mı karar 

verecek cesaretiniz yok?" 

"Bu Tanrı'nın işi, ben nereden bilebilirim..? Hem ne diye bana bÖyle hiÑ sorulmayacak şeyleri 

sorup duruyorsunuz? BÖyle anlamsız, boş şeyleri? HiÑ bÖyle bir şey benim kararıma kalabilir 

mi? Filancanın yaşamasına, filancanın yaşamamasına karar vermek hakkını bana kim verdi?" 

Raskolnikov somurtarak: 

"Tanrı'nın işi, dediniz miydi, artık konuşacak bir şey kalmıyor demektir," diye homurdandı. 

Sonya acıyla: 

"Benden ne istediğinizi aÑıkÑa sÖylerseniz, daha iyi edersiniz!" diye bağırdı. "Yine dilinizin 

altında bir şeyler var... Yoksa buraya, bana işkence etmeye mi geldiniz?" 

Ve kendini tutamadı birden acı acı ağlamaya başladı. Raskolnikov kederli gÖzlerle bakıyordu 

ona. Aradan beş dakika geÑti. 

"Haklısınız, Sonya..." dedi Raskolnikov yavaşÑa. Birden değişmişti sanki. Az Önceki 

yapmacık kÉstahlığından ve kışkırtıcı tavrından eser kalmamıştı. Sesi bile cılızlasmıştı: "DÉn 

sana, beni bağışlamanı dilemeye gelmeyeceğimi sÖylemiştim, ama işte sÖzlerime nerdeyse 

beni bağışlamanı dilemekle başladım... Lujin ve Tanrı konusunda sÖylediklerim iÑin... Evet 

Sonya, bağışlanmamı diledim..." 

GÉlÉmsemek istedi, ama yorgunluğu, bezginliği dile getiren zayıf bir gÉlÉmseyişti bu. Başını 

eğdi, yÉzÉnÉ elleriyle kapadı. 

Birden yÉreğinde Sonya'ya karşı yakıcı bir nefret duydu; beklenmedik, tuhaf bir duyguydu 

bu;Raskolnikov şaşırdı, ÉrktÉ, başını kaldırıp Sonya'ya baktı, ama kaygı dolu, ilgi dolu acılı 

bakışlarla karşılaştı gÖzleri. Bu bakışlarda sevgiden başka bir şey yoktu; Raskolnikov'un 

iÑindeki nefret bir hayal gibi yok oldu. Hayır, bu o değildi; şaşırmış, iki duyguyu birbirine 

karıştırmıştı. Bu yalnızca o anın geldiğini gÖsteriyordu. 

490 

Yeniden elleriyle yÉzÉnÉ kapadı ve basını yere eğdi. Birden yÉzÉ sapsarı oldu, iskemlesinden 

kalktı. Sonya'ya baktı, hiÑbir şey sÖylemeden bir makine gibi gidip kızın yatağına oturdu.

Su anla, baltayı ilmiğinden Öıkardıktan sonra kocakarının arkasında dururken, artık 

kaybedecek bir saniyesi bile olmadığını dÅşÅndÅğÅ an arasında Çyle korkunÖ bir benzerlik 

vardı ki... 

"Neyiniz var?" diye sordu Sonya, ÅrkmÅştÅ onun bu halinden. 

HiÖbir şey sÇyleyemedi Raskolnikov. AÖıklamanın bu şekilde olacağını hiÖ dÅşÅnmemişti, su 

anda kendisine neler olduğunu o da bilmiyordu. Sonya usulca yatağa, onun yanına oturdu, 

gÇzlerini dikip beklemeye başladı. YÅreği nerdeyse duracaktı. Dayanılmaz bir durumdu bu: 

Raskolnikov ÇlÅ gibi sararan yÅzÅnÅ Sonya'ya Öevirdi; dudakları bir şeyler sÇyleyebilmek 

Öabasıyla Öırpınıyor gibiydi. Sonya'nın yÅreğini bir korku kapladı. Ondan hafifÖe uzaklaşarak 

yeniden: "Neyiniz var?" diye sordu. 

"Bir şey yok Sonya! Korkma... SaÖma! GerÖekten de, saÖma!..." Kendinden geÖmiş, 

sayıklıyor gibiydi. Birden, başını kaldırıp Sonya'ya baktı. "Yalnız, niÖin sana bÇyle eziyet 

ediyorum. Sonya? GerÖekten de, niÖin? Kendime hep bunu soruyorum..." 

Belki onbeş dakika Çnce yine sormuştu bu soruyu kendine, ama bu kez, nerdeyse kendinden 

geÖmişcesine, bÅtÅn vÅcudu tir tir titreyerek soruyordu. 

Sonya ona gÇzlerinde derin bir acıyla bakarak: "Ah, nasıl da acı Öekiyorsunuz!.." dedi. 

"Hepsi saÖma!.. Baksana, Sonya (nedense gÅlÅmsedi, iki saniye kadar sÅren uÖuk, belli 

belirsiz bir gÅlÅmsemeydi bu), dÅn sana bir şeyler sÇylemek istemiştim, hatırlıyor musun?" 

Sonya tedirginlikle bekledi. 

"DÅn buradan Öıkarken, belki sonsuzcasına ayrıldığımızı ama eğer dÇnersem, sana Lizaveta'yı 

kimin ÇldÅrdÅğÅnÅ aÖıklayacağımı sÇylemiştim." 

Sonya birden bÅtÅn vÅcudunun titrediğini duydu. "İşte şimdi sÇylemeye geldim." Sonya 

gÅÖlÅkle: 

491 

"Evet, dÅn siz gerÖekten de..." diye bir şeyler mırıldandı, sonra birden kendine geldi, telaşla: 

"İyi ama siz bunu nerden biliyorsunuz?" diye sordu. 

Zorlukla soluk almaya başlamıştı Sonya, yÅzÅ gitgide sararı-yordu. 

"Biliyorum." 

Sonya bir dakika kadar sustu, sonra Årkek Årkek. 

"Yoksa buldular mı onu?" diye sordu. 

"Hayır, daha bulamadılar." 

Sonya yine bir dakika kadar sustu, sonra zor duyulur bir sesle: 

"Üyleyse siz bunu nerden biliyorsunuz?" diye sordu. 

Raskolnikov yÅzÅnÅ ona Öevirip, gÇzlerim gÇzlerine dikti, az Çnceki Öarpık, uÖuk 

gÅlÅmseyisiyle: 

"Tahmin et", dedi. 

Sonya tepeden tırnağa titrediğini duydu. Bir Öocuk gibi gÅlÅmseyerek: 

"Ama siz... niÖin beni bÇyle korkutuyorsunuz?" diye mırıldandı. 

Raskolnikov, gÇzlerini ondan ayırmak elinde değilmiş gibi dik dik bakmayı sÅrdÅrerek: 

"Madem bunu biliyorum, Çyleyse onun Öok yakın dostuyum..." dedi. "O... Lizavetayı 

ÇldÅrmek istemiyordu... İstemeden ÇldÅrdÅ onu... Kocakarıyı ÇldÅrmek istiyordu o... 

Kocakarı yalnızdı Çnce...Tam o sırada Lizaveta girdi iÖeri... BÇylece... onu da ÇldÅrmÅş 

oldu..." 

Aradan korkunÖ bir dakika daha geÖti. İkisi de gÇzlerini ayırmadan birbirlerine bakıyorlardı. 

Kendini Öan kulesinden aşağı bırakıyormuşÖasma bir duyguyla: 

"Tahmin edemiyor musun?" diye sordu Raskolnikov. 

Sonya zor duyulur bir sesle: 

"Ha-hayır" diye kekeledi. 

"İyice bir bak bakalım..."

Bunu sÇyler sÇylemez o. eski, bildik duygu bÅtÅn ruhunu dondurdu, birden Sonya'nın 

yÅzÅnde Lizaveta'nın yÅzÅnÅ gÇr- 

492 

dÅ.Birden elinde baltayla Lizaveta'nın Åzerine yÅrÅrken kadının yÅzÅnde beliren anlatımı 

hatırladı: Lizaveta bir yandan duvara doğru gerilirken, bir yandan da Öocuksu bir korkuyla 

ellerini ileri doğru uzatmıştı; ansızın bir şeyden korkmaya başlayan ve gÇzlerini kendisini 

korkutan şeye dikip minicik ellerini ileri doğru uzatarak her an ağlamaya hazır geri geri 

Öekilen bir Öocuk gibiydi... Şu anda Sonya'nın yÅzÅnde de aynı anlatım vardı: aynı korku, aynı 

umarsızlıkla bakıyordu ona. Birden sol elini ona doğru uzatarak parmağının ucuyla hafifÖe 

gÇğsÅne dokundu. Bir yandan da usul usul ondan uzaklaşarak yataktan, oturduğu yerden 

kalkmaya başlamıştı; ancak gÇzlerini bir an olsun onun gÇzlerinden ayırmıyordu, Sonya'nın 

duyduğu korku birden ona da bulaştı: yÅzÅnde aynı dehşet anlatımı, hatta dudaklarında aynı 

Öocuksu gÅlÅmseme, o da Sonya'ya bakmaya başladı Sonunda: 

"Anladın mı?" diye fısıldadı. 

"Tanrım!" diye bir Öığlık koptu Sonya'nın gÇğsÅnden. Yatağa yığılıp yÅzÅnÅ yastığa gÇmdÅ. 

Ama Öok kısa sÅrdÅ bu. àabucak, doğruldu, hızla Raskolnikov'a yaklaştı, iki elini birden tutup 

incecik parmakları arasında bir mengene gibi sıkarak, gÇzlerini onun gÇzlerine dikti ve 

yeniden dikkatle bakmaya başladı. Bu bakışlarla son bir umut ışığı bulmak istiyor gibiydi, 

ama hayır, hiÖbir umut yoktu. HiÖ kuşkusu kalmamıştı, dediği gibi olmuştu her şey!'Sonya 

Öok sonraları bu anı hatırladığında, hiÖ kuşkusu kalmayışını, bu karara bÇylesine birdenbire 

varışını Öok tuhaf ve yadırgatıcı bulmuştu. Yoksa bu onun iÖine mi doğmuştu? Hayır, bÇyle 

bir şey sÇyleyemezdi. Ama şu anda, Raskolnikov ona bunu sÇyler sÇylemez bÅtÅn bunlar 

gerÖekten de kendisinin iÖine doğmuş gibi geldi. 

Raskolnikov acıyla: 

"Yeter, Sonya!" dedi. "Yeter! Acı Öektiriyorsun bana!" 

Ona bu işi bÇyle aÖacağını bu işin bÇyle olacağını hiÖ ama hiÖ dÅşÅnmemişti, ama bÇyle 

olmuştu işte. 

Sonya birden kendinde değilmiş gibi yerinden fırladı, ellerini oğuşturarak odanın ortasına 

kadar gitti, sonra hızla dÇndÅ, yeniden yatağa, onun yanına oturdu; o kadar yakınma 

oturmuştu 

495 

ki, nerdeyse omuzları birbirine değiyordu. Sonra birden, sanki bir yerine bir şey saplanmış 

gibi irkildi, bir Öığlık attı, kendinde değilmiscesine ve niÖifı yaptığını kendi de bilmeden 

Raskolni-kov'un ÇnÅnde diz ÖÇktÅ. 

"Ne yaptınız, ne yaptınız bÇyle kendinize!" diye mırıldandı, sesi umutsuzlukla doluydu. Sonra 

birden doğruldu, Raskolni-kov'un boynuna atıldı, kollarıyla sımsıkı sarıldı. 

Raskolnikov kendini hafifÖe geri Öekti, ÅzgÅn bir gÅlÅmsemeyle: 

"Ne tuhafsın, Sonya" dedi, "sana ondan sÇzettiğim sırada beni kucaklayıp ÇpÅyorsun! Ne 

yaptığının farkında mısın?" 

Sonya onun ne dediğini duymamıştı bile, mÅthiş bir heyecan iÖinde: 

"Şu anda bÅtÅn dÅnyada sizden daha mutsuz hiÖ kimse yok-tur!" diye haykırdı ve bir ağlama 

nÇbetine tutulmuşÖasına hıÖkırmaya başladı. ' 

Raskolnikov ne zamandır yabancısı olduğu bir duygunun bir sel gibi iÖine boşandığını ve 

kendisini hafiflettiğini hissetti. Bu duyguya karşı koymadı, gÇzlerinden yuvarlanan iki damla 

yaş kirpiklerine asılıp kalmıştı. 

"Yani beni bırakmıyor musun Sonya?" dedi: belli belirsiz bir urnut titreşimi vardı sorusunda. 

"Hayır, hayır!" diye bağırdı Sonya, "HiÖbir zaman, hiÖbir yerde! Nereye gidersen peşinden 

geleceğim!.. Ah, Tanrım! Ah, ne kadar mutsuzum! Ah, niÖin, niÖin seni daha Çnce tanımadım! 

NiÖin bana daha Çnce gelmedin! Ah, Tanrım!" 

"Geldim ya iste!"

"Şimdi geldin ama! Ne yapılabilir şimdi!. Birlikte, birlikte... gideriz kÅreğe de..." 

Raskolnikov'a yeniden sarılmıştı. Bu sÇzler Åzerine Raskolinkov'un bÅtÅn vÅcudu kasıldı, 

dudaklarında az Çnceki kÅÖÅmseyici gÅlÅmseme. 

"Ben belki de daha kÅreğe gitmek niyetinde değilim, Sonya" dedi. 

Sonya ona hızla bir gÇzattı. 

Mutsuz bir insana karşı duyduğu o heyecanlı ilk acıma duygusundan sonra, yeniden korkunÖ 

cinayet dÅşÅncesiyle sarsıldı. 

496 

Raskolnikov'un konuşma tonundaki değişme, ona bir anda cinayeti ve katili hatırlatmıştı. 

Şaşkınlıkla bakıyordu ona. Bu iş niÖin olmuştu, nasıl olmuştu, daha hiÖbir şey bilmiyordu. Bu 

sorular şu anda birdenbire bilincinde Öakıvermişti. Ama hemen sonra yeniden kuşkulanmaya 

başladı, inanamıyordu bir tÅrlÅ: 'O mu katil! Olacak şey mi bu!..' 

"Ne oluyor? Nerdeyim ben?" diye bağırdı birden; hälä kendine gelememiş gibi bÅyÅk bir 

şaşkınlık iÖindeydi. "Hem..,, sizin gibi birisi nasıl bÇyle bir şey yapabilir..? NiÖin yaptınız 

bunu?" 

Raskolnikov can sıkıntısıyla ve bitkin bir şekilde: 

"NiÖin olacak, soymak iÖin. Yeter artık, Sonya" dedi. 

Sonya sersemlemiş gibiydi, ama birden: 

"AÖ mı kalmıştın!" diye bağırdı. "Sen... sen bunu annene yardım etmek iÖin yaptın, Çyle değil 

mi?" 

Raskolnikov yÅzÅnÅ Çte yana Öevirdi, başını ÇnÅne eğdi: 

"Hayır, Sonya, hayır," diye mırıldandı. "AÖ olduğum sÇylenemez... Evet, gerÖekten de 

anneme yardım etmek istemiştim, ama... tam bu da değil... Bana acı Öektirme, Sonya!" 

Sonya'nın elleri yanına dÅştÅ. 

' "BÅtÅn bunlar gerÖek olabilir mi? Tanrım/ bu nasıl gerÖek bÇyle! BÇyle bir gerÖeğe kim 

inanır? Hem Öıkarıp cebinizdeki parayı son kuruşuna kadar başkalarına verin, hem de para 

iÖin birini ÇldÅrÅn!" Bir an sustu, sonra "Ah, yoksa... yoksa Katerina İvanovna'ya verdiğiniz o 

paralar da... Tanrım, yoksa o paralar da..." diye bağırdı. 

Raskolnikov onun sÇzÅnÅ keserek: 

"Hayır, Sonya..." dedi. "o paralar, o paralar değil. İÖin rahat olsun! Bir tÅccar aracılığıyla 

annemin gÇnderdiği paralar onlar. Hastalandığım gÅn elime geÖmiş, aynı gÅn de Katerina 

İvanovna'ya vermiştim. Razumihin tanıktır... Paraları da benim adıma o almıştı tÅccardan... 

Benimdi o paralar, benim, kendi paralarım..." 

Sonya gÇzlerini dÇrt aÖmış onu dinliyor, olanca Öabasıyla bir şeyler anlamaya Öalışıyordu. 


497 

"O paralara gelince..."diye ekledi, "aslında para olup olmadığını da bilmiyorum ya, ÖÅnkÅ o 

sırada kocakarının boynundan iÖi tıka basa dolu bir para kesesi almıştım, ama iÖine 

bakmamıştım, fırsat olmamıştı... sonra, zincir, koldÅğmesi gibi bazı şeyler de vardı... para 

kesesiyle birlikte bunların hepsini ertesi sabah, V caddesinde daha Çnce hiÖ bilmediğim bir 

avluda, bir taşın altına gizledim... Şimdi de orda duruyorlar..." 

Sonya kulak kesilmiş dinliyordu. Raskolnikov'un son sÇzlerinde bir umut ışığı gÇrerek: 

"Bu işi... soymak iÖin yaptığınızı sÇylÅyorsunuz, ama hiÖbir şey almamışsınız..!" dedi. 

Raskolnikov yine dalgın dalgın. 

"Bilmiyorum... Daha bu paraları alıp almamaya karar vermedim", diye mırıldandı, sonra 

birden kendine geldi, hafifÖe gÅlÅmseyerek: "Amma aptalca şeyler sÇylÅyorum, Çyle değil 

mi?" dedi. 

Sonya'nın aklından, 'Sakın deli olmasın?' dÅşÅncesi geÖti, ama hemen kovdu bu dÅşÅnceyi 

kafasından: hayır, burada başka bir şey vardı. Kendisi hiÖbir şey anlamıyordu. 

Raskolnikov birden coşarak:

"Biliyor musun, Sonya" dedi, "eğer aÖ olduğum iÖin Öalsay-drm bu paralan..." sÇzcÅklerin 

Åzerine basarak devam etti: "şu anda mutlu olurdum! Bunu bilmiş ol!" 

Biraz sonra umutsuzluk iÖinde: 

"Ama bÅtÅn bunlardan sana ne!" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Şu anda yaptığım şeyin aptalca 

olduğunu sÇylÅyorsun, bundan sana ne? Bana karşı elde ettiğin bu aptalca zaferden sana ne? 

Ah, Sonya, ben sana bunları sÇylemek iÖin mi geldim?" 

Sonya yine bir şeyler sÇylemek istedi, ama konuşmaktan vazgeÖti. 

"DÅn seni, benimle birlikte gelmen iÖin Öağırmamın tek nedeni, senden başka kimsemin 

olmayışıydı." 

Sonya Årkek Årkek: 

"Nereye Öağırmıştın?" diye sordu. 

Raskolnikov acı acı gÅlÅmseyerek: 

"Korkma, hırsızlığa, cinayet işlemeye değil," dedi. "Farklı insanlarız biz... Biliyor musun. 

Sonya, dÅn seni nereye Öağırdığımı 

498 

daha şimdi, şu anda anladım..? DÅn bilmiyordum bunu, nereye gideceğimizi ben de 

bilmiyordum. Bir tek şey iÖin Öağırdım seni ve bir tek şey iÖin geldim buraya, beni 

bırakmaman iÖin. Bırakmayacaksın, değil mi Sonya?" 

Sonya onun elini sıktı: 

Raskolnikov bir dakika kadar sonra, Sonya'ya sonsuz bir acıyla bakarak: 

"NiÖin sÇyledim bunu ona, niÖin?" diye bağırdı." NiÖin aÖtım? İşte benden aÖıklama 

bekliyorsun, Sonya... Oturuyor ve bekliyorsun... Oysa ne sÇyleyebilirim sana? HiÖbir şey 

anlamayacak, yalnızca acı Öekeceksin... benim yÅzÅmden..! Bak işte ağlıyor ve beni 

kucaklıyorsun... NiÖin kucaklıyorsun beni Sonya? Bu acıyı tek başıma Öekemediğim ve 'sen 

de acı Öek ki, ben biraz hafifli-yeyim' dediğim iÖin mi? BÇyle bir alÖağı sevebilir misin sen?" 

"Sanki sen acı Öekmiyor musun?" diye bağırdı Sonya. 

Yine aynı duygu bir sel gibi boşandı Raskolnikov'un yÅreğine ve yine yÅreğini bir an iÖin 

yumuşattı. 

"Sonya ben kÇtÅ yÅrekli bir adamım, bunu unutma, pek àok şeyin aÖıklaması burada. Sana da 

kÇtÅ yÅrekli olduğum iÖin geldim. Her şeye karşın buraya gelmeyebilecek insanlar da vardır. 

Bense... Çdleğin ve alÖağın biriyim! Ama... ne yapalım, Çyle olayım! Bu değil sorun... 

Konuşmamız gerek, ama ben sÇze nasıl başlayacağımı bilemiyorum..." 

Durdu, uzun uzun dÅşÅndÅ, sonra: 

"Dedim ya, farklı insanlarız biz!" diye bağırdı. "Birbirimizin dengi değiliz! Buraya geldiğim 

iÖin de kendimi hiÖ ama hiÖ bağışlamayacağım!" 

"Hayır, hayır!" diye bağırdı Sonya. "Buraya gelmen, benim Çğrenmem iyi oldu! Hem de Öok 

iyi oldu!" 

Raskolnikov ona acıyla baktı. 

"GerÖekten de ne olmuş sanki!" dedi, dÅşÅnÅp taşınıp bir karar vermiş gibiydi. "BÇyle oldu bu 

iş! Sorun şu: bir Napolyon olmak istedim, onun iÖin de ÇldÅrdÅm... Nasıl, anladın mı?" 

Sonya safÖa ve Öekinerek: 

"Hayır" dedi, sonra yalvarırcasına ekledi: "Yalnız... sen anlat! Ben ahlarım... ben kendi 

kendime hepsini anlarım!" 

499 

"Anlar mısın? Pekälä, gÇrÅrÅz!" 

Sustu, uzunca bir sÅre dÅşÅndÅ. 

"Sorun şu" dedi. "Bir gÅn kendime şÇyle bir soru sordum: eğer benim yerimde Napolyon 

olsaydı ve mesleki tırmanışına başlamak iÖin ÇnÅnde ne Toulon, ne Mısır, ne Mont Blanc'tan 

geÖiş gibi gÅzel ve anıtsal şeyler değil de, gÅlÅnÖ, zavallı bir kocakarı, Åstelik de sandığındaki 

paraları Öalmak iÖin (mesleki tırmanış iÖin, anlıyorsun ya?) ÇldÅrÅlmesi gereken bir tefeci

kocakarı bulunsaydı ve başkaca da hiÖbir Öıkış yolu olmasaydı, acaba ne.yapardı? BÇylesine 

anıtsal olmaktan uzak, Åstelik de... gÅnah olan bir şey yaptığı iÖin acı duyar mıydı? Şunu 

hemen sÇyleyeyim ki, bu "sorun" Åzerine Öok, ama Öok kafa yordum, Çyle ki, sonunda 

Napolyon'un bu işten acı duymak şÇyle dursun, bu işin anıtsal bir iş olup olmadığı gibi bir 

konunun aklının kÇşesinden bile geÖmeyeceğini hatta... bu işin insana acı verebileceğinin 

farkında bile olmayacağını anladım (nasılsa birdenbire anladım bunu) ve bÇyle dÅşÅndÅğÅm 

iÖin mÅthiş utanÖ duydum... ÜnÅnde başka bir yol yoksa, hiÖ duraksamadan kadının işini 

bitiriverirdi Napolyon!.. Ben de... bunun Åzerine dÅşÅnmekten vazgeÖip... bu otoritenin 

Çrneğine uygun olarak... cinayeti işledim... TÅmÅyle anlattığım gibi oldu bu iş! GÅlÅnÖ mÅ 

buluyorsun? Evet, Sonya, burada asıl gÅlÅnÖ olan, bu işin tam anlattığım gibi olmasıdır..." 

Sonya anlattıklarını hiÖ de gÅlÅnÖ bulmamıştı. Daha da ÅrkmÅş olarak ve zor duyulan bir 

sesle: 

"Siz" dedi, "bana doğruca hiÖ Çrnek vermeden anlatın, daha iyi..." 

Raskolnikov onun ellerini tuttu, yÅzÅne ÅzÅntÅyle bakarak: 

"Yine haklısın, Sonya" dedi. "BÅtÅn bunlar saÖma, nerdeyse boş bir gevezelik! Biliyorsun, 

annemin hiÖbir şeyi yok... Bir rastlantı sonucu eğitim gÇren kız kardeşimin yazgısı, 

mÅrebbiye olarak sÅrÅnÅp durmak... ikisinin de umudu bendim. âniversitede okuyordum, 

ama masraflarını karşılayamadığım iÖin ayrılmak zorunda kaldım. Hoş, her şey yolunda gitse 

ve ayrılmasam ne olacaktı? On, on iki yıl sonra, yıllık bin ruble geliri olan bir Çğretmen ya da 

memur olmaktan başka ne umabilirdim? (Ezberlemiş gibi konuşuyordu). Bu arada annem 

kaygılardan, acı- 

500 

lardan ÖÇkÅp gÅdecek ve ben onun iÖin hiÖbir şey yapamayacaktım... Kız kardeşimin başına 

daha da kÇtÅ şeyler gelebilirdi!..Her şeyden el etek Öekmek, annemi unutup, kız kardeşimin 

uğrayacağı aşağılanmalara saygıyla katlanmak iÖin sebep ne? Evet, ne iÖin bÅtÅn bunlar? 

Onları toprağa verip, yeni dertler edinmek, evlenip Öoluk Öocuk sahibi olarak bu kez de 

bunları beş parasız, bir lokma ekmeğe muhtaÖ bırakmak iÖin mi? İşte... İşte ben kocakarının 

paralarıyla, anneme yÅk olmadan Åniversite Çğrenimimi sÅrdÅrmeyi, Åniversiteden sonraki ilk 

adımlarımı atabilmeyi ve bÅtÅn bunları Öok geniş bir biÖimde ve radikal anlamda yapmayı 

dÅşÅnmÅştÅm; Çyle ki, yepyeni bir mesleki tırmanış gerÖekleştirmek ve yeni, bağımsız bir 

yolda ilerleyebilmek istiyordum... İşte.... hepsi bu... Kocakarıyı ÇldÅrmekle... hiÖ kuskusuz 

kÇrÅ bir iş yaptım... Eh, yeter artık!" 

SÇzlerini bitirdiğinde tam bir bitkinlik iÖindeydi. Başını eğdi. "Ah, ama bu o değil, bu o 

değil!" diye bağırdı Sonya, sesi acı doluydu. "HiÖ bÇyle şey olur mu!" 

"Olmadığı ortada! Ama ben sana gerÖeği sÇyledim!" "Bu nasıl gerÖek bÇyle! Ah, Tanrım!" 

"Ben yalnızca bir bit ÇldÅrdÅm, Sonya, yararsız, iğrenÖ, herkese zararı dokunan bir bit!" 

"Ama bu bit, bir insan!" Raskolnikov ona tuhaf tuhaf bakarak: 

"Ben de biliyorum onun bir bit olmadığını" dedi. "Aslında, Sonya ben yalan sÇylÅyorum, hem 

de ne zamandır yalan sÇylÅyorum... Doğru sÇylÅyorsun sen: bu, o değil. Burada başka, 

bambaşka nedenler var!.. Ne zamandır kimseyle konuşmadım. Sonya... Başım Öok kÇtÅ 

ağrıyor." 

GÇzleri humma ateşiyle yanıyordu. Sayıklar gibiydi; dudaklarında tedirgin gÅlÅmsemeler 

uÖuşuyordu. BÅtÅn varlığını kaplayan coşkunluğunun ardında, bir bitkinlik seziliyordu. Sonya 

onun ne denli acı Öektiğini anlıyordu. Onun da başı dÇnmeye başlamıştı. Evet, tuhaf şeyler 

sÇylÅyordu, ama yine de anlaşılır bir şeyler var gibiydi bu sÇzlerde... Ama... "Ah, Tanrım! 

Nasıl olur! Nasıl olur!" Sonya umutsuzluk iÖinde ellerim oğuş-turuyordu. 

501 

Raskolnikov basını kaldırarak: 

"Hayır, Sohya, bu, o değil!" dedi, dÅşÅncelerindeki ani dÇnÅş kendisini de şaşırtmış, yemden 

heyecanlandırmış gibiydi. "Bu, o değil! En iyisi... (evet, bÇylesi gerÖekten daha iyi) Tut ki ben

kendini beğenmiş, kıskanÖ, kÇtÅ yÅrekli, aşağılık, kindar... bir adamım... hatta... belki de biraz 

deliliğe de yatkınım (Varsın hepsi birden olsun! Delilik sÇzÅnÅ eskiden de etmişlerdi, 

biliyorum!) Az Çnce sana, parasızlık yÅzÅnden Åniversiteden ayrılmak zorunda kaldığımı 

sÇylemiştim. Biliyor musun, istesem ayrılmayäbilirdim? Okul iÖin gerekli parayı annem 

gÇnderebilir, Åst-baş, boğaz sorununu da kendim halledebilirdim! Üzel dersler Öıkıyordu, elli 

kÇpek veriyorlardı ders başına. Razumihin veriyor ya hani!.. Ben Çfkelenmiştim, Öalışmak 

istemedim. Evet, Çfkelenmiştim (bu sÇzcÅk tam yerinde!). Ben o sıralar tam bir ÇrÅmcek gibi 

Öekilmiştim. Üyle ya, gÇrmÅştÅn sen benim kaldığım o rezil yeri!.. Biliyor musun, Sonya, 

alÖak tavanlar, daracık odalar insanın aklını ve ruhunu Çylesine boğar ki..! Ah, nasıl nefret 

ederdim o rezil odadan! Ama yine de oradan dışarı Öıkmak istemezdim. Üzellikle istemezdim! 

GÅnlerce dışarı Öıkmazdım, ne Öalışmak, ne de yemek yemek isterdim, boyuna yatardım. 

Nastasya bir şeyler getirirse yerdim, getirmezse, gÅnÅm Çylece geÖerdi. Hıncımdan, Çzellikle 

bir şey istemezdim! Geceleri yakacak mumum yoktu, karanlıkta oturur ve bir mum alacak 

para kazanmazdım. Okumam gerekti, oysa ben kitaplarımı satmıştım; masamın Åzerindeki not 

defterlerimin, käğıtlarımın Åzerinde simdi bile bir parmak toz vardır! En sevdiğim şey uzanıp 

yatmak ve dÅşÅnmekti. Boyuna dÅşÅnÅrdÅm... Sonra dÅş gÇrÅrdÅm, tuhaf tuhaf dÅşler... 

Bunların ne tÅr dÅşler olduğunu anlatmam gereksiz! Ancak, iste bu sıralarda, dÅş gibi bir 

şeyler kurmaya başladım... Hayır, bÇyle değil! Yine anlatamadım!.. Biliyor musun, o sıralar 

durmadan kendime şunu sorar-dım:_ Neden bÇyle aptalım ben? Madem başkaları aptal ve ben 

onların aptal olduklarını kesin olarak biliyorum, Çyleyse neden onlardan daha akıllı olmak 

istemiyorum? Sonra, herkesin akıllı olmasını beklemenin Öok uzun sÅreceğini anladım, 

Sonya. Bir de, bunun hiÖbir zaman gerÖekleşmeyeceğini... insanların de- 

502 

ğişmeyeceğini, onları değiştirebilecek kimsenin bulunmadığını ve bunun iÖin Öaba 

gÇstermeye değmeyeceğini! Ya, bÇyle işte! Bu bir yasa, Sonya, yasa. Akılca ve ruhÖa kim 

sağlam ve gÅÖlÅyse, insanlara onun buyuracağını biliyorum artık! Kim daha yÅrek-liyse, haklı 

olan da odur. Her şeyin iÖine tÅkÅrmekte, aldırmazlıkta en ileri gidenler, yasa koyucu olurlar. 

Herkesten daha gÇ-zÅpek olan, herkesten daha haklıdır! BugÅne kadar bÇyle gelmiş bu, 

bundan sonra da bÇyle gidecek! Bu gerÖeği ayırdedemeyen-ler, kÇrdÅr!" 

Raskolnikov bunları sÇylerken gerÖi Sonya'ya bakıyordu, ama artık anlayıp anlamadığını pek 

dÅşÅnmÅyordu. Hummaya yakalanmış gibiydi. Karamsar bir heyecan iÖindeydi (GerÖekten de 

uzun sÅredir hiÖ kimseyle konuşmamıştı!). Sonya, sÇylediği bu karamsar sÇzlerin onda bir 

din, bir inanÖ haline geldiğini anlamıştı. 

Heyecanla sÅrdÅrdÅ sÇzlerini: 

"O zaman şunu anladım, Sonya: iktidar, ancak eğilip onu almak cesaretini gÇsterenlere verilir. 

Bir tek şey sÇz konusuydu burada: cesaret! BÇylece, hiÖ kimsenin, hiÖbir zaman dÅşÅnmediği 

bir şey geldi aklıma! Evet, hiÖ kimsenin! BÅtÅn bu saÖmalıkların yanından geÖerken, hiÖ 

kimse bunları kuyruğundan tuttuğu gibi, cehenneme kadar yolunuz var, deyip fırlatıp atmaya 

cesaret edememişti: evet, gÅn gibi aÖıktı bu! Ne kimse cesaret edebilmişti bÇyle bir şeye ne de 

şimdi eden vardı! Ben... işte bu cesareti gÇstermek istedim ve... ÇldÅrdÅm... Ben yalnızca 

cesaret gÇstermek istedim, Sonya, hepsi bu!" 

Sonya ellerini Öırparak: 

"Ah, susun! Susun!" diye bağırdı. "Siz Tanrı'dan uzaklaşmışsınız! Sizi Tanrı Öarpmış ve 

şeytana teslim etmiş!.." 

"GerÖekten de, Sonya, karanlıkta odamda yatıp bunları dÅşÅnÅrken, yoksa şeytan mı ruhuma 

girdi de beni yoldan Öıkardı, na?" 

"Susun! Alay etmeyin! Dinsiz! HiÖ, ama hiÖbir şey anlamıyorsunuz! Ah, Tanrım! HiÖbir şey 

anlamıyor!" 

"Yeter, Sonya, alay ettiğim yok benim! Beni şeytanın sÅrÅklediğini ben kendim de 

biliyorum." âzgÅn ÅzgÅn tekrarladı:

503 

"Sus, Sonya, yeter artık! Her şeyi biliyorum ben. Odamda, karanlıkta yatıp dururken bÉtÉn 

bunları kaÑ kez dÉşÉndÉm, kaÑ kez kendi kendime mırıldandım! En kÉÑÉk ayrıntılarına 

varana dek, her şeyi kendi kendimle tartıştım! Her şeyi, her şeyi biliyorum! Ve bÉtÉn bu 

gevezeliklerden o zaman Öylesine bıkıp usanmıştım ki! Her şeyi unutmak, bÉtÉn bu 

gevezeliklere bir son vermek ve yeni bir hayata başlamak istiyordum, Sonya. Benim oraya 

hiÑbir şey dÉşÉnmeden, bir aptal gibi gittiğimi mi sanıyorsun yoksa? Aklı başında bir insan 

olarak gittim ben oraya, Sonya. Beni mahveden de bu oldu zaten! Sanıyormusun ki, eğer 

iktidara sahip olmaya hakkım olup olmadığını kendime sormaya başlamışsam, buna hakkım 

olmadığını bilmiyordum! Ya da, eğer insanın bir bit olup olmadığını sormaya başlamışsam, 

demek ki, insan benim iÑin bir bit değildir... Kimin ki aklına bÖyle bir soru hiÑ gelmez ve 

doğruca hedefin Ézerine yÉrÉr gider, insan, onun iÑin bir bittir. Eğer ben, Napolyon olsa gider 

miydi, gitmez miydi, diye kendi kendimi yiyip bitirmişsem, bir Napolyon olmadığımı aÑıkÑa 

hissetmiş olmalıyım... BÉtÉn bu gevezeliklere katlandım Sonya ve bÉtÉn bunlardan kurtulmak 

istedim: ahlâki, vicdani herhangi bir nedene dayanmaksızın, yalnızca kendim iÑin ÖldÉrmek 

istedim! Bu konuda kendime bile yalan sÖylemek istemedim! Anneme yardım etmek iÑin 

ÖldÉrmedim, Örneğin. Maddi olanaklara ve iktidara kavuşmak ve bÖylece insanlığa yardım 

etmek iÑin de ÖldÉrmedim. BÉtÉn bunlar palavra! Ben, Öylece ÖldÉrdÉm; kendim iÑin, 

yalnızca kendim iÑin yaptım bunu! İnsanlığa iyilik eden biri olmak, ya da, bir ÖrÉmcek gibi 

ağıma dÉşen kurbanlarımın Özsularını emerek ÖmÉr sÉrmek, o anda benim iÑin herhalde farklı 

şeyler değildi! Beni bu cinayete sÉrÉkleyen başlıca sebep, paraya duyduğum gereksinim de 

değildi; ÑÉnkÉ, paraya olan gereksinimim, bÉtÉn başka şeylere olan gereksinimimden daha 

fazla değildi. BÉtÉn bunları şimdi anlıyorum... Anla beni: bÉtÉn o yollardan yeniden geÑecek 

olsam, sanırım bu cinayeti tekrarlamazdım. O sıralar Öğrenmek istediğim şey bambaşkaydı, 

bambaşka bir şey yÖn verdi ellerime; bir an Önce Öğrenmek istediğim bir şey vardı: ben de 

herkes gibi bir bit miydim, yoksa bir insan mı? ànÉme Ñıkan engeli 

504 . 

aşabilir miydim, aşamaz mıydım? Eğilip iktidarı yerden almaya cesaret edebilecek miydim, 

edemeyecek miydim? Titreyen bir yaratık mıydım, yoksa hakları olan biri mi?.." 

Sonya ellerini Ñırparak: 

"Ne hakkı?" dedi. "àldÉrme hakkı mı?" 

"Eeh, Sonya..." dedi Raskolnikov sinirli sinirli, itiraz edecek, bir şeyler sÖyleyecek gibiydi, 

sonra kÉÑÉmseyen bir. susuşla vazgeÑti. "SÖzÉmÉ kesmesene! Ben sana yalnızca, beni oraya 

şeytanın sÉrÉklediğini, sonra da oraya gitmeye hakkımın bulunmadığını, ÑÉnkÉ benim de 

herkes gibi bir bitten başka bir şey olmadığımı gÖsterdiğini anlatmak istedim! Şeytan benimle 

alay etti, ben de bu yÉzden sana geldim! Konuğunu kabul et! Eğer bir bit olmasaydım, şimdi 

burada ne işim vardı! Dinle: kocakarıya giderken niyetim yalnızca bir deneme yapmaktı... 

Bunu bÖylece bilesin!" 

"Ama ÖldÉrdÉnÉz! àldÉrdÉnÉz!" 

"àldÉrdÉm, ama nasıl? Adam ÖldÉrme bÖyle mi olur? Benim o gÉn gittiğim gibi mi gidilir 

adam ÖldÉrmeye? Nasıl gittiğimi de anlatırım bir gÉn sana. Ben o gÉn kocakarıyı değil, 

kendimi ÖldÉrdÉm! Kendimi sonsuzcasına mahvettim! Kocakarıya gelince, onu ben değil 

şeytan ÖldÉrdÉ... Yeter, yeter artık, Sonya, yeter!" Birden mÉthiş bir ÉzÉntÉyle bağırdı: 

"Bırak, bırak beni" 

Dirseklerini dizlerine dayadı, avuÑlarıyla kafasını bir mengene gibi sıktı. 

"Ah, bu ne acı bÖyle!" diye inledi Sonya. 

Raskolnikov birden başını kaldırdı, mutsuzluğun Ñarpıttığı bir yÉzle: 

"Şimdi ne yapmalı, sÖyle bakalım!" dedi. 

Sonya yerinden fırlayarak:

"Ne mi yapmalı!" diye bağırdı; yaşlarla dolu gÇzleri ışıl ışıl parlıyordu. "Kalk! (Raskolnikov'u 

omuzlarından tuttu; beriki şaşkınlıkla ona bakıyordu, yerinden kalktı). Hemen şimdi, şu anda, 

bir dÇrtyol ağzına koş, yere kapan, Çnce kirlettiğin toprağı Çp, sonra dÇrt bir yana eğil, bÅtÅn 

dÅnyayı selamla ve "Ben ÇldÅrdÅm!" diye bağır. O zaman Tanrı sana yeniden hayat verir." 

Sonya, Raskolnikov'un ellerini avuÖları iÖine aldı, alev alev ya- 

505 

nan gÇzlerini yÅzÅne dikip hummaya tutulmuşÖasına titreyerek: "Gideceksin, gideceksin değil 

mi?" diye sordu. 

Raskolnikov onun bu beklenmedik heyecanı karşısında Öok şaşırmıştı. 

"KÅrekten mi sÇzediyorsun, Sonya?" dedi asık bir yÅzle. "Gidip kendimi elevermem 

gerektiğini mi sÇylÅyorsun?" "Acı Öekmen, gÅnahlarının kefaretini Çdemen gerek!" "Hayır, 

gitmeyeceğim onlara, Sonya!" 

"Peki nasıl yasayacaksın?" diye bağırdı Sonya. "Kiminle yaşayacaksın? Annenin yÅzÅne nasıl 

bakacaksın? (Ah şimdi onların hali ne olacak, onların hali ne olacak!) Ben de neler 

sÇylÅyorum! Annenle kız kardeşini terketmiştin sen! Evet, terkettin, ter-kettin! Ah, Tanrım! 

BÅtÅn bunları kendisi de biliyor! İnsansız nasıl yaşanır! Ne olacaksın sen!" 

"àocuk olma, Sonya" dedi Raskolnikov yavaşÖa. "Onlara karşı ne suÖ işledim ben? NiÖin 

gideyim? Gidip de ne diyeceğim ben? BÅtÅn bunlar kuruntudan başka bir şey değil... kendileri 

milyonlarca insanın canına okuyorlar, Åstelik de bunu erdem sayıyorlar. Hepsi alÖak ve 

sahtekär onların, Sonya! Hayır, gitmeyeceğim! " Acı bir gÅlÅmsemeyle ekledi: "Hem gidip ne 

diyeceğim onlara: kadını ben ÇldÅrdÅm, ama paraları almaya cesaret edemedim, bir taşın 

altına gizledim mi diyeceğim? Ama alay ederler o zaman benimle, aptala bak, paralan bile 

alamamış derler. Korkak ve aptal! HiÖ, ama hiÖ bir şey anlamayacaklardır, Sonya; anlamaya 

läyık insanlar da değiller zaten! Hayır, gitmeyeceğim! àocuk olma, Sonya..." Sonya ellerini 

ona doğru uzatmış: 

"Acı Öekeceksin, Öok acı Öekeceksin..." diye tekrarlıyordu. Raskolnikov dalgın dalgın: 

"Hem ben belki de kendime iftira ediyorum" dedi. "Bit değil, daha bir insanım belki ve 

kendimi mahkêm etmekte acele ediyorum... Daha savaşacağım..." 

Dudaklarında kibirli bir gÅlÅmseme belirdi. 

"BÇyle bir acıyı taşıyıp durmak! âstelik de hayat boyunca..!" 

Raskolnikov asık yÅzle ve dalgın dalgın: 

506 

"Alışırım..." dedi. Bir dakika kadar sustu: "Beni dinle" dedi. "Ağlattığımız yeter artık, biraz da 

iş konuşalım: sana buraya beni aradıklarını, izlediklerini sÇylemeye gelmiştim..." 

Sonya korkuyla: 

"Ah!" diye haykırdı, 

"Ne oldu? Az Çnce kÅreğe gitmemi istiyordun, şimdiyse korkuyorsun? Ne var ki, onlara 

yakamı kaptırmayacağım! Daha savaşacağım onlarla. HiÖbir şey yapamayacaklar bana. 

Ellerinde doğru dÅrÅst hiÖbir delil yok. DÅn Öok bÅyÅk bir tehlike atlattım, her şey bitti 

sanıyordum. BugÅn işler dÅzeldi. Ellerindeki bÅtÅn deliller iki başlı, yani onların bÅtÅn 

suÖlamalarını, kendimi savunabileceğim kanıtlar haline Öevirebilirim. àevireceğim de... 

àÅnkÅ artık her şeyi Çğrenmiş bulunuyorum. Ama herhalde beni iÖeri alacaklardır. Aslında 

bir olay olmasaydı, belki bugÅn de iÖeri alırlardı... hälä da alabilirler ya... Ama bunun Çnemi 

yok, Sonya: biraz yatarım, sonra sah verirler... àÅnkÅ ellerinde doğru dÅrÅst hiÖbir delil yok 

ve olmayacak da... sana sÇz veriyorum. Ellerindeki deliller beni hapse atmalarına yetmez.. Eh, 

artık yeter... BÅtÅn bunları bilesin istedim... Annemle kız kardeşime gelince, kendilerini 

korkutmadan fikirlerini değiştirmeye Öalışacağım... Kız kardeşim sanırım artık gÅven 

altında... dolayısıyla annem de... İşte bÇyle. Sen de dikkatli ol. Hapse girdiğim zaman gelip 

beni gÇreceksin değil mi?.." 

"Ah, tabii, tabii"

Fırtınanın ıssız bir kıyıya fırlatıp attığı iki insan gibi, ezik, bitkin, ÅzgÅn, Çylece yanyana 

oturuyorlardı. Raskolnikov, Sonya'ya bakıyor ve genÖ kızın kendisini ne kadar Öok sevdiğini 

hissediyordu; ama tuhaf şey, bÇylesine Öok sevilmek, ona birden acı vermişti. GerÖekten de 

Öok tuhaf, korkunÖ bir duyguydu bu! Kendisi iÖin son umut, son Öıkış yolu olduğunu 

dÅşÅnerek gelmişti Soııya'ya; acılarının hiÖ değilse birazını burada bırakacağını dÅşÅnmÅştÅ, 

ama genÖ kızın bÅtÅn kalbini kendisine verdiğini anladığı su anda, kendini birden, eskisinden 

Öok, ama Öok daha mutsuz hissetmişti. 

"Sonya, hapise girdiğim zaman gelip beni gÇrmesen daha iyi olur." 

507 

Sonya cevap vermedi, ağlıyordu. BÇylece birkaÖ dakika geÖti. Sonra, birden aklına gelmiş 

gibi: 

"âzerinde haÖ var mı?" diye sordu Sonya. 

Raskolnikov Çnce soruyu anlamadı. 

"Yok değil mi? Al bunu, servi ağacından yapılmıştır. Bende bir tane daha var, bakırdan, 

Lizaveta vermişti... Lizaveta ile haÖlarımızı değişmiştik, o bana kendi haÖını vermişti, ben de 

ona boynumdaki kutsal tasviri vermiştim. Ben şimdi Lizaveta'nın verdiğini taşıyacağım, bunu 

da sen tak. Al, benimdir! "Yalvarırcasına tekrarladı: "Al benimdir! Değil mi ki birlikte acı 

Öekeceğiz, bÅtÅn acılara birlikte katlanacağız..." 

"Ver!" Raskolnikov, onu Åzmek istememişti. Ama hemen sonra, haÖı almak iÖin uzattığı elini 

geri Öekti, bir yandan da onu yatıştırmak iÖin: "Şimdi değil Sonya" dedi, "sonra ver, daha 

•iyi..." 

Sonya onu heyecanla doğrulayarak: 

"Evet, evet, sonra daha iyi!" dedi. "Acı Öekmeye gidersen takarsın. Bana gelirsin, ben sana 

kendi elimle takarım, sonra da dua eder, yola Öıkarız." 

Bu sırada oda kapısı ÅÖ kez vuruldu. 

"Sonya Semyonovna, girebilir miyim?" àok iyi bildikleri, nazik bir sesti bu. 

Sonya, korkuyla kapıya atıldı. Lebezyatnikov'un sarışın yÅzÅ gÇrÅndÅ kapıda. 

Lebezyatnikov'un telaşlı bir hali vardı. 

"Sizi gÇrmeye geldim, Sonya Semyonovna" dedi. Sonra birden Raskolnikov'a dÇndÅ: 

"Bağışlayın, sizi de burada bulacağımı dÅşÅnmÅştÅm... yani hiÖbir şey dÅşÅnmemiştim... 

Çzellikle dÅşÅndÅğÅm..." Birden Raskolnikov'u bıraktı, Sonya'ya dÇndÅ, kısaca: "Katerina 

İvanovna Öıldırdı" dedi. 

Sonya bir Öığlık attı. 

"Yani, en azından Çyle gÇrÅnÅyor. Doğrusu... biz ne yapacağımızı şaşırdık! Durum bu! Gittiği 

yerden sanırım kendisini 

508 

kovmuşlar... belki de... dÇvmÅşler... HiÖ değilse Çyle gÇrÅnÅyor... Semyon ZahariÖ'in ämirine 

gitmiş, yokmuş adam evinde, kendisi gibi bir generalle yemekteymiş... DÅşÅnebiliyor 

musunuz, tutup oraya, yemek yedikleri yere gitmiş, Semyon Zaha-riÖ'in ämirini Öağırmalarını 

istemiş, ille gÇreceğim diye tutturmuş, sanırım sonunda adamı sofradan kaldırmış... İşin nasıl 

sonuÖlandığını kestirebilirsiniz... Kendisini kovmuşlar.. Katerina İvanovna ise kendisinin 

adama sÇvdÅğÅnÅ, hatta eline geÖen bir şeyi Åzerine fırlattığını sÇylÅyor. Doğrusu, yapmış da 

olabilir... Kendisini tutuklamamış olmaları şaşılacak şey..! Herkese bunu anlatıyor şimdi... 

Amaliya İvanovna'ya da anlatıyor... Yalnız Çyle bağırıyor, Çyle dÇvÅnÅyor ki, ne dediği hiÖ 

anlaşılmıyor... ëh, evet: dediğine gÇre, madem artık herkes kendisini terketmiş, o da 

Öocuklarını alıp sokağa Öıkacakmış. Kendisi laterna Öalacak, Öocuklar da şarkı sÇyleyip 

dansedeceklermiş. Kendisi de danse-decek, para toplayacakmış... HergÅn generalin penceresi 

altına gidecekmiş; 'Soylu memur Öocuklarının sokaklarda nasıl dilendiklerini herkes 

gÇrsÅn'mÅş..! BÇyle sÇylÅyor... Durmadan Öocukları dÇvÅyor, onlar da ağlaşıp duruyorlar. 

Lyonya'ya "Huto-rok"u sÇylemeyi, oğlanla Polina Mihaylovna'ya da dansetmeyi Çğretiyor...

Elbiselerini yırtıyor, aktÖrlerin giydiklerine benzer birtakım şapkalar yapıyor onlara... Kendisi 

de eline bir leğence alıp mÉzik aletiymiş gibi Ñalmak istiyor... HiÑbir şey dinlediği yok... 

DÉşÉnebiliyor musunuz durumunu? Bu kadarı da olmaz artık!" 

Lebezyatnikov belki daha anlatacaktı, ama onu soluğu kesilerek dinleyen Sonya mantosuyla 

şapkasına kaptığı gibi fırladı; hem koşuyor, hem giyiniyordu. Raskolnikov da onun ardından 

Ñıktı. Lebezyatnikov da Raskolnikov'u izledi. Sokağa Ñıktıklarında, Lebezyatnikov: 

"YÉzdeyÉz aklını kaÑırdı" dedi. "Ben Sonya Semyonovna'yı ÉrkÉtmemek iÑin "sanırım" 

dedim ama oynattığına hiÑ kuşkum yok. Dediklerine gÖre verem hastalığında beyinde 

birtakım tÉmÖrler Ñıkıyormuş... Ne yazık ki bu tıp işlerinden hiÑ anlamam. Kendisini 

kandırmaya Ñalıştım, ama bir şey dinlemiyor ki..." 

"TÉmÖrlerden sÖzettiniz mi kendisine?" 

509 

"Yani Özel olarak tÉmÖrlerden değil de... Hem zaten sÖylesem de bir şey anlamazdı... Benim 

demek istediğim şu: bence bir insana ağlaması iÑin ortada bir neden bulunmadığı aÑıkÑa 

anlatılır ve bu durum kendisine mantık yoluyla kanıtlanırsa, artık ağlamaz... àyle değil mi?" 

"O zaman yaşamak Ñok kolay olurdu." "İzin verin, izin verin: Katerina İvanovna'nın bunu 

anlaması, hiÑ kuşkusuz epey gÉÑ... Ama bilmem biliyor musunuz, Paris'te delilerin yalnızca 

mantıken inandırmaya dayanılarak iyileştirilmeleri olasılığını araştıran ciddi birtakım 

deneyler yapılıyormuş..? Bu yakınlarda Ölen bir profesÖr de, -ki gerÑek bir bilgin-miş kendisibÖyle 

bir yÖntemle iyileştirmenin mÉmkÉn olduğunu dÉşÉnÉyormuş. Bu profesÖrÉn 

dÉşÉncesinin ÖzÉ su: delilerin bÉnyelerinde ciddi herhangi bir bozukluk yoktur; delilik, 

deyim yerindeyse eğer, mantık bozukluğu, yargılama bozukluğudur; eşyaya doğru 

bakamamadır. ProfesÖr, aşamalı olarak, hastasını yalanlamakla başlamış işe ve dÉşÉnebiliyor 

musunuz, sÖylediklerine gÖre bundan sonuÑ da almış! Ama bu tedavi sırasında duşlardan da 

yararlandığına gÖre, tabii yÖntemi biraz kuşkuyla karşılanıyor... En azından bÖyle olduğu 

sanılıyor..." 

Raskolnikov ne zamandır onu dinlemiyordu. Tam evinin ÖnÉne gelince, başıyla 

Lebezyatnikov'É selamladı ve apartmana girdi. Lebezyatnikov ancak o zaman kendine geldi, 

Ñevresine bakındı ve koşarcasına yoluna devam etti. 

Raskolnikov odasına girip odanın tam ortasında ayakta durdu. 'Ne diye gelmişti ki buraya?' 

Yer yer yırtılmış, sararmış duvar kâğıtlarına, heryeri kaplayan tozlara, yatağına bir gÖzattı... 

Avludan sÉrekli bir gÉrÉltÉ geliyordu: sanki birisi Ñivi Ñakıyordu... Pencereye yaklaştı, 

parmak uÑlarında yÉkselerek bÉyÉk bir dikkatle ve uzun uzun avluya baktı. Ama avlu boştu 

ve Ñivi Ñakan biri de gÖrÉnmÉyordu... Sol yanda aÑık birkaÑ pencere vardı, pencere 

kenarlarındaki saksılarda boyunları bÉkÉk birtakım ıtır ÑiÑekleri seÑiliyordu. Pencerelerin 

gerisine Ñamaşır asılmıştı... Ezbere bildiği şeylerdi bÉtÉn bunlar. DÖnÉp yatağına oturdu. 

Kendini hiÑbir zaman bÖylesine yalnız duymamıştı! 

Sonya'dan belki de gerÑekten nefret ettiğini bir kez daha dÉşÉndÉ: 

Özellikle de şu anda, onu bÖylesine mutsuz ettiği bir sırada... 'Neden gÖzyaşı 

dilenmeye gitmişti ona? İlle de kızcağızın hayatını zehirlemesi mi gerekti? Ah, bu ne 

alÑaklıktı!' 

Birden kesin bir kararla: 

"Hayır" diye sÖylendi, "tek başıma kalacağım... ve o beni hapishaneye gÖrmeye falan da 

gelmeyecek!" 

Beş dakika kadar sonra başını kaldırdı ve tuhaf tuhaf gÉlÉmsedi. Aklına bir şey gelmişti. 

'Belki de gerÑekten en iyisi kÉreğe gitmek...' diye dÉşÉndÉ. 

Kafasında belirsiz, bulanık dÉşÉnceler, odasında ne kadar oturdu, hatırlamıyordu. Birden kapı 

aÑıldı, Avdotya Romanov-na girdi iÑeri. Az Önce kendisinin de Sonya'ya yaptığı gibi, Önce 

eşikte durdu, bir sÉre onu sÉzdÉ, sonra ilerledi, onun tam karşısındaki iskemleye, dÉnkÉ 

yerine oturdu. Raskolnikov hiÑbir şey sÖylemeden, hiÑbir şey dÉşÉnmeden izliyordu onu.

"Kızma, kardeşim" dedi DÅnya, "yalnızca bir dakika iÖin uğradım..." YÅzÅnÅn dÅşÅnceli, ama 

sert olmayan bir anlatımı vardı. Bakışları aÖık, sakindi. Raskolnikov onu buraya getiren şeyin, 

yalnızca kendisine duyduğu sevgi olduğunu gÇrÅyordu. 

"Kardeşim, ben artık her şeyi, her şeyi biliyorum. Dmitriy ProkofiÖ bana her şeyi anlattı ve 

aÖıkladı. Aptalca ve iğrenÖ bir kuşkuyla seni izliyorlar, sana acı ÖektiriyÇrlarmış... Dmitriy 

ProkoviÖ bana hiÖbir tehlike bulunmadığını ve senin boşyere ÅzÅlmekte olduğunu sÇyledi. 

Ama ben Çyle dÅşÅnmÅyorum ve bu durumun seni nasıl Çfkelendirdiğini, bu Çfkenin sende 

nasıl ÇmÅr boyu sÅrecek bir iz bırakabileceğini Öok iyi anlıyorum. Korktuğum da bu. Bizi 

terkettiğin iÖin seni kınamıyorum, kınamaya cesaret de edemem. Daha Çnce sana serzenişte 

bulunduğum iÖin de beni bağışla. Eğer benim de başıma bÇyle bÅyÅk bir felaket gelmiş 

olsaydı/ben de herkesten kaÖardım. Anneme bu konuda hiÖbir şey sÇylemeyeceğim, ama 

durmadan senden sÇ-zedeceğim ve senin adına, kendisine yakında bizi gÇrmeye geleceğini 

sÇyleyeceğim. Onun iÖin ÅzÅlme, ben onu avuturum... Ama sen de onu Åzme, hiÖ değilse bir 

kez bizi ziyaret et: onun bir anne olduğunu unutma! Buraya sana yalnızca bir tek şey sÇylel 

510 

511 

mek iÖin gelmiştim (DÅnya kalkmaya davrandı): herhangi bir şekilde bana ihtiyacın olursa, 

yarlığım sana gerekirse, bana seslen, yeter. HoşÖakal!" 

SertÖe dÇndÅ ve kapıya doğru yÅrÅdÅ. 

"DÅnya!" diye seslendi Raskolnikov ve yerinden kalkıp onun yanına gitti. "Şu Razumihin, 

Dimitriy ProkofiÖ, Öok iyi bir insan..." 

DÅnya hafifÖe kızardı. Biraz bekledikten sonra: 

"Evet?" dedi. 

"HÅnerli, Öalışkan, dÅrÅst, kuvvetle sevebilen bir insan... Elveda, DÅnya." 

Dunya'nın yÅzÅne bir ateş ÖÇktÅ, sonra birden telaşlanarak: 

"Ne oluyor kardeşim?" dedi. "Yoksa birbirimizden sonsuzca-sına mı ayrılıyoruz? Ne diye 

bÇyle... vasiyette bulunur gibi konuşuyorsun benimle?" 

"Farketmez... elveda..." 

Raskolnikov arkasını dÇndÅ, pencereye doğru yÅrÅdÅ. DÅnya durdu, ona kaygılı gÇzlerle 

baktı, sonra perişan bir durumda Öıkıp gitti. 

Hayır, soğuk değildi kız kardeşine karşı. Hatta bir an (tam DÅnya giderken) onu sımsıkı 

kucaklamak, onunla vedalaşmak, hatta ona sÇylemek isteğine kapılmıştı; gel gÇr ki elini bile 

uza-tamamıştı: 

"Eğer kendisini kucaklayıp Çpseydim, daha sonra belki tÅyleri Årperir, ÇpÅcÅğÅnÅ Öaldığımı 

sÇylerdi!" 

BirkaÖ dakika sonra, 'DÅnya buna dayanabilir mi, dayanamaz mı?' diye dÅşÅndÅ. 'Hayır 

dayanamaz! BÇyleleri hiÖbir zaman dayanamaz!' 

Sonra Sonya'yı dÅşÅndÅ. 

Pencereden, serin bir esinti geliyordu. Avlunun aydınlığı gitgide canlılığını kaybediyordu. 

Birden şapkasını aldığı gibi sokağa fırladı. 

Kendi hastalığıyla hiÖ ilgilenmiyordu, aslında ilgilenmek istediği de yoktu. Ama, yaşadığı 

ardarda ÅzÅntÅler, iÖinde bulunduğu dehşet dolu ruh hali, hiÖbir iz bırakmadan geÖip 

gidemezdi. GerÖek bir humma nÇbetiyle yatağa serilip kalmıyorsa 

eğer, bu herhalde iÖinde bulunduğu bitmez tÅkenmez telaş ve kaygılar nedeniyle idi, bedenini 

ve bilincini ayakta tutan bunlardı. Ama yapay ve geÖici bir ayakta kalıştı bu. 

AmaÖsızca dolaşıyordu. GÅneş batmıştı. Şu son sıralar tuhaf bir hÅzÅn duymaya başlamıştı. 

Bu Çyle acı veren, yakan bir hÅzÅn değildi. Ama bir sÅreklilik, sonsuzluk, umarsızlıkla dolu 

yıllar, "bir metrelik alan"ın sonsuzluğu duyuluyordu bu soğuk, bu ÇlgÅnleşmiş hÅzÅnde. 

Bunu, Çzellikle de akşam saatlerinde daha acı verici bir biÖimde duyuyordu.

"Gel de bir gÅneş batısından kaynaklanıveren bu aptalca, bu tÅmÅyle fiziksel rahatsızlıklarla, 

aptalca bir şey yapmaktan kendini koru!" diye sÇylendi. 

Birilerinin adını seslendiğini duydu. àevresine bakındı, Le-bezyatnikov koşup geliyordu 

kendisine doğru. 

"Ben de sizden geliyordum, sizi arıyorum. DÅşÅnebiliyor musunuz, dediğini yaptı, Öocukları 

da alıp Öıktı! Sonya Semyo-novna'yla birlikte gÅÖ bela bulabildik onları. Kendisi bir tavaya 

vuruyor, Öocukları da dansetmeye zorluyor. àocuklar ağlıyorlar. Kavşaklarda, dÅkkänların 

ÇnÅnde duruyorlar... Ardları sıra da bir sÅrÅ dangalak koşturup duruyor. Hemen gidelim." 

"Ya Sonya?" diye sordu, sesinde mÅthiş bir endişe titreşimi vardı. 

"àıldırmış gibi sanki... Yani Sonya SemyOnovna değil Öıldıran. Katerina İvanovna, ama 

Sonya Semyonovna da Öıldırmış gibi. Katerina İvanovna ise tÅmden, Öıldırmış sanki. Ne 

diyorum size: aklını tÅmden oynatmış..! Şimdi yakalayıp karakola gÇtÅrÅrler hepsini. Bunun 

Åzerlerinde nasıl bir etki yapacağını dÅşÅnebiliyor musunuz?.. Şu anda X... kÇprÅsÅnÅn 

ordalar, Sonya Semyonovna'nın evine Öok yakın, hemen kanalın orda..." 

Kanalın hemen kÇprÅye yakın bir yerinde, Sonya'nın evinden iki ev Çtede Çzellikle de kÅÖÅk 

Öocukların oluşturduğu bir kalabalık vardı. Katerina İvanovna'nın kısık sesi tä kÇprÅnÅn ordan 

duyuluyordu. GerÖekten de, sokaktan gelip geÖenlerin ilgisini Öekecek, tuhaf bir gÇrÅnÅşleri 

vardı. âzerinde eski elbiseler, omuzunda su ÅnlÅ şalı, başında da bir yana yıkılmış, eski bir 

hasır şapka bulunan Katerina İvanovna gerÖekten de Öıldırmış 

512 

513 

gibiydi. Yorgunluktan gÅÖlÅkle soluk alıyordu. Veremin tÅkettiği yÅzÅ her zamankinden daha 

acı doluydu (veremliler genel olarak sokakta, gÅneş ışığında, evde olduklarından Öok daha 

hasta, tÅkenmiş gÇrÅnÅrler), ama heyecanı dinmek bilmiyor, her geÖen saniye biraz daha 

sinirleniyordu. àocukların Åzerine atılıyor, bağırıyor, itekliyor, herkesin gÇzÅ ÇnÅnde nasıl 

dansetmeleri, nasıl şarkı sÇylemeleri gerektiğini Çğretiyor, bunun iÖin ne gerekli olduğunu 

anlatıyor, onların anlayışsızlığından umutsuzluğa kapılıyor, dÇvmeye başlıyordu... Sonra 

onları Çylece bırakıp kalabalığa dÇnÅyor, ÅstÅ başı dÅzgÅnce birini gÇrdÅ mÅ doğruca ona 

atılıyor ve "soylu, hatta aristokrat bir ailenin Öocukları olan" şu gariplerin ne hallere 

dÅşÅrÅldÅğÅnÅ anlatmaya koyuluyordu. Kalabalıktan biri gÅlecek ya da laf atacak oldu mu, 

kavga etmeye hazır, hemen Åzerine gidiyordu. Kalabalık arasında gerÖekten de gÅlenler vardı, 

kimileriyse başlarını sallıyordu; ancak genel olarak herkes, yanında ÅrkmÅş, Öocukları ağlaşıp 

duran bu deli kadını ilgiyle izliyordu. Lebezyatnikov'un sÇzÅnÅ ettiği tava ortalarda yoktu, 

ya da en azından Raskolnikov gÇrmemişti; ama Katerina İvanovna, PoleÖka'yı şarkı 

sÇylemeye, ya da Lyonya ile Kolya'yı dansetmeye zorladığı zaman, tava yerine kuru 

avuÖlarını birbirine vurarak tempo tutuyordu. Bu arada şarkıya kendisi de eşlik etmek istiyor, 

ama daha ikinci notada mÅthiş bir ÇksÅrÅkle sesi kesiliyor, umutsuzluğa kapılıyor, 

ÇksÅrÅğÅne lanetler savuruyor, hatta ağlamaya başlıyordu. En Öok da Kolya ile Lyonya'nın 

korkudan ağlamaları onu Çfkelendiriyordu. àocukları gerÖekten de sokak şarkıcılarının 

kılığına sokmaya Öalışmıştı. Oğlana kırmızı ve beyaz bezlerden bir sarık sararak, sÇzÅmona 

TÅrk'e benzetmişti, Lyonya iÖin uygun kostÅm bulamamış, basına yÅnden bir başlık (daha 

doğrusu rahmetli Semyon ZahariÖ'in gecelik kÅlahını) geÖirmişti; kÅlahın ucuna da, Katerina 

İvanovna'nın ninesine ait olan ve bugÅne dek bir aile yadigarı olarak sandıkta saklanan beyaz 

bir tavus tÅyÅ takılmıştı. PoleÖka'nın Åzerinde herzamanki entarisi vardı; annesini Årkek, 

şaşkın bakışlarla izliyor, Öıldırmış olduğunu anladığı iÖin gÇzyaşlarını ondan gizlemeye 

Öalışarak, arada bir Årkek bakışlarını Öevrede gezdiriyordu. Sokaktan ve kalabalıktan son 

514 

derece korkmuşa benziyordu. Sonya'ya gelince, Katerina İva-novna'nın bir an bile ardından 

ayrılmıyor, gÇzyaşları iÖinde eve dÇnmesi iÖin yalvarıyordu. Ama Katerina İvanovna onu 

dinlemiyordu bile. Boğulurcasına ÇksÅrerek:

"Yeter Sonya, kes artık!" diye bağırıyordu. "àocuk gibisin, ne istediğini kendin de 

bilmiyorsun! O sarhoş Alman karının evine dÇnmem diye kaÖ kez sÇyledim sana! ÜmrÅ 

boyunca dÅrÅst-İÅkle, bağlılıkla hizmet etmiş, hatta, bir bakıma gÇrevi başında ÇlmÅş (kaşla 

gÇz arasında uydurduğu bu hikayeye kendisi hemen inanmıştı) soylu bir babanın Öocukları 

nasıl dileniyor, varsın bÅtÅn Petersburg gÇrsÅn! Sen de amma safsın, Sonya! Ne kalmış ki 

artık, sÇylesene! Yeter artık bizim yÅzÅmÅzden Öektiğin! Sana daha fazla yÅk olmak 

istemiyorum!" Birden Raskolnikov'u gÇrdÅ ve ona doğru atıldı. "Ah, Rodion RomanoviÖ, siz 

misiniz! Şu kÅÖÅk budalaya, bundan daha akıllıca bir şey yapamayacağımızı lÅtfen siz anlatır 

mısınız? Laternacılar bile para kazanıyor; bizi hemen farkederler ve dilenciliğe kadar dÅşmÅş 

soylu bir ailenin yetimleri olduğumuzu Çğrenirler... O general bozuntusuna gelince, 

gÇreceksiniz, yerinden olacak! HergÅn onun penceresi altına gideceğiz, àar hazretleri oradan 

geÖerken ÇnÅnde diz ÖÇkÅp yetimlerimi gÇstereceğim ve "Koru bizi babamız!" diyeceğim. 

Yetim babasıdır o, acıması boldur, bizi koruyacaktır, gÇreceksiniz! O general bozuntusuna 

gelince... Lyonya! tenez-vous droite!* Sen, Kolya, yine dansedeceksin! Şuna bak, yine 

ağlıyor! Ne var ağlayacak! Neden korkuyorsun, aptal! Hey, Tanrım! Bunlarla ne yapacağım, 

ben, Rodion RomanoviÖ? O kadar kafasızlar ki!.. Ne yapılır bunlarla!.." 

Kendisi de ağladı ağlayacak bir halde olmasına karşılık (ama bu, aralıksız konuşmasına engel 

olmuyordu) ağlayan Öocuklarını Raskolnikov'a gÇsteriyordu. Raskolnikov onu evine dÇnmesi 

iÖin kandırmaya Öalıştı, hatta Çzsaygısını etkilemek iÖin, soylu kızlar iÖin aÖılacak bir 

pansiyonun yÇneticisi olmaya hazırlanan bir bayanın, laternacılar gibi sokaklarda 

dolaşmasının hiÖ yakışık almadığını sÇyledi. 

(Aslında da Fransızca): Dik dur! (àev.) 

515 

"Pansiyon mu, hah-hah-ha! Davulun sesi uzaktan hoştur!" Kahkahası, bir ÇksÅrÅk nÇbetiyle 

kesilmişti. "Hayır, Rodion Ro manoviÖ, geÖti o hayaller! Herkes bizi terkettik. O general 

bozuntusuna gelince... Biliyor musunuz, Rodion RomanoviÖ, o herifin suratına bir hokka 

fırlattım ben: orada, uşaklar odasında, tam da masanın Åzerindeydi hokka... onu ziyarete 

gelenlerin imzaladıkları kağıdın, yanındaydı... 

Ben de imzaladım o käğıdı... Hokkayı fırlattım ve kaÖtım... Ah, alÖaklar, alÖaklar!: Ama 

tÅkÅrmÅşÅm hepsine! Artık bunlara kendim bakacağım, kimsenin ÇnÅnde eğilmeyeceğim!" 

Başıyla Sonya'yı gÇsterdi: "Yeter, bu kızcağıza Öektirdiğimiz! PoleÖka, kaÖ para oldu, gÇster 

bakayım? Ne? Yalnızca iki kapik mi! Ah, iğrenÖ yaratıklar! Beşi para vermiyorlar, yalnız 

ardımızdan koşup dillerini Öıkarıyorlar!" Kalabalıktan birini gÇsterdi. "Ya şu aptal niye 

gÅlÅyor! Hep Kolya'nın kafasızlığı yÅzÅnden bunlar! Sana ne oluyor, PoleÖka? Fransızca 

konuş benimle, parlez-moi franÖais. Ama sana Çğretmiştim, birkaÖ cÅmle biliyordun hani..! 

Yoksa sizin soylu bir ailenin iyi eğitim gÇrmÅş Öocukları olduğunuz, Çteki läternacılara 

benzemediğiniz nerden anlaşılacak? Kukla oynatıp şarlatanlık etmiyoruz biz sokaklarda, 

soylu romanslar sÇylÅyoruz... Ah, evet! Ne sÇylesek acaba?.. Durmadan sÇzÅmÅ 

kesiyorsunuz... oysa bız...Biliyor musunuz, Rodion RomanoviÖ, sÇyleyeceğimiz şarkıyı 

seÖmek iÖin durmuştuk biz burada... Üyle bir şarkı olmalı ki bu, Kolya da dansla eşlik 

edebilsin bize... àok hazırlıksız: durumdayız..: Doğru dÅrÅst prova edebilmemiz iÖin, Çnce 

aramızda anlaşmamız gerek... Sonra da yÅksek sosyetenin bulunduğu Nevskiy bulvarına 

gideceğiz, orada hemen farkederler bizi.... Lyonya "Hutorok"u biliyor... Ama bunu herkes 

sÇylÅyor, herkesin ağzında varsa yoksa "Hu-torok"!.. Biz Öok daha soylu bir şeyler 

sÇylemeliyiz... Sen bir şey bulabildin mi, Polya? HiÖ olmazsa, sen annene yardım et! Bellek... 

bellek diye birşey kalmadı ki bende! Yoksa hemen hatırlardım! "Kılıcına dayaman sÅvari"*yi 

mi okusak acaba? Ah, Fransızca "C'ng sous"u sÇyleyelim! Bunu size Çğretmiştim, Çğret- 

K.N. BolyuÖkov'un "Aynılık" adlı şiiri ÅstÅne bestelenmiş bir romans. 

516

mistim! En Çnemlisi de, bu şarkı Fransızca olduğu iÖin sizin soylu Öocukları olduğunuzu 

hemen anlarlar... àok daha dokunaklı olur bÇylesi! Hatta "Malborough s'en va-t-en gııerre"i 

sÇylesek de olur... Bu, tam bir Öocuk şarkısı ve bÅtÅn aristokrat evlerinde Öocuklara ninni 

olarak sÇylenir. 

Malborough s 'en va-t-en guerre, Ne saıt guand reviendra... "* 

Şarkıyı okumaya başlamışken kesti." Hayır, hayır, "Cing so-us" daha iyi! Hadi bakalım, 

Kolya, eller belde, Öabuk, sen de Lyonya, ters tarafa dÇn, biz de PoleÖka'yla size eşlik edip el 

Öırpacağız!" 

Cing sous, dng soııs, 

Pour monter nÇtre menage...** 

Boğulurcasına ÇksÅrmeye başlayarak şarkıyı kesti "Entarini dÅzelt, PoleÖka, omuzların 

kaymış", hem ÇksÅrÅyor, hem Pol-ya'yı uyarıyordu. "Sizin artık davranışlarınıza, ÅstÅnÅze 

başınıza Çzellikle dikkat etmeniz gerek ki, soylu bir aileden olduğunuz anlaşılsın. Ben o 

zaman gÇğÅs kısmını bol tutmak ve iki parÖalı biÖmek istemiştim, ama sen, Sonya, 'kısa 

olsun, kısa olsun' diye tutturmuştun... gÇrÅyor musun şimdi şu durumu, Öocuğun Åzerinde 

nasıl Öirkin duruyor entarisi?. Ah, yine mi ağlıyorsunuz siz! Ne oluyorsumız, aptal şeyler! 

Evet, Kolya, başla hemen, Öabuk, Öabuk... Ah, ne Öekilmez bir Öocuk bu!.." 

Cing sous, cing sous... 

"Yine mi asker! Evet, ne istiyorsun ahbap?" GerÖekten de bir polis kalabalığı yararak 

ilerliyordu. Ama tam bu sırada, Åzerinde bir kaput bulunan, resmi elbiseli, elli 

* Malburg savaşa gider, Bilinmez ne zaman dÇner... ** Beş mangır, beş mangır 

Evinizi dÅzene koymak iÖin... 

517 

yaslarında, yÅksek rÅtbeli bir memur olduğu anlaşılan (adamın boynunda bir nişan vardı ve 

bu, Katerina İvanovna'nın Öok hoşuna gitmiş, polisi ise etkilemişti) bir bay onlara yaklaştı ve 

hiÖbir şey sÇylemeden Katerina İvanovna'ya ÅÖ rublelik bir banknot uzattı. Adamın yÅzÅnde 

iÖten bir acıma duygusu vardı. Katerina İvanovna parayı aldı, kibar, hatta fazla tÇrensel bir 

reveransla adamı selamladı ve gururlu bir tavırla: 

"àok teşekkÅr ederim, iyiliksever beyefendi," dedi." Bizi bu duruma dÅşÅren nedenler... 

PoleÖka, al şu parayı... Felekate uğramış soylu bir kadına yardım etmeye hazır, yÅce gÇnÅllÅ, 

soylu insanlar hälä var, gÇrÅyorsunuz... LÅtufkar beyefendi, bu gÇrdÅğÅnÅz yetimler soylu, 

hatta denebilir ki, aristokrat bir aileden geliyorlar... O general bozuntusuna gelince, yemek 

masasına kurulmuş, bıldırcın ziftleniyordu. Kendisini rahatsız ediyorum diye ter ter tepindi 

olduğu yerde... 'Ekselenasları, dedim kendisine, Öok yakından tanıdığınız rahmetli Semyon 

ZahariÖ'in yetimlerini koruyun... àÅnkÅ, dedim, tam rahmetliyi toprağa verdiğimiz gÅn, Çz 

kızına alÖakların alÖağı bir adam hakarette bulundu...' Yine deminki asker! "Ne diye sokulup 

duruyor yanımıza? "Memura seslendi:" Koruyun bizi ondan! Az Çnce Meş-Öanskaya'daydık, 

yine bunun gibi biri yÅzÅnden buraya kaÖtık... Ne alıp veremediğin var bizimle, ahmak!" 

"àÅnkÅ sokaklarda yasaklanmıştır! LÅtfen uygunsuzluk etmeyin!" 

"Uygunsuz sensin! Tut ki, laternayla dolaşıyorum, seni ilgilendirir mi bu?" 

"Laternayla dolaşmak iÖin izin käğıdı gerek, sizse bunu kendiliğinizden yapıyorsunuz, 

bÇylece de halkın toplanmasına sebep oluyorsunuz! Nerede oturuyorsunuz?" 

"Ne izin käğıdı!" diye bağırdı Katerina İvanovna "Kocamı daha bugÅn toprağa verdim; Ne 

izin kağıdı!" 

YÅksek rÅtbeli memur: 

"Hanımefendi, hanımefendi," diye sÇze başlayacak oldu, "sakin olun, buyrun gidelim, ben sizi 

gÇtÅrÅrÅm... Burada, sokak ortasında hiÖ yakışık almıyor... Siz rahatsızsınız..." 


518

"İyiliksever beyefendi, iyiliksever beyefendi, siz hiÖbir şey bilmiyorsunuz!" diye bağırdı. 

"Nevskiy bulvarına gideceğiz biz....Sonya, Sonya! Nereye kayboldu bu kız? Ah, o da ağlıyor! 

Ne oluyor hepinize bÇyle kuzum!.." Birden korkuyla bağırdı. "Kolya, Lyonya, nereye 

gidiyorsunuz? Ah, aptallar! Kolya! Lyonya! Nereye gidiyor bunlar bÇyle!.." 

Sokaktaki kalabalıktan, annelerinin Öılgınca davranışlarından ve son olarak da kendilerini 

tutup biryerlere gÇtÅrmek isteyen polisten mÅthiş korkan Kolya ile Lyonya, sanki anlaşmışlar 

gibi elele tutuşup kaÖmaya başlamışlardı. Zavallı Katerina İvanovna da ağlaya inleye onların 

ardından koşmaya başladı. Soluğu tıkanarak ve gÇzyaşları iÖinde koşuyordu: Öok acıklı bir 

gÇrÅnÅştÅ bu. Sonya ile PoleÖka da onun ardından koşmaya başlamışlardı. 

"Yakala, getir onları, Sonya!.. Ah, aptal, değerbilmez Öocuklar!.. Polya! Tut onları!.. Ben sizin 

iÖin bu kadar..." 1 SÇzÅnÅ tamamlayamadı, koşarken ayağı takıldı ve dÅştÅ. 

"Aman, Tanrım! Yaralandı, kan iÖinde kaldı!" diye bağırdı Sonya ve onun Åzerine eğildi. 

Herkes koşuştu. Raskolnikov'la Lebezyatnikov ilk koşup gelenler arasındaydı; yÅksek rÅtbeli 

memur da gelmişti, onun ardından da polis geliyordu: işin kendisini epey yoracak bir hal 

almaya başladığını sezerek, "Hey Yarabbim!" gibilerinden elini sallıyor, bir yandan da: 

"Dağılın! Dağılın bakalım!" diyerek zavallı kadının başına biriken kalabalığı dağıtmaya 

Öalışıyordu. 

Kalabalıktan birisi: 

"ÜlÅyor!" diye bağırdı. 

"Delirmiş!" dedi bir başkası. 

Kadının biri haÖ Öıkardı: 

"Tanrım, sen bizi koru! KaÖan kÅÖÅkleri yakaladılar mı bari? Hah işte, ablaları tutmuş, 

getiriyor... Ah sizi kÅÖÅk şeytanlar!.." 

Ama Katerina İvanovna'ya dikkatle bakınca, bÅtÅn kaldırımı kaplayan kanın, Sonya'nın 

sandığı gibi dÅşÅp de yaralanmasından değil, ağzından boşandığını anladılar. 

Raskolnikov'la Lebezyatnikov' a dÇnen memur: 

519 

"Ben bunu bilirim, gÇrdÅm," diye mırıldandı. "Verem bu. Kan iste bÇyle birdenbire boşanır 

ve boğar. GeÖenlerde bir yakınımın basına geldi, gÇzlerimle gÇrdÅm, nerdeyse birbuÖuk 

bardak kan boşandı ağzından... Ne yapsak acaba, şimdi Çlecek..?" 

"Şuraya, şuraya, benim evime gÇtÅrelim!" diye yalvardı Sonya. "Hemen şuracıkta oturuyorum 

ben! Şurada, hemen iki ev Çtede..." Kalabalık iÖinde bir ona bir buna doğru koşuyor, yalvarıyordu: 

"N'olur Öabuk! àabuk! Bir doktor Öağırın... Ah, Tanrım!.." 

Memurun Öabasıyla işler yoluna kondu; hatta polis bile yardım etti hastanın taşınmasına. 

Zavallı kadını yarı ÇlÅ durumda gÇtÅrÅp Sonya'nın yatağına yatırdılar. Ağzından hälä kan 

geliyordu. Odaya Sonya'dan başka Raskolnikov, Lebezyatnikov, memur ve polis de gelmişti. 

Polis ilk iş olarak, ardları sıra tä buraya kadar gelen kalabalığı dağıtmaya koyulmuştu. Tirtir 

titreşen, ağlaşan Öocukları PoleÖka ellerinden tutup, iÖeri sokmuştu. Kapernaumov'lar da 

gelmişlerdi: topal ve tek gÇzÅ kÇr bir adam olan Kapernaumov'a, fırÖa gibi dimdik saÖlarıyla 

favorileri iyice tuhaf bir gÇrÅnÅş veriyordu; karısının sÅrekli korkan bir hali vardı, ağızları 

yarı aÖık, yÅzlerinde hep bir şaşkınlık anlatımı bulunan Öocukları, tahtadan yontulmuş gibiydi. 

BÅtÅn bu kalabalık iÖinde birden Svidrigaylov da gÇrÅndÅ. Kalabalık iÖinde onun da 

bulunduğunu hatırlayamayan Raskolnikov, şimdi ner-den Öıkıp geldiğini bir tÅrlÅ akıl 

erdiremeyerek şaşkınlıkla baktı ona: 

Birileri doktordan ve papazdan sÇz etti. Memur, Raskolni-kov'a, doktor Öağırmanın gereksiz 

olduğunu fısıldamakla birlikte, yine de gidip bir doktor getirmelerini emretti. Kapermaumov'un 

kendisi koştu bu is iÖin: 

Bu arada ağzından gelen kan bir sÅre iÖin duran Katerina İvanovna biraz kendine gelir gibi 

olmuştu. Titreyen ellerle alnındaki ter damlacıklarını silen Sonya'nın rengi uÖmuş yÅzÅne

hastalıklı, ama dimdik, delip geÖen bakışlarla bakıyordu; sonra kendisini kaldırmalarını rica 

etti. İki yanından tutup kendisini yatağında oturttular. 

GÅÖlÅkle konuşarak: 

520 

"àocuklar nerde?" diye sordu. "Sen mi getirdin onları, Polya? Ah, aptallar!.. Ne diye kaÖtınız 

sanki... Ah!" 

Kurumuş dudaklarına hälä kan geliyordu. GÇzlerini odanın iÖinde gezdirerek: 

"Demekburada yaşıyorsun, Sonya!" dedi. "Şimdiye kadar hiÖ gelmemiştim sana... BugÅne 

kısmetmis..." 

Acıyla bakıyordu Sonya'ya: 

"İliğini, kanını emdik senin, Sonya... Polya... Lyonya... Kolya, buraya gelin... İşte... Sonya... 

hepsi sana emanet!.. Bana gelince... tamam artık, balo bitti!... Bırakın beni, hiÖ değilse rahatÖa 

Çlebileyim!" 

Başını yastığa koyarak kendisini yemden yatağına uzattılar. 

"Ne? Papaz mı? Hayır, gerekmez... Boşa para harcamayın... 

I Benim hiÖbir gÅnahım yok!.. Olsa da, Tanrı bağışlar... Kendisi de biliyor nasıl acı 

Öektiğimi!.. Bağışlamazsa, eh, onu da kendi bilir!.." 

İyiden iyiye sayıklamaya başlamıştı. Arada bir irkilerek Öevresini sÅzÅyor, bir an herkesi 

tanıyacak gibi oluyor, ama hemen sonra bilinÖ, yerini sayıklamaya bırakıyordu. Hırıltıyla ve 

gÅÖlÅkle soluk alıyordu, boğazında bir şey fıkırdıyor gibiydi. Her sÇzcÅğÅn sonunda durup 

soluklanarak: "Ekselansları!" dedim ona, diye bağırdı. "Bu Amaliya Lyud-vigovna... Ah, 

Lyonya, Kolya! Eller kalÖaya! àabuk, daha Öabuk Glissez-glissez! Pas de basgue!* 

Ayaklarını yere vur!.. Zarif, sevimli bir Öocuk olmalısın! 

Du hast Diamanten und Perlen... Devamı nasıldı? Ah, bir sÇyleyebilsem... 

Du hast diş schÇnsten Aııgen, Madchen, was willst du mehr?** 

Dans figÅrleri. 

Alman ozanı Helne'ın dizeleri: 

Senin elmasların var, incilerin var Senin Öok gÅzel gÇzlerin var, daha ne istiyorsun, 

521 

Hayır, bÇyle değildi! was willst du mehr, nasıl da uyduruyor aptal!.. Ah, evet, işte bir tane 

daha: 

Üğle sıcağında, bir koyağında Dağıstan'ın...* 

Ah, ne Öok severdim bu romansı, ne Öok. PoleÖkaL Biliyor musun, babanla nişanlıyken... hep 

bunu sÇylerdi rahmetli!.. Hey gidi gÅnler!.. Ah bir sÇyleyebilsek bunu! Dur bakayım, nasıldı... 

GÇrÅyor musun, unutmuşum... Hatırlatsanıza bir, nasıldı?" MÅthiş bir heyecan iÖindeydi ve 

kalkmak iÖin bÅyÅk Öaba harcıyordu. Sonunda hırıltılı, yırtılırcasına bir sesle okumaya 

başladı; korkunÖ bir sesti bu, her sÇzcÅkte duraksıyor, sÇyledikÖe yÅzÅndeki korku anlatımı 

artıyordu: 

Üğle sıcağında!.. Bir koyağında!.. Dağıstan'ın!.. GÇğsÅnde bir kurşunla!.. 

Birden gÇzyaşlarına boğularak, insanın iÖini parÖalayan hıÖkırıklarla: "Ekselans!" diye 

haykırdı. "Koruyun şu yetimleri! Rahmetli Semyon ZahariÖ'le paylaştığınız tuz ekmek 

hatırına koruyun! Aristokratlık adına da diyebiliriz buna..." Birden kendine gelerek irkildi, 

herkesin yÅzÅne tek tek ve korkuyla baktı, birden Sonya'yı tanıdı, onu burada, karşısında 

gÇrmekten şaşırmış gibi yumuşak, sevecen bir sesle: "Sonya, Sonya, Sonya!.. Sonya, canım, 

sen de burada mısın?" dedi. 

Kendisini tekrar kaldırdılar. 

Umutsuzluk ve Çfke dolu bir sesle: 

"Yeter artık! Tamam! Elveda, talihsiz kız!.. Lagar beygiri Öok yordular!.. àatladı artık!" diye 

bağırdı ve başı yastığa dÅştÅ.

Yeniden kendini kaybetmişti, ama bu son kendinden geÖişi oldu ve uzun sÅrmedi; beyaz 

denebilecek sarı, zayıf yÅzÅ geriye doğru sarktı, ağzı aÖıldı, bacakları kasılarak uzadı, derin 

bir soluk aldı ve ÇldÅ. 

Sonya fırlayıp yatağa atıldı, sımsıkı sarıldı ÇlÅye, başını kurumuş gÇğsÅne dayadı ve Çylece 

kaldı. Polyacık da annesinin * Lermontov'un "DÅş" şiiri ÅstÅne bestelenmiş bir romans. 

522 

ayaklarına kapanmış, hıÖkıra hıÖkıra ÇpÅyordu. Ne olup bittiğini henÅz kavrayamayan, ama 

korkunÖ bir şeylerin geÖmekte olduğunu anlayan Kolya ile Lyonya, karşılıklı olarak elleriyle 

birbirlerinin omuzlarından tutmuşlardı, derken gÇzlerini birbirinin gÇzÅne dikip ağızlarını 

aÖarak aynı anda bağırmaya başladılar. İkisi de hälä gÇsteri kılığındaydılar: birinin başında 

sarık, Çtekinin başındaysa, ucunda tavus tÅyÅ takılı kÅlah vardı. 

Bu arada şu ÅnlÅ "diploma" yine nasıl ortaya Öıkmıştı? Yatağın Åzerinde, Katerina 

İvanovna'nın hemen yanıbaşında duruyordu. Raskolnikov diplomaya bir gÇz attı, sonra 

pencereye doğru Öekildi. Lebezyatnikov yanına gelerek: 

"ÜldÅ!" dedi. 

Svidrigaylov geldi yanlarına: 

"Rodion RomanoviÖ" dedi, "size bir iki şey sÇylemek istiyo-|rum..." 

Lebezyatnikov hemen yerini ona bıraktı ve kibarca yanlarından uzaklaştı Svidrigaylov şaşıran 

Raskolnikov'u daha uzakÖa bir kÇşeye Öekerek: 

"BÅtÅn bu telaşı, yani cenaze vesaire işlerini ben Åzerime alıyorum" dedi. "Paraya bakan işler 

bunlar, bilirsiniz. Üte yandan size, elimde bana gerekli olmayan bir para bulunduğundan sÇzetmiştim. 

Şu iki yavruyla PoleÖka'yı bir ÇksÅzler yurduna yerleştirip, her biri iÖin de ergin 

yaşa geldiklerinde almaları koşuluyla bin beşer yÅz ruble yatıracağım: Sonya Semyonovna'nın 

iÖi rahat etsin!.: Ona, Semyonovna'ya gelince, iÖinde bulunduğu burguÖtan Öekip Öıkaracağım 

onu da. İyi bir kıza benziyor kendisi, Çyle değil mi? Siz de Avdotya Romanovna'ya lÅtfen on 

bin rublesini bu yolda harcadığımı iletin..." 

Raskolnikov: 

"Hangi amaÖlarla yapıyorsunuz bu iyiliği?" diye sordu: 

Svidrigaylov gÅlÅmsedi: 

"Amma kuşkulu adamsınız! Bu paralara gereksinim duymadığımı sÇylemiştim size. Sonra, 

yalnızca insanca bir duyguyla yapıyor olamaz mıyım yani bÇyle bir şeyi?" Parmağıyla 

Katerina İvanovna'nın yattığı kÇşeyi gÇsterdi: "Herhangi bir tefeci kocakarı gibi bir "bit" 

değildi o... Lujin'in yaşayıp alÖaklıklarına de- 

523 

vam etmesi mi, yoksa onun Çlmesi mi daha iyi? Eğer ben bÇyle bir yardımda bulunmazsam, 

PoleÖka da o yolun yolcusu değil mi?.." 

Svidrigaylov bunları, bakışlarını RaskokÅkov'dan ayırmadan, neşeli bir kurnazlıkla ve gÇz 

kırparak sÇylemişti. Sonya'ya sÇylediği sÇzleri, hem de tanı kendi deyimleriyle onun ağzından 

duyan Raskolnikov buz gibi oldu, sarardı. Hızla geri Öekilip yabanıl ışıklarla parlayan 

gÇzlerini Svidrigaylov'un Åzerine dikti; soluğunu tutarak: 

"Ne ne nerden... biliyorsunuz siz bunları?" diye kekeledi. 

"Ben hemen şuracıkta su duvarın Çtesinde, madam Resa-lich'in dairesinde oturuyorum. Surda 

Kapernaumov'lar, surda da benim eski ve sadık dostum madam Resslich oturur. 

Anlayacağınız, komşuyuz." 

"Siz ha?" 

"Evet ben, 'katıla katıla gÅlmeye başladı Svidrigaylov', İnanın bana Rodion RomanoviÖ, siz 

benim Öok, ama Öok ilgimi Öekiyorsunuz. Hem ben size anlaşacağımızı sÇylememiş miydim? 

İşte, bakın, anlaştık, Benim, kendisiyle uyum sağlanabilir, geÖinebilir bir adam olduğumu da 

gÇreceksiniz. GÇreceksiniz ki, benimle yaşanılabilirmiş de..." 

524

Altıncı BÇlÅm 

I 

Raskolnikov iÖin tuhaf bir dÇnem başlamıştı: sanki yanını yÇresini bir sis sarmış ve onu 

kurtuluşu olmayan, ağır bir yalnızlığa gÇmmÅştÅ. àok sonraları, hayatının bu dÇnemini 

hatırladığında Öıkardığı sonuÖ, bilincinin bulanıklaşır gibi olduğu ve bu durumun aralıklarla 

son felaket anına kadar bÇylece sÅrÅp gittiğiydi. O sıralar pek Öok şeyde, Çrneğin bazı 

olayların tarihlerinde ve ne kadar sÅrdÅklerinde yanıldığından kesinlikle emindi. En azından, 

bazı olayları hatırladıkÖa ve hatırladıklarını anlamaya, aÖıklamaya ÖalıştıkÖa, kendisiyle ilgili 

Öoğu şeyi bile, ancak başkalarının bilgisine başvurarak Çğrenebilmişti. Ürneğin bir olayı bir 

başka olayla karıştırıyor, o bir başka olayı ise, yalnızca hayalinde var olan bambaşka bir 

olayın sonucu sayıyordu. Kimileyin kendini mÅthiş acı veren, hastalıklı bir ÅzÅntÅnÅn iÖinde 

buluyor, bu ÅzÅntÅ zaman zaman paniğe varan dayanılmaz bir korkuya dÇnÅşebiliyordu. 

Bununla birlikte, kendini bu korkunun tam tersi bir duyumsamazlık iÖinde duyduğu 

dakikaları, saatleri, hatta belki de gÅnleri olduğunu da hatırlıyordu: Çlmekte olan kimi 

insanlarda gÇrÅlen hastalıklı umursamazlığa, kayıtsızlığa benzer bir duyumsamazlıktı bu. 

Aslında son gÅnlerde kendi durumunu aÖıkÖa gÇrmekten kaÖınıyordu; hemen aÖıklanması 

gereken Öok Çnemli bazı olaylar onu Çzellikle ÅzÅyordu; oysa iÖinde bulunduğu birtakım 

kaygılardan kaÖıp kur-tulabilse Çyle sevinecekti ki... 

Üzellikle de Svidrigaylov kaygılandırıyordu onu: hatta yalnızca onun Åzerinde durduğu bile, 

sÇylenebilirdi. Svidrigaylov'un, Katerina İvanovna'nın ÇldÅğÅ gÅn Sonya'nın evinde 

sÇylediği, anlamı kendisi iÖin son derece aÖık ve bir o kadar da tehlikeli sÇzlerinden sonra, 

dÅşÅncelerinin olağan akışı altÅst olmuş gibiydi. Ancak bu yeni gerÖek kendisini bunca 

kaygılandırmasına rağmen o nedense bu işin iÖyÅzÅnÅ Çğrenmekte hiÖ 

525 

acele etmiyordu. Bazen kendini kentin ıssız bir semtinde, acınası bir meyhanede dÅşÅncelere 

gÇmÅlmÅş olarak tek başına bir masada oturur buluyor, buraya nasıl geldiğini bir tÅrlÅ 

Öıkaramıyor, derken aklına birden Svidrigaylov geliyordu: bÇyle anlarda, hemen bu adamla 

oturup konuşması ve onunla ilgili sorunu kÇkÅnden halletmesi gerektiğini, acı duyarak, ama 

apaÖık bir biÖimde anlıyordu. Hatta yine bÇyle kendini kentin dışında bulduğu bir gÅn, 

Svidrigaylov'u beklediğini, onunla burada buluşmak iÖin sÇzlestiğini sanmıştı. Bir başka gÅn 

de, sabaha karşı, yerde, Öalıların altında uyanmış, buraya nasıl geldiğini, nasıl yatıp 

uyuduğunu Öıkaramamıştı. Aslında, Katerina İvanov-na'nın ÇlÅmÅ Åzerinden geÖen şu iki ÅÖ 

gÅn iÖinde Svidrigay-lov'la iki kez karşılaşmıştı: amaÖsızca ve bir iki dakikalığına uğradığı 

Sonya'nın evinde olmuştu bu karşılaşmalar. Ancak, zamanı gelinceye değin aÖmamak Åzere 

aralarında anlaşmışlarca-sıııa bu kısa karşılaşmalarda asıl konuya hiÖ değinmemişler, yalnızca 

hal hatır sormakla yetinmişlerdi. 

Raskolnikov'un son gidişinde, cenaze, bir tabutun iÖinde olarak hälä odada duruyordu. 

Svidrigaylov dinsel tÇren ve gÇmÅlmeyle ilgili emirler veriyor, telaşla koşturup duruyordu. 

Sonya da Öok meşguldÅ. Svidrigaylov, Raskolnikov'a, Katerina İva-novna'nın Öocuklarının 

sorununu ÖÇzÅmlediğini, buradaki kimi tanıdıkları aracılığıyla gerekli adamları bularak, 

Öocukları Åstelik de Öok iyi bir yurda yerleştirdiğini, kendileri iÖin ayırdığı paranın bu işte Öok 

yardımı olduğunu, ÖÅnkÅ parası olan Öocukları bir yurda yerleştirmenin, yoksul Öocukları 

yerleştirmekten Öok kolay olduğunu anlattı. Sonya hakkında da bir şeyler sÇyledi; bir konuda 

gÇrÅşmek ve kendisine danışmak iÖin' bugÅnlerde ona uğrayacağına sÇz verdi. Merdivenlerin 

basında, sahanlıkta konuşuyorlardı. Svidrigaylov, Raskolnikov'un gÇzlerinin tä iÖine bakarak 

bir sÅre sustuktan sonra, birden sesini alcalttı: 

"Neyiniz var, Rodion Romanovic?" dedi. "Kendinizde değil gibisiniz? Evet, bakıyor, 

dinliyorsunuz, ama hiÖbir şey anladığınız yok! Cesaretinizi toplayın! Oturup 'bir konuşsak 

sizinle... Ama o kadar Öok işim var ki... Hem kendi işlerim, hem başkala-rının.işleri..." Bir an 

durdu, sonra: "Ah, Rodion Romanovic!" de-

di. "Herkesin, her şeyden Çnce havaya gereksinimi var azizim! 

Havaya, havaya, havaya!..." 

Svidrigaylov birden, merdivenlerden Öıkmakta olan papazla l zangoÖa yol vermek iÖin kenara 

Öekildi. İki din adamı onun em- riyle, rahmetliye dua etmek iÖin her gÅn iki kez dÅzenli olarak 

geliyordu. Papazla zangoÖ geÖtikten sonra Svidrigaylov da mer- dÇvenlerden inerek yoluna 

devam etti. Raskolnikov bir sÅre du-rup dÅşÅndÅkten sonra, papazla zangoÖun ardı sıra 

Sonya'nın j odasına girdi. 

Tam kapıda durdu. Duaya başlanmıştı: sakin, sessiz, hÅzÅnlÅ | bir havayla dua ediliyordu. 

ÜlÅm bilinci, ÇlÅmÅn varlığı duy- • 

gusu, Raskolnikov iÖin tä Öocukluğundan beri ağır, iÖinde mistik bir korku uyandıran bir 

duyguydu. Hem ne zamandır herhangi bir äyinde bulunmamıştı. âstelik burada başka bir 

şeyler vardı, korkunÖ, tedirgin edici bir şeyler... àocuklara baktı: hepsi tabutun ÇnÅnde diz 

ÖÇkmÅştÅ, PoleÖka ağlıyordu. Onların arkasında Sonya vardı: sessizce, Årkercesine ağlayarak 

dua ediyordu. 'Şu birkaÖ gÅndÅr ne yÅzÅme baktı, ne de bana bir şey sÇyledi' diye dÅşÅndÅ 

Raskolnikov. GÅneş odayı iyice aydınlatıyordu, bu- hurdandan kıvrık kıvrık bir duman 

yÅkseliyor, papaz 'ruhu şädolsun' diye dua ediyordu. Raskolnikov duanın sonuna kadar 

bekledi. Papaz iÖerdekileri kutsayıp veda ederken, bir yandan da tuhaf bakışlarla Öevresini 

sÅzÅyor gibiydi. Duadan sonra Ras- kolnikov Sonya'ya yaklaştı. Sonya hemen onun iki elini 

birden tutup, başını omuzuna yasladı. Bu dostÖa yakınlık Raskolni-kov'u mÅthiş şaşırttı, hatta 

tuhaf buldu, Sonya'nın bu davranışı-nı. Bu nasıl işti bÇyle. Sonya'da kendisine karşı en ufak 

bir nefret, tiksinti yoktu, elleri bile titremiyordu. Bir insanın kendini kÅÖÅk gÇrmekte 

ulaşabileceği en son noktaydı bu artık. En azından Raskolnikov bunu bÇyle almıştı. Sonya 

hiÖbir şey sÇylemedi, Raskolnikov onun ellerini sıkıp, Öıktı. Dayanılmaz bir ağırlık 

duyuyordu iÖinde. Eğer şu anda, ÇmrÅ boyunca da olsa yapa- yalnız kalabileceği bir yerlere 

gidebilmesi mÅmkÅn olsaydı, 

kendini mutlu sayacaktı. Ama bir sorun vardı bu noktada: şu son 

sıralar hemen hep yalnız olmasına rağmen, kendini bir tÅrlÅ yalnız duyamamıştı. Kent dışına, 

kent dışındaki anayola kadar 

526 

527 

Öıktığı olmuş, hatta bir seferinde tä koruluğa kadar gitmişti, ama gittiği yerler ıssızlaştıkÖa, o 

da birinin rahatsız edici varlığını daha yakından daha gÅÖlÅ duyuyordu: bu duygu onu 

korkutmamakla birlikte, canını sıkıyor, bunun Åzerine hemen kente dÇnÅp kalabalığa 

karışıyor, bir meyhaneye ya da birahaneye gidiyor, TolkuÖiy, Sennaya gibi kalabalık yerlerde 

dolaşıyordu. Buralarda kendini daha rahat, hatta daha yalnız duyuyordu. Bir gÅn, akşama 

doğru uğradığı bir meyhanede şarkı sÇylÅyorlardı: tam bir saat orada kalıp şarkı dinlemiş ve 

daha sonra hatırladığına gÇre de, bundan Öok hoslanmıştı. Ama sonunda yine aynı tedirginliği 

duymuştu; bir tÅr vicdan azabıydı sanki bu. 'Oturmuş şarkı dinliyorum... Bu mu benim 

yapmam gereken şey!' diye dÅşÅnmÅştÅ. Bununla birlikte, kendisini rahatsız eden tek şeyin bu 

olmadığını, hemen ÖÇzÅmlenmesi gereken, anlamanın da, sÇzcÅklerle anlatmanın da olanaksız 

olduğu asıl bir başka sorunu bulunduğunu farkediyordu. Her şey birbiri Åzerine yumaklanmış 

gibiydi. 'Hayır, savaşmak daha iyi!' diye dÅşÅndÅ. 'Porfiriy'yle, ya da Svidrigaylov'la dişe diş 

bir mÅcadeleye girişmek... Hemen birilerine meydan okumak... birilerinin saldırısına hedef 

olmak... Evet! Evet!' Meyhaneden kaÖar gibi fırlayıp Öıktı. Birden Dunya'yla annesini 

hatırladı ve nedense iÖinde paniğe varan bir korku duydu. O gece sabaha karşı Krestovskiy 

adasında, Öalıların arasında humma nÇbetleri iÖinde tirtir titreyerek uyandı. Hemen evine gitti. 

Ancak sabaha doğru ulaşabilmişti eve. BirkaÖ saat uyuyunca nÇbeti geÖti; ama uyanması epey 

geÖ oldu, Çğleden sonra saat ikiydi uyandığında. 

Katerina İvanovna'nın cenaze tÇreninin bugÅn yapılacağını hatırladı ve tÇrende 

bulunmadığına sevindi. Nastasya kendisine yemek getirdi, hiÖ doymayacakmış gibi bir iştahla

yiyip iÖti. Dinlenmiş, sakinleşmişti; şu son ÅÖ gÅndÅr hiÖ bu kadar sakin duymamıştı kendini. 

Hatta, şu paniğe varan korkularına bile, bir an şaşmaktan kendini alamadı. 

Kapı aÖıldı, Razumihin girdi iÖeri. 

"A-a! Yemek yiyor, demek ki hasta değil!" dedi ve bir iskemle Öekip, Raskolnikov'un 

karsısına oturdu. Heyecanlıydı ve heyecanını gizlemeye Öalışmıyordu. GÇzle gÇrÅlÅr bir 

ÅzÅntÅyle, 

528 

ama hiÖ acele etmeden ve sesini yÅkseltmeden konuşuyordu. Gelişinin Çzel, hem de Öok Çzel 

bir amacı var gibiydi. Kararlı bir sesle: "Dinle" diye başladı. "Hepinizi şeytanlar alsın! àÅnkÅ 

hiÖbir şey anlamamış olduğumu apaÖık gÇrÅyorum artık. Sakın seni sorguya Öekmeye 

geldiğimi sanma. Umurumda değil! HiÖ mi hiÖ istemiyorum bÇyle bir şeyi! Şu anda sen 

kendin bÅtÅn gizlerini aÖmaya bile kalksan, belki dinlemem ve bana ne, der giderim. Buraya 

bir şeyi kesin olarak Çğrenmek iÖin geldim: senin bir deli olduğun doğru mu, değil mi? 

àÅnkÅ, senin bir deli ya da buna Öok yakın durumda bir şey olduğunu dÅşÅnenler var (birileri 

bÇyle dÅşÅnÅyor işte!). İtiraf ederim ki, birincisi, senin hiÖbir şeyle aÖıklanamaz aptalca, 

iğrenÖ davranışlarına bakarak, ikincisi de, geÖenlerde annenle kız kardeşine yaptıklarını 

dÅşÅnerek, bu dÅşÅnceye ben de katılmak eğilimindeydim. àÅnkÅ, bir deli değilse, ancak bir 

aptal, canavar yapabilir senin annenle kız kardeşine yaptıklarını; dolayısıyla da sen bir 

delisin..." 

"Ne zaman gÇrdÅn onları?" 

"Az Çnce. Ya sen ne zamandır gÇrmedin? Nerelerde sÅrtÅp duruyorsun sÇyler misin, tam ÅÖ 

kez uğradım buraya... âÖÅnde de yoktun. Annen dÅnden beri ağır hasta. İlle sana gelmek iÖin 

tutturdu, Avdotya Romanovna kendisine engel olmak istedi, ama sÇz dinlemiyor ki... "Eğer 

hastaysa, eğer aklını falan kaÖırı-yorsa, annesinden başka kim yardım edebilir ona?" diyor, 

başka bir şey demiyor. Kendisini yalnız bırakmayacağımıza gÇre, hep birlikte geldik buraya. 

Tä şu kapıya kadar kendisini yatıştırmaya Öalıştık. İÖeri girdik ki, sen yoksun. Annen işte 

şuraya oturdu, on dakika kadar Çylece durdu, biz de başında hiÖbir şey sÇylemeden dikildik. 

Sonunda kalktı, 'Dışarı Öıkabildiğine gÇre, demek ki sağlığı yerinde. Demek ki, annesini 

unutmuş... Oğlunun kapısına gidip ondan sevgi dilenmek bir anne iÖin utanÖ verici bir 

davranıştır' dedi. Eve dÇner dÇnmez de kendini yatağa attı. Şu anda ateşi epey yÅksek: 

'Bakıyorum, o kız iÖin zaman buluyor' diyor. O kız dediği Sonya Semyonovna... Onu senin 

nişanlın ya da sevgilin falan sanıyor herhalde, bilmiyorum artık... Bunun Åzerine doğruca 

Sonya Semyonovna'ya gittim. Neden dersen kardeş, durumu Çğrenmek istiyordum... Gittim 

ki, ortada bir 

529 

cenaze, Öocuklar ağlaşıyor, Sonya Semyonovna da onlara yas giysileri hazırlıyor. Sana 

gelince, yoksun... Sonya Semyonov-na'dan ÇzÅr dileyip Öıktım ve doğruca Avdotya 

Romanovna'ya gidip durumu bildirdim. Demek oluyor ki, o kız hikayesi falan saÖmaymış ve 

yine demek oluyor ki sen bir deliymişsin, yani geriye kala kala bir bu kalıyor... Baksana, 

karşımda oturmuş, gÅnlerdir bir şey yememiş gibi dana sÇvÅş tıkmıp duruyorsun!.. Evet, gerÖi 

deliler de yemek yer, ama ağzını aÖıp da bana tek kelime sÇylemiyorsun ki birader... ama 

sen... deli değilsin! Şerefsizim ki değilsin! Hayır, deli olamazsın! Eh, hepinizi şeytan alsın! 

àÅnkÅ bu işte bir giz var ve ben sizin gizinizin ne olduğunu anlamak iÖin kafa patlatmak 

niyetinde değilim!" Ayağa kalktı: "Buraya yalnızca sÇvÅp rahatlamak iÖin uğramıştım, 

şimdiyse ne yapacağımı Öok iyi biliyorum!" 

"Ne yapacakmışsın şimdi?" 

"Sana ne bundan?" 

"Bak sana sÇyleyeyim: kafayı Öekeceksin!" 

"Sen... sen bunu nerden biliyorsun?" 

"GÇrdÅn mÅ!"

Razumihin bir an sustu, sonra heyecanla: 

"Sen her zaman aklı başında bir adamdın, azizim" dedi," hiÑbir zaman da deli olmadın! Evet, 

doğru: kafayı Ñekeceğim! Hadi bana eyvallah!" 

Razumihin kapıya doğru yÉrÉdÉ. 

"DÉn değil Önceki gÉndÉ sanırım, Dunya'ya senden sÖzettim, Razumihin!" 

Razumihin birden durdu: 

"Benden mi? Nerde gÖrdÉn peki onu?" diye sordu, yÉzÉ sararır gibi olmuştu. YÉreğinin hızla 

Ñarpmaya başladığını anlamak hiÑ zor değildi. 

"Buraya geldi, tek başına, işte şuraya oturdu ve benimle konuştu." 

"O, Öyle mi!" 

"Evet, o!" 

"Ne dedin peki ona... yani benim hakkımda?" 

530 

"Senin Ñok iyi, dÉrÉst ve Ñalışkan bir adam olduğunu sÖyledim. Onu sevdiğini sÖylemedim, 

ÑÉnkÉ bunu kendisi de biliyor." 

"Kendisi de mi biliyor?" 

"Ne sandındı ya! Bak, ben nereye gidersem gideyim, başıma ne gelirse gelsin, onlardan 

ayrılmamalı, onlara gÖz kulak olmalısın, tamam mı? Kısacası, onları sana emanet ediyorum, 

Razumihin. Bunları sÖylÉyorum, ÑÉnkÉ onu sevdiğini ve temiz yÉrekli bir insan olduğunu Ñok 

iyi biliyorum. Yine, onun da seni sevebileceğini, hatta, belki şimdi bile sevdiğini biliyorum. 

Şimdi artık iÑer misin, iÑmez misin, bu senin bileceğin iş." 

"Rodya, canım kardeşim... Tuh, kÖr şeytan! Şu işe bak yahu..! Peki sen nereye gidiyorsun? 

Baak, eğer bu bir gizse, bırak sÖyleme! Ama... ama ben bu gizi Öğrenirim... Bunun saÑma 

sapan bir şey olduğuna ve senin kuruntundan başka bir şey olmadığına yÉzde yÉz eminim... 

Her neyse... Sen harika bir insansın, kardeşim! Harika bir insan!" 

"Sana bir şey daha sÖyleyecektim, ama sÖzÉmÉ kestin... Demin bu gizi Öğrenmesen daha iyi 

olacağını sÖylemiştin, doğru bu! Zamanı gelinceye dek bu işin ÉstÉne dÉşme ve hiÑ 

kaygılanma. GÉnÉ geldiğinde, Öğrenmen gerektiğinde, her şeyi Öğrenirsin. DÉn adamın biri 

bana, insana gerekli olan şeyin hava, hava, hava olduğunu sÖylemişti! Bununla ne demek 

istediğini Öğrenmek iÑin şimdi ona gitmek istiyorum." 

, Razumihin dalmış, ayakta duruyor ve heyecanla bir şeyler dÉşÉnÉyordu: 'Kesinlikle siyasi 

bir suikastÑi bu! Hem de bugÉnlerde Ñok Önemli bir adım atmaya hazırlanan bir suikastÑi! 

Başka tÉrlÉ olamaz... ve...DÉnya da biliyor bu durumu...' Sonra her sÖzcÉğÉ Özel bir vurguyla 

sÖyleyerek: 

"Demek Avdotya Romanovna sana geliyor, sen de, insana her şeyden Ñok hava gerektiğim 

sÖyleyen bir adamla gÖrÉşmeye gitmek istiyorsun, Öyle mi? Demek ki o mektup da..." Kendi 

kendine mırıldanır gibiydi:" Demek o mektup da bu işle ilgili..." 

"Hangi mektup?" 

"Bir mektup aldı bugÉn Avdotya Romanovna. hem de kendisini, Ñok, ama Ñok telaşlandıran 

bir mektup... Senden sÖz 

531 

edince de, susmamı, hiÑbir şey sÖylemememi rica etti. Sonra... sonra yakında belki de 

birbirimizden, ayrılacağımızı sÖyleyip, bir şeyler iÑin bana uzun uzun teşekkÉr etti ve odasına 

kapandı." 


"Demek bir mektup aldı, ha?" diye mırıldandı. 

"Evet... mektup... Peki sen bunu bilmiyor muydun?" 

İkisi de sustular.

"HoşÖakal, Rodya. Ben, kardeş... bir ara... neyse, hoşÖakal, biliyor musun, bir ara... Boşver, 

hoşÖakal... Benim de gitmem gerek. Kafayı da Öekmeyeceğim. Artık gereği kalmadı... Sen... 

yalan sÇylÅyorsun!" 

Gitmekte acele eder gibiydi. Ama tam koridora Öıkıp da kapıyı ardından kapamak Åzereyken, 

birden durdu, geri dÇndÅ, Raşkolnikov'a değil, odanın iÖinde bir yerlere bakarak: 

"Aklıma gelmişken!" dedi. "Şu cinayet işini hatırlıyorsun, değil mi? Hani canım şu Porfiriy... 

kocakarı, filan? Haberin olsun, katil bulundu, kendiliğinden itiraf etmiş her şeyi, bÅtÅn 

kanıtları sayıp dÇkmÅş... Şu aşağı katta Öalışan işÖilerden... boyacılardan biri... O sıralar onları 

nasıl savunduğumu hatırlıyor musun? Kapıcı ve iki tanık yukarı Öıkarken, arkadaşıyla merdivenlerdeki 

o boğuşmalar, o gÅlÅşmeler, dÅşÅnebiliyor musun, hep sahteymiş, kendisinden 

kuşkulanılmaması iÖin mahsus yapmış... Şu kÇpoğlu kÇpekteki kurnazlığı, soğukkanlılığı 

gÇrÅyor musun! İnanılır şey değil! Ama her şeyi aÖıklamış, kendiliğinden itiraf etmiş! Ben de 

amma yanılmışım, ha!.. Bu adam ikiyÅzlÅlÅğÅn, kurnazlığın, adaleti yanlış yola saptırmanın 

dahiyane bir Çrneği!.. Ama şaşacak ne var bunda!.. BÇyleleri sanki Öıkmıyor mu?.. 

Dayanamayıp itiraf etmesi ise her şeyden daha inandırıcı ve gerÖeğe uygun! Ben bu yÅzden 

ona daha da Öok inanıyorum!.. Oysa o sıra onları nasıl da savunmuştum, suÖsuzluklarını 

gÇstermek iÖin bir dÅz duvara tırmanmadığım kalmıştı!" 

Raskolnikov heyecanla: 

"SÇylesene" dedi, "bÅtÅn bunları nereden Çğrendin ve yine bÅtÅn bunlar seni niÖin bu kadar 

ilgilendiriyor?" 

532 

"Daha neler! Beni niÖin ilgilendiriyÇrmÅş! Soruya bak! Daha pek Öok şeyin yanısıra 

Porfiriy'den Çğrendim bunları. Aslında hemen her şeyi Çğrendim Porfiriy'den." 

"Porfiriy'den mi?" 

"Evet, Porfiriy'den." 

Raskolnikov korku iÖindeydi. 

"Peki, ne dedi sana Porfiriy?" 

"Her şeyi Öok gÅzel aÖıkladı; kendi yÇntemince, psikolojik olarak..." 

"O, kendisi yaptı sana bu aÖıklamayı, ha?" 

"Evet, kendisi, kendisi... Haydi hoşÖakal! Sana sonra bir şeyler daha anlatacağım, ama şu 

anda işim var. Bir ara ben de sanmıştım ki... Her neyse, sonra!.. Ne diye gidip kafa Öekeceğim 

ki şimdi! İÖkisiz de sarhoş ettin sen beni. Sarhoş oldum. Rodyacı-ğım! İÖmeden sarhoş oldum! 

Haydi hoşÖakal, yakında yine uğrarım..." 

Odadan Öıktı. 

"Evet, evet, siyasi bir suikastÖi bu..." diye mırıldanıyordu merdivenlerden inerken; buna 

kesinlikle karar vermiş gibiydi. 'Bu bÇyle, bu herhalde bÇyle... Kız kardeşini de sokmuş işin 

iÖine... Avdotya Romanovna'nın karakterini gÇz ÇnÅne alacak olursak, bu hiÖ de olmayacak 

bir şey değil... Buraya gelmiş, gÇrÅşmÅşler... Bana da dolaylı olarak sezdirmişti zaten bunu... 

SÇylediği sÇzlerden, konuşma biÖiminden, Çzellikle seÖtiği bazı sÇzcÅklerden aÖıkÖa 

anlaşılıyordu bu... Hem başka tÅrlÅ nasıl aÖıklanabilir ki bu bilmece! Hımm! Oysa ben 

dÅşÅnmÅştÅm ki... Aman Tanrım! Evet, neler dÅşÅnmÅştÅm ben! Nasıl da aklım karışmıştı! 

Ona karsı suÖluyum! O gÅn koridorda, lambanın altında kafam allak bullak olmuştu! Tuh! Ne 

alÖakÖa, ne iğrenÖ şeyler dÅşÅnmÅştÅm! Aferim Mikolka, ne iyi ettin de her şeyi aÖıkladın! 

Simdi artık Çnceki olaylar da aÖıklığa kavuşuyor... O zamanlarki hastalığı... Tuhaf 

davranışları... hatta daha Çnceleri, tä Åniversitedeki halleri, tasayla somurtup durmaları... İyi 

ama şu mektup ne olacak? Nedir bu mektubun anlamı? Bak işte bunda bir is var... Kimden 

geliyor bu mektup? Yoksa..? Hımm... Hayır, ben bu işin iÖyÅzÅnÅ Çğreneceğim.' 

533 

Dunya'yla ilgili her şeyi bir kez daha hatırladı, dÅşÅndÅ. YÅreği buz gibi oldu birden. 

Koşmaya başladı.

Razumihin Öıkar Öıkmaz Raskolnikov masadan kalktı, pencereye doğru gitti, bir an hÅcresinin 

ne kadar dar olduğunu unutup volta atmaya kalktı, sonra dÇnÅp yine divana oturdu. Bastan 

aşağı değişmiş, yenilenmişti sanki; yeniden savaş, bu-lunmustu-işte Öıkış yolu... ' 

Evet, demek ki bir Öıkış yolu bulunmuştu! GerÖekten de ne zamandır iyice bunalmış, 

tıkanacak gibi olmuştu; boğulurcasına acı duymaya başlamıştı her şeyden! Bir uyuşturucunun 

etkisi altındaydı sanki. Porfiriy'nin odasında Mikolka'yla gecen su sahneden beri, bir Öıkış 

yolu bulamamaktan, sıkışıp kalmaktan boğulur gibi olmuştu. Mikolka olayından sonra, aynı 

gÅn, Son-ya'nın evinde de bir sahne geÖmişti; bu sahne, onun daha Çnce tasarladığı gibi 

olmamış, Öok daha başka biÖimde gelişmiş ve Çylece sona ermişti. Nasıl da zayıftı Sonya'yla 

konuşurken! âstelik bir anda gerÖekleşmiş, tam bir dÅşÅştÅ bu! Vicdanında bÇyle bir ağırlıkla 

tek başına yaşayamayacağım Sonya'ya kendisi, evet, kendisi, hem de iÖtenlikle itiraf etmişti. 

Ya, Svidrigay-Ipv? Svidrigaylov bir bilmeceydi! Svidrigaylov kaygılandırıyordu onu, doğrusu 

bu, ama bir başka yÇnde... Svidrigaylov'la da savaşması gerekecekti belki. Svidrigaylov da 

başlıbaşına bir Öıkış yoluydu belki... Ama Porfiriy başkaydı... 

Demek, Porfiriy'nin kendisi aÖıklamış Razumihin'e, kendi, yÇntemince, psikolojik olarak! 

Yine o lanet olasıca psikolojik yÇntemlerini devreye soktu demek: Porfiriy, ha? Mikolka 

odaya girmezden Çnce Porfiriy'le arasında geÖen ve yalnızca bir tek biÖimde 

yorumlanabilecek olan o gÇz gÇze bakışma sahnesinden sonra, Porfiriy'nin bir an iÖin olsun 

Mikolka'nın suÖluluğuna inanabilmesi mÅmkÅn mÅydÅ? (Raskolnikov şu son sıralar, o gÅn 

Porfiriy'le aralarında gecen sahneyi birkaÖ kez gÇzÅnde parÖa parÖa canlandırmış, sahnenin 

tÅmÅnÅ hatırlamaya dayanamamıştı). O gÅn birbirlerine Çyle sÇzler etmiş, Çyle tavırlar takınıp 

bazı sÇzleri Çyle jestlerle ve Çyle tonlarla sÇylemişler, Çyle anlamlı bakışlarla gÇz gÇze 

gelmişler ve konuşmalarında Çyle bir sınıra ulaşmışlardı ki, bÅtÅn bunlardan sonra, (daha ilk 

534 

sÇzÅnden ve ilk davranışından iÖini okuduğu Mikolka'nın) Por-firiy'nin temel inancını 

değiştirmesine, bu konuda onun iÖine bir kuşku salmasına olanak yoktu. 

"Şu işe bak! Demek Razumihin bile kuşkulanmaya başlamış! Demek o gÅn koridorda, 

lambanın altında geÖen sahne boşa gitmemiş! Anlaşılan soluğu Porfiriy'de almış... İyi ama 

Porfiriy ona niÖin gerÖeği anlatmadı da, aldatmaya Öalıştı? Razumihin'in dikkatim 

Mikolka'nın Åzerine Öekmekten amacı ne olabilir? Muhakkak bir şey dÅşÅnÅyordu bunu 

yaparken, ama ne? Ne gibi bir amacı olabilir? O gÅnden beri bunca zaman geÖti, hem de epey 

uzunca bir zaman geÖti, ama Porfiriy'de ne bir ses var, ne bir nefes... Bu, hiÖ kuşkusuz iyiye 

yorulabilecek bir şey değil... Raskolnikov kasketini aldı, bir an dÅşÅndÅkten sonra odasından 

Öıktı. Nicedir kendini ilk kez -hiÖ değilse- sağduyulu hissediyordu. 'Ünce Svidrigaylov'la olan 

işimi bitirmeliyim...' diye dÅşÅndÅ. 'Ne pahasına olursa olsun bitirmeliyim artık o işi... Hem 

de olabildiğince Öabuk... àÅnkÅ, sanırım o da benim kendisine gitmemi bekliyor...'" Su anda 

yorgun yÅreğinde Çyle bir nefret kabarmıştı ki, Svidrigaylov ya da Porfiriy, bu ikisinden biri 

eline geÖse ÇldÅrebilirdi. Şu anda değilse bile, ilerde, en azından bunu yapabilecek bir duruma 

geleceğini hissediyordu. "GÇrÅrÅz, gÇrÅrÅz!" diye mırıldandı iÖinden. 

Tam kapıyı aÖıp merdiven sahanlığına Öıktığı sırada, Porfiriy le burun buruna geldi. O da ona 

geliyordu..Raskolnikov bir an iÖin donakaldı; ama tuhaf şey, Porfiriy'nin gelişi onu ne 

şaşırtmış, ne de fazlaca korkutmuştu. Yalnızca irkilmiş ama hemen kendini toparlamıştı. 

'Belki de dananın kuyruğu kopuyor!.. İyi ama nasıl bÇyle sessizce gelebildi? Bir kedi gibi? 

HiÖbir şey duymadım? Yoksa iÖeriyi dinledi mi?' 

Porfiriy PetroviÖ gÅlerek: 

"Galiba konuk beklemiyordunuz Rodion RomanoviÖ?" diye bağırdı. "Ne zamandır uğramak 

istiyordum... BugÅn evinizin ÇnÅnden geÖerken, ne diye şimdi bir beş dakikalığına uğramayayım 

ki, dedim. Siz de Öıkıyordunuz galiba? Merak etmeyin., zamanınızı almam. Yalnız, izin 

verirseniz bir sigaracık iÖeyim?" 

"Buyrun oturun, Porfiriy PetroviÖ, oturun!"

Raskolnikov Öyle hoşnut, Öyle dostÑa bir anlatımla yer gÖstermişti ki konuğuna, kendi halini 

gÖrebilse, buna kendi de şaşardı. Kafasında koşturup duran deminki dÉşÉncelerinden en 

kÉÑÉk bir iz bile kalmamıştı. Hani, haydutların eline dÉsen biri yarım saat ÖlÉm korkuları 

Ñeker de, sonunda bıÑak kesin olarak gırtlağına dayanınca, bÉtÉn korkuları geÑer gider ya, 

Öyleydi . işte. Kendisi de geÑip Porfiriy'e gÖsterdiği yerin tam karşısına oturdu ve gÖzÉnÉ 

kırpmadan ona bakmaya başladı. Porfiriy gÖzlerim sÉze sÉze sigarasını iÑmeye başlamıştı. 

'Konuşsana be adam!' diye haykırmak ister gibiydi Raskolnikov. 'Konuşsana! Ne diye susup 

duruyorsun, karşıma geÑmiş! Konuşsana! Konuşsana!' 

II 

Sigarasını iÑen ve dinlenen Porfiriy PetroviÑ sonunda: 

"Ah su sigara!" diye sÖze başladı. "Biliyorum, zararlı, Ñok zararlı ama bir tÉrlÉ 

bırakamıyorum iste! àksÉrÉyorum, boğazım gıcıklanıyor, tıkanıyorum, ama yine de iÑiyorum. 

Biliyor musunuz, ben biraz Ödleğimdir... GeÑenlerde doktor B'ye başvurdum, hastalarını 

minimum yarım saat muayene eden bir hekimdir bu. Beni gÖrÉnce Önce bir alay etti: sırtımı, 

gÖğsÉmÉ dinledi, tık tık etti, sizin, dedi, tÉtÉnÉ bırakmanız gerek... Akciğerlerim bÉyÉmÉş... 

èyi ama nasıl bırakacağım? Onun yerini alabilecek bir şey yok ki! Felakete bakın ki, iÑki de 

iÑmiyorum, hah-hah-ha! İÑki iÑmemek de felaketmiş, gÖrÉyorsunuz ya! Her şey gÖrelidir, 

azizim Rodion RomanoviÑ, hersey gÖrelidir!" 

Raskolnikov tiksintiyle, 'Gene eski numaralarına mı başlıyor?' diye dÉşÉndÉ. Son 

gÖrÉşmelerinde gecen sahneleri hatırladı ve birden, o zamanki, duyguları bÉyÉk bir dalga 

halinde yÉreğine saldırdı. 

Porfiriy PetroviÑ odaya bir gÖzatarak: 

"Bilmem haberiniz var mı" diye sÉrdÉrdÉ sÖzlerini, "Önceki gÉn yine uğramıştım size? 

Buraya, bu odaya girdim. Gene bugÉnkÉ gibi evinizin ÖnÉnden geÑiyordum, haydi suna bir 

ziya-retÑik yapayım, diye dÉşÉndÉm ve yukarı Ñıktım. Üıktım ki, 

538 

odanızın kapısı ardına kadar acık... Biraz bekledim, bakındım, sonra hizmetÑinize adımı 

vermeden Ñıkıp gittim. Kapınızı hiÑ kilitlemez misiniz?" 

Raskolnikov'un yÉzÉ gitgide kararıyordu. Porfiriy onun kafasından geÑenleri tahmin ediyor 

gibiydi. 

"AÑıklama yapmaya geldim, canım kardeşim Rodion RomanoviÑ, aÑıklama yapmaya geldim! 

Size bÖyle bir aÑıklamada bulunmak zorundaydım" diye sÉrdÉrdÉ sÖzlerini. YÉzÉnde bir 

gÉlÉmseme vardı, hatta avucuyla Raskolnikov'un dizine hafifÑe vurdu; ama aynı anda yÉzÉ 

birden ciddileşti, kaygılı bir hal aldı; .hatta Raskolnikov'u şaşırtan, kedere benzer bir şeyler 

bile vardı yÉzÉnde. Onu hiÑ bÖyle gÖrmemişti Raskolnikov, bÖyle gÖrebileceğini de kırk yıl 

geÑse dÉşÉnemezdi. "Son gÖrÉşmemizde aramızda tuhaf bir sahne geÑmişti Rodion 

RomanoviÑ. Aslında, ilk gÖrÉşmemizde de tuhaf şeyler olmuştu; ama o zaman... Her neyse, 

onlar oldu bitti! Şimdi, sorun şu: sanırım size karşı Ñok suÑluyum, bunu hissediyorum... O gÉn 

birbirimizden nasıl ayrıldığımızı hatırlıyor musunuz? Siz mÉthiş sinirlenmiştiniz, bacaklarınız 

titriyordu; ben de mÉthiş sinirlenmiştim ve benim de bacaklarım titriyordu. Ve bildiğiniz gibi, 

o gÉn aramızda pek de kibarca şeyler geÑmemişti. Oysa biz, ne de olsa centilmen kişileriz. 

Yani ne olursa olsun, Öncelikle centilmeniz; bunu hiÑ unutmamak gerek. Oysa o gÉn işi 

nerelere vardırmıştık... HiÑ de kibarca bir davranış değildi..." 

Başını kaldırıp bÉtÉn gÖzleriyle Porfiriy'e bakan Raskolnikov, 'Neler sÖylÉyor bu adam, beni 

ne sanıyor?' diye dÉşÉndÉ. 

"Şimdi aÑık davranmakla daha doğru hareket etmiş olacağımızı dÉşÉndÉm" diye sÉrdÉrdÉ 

sÖzlerini. Porfiriy PetroviÑ, bakışlarıyla eski kurbanını daha Ñok rahatsız etmek istemiyormuş 

gibi gÖzlerini yere indirmişti; eskiden kullandığı yÖntemleri, başvurduğu kurnazlıkları 

kÉÑÉmsÉyordu sanki. "O kuşkular, o sahneler uzayıp gidemezdi Öyle. O gÉn eğer Mikolka 

araya girmeseydi, iş nereye varırdı, bilemiyorum. DÉşÉnebiliyor musunuz, su esnaf kılıklı

adam o gÉn benim odamda, bÖlmenin arkasında oturuyordu... Kuşkusuz, bunu simdi 

biliyorsunuz, ben de sizin bildiğinizi biliyorum, ÑÉnkÉ onun daha sonra size uğ- 

539 

radığını Öğrendim. Ama o gÉn sizin dÉşÉndÉğÉnÉz birtakım şeyler olmamıştı: yani adam 

gÖnderip kimseyi Ñağırtmamış ve hiÑ kimseye birtakım konularda emirler vermemiştim. NiÑin 

emir vermediğimi mi soruyorsunuz? Bilmem ki bunu size nasıl anlatmalı? Olup bitenler 

sanki beni de serseme Ñevirmişti! BÖylece, ancak kapıcıları Ñağırtabilmiştim. (Üıkarken 

herhalde gÖr-mÉşsÉnÉzdÉr) Kafamda, şimşek gibi bir dÉşÉnce Ñakmıştı ÑÉnkÉ, o sıralar ben 

kesin bir inanÑ duyuyordum iÑimde Rodion RomanoviÑ. Bir şeyi bir sÉre iÑin elimden 

kaÑırırsam, bir başka şeyi kuyruğundan tutar ve bu kez de bunu benimserim. Benimserim ve 

sonuna kadar elimden kaÑırmam. Yaratılıştan Ñok sinirlisiniz siz, Rodion RomanoviÑ; az Ñok 

Öğrenmiş olmakla ÖvÉnebileceğim karakterinizin ve yÉreğinizin, başka pek Ñok Özelliklerinin 

yanı sıra, Ñok sinirli bir kişiliğiniz var. HiÑ kimsenin, kalkıp da bÉtÉn gizlerini bir bir sayıp 

dÖkmeyeceğini, kuşkusuz ben de dÉşÉnebilirdim. Evet, gerÑi karşınızdaki adamın sabrını 

iyice taşırdığınız zaman bÖyle şeyler olmuyor değil, ama doğrusu pek seyrek... Bunu ben de 

dÉşÉnebilirdim. Ama benim dÉşÉndÉğÉm şey, başkaydı: bir delil, diyordum ben, kÉÑÉcÉk, 

minnacık bir delil olsa! Ama Öyle bir delil ki, onu ellerimle tutabileyim: somut birşey olsun, 

psikolojik değil... ÜÉnkÉ, diyordum, eğer bir adam suÑluysa ne olursa olsun ciddi, elle tutulurbir 

aÑık vermesi beklenebilir; hatta bÖylesi durumlarda hiÑ ummadığı sonuÑlarla bile 

karşılaşabilir insan... Yani, o sıralar sizin karakterinize gÉveniyordum Rodion RomanoviÑ, her 

şeyden Ñok sizin karakterinize! O sıralar hemen bÉtÉn umudum sizdeydi." 

Raskolnikov sorduğu soruyu bile doğru dÉrÉst dÉşÉnmeden: 

"İyi ama... siz şimdi niÑin bÖyle konuşuyorsunuz?" diye mırıldandı. Sonra aklı iyice karışarak, 

"Bu adam neler sÖylÉyor bÖyle?" diye dÉşÉndÉ. "Beni gerÑekten de suÑsuz sanıyor olabilir 

mi?" 

"Bunları niÑin sÖylÉyorum?'ÜÉnkÉ size aÑıklama yapmaya geldim ve bunu kendim iÑin kutsal 

bir gÖrev sayıyorum. Her şeyi, bÉtÉn bu hikâyenin, nasıl geliştiğini, o zamanki acı ve 

ÉzÉntÉleri bir bir anlatmak istiyorum. Benim yÉzÉmden Ñok acı Ñektiniz Rodion RomanoviÑ! 

Ama ben bir canavar değilim. BÉtÉn bu olup bitenlerin umutsuz, karamsar, ama gururlu, 

hÉkmetmek isteyen ve sabırsız, evet, Özellikle de sabırsız bir insana ne kadar ağır geleceğini 

Ñok iyi anlıyorum! İnanÑlarınıza bÉtÉnÉyle katılmamakla birlikte, sizi kesinlikle son derece 

iyi ve yÉce gÖnÉllÉ bir insan olarak gÖrÉyorum. Bunu bÉtÉn aÑıkyÉreklili-ğimle peşin peşin 

sÖylemeyi bir borÑ sayıyorum, ÑÉnkÉ 'her şeyden Önce' hiÑ kimseyi aldatmak istemiyorum. 

Size karşı daha tanıdığım ilk andan beri bir muhabbet duyuyorum. Bu sÖzlerime belki de 

gÉlÉyorsunuzdur. Haklısınız. Daha ilk gÖrdÉğÉnÉz andan beri beni sevmediğinizi biliyorum: 

ÑÉnkÉ, gerÑekten de, sevmeniz iÑin ortada bir neden yoktu. Ama ben, siz nasıl sayarsanız 

sayın, her yola başvurarak sizde bıraktığım kÖtÉ izlenimi gidermek ve benim de yÉreği, 

vicdanı olan bir insan olduğumu gÖstermek istiyorum. İÑtenlikle sÖylÉyorum bunları." 

Pyotr PetroviÑ sustu, Raskolnikov yeni bir korku dalgasının yÉkselişini duydu iÑinde. 

Porfiriy'nin kendisini suÑsuz saydığı dÉşÉncesi, birden onu korkutmaya başlamıştı. 

"BÉtÉn bu hikâyenin nasıl başladığını anlatmak, gereksiz, hatta baş ağrıtmak tÉrÉnden bir şey 

olacaktır sanırım," diye sÉrdÉrdÉ sÖzlerini Porfiriy PetroviÑ. "Hem bunu becerebileceğimi de 

hiÑ sanmam. ÜÉnkÉ bu durum nasıl aÑıklanabilir ki? ànce birtakım sÖylentiler dolaşmaya 

başladı. Bunların ne tÉr sÖylentiler olduğunu, kimden Ñıktığım, ne zaman başladığını... ve işin 

nasıl gelip size dayandığını konuşmayı da gereksiz buluyorum. Bana gelince... tÉmÉyle ve 

gerÑek anlamda bir rastlantı sonucu başladı bendeki kuşkular. Bu rastlantı olabilirdi de, 

olmayabilirdi de... Evet, neydi bu rastlantı? Hımm, sanırım bu da Ézerinde durmamız gereken 

bir konu değil. İşte bÉtÉn bu rastlantı ve sÖylentiler bende bir dÉşÉncenin doğmasına neden 

oldu. Her-şeyi itiraf ettiğime gÖre, yine itiraf ederim ki, size ilk ben saldırmıştım. Rastlantılara 

Örnek olarak, kocakarının kendisine rehin bırakılan eşyaların Ézerine koyduğu işaretleri ve

una benzer başka birtakım saÖma şeyleri sÇyleyebilirim. YÅzlercedir bunlar. Üte yandan yine 

bir rastlantı sonucu olarak karakolda geÖen 

540 

541 

sahneyi bÅtÅn ayrıntılarıyla, Çğrendim; hem de Çyle rastgele birinden değil, Öok Çzel, Öok 

Çnemli, kendisi de farkında olmadan bu sahneye tam hakkını veren birinden dinledim. Ve iste 

bÅtÅn bunlar gelip de birbirinin ÅstÅne binince, sevgili Rodion Roma-noviÖ, siz olsanız belli 

bir yÇne yÇnelmez miydiniz? Evet, gerÖi bir İngiliz atasÇzÅ, 'yÅz tavşandan bir at 

oluşturulamayacağı gibi, yÅz kuşkudan da hiÖbir zaman bir delil oluşturulamaz' diyor, ama bu 

aklın, sağduyunun sesidir, siz gelin de insanın tutkularına anlatın bunu, ÖÅnkÅ ÇnÅnde 

sonunda sorgu yargıcı da bir insandır. Sonra bir dergide Öıkan makalenizi de hatırladım, hani 

beni ilk ziyaretinizde Åzerinde ayrıntılarıyla konuşmuştuk... Ben o zaman sizin 

dÅşÅncelerinizi daha etraflıca Çğrenebilmek iÖin yazınızdaki fikre karşı Öıkmış, hatta alay 

etmiştim. Tekrar ediyorum, Rodion RomanoviÖ, siz hem Öok sabırsız hem de hastasınız. 

GÇzÅpek, kibirli, ciddi ve... duygulu, Öok duygulu bir adam olduğunuzu Öoktandır biliyordum. 

BÅtÅn bunlar benim yakından bildiğim duygulardır, bu bakımdan yazınızı bildik birinin 

yazısını okur gibi okudum. YÅreğinizin gÇğsÅnÅzden fırlayacakmış gibi Öarptığı ve sizin bu 

coşkunluğunuzu bastırmaya Öalıştığınız uykusuz gecelerin esrikliği iÖinde doğmuş bir yazıydı 

bu. Ama genÖliğin bu bastırılmış, gurur dolu coşkusu Öok tehlikelidir! O gÅn alay etmiştim 

yazınızla, şimdiyse, bu yazıyı Öok sevdiğimi, yani genÖ bir amatÇrÅn bu ateşli kalem 

denemesini genel olarak Öok beğendiğimi sÇylÅyorum. Sis ve duman bulutları arasında 

inleyen bir tel!.. SaÖma ve fantastik bir yazı, ama iÖinde Çyle bir iÖtenlik, satın alınamayan 

Çyle bir genÖlik gururu, Çyle sonsuzcasına bir gÇzÅpeklik parıldıyor ki... Karamsar bir yazı, 

ama gÅzel... Makalenizi okuyup bir kenara koymuş 'Bu adam bu kadarla kalmayacak!' diye 

dÅşÅnmÅştÅm. Simdi sÇyleyin: bÇyle bir geÖmişten sonra, bunu izleyen olaylara kendimi 

kaptırmamam mÅkkÅn mÅydÅ? Ah! Ben sanki şu anda bir şeyler sÇylÅyor muyum? Herhangi 

bir dÅşÅnce ileri sÅrdÅğÅm var mı su anda? O sıra yalnızca bir gÇzlemde bulunmuştum. 

DÅşÅnÅyorum da, ne var sanki bunda? HiÖbir şey yok, hem de en yÅksek dÅzeyde hiÖbir şey!.. 

Hem bir sorgu yargıcı olarak benim bu işe kendimi bÇylesine kaptırmam hiÖ de yakışık alır 

bir 

542 

davranış olmasa gerek: elimde, Åstelik de bÅtÅn delilleriyle birlikte bir Mikolka var; kim ne 

derse desin, ortadaki gerÖek bu! Bu gerÖek de kendi psikolojisini getiriyor, bununla uğraşmam 

gerek, ÖÅnkÅ bu benim iÖin bir ÇlÅm kalım sorunudur. Şimdi bÅtÅn bunları size niÖin 

aÖıklıyorum? Her şeyi bilesiniz ve o gÅnlerdeki kırıcı davranışlarımdan dolayı aklınızla ve 

yÅreğinizle beni suÖ-lamayasınız diye. İÖtenlikle sÇylÅyorum, gerÖekten kÇtÅ bir niyetim 

yoktu, hah-hah-ha! Sanıyor musunuz ki, o zaman gelip evinizi aramadım? Geldim, aradım, 

hah-hah-ha! Şurada, yatağınızda hasta yatıyordunuz. Tabii resmen, bir sorgu yargıcı olarak 

germedim, ama geldim ve aradım. Daha ilk belirtiler ortaya Öıktığı anda eviniz en dip kÇşe 

bucağına varana kadar karış karış aranmıştır! Ama umsonst*! O zaman, bu adam 

kendiliğinden gelecektir, diye dÅşÅndÅm. Madem ki suÖlu, kesinlikle gelecektir, hem de Öok 

yakında... Bir başkası olsa gelmezdi, ama bu gelecektir... Razumihin'in bir ara yaptığı 

gevezelikleri hatırlıyor musunuz? Bunu, sizi heyecanlandırmak iÖin biz dÅzenlemiştik; ortaya 

bazı sÇylentiler attık, Razumihin Çfkesini iÖinde gizleye-meyen bir adam olduğu iÖin bunları 

gelip size iletecekti!.. Bay Zamyotov'un dikkatini ise o apaÖık pervasızlığınız ve Çfkeniz 

Öekmişti: bir insan bir restoranda birdenbire 'Ben ÇldÅrdÅm!' diye nasıl bağırabilir! Bunu 

yapan insanın son derece gÇzÅpek, son derece kÅstah ve eğer suÖluysa, son derece yılmaz, 

savaşkan biri olması gerekir! İşte o sıralar ben bÇyle dÅşÅndÅm ve beklemeye başladım! 

BÅtÅn varlığımla sizi bekliyordum! O gÅn Zamyo-tov'u perişan etmiştiniz doğrusu!.. Aslında 

bÅtÅn is hep su lanet olasıca iki başlı psikolojideydi! Neyse, ben sizi bÇyle gerilim iÖinde

eklerken, bir de baktım ki, Tanrı sizi bana gÇndermiş, doğruca bana, evime geliyorsunuz! 

YÅreğim Çyle Öarpmaya başladı ki!.. NiÖin gelmeniz gerekmişti bana, niÖin geliyordu-nuz? 

Ya o gÅlÅşÅnÅz! O kahkahalarınız! Hatırlıyor musunuz iÖeri girerkenki gÅlÅşÅnÅzÅ? Bir 

camın ardından izliyordum sanki her şeyi, bir anda sezmiştim durumu. Eğer sizi Çylesine 

gerilimle, Çylesine Çzel bir biÖimde bekliyor olmasaydım, gÅlÅ- 

Umsont: (Aslında da Almanca) Boşuna! (àev.) 

543 

sunuz dikkatimi bile Öekmeyebilirdi! İnsanın belli bir ruh hali iÖinde bulunması budur iste!.. 

Ya Razumihin'in hali neydi Çyle!.. Hele su taş! Hele şu taş! Hani şu altına eşyaların gizlendiği 

taş, hatırlıyor musunuz? Evet, bir bostanın iÖinde gÇrÅr gibi oluyorum o taşı... Bir bostanda 

demiştiniz, değil mi Zamyotov'a? Sonra, ikinci kez de bana..? Derken, makaleniz Åzerinde 

konuşmaya başlamıştık; siz, bize aÖıklamalarda bulunuyordunuz, her sÇzÅnÅz altında ikinci 

bir anlam daha vardı, her sÇzÅnÅz, asıl anlamının dışında bir başka anlam daha taşıyordu 

sanki..! İşte, Rodion RomanoviÖ, son kilometre taşına ben bu şekilde ulaştım, ama alnım taşa 

Öarpınca, kendime geldim. Hey, dedim kendi kendime, ne yapıyorum ben bÇyle? İnsan isterse 

bÅtÅn bunları en kÅÖÅk ayrıntısına kadar tam ters yÇnde de aÖıklayabilir, Åstelik bÇylesi daha 

da doğal olur... Elimde kÅÖÅcÅk bir delilin bulunması Öok daha iyi olurdu! Ama şu kapının 

Öıngırağı olayını duyunca, sevincimden nerdeyse yÅreğim duracaktı, tir tir titri-yordum. İşte 

delil! diye dÅşÅndÅm. İşte delil! O zaman bunun Åzerinde fazla kafa yormadım, istememiştim 

bunu. Şu esnaf kılıklı adam, yÅzÅnÅze karşı "Katil!" diye bağırdığı halde, kendisine hiÖbir şey 

sormaya cesaret edemeden onunla nasıl yÅz adım yolu birlikte yÅrÅdÅğÅnÅzÅ kendi 

gÇzlerimle gÇrebilmek iÖin o anda Öıkarıp bin ruble verebilirdim! Ya şu sırtınızdaki Årpertiler! 

Hastayken, yarı sayıklar durumdayken gidip de kapının Öıngırağını Öalışınız..? BÅtÅn 

bunlardan sonra o sıralar size yaptığım şakalara şaşılabilir mi, Rodion RomanoviÖ? Hem 

sonra neden bana tam o anda geldiniz sanki? Tanrı bilir birileri iteklemişti sizi bana doğru ve 

eğer o sırada Mikolka gelip de bizi ayırmasaydı... Mikolka'nın gelişini hatırlıyorsunuz, değil 

mi? İyi hatırlıyor musunuz? Bir yıldırım dÅşmÅştÅ sanki aramıza! Bulutların, arasından, 

doğruca ortamıza dÅşmÅştÅ! Ama ben nasıl karşıladım . bu yıldırımı? Kendiniz de gÇrdÅnÅz, 

şu kadarcık olsun inandım mı ona? Ne gezer! Siz Öıktıktan sonra Mikolka bana hele bazı 

noktalarda Çylesine dÅzgÅn, tutarlı cevaplar verdi ki, doğrusu şaşmaktan kendimi alamadım, 

ama yine de sÇylediklerinin hiÖbirine inanmadım! Bir insanın doğru bildiği dÅşÅnceye sımsıkı 

sarılması budur işte! Hayır, diye dÅşÅndÅm, Morgen FrÅh!* Milkolka da kim oluyormuş!" 

Raskolnikov: 

"Ama Razumihin bana daha bugÅn, sizin şu anda da Niko-lay'ı suÖlu gÇrdÅğÅnÅzÅ sÇyledi" 

dedi. "hatta buna Razumihin! inandıran da siz olmuşsunuz..." 

Ama soluğu sÇzÅnÅ tamamlamasına yetmedi, tıkanıp kaldı. Onu Öok iyi tanıyan Porfiriy'nin 

yine de kendi kendini inkära benzeyen sÇzlerini soluk almamacasına bir heyecanla dinlemişti. 

Duyduklarına inanmaktan korkuyor ve inanmıyordu. Porfiriy' nin iki anlama gelebilecek 

sÇzlerinde daha aÖık, daha kesin bir şeyler yakalamaya Öalışıyordu. 

Porfiriy PetroviÖ, sÅrekli susan Raskolnikov'un bir soru sormasına sevinmiş gibiydi. 

"Bay Razumihin!" diye bağırdı. "Hah-hah-ha! Onu bu isten dışlamak gerekiyordu: İki kişilik 

oyunda ÅÖÅncÅ kişinin işi yoktur! Bay Razumihin, bu işlerle hiÖ mi hiÖ ilgisi olmayan bir 

adam... Bana geldiğinde yÅzÅnde renk diye bir şey kalmamıştı... Neyse, kendisine Allah 

selamet versin, onu bu işe hiÖ karıştırmayalım! Mikolka'ya gelince, onu benim nasıl 

gÇrdÅğÅmÅ bilmek ister misiniz? Daha ergin yasa gelmemiş bir Öocuk bu Mikolka... Üdlek 

falan değil, ama... nasıl sÇyleyeyim, sanatÖı gibi bir şey... Onu bÇyle anlatışıma gÅlmeyin! 

Temiz yÅrekli, kolay etki-lenebilen birisi. âstelik hayalci. àok gÅzel şarkı sÇylÅyor, Öok 

gÅzel dans ediyor ve dediklerine gÇre Çyle gÅzel masal anlatıyormuş ki, başka yerlerden 

kalkıp kendisini dinlemeye geliyor-larmıs. Okula da gidiyormuş... Katılırcasına gÅlmesi iÖin 

parmağınızın ucunu gÇstermeniz yetermiş... İÖer, kÇrkÅtÅk sarhoş olurmuş, ama bunu

serkeşliğinden değil, Çylesine, birileri iÖirdi-ği zaman, Öocuksu denilebilecek bir şekilde 

yaparmış. O sırada bir şey Öaldığının da farkında değil: 'Yerde bulup aldıysam bu da hırsızlık 

mı sayılır?'' diyor. Bu Öocuğun bir Raskolnik,** daha 

Morgen frÅh: (Aslında da Almanca): Yarın sabah (àev.) Raskolniklik: XVII. yy. ortalarında 

Rusya'da merkezi kilisenin gÅÖlenmesine karsı Öıkan ayrılıkÖı bir din hareketi (àev.) 

544 

545 

doğrusu bir tarikat Åyesi olduğunu bilmem biliyor muydunuz? Soyunda gÇÖerler varmış... 

Kendisi de su son iki yıldır kÇyÅnde bir din Çnderine mÅritlik etmiş. BÅtÅn bunları 

Mikolka'nın kendisinden ve onun Zaraysklı hemşerilerinden Çğrendim. Durun, daha bitmedi!, 

Bir ara ÖÇllere kaÖmak istemiş! MÅthiş sofuymus, gece gÅndÅz dua eder, en eski, "gerÖek" 

dua kitaplarım okur, sevaba girermiş. Petersburg kendisini mÅthiş etkilemiş, Çzellikle de 

kadınlar ve şarap. Kolay etkilenebilen bir insan olduğu iÖin, kÇyÅndeki diri Çnderini, dua 

kitaplarını falan unutuvermis. Yine Çğrendiğime gÇre Petersburglu bir sanatÖımızın dikkatini 

Öekmiş, ders iÖin ona gidip gelmeye başlamış... Derken işte başına bu is geldi! àok korktu: 

kendini asmaya kalkıştı. Sonra, kaÖmak istedi! Elden ne gelir: halkımızda adalet sistemimiz 

Åzerine yerleşmiş bir inancın sonucu bu! Yalnızca "yargılanma" sÇzÅ bile kimileri iÖin 

baslıbasına ÅrkÅtÅcÅ bir kavram. Bu isin suÖlusu kim? Dediklerine gÇre, yeni mahkemeler 

kurulacakmış... İnşallah!.. Neyse, hapishanede Mikolka'nın din Çnderini hatırlayacağı tuttu, 

yeniden sofuluğa başladı. Bir de baktık, elinde bir İncil... Bu tÅr insanlardan kimileri iÖin "Öile 

Öekmek" ne demektir bilir misiniz, Rodion RomanoviÖ? Herhangi biri adına ya da herhangi 

bir şey iÖin değil, yalnızca "Öile Öekmek" ne demektir bilir misiniz, Rodion RomanoviÖ? 

Herhangi biri adına ya da herhangi birşey iÖin değil, yalnızca "Öile Öekmek gerektiği iÖin" Öile 

Öekerler. àile Öekmek iyi bir şeydir onlar iÖin, hele bu Öile devletten kaynaklanıyorsa, 

bÅsbÅtÅn iyidir. Bir zamanlar bir mahkêm tanımıştım, boyuna ocağın Åzerinde yatar ve kutsal 

kitap okurdu. Tam bir yıl bÇyle uslu uslu yattı. Sonunda okuya okuya Çyle bir hale geldi ki, 

birgÅn, ortada fol yok yumurta yokken., duvardan sÇktÅğÅ bir tuğlayı hapishane mÅdÅrÅnÅn 

kafasına fırlatıverdi. Ama nasıl bir fırlatış: Adama bir şey olmaması iÖin, tuğlayı başının bir 

metre Åzerine atmıştı! Hapishanede gÇrevlilerine silahla saldıran bir mahkêmun basına neler 

gelir, malum! O bir kez "Öile Öekmeye karar vermişti"! İşte ben Mikolka'nın da "Öile Öekmeye 

karar verdiğini" ya da aklından buna benzer bir şeyler geÖirdiğini sanıyorum. Bunu kesinlikle, 

hatta birtakım gerÖek verilere dayanarak bildiğimi sÇyleyebilirim. Yalnız o daha benim bunu 

546 

bildiğimi bilmiyor. Ne o, yoksa bizim halkımız gibi bir halkın iÖinden bÇyle birtakım 

fanatiklerin Öıkabileceğine inanmıyor musunuz?.. àıkar, hem de sık sık Öıkar. Din Çnderi, 

Çzellikle de kendini asmaya kalkmasından sonra Mikolka Åzerinde yeniden etkisini 

gÇstermeye başladı. Aslında kendisi gelip bÅtÅn bunları bana bir bir anlatacaktır. Gelmez, 

dayanır mı diyorsunuz? Bekleyelim, gÇrÅrÅz! Her an gelip eski ifadelerini inkär etmesini 

bekliyorum ben. Doğrusunu isterseniz, sevdim ben bu oğlanı ve kendisini esaslı bir şekilde 

inceliyorum. Hah-hah-ha! Ne dersiniz, pek Öok konuda bana Çyle tutarlı cevaplar verdi ki, 

gerekli bilgileri edindiği, ustaca hazırlandığı besbelli! Ama Çte yandan, pek Öok konuda da 

Çylesine saÖmaladı ki, hiÖbir şey bilmediğini aÖıkÖa ortaya koydu; Åstelik hiÖbir şey 

bilmediğinden en ufak bir kuşkuya kapılmadan! Hayır, azizim Rodion RomanoviÖ, Mikolka 

değil bizim aradığımız adam! àağımızın, iÖinde yaşadığımız zamanın fantastik, karanlık bir 

olayıyla karşı karşıyayız burada; Öağımız ki, insanların yÅreklerini bir şaşkınlıktır almış, kan 

"tazeleniyor" sÇzleri dillerden dÅşmez olmuş, bÅtÅn hayatın konfordan ibaret olduğu 

dÅşÅncesi propaganda edilir olmuş!... Kitabi dÅşler ve teorilerle allak bullak olmuş bir kafadır 

burada sÇz konusu olan! İlk adımı atabilmenin kararlılığını gÇrÅyoruz burada; ama Çylesine 

kendine ÇzgÅ bir kararlılık ki bu, cinayeti işlemeye karar vermiş, ama cinayet islemeye kendi 

ayaklarıyla değil de, sanki dağdan ya da can kulesinden dÅşer gibi gitmiş! Kapıyı arkasından

kilitlemeyi unutmuş, ama yine de ÇldÅrmÅş, hem de iki kişiyi birden, sırf teorisi Çyle 

gerektirdiği iÖin. ÜldÅrmÅş, ama paraları almayı becerememis, aldığı kadarını da gÇtÅrÅp bir 

taşın altına gizlemiş. Dışardan kapı sarsılır, Öıngırak durmamacasına Öalarken kapının bu 

tarafında Öektiği acılar yetmemiş, daha sonra bu Öıngırağı yine hatırlayarak, sırtında aynı 

soğuk Årpertileri bir kez daha duyabilmek iÖin yarı sayıklar bir durumda kalkıp cinayet yerine, 

bos daireye gitmiş... Diyelim bu davranışı hastalık halinin bir sonucu, ama bu kez de bir başka 

durumla karşılaşıyoruz: Bu adam bir cinayet islemiş olmasına rağmen, kendisini dÅrÅst, 

namuslu bir insan saymakta, herkesi kÅÖÅmsemekte ve nerdeyse kanat takıp melekliğe 

soyunmakta- 

547 

dir..! Yok, Rodion RomanoviÖ, yok, iki gÇzÅm, Mikolka'nın haddine mi dÅşmÅş bÅtÅn bunlar! 

Mikolka değil bu adam!" 

Porfiriy PetroviÖ'in, daha Çnce sÇylediklerini inkära benzeyen bu son sÇzleri Çylesine 

beklenmedikti ki, Raskolnikov tepeden tırnağa titrediğini duydu, kendini tutamadı ve 

tıkanırcasına: 

"Üyleyse.., kim... ÇldÅrdÅ?" dedi. 

Üylesine beklenmedik bir soruydu ki.bu Porfiriy PetroviÖ iÖin, Çylesine şaşırtmıştı ki bu soru 

onu, kendini koltuğun arkalığına bırakıverdi: 

"Nasıl kim ÇldÅrdÅ?" dedi; kulaklarına inanamıyor gibiydi. "Siz ÇldÅrdÅnÅz. Rodion 

RomanoviÖ!" Fısıldayarak ve inanÖ dolu bir sesle ekledi: "Siz ÇldÅrdÅnÅz!.." 

Raskolnikov yerinden fırladı, birkaÖ saniye ayakta durdu, sonra hiÖbir şey sÇylemeden 

yeniden oturdul BÅtÅn yÅzÅ hafif hafif seğirmeye başlamıştı. 

Porfiriy PetroviÖ Çzenli bir ilgiyle: 

"Dudaklarınız yine titremeye başladı" dedi. Bir sÅre sustu, sonra. "Sanırım beni yanlış 

anladınız, Rodion RomanoviÖ" dedi, "onun iÖin bu kadar şaşırdınız. Ben buraya Çzellikle her 

şeyi sÇylemek ve işi artık aÖıklığa kavuşturmak iÖin geldim." 

"Ben ÇldÅrmedim" diye mırıldandı Raskolnikov; suÖÅstÅ yakalanmış Öocuklar gibiydi. 

Porfiriy PetroviÖ: 

"Hayır, Rodion RomanoviÖ, siz ÇldÅrdÅnÅz, başkası değil" dedi: sesi sert ve inanÖlıydı. 

ikisi de sustular, şaşılacak kadar uzun sÅren bir suskunluk oldu: Tam Çn dakika ikisi de ağzını 

aÖmadı. Raskolnikov dirseklerini masaya dayamış, parmaklarını saÖlarına daldırmıştı. Porfiriy 

PetroviÖ, sakin, oturuyor ve bekliyordu. Raskolnikov birden Porfiriy PetroviÖ'! aşağılayıcı 

bakışlarla sÅzerek: 

"Yine şu eski numaralarınıza başladınız, değil mi Porfiriy PetroviÖ?" dedi. "Yine su bilinen 

yÇntemleriniz! Nasıl da bıkmıyorsunuz bunlardan!" 

"Ne yÇnteminden sÇz ediyorsunuz siz kuzum! YÇntemlerden bana ne su anda! Yanımızda 

tanıklar olsaydı, hadi neyse... Şurada başbasa vermiş sÇyleşiyoruz. Buraya sizi bir tavşan gibi 

ko- 

548 

valaya kovalaya gelmediğimi kendiniz de gÇrÅyorsunuz. İtiraf edip etmemeniz umurumda 

bile değil şu anda! Sizin itirafınız olmasa da ben bir inanca varmış bulunuyorum!" 

Raskolnikov sinirli bir sesle: 

"Madem Çyle, buraya niÖin geldiniz?" diye sordu. "Ve size eski bir sorumu tekrarlıyorum: 

Eğer suÖlu olduğuma inanıyorsanız, niÖin yakalayıp hapse atmıyorsunuz beni?" 

"İste soru diye buna derim! Madde madde cevap veriyorum ben de: Birincisi, sizi şıp diye 

alıp hapse atmak hiÖ işime gelmiyor." 

"Nasıl işinize gelmiyor? SuÖlu olduğuma inanıyorsanız, bunu yapmak zorundasınız..." 

"Ben inanmışım ne Öıkar! BÅtÅn bunlar şimdilik yalnızca benim kuruntularım! Hem ne diye 

hapse atayım ki sizi? Huzura kavuşmanız iÖin mi? Hapsedilmeyi bu kadar istediğinize gÇre, 

bunun bÇyle olacağını siz de biliyorsunuz demektir! Diyelim, yalanınızı aÖığa Öıkarmak iÖin

su esnaf kılıklı adamı getirdim, ya siz ona, 'Sarhoş musun, nesin? Beni seninle gÇren var mı? 

Hem ben seni sarhoşun, biri sanmıştım, ki gerÖekten de sarhoştun sen o gÅn' derseniz, ne 

yapacağım ben? âstelik sizin sÇzleriniz onunkinden daha gerÖeğe uygun olacak! àÅnkÅ onun 

bÅtÅn sÇzleri bir psikolojiye dayanıyor olacak 'hem Çyle bir psikoloji ki, herifin suratına bile 

uygun değil!' Sizin sÇzlerinizse, caııalıcı bir noktaya değiniyor olacak: ÖÅnkÅ, rezil herif, gece 

gÅndÅz kafayı Öekiyor ve bu durumunu da herkes biliyor. Hem size birkaÖ kez iÖtenlikle 

sÇylediğim gibi, şu iki uÖlu psikolojinin, ikinci ucu gerÖeğe daha Öok yaslanıyor... Bu da bir 

yana, elimde size karsı en kÅÖÅk bir delil yok... GerÖi ben sizi yine de hapse attıracağım, (hiÖ 

de insanca olmamakla birlikte) buraya size her şeyi Çnceden aÖıklamak iÖin gelmemin nedeni 

de bu; ama buna rağmen size aÖıkÖa diyorum ki (bu da insanca değil), sizi hapse atmak hiÖ mi 

hiÖ işime gelmiyor. Buraya gelişimin ikinci nedeniyse..." 

Raskolnikov tıkanırcasına: 

"Evet, ikinci nedeni?" dedi, hälä soluk soluğaydı. . ' 

"Daha Çnce de sÇylediğim gibi kendimi size aÖıklamada bulunmak zorunda, duyuyorum. Beni 

bir canavar bilmenizi iste- 

549 

miyorum: Bu da bir yana, ister inanın, ister inanmayın, size karsı sempati duyuyorum. Buraya 

gelişimin ÅÖÅncÅ nedeni de bu son noktadan kaynaklanıyor: AÖık, dolambaÖsız bir Çneride 

bulunmak istiyorum size, sucunuzu itiraf etmenizi... Bu, sizin iÖin sayısız yararlar 

sağlıyacaktır, tabii benim iÖin de... àÅnkÅ omuzlarımdan bir yÅk kalkmış olacak... Ne 

dersiniz, kendi yÇnÅmden aÖıkÖa koyabildim mi durumu ortaya?" 

Raskolnikov bir dakika kadar dÅşÅndÅ. 

"Dinleyin. Porfiriy PetroviÖ, demin kendiniz ortada psikolojiden başka bir şeyin 

bulunmadığını sÇylÅyordunuz, oysa şimdi işi getirip matematik kesinliğe dayadınız. Ya şu 

anda da yanılı-yorsanız?" 

"Hayır, Rodion Romanovic, yanılmıyorum. Elimde kÅÖÅk, minicik bir ipucu var, tä o zaman 

bulmuştum bunu! Tanrının gÇnderdiği bir ipucu bu!" 

"Neymiş bu ipucu?" 

"Bunun ne olduğunu sÇylemeyeceğim, Rodion Romanovic. Hem artık işi daha fazla 

geciktirmeye de hakkım yok, sizi hapse atacağım. Artık is size kalmış. Benim iÖin şu anda 

hepsi bir. Dolayısıyla bÅtÅn bunları sizin iyiliğinizi istediğim iÖin sÇyledim. Yemin ederim, 

bÇylesi daha iyi olacak, Rodion Romanovic!" 

Raskolnikov Çfkeyle gÅlÅmsedi: 

"Bu iş artık gÅlÅnÖ olmaktan Öıktı ve bayağılığa dÇnÅşmeye başladı. Ben suÖlu olsam bile (ki 

hiÖ de bÇyle bir şey sÇylediğim yok), ne diye gelip size itirafta bulunayım ki? Demin 

hapishanede huzura kavuşacağımı sÇyleyen sizdiniz?.." 

"Eh, Rodion Romanovic, sÇzcÅklere fazla inanmayın; belki de huzur falan bulmayacaksınız 

orada! Bu yalnızca bir teoridir, Åstelik de benim bir teorim; ben kim, sizin iÖin. otorite olmak 

kim! Belki de şu anda sizden bir şeyler gizliyorumdur? Oturup size her şeyi sÇyleyecek 

değilim herhalde, hah-hah-ha! Bu bir, ikincisi, itiraf etmenizin size ne gibi yararlar 

sağlayacağını, bÇyle yaparsanız cezanızdan nasıl bir indirim yapılacağını biliyor musunuz? 

Yalnızca şunu dÅşÅnÅn yeter: Nasıl bir anda ortaya Öıkıyorsunuz? Bir başkasının, cinayeti 

Åzerine aldığı ve her şeyi 

550 

karmakarışık ettiği bir anda... Ben de, size yemin ederim, "orada" işleri Çyle bir 

sarpasardıracağım, Çyle bir sekle sokacağım ki, itirafınız iyice beklenmedik bir şey olacak. Su 

psikolojilerin falan hiÖ sÇzÅ edilmeyecek; sizden en ufak bir şekilde kuşkulanılma-masını 

sağlayacağım; bÇylece siz cinayeti bir bilinÖ kararması sonucu işlemiş olacaksınız... ki işin 

doğrusu da budur. Ben namuslu bir insanım, Rodion RomanoviÖ, verdiğim sÇzÅ tutarım."

Raskolnikov ÅzÅnÖle başını ÇnÅne eğmiş, susuyordu; uzun sÅre bÇylece dÅşÅndÅkten sonra 

yeniden gÅlÅmsedi, sevecen, ama acılı bir gÅlÅmsemeydi bu: 

"Yok, istemez!" dedi; artık Porfiriy'den hiÖbir şey gizlemiyor gibiydi. "Değmez! Yapacağınız 

indirime de hiÖ mi hiÖ ihtiyacım yok!" 

Porfiriy heyecanla: 

" "İşte ben de bundan korkuyordum!" dedi. "Yapacağımız indirimi kabul etmeyeceğinizden 

korkuyordum..." Raskolnikov'un acı dolu bakışları etkileyiciydi. Porfiriy sÇzlerini sÅrdÅrdÅ: 

"Hayatı kÅÖÅmsemeyin! ÜnÅnÅzde daha upuzun bir hayat var. Nasıl ihtiyacınız olmazmış 

ceza indirimine, nasıl! Ne sabırsız adamsınız siz bÇyle!" 

"ÜnÅmde daha upuzun ne var?" 

"Hayat! Hayat! Yoksa kendinizi her şeyi bilen bir peygamber mi sanıyorsunuz? Belki de 

Tanrı bekliyordur sizi orada? Hem bu tutsaklık ÇmrÅnÅz boyunca sÅrecek değil ya..." 

Raskolnikov: 

"Üyle ya, indirim vardı..." dedi gÅlÅmseyerek. "Yoksa burjuva utancı duymaktan mı 

korkuyorsunuz? Kim-bilir, belki de korkuyorsunuz da, daha kendiniz bile bunun farkında 

değilsiniz? àÅnkÅ, genÖsiniz! SuÖunu itiraf etmekten korkmak ya da utanmak hiÖ de size 

gÇre bir şey değil!" 

Raskolnikov konuşmak bile istemiyormuş gibi bir kÅÖÅmseme ve tiksintiyle: 

"TÅkÅrmÅşÅm!..." diye fısıldadı; bir yerlere gitmek istiyormuş gibi doğrulup kalkacak oldu, 

vazgeÖti, umutsuzlukla yeniden oturdu. 

551 

"Ne demek, tÅkÅrmÅşÅm! İnancınız kalmamış sizin... Size kabaca dalkavukluk ettiğimi 

sanıyorsunuz! Kendinizi Öok mu gÇrgÅlÅ, bilgili, her şeyi anlayan biri sanıyorsunuz? Bir teori 

uydurmuşsunuz, ama bunun hiÖbir orijinal yanı olmadığı ortaya Öıkınca da utanıyorsunuz! 

Evet, bunun alÖakÖa bir teori olduğu ortaya Öıktı, bu doğru ama siz umutsuz bir alÖak 

değilsiniz! Hayır/hiÖ de bÇyle bir alÖak değilsiniz siz! HiÖ değilse kendinizi uzun boylu 

aldatmadınız ve,işi Öabucak sonuca gÇtÅrÅp, bir Öırpıda bitiriverdiniz. Sizi kimlere 

benzetiyorum biliyor musunuz? Etleri dilim dilim doğranırken, cellätlarına gÅlÅmseyerek 

bakan insanlara!.. Yeter ki inanacakları bir şey, bir Tanrı bulmuş olsunlar, gıkları Öıkmaz 

bÇylelerinin... Eh, siz de bulun Tanrınızı ve siz de yaşayın! Bir kez, hava değiştirmeye 

ihtiyacınız var, hem de tä ne zamandır! Üte yandan, Öile Öekmek de iyi bir şeydir. Siz de Öekin 

Öilenizi. àile Öekmek isterken Mikolka belki de yerinde bir şey yapıyor. Tanrı'ya 

inanmadığınızı biliyorum, ama her şeyi kılı kırk yararcasına didiklemekten de vazgeÖin! 

HiÖbir şey dÅşÅnmeden, kendinizi olduğu gibi yaşamın akışına bırakın; hiÖ kaygılanmayın, 

kendinizi kıyıda ve ayakta bulacaksınız. Hangi kıyıda? Bunu ben bilemem. Ben yalnız, sizin 

daha uzun zaman yaşayacağınıza inanıyorum. Biliyorum, siz simdi benim iÖin, vaaz veriyor, 

diye dÅşÅnÅyorsunuz, ama ilerde bir gÅn belki bu sÇzlerimi hatırlar ve onlardan 

yararlanırsınız. Benim de bunları sÇylemekten amacım zaten bu. Yine iyi ki, yalnız şu 

kocakarıyı ÇldÅrdÅnÅz! Ya başka bir teori geliştirmiş olsaydınız .da, bundan yÅz milyon kez 

daha Öirkin bir iş yapmış olsaydınız..? Belki de bunun iÖin Tanrı'ya şÅkretmemiz gerek! Hem 

ne biliyorsunuz; belki de Tanrı sizi bir. şeyler iÖin koruyup kollamaktadır? Kendinizi 

toparlayın ve biraz daha az korkun! Yoksa atacağınız yÅce adım mı sizi korkutuyor? Hayır, bu 

işte korkmak ayıp olur. Madem ki bu yolda bir adım attınız, Çyleyse, dayanmanız, metin 

olmanız gerek. Ortada bir de adalet olduğuna gÇre, adaletin gerektirdiği şeyi yerine getirin. 

Biliyorum, inanÖsızsınız, ama size yemin ederim, hayat buna katlanacaktır. Daha sonra 

kendiniz de bunu seveceksiniz! Şimdilik size yalnızca hava gerek, hava, hava!" 

552 

Raskolnikov Årperdiğini duydu. Bağırarak: "Kimsiniz siz?" dedi. "Kendinizi peygamber mi 

sanıyorsunuz? BÇyle yÅkseklerden konuşuyor, peygamberlik taslayıp, bilgece ÇğÅtler 

veriyorsunuz?"

"Ben mi kimim? İşi bitmiş bir adam, o kadar... Başkaca hiÖbir j şey değil. Belki duygulu ve 

acıması olan, belki biraz bir şeyler bilen, ama kesinlikle işi bitmiş bir adam. Size gelince, 

sizin durumunuz bambaşka: Tanrı size bir hayat hazırladı (kimbilir, belki bir gÅn bÅtÅn 

bunlar bir sis gibi dağılıp gidecek, hiÖ olmazmış şeylere dÇnecektir!). Bir başka sınıftan 

insanlar arasında bulunacağınız konusuna gelince... Ne var bunda? Siz bu yÅreği-nizle 

konforsuzluktan mı yakınacaksınız? Uzun sÅre sizi kimsenin gÇrmeyecek olmasının da Çnemi 

yok. İş zamanda değil, sizin kendinizdedir. Bir gÅneş olun, herkes sizi gÇrsÅn! GÅneşin her 

şeyden Çnce gÅneş olması gerekir. Yine niÖin gÅlÅyorsunuz? Benim bir Schiller oluşuma mı? 

Bahse girerim, size yaltaklandığımı dÅşÅnÅyorsunuzdur! Kimbilir, belki de gerÖekten yaltaklanıyorumdur, 

hah-hah-ha! Siz bana, yalnız sÇz Åzerine inanmayın, Rodion Romanovic, hatta 

hiÖ inanmayın, huyum bu benim, kabul ediyorum; yalnız bir şey ekliyeceğim: ne kadar alÖak, 

ya da ne kadar dÅrÅst bir insan olduğuma, sanırım kendiniz karar verebilirsiniz!" 

"Beni ne zaman tutuklayacaksınız?" 

"Size bir buÖuk, hadi bilemediniz iki gÅn daha sÅre tanıyabilirim. İyice dÅşÅnÅn, canım 

kardeşim, Tanrıya dua edin. Sizin yararınıza olacak, yemin ederim sizin yararınıza olacak!" 

Raskolnikov dudaklarında garip bir gÅlÅmsemeyle: "Ya kaÖarsam?" dedi. 

"Hayır, kaÖmazsınız. Bir mujik kaÖar, yabancı bir ideolojinin uşağı olan son moda ihtilalci 

kaÖar, ama siz kaÖmazsınız. àÅnkÅ bÇylelerinin herhangi bir şeye 'neye isterseniz' ÇmÅrleri 

boyunca inanmaları iÖin parmağınızın ucunu gÇstermeniz yeter. Sizse kendi teorinize artık 

inanmıyorsunuz nereye kaÖacaksınız, neye dayanacaksınız? KaÖaklık ne demektir, biliyor 

musunuz? İğrenÖ ve zor bir hayattır bu; sizinse her şeyden Çnce belirli bir dÅzene dayanan bir 

hayata ve buna uygun bir havaya gereksiniminiz 

553 

var. Bu havayı kaÖaklıkta mı bulacaksınız? KaÖsanız bile kendiliğinizden dÇner gelirsiniz. Siz 

bizsiz yapamazsınız. Oysa sizi iÖeri atacak olursam, bir bilemediniz iki, hadi diyelim ÅÖ ay 

sonra benim bu sÇzlerimi hatırlayacak ve kendiniz iÖin de hiÖ beklen-, medikbir anda gelip 

itirafta bulunacaksınız. İtiraf ta bulunmanızı bir saat Çncesine kadar kendiniz bile 

bilmeyeceksiniz!.. Hatta ben sizin Öile Öekmek isteyeceğinizden bile eminim. Siz şimdi benim 

bu sÇzlerime inanmıyorsunuz, ama dediğime geleceksiniz! àÅnkÅ, Rodion RomanoviÖ, Öile 

yÅce bir şeydir! Siz benim şişman oluşuma bakmayın, hani hiÖ gerekmedi de... ama biliyorum 

ki, gÅlmeyin bu sÇzÅme Öile Öekmenin de dÅşÅnsel bir ÇzÅ vardır. Mikolka haklı. Hayır, 

Rodion RomanoviÖ, siz kaÖmazsınız!" 

Raskolnikov yerinden kalkıp kasketini aldı. Porfiriy PetroviÖ de kalktı: 

"Dolaşmaya mı Öıkıyorsunuz? GÅzel bir akşam, tabii fırtına kopmazsa... Ama belki de fırtına 

iyi gelir, serinler hava..." 

Porfiriy de şapkasını aldı. 

Raskolnikov sertÖe: 

"Porfiriy PetroviÖ" dedi, "sakın bugÅn size itirafta bulunduğumu dÅşÅnmeyin. àok tuhaf bir 

adamsınız ve sizi sırf merakımdan dinledim. Ve size hiÖbir itirafta bulunmadım... Bunu 

unutmayın!" 

"Biliyorum, biliyorum... HiÖ unutur muyum? Şuna bak hele, nasıl da titriyor! HiÖ 

kaygılanmayın, ciğerparem, buyurduğunuz gibi davranacağım. Dolaşın bakalım biraz, yalnız 

fazla uzakla-şayım demeyin." Sesini alÖalttı: "Ne olur ne olmaz, sizden kÅÖÅk bir ricada daha 

bulunacağım; fazlaca nazik, ama Çnemli bir rica: Eğer, hani ne olur ne olmaz, (gerÖi ben buna 

inanmıyor ve sizi bÇyle bir şeye yatkın gÇrmÅyorum ama) şu kırk elli saat iÖinde, hani ne olur 

rıe olmaz, isi bir başka tÅrlÅ, yani şÇyle fantastik bir biÖimde bitirmek, demek istediğim 

(Öirkin bir ihtimal, beni bağışlayın, ama), canınıza kıymak gibi bir isteğe kapılacak olursanız 

bana kÅÖÅcÅk bir pusula bırakmayı unutmayın! İki satırcıkla, 'yalnızca iki satırcık!' şu tasın 

yerini bildiriverin! BÇylesi daha soyluca bir davranış olur. Haydi, şimdilik hoşÖakalın... İyi 

dÅşÅnceler, hayırlı girişimler!"

554 

Porfiriy sanki sırtı kamburlasmış ve Raskolnikov'a bakmak-tan kaÑınıyormus gibi Ñıktı. 

Raskolnikov pencereye doğru gitti ve Porfiriy'nin sokağa Ñıkıp uzaklaşması iÑin gerekli sÉreyi 

hesaplayarak sinirli bir sabırsızlıkla bekledi; sonra kendisi de hızla odasından Ñıktı. 

III 

Svidrigaylov'a doğru koşturuyordu. Bu adamdan ne umabi-lirdi, bunu kendisi de bilmiyordu. 

Bu adamın gizemli bir baskısı vardı Ézerinde, bunu bir kez anlamıştı ya, artık yatışamıyordu. 

Kaldı ki, onu gÖrmenin zamanı da gelmişti. 

Svidrigaylov'un Porfiriy'e gidip gitmediği sorusu, yol bo-yunca kendisini kıvrandırdı durdu. 

Onun dÉşÉncesine gÖre -ki buna yemin edebilirdi- hayır, gitmemişti! Tekrar tekrar dÉşÉndÉ. 

Porfiriy'nin ziyaretini bÉtÉn ayrıntılarına varana dek hatırladı: Hayır, gitmemişti, buna hiÑ 

kuşku yoktu! 

Peki su ana kadar gitmediyse bile, bundan sonra da gitmez miydi? 

Şimdilik Raskolnikov'a gitmez gibi geliyordu. NiÑin? Bunun nedenini aÑıklayamazdı, ama 

aÑıklayabilseydi bile, bu konu Ézerinde Özellikle durup kafa yoracak hali yoktu. BÉtÉn bunlar 

ona acı veriyor, ama aynı zamanda sanki hiÑ ilgilendirmiyordu. Tuhaf şey! Hatta buna kimse 

inanmaz belki, ama Raskolnikov bu yakınlarda basına gelecek şeylere karsı kayıtsızlığa varan 

bir ilgisizlik iÑindeydi, pek Önem vermiyordu bunlara. Onu bir başka şey, yine kendisi 

hakkında, ama Ñok daha Önemli, Ñok daha başka bir şey ilgilendiriyordu. àte yandan, bu 

sabah kafası bÉtÉn su son gÉnlerde olduğundan Ñok daha iyi Ñalıştığı halde, sınırsız bir ruhsal 

yorgunluk duyuyordu. 

Her şey bir yana, bÉtÉn olup bitenlerin Ézerine, karşısına Ñıkan şu Önemsiz zorluklarla 

uğraşmaya değer miydi? àrneğin, Svidrigaylov'un, Porfiriy'e gitmemesi iÑin birtakım dolaplar 

Ñevirmeye değer miydi? Ya da Svidrigaylov diye birini inceleyip anlamaya Ñalışarak zaman 

yitirmenin bir anlamı var mıydı? 

555 

Ah, nasıl da bıkmıştı bÉtÉn bunlardan! 

Ama yine de Svidrigaylov'É bir an Önce gÖrmek iÑin acele ediyordu. Yoksa ondan yeni bir 

şey, bir yÖnerge, bir Ñıkış yolu mu bekliyordu? İnsan boğulmamak iÑin nasıl bir saman 

ÑÖpÉne bile sarılabiliyor! Alınyazıları ya da herhangi bir iÑgÉdÉ mÉ onları birbirine 

yaklaştırıyordu yoksa? Belki de yalnızca yorgunluk ve umutsuzluğunun bir sonucuydu bu ve 

belki de ona gerekli olan Svidrigaylov değil de, bir başkasıydı ve Svidrigaylov burada 

Öylesine, bir rastlantı sonucu karşısına Ñıkıvermisti? Yoksa Son-ya'ya mı gitmeliydi? Ama ne 

isi vardı şimdi Sonya'da? GÖzyaşı dilenmeye mi gidecekti? Hem Sonya onu korkutuyordu. 

Aman bilmez bir yargı, temyizi olmayan bir karardı sanki Sonya. Onun yanında ya onun 

yolundan, ya kendi yolundan gitmek zorundaydı. Hayır, Özellikle de su anda, onu gÖrebilecek 

bir durumda değildi. Svidrigaylov'É denemek daha iyiydi. GerÑekten de ne zamandır bu 

adama bir şeyler iÑin gereksinim duyduğunu kabul etmemesi elinde değildi. 

Ama yine de, ikisinin arasında ortak ne olabilirdi? Cinayetleri bile bir olamazdı. àte yandan 

tatsız bir adamdı bu: Ahlaksız olduğu besbelliydi, kurnaz ve "sahtekâr olduğu da kesindi, 

hatta belki de Ñok kÖtÉ yÉrekli bir adamdı. Hakkında, pek Ñok sÖylenti vardı. Evet, Katerina 

İvanovna'nın Ñocukları iÑin az Ñaba gÖstermemişti ama bundan da ne gibi amaÑların peşinde 

olduğunu kim bilebilirdi? Bu adamın her zaman birtakım niyet ve tasarıları olurdu. 

Kafasından nice uzaklaştırmaya Ñalışırsa Ñalışsın, bugÉnlerde bir başka dÉşÉnce, daha 

Raskolnikov'u sÉrekli tedirgin ediyordu! Bu dÉşÉnce şuydu: Svidrigaylov sÉrekli Ñevresinde 

dolanıyordu, Svidrigaylov gizini Öğrenmişti. Ve Svidrigaylov'un Dun-ya'ya karşı gizliden 

gizliye bazı niyetleri vardı. Ya bu niyetlerinden hâlâ vazgeÑmemişse? (Ki bu soruya kesinlikle 

evet diyebilirdi...) O zaman, gizini Öğrenmekle Ézerinde kurduğu baskıyı Dunya'ya karşı silah 

olarak kullanmak isteyebilirdi?

Bazan dÅşlerinde bile ona acı veren bu korkulu dÅşÅnce, hiÖbir zaman, Svidrigaylov'Å 

gÇrmeye gittiği şu andaki kadar acık ve aydınlık olmamıştı kafasında. Yalnız bu kez mÅthiş 

bir 

556 

Çfke de yaratmıştı iÖinde. Kendi durumunda bile hemen her şey değişecekti. Gizini hemen 

DuneÖka'ya aÖması, hatta onu ihtiyatsız bir adım atmaktan alıkoymak iÖin kendini elevermesi 

gerekecekti. Ya su mektup? DÅnya bu sabah bir mektup almıştı! Petersburg'da kimden 

mektup alabilirdi DÅnya? (Lujin olmasın?). Evet, Razumihin vardı ve onu koruyordu. Ama 

Razumi-hin'in bir şeyden haberi yoktu. Belki Razumihin'e de aÖılması gerekecekti? 

Raskolnikov tiksintiyle dÅşÅndÅ bunu. 

. Kesin kararını vermişti: Ne olursa olsun hemen Svidrigaylov'Å gÇrmesi gerekiyordu. àok 

şÅkÅr burada ayrıntılar, işin ÇzÅ kadar Çnemli değildi. Ama eğer Svidrigaylov, DÅnya Åzerine 

birtakım dolaplar Öeviriyorsa, o zaman... 

Raskolnikov bÅtÅn şu bir aylık sÅre iÖinde Çylesine yorulmuştu ki, bÇylesi sorunlar iÖin artık 

bir tek ÖÇzÅmÅ vardı: 'O zaman onu ÇldÅrÅrÅm' diye dÅşÅndÅ umutsuzluk iÖinde. Ağır bir 

duygunun baskısı altındaydı yÅreği. Caddenin ortasında durdu ve sağına soluna bakınmaya 

başladı: hangi yolda yÅrÅyordu ve nereye gelmişti? Demin geÖtiği Samanpazarı'ndan otuz 

kırk adım Çtede, X- caddesinde bulunuyordu. Solundaki bir binanın bÅtÅn ikinci katı olduğu 

gibi meyhaneydi. Pencereleri ardına kadar aÖılmıştı. Pencerelerde gÇrÅlen ve oraya buraya 

kıpırdayıp duran kalabalığına bakılırsa, meyhane tıklım tıklım-dı. İÖerden şarkı, klarnet, 

keman, davul sesleri, geliyor, tiz kadın Öığlıkları duyuluyordu. Tam X- caddesine niÖin 

geldiğini anlamayarak dÇnmek Åzereydi ki, birden dipteki aÖık pencerelerden birinin ÇnÅnde, 

ağzında piposuyla bir Öay masasının başında oturan Svidrigaylov'Å fark etti. Bu onu mÅthiş 

şaşırttı. Svidrigaylov da bulunduğu yerden onu izliyordu. Fark edilmeden 

: kalkıp gitmek ister gibiydi, hatta bunun iÖin hafifÖe yerinden bile doğrulmuştu, 

Raskolnikov'u bu da şaşırttı. O da hemen onu gÇrmemiş gibi bir tavır takındı. Dalgın dalgın 

başka yana bakıyor gibiydi, ama gÇzucuyla onu gÇzetliyordu. YÅreği heyecanla Öarpıyordu. 

Tam dÅşÅndÅğÅ gibiydi: Svidrigaylov gÇrÅlmeyi istemiyordu. Piposunu dişlerinin arasından 

almış, gizlemek istemişti; ama sandalyesini geriye itip yerinden doğrulur doğrul- 

. maz, birden Raskolnikov'un da kendini gÇrdÅğÅnÅ ve gÇzu- 

557 

cuyla izlediğini fark etmişti. Raskolnikov'un, odasında kendisini uyur gibi gÇsterdiği ilk 

gÇrÅşme sahnesine benzer bir sahne geÖti aralarında. Svidrigaylov'un yÅzÅnde şeytanca bir 

gÅlÅmseme belirdi ve bÅtÅn yÅzÅne yayıldı. Her ikisi de, karşısındakinin kendisini gÇrdÅğÅnÅ 

ve belli etmemeye Öalışarak izlediğini fark etmişti. Sonunda Svidrigaylov gÅrÅltÅlÅ bir 

kahkaha atarak: 

"Hadi, hadi, istiyorsanız gelin; buradayım!" diye bağırdı. 

Raskolnikov meyhaneye girdi. 

Svidrigaylov'u bÅyÅk salona bitişik, tek pencereli, kÅÖÅk arka odalardan birinde buldu; 

salonda yirmi kadar masa vardı; tÅccar, memur ve her tÅrden bir sÅrÅ insan, dayanılmaz şarkı 

gÅrÅltÅsÅ iÖinde Öay iÖiyordu. Bir yerlerden bilardo toplarının şıkırtısı geliyordu. 

Svidrigaylov'un masasında aÖılmış, bir sise şampanyayla, yarısına kadar dolu bir bardak vardı. 

Odada Svidrigaylov'dan başka, kÅÖÅk bir el laternası Öalan bir oğlanla, bitişik salonda koro 

halinde şarkı sÇylenmesine rağmen, kısık, kalın bir sesle laterna mÅziğine eşlik ederek adi bir 

meyhane şarkısı sÇyleyen, Öizgili etekliğini sıvamış, başında kurdeleli bir Tirol şapkası 

bulunan, onsekiz yaşlarında, kırmızı yanaklı bir kız vardı. 

Raskolnikov iÖeri girince, Svidrigaylov: 

"Hadi bakalım, yeter artık!" diyerek kızı susturdu. 

Kız şarkısını hemen kesti ciddi ve saygılı bir şekilde beklemeye başladı; şarkı sÇylerken de 

yÅzÅnde aynı ciddi, saygılı anlatım vardı.

"Hey Flip," diye seslendi Svidrigaylov, "bir bardak!" 

"Ben iÑmeyeceğim" dedi Raskolnikov. 

"Nasıl isterseniz, ben zaten sizin iÑin istetmemiştim bardağı. Al bakalım Katya, iÑ şunu!" 

Bardağı ağzına kadar şampanyayla doldurdu. "BugÉnlÉk bu kadar yeter, gidebilirsin!" Katya 

bardağı, kadınların hep yaptıkları gibi bir dikişte boşalttı, yani ağzından hiÑ ayırmadan yirmi 

yudumda iÑip bitirdi, Svidrigaylov'un uzattığı banknotu aldı, eğilip elini ÖptÉ (Svidrigaylov 

bÉyÉk bir ciddiyetle kızın elini Öpmesine izin vermişti), sonra da kendisini izleyen laternacı 

Ñocukla birlikte odadan Ñıktı. Peters- 

558 

burg'a geleli bir hafta bile olmadığı halde burada kendi evindey-miş gibi davranan 

Svidrigaylov her ikisini de sokaktan Ñağırmıştı. Meyhanenin garsonu Flip de "bildik" olmuştu. 

Svidrigaylov'un ÖnÉnde bir yerlere kapanmadığı kalıyordu. Odanın salona aÑılan kapısı 

kilitleniyordu ve Svidrigaylov burada kendi evindeymiş-Ñesine, bazen bÉtÉn bir gÉn 

oturuyordu. Aslında ikinci sınıf bile denilemiyecek pis, berbat bir meyhaneydi burası: 

"Ben de size gidiyordum" diye başladı Raskolnikov, "ama nasıl oldu da Samanpazarı'ndan Xcaddesine 

saptım, bilmiyorum. Ben hiÑbir zaman buradan geÑmem. Samanpazarı'ndan sonra 

hep sağa saparım. Kaldı ki sizin eve de buradan gidilmez.. KÖşeyi dÖner dÖnmez sizinle 

karşılaştım! Garip, doğrusu!" 

"Ne diye mucize demiyorsunuz şuna!" 

"ÜÉnkÉ belki de yalnızca bir rastlantıdır da ondan." 

Svidrigaylov bir kahkaha attı: 

"Ne tuhaf oluyor şu insanlar! Kimse, iÑinden mucize olduğuna inansa bile itirafa yanaşmaz! 

Siz bile 'belki de yalnızca bir rastlantıdır' diyorsunuz! Kendi dÉşÉncelerine karşı Öyle bÉyÉk 

korkuları oluyor ki insanların, Rodion RomanoviÑ, tahmin edemezsiniz! Sizden sÖz 

etmiyorum. Sizin kendinize ÖzgÉ dÉşÉnceleriniz var ve bÖylesi dÉşÉnceleriniz olduğu iÑin de 

hiÑ kork-madınız. Zaten benim ilgimi de bu yÉzden Ñekiyorsunuz ya!" 

"Başka hiÑbir şeyden değil mi?" 

"Bu kadarı da yetmez mi?" 

GÖrÉnÉşe bakılırsa Svidrigaylov biraz heyecanlı gibiydi, ama fazla değil; topu topu yarım 

bardak şampanya iÑmişti. 

Raskolnikov: 

"Yanılmıyorsam" dedi, "sizin deyiminizle, kendine ÖzgÉ dÉşÉnceleri olabilecek bir insan 

olduğumu Öğrenmezden Önce gelmiştiniz bana?.." 

"O zaman iş farklıydı. Herkesin bir bildiği var. Mucize konusuna gelince, şu son iki ÉÑ 

gÉnÉnÉzÉ galiba uykuda geÑirdiniz... ÜÉnkÉ bu meyhaneyi size ben sÖylemiştim ve' sizin 

doğruca buraya gelişinizde mucizelik hiÑbir şey yok; meyhanenin yolunu, yerini, benim 

burada daha Ñok hangi saatlerde bulunduğumu... Hep ben anlattım size, hatırlamıyor 

musunuz?" 

559 

Raskolnikov şaşırmıştı: 

"Unutmuşum" dedi. 

"İnanırım. Hem iki kez anlattım size. Adres belleğinizde mekanik olarak kalmış olacak. 

Buraya da yine mekanik olarak, hiÑ farkında olmadan, ama adrese harfi harfine uyarak 

geldiniz. Aslında o gÉn size bunları anlatırken beni anlamış olabileceğinizi hiÑ ummamıştım. 

Kendinizi Ñok belli ediyorsunuz, Rodion RomanoviÑ. Bakın ne var: Petersburg'da yolda 

yÉrÉrken kendi kendine konuşan pek Ñok insan olduğuna inanıyorum ben. Burası bir 

yarıdeliler kenti. Eğer bizde bilim olsaydı, hekimler, hukukÑular, felsefeciler... Petersburg 

Ézerine her biri kendi alanında son derece değerli incelemeler yapabilirlerdi. Petersburg kadar 

insan ruhu Ézerine karanlık, şiddetli ve tuhaf etkiler yapan kente pek az rastlanır. Bir tek 

iklimin etkisini dÉşÉnÉn, yeter! Kaldı ki burası bÉtÉn Rusya'nın yÖnetim merkezidir ve

uranın karakterinin herkese yansımış olması gerekir. Neyse, konumuz bu değil, ben sizi 

birkaÖ kez şÇyle yandan gÇrdÅm. Evden Öıktığınızda dimdik olan başınız, yirmi adım sonra 

ÇnÅnÅze dÅşÅyor. Sonra kollarınızı arkanızda bağlıyorsunuz. àevrenize bakı-'nıyorsunuz, ama 

hiÖbir şey gÇrmediğiniz belli oluyor. Derken hafiften dudaklarınız kıpırdıyor ve kendinizle 

konuşmaya başlıyorsunuz; bu arada kollarınızı indirdiğiniz ve yÅksek sesle konuştuğunuz da 

oluyor; sonunda yolun ortasında, hem de uzunca bir sÅre dikilip duruyorsunuz. Bunlar hiÖ 

gÅzel şeyler değil. Belki sizi benden başka gÇrenler de oluyordur. Bu da sizin yararınıza 

birşey değil. Aslında bÅtÅn bunlar beni ilgilendirmez, sizi tedavi eden bir hekim değilim; 

herhalde ne demek istediğimi anlıyorsunuzdur?" 

Raskolnikov ona dikkatle bakarak: 

"Beni izlediklerini biliyor musunuz?" dedi. 

"Oldu, sizi bir yana bırakalım." . 

"Siz en iyisi bana şunu sÇyleyin; madem burası gelip iÖtiğiniz bir yer ve madem bana iki kez 

sizi burada bulabileceğimi sÇylediniz, Çyleyse neden demin ben yoldan buraya bakarken 

gizlenmeye ve kaÖmaya Öalıştınız? Gizlendiğinizi ve gitmeye davrandığınızı Öok iyi gÇrdÅm." 

560 

"Hah-ha! Peki, ben o gÅn kapınızın eşiğinde dururken, siz neden yattığınız yerde gÇzlerinizi 

kapayıp uyuyormuş gibi yaptınız? Ben de bunu Öok iyi gÇrdÅm." 

"Benim... nedenlerim vardı... Bunu siz de Öok iyi biliyorsunuz." 

"Her ne kadar siz bilmiyorsanız da, benim de nedenlerim vardı." 

Raskolnikov sağ dirseğini masaya, sağ elinin parmaklarını Öenesine dayayıp gÇzlerini 

Svidrigaylov'a dikti. Kendisini daha Çnce de şaşırtan bu yÅzÅ bir dakika kadar inceledi. 

Maskeyi andıran tuhaf bir yÅzdÅ bu; pembemsi beyaz bir cilt, kıpkırmızı dudaklar, aÖık 

kumral bir sakal ve hälä oldukÖa gÅr saÖlar... GÇzleri masmavi, bakışları son derece ağır ve 

hareketsizdi. GÅzel ve yaşına gÇre Öok genÖ kalmış bu yÅzden sevimsizlik akıyordu. âzerinde 

Öok şık, hafif bir yazlık elbise vardı, hele gÇmleği Öok gÅzeldi. Taşı değerli kocaman bir 

yÅzÅk vardı parmağında. 


"Yoksa bir de sizinle mi uğraşmam gerekecek!" dedi; Çfkeli bir sabırsızlıkla konuya doğrudan 

girmişti. "KÇtÅlÅk etmek istediğinizde son derece tehlikeli olabilen birisiniz belki, ama ben de 

artık kendimi daha Öok perişan etmek istemiyorum. Siz belki de benim kendime Öok değer 

verdiğimi sanıyorsunuz, ama bunun hiÖ de bÇyle olmadığını gÇstereceğim size. Buraya şunu 

sÇylemeye geldim: Eğer kız kardeşime karşı eski niyetlerinizi beslemeye devam ediyorsanız 

ve son gÅnlerde Çğrendiğiniz şeylerden bu uğurda yararlanmayı dÅşÅnÅyorsanız, bilin ki sizi 

ÇldÅrÅrÅm; siz beni hapse attırmadan, ben sizi ÇldÅrÅrÅm. Dediğimi yapacak biri olduğumu 

bilirsiniz. İkincisi, eğer bana aÖıklayacağınız bir şey varsa -ÖÅnkÅ hep bir şeyler, sÇylemek 

istiyormÅssunuz gibi geliyor bana- bu aÖıklamayı hemen yapın, ÖÅnkÅ zamanımız Öok değerli, 

iş işten geÖmeden, ne diyecekseniz deyin!" 

Svidrigaylov onu merakla sÅzerek: 

"Nereye bu acele?" dedi. 

"Herkesin bir bildiği var" dedi Raskolnikov sabırsızlıkla, yÅzÅ asıktı. 

561 


"Beni aÖık olmaya Öağırıyorsunuz, ama kendiniz daha ilk soruma cevap vermekten 

kaÖınıyorsunuz.. Sanırım, birtakım amaÖlarım olduğunu dÅşÅnÅyor ve bana kuşkuyla 

bakıyorsunuz... Eh, sizin durumunuzdaki bir insan iÖin tÅmÅyle anlaşılır bir şey bu. Sizinle 

anlaşmayı ne denli istiyor olursam olayım, yine de sizi şu inandığınız şeyin tersine 

inandırmak zahmetine katlanamam. BÇyle bir zahmete değer bir şey değil bu. Ayrıca sizinle 

Çzel bir şeyler konuşmak gibi bir niyetim de yok."

"Üyleyse bana duyduğunuz bu gereksinim nerden kaynaklanıyor? àevremde dolanıp 

duruyorsunuz?" 

"GÇzlemlenmeye değer, ilginÖ bir insansınız de ondan... Durumunuzun fantastikliği hoşuma 

gidiyor, hepsi bu! Sonra, beni Öok ilgilendirmiş olan bir hanımın kardeşisiniz. Son olarak da, 

bu hanımdan bir zamanlar sizin hakkınızda o kadar Öok şey duydum ki, sonuÖta, onun 

Åzerinde bÅyÅk etkiniz olduğuna karar verdim. Az şey mi bÅtÅn bunlar? Hah-hah-ha! Üte 

yandan, itiraf etmeliyim ki, sorunuz bana cevap verilmesi gÅÖ, zor bir soru gibi gÇrÅndÅ. 

Ürneğin, siz şimdi bana iş gÇrÅşmek iÖin değil, yeni bir şeyler Çğrenebilmek iÖin geldiniz, 

Çyle değil mi? Üyle değil mi? "Svidrigaylov şeytanca bir gÅlÅmsemeyle Åsteliyordu. 

"DÅşÅnebiliyor musunuz, ben de buraya gelirken trende, sizin bana yeni bir şeyler 

sÇyleyeceğinizi, sizden bir şeyler alabileceğimi dÅşÅnmÅştÅm! GÇrÅyor musunuz, ikimiz de 

meğer ne zenginmisiz!" 

"Benden ne alabileceğinizi dÅşÅnmÅştÅnÅz?" 

"Bilmem ki bunu size nasıl anlatsam? Hem ben bunu biliyor muyum sanki? Ne berbat bir 

meyhanede oturduğumu gÇrÅyorsunuz... Doya doya oturuyorum burada... doya doyadan 

amacım, zevk alarak değil, insanın bir yerlerde oturması gerekiyor... Şu zavallı Katya'yı 

alalım... gÇrdÅnÅz değil mi kendisini?.. Hani bari obur, damak dÅşkÅnÅ biri olsaydım... Ne 

gezer! İste bÅtÅn yiyebildiğim şu! (Masanın Åzerinde, kÇşede, madeni bir tabak iÖinde duran 

korkunÖ bir biftek kalıntısıyla patatesi gÇsterdi). Yeri gelmişken sorayım, siz yemek yemiş 

miydiniz? Ben bir şeyler atıştırdım, artık canım istemiyor... Ürneğin şarap hiÖ iÖ- 

562 

mem. Şampanyadan, başka bir şey iÖmem. Şampanya da, hani, koca bir gecede bir tek bardak, 

o bile başımı ağrıtıyor ya... Aslında su şişeyi de biraz yatışmak ve cesaret bulmak iÖin 

getirttim, ÖÅnkÅ birazdan bir yere gitmek zorundayım, beni bÇyle olağanÅstÅ bir ruh hali 

iÖinde gÇrmenizin nedeni budur; demin sizden bir ilkokul Çğrencisi gibi gizlenmemin nedeni 

de budur. Bana engel olabileceğinizi dÅşÅnmÅştÅm. Ama sanırım (saatini Öıkardı), sizinle bir 

saat daha birlikte olabilirim. Şimdi saat, dÇrt buÖuk... İnanır mısınız, bazan Çyle ÅzÅlÅyorum 

ki! Hani, diyorum, bir toprak sahibi, bir baba, bir sÅvari, ya da ne bileyim, bir fotoğrafÖı, bir 

gazeteci olsaydım... HiÖbir şey değilim, hiÖbir mesleğim yok! Üyle canımı sıkıyor ki bu 

bazen! Doğrusu, bana yani birşeyler sÇyleyeceğinizi sanmıştım." 

"Peki, siz kimsiniz ve buraya niÖin geldiniz?" 

"Ben mi kimim? Biliyorsunuz; bir soyluyum, iki yıl sÅvari alayında hizmet ettim, sonra 

burada, Petersburg'da aylaklık ettim. Daha sonra da Marfa Petrovna'yla evlenerek Öiftlikte 

yaşadım. İşte benim yaşam ÇykÅm!" 

"Sanırım kumarbazsınız?" 

"Ne kumarbazı! Kumarbaz değil, hilebazım ben." 

"GerÖekten de kumarda hile yaptınız mı?" 


"Dayak yemediniz mi?" 

"Yedim. Ne var bunda?" 

"Demek ki, sizi dÅelloya Öağırabilirlerdi... bu, genellikle insanı canlandırır da..." 

"Tersini savunamayacağım. Hem ben bÇylesi felsefi tartışmalarda usta da değilimdir. İtiraf 

etmeliyim ki, buraya daha Öok kadınlar iÖin geldim ben." 

"Marfa Petrovna'yı toprağa verir vermez mi?" 

Svidrigaylov gÅlÅmseyerek ve şaşılacak bir aÖık sÇzlÅlÅkle. 

"Evet" dedi. "Ne var bunda? Sanırım, kadınlardan sÇzedis biÖimimi Öirkin buldunuz?" 

"Zevk ve eğlence dÅşkÅnlÅğÅnÅzÅ Öirkin bulup bulmadığımı mı soruyorsunuz?" 

563 

"Zevk ve eğlence dÅşkÅnlÅğÅ mÅ! SÇzÅ nereye gÇrÅrdÅnÅz! Yine de, kadın konusundan 

başlayarak sırayla cevap veriyorum; bilirsiniz, gevezelikten hoşlanan bir adamım ben.

SÇylesenize, neden kendimi tutmam gerekiyor? Madem kadınlara dÅşkÅnÅm, onlardan neden 

uzak durayım? En azından bir uğraş oluyor bu benim iÖin." 

"O zaman sizin bu kentten tek beklediğiniz şey, zevk ve eğlence?" 

"Evet, zevk ve eğlence, ne var bunda! Bir zevk ve eğlence tutturmuş gidiyorsunuz! Ama, 

sorunuz iÖten bir soru olduğu iÖin, doğrusu hoşuma da gitti. Zevk ve eğlencede, en azından, 

ham hayallere, kuruntulara boyun eğmeyen, kanımızdaki bir korla sÅrekli tutuşan ve 

sonsuzcasına yanan, yolların ve yaşın uzun sÅre sÇndÅremeyeceği, doğaya dayalı, sÅrekli bir 

şeyler var. Kabul edin ki, bu da kendine ÇzgÅ bir uğraştır..." 

"Bence bu bir hastalıktır, hem de tehlikeli bir hastalık ve sevinilecek hiÖbir yanı yok." 

"Gene sÇzÅ nerelere gÇtÅrdÅnÅz! ÜlÖÅyÅ aşan her şey gibi bunun da bir hastalık olduğunu 

kabul ediyorum, ama bu işte ÇlÖÅnÅn kesinlikle aşılması gerekiyor; ÖÅnkÅ, birincisi ÇlÖÅ 

herkese gÇre değişir; ikincisi, her şeyde ÇlÖÅlÅ olursak, bize ne yapmak kalır? Belki Öirkin bir 

tahmin, ama o zaman beynimize bir kurşun sıkmamız gerekecektir. Namuslu, dÅrÅst bir insan 

iÖin ÇlÖÅlere bağlı kalarak sıkılmanın bir zorunluluk olduğunu kabul ediyorum, ama yine 

de..." 

"Siz de beyninize bir kurşun sıkabilir miydiniz?" 

"Laf mı yani bu şimdi!" Svidrigaylov soruyu tiksinÖ bulmuştu. "Rica ederim bana bundan sÇz 

etmeyin." Baştan beri bÇbÅrlenen, cakalı konuşmasını bir yana bırakmıştı, hatta yÅzÅ bile 

değişmişti. "Doğrusunu sÇylemek gerekirse, bu benim bağışlanmaz zayıflığımdır. Ama ne 

yaparsınız: ÇlÅmden korkarım ve yanımda ÇlÅmden sÇz edilmesinden hiÖ hoşlanmam. Benim 

biraz mistik bir yanım olduğunu bilmem biliyor muydunuz?" 

"Al Marfa Petrovna'nın hayaleti! Ziyaretlerine devam ediyor mu?" 

Svidrigaylov sinirli sinirli: 

564 

"Bana onu hatırlatmayın!" diye bağırdı. "Petersburg'da daha hiÖ gelmedi. YÅzÅnÅ şeytan 

gÇrsÅn! Hayır, biz en iyisi şeyden... aslında... hımm! Zamanımız pek az kalmış. Ne yazık, 

uzun sÅre kalamayacağım sizinle! Bari sÇyleyecek bir şeyiniz olsaydı!" 

"Aceleniz... yine bir kadınla mı ilgili?" 

"Evet, bir kadınla ilgili... Ama tÅmÅyle rastlantısal bir olay... Hayır, benim sÇylemek 

istediğim bu değildi..." 

"Peki Öirkeflik... iÖinde bulunduğunuz durumun iğrenÖliği, sizi hiÖ etkilemiyor mu? Yoksa 

durma gÅcÅnÅzÅ mÅ yitirdi-niz?" 

"Siz mi gÅÖten sÇz ediyorsunuz? Hah-hah-ha! GerÖi bunun bÇyle olacağını Çnceden de 

biliyordum ama, yine de beni şaşırtıyorsunuz, Rodion RomanoviÖ. Zevk ve eğlence iÖinde 

gecen bayağı bir yaşam ve estetik... Bana siz sÇz ediyorsunuz bunlardan ha! Üyle ya, siz bir 

Sebillersiniz, bir idealistsiniz! BÅtÅn bunların elbette bÇyle olması gerek, zaten başka tÅrlÅsÅ 

şaşılası okurdu; ama yine de bunları gerÖeklikte gÇrmek insanın tuhafına gidiyor. Ah, ne yazık 

ki zamanım Öok az; oysa .siz ne ilginÖ bir insansınız! Aklıma gelmişken sorayım, Schiller! 

sever misiniz? Ben bayılırım." 

Raskolnikov tiksiniyormuşÖasına: 

"Amma bÇbÅrleniyorsunuz!" dedi. 

Svidrigaylov gÅlerek: 

"Hayır, yemin ederim bÇbÅrlenme değil!" dedi. "Ama sizinle tartışmayacağım, peki, 

bÇbÅrleniyorum... Ama sÇyler misiniz, kimseyi incitmedikten sonra, bÇbÅrlenmenin ne zararı 

var? Marfa Petrovna'nın Öiftliğinde tam yedi yıl kÇy hayatı yaşadım, şimdi sizin gibi akıllı ve 

aşırı derecede ilginÖ bir insanla karşılaşınca, oturup gevezelik etmek Öok hoşuma gidiyor, 

kaldı ki hafiften başımı dÇndÅrmeye başlayan yarım kadeh de şampanya iÖmişliğim var. En 

Çnemlisi de, beni mÅthiş heyecanlandıran bir durum var ortada, ama ondan sÇz 

etmeyeceğim..." Svidrigaylov birden korkuyla sordu: "Nereye gidiyorsunuz?"

Raskolnikov masadan kalkmak Ézereydi. Birden buraya gel-. mis olmaktan dolayı bir sıkıntı 

duymuş, boğulur, bunalır gibi 

565 

olmuştu. Svidrigaylov'un dÉnyanın en alÑak, en aşağılık adamı olduğuna inanmıştı. 

"Oturun, Allah aşkına" dedi Svidrigaylov, "emredin, hiÑ değilse, bir Ñay getirsinler. Oturun, 

artık gevezelik etmeyeceğim, yani kendimden sÖz etmeyeceğim. Size bir şeyler anlatacağım. 

Beni bir kadının nasıl "sizin sÖzlerinizle" "kurtardığını" anlatsam, dinler misiniz? Hem bu 

sizin ilk sorunuza da bir cevap olacak, ÑÉnkÉ bu hanım., sizin kızkardesinizdir. İzin verir 

misiniz, anlatayım? Hani, zaman ÖldÉrmÉş olmak iÑin." 

"Anlatın, ama dilerim..." 

"O! HiÑ kaygılanmayın! Avdotya Romanovna, benim gibi ciğeri beş para etmez adamlarda 

bile derin bir saygıdan başka bir şey uyandırmamıştır." 

IV 

"Size sÖylemiştim" diye başladı Svidrigaylov, "bu yÉzden biliyorsunuzdur; Ödeyecek beş 

param olmadığı iÑin, burada uzunca bir sÉre borÑlular hapishanesinde yatmıştım. Marfa Petrovna'mn 

borÑlarımı Ödeyerek beni hapisten nasıl kurtardığının ayrıntılarına girmeyeceğim. 

Bilmem bilir misiniz? Kadınlar sev--dikleri zaman afyonlanmısa dÖnerler, hem de Öylesi ne 

ki... Neyse, Marfa Petrovna namuslu, dÉrÉst bir kadındı ve "hiÑbir Öğrenimi olmamasına 

rağmen" aptal değildi. DÉşÉnÉn bu son derece kıskanÑ ve dÉrÉst kadın, pek Ñok Öfkelenmeler, 

serzenişlerden sonra, benimle evliliğimizin sonuna kadar geÑerli olan bir sÖzleşme yapmak 

kÉÑÉklÉğÉnÉ gÖsterdi. Bunun nedeni, sanırım, benden epey yaşlı olması ve hep karanfil 

Ñiğnemesiydi. Kendisine tÉmÉyle bağlı kalamayacağımı ona aÑıkÑa sÖyleyecek kadar 

domuzdum ve kendimce bir namusluluk anlayışım vardı. Bu itiraf onu Ñileden Ñıkardı, ama 

biraz kabaca da olsa, aÑıksÖz-lÉlÉğÉm hoşuna gitmişti. 'ànceden aÑıkladığına gÖre, demek ki 

aldatmak istemiyor' diye dÉşÉnmÉş olsa gerek. KıskanÑ bir kadın iÑin bu son kertede Önemli 

bir noktadır. Uzun gÖzyaşların-dan sonra, sÖzlÉ olarak şÖyle bir anlaşmaya vardık: Bir, ben 

Marfa Petrovna'yı hiÑbir zaman bırakmayacak, hep kocası kala- 

566 

Ñaktım, iki, onun izni olmadan hiÑbir yere gitmeyecektim; ÉÑ, sevgililerim hiÑbir zaman 

sÉrekli olmayacaktı; dÖrt, Ñiftlikteki hizmetÑi .kızlarla arada bir kırıştırmama izin vardı, ama 

bu Marfa Petrovna'nın gizli bilgisi altında olacaktı; beş, kendi sınıfımızdan "soylu" bir kadına 

âşık olmaktan beni Tanrı korusun-du, bundan kesinlikle kaÑınacaktım ve altı, yine Tanrı 

korusun! bÉyÉk ve gerÑek bir aşka tutulacak olursam, bunu Marfa Pet-rovna'ya aÑıkÑa 

sÖyleyecektim. Bu, sonuncu maddeden yana iÑi hemen hep rahat olmuştu; ÑÉnkÉ akıllı bir 

kadındı ve benim ciddi bir aşka tutulmayacak kadar uÑarı, zevk ve eğlence dÉşkÉnÉ bir kısan 

olduğumu gÖrÉyordu. Ama akıllı ve kıskanÑ kadın iki ayrı şeydir ve felaket de buradadır. 

Kimi insanlar Ézerinde yansız bir yargıda bulunabilmek iÑin, herşeyden Önce, 

Önyargılarımızdan ve bizi Ñevreleyen insanlara ve nesnelere karşı edindiğimiz gÉndelik 

alışkanlıklarımızdan kurtulmamız gerek. Başka hiÑ kimsenin yargısına gÉvenemeyeceğim 

kadar gÉvenirim sizin yargınıza. Marfa Petrovna'ya ilişkin pek Ñok gÉlÉnÑ ve saÑma şey 

duymuş olabilirsiniz. GerÑekten de gÉlÉnÑ denebilecek bazı alışkanlıkları vardı; ama size 

iÑtenlikle sÖylÉyorum, ona bitmez tÉkenmez bir şekilde acı Ñektirdiğim iÑin gerÑekten Ñok 

pişmanım. Neyse, tatlı bir kocanın, tatlı karısı Ézerine yaktığı bu Ñok nazik oraison funebre* 

yeter sanırım. Tartışmalarımızda ben genellikle susar, alttan alırdım; bu centilmence 

davranışım hemen her zaman karımı etkilemiş, onun hoşuna gitmiş ve amacına ulaşmıştır. 

BÖylece, karımın benimle ÖvÉndÉğÉ zamanlar bile olmuştur. Ama yine de kız kardeşinize bir 

tÉrlÉ katlanamadı. BÖyle Ñok gÉzel bir kızı eve mÉrebbiye olarak sokmak cesaretini nasıl 

gÖstermişti? Ben bunu, Marfa Petrovna'nın ateşli, Ñabuk etkilenebilir bir kadın olarak kız 

kardeşinize âşık olmasıyla evet, dÉpedÉz âşık olmasıyla aÑıklıyorum. Avdotya Romanovna 

bu! Kendisini daha ilk gÖrÉşÉmde işin sonunun hiÑ de iyi olmadığını anladım ve ne dersiniz?

GÇzucuyla bile ona bakmamaya karar verdim. İnanır mısınız, ilk adımı atan Avdotya 

Romanovna oldu. Yine inanır mısınız, kız kardeşiniz Åzerine hiÖbir şey 

Oraison funebre: (Aslında da Fransızca): Ağıt (àev.) 

567 

sÇylememden ve kendisinin onun hakkındaki bitmez tÅkenmez sevgi dolu sÇzlerini 

kayıtsızlıkla dinlememden dolayı. Marfa Petrovna bana başlangıÖta kızmıştır bile. Ne 

istiyordu karım, doğrusu anlamış değilim! Tabii bu arada bana ilişkin her şeyi ayrıntılarıyla 

Avdotya Romanovna'ya anlatmıştı. Karımın aile gizlerimizi herkese anlatmak ve ÇnÅne 

gelene benden yakınmak gibi kÇtÅ bir huyu vardı; bu konuda yeni arkadaşını, bu Öok gÅzel 

arkadaşını hiÖ ihmal edebilir miydi? BÅtÅn konuşmalarının benimle ilgili olduğu ve Avdotya 

Romanovna'nın, bana male-dilen birtakım karanlık ve gizemli olayları bÅtÅnÅyle Çğrendiği 

kuşkusuzdu... Bu tÅrden birtakım şeyleri sizin de duyduğunuza bahse girerim?" 

"Duydum. Hatta Lujin sizi bir Öocuğun ÇlÅmÅne sebep olmakla suÖluyor. Doğru mu bu?" 

Svidrigaylov yÅzÅnÅ buruşturdu, iğrenircesine: 

"Rica ederim" dedi, "bu bayağılıklardan sÇz etmeyin bana! Eğer bu saÖma dedikoduların 

aslını ille de Çğrenmek istiyorsanız, size bir gÅn ayrıca anlatırım, ama şimdi..." 

"Yine Öiftliğinizdeki bir uşağın başına gelenlere de siz sebep olmuşsunuz..?" 

Svidrigaylov gÇzle gÇrÅlÅr bir sabırsızlıkla Raskolnikov'un sÇzÅnÅ kesti: 

"Rica ederim, yeter!" 

Raskolnikov da gitgide Çfkeleniyordu: 

"ÜldÅkten Sonra piponuzu doldurmaya gelen uşak olmasın sakın bu?" dedi. "Hani, kendiniz 

anlatmıştınız..?" 

Svidrigaylov gÇzlerini dikip Raskolnikov'u dikkatle sÅzdÅ. Raskolnikov bu bakışlarda bir an 

iÖin haince bir gÅlÅmsemenin Öakar gibi olduğunu gÇrdÅ. Ama Svidrigaylov kendini tuttu ve 

son derece nazik: 

"Evet" dedi, "tä kendisi. Bakıyorum bÅtÅn bunlar sizi de Öok ilgilendiriyor. İlk uygun fırsatta 

merakınızı tÅmÅyle gidermeyi bir borÖ biliyorum. Hay Allah kahretsin! Kimilerine gerÖekten 

bir roman kişisi gibi gÇrÅnebiliyorum anlaşılan! Hakkımda kız-' kardeşinize bunca ilginÖ ve 

gizemli hikäyeler anlattığı iÖin rahmetli Marfa Petrovna'ya nasıl teşekkÅr borÖlu olduğuma 

varın 

568 

siz karar verin... Bu hikäyelerin nasıl bir etkisi oldu, bilemiyorum; ama sonuÖ benim 

yaranmaydı. Bana karşı duyması son derece doğal nefretine ve benim her zamanki 

suratsızlığıma ve iticiliğime rağmen, Avdotya Romanovna sonunda dÅşmÅş, mahvolmuş 

insanlara karşı duyulan bir duygu ile bana acımaya başladı. Bir genÖ kızın yÅreği acımaya 

başladığı zaman, kendisi iÖin son derece tehlikeli bir durumda başlamış demektir. àÅnkÅ genÖ 

kız sÇz konusu mahvolmuş kişiyi "kurtarmak", akıllandırmak, diriltmek, daha soylu birtakım 

amaÖlara yÇneltmek, ve yeni bir hayatın, eylemin iÖine sokmak isteyecektir; bÇyle bir 

durumda bu tÅrden daha nelerin dÅşlenebileceği, bilinen birşey. Kuşun kendiliğinden kafese 

girmekte olduğunu gÇrÅnce, ben de kendime gÇre Çnlemlerimi aldım. Bakıyorum, kaslarınızı 

Öatıyorsunuz. Rodion RomanoviÖ. Korkmayın, sonuÖ, bildiğiniz gibi bir hiÖtir. (Hay Allah 

kahretsin! Amma Öok iÖmeye başladım!) Biliyor musunuz, kızkardeşenizle ikinci ya da 

ÅÖÅncÅ yÅzyıllarda, gÅÖlÅ bir prensin, bir hÅkÅmdarın ya da KÅÖÅk Asya hanlarından birinin 

kızı olarak dÅnyaya gelmemiş olmasına, hep ya-zıklanmışımdır. Kader ona bunu nasip etmiş 

olsaydı, gÇğsÅ kızgın şişlerle dağlanırken bile gÅlÅmseyebilen bÅyÅk Öilekeşlerden biri 

olurdu; buna hiÖ kuşkum yok. Hem o bÇyle bir işkenceye bilerek ve isteyerek giderdi. Eğer 

dÇrdÅncÅ ve beşinci yÅzyıllarda yaşamış olsaydı, kendini Mısır ÖÇllerine vurur ve orada otuz 

yıl kÇk yiyerek, heyecan ve hayallerle yaşardı. Bir an Çnce ve ne yapıp edip birileri iÖin acı 

Öekmek isteyen, acı Öekmeye susamış bir insan, kızkardeşiniz; bu acı ondan esirgenirse 

kendini tutup Çrneğin pencereden aşağı atabilir. Razumihin diye birinden sÇz edildiğini

duydum; akıllı bir Öocukmuş dediklerine gÇre (soyadı da bunu gÇsteriyor*, papaz okulu 

Çğrencisi herhalde). Kızkardeşinizi varsın o korusun. Kısacası, sanıyorum Avdotya 

Romanovna'yı anladım ve bundan da onur duyuyorum. Ama, siz de bilirsiniz, insan biriyle 

yeni tanıştığında, nedense hoppaca davranır, birtakım aptallıklar eder, yanlışlar yapar, doğru 

değerlendirmede bulunamaz. Ama... Allah kahretsin! O 

Razumihin adı (razum-akıl) kÇkÅnden tÅremektedir. (àev.) 

569 

da niye bu kadar gÅzel sanki! Bunda benim hiÖbir suÖum yok! Tek kelimeyle bu iş bende 

Çnlenemez bir şehvet duygusuyla başladı. Avdotya Romanovna bugÅne dek gÇrÅlmemiş, 

duyulmamış ÇlÖÅde namuslu bir kız (Bu sÇzÅme dikkat edin, kızkar-deşinizle ilgili bir gerÖek 

olarak belirtiyorum bunu. BÅtÅn parlak zekäsına rağmen, namus konusunda nerdeyse 

hastalıklı bir duyarlığı var. Bu kadar namusluluk kendisine zarar verir). Paraşa adında bir kız 

vardı Öiftlikte, başka bir kÇyden, hizmetÖi olarak getirmişlerdi. Kara gÇzlÅ Paraşa!.. Kendisini 

daha Çnce hiÖ gÇrmemiştim. àok gÅzel, ama inanılmayacak derecede aptaldı: Öığlık Öığlığa 

bağırıp ağlayıverdi bir gÅn ve bÅtÅn Öiftliği ayağa kaldırdı. Tabii, bu bir skandaldi! BirgÅn, 

Çğle yemeğinden sonra bahÖede dolaşırken, Avdotya Romanovna Çzellikle yalnız olduğum bir 

anı kollayarak yanıma geldi ve gÇzleri alev alev, benden Paraşa'ya ilişmememi istedi. Bu 

sanırım onunla ilk başbaşa ko-nuşmamızdı. Ben tabi onun isteğini yerine getirmeyi şeref 

saydım; şaşırmış, utanmış gÇr ÅndÅm; kısacası rolÅmÅ pek de fena oynamadım. BÇylece 

aramızda bir ilişki başladı: gizemli konuşmalar, ahlak dersleri, ÇğÅtler, ricalar, yalvarmalar, 

hatta inanır mısınız? gÇzyaşları!.. Bazı kızlarda propaganda tutkusu nerelere kadar varıyor, 

gÇrÅyor musunuz! Ben tabii bÅtÅn suÖu kaderime yÅklÅyor, kendimi ışığa, doğru yolu 

bulmaya susamış bir insan gibi gÇsteriyordum, sonunda, hiÖ tartışmasız herkes Åzerinde kesin 

etkisi olan, insanı hiÖ yanıltmayan, kadın kalbini yola getirmede en gÅÖlÅ, en şaşmaz yola 

başvurdum. Bu yol, herkesÖe bilindiği gibi, Çvmedir. DÅnyada aÖıkyÅreklilikten zor ve 

Çvmeden kolay bir şey yoktur. AÖıkyÅreklilikte yÅzde bir değerinde bile olsa bir nota falsolu 

oldu mu, uyumsuzluk hemen farkedilir; Çvmede ise baştan sona bÅtÅn notalar falsolu bile 

olsa, yine de kulağa hoş gelir, zevkle dinlenir. ÜvgÅ ne kadar kaba olursa olsun, yine de, en 

azından yarısı, ÇvÅlene gerÖek gibi gelir ve bu toplumun her katmanında bÇyledir. Namus 

tanrıÖası ola- . rak nitelendirilen bir kızı bile Çvme ile baştan Öıkarmak mÅmkÅndÅr. Sıradan 

insanlarınsa sÇzÅnÅ etmeye bile değmez. Kocasına, Öocuklarına son derece bağlı, erdemlilik 

timsali bir hanımefendiyi nasıl bastan Öıkardığımı hatırladıkÖa gÅlmekten kendimi 

alamam. Üyle eğlenceli ve Çyle zahmetsizce olmuştu ki bu is! Kadın, gerÖekten 

erdemliydi, en azından kendine gÇre bÇyleydi bu. Ona karsı uyguladığım bÅtÅn taktik ise, 

erdemliliği karşısında şaşkına dÇnmÅş, hayran olmuş gÇrÅnmekten ibaretti. Üyle ÇlÖÅsÅzce 

ÇvÅyordum ki kendisini, diyelim elini sıkmak ya da bir bakışını elde etmek fırsatını buldum, 

bunu zorla elde ettiğimi, aslında onun Öok direndiğini, hatta bÇylesine aşağılık bir adam 

olmasaydım bunu hiÖbir zaman elde edemiyeceğimi, saflığından benim ne denli sinsi ve 

kahpe biri olduğumu anlayamadığını ve tuzağa dÅştÅğÅnÅ, aslında bÇyle bir şeyi hiÖ 

istemediğini... ve daha bunlara benzer neler neler sÇyleyerek kendimi azarlayıp duruyordum. 

Tek kelimeyle, ben amacıma ulaşmıştım, hanımefendi ise bÅtÅn gÇrev ve sorumluluklarını 

yerine getirmiş, namuslu, son derece erdemli bir kadın olarak kaldığına inanmıştı. 

GerÖekteyse hayatı kaymıştı. En son, ayrılırken, kendisi hakkındaki asıl dÅşÅncemi, onun da 

benim gibi zevk peşinde koşan biri olduğunu sÇylediğimde nasıl kızıp kÇpÅrdÅğÅnÅ 

anlatamam! Zavallı Marfa Petrovna da ÇvgÅye karşı Öok duyarlıydı; isteseydim daha 

sağlığında varını yoğunu Åzerime geÖirtebilirdim (Ama ben Öok iÖiyor ve gevezelikte biraz 

ileri gidiyorum galiba?). Aynı sonucu Avdotya Romanovna Åzerinde de elde etmeye 

başladığımı sÇylersem bana gÅcenmezsiniz sanırım. Ama işte aptallığımdan ve 

sabırsızlığımdan her şeyi berbat ettim. Bilmem inanır mısınız. Avdotya Romanovna daha 

Çnce de birkaÖ kez (hele birinde!..) bakışlarımı hiÖ beğenmemişti. Tek kelimeyle bakışlarımda

onu Çnce korkutan, sonra da benden tiksindiren ve pervasızlığı gitgide artan birtakım pırıltılar 

gÇrmÅştÅ. Ayrıntılara girmenin anlamı yok, sonunda bozuştuk. Ben yine bir aptallık ettim ve 

onun propagandalarıyla, bana anlattığı şeylerle alay etmeye başladım.. Faraşa yeniden 

sahneye Öıktı, Åstelik bu kez tek basına da değil... Tek kelimeyle, rezil bir curcunadır başladı. 

Ah, Rodion RomanoviÖ, hayatta hiÖ değilse bir kez, kız kardeşinizin gÇzlerinin bazen nasıl 

alev alev yandığını gÇrebilseydiniz! Simdi koca bir bardak şampanya iÖtim de sarhoşum diye 

sÇylemiyorum bunları, hepsi doğrudur anlattıklarımın. İnanın bana bakışları dÅşlerime 

girmeye başlamıştı. So- 

570 

571 

nunda artık etek hışırtılarına bile dayanamaz oldum. Doğrusu, acaba sara illetine mi 

tutuluyorum diye dÅşÅndÅğÅm bile oldu, bÇylesine kendimden geÖebileceğimi hiÖ, ama hiÖ 

dÅşÅnemezdim. Tek kelimeyle, barışmamız gerekti, ama bu artık olanaksızdı. Bunun Åzerine, 

ne yaptım, biliyor musunuz? (GÇzÅ dÇnmeye gÇrsÅn, insan nasıl da alıklasıyor, hayret 

doğrusu! Siz siz olun, aşırı kızgınken herhangi bir girişimde bulunmayın Rodion Romanovic). 

Avdotya Romanovna'nın yoksul bir kız olduğunu (ah, bağışlayın, bunu demek istememiştim... 

ama aynı kavramı dile getirecek olduktan sonra ne fark eder sanki?), tek kelimeyle, emeğiyle 

geÖindiğini, annesine ve size baktığını (hay aksi, bakın yine yÅzÅnÅzÅ buruşturuyorsunuz...) 

dÅşÅnerek, benimle birlikte hiÖ değilse buraya, Petersburg'a gelmesi iÖin, kendisine bÅtÅn 

paramı vermeyi Çnermeye karar verdim, (ben o sıralar otuz bin ruble kadar para 

Öıkartabilirdim). Tabi bu arada ÇlÅmsÅz aşk ve mutluluk yeminleri edecek ve bu tÅrden daha 

bir sÅrÅ şeyler sÇyleyecektim. İnanır mısınız, o sıralar ona Çylesine kapılmıştım ki, eğer bana 

Marfa Petrovna'yı boğazla ya da zehirle, sonra da benimle evlen, deseydi, hemen o an 

dediğini yerine getirirdim! Ama, sizin de bildiğiniz gibi, bÅtÅn bunların sonucu bir felaket 

oldu. Marfa Petrovna'nın, Lujin denilen kähya bozuntusu aşağılık herifi bulup da Avdotya 

Romanovna'yla evlendirmeye Öalıştığını Çğrendiğimde nasıl kudurmuşa dÇndÅğÅmÅ, tahmin 

edebilirsiniz. BÇyle bir evliliğin benim Çnerimden en kÅÖÅk bir farkı olacak mıydı, ha, 

sorarım size, olacak mıydı? Bakıyorum beni bÅyÅk bir dikkatle dinlemeye başladınız... il-ginÖ 

delikanlı?.." 

Svidrigaylov kendinden geÖip masaya bir yumruk indirdi. YÅzÅ kıpkırmızı olmuştu, farkına 

varmadan yudum yudum iÖtiği bir, birbuÖuk bardak şampanyanın onu epey vurduğunu gÇren 

Raskolnikov bundan yararlanmaya karar verdi. Svidri-gaylov'u Öok kuşku verici buluyordu. 

Onu daha da kışkırtmak istediğini gizlemeye Öalışmadan: "BÅtÅn bu anlattıklarınızdan sonra" 

dedi, "ben artık buraya Çzel olarak kız kardeşim iÖin geldiğinize iyice inanmış bulunuyorum." 

572 

Svidrigaylov birden aydır gibi oldu: 

"Ama ben bÅtÅn... hem ben size sÇylemiştim... kaldı ki, kız kardeşiniz benim adımı bile 

duymak istemez." 

"Bundan eminim. Ama benim demek istediğim bu değildi." 

"Demek eminsiniz? (Svidrigaylov gÇz kırptı, alayla gÅlÅmsedi). Haklısınız, beni sevmez. 

Ama karı koca ya da iki sevgili arasında geÖen şeylerden hiÖbir zaman emin olmayınız. Bu 

ikili ilişkide, sÇz konusu iki kişiden başka dÅnyada hiÖkimsenin bilmediği gizli bir yan hep 

olagelmiştir. Avdotya Romanovna'nın benden nefret ettiğine senet verebilir misiniz?" 

"Bazı sÇzlerinizden, hele kullandığınız bazı sÇzcÅklerden kız kardeşime karşı alÖakÖa bazı 

niyetler taşıdığınızı, Åstelik bunların uygulamasına hemen girişeceğinizi anlıyorum." 

Svidrigaylov niyetleri iÖin kullanılan sıfata aldırış etmeden, saf bir korkuyla sordu: 

"Nasıl! Bu anlama gelebilecek sÇzler sÇyledim mi ben?" 

"Şu anda bile sÇylemektesiniz. Ürneğin, niye bu kadar korktunuz? Şu andaki bu ani 

korkunuzun nedeni ne?"

"Ben mi korkuyorum? Sizden mi? Asıl sizin benden korkmanız gerek, cher ami*. Ancak bu 

saÖma konuşma... Ama ben kafayı buldum galiba, yine ağzımdan bir şeyler kaÖıracaktım... 

Allah kahretsin bu iÖkiyi! Hey, su getirin!" 

Şampanya şişesini kaptığı gibi bÅyÅk bir aldırmazlıkla pencereden dışarı fırlatıverdi. Flip su 

getirdi. 

"Bunların hepsi saÖma!" Svidrigaylov bir peÖeteyi ıslatıp başına koydu. "Sizi bir tek 

kelimeyle yerinize oturtabilir ve bÅtÅn kuşkularınızı bir anda yok edebilirim. Ürneğin, 

evleneceğimi biliyor muydunuz?" 

"Bunu daha Çnce de sÇylemiştiniz." 

"SÇylemiş miydim? Unutmuşum. Ama o zaman şimdiki kesinlikle konuşamazdım, ÖÅnkÅ 

gelini bile gÇrmemiştim daha; yalnızca bir tasarıydı... Şimdiyse, artık bir nişanlım var, 

gerekenler yapıldı. Eğer ertelenemez birtakım islerim olmasaydı, sizi alır simdi doğruca ona 

gÇtÅrÅrdÅm. àÅnkÅ sizin gÇrÅşÅnÅzÅ 

Cher ami: (Aslında da Fransızca): Sevgili dostum. 

573 

de almak isterdim. Allah kahretsin! Yalnızca on dakikam kalmış. Bakın isterseniz saate... 

Neyse, sonra anlatırım artık bunu size, ÖÅnkÅ bu benim evlenme isi, kendine gÇre oldukÖa 

enterasan-dır... Nereye? Yine mi gidiyorsunuz?" 

"Hayır, artık gitmiyorum." 

"HiÖ mi gitmeyeceksiniz? GÇrÅrÅz. Size nişanlımı gÇstereceğim. Ama şimdi değil... àÅnkÅ 

birazdan sizin kalkıp gitmeniz gerekiyor. Siz sağa, ben sola... Resslich'i tanıyor musunuz? Şu 

anda evinde oturduğum Resslich'i? Bildiniz mi? Yok canım, o değil... hani su, bir kız Öocuğu 

sÇzde onun yÅzÅnden kendini kışın suya atmış ya, işte o Resslich, bildiniz mi? işte benim bu 

evlenme isini kotaran odur. Tek başına canın sıkılıyordur, biraz oyalanırsın, gÇzÅn gÇnlÅn 

aÖılır' dedi. GerÖekten de yÅzÅ gÅlmez bir adamımdır ben. Neşeli biri olduğumu mu 

dÅşÅnÅyorsunuz? Hayır, azizim, asık suratlının tekiyimdir. Kimseye zararım dokunmadan, 

kÇşemde oturur dururum, bazan ÅÖ gÅn kimselerle konuşmadığım olur. Ama ben o Resslich 

denen anasının gÇzÅ ÅÖkäğıtÖının aklından neler geÖirdiğini Öok iyi biliyorum; benim sıkılıp 

birgÅn karımı bırakacağımı, bÇylece kızın kendisine kalacağını hesaplayarak onu sermaye 

olarak kullanmayı, yani bizim tabakayla daha yÅksek tabakaya satmayı kuruyor. Dediğine 

gÇre kızın ÅÖ yıldır bacakları tutmayan, koltuğa bağlı bir babası varmış, emekli memurmuş 

adam. Annesine gelince, akıllı bir kadınmış. Taşrada bir yerlerde Öalışan ve bunlara hiÖ 

yardım etmeyen bir oğullarıyla, evli ve yine bunlara hiÖ gelip gitmeyen bir kızları varmış. İki 

kÅÖÅk yeğenlerini de yanlarına almışlar (kendilerininki yetmemiş anlaşılan...). Bir ay sonra 

onaltısını bitirecek olan en kÅÖÅk kızlarını da lisenin son sınıfındayken okuldan almışlar. Bu 

hesaba gÇre kızı bir ay sonra kocaya vermek, yani benimle evlendirmek mÅmkÅn olabilecek... 

BirgÅn onlara gittik; bunun onlar iÖin ne denli gÅlÅnÖ ol-. dÅğÅnÅ gÇzÅmde 

canlandırabiliyorum; tanınmış bir aileden, sÇyle birtakım ilişkileri olan, bÅyÅk Öiftlik sahibi, 

zengin bir dul olarak tanıttım kendimi. Ben ellime varmışım, o tazeyse daha onaltısına bile 

basmamışsa bundan ne Öıkar? Buna aldıran kim? Cazip bir aday, Çyle değil mi? Ah, hem de 

nasıl, hah-hah-ha! 

574 

Ünemli olan bu! Ana babayla konuşmamı gÇrmeliydiniz! GerÖekten, para Çdenip gÇrÅlmeye 

değer bir hali vardı! Kız da iÖeri girdi, dizlerini kırıp selam verdi. DÅşÅnebiliyor musunuz 

azizim, daha kısa etekli elbise giyiyor! AÖılmamış gonca gÅl! YÅzÅne ateş basıyor, utanıyor, 

kıpkırmızı kesiliyordu (besbelli sÇylemişler kendisine). Kadın yÅzleri konusunda sizin nasıl 

bir dÅşÅnceniz var, bilmiyorum, ama bana sorarsanız bu onaltı yaş, bu Öocuksu gÇzler, bu 

Årkeklik, utanÖtan kaynaklanan bu gÇzyaşları, bence gÅzellikten de Çte şeyler. Kaldı ki bu kız 

bir tablo gibi de gÅzel; AÖık sarı, lÅle lÅle saclar, kÅÖÅcÅk ama etli ve kıpkırmızı dudaklar, 

ufacık, olağanÅstÅ gÅzel ayaklar... Neyse, biz bÇylece tanıştık. Birtakım islerim dolayısıyla

acelem olduğunu sÇyledim, bunun Åzerine de ertesi gÅn, yani dÅn değil Çnceki gÅn 

nişanlandık. O zamandan beri onlara her gidişimde kızı kucağıma alıyor, bir daha da 

bırakmıyorum... Nasıl utanıyor, nasıl kıpkırmızı kesiliyor, bilemezsiniz. Bense kendisini 

aralıksız ÇpÅyorum. Annesi de kendisine, artık kocası sayıldığımı, bunun bÇyle olması 

gerektiğini anlatmaya Öalışıyor. Yeme de yanında yat! Vallahi bu nişanlılık yok mu, yani 

şimdiki durumumuz, belki evlilikten daha iyi. Hani şu la nature et la verite* dedikleri durum 

var nişanlılıkta. Hah-hah-ha! Kendisiyle iki kez konuştum, vallahi hiÖ de aptal bir kız değil! 

Hatta bazan sÇyle Öaktırmadan bana Çyle bir bakıyor ki, zangır zangır titriyorum! YÅzÅ, tıpkı 

Rafael'in Madonna'sının yÅzÅ! Aslında, bilmem hiÖ dikkat ettiniz mi, Sikstin Madonnası'nın 

yÅzÅ gerÖek değil, hayalidir, kederli bir divanenin yÅzÅnÅ kondurmuştur Rafael, 

Madonnasına. Neyse, nişanlandığımızın ertesi gÅnÅ, gÅmÅş bir kutu iÖinde pırlantalar, inciler 

ve bin beş yÅz ruble değerinde başka bir sÅrÅ ıvır zıvır gÇtÅrdÅm. Kocaman, nah sÇyle bir 

kutuydu bu. Bizim Madonna'nın yÅzÅnÅn nasıl ışığıdını bir gÇrmeliydiniz! DÅn kendisini 

kucağıma aldım, ancak bunu biraz fazla ileri giderek yapmış olmalıyım ki, belli etmemeye 

Öalışmakla birlikte, yÅzÅ kıpkırmızı oldu, bÅtÅn vÅcudunu ateş bastı. GÇzlerinden yaş bile 

geldi. Tabii bir anda herkes odadan Öıktı, 

La nature et la verite: (Aslındada Fransızca): Doğa ve gerÖek (àev.) 

575 

kendisiyle yalnız kaldık. O zaman birden boynuma atıldı (ilk kez yapıyordu bunu), kÅÖÅcÅk 

kollarıyla sarıldı ve beni Çpmeye başladı; bana hep bağlı kalacağına, sÇz dinleyeceğine, 

hayatının her anını bana adayacağına dair yeminler ediyor, bÅtÅn bunlara karşılık benden 

yalnız ve yalnız saygı beklediğini, başkaca 'hiÖ, ama hiÖbir hediye istemediğini' sÇylÅyordu! 

GenÖ kızlık utancıyla yÅzÅ kıpkırmızı kesilmiş, heyecandan gÇzleri yaşarmış onaltı yaşındaki 

bir melekten bÇylesi itiraflar duymak, siz de kabul edersiniz ki, son derece ayartıcı bir şey. 

Üyle değil mi? Siz de ayartıcı bulmuyor musunuz bunu? Herhalde bir şeylere değer bÇyle bir 

sahne, ha? Değer, Çyle değil mi? Dinleyin... BirgÅn birlikte gidelim nişanlıma, ha? Yalnız, 

şimdi değil!" 

"Tek kelimeyle sizin şehvetinizi kamÖılayan da aradaki yaş ve seviye farkı olsa gerek,.! 

GerÖekten evlenecek misiniz onunla?" 

"Ya ne sandınız? Kesinkes evleneceğim. Herkes kendisi hakkında kendisi karar verir ve 

kendini en iyi aldatabilen, herkesten daha neşeli yaşar. Hah-hah-ha! Bakıyorum, birden 

paÖalarınızdan erdemlilik akmaya başladı! Ah, acıyın bana efendim, ben gÅnahkär bir 

insanım! Hah-hah-ha!.." 

"Oysa siz Katerina åvanovna'mn Öocuklarına yardım etmiştiniz... Ama anlıyorum, bunda da 

birtakım amaÖlarınız vardı... Evet, şimdi anlıyorum..." 

Svidrigaylov bir kahkaha attı. 

"Ben genel olarak Öocukları severim, hem de Öok severim... Bu konuda size, su anda bile 

sÅrÅp giden bir ilişkinin nasıl başladığını anlatabilirim. Buraya geldiğimin ilk gÅnÅ, yedi 

yıllık ayrılığın biriktirdiği Çzlemle hernen batakhanelere saldırdım. Eski dostlarımı bulmak 

konusunda hiÖ acele etmediğimin farkında-sınızdır. Bu bir yana, olabildiğince onlardan uzak 

kalmaya Öalışıyorum. Biliyor musunuz, kÇyde, Marfa Petrovna'nın yanın-dayken, bÅtÅn bu 

gizemli yerlerin anıları beni Çylesine eziyordu ki, anlatamam. Bilenler Öok şeyler bulabilirler 

bu yuvalarda. Allah kahretsin! Halk ayılmamacasına kafayı Öekiyor, aydın genÖlik derseniz, 

işsizlikten birtakım teorilere kendini kaptırmış, dÅşler dÅnyasında yaşıyor; Ålke bir baştan bir 

başa Yahudi akı- 

576 

nına uğramış sanki, adamlar ortada para diye bir şey bırakmıyorlar, geri kalanlarsa kendilerini 

zevk ve eğlenceye vermişler, rezil bir hayat sÅrÅyorlar. Bu kente daha adımımı attığım anda 

burnum hemen o bildik kokuyu aldı. SÇzÅm ona danslı programlardan birini izlemek iÖin bir 

batakhaneye gittim, rezil bir yerdi (ama ben batakhaneleri Çzellikle pislikleriyle severim).

Tabii kankan dansı vardı, ama eşi benzeri gÇrÅlmemiş bir kankandı bu; bizim zamanımızda 

bile bÇylesi yoktu. Doğrusu iyi ilerleme sağlanılmış bu alanda. Birden, onÅÖ yaşlarında, Öok 

zarif giyimli bir kızın bu işlerin ustası bir herifle dans ettiğini gÇrdÅm; karşı karşıya 

duruyorlardı adamla. Kızın annesi de, duvarın dibinde, bir sandalyede oturuyordu. Bunun 

nasıl bir kankan olduğunu gÇzÅnÅzde canlandırabilirsiniz! Kız kıpkırmızı kesilmişti, 

utanıyordu, sonunda bunu bir hakaret kabul ederek ağlamaya başladı. Adam kızı yakaladığı 

gibi dÇndÅrmeye ve gÇsteri yapmaya başladı. Salonda herkes gÅlÅyordu. Ben halkımızı, hatta 

kankana halkımızı bile, bÇyle anlarda pek severim: 'Oh olsun! BÇylesi gerekti! Ne diye Öoluk 

Öocuğu getirirler bÇyle yerlere!' diye bağırıyorlardı. SÇyledikleri mantıklı mıydı, yoksa kendi 

kendilerini mi avutuyorlardı, bu benim umurumda bile değildi! Hemen ne yapmam 

gerektiğini tasarlayıp doğruca kızın annesinin yanına gittim. Benim de taşralı olduğumu, 

buraların insanlarının Öok gÇrgÅsÅz ve kaba olduğunu, gerÖek değerleri ayırdedip onlara 

gerekli saygıyı gÇstermesini bilmediklerini sÇyleyerek, paralı biri olduğumu sezdirmeye 

Öalıştım, kendilerini arabama davet ettim, evlerine gÇtÅrdÅm (bir oda kiralamışlardı 

kendilerine, Petersburg'a daha yeni, gelmişler), bÇylece tanışmış olduk. Kadın, benimle 

tanışmanın kendisi iÖin de, kızı iÖin de bir şeref olduğunu sÇyledi. Bu arada beş parasız 

olduklarını ve Petersuburg'a da bilmem hangi dairede bilmem nasıl bir işi izlemek iÖin 

geldiklerini Çğrendim. Kendilerine hem para olarak hem de hizmet olarak yardımda 

bulunabileceğimi sÇyledim; bu arada da, o batakhaneye, orada dans dersleri veriliyor sanarak 

dÅştÅklerini Çğrendim. GenÖ kızın Fransızca dil dersleriyle, dans dersleri konusunda 

kendilerine yardımda bulunmayı Çnerdim. Ünerimi heyecanla karşıladılar, bunun kendilerine 

577 

yalnızca şeref vereceğini sÇylediler... İşte bÇylece başlayan tanışıklığımız hälä sÅrÅyor. İster 

misiniz, onlara da gidelim, ama şimdi değil..!" 

"Kes artık şu bayağı hikäyelerini aşağılık herif! AlÖak, şehvet dÅşkÅnÅ!" 

"Schiller! Bu da bizim Schiller işte! Oê va-t-elle la vertu se nic-her*l Biliyor musunuz, 

bağırışlarınızı duymak iÖin size Çzellikle bÇyle şeyler anlatacağım. BÅyÅk bir zevk bu 

doğrusu!" 

"Ona ne şÅphe!" diye homurdandı Raskolnikov. "Şu anda ben kendi gÇzÅmde de gÅlÅnÖ bir 

duruma dÅşmÅş bulunuyorum!" 

Svidrigaylov katılırcasına gÅlmeye başladı, Filip'e seslenip hesabı Çdedi, masadan kalkarken: 

"Bayağı sarhoş oldum, assez caııse**" dedi, "bÅyÅk bir zevk bu doğrusu!" 

Raskolnikov da ayağa kalktı. 

"Evet, bÅyÅk bir zevk! Sizin gibi gÇzÅnÅ şehvet bÅrÅmÅş bir zevk ve eğlence dÅşkÅnÅ, hele 

anlattıklarına benzer korkunÖ birtakım niyetleri de varsa ve hele hele bunları şu iÖinde 

bulunduğumuz koşullar altında ve benim gibi bir adama anlatıyorsa nasıl olur da zevk almaz! 

Ülesiye zevk duyar!" 

Raskolnikov'u bir an sÅzen Svidrigaylov oldukÖa şaşırmış: 

"Eğer bu bÇyleyse" dedi, "o zaman sizde utanmak arlanmak diye bir şey yok! En azından 

esaslı malzemelere sahipsiniz bu konuda. Pek Öok şey dÅşÅnebilmeye... hatta, ne dÅşÅnmesi, 

yapabilmeye yeteneklisiniz demektir bu konuda... Neyse, yeter artık! Sizinle konuşmamızın 

bÇylesine kısa sÅrmÅş olmasından gerÖekten Öok ÅzgÅnÅm. Ama nasılsa ayrıldığımız yok, 

hele biraz daha bekleyin..." 

Svidrigaylov meyhaneden Öıktı, Raskolnikov da onun arkasından yÅrÅdÅ. Ancak 

Svidridgaylov'un fazlaca sarhoş olduğu sÇylenemezdi, iÖki bir an iÖin basına vurur gibi 

olmuştu, ama şimdi geÖen her dakikayla biraz daha kendine geliyordu. Kafa^ sının bir şeylere, 

hem de son derece Çnemli bir şeylere takıldığı 

OÅ va-t-elle la vertu se nicher?: (Aslında da Fransızca): Şu erdem de nerelere yuvalanmıyor? 

(àev.) Assez cause: (Aslında da Fransızca): Gevezelik yeter! (àev.) 

578

elliydi: yÅzÅ asılmıştı. Kaygı verici bir bekleyiş heyecanı iÖinde olduğu anlaşılıyordu. Demin 

Raskolnikov'la konuşurken de, birden ona karşı değişivermiş, hatta konuşmasının sonlarına 

doğru bayağı kabalaşmış, alaycı bir tavır takınmıştı. Raskolnikov da farkındaydı bunun ve bu 

onu epey kaygılandırmıştı. Svidrigaylov'u son derece kuşku verici buluyordu, bu yÅzden 

peşinden gitmeye karar vermişti. 

Birlikte yaya kaldırımına indiler. 

"Siz sağa, ben sola... ya da, belki, tersine, yalnız, adivcu, mon platsir, yeniden sevinÖli bir 

buluşma dileğiyle!" 

Svidrigaylov bunları sÇyledikten sonra sağa, Samanpazarı'na doğru yÅrÅdÅ. 

Raskolnikov da onun ardından yÅrÅmeye başladı. 

Svidrigaylov arkasına dÇnerek: 

"Bu da ne demek!" diye bağırdı. "Ben size ne demiştim..!" 

"Bu su demektir ki, ben artık sizin peşinizi bırakmayacağım." 

"Nee?" 

İkisi de durmuştu. Birbirlerini tartar gibi bir dakika kadar bakıştılar, sonra Raskolnikov sertÖe: 

"Deminki sarhoşluk gevezeliklerinizden kesin olarak şunu anladım ki, kız kardeşim 

konusundaki alÖakÖa tasarılarınızdan vazgeÖmek şÇyle dursun, bunlarla her zamankinden Öok 

daha ilgilisiniz! Kız kardeşimin bu sabah bir mektup aldığından da haberim var. Demin bir 

tÅrlÅ yerinizde duramıyordunuz. Buraya gelirken yolda kendinize bir kadın bulup 

buluşturduğunuzu kabul etsek bile, bunun hiÖbir anlamı olamaz; ben kendi gÇzlerimle gÇrÅp 

emin olmak istiyorum..." 

Şu anda kendi gÇzleriyle neyi gÇrmek istediğini, neyden emin olmak istediğini 

Raskolnikov'un kendisinin de bildiği kuşkuluydu. 

"Demek bÇyle! İster misiniz simdi bir polis Öağırayım?" 

"àağır!" 

Yeniden bir dakika kadar karsı karşıya durup birbirlerini sÅzdÅler. Sonunda Svidrigaylov'un 

yÅzÅ değişti. Raskolni- 

579 

kov'un tehdidine aldırmadığını gÇrÅnce, birden Öok neşeli ve dostÖa bir tavırla: 

"Amma adamsınız!" dedi. "Meraktan iÖim iÖimi yediği halde isleriniz hakkında sizinle birşey 

konuşmamış ve bu gÇrÅşmeyi bir başka buluşmamıza bırakmıştım, ama doğrusu siz bir ÇlÅyÅ 

bile sinirlendirebilirsiniz... Madem Çyle, gidelim. Yalnız peşin peşin sÇyleyeyim: hemen 

simdi para almak iÖin bir dakikalığına eve uğrayacağım, sonra kapımı kilitleyeceğim ve 

geceyi geÖirmek iÖin bir arabaya atlayıp adalara gideceğim. Bu durumda, arkamdan 

gelmenizin ne anlamı var?" 

"Ben de şimdilik sizin apartmana geleceğim, yalnız size değil, Sonya Semyonovna'ya... 

Cenaze tÇreninde bulunamadığım iÖin ÇzÅr dileyeceğim." 

"Yine siz bilirsiniz, ama Sonya Semyonovna şu anda evde değil. Benim eski tanıdıklarımdan, 

bir ÇksÅzler yurdunun kurucusu soylu bir hanımla beraber şu anda, Öocukları gÇtÅrdÅ. 

Katerina İvanovna'nın ÇksÅzleri iÖin verdiğim parayla bu kadını adeta bÅyÅledim, ayrıca 

kadının yurduna da bağışta bulundum, son olarak da, ona Sonya Semyonovna'nın bÅtÅn 

hikäyesini olduğu gibi anlattım. MÅthiş etkilendi kadın. Sonya Semyonovna'mn, bizim soylu 

hanımefendinin yazlıktan dÇndÅkten sonra geÖici olarak karmakta olduğu X- oteline Öağrılmış 

olmasının nedeni budur." 

"Olsun, ben yine de uğrayacağım." 

"Siz bilirsiniz. Yalnız ben size arkadaşlık edemeyeceğim. Hem bana ne! İşte eve geldik! 

Birtakım sorularla sizi rahatsız etmeyecek kadar kibar olmamdan dolayı bana bÇyle kuşkulu 

gÇzlerle bakıyorsunuz herhalde? Evet, bunun bÇyle olduğundan eminim. Ne demek istediğimi 

sanırım anlıyorsunuz? Bahse girerim bu durumu tuhaf da buluyorsunuzdur! Gelin de kibar 

olun artık!"'

"Ve kapıları dinleyin!" 


"Şu meseleden sÇz ediyorsunuz! BÅtÅn bu olup bitenlerin, Åzerine bu konuyu aÖmasaydınız 

şaşardım doğrusu! Hah-hah- 

580 

ha! Aslında o gÅn muzipliğiniz Åzerinizdeydi ve ben gerÖi Sonya Semyonovna'ya 

sÇylediklerinizden bir şeyler anlamadım değil... Ama yine de nedir bunlar? Ben belki de geri 

kafalı bir adamım ve hiÖbir şey anlamıyorum. Allahaşkına bana da aÖıklayın bunları iki 

gÇzÅm! Yeni dÅşÅnceler konusunda aydınlatın beni!" 

"HiÖbir şey duymuş olamazsınız, yalan sÇylÅyorsunuz!" 

"Ondan değil, ondan sÇz etmiyorum ben (aslında bir şeyler duydum, ama sÇzÅnÅ etmek 

istediğim o değil). Benim sÇzÅnÅ etmek istediğim, sizin su ardı arkası kesilmeyen 

ahlamalarınız! İÖinizdeki Schiller her an, her şeyden kuşkulanıyor. Ve tutup bana kapıları 

dinleme diyorsunuz. Eğer bÇyleyse, hemen karakola koşun ve basımdan sÇyle bir olay geÖti, 

teorimde kÅÖÅk bir yanlışlık ortaya Öıktı diyerek her şeyi anlatın. Eğer size gÇre kapıları 

dinlemek doğru değil ve fakat elinize geÖen herhangi bir şeyle bir kocakarının işini bitirmek 

doğruysa, durmayın hemen bir yerlere, Amerika'ya falan gidin! Hem de hiÖ zaman, 

yitirmeden, delikanlı!.. Belki hälä zamanınız vardır. İÖtenlikle sÇylÅyorum. Yol paranız mı 

yok? Ben veririm..." 

Raskolnikov onun sÇzÅnÅ keserek tiksintiyle: 

"BÇyle bir şeye hiÖ niyetim yok!" dedi. 

"Anlıyorum! Hem kendinize eziyet etmeyin. İsterseniz, fazla konuşmayın? Sorunlarınızı 

biliyorum: ahlak sorunları bunlar, değil mi? Yurttaş olmanın, ve insan olmanın getirdiği 

birtakım sorunlar... Hepsini bir yana bırakın bunların! Size ne bunlardan! Hah-hah-ha! İnsan 

ve yurttaş olmanın sorunları, ha? Madem Çyle, bu ise burnunuzu hiÖ sokmasaydınız!.. Bari 

kafanıza bir kursun sıkın olsun bitsin. Yoksa canınız istemez mi bÇyle bir şeyi?" 

"Hemen. şu anda peşinizi bırakayım diye beni mahsus sinirlendirmeye Öalışıyorsunuz galiba?" 

"àok tuhafsınız doğrusu: işte geldik bile, buyrun merdivenlere... Sonya Semyonovna'nın 

kapısı işte şurası; bakın, kimse yok! İnanmıyor musunuz? Kapernaumovlar'a sorun; anahtarını 

hep onlara bırakır Sonya Semyonovna.-. İste Madame de Kaper-naumov'un kendisi... 

Efendim? Nasıl? (Biraz sağırdır bayan Ka-pernaıımov), Gitti mi? Nereye? Nasıl, kendiniz de 

duydunuz değil mi? Evde değilmiş, akşam da belki gecikecekmiş... Haydi 

581 

şimdi bana gidelim. Bana gelmek istiyordunuz ya? İşte geldik bile. Madame Resslich evde 

değil. Hep birtakım telaşları vardır kendisinin, ama Öok iyi bir kadındır, inanın... Eğer bir 

parÖa daha akıllı olabilseydiniz sizin de işinize yarardı... Buyrun, siz de gÇrÅn: Öalışma 

masamdan yÅzde beşlik şu hisse senedini alıyorum. (gÇrÅyor musunuz, daha ne Öok var bende 

bu senetlerden!) BugÅn bozduracağım bu senedi. GÇrdÅnÅz mÅ? Daha fazla zaman 

yitiremem. Masamı kilitliyorum, oda kapımı da kilitliyorum, işte yemden merdivenlerdeyiz. 

Bir araba tutalım, ister misiniz. Ben adalara gideceğim. Siz de şÇyle bir tur atmak istemez 

miydiniz? İşte su arabayı beni Elagin'e gÇtÅrmesi iÖin tutuyorum. İstemiyor musunuz? Artık 

dayanamıyor musunuz? Gelin canım, bir tur atın! Yağmur yağacak sanırım, ama hiÖ Çnemli 

değil, kÇrÅğÅ var arabanın..." 

Svidrigaylov arabaya binmişti bile... Raskolnikov kuşkularının, en azından şu anda, yersiz 

olduğunu dÅşÅndÅ. Cevap vermeden arkasını dÇnÅp Samanpazarı'na doğru yÅrÅmeye başladı. 

Eğer bir kez olsun başını Öevirip baksaydı, Svidrigaylov'un daha yÅz adım kadar bile 

uzaklaşmadan nasıl arabacıya parasını vererek arabadan indiğini ve kaldırımda yÅrÅmeye 

başladığını gÇrecekti. Ama artık bir şey gÇremezdi, kÇşeyi dÇnmÅştÅ bile. İÖinde duyduğu 

bÅyÅk bir nefret onu Svidrigaylov'dan uzak-laştırıyordu. "Bu aşağılık, bu alÖak heriften, bu 

şehvet dÅşkÅnÅ, namussuzdan bir an iÖin bir şeyler bekleyebildim, ha?" diye sÇylendi.

Doğrusu, dÅşÅncesizce ve acele verilmiş bir karardı bu. àÅnkÅ Svidrigaylov'un genel 

gÇrÅnÅşÅnde ona 'hadi gi-zemlilik demiyelim ama' orjinallik veren bir şeyler vardı. BÅtÅn 

bunların kız kardeşiyle ilgisine gelince, Raskolnikov, Svidrigaylov'un Dunya'yı rahat 

bırakmayacağından emindi. Ama bunları tekrar tekrar dÅşÅnmek ona dayanılmayacak kadar 

ağır geliyordu! 

Yalnız kalır kalmaz, daha yirmi adım bile yÅrÅmeden, her zamanki alışkanlığıyla derin 

birtakım dÅşÅncelere daldı. KÇprÅye varınca korkuluklara dayanarak sulara bakmaya başladı. 

Oysa bu sırada Avdotya Romanovna hemen yanı başında duruyordu. 

582 

Aslında kÇprÅnÅn girişinde karşılaşmıştı kız kardeşiyle, ama gÇrmeden geÖip gitmişti. Onu 

sokakta bu şekilde hiÖ gÇrmemiş olan DuneÖka mÅthiş şaşırmış ve korkmuştu. Seslenip 

seslen-memekte kararsız Çylece dururken, birden Samanpazarı yÇnÅnden hızlı hızlı gelmekte 

olan Svidrigaylov'u gÇrmÅştÅ. 

Svidrigaylov gÇrÅnmemeye Öalışarak, sakına sakına yÅrÅyor gibiydi. Tam kÇprÅye gelince, 

Raskolnikov'un kendisini gÇrmemesi iÖin bÅyÅk Öaba harcayarak biraz aÖıkta bir yerde durdu. 

Dunya'yı onun işaretlerinden, kardeşine seslenmemesini, onu rahat bırakmasını, kendisine 

doğru gelmesini rica ettiğini Öıkardı. 

Üyle de yaptı. Kardeşinin yanından sessizce geÖip Svidrigaylov'un yanına vardı. 

"Hemen gidelim" diye fısıldadı Svidrigaylov. "Rodion Ro-manoviÖ'in buluştuğumuzu 

bilmesini istemiyorum. Bu arada sizi uyarmış olayım: kardeşinizle demin surda bir 

meyhanede oturuyorduk, kendisi gelip buldu beni orada; elinden gÅÖ bela kurtulabildim. 

Nerden Çğrenmişse, size mektup yazdığımdan da haberi var ve bir şeylerden kuşkulanıyor. 

Herhalde bunu ona siz sÇylememişsinizdir? Peki ama, siz sÇylemediğinize gÇre, kim sÇylemiş 

olabilir?" 

DÅnya onun sÇzÅnÅ keserek: 

"İşte kÇşeyi dÇndÅk" dedi, "artık kardeşim bizi gÇremez. Size şu kadarını sÇyleyeyim ki, 

burdan daha ileri gidemem sizinle, SÇyleyeceklerinizi burada sÇyleyin; sokakta da 

konuşmamız pekälä mÅmkÅn." 

"Birincisi bunlar sokakta konuşulacak şeyler değil, ikincisi Sonya Semyonovna'yı da 

dinlemeniz gerek, ÅÖÅncÅsÅ de size bazı belgeler gÇstermem gerekiyor... SonuÖ olarak, eğer 

evime gelmeyi kabul etmezseniz, size sÇzÅnÅ ettiğim aÖıklamaları yapmam ve Öeker giderim. 

Bu arada sevgili kardeşinizle ilgili son derece ilginÖ bir gizi de tÅmÅyle bilmekte olduğumu 

unutmamanızı rica ederim." 

DÅnya kararsızlıkla duraladı ve ok gibi delici bakışlarla Svidrigaylov'u sÅzdÅ. 

583 

"Korkacak ne var!" dedi. Svidrigaylov sakin bir tavırla. "Burası kÇy değil, kent. Kaldı ki 

kÇyde bile siz bana benim size ettiğimden daha Öok kÇtÅlÅk ettiniz, buradaysa..." 

"Sonya Semyonovna'nın haberi var mı?" 

"Hayır, ona hiÖbir şey sÇylemedim, hatta evde olup olmadığını bile kesin olarak bilmiyorum. 

Ama sanırım evdedir. BugÅn bir yakınını toprağa verdi, herhalde bÇyle bir gÅnde konukluğa 

gidilmez. Zamanı gelmeden bunu kimselere aÖmak istemiyorum, hatta size sÇylediğime bile 

biraz yazıklanıyorum. BÇylesi durumlarda kÅÖÅcÅk bir ihmal ihbar yerine geÖer. Ben işte 

şurada oturuyorum, şu evde, işte geldik bile. İşte şu adam bizim kapıcıdır, beni Öok iyi tanır, 

bakın selam veriyor; eve bir kadınla birlikte girdiğimi gÇrdÅ, hiÖ kuşkusuz sizin yÅzÅnÅzÅ de 

fark etmiştir, eğer hälä benden kuşkulanıyor ve korkuyorsanız bu durum işinize yarayabilir. 

BÇyle kaba konuştuğum iÖin bağışlayın. Ben burada kiracı olarak oturuyorum. Sonya 

Semyonovna da kiracı, aramızda bir duvar var. BÅtÅn bu kat kiracılarla doludur. àocuk gibi 

korkacak ne var? Yoksa ben bu kadar korkunÖ bir adam mıyım?" 

Svidrigaylov hosgÇrÅr bir gÅlÅmsemeyle Dunya'ya baktı, ama hiÖ de gÅlÅmseyecek durumda 

değildi. YÅreği hızla Öarpıyor, soluğu kesilecek gibi oluyordu. Gitgide artan heyecanını

gizleyebilmek iÖin oldukÖa yÅksek sesle konuşuyordu. Ama DÅnya ondaki bu Çzel heyecanı 

fark edememişti. Svidrigaylov' un, onun Öocuk gibi korktuğuna ve onun iÖin kendisinin 

korkunÖ bir adam olduğuna ilişkin sÇzlerine mÅthiş sinirlenmişti. 

"GerÖi... sizin şerefsiz bir insan olduğunuzu biliyorum, ama sizden hiÖ mi hiÖ korktuğum yok" 

dedi. Sakin gÇrÅnmeye Öalışıyordu, ama yÅzÅ bembeyazdı. "Ünden yÅrÅyÅn..." 

Svidrigaylov Sonya'nın kapısı ÇnÅnde durdu. 

"İzninizle bir bakalım, evde mi, değil mi? Hayır, yok. Ne şanssızlık! Ama Öabuk 

dÇneceğinden eminim. Sokağa Öıktıysa bile, bu olsa olsa ÇksÅzlerle ilgili olarak bir bayanla 

gÇrÅşmek iÖindir. Anneleri ÇldÅ ya... Ben de yerleştirilmeleri isiyle biraz ilgilenmiştim. Eğer 

Sonya Semyonovna on dakikaya kadar dÇnmezse, eğer isterseniz, onu hemen bugÅn size 

gÇnderebilirim. 

584 

İşte benim, daire... İşte benim iki odam... Şu kapının ardında da bayan Resslich oturur. Şimdi 

şuraya bir gÇz atın, size en Çnemli delillerimi gÇstereceğim: yatak odamdaki şu kapı, yanda 

kiraya verilmekte olan iki boş odaya aÖılır. İşte, su iki boş odaya... Biraz dikkatlice 

bakmalısınız buraya." 

Svidrigaylov oldukÖa geniş, mobilyalı iki odada oturuyordu. DÅnya kuşkulu gÇzlerle 

Öevresine bakındı; gerÖi Svidrigay-lov'un dairesinin boş iki daire arasında bulunması gibi 

dikkat Öekici bazı Çzellikler yok değildi, ama o ne odaların genel konumunda, ne de 

dÇşenmesinde Çnemli sayılabilecek herhangi birşey fark etmemişti. Svidrigaylov'un dairesine 

doğruca koridordan değil, ev sahibi kadının hemen hemen boş olan iki odasından geÖilerek 

giriliyordu. Yatak odasındaki kilitli kapıyı aÖan Svidrigaylov, Dunya'ya yine boş olan ve 

kiraya verilen yandaki daireyi gÇsterdi. DÅnya burayı gÇrmesinin niÖin istendiğini 

anlamayarak eşikte duralar gibi oldu, ama Svidrigaylov hemen aÖıklamaya girişti: 

"Şuraya, şu ikinci ve daha bÅyÅk olan odaya bakın. Dikkat edin, bu kapı kilitlidir. Kapının 

ÇnÅnde bir sandalye var. Şu iki odanın tek eşyası. Bunu ben daha rahat dinleyebilmek iÖin 

kendi dairemden getirdim. ÜbÅr tarafta, kapının hemen arkasında Sonya Semyonovna'nın 

masası var. Sonya Semyonovna ve Rodion RomanoviÖ işte bu masada konuştular. Bense şu 

sandalyeye oturup, her seferinde iki saat olmak Åzere iki gece Åst Åste onları dinledim. 

Herhalde bir şeyler Çğrenebilmişimdir, Çyle değil mi?" 

"Demek kapı arkasında dinlediniz ha?" 

"Evet, kapı arkasında dinledim. Hadi iÖeri, benim daireme gidelim, burada oturacak bir şey 

bile yok." 

Svidrigaylov Avdotya Romanovna'yı, salon gÇrevi gÇren birinci odaya gÇtÅrdÅ, oturması iÖin 

bir iskemle gÇsterdi. Kendisi de masanın ÇbÅr ucuna, ondan en aşağı iki metre uzakta bir yere 

oturdu. Ama gÇzlerinde, Dunya'yı bir zamanlar korkutan aynı alev vardı. Dunyacık titredi ve 

bir kez daha Öevresine kuşkuyla bakındı. İster istemez gÇsterdiği bir davranış olmuştu bu. 

Anlaşılan kuşkusunu belli etmek istemiyordu. Ama Svidrigaylov'un 

587 

Ürneğin, amaÖlanan şey iyi ise, islenecek bir cinayet uygun gÇrÅlebilir. Yani bir kÇtÅlÅğe 

karşı, yÅzlerce gÅzel şey! YÅksek birtakım yeteneklere sahip ve aşırı Çzsaygısı olan bir genÖ, 

diyelim topu topu ÅÖ bin ruble ile mesleki yÅkselişinin ve geleceğinin bambaşka bir biÖim 

alacağını bilse ve elinde de bu para olmasa, kuskusuz bÇyle bir durumu son derece incitici 

bulur. Buna bir de aÖlığın, daracık bir odada oturmanın, eski pÅskÅ elbiselerin, toplumsal 

durumunu algılamış olmanın ve son olarak da annesiyle kızkardeşinin durumlarının yarattığı 

sinir bozukluğunu ekleyin... Hepsinin ÅstÅnde de, kibir, gurur ve kimbilir belki de iyi birtakım 

duyguların payı vardır. Ben onu suÖlamıyorum, lÅtfen bÇyle bir şey dÅşÅnmeyin, hem zaten 

bu benim işim de değil. Kendine ÇzgÅ bir teoriciği 'şÇyle bÇyle bir teori işte1 var. Buna gÇre 

insanlar ikiye ayrılıyor. Bir, malzeme olanlar, iki, Çzel insanlar. Üzel insanlar, yÅksek

durumlarından dolayı hiÖbir yasaya bağlı değiller, hatta tam tersine, malzemeler iÖin, yani şu 

sÅprÅntÅler iÖin kendileri yasa yaparlar. Kendi halinde bir teoricik işte; une theoric comme 

ime autre*. Napolyon onu almış gÇtÅrmÅş; daha doğrusu, pek Öok dahinin tek tek birtakım 

kÇtÅlÅklere hiÖ aldırmadıkları, bunların Åzerinden dÅşÅnmeksizin atlayıp geÖtikleri gerÖeği 

onu Öok ilgilendirmiş. Sanırım kendisinin de bir dahi olduğunu dÅşÅnÅyordu, daha doğrusu 

buna bir sÅre inandı. Bir teori yarattığı, ama duraksamadan daha ilerisine gidemediği, 

dolayısıyla da dahi olmadığını anladığı iÖin Öok acı Öekti, hälä da Öekiyor. BÇylesi bir durum 

Çzsaygısı olan bir genÖ iÖin, hele de Öağımızda, son derece aşağılatıcı bir şeydir..." 

"Ya vicdan azabı? Yoksa, onda ahlak duygusu bulunmadığını mı sÇylemek istiyorsunuz? 

BÇyle bir insan mı o?" 

"Ah, Avdotya Romanovna, bugÅn her şey bir bulanıklık iÖinde, aslında tam bir dÅzenlilik 

hiÖbir zaman sÇz konusu olmamıştır... Rus insanının, ruhu, tıpkı Ålkesi gibi, engindir; 

fanteziye ve dÅzensizliğe karsı aşırı eğilimli insanlarız biz. Ama engin ruhluluk dehadan 

yoksunsa, bir felakettir. Hatırlıyor musunuz, 

(Aslında da Fransızca): Benzerleri gibi bir teori. (àev.) 

590 

her akşam yemekten sonra terasta oturup bu konuları konuşurduk sizinle? Siz bana Çzellikle 

bu ruh enginliğinden dolayı serzenişte bulunurdunuz. Kimbilir, tam o burada yatıp teorisini 

kurarken konuşuyorduk biz orada? âlkemizin kÅltÅrlÅ Öevrelerinde, kutsal denebilecek 

birtakım gelenekler yoktur, Avdotya Romanovna, biz o gelenekleri ya kitaplar okuyarak, ya 

da eski vakayinamelerden ediniriz. Ama bunu yapanlar daha Öok bilginlerdir ve onlar da Çyle 

derbeder adamlardır ki, bir sosyete adamı iÖin onlar gibi olmak hiÖ de kibarca birşey 

sayılmaz. Aslında siz benim dÅşÅncelerimi bilirsiniz; ben kimseyi kesin olarak suÖlamam. 

Emek, Öalışma nedir bilmediğim iÖin bÇyle bir şeyden Öekinirim. Hem biz bu konuları pek 

Öok kez konuşmuştuk ve ben gÇrÅşlerimle sizi ilgilendirmek şerefine bile kavuşmuştum.... 

YÅzÅnÅz bembeyaz oldu Avdotya Romanovna!" 

"Ben onun bu teorisini biliyorum. Bir dergide, her şeyi yapmaları uygun olan insanlar Åzerine 

yazdığı bir makaleyi okumuştum... Razumihin getirmişti dergiyi..." 

"Bay Razumihin mi?.Kardeşinizin bir makelesi ha? Bir dergide demek? Demek bÇyle bir 

makalesi de var? Bakın bunu bilmiyordum. àok, Öok ilginÖ doğrusu! Ama siz nereye 

gidiyorsunuz, Avdotya Romanovna?" 

DuneÖka duyulur,duyulmaz bir sesle: 

"Sonya Semyonovna'yı. gÇrmek istiyorum.," dedi. "Nerden geÖiliyor onun odasına? Herhalde 

artık gelmiştir... Ne olursa olsun hemen şimdi gÇrmek istiyorum onu... Varsın o..." 

Avdotya Romanovna sÇzlerini tamamlayamadı. Soluğu tÅmden kesilmişti. 

"Sonya Semyonovııa geceden Çnce dÇnmez. Üyle tahmin ediyorum. Hemen dÇnmesi 

gerekiyordu, dÇnmediğine gÇre, gecikecek demektir..." 

DÅnya kendini kaybetmişcesine mÅthiş bir Çfkeyle bağırmaya başladı." 

"Demek Çyle! Yalan sÇylÅyorsun! GÇrÅyorum... yalan sÇyledin... Hep yalan sÇyledin sen! 

Sana inanmıyorum! İnanmıyorum! İnanmıyorum!" 

591 

Svidrigaylov'un yetiştirdiği bir sandalyeye yarı baygın bir halde yığıldı. 

"Avdotya Romanovna, neyiniz var, kendinize gelin! Alın su suyu, bir yudumcuk iÖin!" 

Svidrigaylov yÅzÅne biraz su serpince, DÅnya titreyerek kendine geldi. 

"Esaslı etkilendi!", diye sÇylendi Svidrigaylov kaşlarını Öatarak. "Avdotya Romanovna, sakin 

olun! Bilmelisiniz ki, onun dostları var. Biz onu kurtarırız, Öekip Öıkarırız bu işin iÖinden. 

İster misiniz onu yurtdışına gÇndereyim? Benim param var, ÅÖ gÅnde pasaport Öıkartabilirim. 

İslediği cinayetlere gelince, bundan sonra yapacağı hayırlı islerle, bu da dÅzelir. Sakin olun 

siz! Belki bÅyÅk bir adam bile olabilir!. Nasıl oldunuz? Nasıl hissediyorsunuz kendinizi?" . 

"Zalim adam! Bir de alay ediyor! Bırakın beni!.."

"Nereye? Nereye gidiyorsunuz?" 

"Ona... kardeşime... Nerde o? Siz biliyor musunuz? Bu kapı niye kilitli? Bu kapıdan girmiştik 

biz buraya, şimdiyse kilitli. Ne zaman fırsat bulup kilitlediniz?" 

"Burada konuştuklarımızı ille de bÉtÉn odalara duyurmanız gerekmiyor. Şaka etmiyorum; 

yalnız bu dille konuşmaktan bıktım artık. Bu halde nereye gideceksiniz? Yoksa onu 

elevermek mi istiyorsunuz? BÖyle yaparsanız, onun cinlerini tepesine Ñıkarıp kendi kendini 

elevermesine sebep olursunuz. Bilmelisiniz ki, onu artık izliyorlar, peşine dÉştÉler. BÖyle 

yaparsanız yalnızca ele vermiş olursunuz onu. Bekleyin biraz. Ben daha demin onu gÖrdÉm 

ve kendisiyle konuştum. Hâlâ kurtarabiliriz onu. Durun, oturun şÖyle, birlikte bir Ñare 

dÉşÉnelim. Sizi de zaten bu konuyu basbaşa konuşalım, iyi bir ÑÖzÉm bulalım diye 

Ñağırmıştım. Otursanıza!" 

"Nasıl kurtarabilirmişsiniz onu? Kurtarılabilir mi o artık?" 

DÉnya oturdu, Svidrigaylov da onun yanına oturdu. 

Svidrigaylov gÖzleri ısıl ışıl: 

"Her şey size bağlı, yalnız size..." diye fısıldadı; heyecandan şaşırıyor, konuşamıyordu. 

DÉnya korku iÑinde ondan uzaklaştı. Svidrigaylov'un bÉtÉn bedenini bir titreme almıştı. 

"Siz... bir tek şey sÖyleyeceksiniz ve... o kurtulacak! Ben... ben onu kurtarırım. Benim param 

ve dostlarım var. Hemen yurtdışına gÖnderebilirim onu, pasaportları kendim Ñıkartırım... İki 

pasaport. Biri ona, Öteki bana. Dostlarım var benim, işadamlarından tanıdıklarım var... İster 

misiniz. Size de pasaport Ñıkartayım? Size ve annenize... Razumihin'i ne yapacaksınız? Sizi 

ben de seviyorum... Sizi sonsuz seviyorum. Verin, eteğinizin ucunu Öpeyim, verin, verin! 

Artık eteğinizin hışırtısına bile dayanıyorum. Şunu yapın, deyin, yapayım! Ne isterseniz 

yaparım. En olmayacak şeyleri bile yaparım. Siz neye inanıyorsanız/ ben de ona inanırım. Her 

şeyi, her şeyi yaparım! Bana bÖyle bakmayın, bakmayın! Beni ÖldÉrdÉğÉnÉzÉ biliyor 

musunuz..." 

Sayıklar gibiydi, sanki birden başına vurmuşlar da bir şeyler olmuştu. 

DÉnya yerinden fırlayıp kapıya atıldı; bir yandan kapıyı yumruklarken, bir yandan da kapının 

Ötesinden yardım istercesine: 

"AÑın! AÑın!" diye bağırmaya başladı. 

Svidrigaylov da ayağa kalktı; kendine gelmişti. Hâlâ titreyen dudaklarına hain ve alaycı bir 

gÉlÉmseme yerleşmişti. AlÑak sesle ve kesik kesik konuşarak: 

"Evde kimse yok" dedi. "Evsahibi kadın sokağa Ñıktı... BÖyle bağırarak boş yere kendinizi 

heyecanlandırıyorsunuz..." 

"Anahtar nerede? Üabuk aÑ şu kapıyı, hemen, şimdi, aşağılık herif!" 

"Anahtarı yitirdim, bulamıyorum." 

"àyle mi? Ama bu zorbalık!" 

DÉnya, yÉzÉ ÖlÉ gibi, kendini karşı kÖşeye attı ve orada eline geÑen kÉÑÉk bir masayı siper 

edindi. Bağırmıyordu; ama gÖzlerini celladına dikmiş, bakışlarını bir an bile ayırmadan onun 

her hareketini izliyordu. Svidrigaylov da odanın Öteki ucunda, onun tam karşısında 

kıpırdamadan Öylece duruyordu. Kendine hakim gibiydi, en azından gÖrÉnÉşte bÖyleydi bu. 

Ama yÉzÉ deminki gibi bembeyazdı. Dudaklarındaki alaycı gÉlÉmseme de kaybolmamıştı. 

592 

593 

"Demin 'zorbalık'tan sÖz ettiniz. Avdotya Romanovna; eğer zorbalık sÖz konusuysa, gerekli 

Önlemleri almış olacağımı siz de kestirebilirsiniz. Sonya Semyonovna evde yok: 

Kapernaumov-lar'la aramızda ise tam beş tane kilitli oda var. Son olarak da, sizden en az iki 

kat daha gÉÑlÉyÉm. Bu da bir yana, ortada korkacağım hiÑbir şey yok; ÑÉnkÉ herhangi bir 

şikâyette de bulanamazsı-nız; kardeşinizi elevermeniz demektir bu... Kaldı ki, şikâyet etseniz 

bile, size kimse inanmaz bir genÑ kızın bekâr bir adamın evinde ne işi var? Kardeşinizi

gÇzden Öıkarsanız bile elde edeceğiniz bir şey yok; zorbalığı kanıtlayabilmek Öok gÅÖ, 

Avdotya Romanovna" 

DÅnya, nefret dolu: 

"AlÖak!" diye fısıldadı. 

"Nasıl isterseniz Çyle olsun. Yalnız, dikkat edin: Ben demin varsayımlar Åzerine konuştum. 

Benim kişisel dÅşÅnceme gÇre, siz tÅmÅyle haklısınız; zorbalık alÖaklıktır. Ben bunları 

yalnızca... hatta kardeşinizi size Çnerdiğim biÖimde gÇnÅl rızasıyla kurtarmayı kabul etseniz 

bile... yalnızca vicdanen rahat olmanız iÖin sÇyledim. Demek oluyor ki, siz şu anda iÖinde 

bulunduğunuz koşullara, 'ya da bu sÇzcÅğÅ kullanmadan olmuyorsa eğer', zora boyun eğmiş 

oluyorsunuz. DÅşÅnÅn biraz: kardeşinizin ve annenizin yazgıları sizin ellerinizde. Bana 

gelince, sizin kÇleniz olacağım... ÜmrÅm boyunca... İşte, şurada bekliyorum..." 

Svidrigaylov Dunya'dan sekiz adım kadar Çtede bir divanın Åzerine oturdu. Ne denli sarsılmaz 

bir kararlılık iÖinde bulunduğu apaÖıktı, iyi tanırdı onu DÅnya... 

GenÖ kız birden cebinden bir revolver Öıkardı, horozunu kaldırdı, tabancalı elini masaya 

dayadı. Svidrigaylov yerinden fırladı. 

"Demek Çyle ha!" diye bağırdı, şaşkınlık iÖindeydi, ama dudaklarında aynı hain gÅlÅmseme 

vardı. "Bu durum işlerin gidisini tÅmÅyle değiştirecek! Kendi ellerinizle işimi kolaylaştırıyorsuntız, 

Avdotya Romanovna! Nerden buldunuz bu revolveri? Sakın bay Razumihin vermiş 

olmasın? Dur hele! Bu revolver benim yahu! Hey gidi eski dost! O zaman nasıl da aramıştım 

onu!.. àiftlikte size vermekle şeref duyduğum atış dersleri, anlaşılan boşa gitmemiş!" 

594 

"Bu tabanca senin değil, ÇldÅrdÅğÅn Marfa Petrovna'nın, alÖak herif! O evde senin hiÖbir 

şeyin yoktu! Senin neler yapabilecek bir adam olduğunu anladığımda almıştım onu. Bir adım 

daha atacak olursan, yemin ederim ÇldÅrÅrÅm seni." 

DÅnya Öılgın gibiydi. Tabancayı ateşlemeye hazır durumda tutuyordu. 

"Ya kardeşin?" diye sordu Svidrigaylov, hälä yerinde duruyordu. "Merak ettiğim iÖin 

soruyorum..." 

"İhbar et istersen! Kımıldama! Bir adım atayım deme! Ateş ederim! Karını zehirledin! 

Biliyorum! Bir katilsin sen!" 

"Marfa Petrovna'yı benim zehirlediğimden emin misiniz?" "Eminim! Sezdirmiştin bunu bana! 

Bir zehirden sÇz etmiştin... Biliyorum... Hatta kente gitmiştin bunun iÖin... Hazırlanmıştın... 

Kesinlikle sensin! AlÖak!" 

"SÇylediklerin doğru olsa bile, bunu senin yÅzÅnden yapmı-şımdır... Yani sebep yine 

sensindir..." 

"Yalan sÇylÅyorsun! Ben senden hep, hep nefret ettim..." "Üyle demeyin, Avdotya 

Romanovna! Kapıldığınız propaganda ateşi iÖinde nasıl kendinizden geÖip bana yakınlık 

duyduğunuzu unutmuşsunuz anlaşılan... GÇzlerinizden okumuştum bunu; hatırlıyor musunuz, 

geceleri, ayışığı altında... bÅlbÅller şakırken... hani?" 

"Yalan!" Dunya'nın gÇzlerinde Öılgın pırıltılar vardı. "Yalan sÇylÅyorsun, iftiracı!" 

"Yalan mı? Peki, Çyle olsun, yalan sÇylÅyorum! Üyle yä, kadınlara bÇyle şeyler 

hatırlatılmamalı." GÅlÅmsedi. "Ateş edebileceğini biliyorum, gÅzel canavar. Ne yapalım, 

edersen et!" 

DÅnya tabancayı kaldırdı. YÅzÅ ÇlÅ gibiydi. Beyazlaşmış alt dudağı titriyor, iri, siyah gÇzleri 

alev alev yanıyordu. Kararlıydı. Svidrigaylov'un yapacağı ilk hareketi bekliyor, onu 

kolluyordu. Svidrigaylov onu hiÖbir zaman bÇyle gÅzel gÇrmemişti. Tabancayı doğrulttuğu 

anda gÇzlerinde tutuşan ateş, onu yakmıştı sanki, yÅreği sıkışır gibi olmuştu. Dunya'ya doğru 

bir adım attı, aynı anda bir patlama duyuldu. SaÖlarını yalayıp geÖen kursun, arkasındaki 

duvara saplandı. Svidrigaylov durdu, sessizce gÅlÅmseyerek: 

595 

"Arı soktu!" dedi. "Şuna bak, doğruca basıma nişan alıyor... Bu da ne? Kan!"

Sağ sakağından ince ince akan kanı silmek iÖin mendilini Öıkardı; kurşun, anlaşılan kafa 

derisini hafifÖe sıyırmıştı. DÅnya tabancayı indirdi. Korkudan Öok, tuhaf bir şaşkınlıkla 

bakıyordu Svidrigaylov'a. Ne yaptığını, neler olup bittiğini kendisi de anlamıyor gibiydi! 

Svidrigaylov hälä gÅlÅmseyerek, "ama bu kez buruk bir gÅlÅmsemeydi bu" ve yavaşÖa: 

"Karavana!" dedi. "Bir daha ateş edin, ben bekliyorum... Yalnız, dikkat edin, horozu 

kaldırmadan yakalayabilirim sizi!" 

DuneÖka titredi, hızla horozu kaldırdı, tabancayı doğrulttu. 

"Bırakın beni!" dedi umutsuzca. "Yemin ederim, yine ateş edeceğim... ÜldÅreceğim sizi!" 

"Ne yapalım, ÅÖ adımdan da ÇldÅremeyecek değilsiniz ya... Ama ÇldÅremezseniz... o 

zaman..." 

GÇzleri parladı, Dunya'ya doğru iki adım daha attı. 

DÅnya tetiği Öekti, ama tabanca ateş almadı! 

"İyi dolduramamışsınız! Neyse, zararı yok! Bir kapsÅl daha olacak tabancada, dÅzeltin, ben 

bekliyorum..." 

Vahşi bir kararlılık okunan tutku dolu gÇzlerini Åzerine dikmiş, DÅnyanın iki adım Çtesinde 

duruyordu. DÅnya onun kendisini bırakmaktansa Çlmeyi yeğleyeceğini anlamıştı. "Ve... ve 

hiÖ kuşku yok, şu anda kendisinden iki adım Çtede duran bu •adamı ÇldÅrecekti!" 

Birden tabancayı fırlatıp attı. 

Svidrigaylov şaşırarak: 

"Tabancasını attı!" diye bağırdı, derin bir soluk aldı. Birden yÅreğinden bir ağırlık kalkmış 

gibi oldu. Ancak bu, ÇlÅm korkusunun yarattığı bir ağırlık değildi, zaten onun şu anda ÇlÅm 

korkusu duyduğu sÇylenemezdi. Bu, bÅtÅnÅyle kendisinin de belirleyemediği daha başka, acı 

verici, karanlık bir duygudan kurtuluştu. 

Dunya'ya yaklaştı, kolunu yavaşÖa beline doladı. DÅnya karşı koymadı, ama yaprak gibi 

titriyor, yalvaran gÇzlerle ona 

596 

bakıyordu. Svidrigaylov bir şeyler sÇylemek istedi, dudakları kıvrıldı, ama konuşamıyordu. 

DÅnya yalvarırcasına: 

"Bırak beni!" dedi. 

Svidrigaylov titredi, bu senli seslenişte deminkilere benzemeyen bir şeyler vardı. 

"Sevmiyor musun beni?" diye sordu Svidrigaylov usulca. 

DÅnya başını olumsuz anlamda salladı. 

Svidrigaylov umutsuzluk iÖinde fısıldadı: 

"Ve... sevemezsin de? HiÖbir zaman?" 

"HiÖbir zaman..." diye fısıldadı DÅnya. 

Svidrigaylov'un ruhunda bir an sÅren sessiz ama korkunÖ bir Öatışma oldu. Anlatılması zor bir 

bakışla bakıyordu Dunya'ya. Birden elini belinden Öekti, dÇndÅ, hızla pencereye doğru 

yÅrÅdÅ, arkası Dunya'ya dÇnÅk orda durmaya başladı. 

Bir an ikisi de Çylece durdular. 

"İşte anahtar" dedi Svidrigaylov. Elini paltosunun sol cebine sokup Öıkardığı anahtarı, dÇnÅp 

geriye bakmadan arkasındaki masaya bıraktı. "Alın ve hemen gidin!.." 

Israrla pencereden bakıyordu. 

DÅnya anahtarı almak iÖin masaya yaklaştı. 

"àabuk! àabuk!" diye tekrarladı Svidrigayov, hälä arkası dÇnÅktÅ. Yalnız, "Öabuk" 

sÇzcÅğÅnde korkunÖ bir şeyler tınlıyordu. 

DÅnya bunu anlamıştı, anahtarı kaptığı gibi kapıya atıldı, kendini dışarı attı. Bir dakika sonra 

kanal boyundaydı; Öılgın gibi X- kÇprÅsÅne doğru koşmaya başladı. 

Svidrigaylov ÅÖ dakika kadar daha pencerenin ÇnÅnde durdu, sonra ağır ağır dÇndÅ, Öevresine 

bakındı ve yavaşÖa elini alnına gÇtÅrdÅ. YÅzÅ tuhaf bir gÅlÅmsemeyle Öarpılmıştı, zavallı, 

hÅzÅn dolu, cılız bir gÅlÅmsemeydi bu; umutsuzluğun gÅlÅmsemesi...

Alnına gÇtÅrdÅğÅ eline yavaş yavaş pıhtılaşmaya başlayan kan bulaşmıştı. Eline bulaşan kana 

Çfkeyle baktı, sonra havluyu ıslatıp şakağını temizledi. Birden Dunya'nın fırlatıp attığı ve tä 

kapının oraya yuvarlanmış olan revolver ilişti gÇzÅne. Gidip al- 

597 

di. âÖlÅ, eski model, kÅÖÅk bir cep tabancasıydı bu. İÖinde iki kurşunla bir kapsÅl kalmıştı. 

Bir kez daha ateşlenebilirdi. Biraz dÅşÅndÅ, revolveri cebine soktu, şapkasını alarak dışarı 

Öıktı. 

VI 

BÅtÅn geceyi, saat ona kadar, bir meyhaneden Çtekine, bir batakhaneden bir başka 

batakhaneye dolaşarak geÖirdi. Katya da bir yerlerde aranıp bulundu. Kız hemen: 

"Katya'yı Çpmeye başladı" . 

diye yine bir sokak şarkısı tutturdu. "AlÖak ve zalim" bir insandı Katya'yı Çpen. Svidrigaylov 

Katya'ya, laternacı oğlana, meyhanedeki Çteki şarkıcılara, garsonlara ve orada kafayı 

Öekmekte olan iki yazıcıya... iÖki ısmarladı. Bu iki yazıcıyla ilgilenmesinin tek nedeni, her 

ikisinin de burunlarının Öarpık olmasıydı; birinin burnu sağa, Çtekinin sola doğru Öarpıktı. 

Svidrigaylov'u Öok şaşırtmıştı bu. Sonunda yazıcılar ÇnÅne dÅşÅp onu bir eğlence bahÖesine 

gÇtÅrdÅler, giriş paralarını tabi Svidrigaylov Çdedi. Bu "bahÖe"de, ÅÖ yaşında, cılız bir Öam 

ağacıyla ÅÖ Öalıdan başka bir şey yoktu. Bir de, aslında meyhaneden başka bir şey olmayan, 

ama yeşil sandalyeleri ve masaları bulunan ve Öay servisi de yapılan "dans salonu" vardı. Beş 

para etmez şarkıcılardan oluşan bir koroyla palyaÖo rolÅ oynayan, ama nedense yÅzÅ Öok 

hÅzÅnlÅ, MÅnihli bir sarhoş Alman, halkı eğlendiriyordu. Bu arada Svidrigaylov'la gelen 

yazıcılar, burada başka birtakım yazıcılarla tartışmaya başladılar, is nerdeyse kavgaya 

varacaktı. Svidrigaylov'u yargıÖ seÖtiler. Ama Çylesine bağırıyorlardı ki, Svidrigaylov onları 

bir Öeyrek saat dinlediği halde, sorunun ne olduğunu anlayamadı. Aslında bÅtÅn hikäye, 

aralarından birinin bir şey Öalmış olması ve bunu da hemen yanı başında bitiveren bir 

Yahudiye satmak fırsatını bulmasına rağmen, parayı arkadaşlarıyla bÇlÅşmeye razı 

olmamasıydı. Sonunda sÇz konusu Öalıntı eşyanın, dans salonuna ait bir Öa ykaşığı olduğu 

anlaşılmıştı. Dans salonunda durumun farkına varmışlar, kaşığın peşine 

598 

dÅşmÅşlerdi; iş bayağı bÅyÅmek Åzereydi ki, Svidrigaylov kaşığın parasını Çdedi ve bahÖeden 

Öıktı. 

Saat ona gelmek Åzereydi. BÅtÅn bu sÅre iÖinde ağzına bir damla iÖki koymamıştı; yalnız, o 

da adet yerini bulsun diye, dans salonunda bir bardak Öay istemişti. Boğucu, karanlık bir 

geceydi. Saat on sularında bÅtÅn gÇkyÅzÅnÅ dÇrt yandan saldıran bulutlar kapladı, gÇk 

gÅrledi, bardaktan boşanırcasına bir yağmur başladı. Sanki yağmur yağmıyor, sicimlerle yer 

kamÖılanıyordu. Ardarda şimşekler Öakıyor, her Öakış beş sayacak kadar sÅrÅyordu. 

Svidrigaylov evine vardığında iliklerine kadar ıslanmıştı, hemen odasına kapanıp kapıyı 

Åzerinden kilitledi, Öalışma masasından bÅtÅn parasını Öıkardı, birtakım käğıtları yırttı, 

paraları cebine soktu. Elbiselerini değiştirmek istedi, ama pencereden bakıp da aynı şiddette 

yağan yağmuru gÇrÅnce, elini sallayıp vazgeÖti. Şapkasını aldı, kapısını kapamadan Öıktı, 

doğruca Sonya'nın odasına gitti. 

Sonya odasındaydı, ancak yalnız değildi. Kapernaumovlar'ın dÇrt kÅÖÅğÅnÅ dizinin dibine 

oturtmuş, onlara Öay iÖiriyordu. Svidrigaylov'u sessiz, saygılı karşıladı, Åzerindeki sırsıklam 

olmuş elbiselere şaşkınlıkla baktı, ama hiÖbir şey sÇylemedi: àocukların dÇrdÅ de anlatılmaz 

bir korkuyla hemen kaÖıştılar. 

Svidrigaylov geÖip masaya oturdu, Sonya'ya da yanına oturmasını rica etti. Sonya Årkek Årkek 

onu dinlemeye hazırlandı. 

"Sonya Semyonovna, ben belki de Amerika'ya gideceğim" dedi Svidrigaylov. "BÇylece, 

sizinle belki de son kez gÇrÅşÅyor olduğumuz iÖin, size bazı yÇnergelerimi iletmeye geldim. 

BugÅn o kadını gÇrdÅnÅz mÅ? Onun size neler sÇylemiş olabileceğini tahmin ediyorum,

anlatmanıza gerek yok. (Sonya bir şey sÇylemek iÖin davranmıştı, kızardı). Onun gibilerin 

belli bir kafa yapıları vardır. ÜksÅzlere gelince, hepsi yerlerine yerleştirilmiş, adlarına ayrılan 

para da, herbiri iÖin ayrı ayrı, imza karşılığı olarak gereken yerlere, gÅvenilir ellere teslim 

edilmiştir. Ama siz bu makbuzları yine de alın. Buyrun! Evet, bÇylece bu iş bitmiş oluyor! âÖ 

bin ruble tutarındaki yÅzde beşlik su ÅÖ tahvili de alın. Bunlar sizindir. Ve bu iş aramızda 

kalacak, hiÖ kimse hiÖbir şey bilmeyecek. Bu para size gerekecek, Sonya Semyonovna, 

599 

ÖÅnkÅ eskisi gibi yaşamanız Öok kÇtÅ bir şey, zaten Çyle yaşamanıza da gerek yok artık." 

"ÜksÅzlere, rahmetliye yaptıklarınız iÖin size Çyle borÖluyum ki; eğer bugÅne kadar bu gÇnÅl 

borcumu size yeterince belirte-mediysem, sanmayın ki..." 

"Bırakın bu lafları, Sonya Semyonovna..." 

"Bu verdiğiniz paralara gelince, Arkadiy İvanoviÖ, size Öok, Öok teşekkÅr ederim, ama benim 

bu paralara ihtiyacım yok. Ben bir başıma nasıl olsa kendime bakabilirim, nankÇrlÅk olarak 

nitelemeyin, ama bu kadar iyiliksever olduğunuza gÇre, bu paraları..." 

"Size, bu paralar Sonya Semyonovna, size... Ve artık bu konuyu kapatalım, ÖÅnkÅ zamanım 

Öok az. Hem, bu paralar size gerekecek. Rodion RomanoviÖ'in ÇnÅnde iki yol var; ya beynine 

bir kurşun sıkacak, ya Sibirya yollarını tutacak! (Sonya ona gÇzlerinde vahşi bir pırıltıyla 

baktı ve titredi). İÖiniz rahat olsun, her şeyi biliyorum, kendisinden duydum, ama geveze bir 

adam değilimdir, kimseye bir şey sÇylemeyeceğim. O gÅn, gidip kendisinin itiraf etmesi 

gerektiğini sÇylemekle Öok iyi ettiniz. BÇylesi kendisi iÖin Öok daha iyi olur. Sibirya'ya 

gÇnderildiğinde, siz de onun ardından gideceksiniz, Çyle değil mi? Üyle değil mi? BÇyle 

olduğuna gÇre, demek ki bu para size gerekecek. Onun iÖin gerekecek, anlıyor musunuz? Bu 

parayı size vermekle, ona vermiş oluyorum. Kaldı ki, Amaliya İvanovna'ya da borÖlarınızı 

Üdemeye sÇz verdiniz, kendim, kulaklarımla duydum. Neden bÇyle gereksiz sorumlulukları 

Åzerinize alıyorsunuz Sonya Semyonovna? O Alman karıya borÖlu olan Katerina 

İvanovna'ydı, siz değil! TÅkÅrÅn gitsin o dangalak Alman'a! Size ne! İhsan bÇyle yaşayamaz 

ki! Yarın bir gÅn gelip birileri size benimle ilgili birşeyler sorarsa ki soracaklardır, size 

geldiğimi, bu paraları verdiğimi kesinlikle sÇylemeyin! Eh, şimdilik allahısmarladık." 

Svidrigaylov iskemlesinden kalktı, "Rodion RomanoviÖ'e selamlarımı sÇyleyin. Aklıma 

gelmişken; paraları geÖici olarak Bay Razumihin'e verebilirsiniz. Bay Razumihin'! tanıyor 

musunuz? Herhalde tanıyorsu-nuzdur... Aklıbaşındabir Öocuk. Yarın..; ya da sizce uygun 

olacak birgÅn paraları ona gÇtÅrÅn. O zamana kadar da iyi saklayın!" 

600 

Sonya da iskemlesinden kalktı. Svidrigaylov'a korkuyla bakıyordu. Bir şeyler sÇylemek, bir 

şeyler sormak iÖin mÅthiş bir istek duyuyordu, ama buna başlangıÖta cesaret edememişti, şu 

andaysahasıl başlayacağını bilemiyordu. 

"İyi ama... siz şimdi... siz şimdi bu yağmurda nasıl gideceksiniz?" 

"Adam hem Amerika'ya gitmeye niyetlenecek, hem de yağmurdan korkacak, ha! Hah-hah-ha! 

Allahısmarladık Sonya Semyonovna, canım benim, yaşayın, Öok yaşayın, ÖÅnkÅ siz 

başkalarına gereklisiniz... Aklıma gelmişken: bay Razumihin'e selam sÇyleyin. Muhakkak 

sÇyleyin ama: Arkadiy İvanoviÖ Svidrigaylov'un selamı var, deyin..." 

Sonya'yı şaşkınlık, korku ve kuşkuya benzer ağır bir duygu iÖinde bırakarak Öıkıp gitti. 

Sonradan anlaşıldığına gÇre Svidrigaylov o gece, saat onbire doğru Öok tuhaf ve beklenmedik 

bir ziyarette daha bulundu. Yağmur hälä yağıyordu. Svidrigaylov onbiri yirmi geÖe Vasilyevski 

adasında, nişanlısının ana babasının ÅÖÅncÅ hattaki Malaya caddesinde bulunan 

evlerine yağmurdan sırsıklam ıslanmış olarak girdi. Kapıyı ısrarlı bir Öalıştan sonra aÖtırabildi, 

gelişi bÅyÅk bir şaşkınlık yarattı, ama Arkadiy İvanoviÖ istediği zaman Çylesine kibar 

davranabilen bir insandı ki, nişanlısının sağduyulu, aklı başında ana babasının, onun buraya 

gelmeden Çnce bir yerlerde kendini bilmeyecek kadar kafayı Öektiğine dair ilk tahminleri (son 

derece zekice olmakla birlikte) kendiliğinden suya dÅştÅ. Nişanlısının yufka yÅrekli ve akıllı

annesi kÖtÉrÉm aile reisini koltuğu Ézerinde Arkadiy İvanoviÑ'in ÖnÉne sÉrdÉ ve her zamanki 

gibi dolaylı birtakım sorulara başladı. (Bu kadın hiÑbir şeyi doğrudan sormazdı; Önce 

gÉlÉmser, ellerini oğuşturur, sonra bir şeyi, diyelim Arkadiy İvanoviÑ'in dÉğÉnÉ ne zaman 

yapmayı dÉşÉndÉğÉnÉ Öğrenmek istiyorsa; Paris'e, Paris'in saray yaşantısı Ézerine sanki 

bunlar onun iÑin yaşamsal şeyler-mişÑesine bÉyÉk bir merak ve doymazlıkla sorular sorar, 

ancak ondan sonra dolaşa dolaşa Petersburg'a, Vasilyevski adasının ÉÑÉncÉ hattına gelirdi). 

Başka bir zaman olsa Arkadiy İvanoviÑ bunları bÉyÉk bir saygıyla dinlerdi, ama bu kez 

nedense fazlaca 

601 

sabırsızdı, geldiğinde nişanlısının uyumakta olduğunu sÖylemelerine rağmen onu gÖrmekte 

direndi. Tabii nişanlısı geldi, Arkadiy İvanovic de lafı gevelemeden, nişanlısına Ñok Önemli 

bir durum dolayısıyla bir sÉre iÑin Petersburg'dan ayrılmak zorunda olduğunu, bu nedenle de, 

dÉğÉnden Önce ona armağan etmeyi zaten tasarladığı on beş bin gÉmÉş ruble tutarındaki şu 

tahvilleri, kendisinin değersiz bir armağanı olarak kabul etmesini rica etti. Bu armağanla, 

Petersburg'dan bu acele ayrılış arasında ne gibi bir ilişki bulunduğu, hele de, geceyarısı ve 

yağmurda bu armağanları vermek iÑin tâ buralara kadar gelmeyi gerektiren ne gibi 

ertelenemez zorunluluklar bulunduğu bu aÑıklamayla hiÑ de aydınlanmış olmuyordu, ama her 

şey son derece yolunda gitti. Hatta bÖylesi durumlarda kaÑınılmaz olan birtakım ahlar, oflar, 

şaşırmalar, sorular, cevaplar olağanÉstÉ bir ÖlÑÉlÉlÉk ve olgunluk havası iÑinde geÑiştirildi. 

Buna karşılık minnet duyguları en ateşli sÖzlerle dile getirildi, hatta akıllı annenin 

gÖzyaşlarıyla perÑinlendi. Arkadiy İvanovic kalktı, gÉlÉmsedi, nişanlısını ÖptÉ, yanaklarını 

okşayarak yakında dÖneceğini sÖyledi; kızın gÖzlerinde ÑocukÑa bir merakın yanı sıra Ñok 

ciddi ve sessiz bir soru vardı; Arkadiy İvanovic bunu fark edince, biraz dÉşÉndÉ, kızı yeniden 

ÖptÉ, bu arada da verdiği armağanın korunmak Ézere hemen akıllı annenin Ñekmecesine 

kilitleneceğini dÉşÉnerek bayağı canı sıkıldı. Sonunda ev halkını bÉyÉk bir heyecan iÑinde 

bırakarak Ñıkıp gitti. O Ñıkar Ñıkmaz yufka yÉrekli anne fısıltıyla ve Ñabuk Ñabuk konuşarak 

kuşkulu gÖrÉnen bazı Önemli noktaları aÑıklamaya koyuldu: Arkadiy İvanoviÑ bÉyÉk bir 

adamdı, Önemli işleri ve ilişkileri vardı, zengindi; kafasında ne olduğunu Allah bilirdi, 

gideceği tutmuş, gitmişti, nişanlısına para vereceği tutmuş, vermişti, demek ki bunlarda 

şaşılacak bir şey yoktu. Tabii bÖyle iliklerine kadar ıslanmış olması biraz tuhaftı, ama mesala 

İngilizler daha da tuhaf insanlardı; hem zaten bu yÉksek sosyete insanları kendileri iÑin neler 

sÖylendiğine aldırış etmezler, resmiyetten hoşlanmazlardı. Belki de hiÑ kimseyi takmadığını 

gÖstermek iÑin Özellikle bÖyle dolaşıyordu. En Önemlisi de bundan hiÑ kimseye sÖz 

etmemeliydiler, ÑÉnkÉ bu işin altından ne Ñıkacağını Allah bilirdi; para- 

602 

lara gelince hemen bir yere kilitlemeliydiler; bÉtÉn bu sÉre iÑinde Feodosya'nın mutfakta 

bulunması da Ñok, ama Ñok iyi olmuştu; en Önemlisi de, ne şu Resslich denilen sahtekâr 

kadına, ne de başka birisine, kimseye, hiÑ, ama hiÑ kimseye hiÑbir şey sÖyle-memeliydiler... 

Sabahın ikisine kadar bÖylece fısıldaştılar. Ama nişanlı kız, biraz şaşkın, biraz ÉzgÉn, Ñok 

daha erken gidip yattı. Burada Svidrigaylov tam geceyarısı, X-kÖprÉsÉnÉ geÑmiş, Petersburg 

yakasına doğru gidiyordu. Yağmur dinmişti, ama rÉzgâr uğuldamaya devam ediyordu. 

Titremeye başladı. Bir dakika kadar Özel bir ilgi, hatta kafasında bir soruyla KÉÑÉk Ne-va'nın 

karanlık sularına baktı; ama bÖyle durup suya bakınca ÉşÉdÉğÉnÉ duydu, dÖnerek Xcaddesine 

doğru yÉrÉmeye başladı. Bitmez tÉkenmez X- caddesi boyunca uzun sÉre, nerdeyse 

yarım saat kadar yÉrÉdÉ; tahta kaldırımlarda pek Ñok kez tÖkezlemesine rağmen, caddenin sağ 

yanında bulunması gereken bir yeri bÉyÉk bir ilgi ve dikkatle aramaya devam ediyordu. 

BirkaÑ gÉn Önce buradan geÑerken, caddenin sonlarına doğru biryerde, tahtadan ama bÉyÉkÑe 

bir otel bulunduğunu fark etmişti: Otelin adı da Adrianopol gibi bir şey olacaktı. Evet, yanılmıyordu: 

Otel, bu ıssız yerde Öylesine gÖze Ñarpacak bir noktada bulunuyordu ki, 

karanlıkta bile bulunamaması imkânsızdı. Bu, dış yÉzÉ kararmış, uzun, tahta bir yapıydı: saat

geceyarısını geÖmiş olmasına rağmen lambaları yanıyor, iÖerde bir canlılık seziliyordu. İÖeri 

girip koridorda rastladığı partal kılıklı bir adamdan oda istedi. Adam onu şÇyle bir sÅzdÅkten 

sonra canlandı, koridorun sonunda, merdiven altına gelen yerde daracık, havasız bir oda 

gÇsterdi. Bundan başka boş oda yoktu, Çtekilerin hepsi doluydu. Partal kılıklı adam soran 

gÇzlerle bakıyordu. 

"àay var mı?" diye sordu Svidrigaylov. 

"Kolay, yaparız." 

"Başka ne var?" 

"Dana eti, votka, meze." 

"Dana etiyle cay getir." 

Adam, bu işe pek aklı ermemiş gibi: 

"Başka bir şey istemiyor musunuz?" diye sordu. 

"Hayır, başka hiÖbir şey istemez!" 

603 

Adam tam bir hayal kırıklığı iÖinde uzaklaştı. 

"GÅzel bir yer olmalı", diye dÅşÅndÅ Svidrigaylov. "Nasıl oldu da ben bunu bilemedim... 

Benim de geÖmiş gibi bir gÇrÅnÅşÅm var... Doğrusu Öok ilginÖ, bu otelde kimler kalıyor 

acaba?" 

Mumu yaktı ye odayı gÇzden geÖirmeye başladı. Burası, onun gibi birinin gÅÖlÅkle ayakta 

durabileceği, kÅÖÅcÅk, kafes gibi bir odaydı; bir pencere, Öok pis bir yatak, basit, boyalı bir 

masa ve bir sandalye bÅtÅn odayı kaplıyordu. Duvarlar uyduruk birkaÖ tahtayla 

Öırpıştırılvermiş gibiydi ve Öok eski bir duvar kağıdıyla kaplıydı; duvar käğıdı Çylesine kirli, 

Çylesine delik deşikti ki, rengi (sarı) häla seÖilebilmekle birlikte, Åzerindeki desenleri 

ayırdedebilmek imkänsızdı. Duvarla tavanın bir bÇlÅmÅ, tavanarası odalarinda olduğu gibi 

eğimliydi. Yalnız burada yukarıdan merdiven geÖiyordu. Svidrigaylov mumu bırakıp yatağa 

oturdu ve dÅşÅnceye daldı. Ama bitişik odadan gelen ve arada bir bağırmaya dÇnÅşen sÅrekli 

bir fısıltı sonunda dikkatini Öekti. Odaya girdiğinden beri vardı bu fısıltı. Kulak kabarttı; biri 

sÇvÅyor, ağlamaklı bir sesle birine serzenişte bulunuyordu, ama yalnız bir ses duyuluyordu. 

Svidrigaylov yerinden kalkıp, eliyle mumun, ışığını kapattı. Duvarda hemen bir yarık 

aydınlandı, gÇzÅnÅ dayayıp bakmaya başladı. Kendisininkinden biraz daha bÅyÅk bir odaydı 

burası ve iÖerde iki kişi vardı. Bunlardan biri ceketsiz, son derece kıvırcık saÖlı, kırmızı yÅzlÅ 

bir adamdı, yÅzÅnÅ ateş basmış gibiydi; sÇylev verir gibi ayakta duruyor, dengesini 

yitirmemek iÖin bacaklarını ayırmış, gÇğsÅnÅ yumruklayarak karşısındakine heyecanlı bir 

sÇylev Öekiyordu, o bir dilenciydi, bir rÅtbesi bile yoktu, onu iÖinde bulunduğu Öamurdan 

kendisi Öekip Öıkarmıştı, canı ne zaman isterse onu kovabilirdi ve bÅtÅn bunları bir tek Allah 

gÇrÅyordu. Kendisine serzenişte bulunulan adamsa bir iskemlede oturuyordu. Duruşunda, 

hapşırmak isteyen ama bir tÅrlÅ hapşıramayan bir insan hali vardı. Arada bir bulanık, koyunsu 

gÇzlerle sÇylev veren arkadaşına bir gÇz atıyordu, ama onun neden sÇzettiğini bile anlamadığı 

apaÖıktı, hatta onu duyup duymadığı bile kuşkuluydu. Masanın Åzerinde bitmek Åzere olan bir 

mum, hemen hemen boşalmış bir 

604 

votka sÅrahisi, kadehler, ekmek, bardaklar, hıyar turşusu ve bir Öay takımı duruyordu; Öay 

Öoktan iÖilmişti. Svidrigaylov bitişik odayı bir sÅre dikkatle izledikten sonra, duvardan 

ilgisizce uzaklaştı ve yeniden yatağının Åzerine oturdu. 

Bu sırada dana eti ve Öayla gelen partal kılıklı adam, bir kez daha "başka bir şey isteyip 

istemediğini" sordu, yine olumsuz cevap alınca bÅsbÅtÅn Öekilip gitti. Svidrigaylov ısınmak 

iÖin hemen Öaya sarıldı, doldurup bir bardak iÖti, hiÖ iştahı olmadığı iÖin yemeğe el sÅrmedi. 

GÇrÅnÅşe bakılırsa bir nÇbet başlıyordu onda. Paltosunu, ceketini Öıkardı, yatağa yatıp 

yorgana sarındı. Canı sıkılmıştı, 'Şu anda sağlıklı olmam, başka her zamankinden Öok daha iyi 

olurdu' diye dÅşÅndÅ, gÅlÅmsedi. Odanın boğucu bir havası vardı, mum donuk bir ışık

veriyor, dışarda rÅzgär uğulduyor, kÇşede bir fare bir şeyler kemiriyordu, zaten bÅtÅn odada 

fare ve deri kokusuna benzer bir koku vardı. Yatıyor ve kafasında birbirini kovalayan 

dÅşÅnceler, hayal kuruyordu. Bu dÅşÅncelerden yalnız birine saplanıp kalmayı istiyordu. 

Tencerenin altında bir bahÖe olmalı' diye dÅşÅndÅ, 'ağaÖlar uğulduyor; fırtınada, hele de 

geceleri, karanlıkta/ağaÖ uğultusunu hiÖ sevmem! àok kÇtÅ bir duygudur bu!' Demin 

Petrovski Parkı'nın ordan geÖerken iÖinde nasıl tiksintiye benzer bir şeyler duyduğunu 

hatırladı. Derken X- kÇprÅsÅnÅ, oradan KÅÖÅk Neva'ya bakışını hatırladı, kÇprÅden suya 

bakarken duyduğu soğuk Årpertiyi yemden duyar gibi oldu. 'Ben suyu hiÖ sevmemişimdir, 

manzara resimlerinde bile...' diye dÅşÅndÅ ve birden aklına gelen tuhaf bir dÅşÅnceye 

gÅlÅmsedi: Oysa şu anda konfor, estetik gibi şeyler benim iÖin Çnemli olmamalı... BÇylesi 

durumlarda ne yapıp edip kendine bir yer seÖen vahşi bir hayvan gibi, daha gÅÖ beğenir, daha 

titiz olmak da nerden Öıktı şimdi?.. Şu anda Çzellikle Petrovski'de bulunmalıydım, ama 

anlaşılan crayı karanlık ve soğuk bulmuş olacağım!.. Hah-hah-ha! İnsan iyi durumlar istiyor 

nedense!.. Su mumu ne diye sÇndÅrmÅyorum sanki? (âfleyip mumu sÇndÅrdÅ). Komşularım 

yatmışlar duvardaki yarıkta ışık gÇrÅnmÅyordu. 'Ah be Marfa Petrovna, İşte şimdi 

gelmeliydiniz, ortalık karanlık, yer uygun, yaşanılan an Öok or-jinal. Ama asıl şimdi 

gelmezsiniz!..' 

605 

Birden, DuneÖka iÖin tasarladıklarını uygulamaya geÖmeden bir saat Çnce, Raskolnikov'a, kız 

kardeşini Razumihin'e emanet ermesini ÇğÅtleyişini hatırladı. 'Aslında ben bunu galiba 

kendimi kışkırtmak iÖin sÇyledim. Raskolnikov da Öok iyi anladı bunu... Az hergele değil su 

Raskolnikov! İyi uğraştı doğrusu! Ama insan ancak zamanla bÅyÅk hergele olabilir, hiÖbir 

şeyi iplemeyerek... Oysa o nasıl da yaşamak istiyor! Bu noktada insanlar doğrusu Öok alÖak 

oluyorlar! Neyse, bana ne! Hepsinin Allah belasını versin! 

Bir tÅrlÅ gÇzÅnÅ uyku tutmuyordu. GÇzÅnde deminki haliyle DuneÖka canlanmaya başladı ve 

birden bÅtÅn vÅcudu bir titremeyle sarsıldı. Kendine gelerek, 'Hayır' diye dÅşÅndÅ, bu hayali 

bir yana bırakmalı, başka şeyler dÅşÅnmeliyim. Hem tuhaf, hem de gÅlÅnÖ, ben hiÖ kimseden 

Çlesiye nefret etmedim, hatta hiÖ kimseden ÇÖ almak iÖin yanıp tutuşmadım... Bu kÇtÅ bir 

belirti! Tartışmayı, kızıp kÇpÅrmeyi de sevmezdim... Bu da kÇtÅ bir belirti! Vay anasına!.. 

Demin amma sÇzler verdim!.. Ama kim bilir, bir başka şekil verebilirdi belki bana..' Dişlerim 

sıktı. Yeniden DuneÖka'nın hayali belirdi gÇzlerinin ÇnÅnde: İlk kez ateş ettikten sonraki o 

bÅyÅk korkusuyla, tabancayı indirmiş, yÅzÅ -ÇlÅ gibi sarı, ona bakıyordu. Svidrigaylov 

isteseydi o sırada, onu iki kez yakalayabilir ve eğer kendisi hatırlatmasaydı, kız korunmak iÖin 

elini bile kaldıramazdı. O anda Dunya'ya nasıl acıdığını, yÅreğinin nasıl sıkışır gibi olduğunu 

hatırladı. 'Allah kahretsin! Yine aynı dÅşÅnceler! Kurtulmalıyım bunlardan, kurtulmalıyım!' 

Artık uykuya dalmak Åzereydi; nÇbet titremeleri yavaş yavaş diniyordu. Birden, yorganın 

altında, kollarının, bacaklarının Åzerinde bir şeyin dolaştığını duyar gibi oldu. Titredi: 'Allah 

kahretsin! Fare olacak ha!' diye dÅşÅndÅ. 'Dana etini masanın Åzerinde bırakmıştım...' 

Yataktan kalkmayı, sıcacık sarındığı yorgandan Öıkıp ÅşÅmeyi canı istemiyordu, ama birden 

bacağında ÅrkÅtÅcÅ bir sÅrtÅnme duydu; yorganı Åzerinden attı, mumu yaktı. Sıtma titremeleri 

iciråde eğilip yatağa bakmaya başladı: HiÖbir şey yoktu. Yorganı silkeledi, birden Öarşafın 

Åzerine bir fare dÅştÅ. Hemen yakalamak iÖin Åzerine atıldı, ama 

606 

fare şimşek hızıyla zikzaklar Öizerek, parmakları arasından kayıyor, elinden kaÖıp 

kurtuluyordu. Yine de yataktan kaÖmamıştı. Sonunda yastığın altına gizlendi. Svidrigaylov 

yastığı kaldırıp attı, ama birden koynuna bir şeyin sıÖradığını, gÇmleğinin altında, sırtında, 

bÅtÅn vÅcudunda gezindiğini duydu. Sinirden titreyerek uyandı. Oda karanlıktı. Yatakta, 

deminki gibi yorganına sıkıca sarınmış olarak yatıyordu. Pencerenin altında rÅzgär 

uğuldamaya devam ediyordu. Can sıkıntısı iÖinde, "KÇtÅ!" diye dÅşÅndÅ.

Kalktı, arkası pencereye dÇnÅk olarak yatağın kenarına oturdu. 'En iyisi hiÖ uyumamak' diye 

geÖirdi iÖinden. Ama pencereden ıslak bir soğuk geliyordu. Yerinden kalkmadan yorgana 

uzandı, Åzerine Öekip iyice sarındı. Mumu yakmadı. HiÖbir şey dÅşÅnmÅyor, dÅşÅnmek de 

istemiyordu, ama kafasının iÖinde birtakım hayaller, başsız ve sonsuz birtakım dÅşÅnce 

kırıntıları parlayıp sÇnÅyordu. Sanki yarı uykuda gibiydi. Soğuk, karanlık ve ıslaklıktan mı, 

yoksa pencerenin altında ağaÖları sallayan rÅzgärdan mı, nedense hep fantastik birtakım 

istekler duyuyordu iÖinde. Ama en Öok ÖiÖekler geliyordu gÇzlerinin ÇnÅne. GÇz kamaştırıcı 

bir manzara vardı karşısında: Aydınlık, pırıl pırıl bir gÅn; ılık, hatta sıcak denebilecek bir 

Paskalya gÅnÅ... DÇrt bir yanı ÖiÖek tarhlarıyla Öevrili İngiliz Åslubunda gÅzel, gÇsterişli bir 

villa... Merdivenlerine sarmaşık gÅlleri sarılmış... âzerinde gÇzalıcı bir halı serili bulunan 

aydınlık, serin merdivenlerin iki yanına, iÖlerinde nadir ÖiÖeklerle àin saksıları sıralanmış... 

Pencere kenarlarındaki iÖleri su dolu saksılarda, Öevreyi nefis kokulara boğan, uzun saplı, 

beyaz, nazenin nergisler Çzellikle dikkatini Öekiyor... Canı bunlardan hiÖ ayrılmak istemiyor, 

ama yine de merdivenlerden Öıkarak yÅksek tavanlı, geniş bir salona giriyor... Burada da, 

pencerelerde, terasa aÖılan kapının yanında, terasta, her yerde, her kÇşede ÖiÖekler var... Yere, 

yeni biÖilmiş, taze, kokulu Öimler serpilmiş... Pencereler aÖık... Tatlı, serin bir rÅzgär esiyor... 

Pencerelerin altından kuş cıvıltıları duyuluyor... Salonun ortasında, beyaz atlasla ÇrtÅlÅ bir 

masanın Åzerinde bir tabut var... Tabut, kenarlarına beyaz ve Öok sık saÖaklar dikilmiş Napoli 

ipeklisiyle kaplı... Her yanına ÖiÖekler serpilmiş... Tabu- 

607 

tun iÖinde, ÖiÖekler arasında, beyaz tÅller giyinmiş bir kız Öocuğu var... Mermerden yapılmışa 

benzeyen kollarını gÇğsÅnde kavuşturmuş... AÖık sarı, dağınık saÖları ıslak... Başını gÅllerden 

ÇrÅlmÅş bir taÖ sÅslÅyor... Adeta sertleşmiş, ciddi yÅzÅ de mermerden yontulmuş gibi... Ama 

solgun dudaklarında hiÖ de Öocuksu olmayan ve sınırsız bir acıyı, sonsuz bir yakınmayı dile 

getiren bir gÅlÅmseme var... Svidrigaylov bu Öocuğu tanıyor... Tabutun Öevresinde ne kutsal 

tasvirler, ne de yanan mumlar var... Dua da duyulmuyor... Kendini suya atarak intihar etmiş 

bir kız bu... OndÇrt yaşında daha... Meleklerinki kadar temiz ruhunda layık olmadığı bir 

utancı duymuş, Öocuk bilincini dehşete boğan bir aşağılanmayı yaşamış, yÅreği parÖa parÖa 

olmuş... Ve ondan yÅkselen son umutsuz Öığlığı kimseler duymamış; rÅzgärlı, karanlık, 

soğuk, ıslak bir gecede, kendini sulara bırakı-vermiş... 

Svidrigaylov kendine geldi, yataktan kalkıp, pencereye gitti. El yordamıyla bulduğu sÅrgÅyÅ 

Öekip pencereyi aÖtı. RÅzgär bir anda kÅÖÅcÅk odasını doldurdu, buzdan iğnecikler halinde 

yÅzÅne, bir tek gÇmlekle ÇrtÅlÅ gÇğsÅne saldırdı. Pencerenin altında gerÖekten de bahÖeye, 

hem de eğlence bahÖesine benzer bir yer vardı. GÅndÅzleri birtakım şarkıcılar şarkı sÇylÅyor, 

kÅÖÅk masalarda Öay iÖiliyor olsa gerekti. Şimdiyse ağaÖlardan ve Öalılardan pencereye su 

damlacıkları uÖuşuyordu. Her yer Çylesine karanlıktı ki, eşyalar bile ancak belli belirsiz 

lekeler halinde se-Öilebiliyordu. Svidrigaylov dirsekleri pervaza dayalı, hafif eğilmiş, beş 

dakikadan beri dışarısını seyrediyor, kendini bu koyu karanlıktan koparamıyordu. Birden 

gecenin iÖinden bir top sesi gÅrledi, bunu bir ikincisi izledi. 

'İşaret veriliyor! Sular yÅkseliyor anlaşılan' diye dÅşÅndÅ. 'Sabah alÖak semtleri, yolları, 

mahzenleri, bodrumları sular basacak, bodrum fareleri kaÖışacak, birtakım insanlar, sulardan 

sırılsıklam, yağmur ve rÅzgär altında sÇve saya eşyalarını Åst katlara taşıyacaklar... Saat kaÖ 

oldu acaba?1 Tam saatin kaÖ olduğunu dÅşÅndÅğÅ sırada, yakında bir yerden bir duvar saati, 

sanki Öok acelesi varmış gibi telaş telaşa, olanca gÅcÅyle ÅÖÅ vurdu. 'Demek ÅÖ! Bir saat 

sonra hava aydınlanacak! Ne diye 

608 

bekliyorum ki! Hemen simdi Öıkıp doğruca Petrovski'ye gideyim, yağmurla yÅklÅ koca bir 

Öalı bulayım orada... Üyle bir Öalı ki, omuzumla şÇyle hafifÖe dokunuverince, başıma 

milyonlarca su damlacığı dÇkÅlsÅn!..' Pencereyi kapadı, mumu yaktı, yeleğini, paltosunu 

giydi, şapkasını alıp elinde mumla koridora Öıktı; odalardan birinde, bir sÅrÅ dÇkÅntÅnÅn ve

mum artıklarının arasında uyumakta olan partal kılıklı adamı bulup odanın parasını vererek 

otelden ayrılmak istiyordu. 'En uygun zaman, bundan daha iyisi olamaz!' 

Uzun ve dar koridor boyunca epeyce bir sÅre dolaşmasına rağmen hiÖ kimseye rastlamadı; 

tam bağırarak adamı Öağırmaya niyetlenmişti ki, birden eski bir dolapla kapının arasında 

kalan karanlık bir kÇşede tuhaf bir şey gÇrdÅ. Bir canlıya benziyordu bu. Mumu yaklaştırarak 

baktı; sırılsıklam olmuş entarisi iÖinde titreyerek ağlamakta olan beş yaşında bir kız Öocuğu 

gÇrdÅ. Kız Svidrigaylov'dan korkmamış gibiydi, ama iri, kara gÇzlerinde şaşkınlık vardı; uzun 

sÅre ağlamış, ama artık susmuş, hatta yatışmaya başlamış, ama yine de hemen ağlamaya hazır 

Öocuklar gibi, arada bir kesik kesik hıÖkırıyordu. Sapsarı ve bitkin bir yÅzÅ vardı. Soğuktan 

donmuştu. 'İyi ama nasıl gelmiş bu buraya? Anlaşılan gelip gizlenmiş ve bÅtÅn gece de 

uyumamış..' Soru sorunca kız canlandı Öocuk dilinde cevaplar vermeye başladı: "anne onu 

dÇvecek"ti, ÖÅnkÅ bir "fimcan" (fincan) "kıymıştı" Dur-mamacasına anlatıyordu; 

sÇylediklerinden anlaşıldığına gÇre, evde sevilmiyordu, annesi durmadan, kafayı Öeken ve 

herhalde bu otelde aşÖılık eden bir kadındı, onu dÇvÅyor ve korkutuyordu; kızcağız annesinin 

fincanını kırdığı iÖin o kadar korkmuştu ki, akşam evden kaÖmış, dışarda, yağmur altında 

kalmış, en sonra da bir yolunu bulup buraya girerek, karanlıktan, ÅşÅmekten ve yiyeceği 

dayağın korkusundan ağlayarak, bÅtÅn geceyi bu dolabın arkasında geÖirmişti. Svidrigaylov 

kızı kollarına alarak odasına gÇtÅrdÅ, yatağının Åzerine oturttu ve soymaya başladı. àıplak 

ayaklarındaki delik pabuÖlar bÅtÅn gece suyun iÖinde kalmışÖasına ıslanmıştı. Svidrigaylov 

kızı soyduktan sonra yatağına yatırdı, yorganla sımsıkı sardı; yavrucak hemen uyudu. 

Svidrigaylov da, yÅzÅ bir karış, yeniden dÅşÅnceye daldı. 

609 

'Gene başıma iş aldım!' diye dÅşÅndÅ Çfkeyle. 'Ne saÖma bir durum!' Partal kılıklı adamı ne 

olursa olsun bulup otelden Öıkmak iÖin yeniden mumu aldı, tam kapıyı aÖıp Öıkacağı sırada bir 

kÅfÅr savurup, 'Eh, be kızcağız!' diye dÅşÅndÅ; uyuyup uyumadığını anlamak iÖin geri dÇndÅ. 

Yorganı dikkatle kaldırıp baktı: kızcağız derin, rahat, bir uykudaydı. Yorgan onu ısıtmış, 

solgun yanaklarını bir kızıllık kaplamıştı. Ama tuhaf şey Öocuk yanaklarında genel olarak 

gÇrÅlene pek benzemeyen, daha parlak, daha gÅÖlÅ bir kızıllıktı bu. "NÇbet kızıllığı" diye 

dÅşÅndÅ Svidrigaylov. Şarap kızıllığı gibi bir şeydi bu; sanki koca bir bardak şarap 

iÖirmişlerdi ona. Kıpkırmızı dudakları sanki alev alev yanıyordu... Ama bu da nesi? Birden 

kızın uzun, kara kirpiklerinin kımıldar gibi olduğunu, gÇzkapaklarının hafifÖe kalkarak 

kurnaz, Öapkın ve hiÖ de Öocuksu olmayan bir Öift gÇzÅn kırpılır gibi olduğunu farketti, kız 

uyumuyor da, uyur gibi yapıyordu sanki. GerÖekten de bÇyleydi bu; dudaklarına bir 

gÅlÅmseme yayılıyor, gÅlmemek iÖin kendini tutuyormuşÖasına dudak uÖları titriyordu. Ama 

işte kendini tutmayı falan bıraktı: aÖıkÖa gÅlÅyordu artık; Öocuklukla hiÖ ilgisi olmayan bu 

yÅzde, kışkırtıcı, kÅstah bir ışık tutuşuyordu. Bu bir fahişe yÅzÅydÅ. Fransız fahişe 

Kamelya'nın kÅstah yÅzÅ... İşte, gizlenmeye iyice boşverdi ve iki gÇzÅnÅ birden aÖtı: yakıcı, 

utanmaz bakışları onu kendine Öağırıyor, gÅlÅyordu... Bu gÅlÅşte, bu gÇzlerde, Öocuğun 

yÅzÅndeki bÅtÅn bu iğrenÖliklerde sınırsız bir Öirkinlik vardı. Svidrigaylov gerÖek bir dehşet 

duygusuyla. "Bu... ama bu nasıl olur?" diye mırıldandı. "Daha beş yaşında bu Öocuk!.." Bu 

arada kız alev alev yanan yÅzÅnÅ ona Öevirmiş, kollarını aÖmıştı... Svidrigaylov dehşet iÖinde, 

"Seni lanet!" diye bağırarak elini kıza doğru kaldırmıştı ki... uyandı. 

Yatağında, yorganına sımsıkı sarınmış, yatıyordu. Mum yanmıyordu, ama pencereler artık 

gÅn ışığıyla aydınlıktı. 

Gece değil, bir karabasandı! diye dÅşÅndÅ. BÅtÅn vÅcudu kırılmış gibiydi; Çfkeyle yatağından 

doğruldu; kemikleri sızlıyordu. Dışarda yoğun bir sis vardı, hiÖbir şey seÖilmiyordu. Beşe 

gelmek Åzereydi saat. Uyuyakalmıştı! Kalkıp, hälä ıslak yeleğini, paltosunu giydi. Cebindeki 

tabancayı yokladı, Öıkarıp kapsÅlÅ- 

610

nÅ dÅzeltti, sonra oturdu, not defterini Öakarıp, ilk sayfasına koca koca harflerle bir şeyler 

karaladı. Yazdıklarını okuduktan sonra, dirseğini masaya dayayarak dÅşÅnceye daldı. 

Tabanca ve not defteri masanın Åzerinde, dirseğinin dibinde duruyordu. Uyanan sinekler, 

masada el sÅrÅlmeden duran dana etine konmaya başlamışlardı. Uzun uzun baktı sineklere, 

sonra serbest olan sağ eliyle sinek avlamaya başladı. Epeyce uğraşmasına rağmen bir tane bile 

sinek yakalayamadı. Sonunda nasıl bir işle uğraştığım fark ederek kendine geldi, titredi, 

yerinden kalkarak kararlı adımlarla odasından Öıktı. Bir dakika sonra sokaktaydı. 

Kentin Åzerine yoğun, sÅt gibi beyaz bir sis ÖÇkmÅştÅ. Svidrigaylov, Öamurlu, kaygan tahta 

kaldırımlar, Åzerinden kÅÖÅk Neva'ya doğru yÅrÅdÅ. Bir an KÅÖÅk Neva'nın gece yÅkselen 

suları, Petrovski adası, ıslak yollar, ıslak ağaÖlar ve Öalılar, son olarak da, o Öalı canlandı 

gÇzÅnÅn ÇnÅnde. Başka bir şeyler dÅşÅnebilmek iÖin cansıkıntısıyla evlere bakmaya başladı. 

Ne gelip geÖen birisi, ne bir arabacı, kimseler yoktu yollarda. Pancurları kapalı, aÖık sarı 

ahşap evlerin kirli ve sıkıntılı bir gÇrÅnÅşÅ vardı. Soğuk ve rutubetten titremeye başlamıştı. 

Arada bir rastladığı bakkal ve manav tabelalarını bÅyÅk bir dikkatle okuyordu. İşte tahta 

kaldırımlı yol bitmişti. Kocaman, taş bir yapının ÇnÅndeydi. Soğuktan tir tir titreyen pis bir 

kÇpek, kuyruğunu bacakları arasına sıkıştırmış, koşarak yanından geÖti. Leş gibi sarhoş bir 

adam, kaputuna sarınmış, yÅzÅkoyun kaldırımın Åzerinde yatıyordu. Svidrigaylov ona şÇylece 

bir bakıp yoluna devam etti. Birden solunda yangın kulesini gÇrdÅ. İşte burası Öok iyi! diye 

dÅşÅndÅ. Ne diye Petrovski'ye gideceğim ki? HiÖ değilse resmi bir tanık ÇnÅnde' olur... 

Nerdeyse gÅlecekti bu dÅşÅncesine... X-caddesine saptı. Yangın kulesi buradaydı. İtfaiye 

binasının kocaman kapısı ÇnÅnde, Åzerinde gri bir asker kaputu, basında Achilles miğferi, 

sırtını kapıya dayamış ufak tefek bir adam duruyordu. Uykulu gÇzlerle yan yan kendine doğru 

gelen Svidrigaylov'a baktı. YÅzÅnde, bÅtÅn Yahudi ırkında buruk bir iz bırakan yÅz yıllık 

hırÖınca bir keder vardı. Svidrigaylov ve Achilles, konuşmadan, bir sÅre birbirlerini sÅzdÅler. 

Sarhoş da olmadığ: halde, bir adamın kendinden ÅÖ adım Çtede 

611 

durup hiÖ konuşmadan yÅzÅne bakıp durması, sonunda Achil-les'e aykırı geldi. Yerinden 

kıpırdamadan: 

"Hey, siz" diye seslendi, "ne arıyor burada?"* 

"Bir şey aramıyorum, kardeş! Merhaba!" 

"Burada olmaz." 

"Ben, kardeş, yabancı bir diyara gidiyorum." 

"Yabancı diyar?" 

"Yabancı diyar ya.:. Amerika." 

"Amerika?" 

Svidrigaylov cebinden revolveri Öıkardı, horozunu kaldırdı. 

Achilles kaşlarını kaldırarak: 

"Ama bu saka (şaka) burda olmas!" 

"Neden olmaz?" 

"Olmas da ondan." 

"HiÖ farketmez be kardeş! İyi bir yer burası. Sorarlarsa, Amerika'ya gitti dersin." 

Namluyu sağ şakağına dayadı. 

GÇzbebekleri gitgide bÅyÅyen Achilles yerinden kımıldadı. 

"Burda olmaz! Burda olmaz!" , 

Svidrigaylov tetiği Öekti. 

VII 

Aynı gÅn, akşam saat yediye doğru Raskolnikov, annesiyle kız kardeşinin oturduğu 

Bakaleyev apartmanına doğru yÅrÅyordu: Razumihin yerleştirmişti onları buraya. Oturdukları 

dairenin, merdivenleri sokağa aÖılıyordu. Raskolnikov eve yaklaştıkÖa, girip girmemekte 

kararsızlık geÖiriyormusÖasına adımlarını yavaşlatıyordu. Ama artık dÇnemezdi, kararını

vermişti. 'Ne fark eder ki?..' diye dÅşÅndÅ. 'Onların hem hiÖbir şeyden haberleri yok, hem de 

benim tuhaf davranışlarıma alıştılar...' Elbiseleri berbat durumdaydı. BÅtÅn geceyi yağmur 

altında geÖirdiği iÖin Åzerindekiler Öamurlanmış, buruş buruş olmuştu. Yirmi dÇrt saattir kendi 

kendine verdiği savaştan, fizik yorgunluk- 

Achilles bozuk bir RusÖayla konuşmaktadır (àev.) 

612 

tan, kÇtÅ havadan yÅzÅ tanınmayacak hale gelmişti. Geceyi Tanrı bilir nerelerde geÖirmişti. 

Ama işte hiÖ olmazsa bir karara varmıştı. 

Kapıyı Öaldı; annesi aÖtı, DuneÖka evde değildi. HizmetÖi de bulunmuyordu bu saatte evde. 

Pulheriya Aleksandrovna sevinÖ şaşkınlığından Çnce hiÖbir şey sÇyleyemedi, sonra onun 

koluna girip iÖeri gÇtÅrdÅ. 

"Geldin ha!" diye başladı, sevinÖten kekeliyordu. "Seni bÇyle aptal gibi gÇzyaşlarıyla 

karşıladığım iÖin kızma bana Rodya, aslında gÅlÅyorum ben, ağlamıyorum. Yoksa sen 

ağladığımı mı sanmıştın? Hayır, canım, sevinÖ iÖindeyim! KÇtÅ bir alışkanlık bu bende, 

nedense hep gÇzlerim sulanır. Babanın ÇlÅmÅnden beri bÇyle, bu. Otur, canım, 

yorgunsundur... Ah, nasıl da Öamur iÖinde ÅstÅn başın!" 

Raskolnikov: 

"DÅn yağmurda biraz ıslandım, anneciğim..." diyecek oldu. 

Pulheriya Aleksandrovna hemen onun sÇzÅnÅ kesti: 

"Hayır, hayır! Eski alışkanlığımla, şu kadınca alışkanlığımla seni sorguya Öekeceğimi sandın 

galiba? Telaşlanma!.. Ben artık anlıyorum, her şeyi anlıyorum... Buranın gÇreneklerini de 

Çğrendim, doğrusu, daha akıllı buralılar. DÅşÅnÅp taşındım ve anladım ki, ben senin ne 

dÅşÅncelerini anlayabilirim, ne de sana hesap sormaya hakkım var. Kafanda, kimbilir, ne gibi 

dÅşÅncelerin, tasarıların var ve kimbilir neler neler dÅşÅnÅyorsun? Oysa ben seni dÅrtÅyor ve 

sÇyle bakalım, diyorum, ne dÅşÅnÅyorsun? Ben işte... Ah, Tanrım! Ne diye bÇyle ipe sapa 

gelmez, şeyler dÅşÅnÅyorum sanki! İşte Rodyacığım, Dmitriy ProkofiÖ'in getirdiği su 

dergideki yazını ÅÖÅncÅ kezdir okuyorum. GÇrÅr gÇrmez bir ah Öektim, 'Behey aptal kadın,' 

dedim iÖimden, "gÇrdÅn mÅ nelerle uğraşıyormuş oğlun? İste bÅtÅn bilmecenin ÖÇzÅmÅ! 

Onun kafasında yeni birtakım dÅşÅnceler var, onlar Åzerinde dÅşÅnÅyor, sense onu rahatsız 

ediyor, canını sıkıyor-sun..." Yazını okuyorum canım, kuskusuz pek Öok yerini anlamıyorum, 

eh, bÇyle de olması gerek zaten, nerde bende bunları anlayacak kafa?" 

"GÇsterir misiniz bana o dergiyi anneciğim?" 

613 

Raskolnikov dergiyi aldı, makalesine şÇyle bir gÇz attı. Su andaki durumuyla ne kadar 

Öelişirse Öelişsin, bir yazısını ilk kez basılmış gÇren her yazarın duyduğu o tuhaf, buruk 

tatlılığı duydu iÖinde; kuşkusuz, yirmiÅÖ yaşın etkisi de vardı bunda. Ama bu bir an sÅrdÅ. 

BirkaÖ satır okuduktan sonra, kaşları Öatıldı; yÅreğinde dayanılmaz bir keder duyuyordu. 

Birden, şu son birkaÖ aydır kendi kendine karşı verdiği savaşı hatırladı. Can sıkıntısı ve 

tiksintiyle fırlattı dergiyi masanın Åzerine. 

"Yalnız, Rodyacığım, ne kadar aptal olursam olayım, yine de senin Öok yakında, bilim 

dÅnyamızın, en Çnde geleni değilse bile, Çnde gelenlerinden biri olacağını anlayabiliyorum. 

Tutup senin gibi birinin deli olabileceğini dÅşÅnmek cesaretini gÇsterdiler! Hah-hah-ha! Sen 

bilmiyorsun, bunu gerÖekten dÅşÅndÅler! Şu işe bak, az kalsın DÅnya bile inanacaktı! 

Rahmetli baban da iki kez dergilere yazı gÇndermişti; ilkinde şiirlerini (bunları defterimde 

saklıyorum, bir gÅn sana gÇsteririm), daha sonra da koca bir ÇykÅsÅnÅ (defterime Öekmem 

iÖin vermesini rica etmiştim); basılmaları iÖin ikimiz de nasıl dua etmiştik! Ama 

basmamışlardı! Altı yedi gÅn Çnce, Rodyacığım, senin giydiklerini, yiyip iÖtiklerini, 

yaşayışını gÇrÅnce dehşet iÖinde kalmıştım. Şimdiyse, yine bir aptal olduğumu anlıyorum; 

ÖÅnkÅ, eğer istersen, aklın ve yeteneğinle bunların hepsine bir anda sahip olabilirsin sen... 

Demek ki, şimdilik bÇyle şeyler istemiyorsun, Öok daha Çnemli işlerin var..."

"DÅnya evde değil mi, anneciğim?" 

"Hayır, Rodya. Onu pek evde gÇrdÅğÅm yok, beni sık sık yalnız bırakıyor. Sağolsun, Dmitriy 

ProkofiÖ sık sık ziyaretime geliyor, bana senden sÇz ediyor. Canım benim, seni Çyle seviyor, 

sayıyor ki... Beni yalnız bırakmakla, kız kardeşinin bana karşı saygısız olduğunu sÇylemek 

istemiyorum. Yakındığımı sanmamalısın. Onun huyu kendine gÇre, benimki kendime gÇre, 

benden gizlediği bir şeyler var. Benimse sizden gizli saklı hiÖbir şeyim yok. Dunya'nın Öok 

akıllı bir kız olduğuna ve hem seni, hem beni sevdiğine inancım tam... Ama yine de... bÅtÅn 

bunların sonu nereye varacak, bilemiyorum... İste, ziyaretime geldin ve beni mutlu ettin, 

Rodya; kız kardeşinse dışarda... Gelince kendisine, 

614 

sen yokken ağabeyin geldi, nerelerde dolaşıyordun bakalım? diyeceğim. Sen de, Rodyacığım 

beni fazla şımartma: uğrayabilecek gibi oldun muydu, gel, uğrayamazsan, ne yapalım, 

beklerim... Ben nasılsa senin beni sevdiğini bileceğim, eh, bu da bana yeter... Senin eserlerini 

okuyacağım, herkesin senden ÇvgÅyle sÇzettiğini duyacağım, arada bir de sen beni gÇrmeye 

geleceksin, daha ne isterim! İşte şimdi de geldin, anneciğini avutmak istiyorsun, 

gÇrÅyorum..." 

Pulheriya Aleksandrovna birden ağlamaya başladı. 

"Yine ağlıyorum! Sen budala annene aldırma, yavrucuğum!" Birden yerinden sıÖrayarak 

bağırdı. "Ah, Tanrım! Durmuş oturuyorum bÇyle! Oysa evde kahve var... Dur sana bir kahve 

yapayım! GÇrdÅn mÅ yaşlılık bencilliği neymiş! Şimdi, şimdi yaparım!" . 

"Bırakın anneciğim! Gidiyorum ben. Kahve iÖmeye gelmedim buraya. LÅtfen 

sÇyleyeceklerimi dinleyin." 

Pulheriya Aleksandrovna Årkerek yaklaştı. 

"Anneciğim, ne olursa olsun, hakkımda ne duyarsanız duyun, benim iÖin ne sÇylerlerse 

sÇylesinler, beni şimdiki gibi sevmeye devam edecek misiniz?" Raskolnikov hiÖ dÅşÅnmeden, 

sÇzlerini tartmadan, yÅreğinden taşan bir coşkuyla sormuştu bunu: 

"Rodya, Rodyacığım! Neyin var? Nasıl bÇyle bir şey sorabilirsin bana? Bana kim senin 

hakkında kÇtÅ bir şeyler sÇyleyebi-lirmiş? Kimseye inanmam ben, kim gelirse kovarım." 

Raskolnikov: 

"Sizi her zaman sevdiğimi sÇylemeye geldim" dedi, aynı coşkunluk iÖindeydi. "Ve şu anda 

yalnız olmamızdan, hatta Dun-yacığımın bile evde bulunmayışından Öok sevinÖliyim. Mutsuz 

bile olsanız bilin ki, oğlunuz sizi kendinden Öok seviyor... Ve yine bilin ki, hakkımda 

dÅşÅndÅkleriniz, benim katı, acımasız bir insan olduğum, sizi sevmediğim, bÅtÅn bunlar 

doğru değil. Sizi hep seveceğim.. Bunları sÇylemek iÖin geldim size... Evet, yeter artık! BÇyle 

yapmak, bÇyle başlamak gerektiğini sanıyorum..." 

Pulheriya Aleksandrovna hiÖbir şey sÇylemeden onu kucakladı, bağrına bastı, sessiz sessiz 

ağlamaya başladı. Sonunda: 

615 

"Sana ne oldu, Rodya, bilmiyorum" dedi. "BÅtÅn bu sÅre iÖinde hep seni bıktırdığımızı 

sanıyordum. Şimdiyse, olup bitenleri dÅşÅnÅnce, seni bÅyÅk bir acının beklediğini, bunca 

ÅzÅlmenin nedeninin bu olduğunu anlıyorum. Bunu tä ne zamandır biliyorum ben, Rodya. Bu 

konuyu aÖtığım iÖin bağışla beni; gece gÅndÅz bunları dÅşÅnÅyorum, gÇzÅme uyku girmiyor. 

DÅn gece de kardeşin hep seninle ilgili bir şeyler sayıkladı durdu. Duyduğum bazı şeyler 

oldu, ama hiÖbir şey anlamadım. Bu sabah tam bir idam mahkêmu gibiydim, hep bir şeyler 

olacak diye bekliyordum, hissediyordum, ve işte olanlar oldu! Rodya, Rodyacığım, nereye 

gidiyorsun? Gidiyorsun, değil mi?" "Gidiyorum." 

"Biliyordum... Bana gerek duyarsan eğer, ben de gelebilirim seninle. DÅnya da gelebilir... 

Seni sever DÅnya, Öok sever... Hatta, eğer istersen, Sonya Semyonovna da bizimle gelebilir... 

GÇrÅyor musun, onu kızım gibi bağrıma basmaya hazırım... Toparlanmamıza Dmitriy 

ProkofiÖ yardım eder... Ama... sen... nereye gidiyorsun?"

"Elveda, anneciğim." 

"Ne! Hemen bugÅn mÅ?!" diye bağırdı Pulheriya Aleksand-rovna, sanki sonsuzcasına 

kaybediyordu onu. 

"Duramam artık, gitme zamanı geldi, gitmem gerek..." "Ben de seninle gelemez miyim?" 

"Hayır, siz diz ÖÇkÅp benim iÖin dua edin. Belki sizin dualarınız Tanrıya ulaşır." 

"Gel haÖ Öıkarıp seni kutsayayım! İşte bÇyle, işte bÇyle! Ah, Tanrım, ne yapıyoruz biz bÇyle!" 

Raskolnikov evde kimsenin bulunmayışından ve annesiyle yalnız gÇrÅşebilmiş olmasından 

sevinÖliydi. BÅtÅn şu dehşet verici dakikalar iÖinde yÅreği sanki yumuşayıvermişti. AnnesiniruÇnÅnde 

yere kapandı, ayaklarını ÇptÅ, ana oğul kucaklaştılar, ağlaştılar. Pulheriya 

Aleksandrovna bu kez ne şaşırmış, ne de bir şey sormuştu. Ne zamandır oğlunun bir felaketle 

karşı karsıya olduğunu anlıyordu, şimdi o korkunÖ an gelip Öatmıştı işte. 

"Rodya, canım benim" dedi hıÖkırarak, "sen benim ilk gÇz ağrımsın. Su anda da tıpkı 

kÅÖÅklÅğÅnde olduğun gibisin. O 

616 

zamanlar da bana bÇyle sokulur, kucaklar, Çperdin. Babanın sağlığında, yoksulluk Öektiğimiz 

gÅnlerde, senin bir tek varlığın bile bizim iÖin avuntu olurdu. Babanı toprağa verdiğimiz gÅn 

de, onun mezarı başında, tıpkı bÇyle kaÖ kez kucaklaşıp ağlaşmıştık. Benim ne zamandır 

ağlayıp durmama gelince, bunun nedeni, ana yÅreğimin felaketi Çnceden sezmiş olmasıdır. 

Daha . buraya geldiğimiz ilk gÅnden, hani akşama doğruydu, seni gÇrÅr gÇrmez bakışlarından 

her şeyi anlamıştım, yÅreğim parÖalanır gibi olmuştu; ve nihayet bugÅn, demin sana kapıyı 

aÖıp da yÅzÅnÅ gÇrÅr gÇrmez, o uğursuz anın gelip Öattığını anladım. Rodya, yavrum, hemen 

şimdi gitmiyorsun, değil mi?" 

"Hayır." 

"Yine gelecek misin?" 

"Geleceğim." 

"Rodyacığım, sakın kızma, sormaya bile cesaret edemiyorum, cesaret edemeyeceğimi de 

biliyorum, ama sen bana bir iki kelimeyle sÇyleyiver, ne olur; uzağa mı gidiyorsun?" 

"àok uzağa." 

"Bu gidişin bir gÇrevle ya da ilerdeki mesleki yÅkselişinle mi ilgili?" 

"Tanrı ne iÖin gÇnderiyorsa... Tek ki siz benden duanızı eksik etmeyin..." 

Raskolnikov kapıya yÅrÅdÅ, ama annesi ona sarılarak umutsuzluk dolu gÇzlerini gÇzlerinin 

iÖine dikti. YÅzÅ duyduğu dehşetten Öarpılmış gibiydi. 

Raskolnikov geldiğine pişman olmuştu. 

"Yeter, anneciğim!" dedi. 

"TÅmden gitmiyorsun, değil mi? Daha ayrılmıyoruz, yarın gene geleceksin, değil mi?" 

"Geleceğim... Elveda!" 

Sonunda annesinden kopabilmişti. 

Ilık, pırıl pırıl, diri bir akşam vardı dışardı. Hava daha sabahtan aÖmıştı. Raskolnikov hızla 

evine doğru gidiyordu. GÅneş batmadan her şeyi bitirmek niyetindeydi. O zamana kadar da 

kimseyle karşılaşmak istemiyordu. Odasına Öıkarken, uğraş- 

617 

makta olduğu semaveri bırakan Nastasya'nın gÇzleriyle kendisini izlediğini farketti. "Yoksa 

odamda biri mi var?" diye dÅşÅndÅ. YÅzÅnÅ buruşturdu: Porfiriy gelmişti aklına. Ama 

odasının kapısını aÖınca iÖerde Dunya'yı gÇrdÅ. Tek başına oturmuş, derin dÅşÅnceler iÖinde 

onu bekliyordu: Epeydir beklediği anlaşılıyordu. Raskolnikov duraladı. DÅnya onu gÇrÅnce 

oturmakta olduğu divandan korka korka kalktı, gelip onun tam karşısında durdu. Kımıltısız 

bakışları dehşet ve acıyla doluydu, Raskolnikov onun yalnızca bakışlarından herseyi bildiğini 

anladı. 

Kuşku iÖinde: 

"Yanına yaklaşabilir miyim, yoksa gideyim mi?" diye sordu.

"BÉtÉn gÉn Sonya Semyonovna'da oturdum, birlikte seni bekledik. Oraya ne yapıp edip 

uğrayacağını dÉşÉnÉyorduk." 

Raskolnikov iÑeri girdi, kendini bir sandalyeye attı. 

"Bitkinim, DÉnya. Üok yoruldum. Oysa hiÑ değilse şu anda kendime tÉmÉyle hâkim 

olabilmeyi isterdim." Kuşkulu gÖzlerle kız kardeşine baktı. 

"BÉtÉn gece neredeydin?" 

"Tam hatırlayamıyorum... Biliyor musun, kardeşim, ben bÉtÉn bu isler kesin olarak hallolsun 

istedim ve kaÑ kez Neva'nın kıyısına gidip gidip geldim. Bunu Ñok iyi hatırlıyorum... Orada 

her şeye bir son vermek istedim, ama... olmadı..." Yeniden kuşkuyla baktı Dunya'nın yÉzÉne. 

"Tanrıya şÉkÉr! Biz de bundan korkmuştuk... Sonya Semyo-novria'yla ben... àyleyse hâlâ 

hayata inanıyorsun! ŞÉkÉrler olsun! ŞÉkÉrler olsun!" 

Raskolnikov acı acı gÉlÉmseyerek: 

"Hayır, inanmıyordum" dedi. "Demin annemle kucaklaşıp ağlaştık. Ben Tanrı'ya inanmam, 

ama ondan benim iÑin dua etmesini istedim. Nasıl olur artık, bilmem, Dunecka... Zaten bÉtÉn 

bu olup bitenlerden hiÑbir şey anlamıyorum..." 

DÉnya korkuyla: 

"Anneme mi gittin sen?" diye bağırdı. "SÖyledin mi ona herseyi? SÖyleyebildin mi?" 

"Hayır, sÖylemedim... yani, sÖzcÉklerle... ama o pek Ñok şeyi anladı. Gece senin 

sayıklamalarını duymuş. Olup bitenlerin ya- 

618 

rısından haberi olduğuna eminim. Belki de Ñok aptalca bir şey yaptım uğramakla... NiÑin 

uğradığımı da bilmiyorum... AlÑağın biriyim ben, DÉnya." 

"Acı Ñekmeye hazır bir alÑak!... Gidiyorsun, değil mi?" 

"Gidiyorum. Hemen şimdi. Bu utanÑtan kurtulmak iÑin kendimi sulara atmak istedim, ama 

kÖprÉde, suyun ÉstÉnde dururken, kendimi şu ana kadar gÉÑlÉ gÖrdÉğÉme gÖre, şimdi de 

utanca dayanmam gerektiğini dÉşÉndÉm. Bu, gurur değil mi, DÉnya?" 

"Gurur, Rodya." 

àlgÉn gÖzleri alevlenir gibi oldu; hâlâ gururlu olduğu iÑin sevinmişti sanki. 

Dudaklarında Ñarpık bir gÉlÉmseme, kız kardeşinin yÉzÉne bakarak: 

"Sakın sudan korkmuş olmayayım, DÉnya?" dedi. 

DÉnya acı acı: 

"Yeter, Rodya!" diye bağırdı. 

İki dakika kadar sÉren bir suskunluk oldu. Raskolnikov başını yere eğmişti. Dunecka masanın 

ÖbÉr ucunda ayakta duruyor, ona acıyla bakıyordu. Raskolnikov birden ayağa kalktı: 

"GeÑ oldu. Artık vakit tamam. Teslim olmaya gidiyorum. Yalnız, niÑin teslim olacağımı 

bilmiyorum." 

Dunya'nın yanaklarından iri damlalar yuvarlandı. 

"Ağlıyorsun, kardeşim, peki, bana da elini uzatabilir misin?" 

"Kuşkun mu vardı?" 

DÉnya ona sımsıkı sarıldı, Öpmeye başladı. 

"Acıyı Éstlenmekle, suÑunu yarı yarıya temizlemiş olmuyor musun?" 

"SuÑ mu?" diye bağırdı Raskolnikov, bir anda Öfkeden deliye dÖnmÉştÉ. "Ne suÑu? àldÉrenin 

kırk gÉnahından arınacağı aşağılık bir tefeciyi, hiÑ kimseye hiÑbir yararı olmayan, yoksulların 

kanını emen zararlı bir biti ÖldÉrmek mi suÑ! Bu suÑ benim umurumda bile değil ve onu 

temizlemeyi de dÉşÉrtmÉyorum. Nedir bu bÖyle? DÖrt yandan herkes "cinayet! cinayet!" diye 

bağırıp duruyor! Korkaklığımın ne kadar saÑma olduğunu bÉtÉn aÑıklığıyla ancak şimdi, 

bÖylesine gereksiz bir utancı Ñekmeye 

619 

karar verdiğim su anda anlayabiliyorum! Teslim olmam dÉpedÉz alÑaklığımdan ve 

yeteneksizliğimden... bir de, belki şu... Porfiriy'nin Önerdiği indirimden..."

"Neler sÖylÉyorsun sen, ağabey!" diye bağırdı DÉnya, sesi umutsuzluk doluydu. "Kan dÖktÉn 

sen!" 

"Herkesin dÖktÉğÉ kanı!.." diye bağırdı Raskolnikov, bÉyÉk bir Öfke iÑindeydi. "GeÑmişte ve 

gÉnÉmÉzde bir sel gibi akıtılan, kanı!.. Şampanya gibi kan dÖkenler Capitol'de taÑ giyip 

insanlığın kurtarıcıları olarak kutsanmışlardı! Üevrene dana bir dikkatli bak bakalım! Ben de 

iyilik etmek istemiştim insanlara! Hem yaptığım bu bir tek aptalca şeye karşı yÉzlerce, 

binlerce iyi ve gÉzel şey yapabilirdim... Aptallık da denmez benim bu yaptığıma... Doğrudan 

doğruya, beceriksizlik... ÜÉnkÉ, başarısızlığa uğramazdan Önce hiÑ de su anda gÖrÉndÉğÉ gibi 

aptalca gÖrÉnmÉyordu yaptığım iş (Başarısızlığa uğradı mı, herşey aptal-cadır!) Ben yaptığım 

bu aptallıkla kendime bağımsızlık kazandırmak, ilk adımımı atmak, gerekli araÑları edinmek 

istemiştim... SonuÑta sağlanacak yarar, bÉtÉn bu aptallıkları silip sÉpÉrecekti!.. Ama daha ilk 

adımda tÖkezledim, ÑÉnkÉ ben bir alÑağım! BÉtÉn sorun .burada! Ama yine de sizin 

gÖrÉşlerinize katılmıyorum: basarabilseydim, bana da taÑ giydireceklerdi! Şimdiyse, kapana 

sıkıştım!" 

"Sen neler sÖylÉyorsun, kardeşim? Bu farklı birşey... Bu, o değil!" 

"Demek bu o değil! BiÑim olarak, estetik bakımdan, demek istiyorsun herhalde? 

Anlamıyorum doğrusu kuşatılmış bir halk Ézerine, yolunca, yordamınca bombalar yağdırmak 

biÑim bakımından kimseyi rahatsız etmiyor ve saygıdeğer birşey sayılıyor. Estetik kaygısı, 

gÉÑsÉzlÉğÉn ilk belirtisidir! HiÑbir zaman, şu anda olduğunca apaÑık duymamıştım bunu; 

suÑumun anlamını ve buna niÑin cinayet denildiğini su anda olduğunca hiÑbir zaman 

anlamamıştım ve kendimi hiÑbir zaman şu anda olduğunca gÉÑlÉ ve inanÑlı duymamıştım!.." 

Solgun yÉzÉ al al olmuştu. Son cÉmlesini sÖylerken gÖzleri bir ara Dunya'nın bakışlarıyla 

karşılaştı ve bu bakışlarda kendisi iÑin duyulan Öyle bÉyÉk bir acıyı yakaladı ki, bir anda 

kendine 

620 

geldi. Annesiyle kız kardeşinin mutsuzluklarını ve bu mutsuzluğun nedeninin kendisi 

olduğunu dÉşÉndÉ... 

"DÉnya, canım! SuÑum varsa, bağışla beni (SuÑluysam bağışlanmam mÉmkÉn değil ya, 

neyse...) Elveda! Tartışmayalım artık! Zaman geldi, geldi de geÑiyor bile! Yalvarırım sana, 

arkamdan gelme, daha uğrayacak yerim var... Şimdi hemen annemizin yanına git ve ondan hiÑ 

ayrılma... Yalvarırım sana... Bu senden son ve en bÉyÉk isteğimdir. HiÑ ayrılma ondan. Onu 

Öyle kaygılı bir durumda bıraktım ki, bu acıya dayanabileceğini hiÑ sanmam! Ya ÖlÉr, ya 

Ñıldırır! Onunla ol! Razumihin de sizinle olacak, kendisiyle konuştum... Benim iÑin ağlama. 

Katil de olsam, ÖmrÉm boyunca yÉrekli ve dÉrÉst olmaya Ñalışacağım. Belki birgÉn benden 

sÖz edildiğini duyarsın. Sizi utandırmayacağım, gÖreceksin... Kanıtlayacağım size nasıl bir..." 

Bu son sÖzleri Ézerine Dunya'nın gÖzlerinde yeniden tuhaf bir anlatımla karşılaşınca, kestirip 

attı: "Haydi, allahısmarladık! NiÑin ağlıyorsun? Ağlama, ağlama! Sonsuza dek ayrılmıyoruz 

ya! Ah, az kalsın unutuyordum!.." 

Masanın Ézerinden ÉstÉ bir parmak toz, kalın bir kitap aldı, yaprakları arasından fildişi 

Ézerine yapılmış kÉÑÉk bir suluboya portre Ñıkardı. Bu, manastıra kapanmak isteyen eski 

nişanlısının, evsahibi kadının kızının resmiydi. Resimdeki sayrılı, anlamlı yÉzÉ bir dakika 

kadar seyretti, ÖptÉ, sonra resmi Dunya'ya uzatarak, dalgın dalgın: 

"Bir tek onunla konuşmuştum bu konuyu," dedi. "Sonradan bu durumu alan, bÖylesine 

Ñirkinleşen tasarılarımı yalnız ona aÑmıştım. Merak etme: senin gibi o da doğru bulmamıştı 

dÉşÉncelerimi... İyi ki yasamıyor..." Birden iÑindeki o bÉyÉk acıya dÖndÉ, kendi kendine 

konuşur gibi: "En Önemlisi de", dedi, "en Önemlisi de şimdi her şey yeni bir biÑim alacak, her 

şey ikiye bÖlÉnecek... Her şey, her şey! Ama acaba ben buna hazır mıyım? Bunu istiyor 

muyum? Bunun benim sınanmam iÑin gerekli olduğunu sÖylÉyorlar! èyi ama bÉtÉn bu 

anlamsız sınavların ne gereği var? Yirmi yıllık bir kÉrek cezasından sonra yaslanmış,

aptallaşmış, gÅÖten dÅşmÅş, acılarla ezilmiş bir insan olarak Öıktığımda şimdi olduğumdan 

daha mı iyi dÅşÅneceğim? Ne 

621 

yapayım ben Çyle yaşamayı? Ve beni bekleyen bu yaşama ben şu anda niÖin rıza 

gÇsteriyorum? Ah, bu sabah durup Neva'ya bakarken bir alÖak olduğumu, aşağılık bir yaratık 

olduğumu anlamıştım!" 

Sonunda ikisi de Öıktılar. àok zor bir şeydi bu DÅnya iÖin, ama onu yine de seviyordu! 

Ayrılmışlardı, ama elli adım kadar yÅrÅdÅkten sonra DÅnya onu bir kez daha gÇrmek iÖin 

dÇnÅp baktı. Raskolnikov daha gÇzden kaybolmamıştı. Sokağın kÇşesine gelince o da dÇnÅp 

baktı. Son kez karşılaştı bakışları. Ama kız kardeşinin de durup kendisine baktığını gÇrÅnce 

Raskolnikov sabırsız, hatta Çfkeli bir işaretle gitmesini istedi, kendisi de sert ve hızlı bir 

dÇnÅşle yan sokağa saptı. 

"KÇtÅ bir insanım, bu apaÖık bir şey" diye dÅşÅndÅ, kız kardeşine yaptığı Çfkeli el işaretinden 

utanmıştı. "Ama onlar da, sevgilerinin kırıntısına bile değmediğim halde beni niÖin bu kadar 

Öok seviyorlar? Ah, tek başıma olsaydım, kimseler sevme-seydi beni, ben de kimseleri 

sevmezdim! BÅtÅn bunlar da olmazdı! àok ilginÖ, ÇnÅmdeki onbeş, yirmi yıllık sÅrgÅn 

yaşayışım sırasında, her kelimede kendime haydut diyerek ağlama gÇsterilerinde bulunacak 

kadar alÖalacak mıyım? Evet evet, tam da bÇyle! Üzellikle bunun iÖin gÇnderecekler sÅrgÅne 

beni, onlara gerekli olan bu!.. İşte, yollarda nasıl da kımıl kımıl, nasıl da bir aşağı bir yukarı 

gidip geliyorlar! Oysa hepsi haydut yaradılışlı, hepsi alÖak! Hatta bundan da beter, budala, 

hepsi! Ama benim sÅrgÅne gÇnderilmeyeceğimi sÇyle bakalım, soylu bir Çfkeyle nasıl 

kudurmuşa dÇnerler!.. Ah, nefret ediyorum, hepsinden nefret ediyorum!" 

Aklına esaslı bir şekilde takılan bir konu vardı: "Onlara nasıl, nasıl boyun eğebilirim! Hem de 

inanÖ duyarak... Ama neden olmasın? âstelik de tam bÇyle olması gerekir. Yirmi yıl sÅrecek 

bir zulÅm bunu onlara hem de kesin olarak sağlar. Su tası aşındırır... İyi ama, bÅtÅn bunlardan 

sonra yaşayıp da ne olacak? Bunun Çzellikle bÇyle bir sonuÖ vereceğini bile bile niÖin 

gidiyorum?" 

DÅn aksamdan beri belki yÅzÅncÅ kez soruyordu bu soruyu kendine, ama yine de gidiyordu. 

622 

VIII 

Raskolnikov Sonya'nın odasına girdiğinde hava artık kararmaya başlamıştı. GÅn boyunca 

Sonya onu dayanılmaz bir heyecanla bekleyip durmuştu. Duııya'yla birlikte beklemişlerdi. 

DÅnya, Svidrigaylov'un, "Bu işi Sonya da biliyor" şeklindeki dÅnkÅ sÇzleri Åzerine, daha 

sabahtan germişti. İkisinin konuşmalarını, gÇzyaşlarını, birbirleriyle nasıl anlaştıklarını 

anlatmayacağız. Yalnız şu kadarını sÇyleyelim ki, DÅnya bu gÇrÅşmeden hiÖ değilse bir 

avuntu elde etmişti: Ağabeyi yalnız kalmayacaktı. àÅnkÅ ilk kez Sonya'ya aÖılmış, en bÅyÅk 

gizini ona sÇylemişti; kendisine insan gerektiğinde Sonya'ya koşmuştu. Yazgısı onu nereye 

atarsa, Sonya da peşinden gidecekti. DÅnya bunu Sonya'ya sormuş değildi, ama bÇyle 

olacağını biliyordu. Sonya'ya bÅyÅk bir saygıyla bakıyordu; onun bu saygılılığı Sonya'yı 

başlangıÖta utandırmıştı, nerdeyse ağlayacaktı, ÖÅnkÅ, o kendisini saygı duyulmak surda 

dursun, Dunya'nın yÅzÅne bakabilecek değerde bile gÇrmÅyordu. Raskolnikov'un odasındaki 

o ilk gÇrÅşmelerinde, kendisine dikkatle ve saygıyla selam veren Dunya'nın o gÅzel yÅzÅ, 

onda hayatı boyunca erişilebilecek en gÅzel hayal olarak kalmıştı. 

DÅnya sonunda dayanamamış ve ağabeyini gidip odasında beklemek iÖin Sonya'yı yalnız 

bırakmıştı; nedense Rodya Çnce kendi evine uğrar gibi geliyordu. Sonya yalnız kalınca 

Raskolnikov'un gerÖekten de intihar etmiş olabileceği dÅşÅncesiyle kıvranmaya başladı. 

DÅnya da korkuyordu bundan. Ama ikisi birlikteyken birbirlerini yatıştırmışlar, binbir 

gerekÖe sıralayarak bunun mÅmkÅn olmadığına birbirlerini inandırmışlardı. Şimdiyse, 

birbirlerinden ayrılır ayrılmaz, her ikisi de yalnızca bunu dÅşÅnmeye başlamıştı. Üte yandan 

Sonya, Svidrigaylov'un, Raskolnikov'un ÇnÅnde iki yol bulunduğuna ilişkin sÇzlerini

hatırlıyordu: Ya Sibirya, ya da... Raskolnikov'un nasıl kibirli, Çzsaygılı olduğunu ve Tanrı'ya 

inanmadığını da biliyordu... Sonunda, umutsuzluk iÖinde: "Yalnızca ÇlÅmden korktuğu iÖin 

yasayabilir mi bir insan? Onu şu anda hayata bağlayan tek şey bu korku" diye dÅşÅndÅ. GÅneş 

artık batıyordu. Sonya pence- 

623 

renin ÇnÅnde durmuş, ÅzgÅn ÅzgÅn dışarıyı seyrediyordu. Ama penceresinden bitişik evin 

badanasız duvarından başka bir şey gÇrÅnmÅyordu. Tam mutsuz delikanlının intihar ettiğine 

kesinlikle inanÖ getirdiği sırada, kapı aÖıldı ve iÖeri Raskolnikov girdi. 

Sonya'nın gÇğsÅnden sevinÖli bir Öığlık koptu. Ama Raskolnikov'un yÅzÅne dikkatle bakınca 

birden sapsarı kesildi. 

"İşte bÇyle" dedi Raskolnikov gÅlÅmseyerek, "haÖlar iÖin geldim. Sonya! Kendin sÇylemiştin 

bir dÇrtyol ağzına gitmemi, ne oldu, şimdi iş ciddiye binince korktun mu?" 

Sonya ona şaşkınlıkla bakıyordu. Raskolnikov'un sÇzleri, sesinin tonu ona bir tuhaf gelmişti. 

BÅtÅn vÅcudundan soğuk bir Årperme geÖer gibi oldu. Ama az sonra sÇzlerinin de, sesinin 

tonunun da yapmacık olduğunu anladı. Raskolnikov doğrudan onun gÇzlerine bakmaktan 

kaÖınıyormuş gibi, karşıda, kÇşede bir yerlere bakarak konuşuyordu: 

"DÅşÅnÅp taşındım, Sonya, ve bÇylesinin daha uygun olacağına karar verdim. Yalnız bir 

durum var burada... Ama neyse, anlatması uzun sÅrer, zaten Çnemli de değil.' Biliyor musun, 

canımı sıkan ne: BÅtÅn bir ahmaklar sÅrÅsÅ, aşağılık birtakım insanlar, gÇzlerini devire devire 

bana birtakım sorular soracaklar ve ben de bu sorulara cevap vermek zorunda kalacağım... 

Beni parmaklarıyla gÇsterecekler... Tuh! Biliyor musun, Porfiriy'e girmeyeceğim, bıktım 

ondan. En iyisi dostum Poroh'a gitmek... Kimbilir nasıl şaşıracaklar, ne bÅyÅk bir etki 

bırakacağım Åzerlerinde! Ama soğukkanlı olmam gerek; şu son sıralar aşırı sinirli oldum. 

İnanır mısın, az Çnce kızkardesime, beni son bir kez gÇrmek iÖin dÇnÅp baktı diye, nerdeyse 

yumruk salladım. Nasıl hayvanlaştığımı anla artık! Nerden nereye geldim! Neyse, haÖlar 

nerde?" 

Kendinde değil gibiydi. Durduğu yerde duramıyor, dikkatini bir şey Åzerinde toplayamıyordu. 

SÇzleri birbirini tutmuyor, or-dan oraya atlıyordu. Elleri de hafifÖe titriyordu. 

Sonya sessizce bir kutudan haÖları Öıkardı: Biri serviden, biri bakırdandı haÖların, kendi 

Åzerinde ve Raskolnikov Åzerinde sessizce haÖ Öıkardı, servi ağacından olan haÖı 

Raskolnikov'un boynuna taktı. 

624 

"Benim iÖin de Öarmıha gerilişin simgesi olacak bu haÖ, hah-hah-ha! Şimdiye dek Öektiğim 

acılar azdı sanki! Servi ağacından olanı halk iÖin, bakırdan olanıysa Lizavetagibiler iÖin... 

Demek kendine onu alıyorsun? GÇster bakayım! Demek... o sırada da bu vardı Åzerinde... 

Buna benzer iki şey daha gÇrmÅştÅm sanırım, gÅmÅş bir haÖla bir tasvir... Kocakarının 

gÇğsÅne fırlatıp atmıştım. Oysa şimdi... oysa şimdi benim asıl onları, taşımam gerek... Neler 

sÇyleyip duruyorum ben bÇyle? Asıl isimi unutuyorum... Nedense Öok dalgınım!.. Buraya 

gelmemin nedeni, Sonya, sana haber vermek iÖin... bilesin diye... Eh, hepsi bu kadar... Yalnız 

bunun iÖin gelmiştim. (Hımm! Hay Allah, ben daha fazla bir-şeyler sÇyleyeceğimi 

sanıyordum.) Gitmemi sen istemiştin. İşte ben de gidiyorum... Ben hapiste yatacağım, senin 

de isteğin yerine gelecek... Ne ağlıyorsun? Sen de mi? Yeter artık. Sonya, kes! Ah, nasıl da 

ağır geliyor bÅtÅn bunlar bana!" 

Ama yine de iÖinde bir şeyler kımıldadığını duydu: Sonya'ya baktıkÖa yÅreği sızlıyordu. "Ne 

bu?" diye dÅşÅndÅ kendi kendine. "Ne oluyor bu kıza? Ben nesi oluyorum ki onun? Ne diye 

ağlıyor? Annem mi, DÅnya mı ki, bana kol kanat geriyor?" 

Sonya Årkek Årkek: 

"HaÖ Öıkar, hiÖ olmazsa bir kez dua et!" diye yalvardı, sesi titriyordu. 

"O, tabii, hem de ne kadar istersen, Sonya! YÅreğimin derinlerinden koparak Åstelik!.." 

Oysa bambaşka bir şey sÇylemek niyetindeydi.

ästÉste birkaÑ kez haÑ Ñıkardı. Sonya şalını alıp basını ÖrttÉ. Bu, besbelli, Marmeladov'un 

"aile yedigarı" diye sÖzÉnÉ ettiği şu yeşil drap saldı. Raskolnikov'un aklından bunlar geÑti, 

ama bir şey sormadı. GerÑekten de Ñok dalgın ve oldukÑa telaşlı olduğunu kendisi de fark 

etmeye başlamıştı. Bu durum onu korkuttu. Sonya'nın da kendisiyle birlikte gelmeye 

hazırlandığını gÖrÉnce ise iyice şaşırdı. 

"Ne oluyorsun?" diye bağırdı Öfkeyle. "Nereye bÖyle? Sen burada kalacaksın! Ben tek başıma 

gideceğim!" ärkek adımlarla kapıya doğru yÉrÉdÉ, tam Ñıkarken: "Maiyetiyle birlikte gelmiş 

mi dedirteceksin?" diye homurdandı. 

625 

Sonya odanın ortasında kalakaldı. Bir tek ayrılık sÖzÉ bile sÖylemeden Ñıkıp gitti 

Raskolnikov, sanki Sonya'yı unutmuştu; yakıcı bir kuşku kabarıyordu ruhunda. 

"BÉtÉn bunlar bÖyle mi olacaktı?" diye dÉşÉndÉ merdivenlerden inerken. "Her şeyi 

değiştirmek... dÉzeltmek ve... gitmemek mÉmkÉn değil mi?" 

Ama yine de gidiyordu. Birden, kendi kendisine sorular sorup durmasının artık hiÑbir Önemi 

olmadığını hissetmişti. Sokağa Ñıkınca Sonya'yla vedalaşmadığını, bağırışından kızcağızın 

kımıldamaya bile cesaret edemeyerek, odanın ortasında yeşil salıyla kalakaldığını hatırladı, ve 

bir an duraladı. Tam bu sırada, sanki onu kesin olarak yıkmak iÑin bu anı bekliyormuşcasına 

kafasına bir dÉşÉncenin saldırdığını hissetti. 

"Şimdi niÑin, niÑin uğradım ben bu kıza? Kendisine, iş iÑin, dedim. İyi ama, ne işi iÑin?İş 

falan yok ki ortada! Gidiyorum demek iÑin mi geldim yoksa? Pek gerekiyordu sanki! Yoksa 

seviyor muyum onu? Hayır! Hayır, değil mi? Daha demin bir kÖpek gibi kovmadım mı 

kendisini? Yoksa onun haÑları mı gerekti bana? Ah, nasıl alÑalmısım ben! Ama, hayır! Onun 

gÖzyaşları' gerekti bana, nasıl korktuğunu, yÉreğinin nasıl parÑa parÑa olduğunu gÖrmem 

gerekti! Bir şeylere tutunmam, gidişimi biraz olsun geciktirmem, bir insana bakmam gerekti! 

Kendi Ézerime bunca umutlar beslemeye, bunca hayaller kurmaya cesaret ettim bir de! Oysa 

sefil, beş para etmez, aşağılık, aşağılık bir adamım ben!" 

Kanal boyunca yÉrÉyordu ve gideceği yer buradan uzak değildi. Ama kÖprÉye varınca 

durakladı... ve birden kÖprÉye sapıp Samanpazarı'na doğru yÉrÉmeye başladı. 

GÖzlerini dÖrt bir yana Ñeviriyor, tutkuyla, doymamacasına bakmıyordu Ñevresine; ama her 

şey sanki gÖzleri ÖnÉnden kayıp gidiyordu, dikkatini bir şey Ézerinde toplayamıyordu. "Bir 

hafta sonra, bir ay sonra beni bir hapishane, arabası iÑinde bu kÖprÉden geÑirip gÖtÉrecekler" 

diye dÉşÉndÉ. "Acaba bu kanala nasıl bakacağım o zaman? Simdi bÖyle dÉşÉndÉğÉmÉ 

hatırlayacak mıyım? àrneğin şu tabelayı... o zaman nasıl okuyacağım? "Or- 

626 

taklık" yazıyor burada... Şu a'yı, a harfini unutmamalı... bir ay sonra yine bakmalıyım bu 

a'ya... Acaba o zaman, da şimdi gÖrdÉğÉm gibi mi gÖreceğim? Ve neler dÉşÉneceğim, neler 

duyacağım?.. Aman Tanrım, şu dÉşÉndÉğÉm, kaygılandığım şeye bak: Ne bayağı şeyler 

dÉşÉnÉyorum bÖyle! Ama bunların da kendine ÖzgÉ .ilginÑ bir yanı yok değil doğrusu!.. 

(Hah-hah-ha! Neler dÉşÉnÉyorum!) Üocuklaşıyorum... Kendi kendime yalancı pehlivanlık 

yapıyorum! İyi ama kendimden utanacak ne var sanki! Tuh! Nasıl da itişip kakışıyorlar! İşte, 

şu şişko beni iten... Herhalde bir Alman? Kimi ittiğini biliyor mu acaba? Şu kadın da 

kucağında Ñocukla dileniyor... Beni kendisinden daha mutlu . sayması Ñok ilginÑ doğrusu... 

Sırf komiklik olsun diye bir sadaka vermeli şuna... Aa, bir beş kapiklik!.. Nerden girmiş bu 

cebime? Al, al bakalım analık!.." 

Dilenci kadın ağlamaklı bir sesle: 

"Tanrı seni korusun!" dedi. 

Artık Samanpazarı'ndaydı. Kalabalık, itişip kakışma hiÑ hoşuna gitmediği halde, Özellikle en 

kalabalık yerlere doğru yÉrÉyordu. Yalnız kalabilmek iÑin varını yoğunu verebilirdi, ama bir 

dakika bile yalnız kalamayacağını hissediyordu. Kalabalık iÑinde bir sarhoş gÖrdÉ: Adam 

boyuna dansetmeye Ñalışıyor, ama bir tÉrlÉ ayakta duramıyor ve ayağa her kalkışında yeniden

yere yıkılıyordu. Etrafını sarmışlardı. Raskolnikov kalabalığı yararak halkanın ÇnÅne geÖti, 

sarhoşu birkaÖ dakika seyretti, sonra kısa, kesik kahkahalarla gÅlmeye başladı. Bir dakika 

sonra sarhoşu unutmuştu bile: bakıyor, ama gÇrmÅyordu. Sonunda oradan ayrıldı. Az Çnce 

nerede bulunduğunu sorsalar, sÇyleyemezdi. Ama tam Samanpazarı alanının ortasına 

geldiğinde birden iÖinde bir şeyler duydu: Ruhuyla, bedeniyle tÅm varlığım bir duygu 

sarmıştı. 

Birden Sonya'nın sÇzlerini hatırladı: "Bir dÇrtyol ağzına git, insanları selamla, yere kapan, 

toprağı Çp, ÖÅnkÅ sen ona karşı da suÖ işledin... ve bÅtÅn dÅnyaya karşı 'Ben kabilim!' diye 

bağır". Birden bÅtÅn vÅcudunun tir tir titrediğini duydu. Şu son gÅnlerde, Çzellikle de son 

birkaÖ saattir Çylesine umarsızdı, Çylesine 

627 

derin acılarla sarsılmıştı ki, iÖinde duyduğu bu yepyeni, katışıksız, dolu dolu duyguya dÇrt 

elle sarıldı. Bir nÇbet gelir gibi birdenbire duymuştu iÖinde bu duyguyu. Ünce ruhunda bir 

kıvılcım gibi Öakmış, sonra bÅtÅn varlığını sarmıştı. Birden iÖinde bir yumuşama, bir 

hafifleme duydu... GÇzlerinden yaşlar boşanı-yordu... Olduğu yere ÖÇktÅ. Alanın tam 

ortasındaydı. Yere kapanıp Öamurlu toprağı bÅyÅk bir tadla, mutlulukla ÇptÅ. Doğruldu, ikinci 

kez yere kapandı. 

"Of, amma kafayı Öekmiş, ha!" diye sÇylendi hemen yanı başında duran bir delikanlı. 

GÅlÅşmeler oldu. àakırkeyf bir adam: 

. "KudÅs'e gidiyor bu, kardeşler" dedi, "Öoluk Öocuğuyla, yurduyla vedalaşıyor, bÅtÅn dÅnyayı 

selamlıyor, başkent Sen Pe-tersburg'un topraklarını ÇpÅyor!" 

"àok da genÖmiş!" 

"Ve soylu bir aileden!" 

"Bu zamanda kim soylu, kim değil, belli mi ki!" 

BÅtÅn bu sesler, konuşmalar Raskolnikov'u sÇylemeye hazırlandığı sÇzleri sÇylemekten 

alıkoyuyordu; "Ben ÇldÅrdÅm!" sÇzleri dÇnÅp kalmış gibiydi dudakları arasında. Ama yine de 

bÅtÅn bu Öığlıklara sessizce katlandı, hiÖbir yere bakmaksızın doğruca karakola giden yola 

saptı. Yolda bir ara hayal gibi bir şeyin gÇzÅnÅn ÇnÅnden kayar gibi olduğunu gÇrdÅ, ama 

buna şaşmadı: o da bunun bÇyle olması gerektiğini seziyordu. Sa-manpazarı'nda, yere ikinci 

kapanışı sırasında, sol yanında, kendisinden' elli adım kadar Çtede Sonya'yı gÇrmÅştÅ. Tahta 

barakalardan birinin ardına gizlenmiş, ona bakıyordu. Demek ki, acılı yÅrÅyÅşÅ boyunca hep 

peşinden gelmişti! Raskolnikov birden, yazgısı kendisini nereye sÅrÅklerse sÅlÅklesin, 

Sonya'nın hiÖ ayrılmamacasına peşinden, geleceğini anladı. DÅnyanın Çteki ucuna da gitse, 

ardından gelecekti! İÖi bir tuhaf oldu... Ama işte o uğursuz yere gelmişti artık. 

OldukÖa kararlı, kendine gÅvenen adımlarla girdi avluya. âÖÅncÅ kata Öıkması gerekiyordu. 

"Hele bir Öıkalım bakalım" 

628 

diye dÅşÅndÅ. O uğursuz anın henÅz gelmediğini, buna daha Öok zaman olduğunu, bu arada 

pek Öok şeyi yeniden dÅşÅnebileceğini sanıyordu. 

Merdivenlerde yine aynı yumurta kabukları, aynı ÖÇpler vardı, evlerin kapıları yine ardına 

kadar aÖıktı ve mutfaklardan yine kÇmÅr kokusuna karışmış pis birtakım kokular geliyordu. 

Raskolnikov o zamandan beri hiÖ gelmemişti buraya; bacakları uyuşmuş gibiydi, bÅkÅlÅ 

bÅkÅlÅveriyordu; ama o yine de Öıkmaya devam ediyordu. Bir ara soluk almak, kendine bir 

Öeki dÅzen vermek ve iÖeri insan gibi girmek iÖin durdu. Sonra bu davranışına bir anlam 

veremeyerek. "Ama niÖin?" diye dÅşÅndÅ. "Neden? Madem ki bu acı ilacı iÖmem gerekiyor, 

Çyleyse ne fark eder? Ne kadar iğrenÖ olursa, o kadar iyi! "Bu sırada İlya PetroviÖ Poroh'un 

yÅzÅ canlanmıştı gÇzÅnÅn ÇnÅnde, "iyi ama neden ille de ona gitmeliyim? Bir başkası olmaz 

mı? Nikodim, FomiÖ, Çrneğin? DÇnsem ve doğruca Nikodim FomiÖ'in evine gitsem? HiÖ 

değilse bir ev havası iÖinde teslim olmuş olurdum? Ama, hayır, hayır! Poroh'a Poroh'a! 

Madem iÖeceğim bu acı ilacı, bari bir dikişte iÖip bitireyim!"

BÅronun kapısını acarken kendinde değil gibiydi, bÅtÅn vÅcudu buz gibi olmuştu. Bu kez 

kalabalık değildi iÖerisi, halktan bir adamla, bir kapıcıdan başka kimseler yoktu. Orada, bir 

bÇlmenin ardında duran nÇbetÖi gÇzlerini kaldırıp kendisine bakmamıştı bile... Raskolnikov 

bitişik odaya geÖti. "Belki de... hälä konuşmayabilirim" diye bir dÅşÅnce parlayıp sÇndÅ 

kafasında. âzerinde sivil bir Öekel bulunan yazıcılardan biri masa başında bir şeyler yazmaya 

hazırlanıyordu. KÇsede bir başka yazıcı daha vardı. Zamyotov gÇrÅnÅrlerde yoktu. Tabi 

Nikodim FomiÖ de yoktu. 

Raskolnikov masa başındaki yazıcıya dÇnerek: 

"Kimse yok mu?" diye sordu. 

"Kimi istemiştiniz?" 

Raskolnikov birden bildik bir sesle irkildi: 

629 

"Vay, vay, vay! Hani su masalda denildiği gibi: Ne duydum, ne de gÇrdÅm, ama onu Rus 

ruhundan bildim... Nasıldı, unutmuşum! Saygılar sunarım, efendim!" 

Raskolnikov titredi. Karsısında Poroh duruyordu. Birden yandaki, ÅÖÅncÅ odadan 

Öıkıvermişti. "Kaderin tä kendisi!" diye dÅşÅndÅ Raskolnikov. "Neden burada bu?" 

"Bize mi geldiniz? Nasıl bir iş iÖin?" diye sordu İlya PetroviÖ. Son derece keyifli, hatta hafifÖe 

de heyecanlı gibiydi: "Eğer iş iÖin geldiyseniz, erken teşrif etmişsiniz. Ben de bir rastlantı 

sonucu burdayım... Ama yine de yardım edebileceğim bir şey varsa... İtiraf ederim ki, size... 

Bağışlayın, adınız nasıldı?" 

"Raskolnikov." 

"Ha, evet Raskolnikov! Sakın unutmuş olduğumu sanmayın! Beni o tÅr kişilerden bilmenizi 

istemem... Rodion Ro... Ro... Ro-dioniÖ... BÇyleydi galiba?" 

"Rodion RomanoviÖ: 

"Ah, evet, evet! Rodion RomanoviÖ! Ben de aslında bÇyle diyecektim, ağzımdan yanlış Öıktı. 

Hatta sizi kaÖ kez sordum... İtiraf ederim ki, size o gÅn Çyle davrandığım iÖin... davrandığımız 

iÖin Öok, Öok ÅzgÅnÅm... Daha sonra sÇylediler, Çğrendim ki, bir edebiyatÖı, hatta bir 

bilginmişsiniz... Yani, bu alanda ilk adımlarınızı atıyormussunuz... Tanrım!.. Meslek 

hayatının ilk adımlarını atarken orjinal birseyler yapmayan edebiyatÖı ve bilgin olur mu hiÖ! 

Ben de, karım da edebiyata bayılırız. Hele karım!.. Bir tutkudur onda edebiyat! Edebiyat ve 

sanat! İnsan soylu olmaya gÇrsÅn, gerisi yetenekle, bilgiyle, akılla, dehayla kendiliğinden 

geliyor! Şapka, Çrneğin... Ne demektir şapka? Ben gidip şapkayı Zimmerman'dan satın 

alabilirim, değil mi? Ama, ya şapkanın altında duran şeyi? İste onu hiÖbir yerden satın 

alamam! Ne yalan sÇyleyeyim, gelip size aÖıklamada bulunmak bile istemiştim, ama sonra 

dÅşÅndÅm ki, siz belki de... Hay Allah, hälä ziyaretinizin nedenini sormuş değilim: gerÖekten, 

bir yardımım dokunursa, sÇyleyin! Duyduğuma gÇre, yakınlarınız gelmiş?" 

"Evet, annemle kızkardesim." 

630 

"Kızkardeşinizi gÇrmek şeref ve mutluluğuna erdim: GÅzel, kÅltÅrlÅ bir hanımefendi. 

Doğrusu, sizinle o gÅn sinirli konuştuğumuza Öok yazıklandım. Tuhaf bir olaydı! O gÅn 

bayıldığınız iÖin sizden kuşkulanmıştık, ama daha sonra olay Öok parlak bir biÖimde 

ÖÇzÅmlendi! Yobazlık ve fanatizm! Üfkenizi anlıyorum... Yoksa, ailenizin gelişiyle ilgili 

olarak evinizi mi değiştiriyorsunuz?" 

"Hayır, ben Çylece... şey iÖin... Zamyotov'u burada bulacağımı sanıyordum." 

"Ah evet! Üyle ya, onunla dost olduğunuzu sÇylemişlerdi... Yok, Zamyotov... GeÖ kaldınız.:. 

Aleksandr GrigoryeviÖ bizi kendisinden yoksun bıraktı: DÅnden beri kadromuzda değil, başka 

bir yere geÖti... Hatta giderken de herkesle -hem de pek kaba bir biÖimde- kavga etti. Aklı 

havada bir Öocuk, oysa bir ara epey umut vermişti! Hadi bakalım, şimdi siz gelin de bizim 

parlak bir genÖliğimiz olduğundan sÇz edin! SÇzde bir sınav verecekmiş, ama sanıyorum bize 

hava atmak iÖin sÇylÅyor bunu, sınav falan vereceği yok! Size ya da arkadaşınız Razumihin'e

enzeyen birisi değil o!.. Sizin işiniz bilim, hiÖbir başarısızlık sizi yıldıramaz! Sizin iÖin 

hayatın bÅtÅn gÅzellikleri bir nihil est*dir. Siz bir Öilekeş hayatı yaşıyorsunuz, tıpkı bir keşiş 

gibi... kabuğunuza Öekilmişsiniz! Elinizde kitap, kulağınızın arkasında kalem, bilimsel 

araştırmalar yapıyorsunuz; sizin ruhunuza dinginlik veren şey bu! Ben de bir parÖa sizin 

gibiyimdir... Living-ston'un** kitabını okudunuz mu? 

"Hayır." 

"Ben okudum. Bu sıralar nihilistler iyice Öoğaldı; ama bunda anlaşılmaz bir yan yok! Hangi 

zamanda yaşıyoruz! Üte yandan, size sormak isterdim... herhalde bir nihilist değilsiniz? AÖık, 

apaÖık sÇyleyin bana!" 

Nihil est (Aslında da Latince) : HiÖ (àev.) 

David Livingston (1813-1873): İngiliz gezgin, Afrika araştırmacısı, misyoner, Afrika Åzerine 

yazdığı bir kitap 1867 yılında RusÖaya Öevrilmiş ve geniş yankı uyandırmıştı. 

631 

"Hayır." 

"Biliyor musunuz, benimle aÖıkÖa, hiÖ sıkılmadan, sanki kendi kendinizeymisÖesine 

konuşabilirsiniz. İş başka... dostluk başka diyeceğim sandınız, değil mi? Ama, bilemediniz! 

Dostluk değil, yurttaşlık ve insanlık duygusu, insan ve Tanrı sevgisi başka... Ben gÇrevi 

başında, resmi bir insan olabilirim, ama kendimi her zaman bir insan, bir yurttaş olarak 

duymak ve bu konuda kendime hesap vermek zorundayım... Demin Zamyo-tov'dan sÇz 

etmiştiniz, değil mi?.. Uygunsuz yerlerde bir kadeh şampanya ya da Don şarabı iÖip Fransız 

usulÅ skandallar Öıkaran bir adamdır o, bÇyle bir adamdır iste sizin Zamyotov'unuz! Bana 

gelince, ne bileyim, yurduna bağlılık ve yÅce birtakım duygularla yanıp tutuşan bir insan 

olabilirim, Åstelik bir Çnemim, yÅksek bir mevkim, toplum iÖinde bir yerim var! Evliyim, 

Öocuklarım var. Bir insanın, bir yurttaşın yapmak zorunda olduğu şeyleri yapıyorum! 

Sormama izin verin, ya Zamyotov kimdir? Sizi eğitimin soylulaştırdığı bir insan olarak 

gÇrÅyor ve Çyle davranıyorum. Bilmem farkında mısınız, şu ebanımlar* da iyice Öoğalmaya 

başladılar..." 

Raskolnikov sorar gibi kaşlarını kaldırdı. Az Çnce yemek masasından kalktığı anlaşılan İlya 

PetroviÖ'in sÇzleri, kulağına anlamsız, bomboş sesler olarak geliyordu. Ama yine de adamın 

sÇylediklerinden bir kısmını az da olsa anlamıştı, soran gÇzlerle Poroh'a bakıyor ve bÅtÅn 

bunların nasıl sona ereceğini merak ediyordu. 

İlya PetroviÖ konuşmayı Öok seviyordu. 

"Şu kesik saÖlı kızlar var ya, onlardan sÇz ediyorum" diye sÅrdÅrdÅ sÇzlerini. "Ben ebanım 

adını taktım onlara ve bu ya- 

Poroh'un sÇzlerinde, 1860'larda kızların da yÅksek Çğrenim yapabilme hakları iÖin mÅcadele 

eden ilerici kızları kÅÖÅmseme var. "Ebammlar" diyerek onlarla alay ediyor Poroh, 60'lı 

yıllarda Rusya'da kızlar iÖin yÅksek Çğrenim, ebelik ve Çğretmenlikle sınırlıydı. Kızlar 

mÅcadeleleri sonucu ilk kez Petersburg Tıp FakÅltesi'ne de girme hakkını elde etmişlerdi 

(àev.) 

632 

kıstırmamı da, doğrusu, Öok uygun buluyorum. Hah-hah-ha! Tıp fakÅltesine gidiyor ve 

anatomi Üğreniyorlar! SÇyleyin Allah aşkına; hastalanacak olsam hiÖ bu kızları Öağırır mıyım 

kendime baktırmak iÖin? Hah-ha!" 

Esprisi Öok hoşuna giden İlya PetroviÖ kahkahalarla gÅlmeye başladı. 

"Hadi diyelim bu durum bilgiye olan sonsuz susuzluklarından kaynaklanıyor... Bilgilendin, 

dursana orada! NiÖin bu bilgiyi kÇtÅye kullanıyorsun? NiÖin soylu kişileri aşağılıyorsun? 

Tıpkı su alÖak Zamyotov'un yaptığı gibi... Sorarım, size: NiÖin, niÖin hakaret etti bu adam 

bana?.. Bu sıralarda da kendini ÇldÅren ÇldÅrene... Üyle yaygınlaştı ki intiharlar, aklınız 

durur! Paralarını son kuruşlarına kadar yiyip bitiriyorlar, sonra da kendi işlerini bitiriyorlar! 

GenÖ kızlar , Öocuklar, yaşlılar... Bu sabah da yeni bir olay bildirdiler: Petersburg'a yeni

gelmiş bir beyefendi... Nil PavliÖ! Hey, Nil PavliÖ! Az Çnce bildirdikleri, hani şu Petersburgskaya'da 

kafasına bir kursun sıkan centilmenin adı neydi?" 

Üteki odadan kısık, ilgisiz bir ses duyuldu: 

"Svidrigaylov!," 

Raskolnikov titredi. 

"Svidrigaylov mu!" diye bağırdı. "Svidrigaylov kendini mi vurmuş!" 

"Tanıyor musunuz yoksa onu?" 

"Evet... tanırım... Yeni gelmişti Petersburg'a..." 

"Evet, yeni gelmiş, karısını kaybetmiş, dolu dizgin eğlence hayatı yaşayan, uÖarı bir 

adammış... Ve iste, beynine bir kursun sıkıvermiş... âstelik bunu Çyle rezilce yapmış ki, 

akimiz durur! Bu işi aklı basında olarak yaptığını, ÇlÅmÅnden kimsenin sorumlu olmadığını 

bildiren kısa bir de not bırakmış. Dediklerine gÇre para pul da varmış adamda... Siz nerden 

tanırdınız kendisini?" 

"Benim tanımam... kız kardeşim evlerinde mÅrebbiye olarak Öalışmıştı..." . 

633 

"Demeyin! O zaman onun hakkında bize bir şeyler sÇyleyebilir misiniz? BÇyle bir şey 

yapacağından kuşkulanmış mıydınız?" 

"Kendisini dÅn gÇrdÅm... şampanya iÖiyordu... BÇyle bir şey yapacak gibi değildi." 

Ağır bir şeyin altında ezilmiş gibiydi Raskolnikov. 

"Yine sararır gibi oldunuz. àok ağır bir havası var buranın." 

"Evet..." diye kekeledi Raskolnikov. Gitmem gerek benim... ÜzÅr dilerim, rahatsız ettim..." 

"O, rica ederim, nasıl isterseniz! àok sevindirdiniz bizi..." 

İlya PetroviÖ bunları sÇylerken Raskolnikov'a elini de uzattı. 

"Ben yalnızca... Zamyotov'u gÇrmek..." 

"Anlıyorum, anlıyorum... Bizi Öok sevindirdiniz." 

Raskolnikov gÅlÅmsedi: 

"Ben de Öok sevindim... HoşÖakalın..." 

Dışarı Öıktı. Sallanıyordu. Ayakta ÇlÅp olmadığının bile farkında değildi; başı dÇnÅyordu. Sağ 

eliyle duvara dayanarak merdivenlerden inmeye başladı. Elinde dosya, yukarı Öıkmakta olan 

bir kapıcının kendisini ittiğini; aşağı katta bir kÇpeğin ağlar gibi havladığını, kadının birinin 

bağırarak kÇpeğe bir oklava fırlattığını belli belirsiz fark etti. Aşağı indi. Avluda, kapıya 

yakın bir yerde Sonya duruyordu; ÇlÅ gibiydi, yÅzÅ bembeyaz, yabanıl bakışlarla onu 

sÅzÅyordu. Raskolnikov gidip tam onun ÇnÅnde durdu. Kızın yÅzÅnde hastalıklı, umutsuz, 

acılı bir şeyler belirdi. Elllerini Öırptı. Raskolnikov'un dudakları şaşkın, umutsuz bir 

gÅlÅmsemeyle kıvrıldı. Bir an Çylece durdu, gÅlÅmsedi, sonra dÇnÅp yeniden bÅroya Öıkan 

merdivenleri tırmanmaya başladı. 

İlya PetroviÖ oturmuş, birtakım käğıtları karıştırıyordu. Karşısında, az Çnce merdivenlerde 

Raskolnikov'a Öarpan adam vardı, 

"Aa ! Siz misiniz! Ne oldu, bir şey mi unuttunuz? Ama, neyiniz var sizin?" 

634 

Raskolnikov dudakları bembeyaz, bakışları hareketsiz, donuk, hiÖbir şey sÇylemeden ona 

yaklaştı, masanın ÇnÅne gelince, bir eliyle masaya dayandı, bir şeyler sÇylemek istiyor, ama 

sÇyleyemiyordu; anlaşılmaz, kopuk kopuk birtakım sesler Öıkıyordu ağzından. 

"İyi değilsiniz siz... Bir sandalye getirin!.. Oturun, oturun şu sandalyeye! Su getirin!" 

Raskolnikov kendini sandalyeye bıraktı, ama gÇzlerini mÅthiş bir şaşkınlık iÖinde olan İlya 

PetroviÖ'ten ayırmıyordu. İkisi de bir dakika kadar birbirine bakıp Çylece durdular. 

Su getirdiler. " 

"Ben..." diye başladı Raskolnikov. 

"Suyunuzu iÖin."

Raskolnikov eliyle bardağı itti ve ağır ağır, dura dura, ama aÖık ve anlaşılır bir sesle: 

"Kocakarıyla kızkardeşi Lizaveta'yı baltayla ÇldÅren ve soyan benim" dedi. 

İlya PetroviÖ ağzını aÖtı ve Çylece kaldı. DÇrt yandan koşuşup geldiler. 

Raskolnikov sÇzlerini tekrarladı. 

Sibirya, geniş ve ıssız bir ırmağın kıyısında, Rusya'nın il merkezlerinden bir kent. Kentte bir 

kale, kalede bir zindan var. Rodion Raskolnikov, ikinci dereceden kÅrek mahkêmu olarak 

dokuz aydır bu zindanda. Cinayetinin Åzerinden bir buÖuk yıla yakın bir zaman geÖti. 

Yargılanması sırasında fazla gÅÖlÅk Öıkmadı. SuÖlu, olayları karıştırmadan, bunları kendi 

yararına değiştirmeye kalkışmadan, gerÖekleri Öarpıtmadan ve en kÅÖÅk bir ayrıntıyı bile 

unutmadan, kararlı bir tutumla ve aÖık, anlaşılır bir şekilde tek tek anlattı. Cinayeti nasıl 

işlediğini en kÅÖÅk noktasına varana dek 

635 

aÖıkladı. Cinayetten sonra kocakarının elinde bulunan rehinin (Åzerinde madeni bir levha 

bulunan käğıda sarılı tahta parÖası) gizini aÖıkladı; maktulden anahtarları nasıl aldığını anlattı, 

anahtarları tarif etti, Öekmeceyi, hatta Öekmecenin iÖinde nelerin bulunduğunu anlattı: 

Lizaveta'nın ÇldÅrÅlmesi bilmecesini aÖıkladı: Koh'un onun ardından da Åniversite 

Çğrencisinin gelip nasıl kapıyı Öaldıklarını, hatta bunların aralarındaki konuşmaları anlattı. 

Cinayetten sonra merdivenlerden inişini, bu sırada Mikolka'yla Mitka'nın bağrışmalarını 

duyarak boş daireye gizlenişini, evine dÇnÅşÅnÅ anlattı, en sonra da Voznesenski Caddesi'nde 

bir avluda, hemen kapıya yakın bir yerde bulunan taşı gÇsterdi. àaldığı şeylerle para 

Öantası gerÖekten de tasın altında bulundu. Kısacası, olay tÅmÅyle aydınlandı. Yalnız, savcıyla 

yargıÖlar, katilin Öaldığı şeyleri bir taşın altına gizleyip bunlardan yararlanmayışına, bundan 

da Çnemlisi Öaldıklarını ayrıntılı olarak hatırlayamaması bir yana, bunların sayısında bile 

yanılmasına Öok şaşırdılar. Üzellikle de, para Öantasını bir kez olsun aÖmamış olması, iÖinde 

kaÖ para bulunduğunu bilmemesi onlara pek inandırıcı gÇrÅnmedi (Öantadan ÅÖyÅz onyedi 

gÅmÅş rubleyle, ÅÖ tane yirmi kapiklik Öıktı; en Åstteki birkaÖ banknot, uzun sÅre toprak 

altında kalmaktan bozulmuştu). Sanığın bÅtÅn Çteki konularda, hem de kendiliğinden, gerÖeği 

olduğu gibi aÖıklamasına karşılık, bu konuda neden ısrarla yalan sÇylediğini anlayabilmek 

iÖin Öok uğraştılar. Sonunda yargıÖlardan bazısı (Çzellikle de ruhbilimci olanlar) sanığın 

Öantayı aÖmadan, dolayısıyla da iÖinde ne bulunduğunu bilmeden taşın altına gizlenmesinin 

mÅmkÅn, olabileceğini kabul ettiler. Buradan yola Öıkarak da, cinayetin geÖici bir delilik 

nÇbetiyle, yani, başkaca hiÖbir amaÖ taşımaksızın, hiÖbir yarar gÇzetmeksizin, yalnızca 

ÇldÅrme ve soyma monomanisiyle islendiği sonucuna vardılar. GÅnÅmÅzde kimi suÖlar iÖin 

sık sık uygulanılmasına Öalışılan yeni moda "geÖici delilik nÇbeti teorisi" tam zamanında 

yetişmişti. Üte yandan, Raskolnikov'un cinayetten Çnce de hipokondrik bir durum gÇsterdiği, 

doktor Zosimov, eski arkadaşları, ev sahibesi 

636 

ve hizmetÖi kız gibi pek Öok tanıkÖa doğrulandı. BÅtÅn bunların, Raskolnikov'un sıradan bir 

katil, bir haydut, bir soyguncu değil, daha değişik bir şey olduğu sonucuna varılmasında 

bÅyÅk payı oldu. Bu gÇrÅşÅ savunanlar, katilin kendini hemen hemen hiÖ savunmaya 

Öalışmadığını ÅzÅlerek izlediler; onu cinayete ve soyguna yÇnelten şeyin ne olduğu şeklindeki 

sorulara, aÖıkÖa ve gerÖeğe kaba bir bağlılıkla, bÅtÅn bunların nedeninin, iÖinde bulunduğu, 

iğrenÖ koşullar, yoksulluk, umarsızlık, maktulden almayı umduğu ÅÖ bin rubleyle hayat 

yolunda hiÖ değilse ilk adımlarını atabilmek arzusu olduğunu sÇyledi. Korkak ve alÖak bir 

insan olması ve iÖinde bulunduğu yoksullukla, uğradığı başarısızlıkların da bu durumunu 

kışkırtmasıyla karar vermişti cinayete. Gelip suÖunu itiraf etmesinin Çzellikle hangi etkilerle 

olduğu sorusuna da, duyduğu iÖten pişmanlık, olarak cevap verdi. Ne~deyse kaba denebilecek 

cevaplardı bÅtÅn bunlar.,. 

Ancak işlenen SuÖa gÇre, verilen ceza, beklenenden Öok hafif oldu. Katilin kendini haklı 

Öıkarmaya Öalışmaması bir yana, adeta kendini suÖlamak isteğinde olmasının bir payı

olabilirdi bunda. Olayın bÅtÅn Çzel yanları, cinayetin islenişindeki tuhaflık, dikkatlerden uzak 

tutulmamıştı. Katilin cinayetten Çnceki hastalıklı durumu, iÖinde bulunduğu yoksulluk, en 

kÅÖÅk bir kuşkuya yer bırakmaksızın ortadaydı. àaldığı şeylerden yararlanmamış olması, 

kısmen iÖinde uyanan pişmanlık duygusuna, kısmen de, cinayet sırasında akli dengesinin 

yerinde olmayışına verildi. Talihsiz Lizaveta'nın ÇldÅrÅlÅşÅ, bu son varsayımı gÅÖlendiren bir 

olguydu, åki kişiyi ÇldÅrÅrken kapıyı aÖık unutan bir adam vardı ortada! Son olarak da, ruhsal 

bir ÖÇkÅntÅ iÖinde bulunan bir fanatiğin (Nikolay) suÖu Åzerine alarak olayı tam anlamıyla 

Arap saÖına dÇndÅrdÅğÅ bir sırada, Åstelik ortada kendisi aleyhinde hiÖbir delil, en ufak bir 

şÅphe yokken (Porfiriy PetroviÖ sÇzÅnÅ tÅmÅyle tutmuştu) kendiliğinden gelip itirafta 

bulunması cezanın hafifletilmesinde belirleyici etkenler oldu. 

Ayrıca, sanığın durumunu hafifletici hiÖ beklenmedik başka bazı aÖıklamalar daha yapıldı. 

Eski Åniversite Çğrencilerinden 

637 

Razumihin, sanık Raskolnikov'un, Åniversitede Çğrencilik ettiği yıllarda, cebinde kalmış son 

parayla yoksul ve veremli bir arkadaşına yardım ettiğine ve bu yardımın altı ay sÅrdÅğÅne 

ilişkin bir yerlerden topladığı bilgileri mahkemeye kanıt olarak sundu. Sanık, veremli 

arkadaşının Çlmesinden sonra, arkadaşının gÅÖlÅk iÖindeki sakat ve yaşlı babasıyla ilgilenmiş 

(ÖÅnkÅ onÅÖ yaşından beri Öalışarak arkadaşı bakmaktaymış sakat babasına), adamcağızı 

hastaheneye yatırmış, sonunda oğlunun ardından o da ÇlÅnce, kendi parasıyla gÇmmÅştÅ. 

BÅtÅn bu bilgilerin, Raskolnikov'un yazgısının belirlenmesinde olumlu etkileri oldu. Sanığın 

eski ev sahibesi (Çlen nişanlısının annesi) dul Zarnitsına da Pyati Uglov'da, eski 

evlerindeyken, sanığın geceleyin Öıkan bir yangında, alevler iÖindeki bir daireden iki kÅÖÅk 

Öocuğu kurtardığına, bu sırada kendisinin yanarak yaralandığına ilişkin tanıklık etti. Bu olay 

titizlikle araştırıldı ve pek Öok tanık tarafından daha doğrulandı. Kısacası, kendiliğinden gelip 

itirafta bulunması ve başka birtakım hafifletici nedenler dikkate alınarak, suÖlu topu topu 

ikinci dereceden sekiz yıl kÅrek cezasına Öarptırıldı. 

Davanın başladığı sıralarda hastalanan Pulheriya Aleksand-rovna'yı, Razumihin hem davayla 

ilgili bÅtÅn gelişmeleri dÅzenli olarak izleyebilmek, hem de Avdotya Romanovna'yla sıkÖa 

gÇrÅşebilmek iÖin, demiryolu Åzerinde ve Petersburg'a yakın bir ilÖede bir ev tutmuştu. 

Pulheriya Aleksandrovna'nın hastalığı oldukÖa tuhaf, sinirsel bir hastalıktı; belki tÅmÅyle bir 

Öıldırma -değildi, ama buna benzer bir şeydi. DÅnya kardeşiyle son gÇrÅşmesinden dÇnÅşÅnde 

annesini ateşler iÖinde ve sayıklar durumda bulmuştu. Hemen o akşam Razumihin'le oturup, 

annesinin kardeşiyle ilgili sorularına nasıl cevap vereceklerini dÅşÅnmÅşler ve 

Raskolnikov'un, sonunda kendisine para ve Ån sağlayacak bir gÇrevle, sınırda, uzak bir 

yerlere gÇnderileceği hikäyesini uydurmuşlardı. Ama Pulheriya Aleksandrovna'nm ne o 

akşam, ne de daha sonra bu konuda hiÖbir şey sormaması, tam tersine, oğlunun ani gidişiyle 

ilgili olarak onun da kendince 

638 . 

bir hikäyesinin bulunması onları Öok şaşırtmıştı. Oğlunun nasıl gelip kendisiyle vedalaştığını 

gÇzyaşları iÖinde anlatıyor, bu arada son derece Çnemli ve gizemli birtakım, noktaları yalnızca 

kendisinin bildiğini ima ediyor, Rodya'nın Öok gÅÖlÅ dÅşmanları olduğunu, bu yÅzden hatta 

gizlenmesi bile gerektiğini sÇylÅyordu. Ortadaki bazı engeller kalkınca oğlunun son derece 

parlak bir geleceği olacağından hiÖ kuşkusu yoktu. Onun zamanla bir devlet adamı bile 

olacağına, yazdığı makalenin ve edebiyat alanındaki parlak yeteneğinin bunun kanıtı 

olduğuna .Razumihin! inandırmaya Öalışıyordu. Bu makaleyi elinden hiÖ dÅşÅrmÅyor, bazan 

yÅksek sesle okuyor, bir onunla uyumadığı kalıyordu. Ama, berikilerin de bundan ısrarla 

kaÖınmalarına ve yalnızca bu durumun bile onu kuşkulandırmaya yetecek bir şey olmasına 

rağmen, Rodya'nın şu anda nerede bulunduğunu hemen hiÖ sormuyordu. Sonunda onun bazı 

noktalardaki tuhaf susuşundan korkmaya başladılar. Ürneğin, eskiden, Petersburg'a 

gelmezden Çnce, yalnızca sevgili Rodyası'ndan gelecek mektupların umuduyla yaşarken,

şimdi ondan birtek bile mektup gelmeyisinden nerdeyse hiÖ yakınmıyordu. DÅnya iÖin 

anlaşılmaz bir şeydi bu durum ve onu son derece kaygılandırıyordu. Annesinin, Rodya'nın 

yazgısıyla ilgili olarak korkunÖ bir éşeyler sezinlediğinden ve Öok daha korkunÖ bir şeyler 

duyma korkusuyla soru sormaktan kaÖındığından kuşkulanıyordu. Üyle ya da bÇyle, DÅnya 

annesinin tam anlamıyla aklı başında denebilecek bir durumda olmadığını aÖıkÖa, gÇrÅyordu. 

Bununla birlikte Pulheriya Aleksandrovna iki kez konuşmayı Çyle bir noktaya getirip 

dayandırdı ki, Rodya'nın şu anda bulunduğu yeri anmadan kendisine bir cevap verebilmek 

olanaksızdı. Sorusuna, doyurucu olmaktan uzak, kuşkulu birtakım cevaplar alınca, yÅzÅ 

asıldı, uzun sÅre ÅzÅntÅlÅ bir sessizliğe gÇmÅldÅ. Sonunda DÅnya durmadan yalan 

sÇylemenin ve bir şeyler uydurmak zorunda kalmanın gÅÖlÅğÅnÅ gÇrerek, belli noktalarda hiÖ 

konuşmamaya karar verdi. Ancak zavallı annenin korkunÖ bir şeylerden kuşkulanmakta 

olduğu her geÖen gÅn 

639 

biraz daha belirginleşiyordu. Kuskusu neredeyse gÅzle gÇrÅlÅr bir hal almaya başlamıştı. Bu 

arada DÅnya, Svidrigaylov'la aralarında geÖen sahneden sonra, yani şu son, uğursuz gÅnden 

.bir gÅn Çnce, geceki sayıklamalarını annesinin duymuş olduğuna ilişkin kardeşinin 

sÇylediklerini hatırladı, gerÖekten de o gece sakın bir şeyler duymuş elmasındı? GÅnlerce, 

hatta bazan haftalarca sÅren ÅzÅntÅlÅ bir suskunluktan, sessiz gÇzyaşlarından sonra, 

kadıncağız histeriye tutulmusÖasına canlanıyor, oğlundan, ona ilişkin umutlarından, 

gelecekten sÇz etmeye başlıyor, susmak bilmiyordu... Hayalleri Öok tuhaf oluyordu... Ne derse 

evet diyorlar, kendisini avutuyorlardı, sÇzlerini evetleyip durmalarının kendisini avutmak iÖin 

olduğunu belki o da fark ediyordu, ama yine de konuşmaktan geri durmuyordu. 

SuÖlunun, teslim olup suÖunu itiraf etmesinden beş ay sonra mahkeme sonuÖlandı. 

Razumihin, gÇrÅşme imkänı doğar doğmaz gidip hapishanede Raskolnikov'u gÇrdÅ. Sonya da 

Çyle. Sonunda ayrılık saati gelip Öattı: DÅnya kardeşine bu ayrılığın Öok uzun sÅrmeyeceğine 

yemin etti. Razumihin de Çyle. GenÖ ve ateşli Razumihin coşkun hayalgÅcÅyle gelecek 

Åzerine planlarını yapmıştı bile; ilerdeki ÅÖ dÇrt yıl iÖinde, olanaklar elverdiği ÇlÖÅde, 

gelecekteki zenginliklerinin hiÖ değilse temelini atacaklardı, biraz para biriktirip, her 

bakımdan, toprağı zengin, isÖisi, insanı ve sermayesi az Sibirya'ya gÇÖecekler, Rodya'nın 

bulunduğu kente yerleşecekler ve... hep birlikte yepyeni bir hayata başlayacaklardı. Ayrılırken 

hepsi ağladılar. Raskolnikov son birkaÖ gÅndÅr Öok dÅşÅnceliydi, durmadan annesini soruyor, 

onun iÖin kaygılanıyordu. Kaygısı dÅpedÅz bir ÅzÅntÅ halini alınca, DÅnya .telaşlanmaya 

başladı. Annesinin 'hastalığını ayrıntılarıyla Çğrenince, Raskolnikov'un yÅzÅ iyice karardı. 

BÅtÅn bu sÅre iÖinde Sonya'ya karşı nedense hiÖ konuşkan değildi. Sonya, Svidrigaylov'un 

kendisine bıraktığı parayla, Raskolni-.kov'un da iÖinde bulunacağı mahkêm kafilesini izlemek 

Åzere Öoktan hazırlıklarını tamamlamıştı. Bu konuda aralarında hiÖbir konuşma geÖmemişti, 

ama ikisi de bunun bÇyle olacağını bili- 

640 

yordu. Son vedalaşmalarında, Dunya'yla Razumihin'in, onun cezasının bitmesinden sonra 

hepsini bekleyen mutlu hayat Åzerine verdikleri tutkulu gÅvenceyi dudaklarının ucunda tuhaf 

bir gÅlÅmsemeyle dinledi; iÖinden bir ses ona annesinin hastalığının Öok yakında bir felaketle 

sona ereceğini fısıldıyordu. Sonunda o ve Sonya yola koyuldular. 

İki ay sonra DuneÖka Razumihin'le evlendi. Buruk, sessiz bir dÅğÅn oldu. àağrılılar arasında 

Porfiriy PetroviÖ'le Zosimov da vardı. Son zamanlarda Razumihin'in yÅzÅne bir ciddiyet, bir 

kesin kararlılık anlatımı gelip yerleşmişti. DÅnya onun bÅtÅn tasarılarını gerÖekleştireceğine 

kÇrÅ kÇrÅne inanıyordu. Nasıl inanmasın? Razumihin'in her davranışı Öelikten bir iradenin 

yansısı gibiydi. Bu arada fakÅlteyi bitirmek iÖin yeniden derslere devam etmeye başlamıştı. 

Durmadan geleceğe ilişkin planlar yapıyorlardı; ikisinin da beş yıl iÖinde Sibirya 'ya 

yerleşeceklerine inanÖları tamdı. O zamana kadar da Sonya'ya gÅveniyorlardı.

PÅlheriya Aleksandrovna, kızının Razumihin'le evlenmesini sevinÖle karşıladı; ancak 

nikähtan sonra daha bir tasalı, daha bir kaygılı olduğu gÇrÅldÅ. Razumihin ona gÅzel anlar 

yaşatabilmek Öabasıyla Åniversiteli genÖle hasta babasını, Rodya'nın geÖen yıl iki Öocuğu 

nasıl ÇlÅmden kurtardığını, bu arada kendisinin yanarak yaralandığım anlattı. Bu iki haber, 

akli dengesi zaten yerinde olmayan PÅlheriya Aleksandrovna'yı iyice coşturdu. Her yerde 

bunlardan sÇz ediyor, gerÖi DÅnya onu hiÖ yalnız bırakmıyordu ama, sokakta bile bunları 

konuşuyordu. İÖinde başkalarının da bulunduğu arabalarda, dÅkkänlarda, kendini dinleyecek 

birini buldu mu, hemen sÇzÅ oğluna, oğlunun makalesine getiriyor, Åniversiteden bir 

arkadaşına nasıl yardım ettiğini, iki kÅÖÅğÅ yangından kurtarırken nasıl yaralandığını 

anlatıyordu. DuneÖka onu nasıl susturacağını bilemiyordu. Hasta haliyle bÇylesine 

heyecanlanmasının sakıncası bir yana bu yakınlarda gÇrÅlen dava dolayısıyla Raskolnikov'un 

soyadını hatırlayan birinin ona cinayetten sÇz etmesi tehlikesi de vardı. PÅlheriya 

Aleksandrovna oğlunun yangından kurtardığı iki Öocuğun an- 

641 

nesinin adresini de Çğrenmiş, ısrarla gidip onu gÇrmeyi de istiyordu. Sonunda tedirginliği, 

kaygıları son kertesini buldu. Durup dururken ağlamaya başlıyor, sık sık hastalanıyor, ateşler 

iÖinde sayıklıyordu. BirgÅn, yaptığı hesaplara gÇre Rodya'mn yakında gelmesi gerektiğini 

bildirdi. àÅnkÅ oğlu kendisiyle vedalaşırken, dokuz ay sonra dÇneceğini sÇylemişti, bunu Öok 

iyr hatırlıyordu. Evi dÅzenlemeye, oğlunu karşılamak iÖin hazırlıklar yapmaya başladı. Ona 

bir oda ayırmıştı (kendi odasını), mobilyaları, temizliyor, perdeleri yıkıyor, yeni perdeler 

asıyordu. DÅnya onun bu durumundan kaygılanmakla birlikte, hiÖbir şey sÇylemiyor, hatta 

odanın dÅzenlenmesinde, kardeşinin karşılanması işlerinde ona yardım ediyordu. SevinÖli 

dÅşler, gÇzyaşları, delice kuruntular iÖinde geÖen o gerilimli hazırlık gÅnÅnÅn gecesi 

hastalandı, sabahleyin ateşi yÅkseldi, sayıklamaya başladı. Humma olduğu anlaşıldı. İki hafta 

sonra da ÇldÅ. Sayıklamaları sırasında oğlunun korkunÖ yazgısı Åzerine sandıklarından Öok 

daha fazla kuşkuları olduğu sonucu Öıkarılabilecek sÇzler kaÖırmıştı ağzından. 

Raskolnikov'un daha Sibirya'ya varır varmaz Petersburg'la dÅzenli bir mektuplaşma sağlamış 

olmasına rağmen, annesinin ÇlÅmÅnden uzunca bir sÅre haberi olmadı. Mektuplaşma, her ay 

Petersburg'a, Razumihin'in adına dÅzenli olarak bir mektup yollayan ve yine her ay 

Petersburg'tan bir mektup alan Son-ya'nın aracılığıyla sağlanıyordu. DÅnya ile Razumihin, 

Son-ya'nın mektuplarını başlangıÖta kuru ve doyurucu olmaktan uzak buluyorlardı; ama daha 

sonra her ikisi de bunların daha iyi yazılamayacağını kabul ettiler; ÖÅnkÅ sonuÖ olarak, 

mutsuz kardeşlerinin yazgısı Åzerine en doğru, en geniş bilgiyi bu mektuplardan ediniyorlardı. 

Sonya'nın mektupları gÅndelik yaşayışla ilgili gerÖeklerle doluydu; Raskolnikov'un kÅrek 

yaşayışını en yalın, en aÖık sÇzlerle dile getiren mektuplardı .bunlar. Bu mektuplarda Sonya 

ne kişisel umutlarından, duygularından sÇz ediyor, ne de geleceğe ilişkin birtakım 

ÇngÇrÅlerde bulunuyordu. Raskolnikov'un ruhsal durumunu aÖıklamaya Öalışan satırlar da yer 

almıyordu mektuplarında, bunun yerine Sonya yal- 

642 

nızca gerÖekleri, yani onun kendi sÇzlerini aktarıyor, sağlığıyla ilgili ayrıntılı bilgiler veriyor, 

falan gÅnkÅ gÇrÅşlerinde kendisinden neler istediğini, ne gibi ricaları olduğunu, neler sipariş 

ettiğini yazıyordu. Sonya bÅtÅn bu bilgileri son derece zengin bir ayrıntıyla yÅklÅ olarak 

verdiği iÖin, sonuÖta Sibirya'daki mutsuz kardeşin hayali alabildiğine aÖık ve net bir tablo 

olarak kendiliğinden ortaya Öıkıyordu. Hem bunda bir yanlışlık da olamazdı, ÖÅnkÅ gerÖek 

olaylardı sÇz konusu olan. 

Ancak DÅnya ve kocası bu haberlerde, Çzellikle de başlangıÖta, gÇnÅllerine su serpici bir yan 

bulamıyorlardı. àÅnkÅ Sonya'nın onlara yazdığı aşağı yukarı hep sÇyle şeyler oluyordu. 

Raskolnikov'un yÅzÅ hep asıktı, konuşmuyordu, hatta Sonya'nın Petersburg'dan aldığı 

mektuplardan ilettiği haberlerle bile hiÖ ilgilenmiyordu; zaman zaman annesini soruyordu; 

onun gerÖeği tahmin etmeye başladığını gÇrerek Sonya sonunda annesinin ÇldÅğÅnÅ sÇylemiş,

ama bÅyÅk bir şaşkınlıkla bu haberin bile onu fazlaca etkilemediğini gÇrmÅştÅ, en azından, 

dış gÇrÅnÅşÅnden bu izlenimi edinmişti. Sonya bu arada, kendi iÖine kapanmış gÇrÅnmesine 

rağmen, yeni hayatını sakince kabul ettiğini, durumunu Öok iyi anladığını, yakında her şeyin 

yoluna gireceği gibi onun durumundakilere ÇzgÅ boş birtakım umutlara kapılmadığını, daha 

Çnceki hayatıyla pek az benzer yanı olmasına rağmen yeni Öevresinde hemen hiÖbir şeyi 

yadırgamadığını yazıyor, sağlığının Öok iyi olduğunu bildiriyordu. Kaytarmadan, gÇnderildiği 

her işe gidiyordu. Yemek konusunda kayıtsızdı, ama pazar ve bayram gÅnleri verilenler 

dışında bu yemekler o kadar kÇtÅydÅ ki, sonunda kendisine her gÅn Öay yapabilmek iÖin, 

onun, Sonya'nın teklif ettiği bir miktar parayı seve seve kabul etmişti. Geri kalan şeyler iÖin 

ise hiÖ ÅzÅlmemesini, ÖÅnkÅ onun vara yoğa koşuşturup durmasının kendisim yalnızca 

rahatsız ettiğini sÇylemişti. Sonya daha sonra, onun hapishanede herkesle birlikte genel bir 

koğuşta kaldığını, bu koğuşun iÖini gÇrmemiş olmakla birlikte, dar, pis ve sağlığa aykırı bir 

yer olduğunu tahmin ettiğini yazıyordu. Yine Sonya'nın yazdığına gÇre Raskolnikov tahta bir 

ranzada, bir keÖe parÖası- 

643 

nın Åzerinde yatıyordu ve başkaca hiÖbir şey istemiyordu. Onun bÇyle kaba ve yoksul 

yaşaması, Çnceden verilmiş bir karar uyarınca değildi, hayatının maddi yanına duyduğu 

kayıtsızlıktan aldırmazlıktan ileri geliyordu bu. Sonya Raskolnikov'un, onun. ziyaretleriyle 

hiÖ ilgilenmediğini de aÖıkÖa yazmıştı; Üzellikle de ilk zamanlarda Raskolnikov onun 

gelişlerine ilgi duymak surda dursun, hatta onunla konuşmuyor, ona kızıyor, kaba 

davranıyordu. Ama gitgide bu ziyaretler onun iÖin bir alışkanlık, dahası bir gereksinim halini 

almıştı. Hatta bir seferinde Sonya hastalanıp da birkaÖ gÅn ziyaretine gidemeyince, Öok 

ÅzÅlmÅştÅ. Bayram gÅnleri, Raskolnikov'un birkaÖ dakikalığına Öağrıldığı hapishane 

kapısında ya da hapishane iÖindeki karakolda gÇrÅşÅyorlardı; diğer gÅnlerdeyse, Sonya onun 

Öalıştığı yerlere gidiyordu: Burası ya bir işlik, ya tuğla harmanı, ya da İrtis ırmağı kıyısındaki 

odun depolan olabiliyordu. Sonya kendisiyle ilgili olarak verdiği haberlerdeyse, kent 

halkından tanıdıklar edindiğim, hatta kendisini gÇzetip koruyanların bile bulunduğunu, 

terziliğe başladığını, kentte kendisinden başka hemen hemen hiÖ kadın terzisi bulunmadığı 

iÖin pek Öok evce aranan bir insan haline geldiğini bildiriyordu. (Bu sayede Raskolnikov da 

hapishane yÇneticilerince korunup kollanmaya başlanmış, kendisine daha hafif işler 

gÇrdÅrÅlÅr olmuştu, ama Sonya onlara bundan sÇz etmemişti). Derken Sonya'nın 

Raskolnikov'un herkesten kaÖtığından, hapishanedeki Çteki mahkêmların onu 

sevmediklerinden, sÇz eden bir mektubu geldi, bazen gÅnlerce konuşmuyordu ve rengi iyice 

solmuştu (DÅnya zaten Sonya'nın son mektuplarında Çzel bir heyecan, bir telaş sezmekteydi). 

Ve son mektubunda Sonya, onun ağır hastalandığını, hastahanenin mahkêmlar koğuşunda 

yatmakta olduğunu bildirdi. 

II 

Uzunca bir sÅredir hastaydı Raskolnikov; ama onu yıkan ne kÅrek hayatının korkunÖluğu, ne 

ağır işlerdi. Yediği kÇtÅ yemekler, saÖlarının usturayla kazınmış olması, ÅstÅndeki paÖav- 

644 

ralar da değildi bunun nedeni. Bunlar onun umurunda bile değildi! Tam tersine Öalışmak onun 

hoşuna gidiyordu; bÇylece bedensel olarak yoruluyor ve hiÖ değilse birkaÖ saat rahat bir uyku 

uyuyabiliyordu. âzerinde hamam bÇcekleri yÅzÅyor diye, sade suya lahana Öorbası diye, 

yemek mi sorun olacaktı onun iÖin! âniversite Çğrenciliği yıllarında bunu bile bulamadığı Öok 

gÅnler olmuştu. âzerindeki giysiler, hem kendisini sıcak tutuyor, hem de yaşayış biÖimine 

Öok uyuyordu. Taşıdığı prangalara gelince... bunları hiÖ duymuyordu bile. Yoksa... usturayla 

kazınmış başından, Åzerindeki mahkêm Åniformasından mı utanacaktı. Hem kimden 

utanacaktı, kimden? Sonya'dan mı? Sonya kendisinden korkup duruyordu, hiÖ utanılır mıydı 

ondan? 

Üyleyse?..

Ama o Sonya'dan bile utanıyor, utandığı iÖin de kaba davranıyor, kızcağıza acı Öektiriyordu. 

Usturalı başından taşıdığı prangalardan hiÖ utandığı yoktu. Gururu onulmaz bir yara almıştı, 

bu yaraydı onu yere seren. Ah bir kendini suÖlayabilse, nasıl, nasıl mutlu olurdu! O zaman 

dÅnyanın bÅtÅn utanÖlarına katlanabilirdi. Ama kendini son derece katı ÇlÖÅtlerle yargıladığı 

halde, acımasız vicdanı, herkes iÖin sÇz konusu olabilecek basit bir ıskalamadan başka 

korkunÖ bir suÖ bulamadı geÖmişinde. Üzellikle utanÖ duyduğu şey, kÇr talihin salakÖa bir 

hÅkmÅyle, bÇylesine umutsuzca, bÇylesine sağır, bÇylesine budala, bÇylesine pisipisine 

mahvolup gitmesi, eğer bir parÖacık huzura kavuşmak istiyorsa, bÇylesine "saÖma", 

"anlamsız" bir karara boyun eğmesi, onunla uzlaşması gerektiğiydi. 

BugÅn, hiÖbir temeli olmayan, soyut, amaÖsız bir tedirginlik, yarın, sonucunda hiÖbir şey elde 

edilmeyecek bitmez tÅkenmez Çzverileri. Hayatta onu bekleyen şey buydu! Sekiz yıl sonra 

ancak otuziki yaşında olacağı, demek ki ÇnÅnde koskoca bir hayat bulunduğu... Çnemli 

miydi? Hem ne diye yaşayacaktı? Erişmek istediği şey ne olacak, neye doğru koşacaktı? 

Yalnızca var olmuş olmak iÖin yasamak!? Ama o eskiden de bir dÅşÅnce, bir umut hatta bir 

hayal uğruna bÅtÅn varlığını binlerce kez feda etmeye 

645 

hazır bir insan değil miydi? Yalnızca varolmak ona her zaman az gelmiş, o hep daha fazlasını 

istemişti. Kendisini, başkaları iÖin sÇz konusu olmayacak birtakım haklara sahip bir insan gibi 

gÇrmesinin nedeni de, belki yalnızca isteklerindeki bu gÅÖlÅlÅktÅ. . 

HiÖ değilse... hiÖ değilse pişmanlık duyabilseydi! Üyle bir pişmanlık ki, yÅreğini yakıp 

kavursun, uykularını kaÖırsın, Çyle bir pişmanlık ki, dÅşlerini darağaÖları, suda boğulmalar 

doldursun! Ah! BÇyle bir pişmanlık nasıl, nasıl sevindirirdi onu! Acı ve gÇzyaşı da bir 

hayattır! Ama o islediği cinayetten dolayı en kÅÖÅk bir pişmanlık duymuyordu. 

Daha Çnce olduğu gibi aptallıklarına kızabilseydi bari! Kendisini bu hallere dÅşÅren, 

zindanlara sÅrÅkleyen budalalıklarına..! Zindanda, ÇzgÅrlÅkte bÅtÅn olup bitenleri yeniden 

dÅşÅnmÅş, davranışlarını tek tek gÇzden geÖirmiş, ama bunlar o uğursuz, o gerilimli gÅnlerde 

olduğu gibi kendisine hiÖ de aptalca ve saÖma şeyler olarak gÇrÅnmemişti. 

"Benim dÅşÅncem", diye dÅşÅnÅyordu, "dÅnya kuruldu kurulalı birbiriyle Öarpışmakta olan 

Çteki dÅşÅnce ve teorilerden hangi bakımdan, hangi bakımdan daha aptalca, daha budalaca? 

Olaya gÅndelik hayat aÖısından değil, ÇzgÅrce ve geniş bir aÖıdan bakılacak olursa, benim 

dÅşÅncelerimin hiÖ de o kadar... tuhaf olmadığı gÇrÅlecektir. Ey inkarcılar, ey beş paralık 

bilgeler, ne diye yarı yolda duruyorsunuz! 

"Ve benim davranışım hangi bakımdan onlara bÇylesine Öirkin gÇrÅnÅyor? Bir cinayet olduğu 

iÖin mi? Ne demek cinayet? Benim vicdanım rahat. HiÖ kuşkusuz ortada ağır bir suÖ var ve 

yine hiÖ kuşkusuz yasalar Öiğnenmiş ve kan dÇkÅlmÅştÅr... Madem Çyle, Öiğnenen 

yasalarınıza karşılık siz de benim başımı alın, olsun bitsin! Ama o zaman, saltanat yoluyla 

değil de, iktidarı zorla ele geÖirerek insanlığa iyilikte bulunanların da, hem de daha ilk 

adımlarında, kafalarını kesmek gerekmez miydi?" 

Onun kendini suÖlu bulduğu biricik nokta buydu: Sonuna kadar dayanamamış ve gidip teslim 

olmuştu. 

646 

Kendim niÖin ÇldÅrmediği sorusu da ona acı veriyordu. Aşağıda akan sulara bakarak 

kÇprÅnÅn Åzerinde durmuş, .durmuş ve gidip teslim olmayı yeğlemişti! Yaşama isteğinin Öok 

gÅÖlÅ, bu isteği bastırmanınsa Öok gÅÖ olması mıydı bunun nedeni? ÜlÅmden onca korkan 

Svidrigaylov bu gÅÖlÅğÅn Åstesinden gelmişti ama? 

Raskolnikov kendisine bu acı verici soruyu sorarken daha kÇprÅnÅn Åzerinde durup da 

aşağıda akan sulara baktığı sırada hem kendinde, hem de inanÖlarında derin bir sahtelik 

sezmiş olabileceğini bir tÅrlÅ anlayamıyordÅ. Bu sezginin, hayatının gelecekteki 

parÖalanışının, kendisinin dirilişinin, hayata yeni ve değişik bir aÖıdan bakışın bir habercisi 

olduğunu anlayamıyordÅ.

O bu işte bir tek şey gÇrÅyordu: Zayıf olması, bir hiÖ olması nedeniyle asmak gÅcÅnÅ 

gÇsteremediği, kendini kurtaramadığı kÇr bir iÖgÅdÅye kapılıp, gitmiş olması... Hapishane 

arkadaşlarına baktıkÖa şaşıyordu; hayatı nasıl da seviyorlar, ona nasıl da değer veriyorlardı! 

Hapishanedeyken, dışarda olduklarından Öok daha fazla seviyorlardı sanki hayatı, ona bÅyÅk 

değer veriyorlar, Åzerine titriyorlardı! İÖlerinden pek Öoğu, Çrneğin serseriler, Çyle bÅyÅk 

acılara, işkencelere katlanıyorlardı ki! Ama yine de kÅÖÅcÅk bir gÅneş ışığı, uyuklayan bir 

orman parÖası, ormanın en sık olduğu bir yerde ÅÖ yıl Çnce yeri belirlenmiş soğuk bir pınar, 

onlar iÖin nasıl, nasıl da bÅyÅk bir değer taşıyordu! Bu pınarı, Öevresindeki yeşil otlan, 

Öalıların arasında ÇtÅşen kuşları, dÅşlerinde olsun gÇrebilmeyi, sevgilileriyle buluşmayı bekler 

gibi umutla bekliyorlardı. àevresini dikkatle gÇzledikÖe, Ras-kolnikov aÖıklanması daha da 

zor olan başka Çrnekler de gÇrÅyordu. 

Kendisini Öevreleyen bu yeni ortamda, hiÖ kuşkusuz pek Öok şeyin farkında değildi, aslında 

hiÖbir şey fark etmek istediği de yoktu. Sanki gÇzleri yerde yasıyordu, iğrenÖ buluyordu, 

Öevresini ve bakmaya dayanamıyordu. Ama sonunda pek Öok şeye şaşırmaya, daha Çnce hiÖ 

kuşku duymadığı pek Öok şeyi ister is- 

647 

temez gÇrmeye başladı. İlkin, kendisiyle Çteki mahkêmlar arasındaki o korkunÖ ve aşılmaz 

uÖurum şaşırttı onu, sanki ayrı ulusların insanlarıydılar. Birbirlerine kuşkuyla, hatta dÅşmanca 

bakıyorlardı. O, bu farklılığın bÇylesine gÅÖlÅ ve derin olabileceğini doğrusu hiÖ 

dÅşÅnmemişti. Hapishanede siyasal suÖlardan sÅrgÅn Polonyalılar da vardı. Bunlar, bÅtÅn bu 

insanları cahil, aşağılık yaratıklar olarak gÇrÅyorlar, kÅÖÅmsÅyorlar ve onlara tepeden 

bakıyorlardı. Ama Raskolnikov onlar gibi gÇrmÅyordu bu insanları: Bu cahillerin, pek Öok 

konuda, onları beğenmeyen şu Polonyalılardan Öok daha akıllı oldukları apaÖıktı. Ruslardan 

da kÅÖÅmseyenler vardı bu insanları: Eski bir subayla, iki papaz okulu Çğrencisi Çrneğin... 

Ama Raskolnikov onların da yanıldığını gÇrÅyordu. 

HiÖbiri onu sevmiyor ve hepsi ondan kaÖıyordu. Hatta sonunda ondan nefret etmeye 

başladılar. Raskolnikov bunun ne-denini bilmiyordu. Ondan daha ağır suÖlular onu 

kÅÖÅmsÅyorlar, kendisiyle, işlediği cinayetle alay ediyorlardı: 

"Sen beyefendisin!" diyorlardı. "HiÖ de beyefendilere yakışmayan bir iş yapmışsın: Baltayla 

adam ÇldÅrmek kim, sen kim!" Paskalya'nın ikinci haftasında kiliseye gitme sırası onların 

koğuşuna gelmişti. O da herkesle birlikte gidip dua etmişti. Bir-gÅn, neden olduğunu kendisi 

de anlamamıştı, aralarında bir kavga Öıkmış ve hepsi birden kudurmuşÖasına Åzerine 

saldırmışlardı. 

"Sen dinsizsin! Sen Tanrıya inanmıyorsun!" diye bağırıyor-lardı." Gebertmek gerek seni!" 

Oysa onlarla din, Tanrı Åzerine hiÖbir şey konuşmamıştı Raskolnikov, yine de dinsiz diyerek 

ÇldÅrmek istemişlerdi onu. Susmuş, karşı koymamıştı onlara. Mahkêmlardan biri iyice 

kendinden geÖerek mÅthiş bir Çfkeyle Åzerine atılmıştı. Raskolnikov durmuş ve beklemişti 

onu, ne kaşı kapırdamış, ne yÅzÅnÅn bir Öizgisi oynamıştı. Gardiyan tam zamanında yetişip 

aralarına girmeseydi kan dÇkÅlmesi isten bile değildi! 

648 

Bir tÅrlÅ cevabını bulamadığı bir soru da suydu: Nasıl oluyor da mahkêmlar Sonya'yı 

bÇylesine sevebiliyorlardı? Sevgilerini kazanabilmek iÖin Sonya'nın onlara gÅlmesi, yılışması 

gibi bir durum sÇz konusu değildi. Mahkêmlar onu pek seyrek olarak gÇrÅyorlardı, o da, 

Öalışma yerlerinde, Raskolnikov'u bir dakikalığına gÇrmek iÖin geldiği sıralarda. Ama yine de 

hepsi onu tanıyor, buralara Raskolnikov'un ardına dÅşÅp geldiğim biliyorlardı; nasıl 

yaşadığını, nerede yaşadığını da Çğrenmişlerdi. Sonya'nın onlara para yardımı yapması, 

birtakım Çzel işlerini gÇrmesi gibi bir durum da yoktu. Yalnız bir kez, Noel yortusunda bir 

hayır olarak bÅtÅn mahkêmlara pasta ve ÖÇrek getirmişti. Ama mahkêmlarla Sonya arasında 

gitgide daha da sıkılaşan bir ilişki kuruldu. Sonya onların mektuplarını yazıyor, postaya 

veriyordu. Mahkêmların kente gelen yakınları, onlar iÖin getirdikleri eşyaları, hatta paraları

yine onların tavsiyeleriyle Sonya'ya bırakıyorlardı. Mahkêmların karıları, sevgilileri onu 

tanıyorlar, ziyaretine gidiyorlardı. Sonya, Raskolnikov'u gÇrmek iÖin işyerlerine geldiğinde ya 

da işe giden bir mahkêm kafile-siyle karşılaştığında, bu kaba saba adamlar, bu damgalı, kÅrek 

mahkêmları şapkalarını Öıkarıp onu saygıyla selamlar. "MatÅşka Sonya Semyonovna, sen 

bizim sevimli anacığımızsın!" derlerdi; bu kÅÖÅcÅk, bu Öelimsiz kızı bÇylesine severlerdi. 

Sonya da onlara gÅlÅmser, selam verirdi. GÅlÅmsemesine bayılırlardı. YÅrÅyÅşÅnÅ bile 

severler, dÇnÅp dÇnÅp arkalarına bakarlardı. Hepsi onu Çverdi, ufak tefek olusunu bile 

Çverler, artık nesini Çveceklerini bilemezlerdi. Ona tedavi iÖin gidenler bile olurdu. 

Raskolnikov bÅyÅk perhizin son gÅnleriyle paskalya sÅresince hastahanede yattı. İyileşmeye 

başlayınca hastayken gÇrdÅğÅ dÅşleri hatırladı. Ateşler iÖinde yatarken, sayıklamalar arasında 

korkunÖ dÅşler gÇrmÅştÅ. Asya'nın derinlerinden Avrupa'ya doğru bugÅne dek gÇrÅlÅp 

duyulmamış bir kıran geliyordu. DÅnyanın sonuydu bu. SeÖkin birkaÖ kişi dışında herkes 

ÇlÅyordu. İnsanların bedenlerinde yeni birtakım kurtÖuklar, gÇzle gÇrÅlmeyen yaratıklar 

tÅrÅyordu. Ama akıl ve iradesi olan 

649 

yaratıklardı bunlar. Bunları bedenlerine alanlar cin tutmuşa dÇnÅyor, deliriyordu. Üte yandan, 

insanlar kendilerini hiÖ, ama hiÖbir zaman, bu yaratıkların penÖesine dÅşenler denli akıllı, 

gerÖeği bulduklarından emin hissetmemişlerdi. Verdikleri kararları, yaptıkları bilimsel 

araştırmaların sonuÖlarını, ahlaki ve dini inanÖlarını hiÖbir zaman bÇylesine şaşmaz 

doğrulukta bulmamışlardı. BÅtÅn kÇyler, bÅtÅn kentler, tÅm dÅnya, tÅm insanlar bu hastalığın 

penÖesindeydi, herkes deliriyordu. Kimse kimseyi anlamıyor, herkes telaş iÖinde 

koşturuyordu. Herkes gerÖeği kendisinin bildiğini dÅşÅnÅyor, karşısındakilerin bunu 

anlamıyor olmasından acı Öekiyor, gÇğsÅnÅ yumrukluyor, ağlıyor, kıvranıyor, ellerini 

oğuşturuyordu. Kimi yargılayacaklarını, nasıl yargılayacaklarını bilmiyorlardı. Neyin iyi, 

neyin kÇtÅ olduğunda anlaşamıyorlardı. Kim suÖlanacak, kim aklanacak, kimsenin bildiği 

yoktu, insanlar anlamsız bir hınÖ ve Çfkeyle birbirlerini ÇldÅrÅyorlardı. Birbirlerine karşı koca 

koca ordular topluyorlar, ama bu ordular daha yoldayken birdenbire kendi kendilerini kırmaya 

başlıyordu; saflar dağılıyor, savaşÖılar birbirlerinin Åzerine atılıyor, birbirlerini kesiyor, 

doğruyor, ısırıyor, yiyordu. Kentlerde bÅtÅn gÅn tehlike Öanları Öalıyordu. Herkesi 

Öağırıyorlardı, ama kim Öağırıyor, niÖin Öağırıyordu, bilen yoktu, herkes telaş iÖinde 

koşturuyordu. En sıradan işler bile bırakılmıştı; ÖÅnkÅ işlerin dÅzeltilmesiyle ilgili olarak 

herkesin bir gÇrÅşÅ vardı ve herkes kendi gÇrÅşÅnÅn şaşmazlığında ısrarlıydı, bir tÅrlÅ 

anlaşamıyorlardı. Tarımsal işler durmuştu. Surda bur-da Çbek Çbek toplaşan insanlar, bir 

konuda karar alıyor, ayrılmayacaklarına ant iÖiyorlar, ama hemen ardından, daha demin 

Çnerdiklerinden bambaşka şeyler yapmaya koyuluyorlar, birbirlerini suÖlamaya, boğuşmaya 

başlıyorlardı. Sonra yangınlar ve aÖlık başlıyordu. Herkes her şey mahvoluyor, mikrop gitgide 

derinlere işliyor, Öoğalıyor, bÅyÅyordu. DÅnyada ancak birkaÖ kişi kurtulabilmişti, yeni bir 

insan soyu ve yeni bir hayat başlatmak, dÅnyayı temizlemek ve yenilemekle gÇrevli temiz ve 

seÖkin insanlardı bunlar; ama hiÖ kimse hiÖ bir yerde bu insanları 

gÇrmemiş, hiÖ kimse bunlardan bir ses Öıktığını, bunların bir sÇz sÇylediğini duymamıştı. 

Bu anlamsız, sayıklamanın belleğinde bÇylesine acılı yeret-mesi, bu korkunÖ, bu ateşli dÅşÅn 

izlerinin bÇylesine uzun sÅre silinmeden kalmış olması Raskolnikov'a acı veriyordu. 

Paskalyanın Åzerinden iki hafta geÖmişti. Havalar ılımış, pırıl pırıl bir ilkbahar gelmişti. 

Hastanedeki mahkêmlar koğuşunun (bu koğuş demir parmaklıydı ve altında nÇbetÖiler 

dolaşırdı) pencereleri aÖılmıştı. Sonya, hastalığı sÅresince onu koğuşunda yalnızca iki kez 

ziyaret edebilmişti; her ziyaret iÖin ayrı ayrı izin almak gerekiyordu ve bu iş oldukÖa zordu. 

Ama Çzellikle de akşam Åzerleri, onun penceresi altında bir dakikacık olsun durabilmek, 

uzaktan olsun koğuşun pencerelerini seyredebilmek iÖin sık sık hastane avlusuna gidiyordu 

Raskolnikov, artık tÅmÅyle iyileşmiş gibiydi. Bir gÅn uykudan kalkıp da, bir rastlantıyla 

pencere kenarına gidince, uzakta, hastane kapısının orda Sonya'yı gÇrdÅ. Bir şey bekler gibi

Çylece duruyordu Sonya. Raskolnikov birden yÅreğine bir şeylerin saplanır gibi olduğunu 

duydu; titredi ve hemen pencereden Öekildi. Sonya ertesi gÅn ve daha ertesi gÅn gÇrÅnmedi. 

Raskolnikov onu sabırsızlıkla beklediğini fark etti. Sonunda kendisini taburcu ettiler. 

Cezaevine dÇnÅnce mahkêmlardan Sonya Semyonovna'nın hasta olduğunu, evinde yattığını 

ve bir yere Öıkmadığını Çğrendi. 

İyice meraklanmıştı. Ondan bir haber alabilmek iÖin evine birisini gÇnderdi. Kısa bir sÅre 

sonra hastalığının tehlikeli olmadığını Çğrendi. Raskolnikov'un kendisini merak ettiğini 

ÅzÅldÅğÅnÅ Çğrenen Sonya da, ona kurşun kalemle yazılmış bir pusula gÇndererek, eskiye 

gÇre daha iyi olduğunu, hastalığının basit bir soğuk algınlığı olduğunu, yakında, hem de Öok 

yakında kendisini Öalışma yerlerinde gÇrmeye geleceğini bildirdi. Pusulayı okuyunca 

Raskolnikov'un yÅreği kendisine acı verecek kadar hızla Öarpmaya başladı. 

Yine ılık, pırıl pırıl bir bahar gÅnÅydÅ. Raskolnikov, sabah erkenden, saat altıda ise Öıktı. 

Irmağın kıyısında kaymak taşı pi- 

650 

651 

şirmek iÖin fırın haline dÇnÅştÅrÅlmÅş bir barakada Öalışmaya ayrılmıştı. âÖ kişi birlikte 

kaleye bir alet almaya gitmişti. Üteki, mahkêm odun taşıyor ve fırına istif ediyordu. 

Raskolnikov barakadan Öıkıp doğruca kıyıya indi, burada istif edilmiş kÅtÅklerin ÅstÅne 

oturdu, geniş ve ıssız ırmağı seyre daldı. Bu yÅksek kıyıdan, gÇz alabildiğine uzanan, bozkır 

gÇrÅlÅyordu. Irmağın karşı kıyısından belli belirsiz bir şarkı duyuluyordu. Orada, gÅneşle 

yıkanan uÖsuz bucaksız bozkırda, kÅÖÅk kara noktalar halinde gÇÖebe Öadırları seÖiliyordu. 

Orada ÇzgÅrlÅk vardı. Orada, buradakilere hiÖ benzemeyen, bambaşka insanlar yaşıyordu. 

Orada zaman sanki durmuştu. Orada sanki İbrahim'le sÅrÅsÅnÅn Öağı hälä geÖmemişti, 

Raskolnikov oturuyor, gÇzlerini ayırmadan kımıltısız bakıyordu. Bir dÅş dÅnyasıyla, kendi iÖ 

dÅnyası arasında gidip geliyordu. HiÖbir şey • dÅşÅndÅğÅ yoktu. Ama bir sıkıntının 

heyecanın, acısını duyuyordu iÖinde. 

Birden yanında Sonya belirdi, usulca yaklaşmış ve yanına oturmuştu. HenÅz Öok erkendi, 

sabah serinliği hälä kırılmamıştı. Sonya'nın Åzerinde eski yoksul paltosu ve yeşil şal vardı. 

Solgun, sÅzÅlmÅş yÅzÅnde geÖirdiği hastalığın izleri gÇrÅnÅyordu. YÅzÅ aydınlık bir 

gÅlÅmsemeyle ışıdı ve her zamanki gibi Årkek Årkek elini uzattı. 

Sonya ona elini hep bÇyle Årkek Årkek uzatırdı, hatta bazen onun iteceğinden korkarak hiÖ 

uzatmazdı. Raskolnikov kızcağızın elini iğreniyormus gibi tutar, ziyaretlerinde onu yÅzÅ bir 

karış karşılar, bazen ziyaret boyunca ağzını aÖıp tek kelime konuşmazdı. Kızcağız bÇyle 

zamanlarda onun karşısında titrer ve yanından iÖinde derin bir acı duyarak ayrılırdı. Ama bu 

kez elleri birbirinden ayrılmamıştı, Raskolnikov Sonya'ya hızla bir gÇz attı, hiÖbir şey 

sÇylemedi ve gÇzlerini yere indirdi. Yalnızdılar, onları kimsecikler gÇrmÅyordu. NÇbetÖi 

arkasını dÇnmÅştÅ. 

Nasıl olduğunu kendisi de anlamadan Raskolnikov birden kendisini Sonya'nın ayakları 

dibinde buldu; ağlıyor, kızın dizlerine, sarılıyordu. Sonya Çnce Öok korktu, yÅzÅ bembeyaz, 

yerinden fırladı ve titreyerek ona baktı. Ama bir anda her şeyi anladı 

652 

ve gÇzleri sonsuz bir mutlulukla parladı. Onun da kendisini sevdiğini, hem de sonsuz bir aşkla 

sevdiğini anlamıştı, hiÖ kuşkusu yoktu bundan... Demek o mutlu an gelmişti... 

Konuşmak istediler ama konuşamadılar. GÇzlerinde yaşlar birikmişti. İkisi de solgun, ikisi de 

zayıftı, ama bu solgun, bu sÅzÅlmÅş yÅzler yepyeni bir geleceğin, yepyeni bir hayata dirilisin 

şafak ışıklarıyla tutuşuyordu. Aşk onları diriltmiş, birinin yÅreği, Çtekinin yÅreği iÖin sonsuz 

bir hayat kaynağı-olmuştu. 

Beklemeye ve dayanmaya karar verdiler. Ünlerinde daha yedi yıl vardı, o zamana kadar ne 

dayanılmaz acılar Öekecekler, ne sonsuz mutlulukları yaşıyacaklardı kimbilir! Ama

Raskolnikov dirilmişti, bunu biliyordu, yenilenen varlığıyla bunu Ñok iyi hissediyordu; 

Sonya'ya gelince, o zaten yalnızca onun varlığıyla yaşıyordu! 

O gÉnÉn akşamı, zindanın kapıları Ézerine kapanınca Raskolnikov ranzasına uzandı ye 

Sonya'yı dÉşÉndÉ. Hatta o gÉn, eski dÉşmanları olan Öteki mahkêmlar bile kendisine bir 

başka gÖzle bakıyorlarmış gibi geldi. Kendisi onlarla konuştu, mahkêmlar da ona gÉleryÉzle, 

sevecenlilikle karşılık verdiler. Zaten bÖyle olması gerekmez miydi? Her şeyin değişmesi 

gerekmiyor muydu artık? 

Sonya'yi dÉşÉndÉ. Onu nasıl sÉrekli ÉzdÉğÉnÉ, ona acı verdiğini hatırladı. Onun solgun, 

sÉzÉlmÉş, kÉÑÉcÉk yÉzÉnÉ hatırladı. Ama bu anılar artık onu ÉzmÉyordu; ona bÉtÉn 

Ñektirdiklerini sonsuz bir sevgiyle nasıl Ödeyeceğini biliyordu. 

Hem geÑmişe gÖmÉlÉ bÉtÉn bu acılar da ne demekti! İşlediği cinayet, mahkêmiyeti, sÉrgÉne 

gÖnderilişi, her şey, her şey ona şu ilk coşkunluk anında kendisiyle hiÑbir ilgisi olmayan, 

kendisinin dışında ve Ötesinde tuhaf gerÑekler gibi gÖrÉnÉyordu. Aslında bu akşam hiÑbir şey 

Ézerinde durup uzun uzun dÉşÉnecek, zihnini belli bir noktada yoğunlaştıracak halde değildi. 

Şu anda bilinÑli olarak herhangi bir şeyi ÑÖzebilmesi de olanaksızdı. Su anda o yalnızca 

duyuyordu, yalnızca duygular vardı onun 

653 

iÑin. Diyalektiğin yerini hayatın kendisi almıştı, Öyleyse bilinÑ dÉzeyinde de bambaşka şeyler 

edinmesi gerekti. 

Yastığının altında bir İncil vardı. Kendisi de farkında olmadan eli kitaba uzandı. Sonya'nındı 

bu İncil, "Lazar'ın Dirilişi"ni Sonya bu kitaptan okumuştu ona. KÉrek hayatının ilk gÉnlerinde 

Sonya'nın kendisine durmadan Tanrı'dan, dinden sÖz edeceğini, onu İncil okumaya 

zorlayacağını sanmıştı. Ama şaşılacak şey! Sonya ona bir kez olsun bunlardan sÖz etmediği 

gibi, İncil okumasını da istememişti. GeÑenlerde, hastalanmazdan hemen Önce, kendisi 

istemişti Sonya'dan bu İncil'i. Sonya da hiÑbir şey sÖylemeden getirip vermişti. Şu ana kadar 

aÑıp bakmamıştı bile kitaba. 

Şu anda da aÑıp bakmadı, ama birden şimşek gibi bir şey geÑti kafasından: "Artık onun 

inanÑları benim de inanÑlarım olamaz mı? HiÑ değilse onun duyguları, hevesleri, 

gÖnÉlakışları?.." 

O gÉnÉ Sonya da heyecan iÑinde geÑirdi, hatta gece yeniden hastalandı. Ama Öylesine 

mutluydu ki, nerdeyse korkuyordu mutluluğundan. Yedi yıl, yalnızca yedi yıl! 

Mutluluklarının ilk anında, her ikisine de bu yedi yıl bazen yedi gÉn gibi geliyordu. Hatta 

Raskolnikov bir yeni hayatın kendisine karşılıksız verilmediğini, buna, gelecekte kendisini 

bekleyen bÉyÉk Özveriler karşılığı, Ñok pahalıya sahip olabileceğini de bilmiyordu. 

Ama burada yeni bir ÖykÉ başlıyor: Bir insanın yavaş yavaş yenilenmesinin, yeni bir hayat 

bulmasının, bir dÉnyadan başka bir dÉnyaya geÑmesinin, hiÑ bilmediği yepyeni bir gerÑekle 

tanışmasının ÖykÉsÉ... ve bu ÖykÉ yeni bir kitabın konusu olabilir. Bizim şimdiki ÖykÉmÉzse 

burada bitiyor. 

654

F. M. Dostoyevski : “Suç ve Ceza”

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?