havalimanı güvenliği alanında özel güvenlik hizmetlerinin sorunları ...
havalimanı güvenliği alanında özel güvenlik hizmetlerinin sorunları ...
havalimanı güvenliği alanında özel güvenlik hizmetlerinin sorunları ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ÖZET<br />
3. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu<br />
1-2 Mart 2013 Gaziantep<br />
HAVALİMANI GÜVENLİĞİ ALANINDA ÖZEL<br />
GÜVENLİK HİZMETLERİNİN SORUNLARI VE<br />
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ; MALATYA HAVALİMANI<br />
ÖRNEĞİ<br />
Ahmet Kenan SAYIN<br />
İnönü Üniversitesi Malatya M.Y.O. (aksayin44@gmail.com)<br />
Sivil havacılık <strong>güvenliği</strong> içerisinde hava meydanı ve uçak <strong>güvenliği</strong>, hem ulusal hem de<br />
uluslararası <strong>güvenlik</strong> açısından büyük öneme sahiptir. Sivil havacılık <strong>güvenliği</strong><br />
içerisinde, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> teşkilatı uçak arama ve taramasına varıncaya kadar, geniş bir<br />
yelpazede görev alabilmektedir.<br />
Türkiye’de <strong>havalimanı</strong> içinde ve <strong>havalimanı</strong> dışında, <strong>güvenliği</strong> sağlayan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong><br />
personelleri mevcuttur. Özellikle <strong>havalimanı</strong> içerisinde görev yapan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong><br />
personeli, <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong> <strong>alanında</strong> birçok sorunla karşılaşmaktadır. Bu sorunlar,<br />
<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> hizmetlerini etkilediği kadar, ulusal ve uluslararası <strong>güvenliği</strong> de olumsuz<br />
bir şekilde etkileyebilmektedir.<br />
Bu çalışmada, <strong>havalimanı</strong>nda <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin görev aldığı yerlere, <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> personellerinin <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>nde yaşadığı sorunlara yer verilmiş ve<br />
araştırmanın ışığında çözüm önerileri ortaya konulmuştur. Bu çalışma için; <strong>havalimanı</strong><br />
iç <strong>güvenliği</strong>nin, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeline geçiş sürecinin yaşandığı Malatya<br />
Havalimanı, gerekli izinler alınarak incelenmiştir. Havalimanında <strong>güvenlik</strong>le ilgili<br />
yönetici ve çalışanlarla mülakatlar yapılmış, <strong>havalimanı</strong>nda <strong>özel</strong> güvenliğe verilen<br />
eğitimler gözlenmiş ve gerekli incelemeler ilgili dokümanlar üzerinde yapılarak<br />
çalışmaya yansıtılmıştır.<br />
Anahtar Kelimeler: Havalimanı Güvenliği, Malatya Havalimanı, Özel Güvenlik<br />
Hizmetleri, Özel Güvenlik Personeli.<br />
123
1. GİRİŞ<br />
Sivil havacılık <strong>güvenliği</strong>nde, hava meydanında bulunan terminal binasının ve <strong>güvenlik</strong><br />
kontrol noktalarının önemi çok büyüktür. Çünkü bir uçağa veya yolculara karşı<br />
herhangi bir saldırının olması, saldırganın <strong>güvenlik</strong> kontrol noktasından geçmesine<br />
bağlıdır. 11 Eylül 2001 yılındaki İkiz Kulelere yönelik yapılan saldırıda teröristler<br />
Amerika’daki bir havaalanını kullanmışlar ve <strong>güvenlik</strong> kontrolünden geçmişlerdir.<br />
Bir havaalanı veya <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>nde <strong>güvenlik</strong> kontrol noktalarında <strong>güvenlik</strong><br />
sistem ve cihazları ile <strong>güvenlik</strong> personelleri bulunmaktadır. Güvenlik kontrol noktasının<br />
amacı <strong>güvenliği</strong> tehlikeye düşürebilecek her türlü madde, cisim veya kişiyi tespit ederek<br />
başta terminal <strong>güvenliği</strong> olmak üzere yolcu, uçak, mürettebat (kaptan, hostes vb.) ve<br />
uçağın kaçırılmasına karşı, dünyadaki herhangi bir devletin veya milletin <strong>güvenliği</strong>ni<br />
sağlamaktır. Sivil havacılıkta önemi çok büyük olan havaalanı/<strong>havalimanı</strong> <strong>güvenlik</strong><br />
kontrol noktalarında görev alan <strong>güvenlik</strong> personeli, <strong>güvenlik</strong> sistem ve cihazlarından<br />
daha önemlidir (Küçükönal, 2001). Çünkü bu sistem ve cihazlar <strong>güvenlik</strong> personeli<br />
tarafından yorumlanır veya bozulduklarında arama ve tarama işlemi <strong>güvenlik</strong> personeli<br />
tarafından yapılır. Bu <strong>güvenlik</strong> personelleri; polis ve <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> teşkilatı<br />
personellerinden oluşmaktadır.<br />
Günümüzde Türkiye’deki havalimanlarında, dünyadaki havalimanlarında olduğu gibi<br />
<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> teşkilatı polisle birlikte görev almaktadır. Yolcu arama ve taramasında<br />
<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personellerinin verimliliği genel <strong>güvenliği</strong> doğrudan etkilemektedir. Özel<br />
<strong>güvenlik</strong> personelinin <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>nde yaşadığı/yaşayabileceği <strong>sorunları</strong>n genel<br />
<strong>güvenliği</strong> ve personel verimliliğini olumsuz etkileyeceği bir gerçektir.<br />
Bu nedenle çalışmada; <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong> <strong>alanında</strong> <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong>, yani<br />
bu hizmeti yapan personellerin <strong>sorunları</strong>nı tespit edebilmek için Malatya<br />
Havalimanında, Malatya Havalimanı Mülki İdare Amirliğinden izin alınarak, bir<br />
araştırma yapılmıştır. Tüm havalimanlarının aynı kurallara tabii olması durumundan<br />
yola çıkılarak, ülkemizde havalimanlarındaki <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> <strong>sorunları</strong> ve<br />
bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin bulunması amaçlanmıştır.<br />
2. HAVALİMANINDA ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNİN<br />
SORUNLARI<br />
Araştırma çalışmasında, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin yaşadığı sorunlar ile <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong><br />
<strong>hizmetlerinin</strong> <strong>sorunları</strong> ele alınarak beraberinde çözüm önerileri ortaya çıkarılmıştır.<br />
Özel <strong>güvenlik</strong> personelinin <strong>sorunları</strong>nı incelemeden önce <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personellerinin<br />
<strong>havalimanı</strong> içerisinde görev aldığı alanları ve hizmetlerini bilmek gereklidir.<br />
124
2.1. Malatya Havalimanı ve Malatya Havalimanında Özel<br />
Güvenlik Personelinin Görev Aldığı Yerler<br />
Sivil/Askeri ortak kullanımı olan Malatya Havalimanının yıllık yolcu kapasitesi dış hat<br />
ve iç hat olmak üzere toplamda 1.000.000’dur.<br />
Malatya Havalimanında Terminal <strong>güvenliği</strong>nde 61 Polis, 22 Özel Güvenlik Personeli<br />
(şirkete bağlı), terminal çevresi ve diğer tesislerin korunmasında 20 DHMİ (Devlet<br />
Hava Meydanı İşletmesi) Özel Güvenlik Personeli görev yapmaktadır. Terminal<br />
binasına giriş kapısında 2 adet “x-ray cihazı” ve 2 adet “kapı tipi metal dedektör”<br />
kullanılmaktadır. Havalimanında 22 hareketli olmak üzere toplam 131 kameranın<br />
bulunduğu ilgili birimde görevli Polis Memuru tarafından belirtilmiştir. Girişte en az 2<br />
Polis ve 6 Özel Güvenlik Personeli görev almaktadır. Uçağa binecek yolcuların son<br />
arama noktası terminal içinde bulunan 2 x-ray cihazı ve 2 kapı tipi metal arama<br />
dedektörü yardımı ile toplamda 2 Polis ve 6 Özel Güvenlik Personeli tarafından<br />
yapılmaktadır. Görevli polisler x-ray cihazının operatörü olarak görev almakta ve<br />
kontrol noktasında bulunan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personellerinin amiri konumunda<br />
bulunmaktadır. Terminal içinde görev alan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli, yolcu arama ve<br />
taramasının yapıldığı “kapı kontrol noktalarında” kişilerin üst ve eşyalarının taranması<br />
görevini üstlenmiştir. DHMİ Özel Güvenlik Personeli ise terminal çevresi ve çevredeki<br />
diğer önemli binaları koruma görevini yerine getirmektedir.<br />
Çalışmada; Malatya Havalimanı terminal <strong>güvenliği</strong> ve terminal içinde ihale yoluyla<br />
görev alan Kartal Özel Güvenlik Şirketine bağlı <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli ile <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> hizmetleri incelenmiştir.<br />
2.2. Özel Güvenlik Hizmetlerinin Sorunları<br />
Havalimanı <strong>güvenliği</strong>nde <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> birçok sorunu bulunmaktadır. Bu<br />
<strong>sorunları</strong> açığa çıkarabilmek için Malatya Havalimanında bir dizi araştırma ve inceleme<br />
yapılmıştır. Çalışmaya 7 Haziran 2012 tarihinde başlanmış ve yaklaşık bir ay süreyle<br />
<strong>havalimanı</strong>na gidilerek gözlem (doğrudan gözlem) ve mülakat yöntemleriyle araştırma<br />
sürdürülmüştür. Çalışmanın yapıldığı Malatya Havalimanında, öncelikle <strong>havalimanı</strong><br />
mülki idare amirliğinden yazılı başvuru ile izin alınarak; <strong>güvenlik</strong> ile ilgili <strong>havalimanı</strong><br />
emniyet müdürlüğü çalışanları, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> şirketi çalışanları ve DHMİ çalışanlarıyla<br />
mülakatlar yapılmıştır. Havalimanında örneklem için toplamda 10 çalışan seçilmiştir.<br />
Bu kişiler araştırma konusuyla doğrudan ilgili olup, <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>nde kendi<br />
kurum veya birimlerinde uzman olarak kabul edilen ve en az 2 yıllık <strong>havalimanı</strong><br />
<strong>güvenliği</strong> tecrübesine sahip olan görevlilerdir. Bu katılımcılardan sadece biri bayandır.<br />
Katılımcılardan 6’sı yönetici kademesinden, 4’ü ise yönetilen kademesinden seçilmiştir.<br />
Mülakata katılan katılımcıların görev ve ünvanları:<br />
1) Havalimanı Emniyet Müdürlüğünde görevli Emniyet Müdürü,<br />
2) Havalimanı Emniyet Müdürlüğünde görevli Komiser Yardımcısı,<br />
3) Havalimanı Emniyet Müdürlüğünde görevli (Mülki İdare Amiri Sekreteri)<br />
Polis Memuru,<br />
4) Özel Güvenlik Şirketine bağlı Özel Güvenlik Müdürü (Bayan),<br />
5) Özel Güvenlik Şirketine bağlı Özel Güvenlik Şefi,<br />
6) Özel Güvenlik Şirketine bağlı Özel Güvenlik Personeli,<br />
7) DHMİ Havalimanı Müdürü,<br />
125
8) DHMİ Özel Güvenlik Şefi,<br />
9) DHMİ Özel Güvenlik Personeli,<br />
10) DHMİ Özel Güvenlik Personelidir.<br />
Araştırmada yarı yapılandırılmış mülakat kullanılarak, belli sorular katılımcılara<br />
sorulmuş ve verdikleri cevaplar not edilmiştir. Mülakatta aşağıda yer alan sorular<br />
sorulmuştur.<br />
Mülakat Soruları:<br />
Soru 1: Malatya Havalimanının <strong>güvenliği</strong>nin Özel Güvenlik Şirketine geçişi sırasında<br />
karşılaşılan sorunlar nelerdir? Karşılaşılan <strong>sorunları</strong>n çözümleri için neler yapılmalıdır?<br />
Soru 2: Havalimanında <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> ve personelinin karşılaştığı sorunlar<br />
nedir? Karşılaşılan <strong>sorunları</strong>n çözümleri için neler yapılmalıdır?<br />
Soru 3: Mevcut durumda <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>ni <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli nasıl daha<br />
etkin sağlayabilir. Bunun için yapılması gereken düzenlemeler sizce nelerdir?<br />
Mülakat çalışmasına ek olarak <strong>havalimanı</strong> planlı olarak gezilmiş, <strong>havalimanı</strong> içerisinde<br />
<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeline verilen eğitimlere gözlemci olarak girilerek bilgi alınmıştır.<br />
Araştırmada elde edilen tüm bilgiler ışığında, bir <strong>havalimanı</strong>nın <strong>güvenliği</strong>nde <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong>le ilgili sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri belirgin bir şekilde<br />
ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.<br />
2.2.1. Maaş/Ücret Sorunu<br />
Malatya Havalimanı terminal binasında çalışan şirket <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli iki asgari<br />
ücret tutarında aylık maaş aldıklarını belirtmişlerdir. Ancak <strong>havalimanı</strong> gibi <strong>güvenlik</strong><br />
açısından önem arz eden bir yerin korunmasında, bu ücret seviyesinin düşüklüğü ve bu<br />
durumun <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> hizmetlerini ve <strong>güvenliği</strong> olumsuz etkilediği, mülakata katılan<br />
tüm katılımcılar tarafından belirtilmiştir.<br />
Havalimanında <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personellerinden silahlı görev yapanlara ek bir ücret<br />
verilmediği ve yıpranma paylarının çalışma sürelerinde değerlendirilmediği,<br />
(katılımcılardan şirket adına çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelleri tarafından) bir sorun<br />
olarak belirtilmiştir.<br />
Bu <strong>sorunları</strong>n birçok sorunu da (bıkkınlık, stres, <strong>havalimanı</strong> <strong>alanında</strong> çalışmak<br />
istememe, iletişim bozuklukları, <strong>güvenlik</strong> kontrollerinde zaaf gösterme, işini sevmeme)<br />
beraberinde getirdiği gözlem sırasında görülmüştür.<br />
2.2.2. Yetki Sorunu<br />
Araştırmada terminal içinde çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong>nin<br />
sağlanması açısından yetki eksikliklerinin olduğu gözlenmiş, aynı zamanda bu konu<br />
tüm <strong>havalimanı</strong> çalışanlarınca ve tüm katılımcılar tarafından mülakatlarda belirtilmiştir.<br />
Ayrıca <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> çalışanlarının yetkilerini tam olarak bilmedikleri, mülakata katılan<br />
tüm katılımcılar tarafından belirtilmiş, gözlemlerim sırasında da <strong>havalimanı</strong>nda çalışan<br />
polisler tarafından sıkça dile getirilmiştir.<br />
126
Gözlem ve mülakatlarda <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin (şüphe duyduğunda) el ile arama<br />
yapamaması, <strong>özel</strong>likle <strong>güvenlik</strong> tedbirleri ve <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin toplumdaki<br />
statüsü açısından büyük bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Havalimanı <strong>özel</strong> <strong>güvenliği</strong><br />
için yetki artırımının, acilen yapılması gerektiği tüm katılımcılar tarafından<br />
belirtilmiştir. Kontrol noktalarında amir konumunda bulunan polis memurlarına bağlı<br />
olarak arama ve tarama yapılmasının, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> hizmetlerinde (yetki konusunda) bir<br />
karmaşaya neden olduğu ortaya çıkmıştır.<br />
2.2.3. Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanundaki Eksiklikler<br />
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun (5188 sayılı Kanun) içerisinde <strong>havalimanı</strong><br />
<strong>güvenliği</strong> alanıyla ilgili olarak <strong>özel</strong> bir düzenlemeye yer verilmemiş, sadece kanunun 3.<br />
maddesinde: “ …Havalimanı ve liman gibi yerlerde alınacak <strong>güvenlik</strong> tedbirlerine<br />
ilişkin uluslararası yükümlülükler saklıdır” ve 6. maddesinde: “…Mülkî idare amirleri<br />
<strong>havalimanı</strong>, liman, gümrük, gar ve istasyon gibi yerler ile spor müsabakalarının, sahne<br />
gösterilerinin ve benzeri etkinliklerin yapıldığı yerlerdeki <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> tedbirlerini<br />
denetlemeye ve kamu <strong>güvenliği</strong>nin gerektirdiği hallerde ek önlemler aldırmaya<br />
yetkilidir” (5188 sayılı Kanun) denilmiştir. Özel Güvenlik Hizmetlerine İlişkin<br />
Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin, 33. maddesinde: “Havalimanı ve<br />
havaalanlarında istihdam edilecek <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> görevlileri Sivil Havacılık Güvenliği<br />
ile Uyuşturucu Madde Bilgileri derslerini, deniz limanlarında istihdam edilecek <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> görevlileri, ISPS Kod. çerçevesinde Deniz Limanı Güvenliği ve Uyuşturucu<br />
Madde Bilgileri derslerini, almak zorundadır.” denilmiş, 34. maddede: “Havalimanı ve<br />
deniz limanlarında görevli <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> görevlilerinin yenileme eğitimi için<br />
uluslararası sözleşmelerden kaynaklanan diğer hükümler saklıdır.” ve 43. maddesinde: “<br />
Havalimanı ve deniz limanlarının denetiminde, uluslararası anlaşmalar ve 25/7/1997<br />
tarih ve 97/9707 sayılı Sivil Hava Meydanları, Limanlar ve Sınır Kapılarında<br />
Güvenliğin Sağlanması, Görev ve Hizmetlerin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik<br />
hükümlerinin yerine getirilip getirilmediği göz önünde bulundurulur.” denilmiştir. Tüm<br />
maddeler incelendiğinde <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong> ile ilgili net olmayan, üstü kapalı veya<br />
karmaşık açıklamalar kullanıldığı görülür. Bu karmaşık durum ilk olarak yetki (el ile<br />
arama gibi) konusunda kendini göstermektedir. Havalimanı <strong>güvenliği</strong> <strong>alanında</strong> <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> personeline verilmesi gerekli olan eğitimler (x-ray cihaz eğitimi gibi) ve özlük<br />
hakları hususunda da net bir açıklama yapılmamış, bu durum <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personel ve<br />
yöneticileri tarafından mülakatlarda bir sorun olarak dile getirilmiştir.<br />
2.2.4. Yönetim Sorunu<br />
Havaalanı <strong>güvenliği</strong>nde <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelleri, kendi <strong>özel</strong> şirketlerine bağlı olmakla<br />
beraber, görev sürecinde Mülki İdare Amirliğine bağlı çalışmaktadır. Ancak bu durum<br />
<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin kendi şirketine, Emniyet Müdürlüğüne, Mülki İdare<br />
Amirliğine ve DHMİ’ne çeşitli açılardan bağlı olması demek olup, bir karmaşayı da<br />
beraberinde getirmektedir. Bu durum tüm katılımcılar tarafından mülakatlarda<br />
belirtilerek bu durumun <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personellerinin çalışma şevk ve azimlerini<br />
kırdığını ve personelin büyük bir baskı altında çalışmasına sebep olduğunu<br />
belirtmişlerdir. Yönetilme açısından kendi şirket yöneticilerinin yanında, <strong>havalimanı</strong>nda<br />
çalışan polis memuru veya amirlerine bağlı olmalarının yönetim açısından çok başlılığa<br />
neden olduğu da görülmüştür.<br />
127
Özel <strong>güvenlik</strong> personel sayısının yetersizliği sorunu, mülakata katılan görevlilerce ve<br />
<strong>havalimanı</strong>nda çalışanlarca belirtilmiş ancak durumun sık sık dile getirildiği fakat<br />
çözüme kavuşmadığı anlaşılmıştır.<br />
Özel <strong>güvenliği</strong>n yönetiminde, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> amirine yol gösterecek bir disiplin<br />
tüzüğünün olmaması, <strong>havalimanı</strong>nda <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelini yöneten Özel Güvenlik<br />
Müdürü tarafından bir sorun olarak mülakatta belirtilmiştir. Araştırma sırasında,<br />
sıralanan bu <strong>sorunları</strong>n <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin yönetiminde olumsuzluklara yol<br />
açtığı gözlenmiştir.<br />
2.2.5. Eğitim Sorunu<br />
Havalimanında görevli <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> temel eğitimlerinin<br />
yanında “Sivil Havacılık Temel Eğitimi” ve çalıştıkları yere göre (X-Ray Cihaz<br />
Oparatörü gibi) eğitimler almak zorundadırlar. Eğitimler, konusunda uzman<br />
eğitmenlerce hava meydanı mülki idare amirlikleri yönetiminde verilmektedir. Bu<br />
eğitimleri alan personel, aldığı eğitime göre <strong>havalimanı</strong>nda görev alabilmektedir.<br />
Yapılan gözlem, mülakat ve <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli tarafından dile getirilen şikayetler<br />
ışığında, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> temel eğitimi başta olmak üzere <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong> <strong>alanında</strong><br />
verilen <strong>güvenlik</strong> eğitimlerinde de sorunlar olduğu belirlenmiştir. Ayrıca <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong><br />
personeline <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenlik</strong> eğitimlerinin, <strong>havalimanı</strong>nda işe başladıktan sonra<br />
verilmesinin önemli <strong>sorunları</strong> beraberinde getirdiği de tüm katılımcılar tarafından<br />
mülakatlarda dile getirilmiştir.<br />
Bunun yanında, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin <strong>havalimanı</strong>ndaki görevleriyle ilgili mevzuatı<br />
eksik bilmeleri nedeniyle, polisle ilişkilerde büyük sıkıntıların yaşandığı, mülakata<br />
katılan polis amir ve memurları tarafından dile getirilmiştir.<br />
2.2.5.1. Özel Güvenlik Temel Eğitiminden Kaynaklanan Sorunlar<br />
Özel <strong>güvenlik</strong> personeli “Temel Eğitimlerinde” 90 saat silahsız veya 120 saat silahlı<br />
eğitim alarak ve bir sertifika sınavına girerek “<strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> sertifikası” almaya hak<br />
kazanmaktadırlar. Yapılan mülakatlarda verilen bu eğitimin hava meydanı <strong>güvenliği</strong><br />
<strong>alanında</strong> çalışmak için yetersiz olduğu, tüm katılımcılar tarafından belirtilmiştir.<br />
2.2.5.2. Sivil Havacılık Temel Eğitimindeki Sorunlar<br />
Sivil Havacılık Temel Eğitimi “Güvenlik Bilinci” ve “Havaalanı Güvenliği” ana<br />
başlıklarını kapsamaktadır. Bu ana başlıklar içerisinde <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeline<br />
(SHGM, SHT 17.2);<br />
Havacılık <strong>güvenliği</strong>nin gerekliliği<br />
Terörizme genel bakış<br />
Uluslararası mevzuat<br />
İlgili uluslararası anlaşmalar<br />
Ulusal mevzuatlar ve organizasyon<br />
Havaalanı işleticisi <strong>güvenlik</strong> ve organizasyonu<br />
Hava aracı işletmecisi <strong>güvenlik</strong> ve organizasyonu<br />
Genel <strong>güvenlik</strong> bilinci<br />
Yolcu ve personelin taranması<br />
Olay raporlaması<br />
Havaalanı <strong>güvenliği</strong> (hava<strong>alanında</strong> 1 saatlik saha bilgilendirmesi)<br />
128
Tehdit ve hedefleri (düşük, orta ve yüksek seviye tehditler dahil olmak üzere<br />
<strong>güvenlik</strong> seviyeleri)<br />
Güvenlik personelinin fonksiyon ve görevleri<br />
Hava alanı yerleşkesi<br />
Giriş Kontrolü<br />
Araçların kontrolü/aranması<br />
Devriye/nöbet kayıt tutma<br />
Hava alanı çevresinin korunması<br />
Hava araçlarının korunması<br />
Olayların yönetimi<br />
Raporlama prosedürleri<br />
Muhtemel harekat tarzı planları ve önlemler<br />
konularında eğitimler verilir. Kurs süresi asgari 3 gün olarak belirlenmiştir. Malatya<br />
Havalimanında bu süre çalışma düzenlerine göre ayarlanmıştır. Kursiyerler kurs<br />
sonunda yapılan yazılı sınavda %70 geçme notu alma şartı ile başarılı sayılmaktadır<br />
(SHGM, SHT 17.2).<br />
Araştırma ve inceleme çalışmasında verilen eğitimlere (2 hafta) bir kursiyer gibi katılım<br />
sağlanmış, bu süreçte <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin eğitimlere katılımı ile eğitim süre ve<br />
zamanlarındaki eksiklikler göze çarpmıştır. Örneğin; vardiyalı çalışma şartlarından<br />
dolayı gece görev yapan bir <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli, gece nöbetinden çıkarak öğle<br />
saatinde başlayan gündüz eğitimine katılmak zorunda kalmıştır.<br />
Eğitimlerde eğitimcilerin eğitim notları kullanılmakta, eğitimler için belli bir kaynak<br />
kitap veya sistemli bir kaynak dizisi bulunmamaktadır. Bu nedenle eğitim içeriğinde bir<br />
düzenin olduğunu söylemek güçtür. Eğitim veren kişiler alanlarında bilgili olmalarına<br />
rağmen, bilgilerini kursiyerlere aktarmada eksikliklerinin olduğu görülmüş ve bu durum<br />
kursiyerler tarafından da dile getirilmiştir.<br />
Eğitimler içerik olarak zengin ve kapsamlı olmasına rağmen <strong>özel</strong>likle bu eğitimden<br />
yararlanan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeliyle yapılan görüşmelerde, verilen eğitimlerin<br />
sonucunda yapılan sınavın yetersiz olduğu belirtilmiştir.<br />
2.2.6. Statü Sorunu<br />
Ülkemizde Özel Güvenlik Teşkilatının bir statü, yani saygınlık sorunu bulunmaktadır.<br />
Havalimanında çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli ve tüm katılımcılar tarafından<br />
mülakatlarda bu olumsuzluğun sıkça yaşandığını dile getirilmiştir. Özellikle tarama<br />
görevinde yolcuların bir kısmının <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeline karşı saygısız<br />
davrandıkları, statü olarak düşük gördükleri, yolcuların <strong>özel</strong> <strong>güvenliği</strong>n yetkilerini<br />
bilmedikleri ve <strong>havalimanı</strong>nda çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> görevlilerini bir site veya parkta<br />
görev yapan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> görevlileri gibi gördükleri belirtilmiş, <strong>havalimanı</strong> içerisinde<br />
gözlem sırasında bu durumlara zaman zaman rastlanılmıştır. Bunun yanında, <strong>havalimanı</strong><br />
çalışanlarının da <strong>özel</strong> güvenliğe karşı statülerini hedefleyen söz ve davranışlarda<br />
bulundukları, tüm katılımcılar tarafından mülakatlarda dile getirilmiştir. Bu durumların<br />
<strong>güvenliği</strong> olumsuz etkilediği ve <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin motivasyonunu eksilttiği<br />
görülmüştür.<br />
129
2.2.7. Stres Sorunu<br />
Mülakatlarda Özel Güvenlik Personelinin <strong>havalimanı</strong>nda ağır bir stres sorununun<br />
olduğu tüm katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Ayakta fazla bekleme, <strong>güvenlik</strong><br />
sistem ve cihazlarının ses ve radyasyon etkisi, çalışma süresince dikkat seviyesinin<br />
yüksek tutulma zorunluluğu ve tek bir yöneticiye bağlı olmayarak çalışma gibi<br />
olumsuzlukların personelin stresini daha da arttırdığı ve verimli çalışmasını düşürdüğü<br />
görülmüştür. Sonuçta bu durumların <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin genel iletişimini de<br />
olumsuz etkilediği görülmüştür.<br />
2.3. Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri<br />
Malatya Havalimanında yapılan çalışmayı örnek alarak, bir <strong>havalimanı</strong>nda <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> ve personelinin temel <strong>sorunları</strong>na bakıldığında, birbiriyle ilişkili<br />
olan bir bağ görülmekte, bu sorunlar için yine birbiriyle ilişkili çözüm önerileri ortaya<br />
çıkmaktadır.<br />
Araştırma sırasında sorunlara yönelik çözüm önerileri de tespit edilmeye çalışılmıştır.<br />
Bu çerçevede, ücret sorunu değerlendirildiğinde; <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin <strong>havalimanı</strong><br />
<strong>güvenliği</strong>nde çalışması sebebiyle ücretlerinin daha iyi bir duruma getirilmesi, silahlı<br />
görev yapanlara ek ücret verilerek yıpranma paylarının çalışma süreleri içerisinde<br />
değerlendirilmesi gerekmektedir.<br />
Yetki sorunu değerlendirildiğinde; <strong>havalimanı</strong>nda <strong>özel</strong> güvenliğe “el ile arama” yetkisi<br />
verilmelidir. Özel <strong>güvenlik</strong> personeli arama ve tarama görevinde bir polis ile aynı<br />
yetkilere sahip olmalıdır.<br />
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun incelendiğinde; bu Kanun ve Yönetmeliği<br />
içerisinde çok az yer verilen hava meydanı (<strong>havalimanı</strong>/havaalanı) <strong>güvenliği</strong> hakkında,<br />
ayrıntılı ve net düzenlemeler yapılmalıdır.<br />
Özel <strong>güvenliği</strong>n yönetim sorunu ile ilgili olarak; <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong><br />
yönetiminde tek bir otoriteye doğrudan bağlılık olmalı, çok başlı yapı düzeltilerek her<br />
kurumun yetki sınırı net bir şekilde çizilmelidir. Havalimanında görev alan <strong>özel</strong><br />
<strong>güvenlik</strong> personelinin tek amiri/üstü olmalıdır. Özel <strong>güvenliği</strong>n hava meydanındaki<br />
yönetimiyle ilgili ayrı bir düzenlemeye gidilmeli ve personelin hakları belirlenerek,<br />
yöneticiler için bir disiplin tüzüğü de oluşturulmalıdır.<br />
Eğitim <strong>sorunları</strong>yla ilgili olarak; <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> temel eğitiminde <strong>havalimanı</strong> eğitimleri<br />
biraz daha arttırılmalı, <strong>havalimanı</strong>nda çalışacak personel, çalışmaya başlamadan önce,<br />
“sivil havacılık temel eğitimi” başta olmak üzere, çalışacağı alanla ilgili diğer eğitimleri<br />
de almalıdır. Bu eğitimin teori kısmı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün belirleyeceği<br />
eğitmenler veya uzman akademisyenlerce verilmeli, pratik kısmı ise <strong>havalimanı</strong>nda<br />
aktif görev alan uzmanlarca verilmelidir. Sınav ise teori ve pratik olmak üzere iki kısım<br />
halinde yapılmalıdır.<br />
Havalimanı <strong>güvenliği</strong>nde çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personelinin statü sorununa yönelik<br />
olarak; <strong>havalimanı</strong>nda çalışan <strong>özel</strong> <strong>güvenliği</strong>n isminin değiştirilmesi bir çözüm yolu<br />
olabilir, böylece <strong>havalimanı</strong> <strong>güvenliği</strong> ve personelinin statüsü olumlu yönde<br />
yükselecektir. Ayrıca bu sorunun çözümü ücret, yetki gibi diğer <strong>sorunları</strong>n çözümüyle<br />
de ilişkilidir.<br />
130
Personel üzerinde oluşan stres sorunu ile ilgili olarak; <strong>havalimanı</strong> içerisinde personelin<br />
dinlenebileceği, görev stresini atabileceği uygun salonlar oluşturulmalıdır. Ayrıca stres<br />
sorununa karşı <strong>havalimanı</strong> içerisinde bir psikoloji uzmanı da görevlendirilebilir.<br />
3. TARTIŞMA VE SONUÇ<br />
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de hava meydanları <strong>güvenliği</strong>nde önemli bir noktaya<br />
gelen <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> <strong>sorunları</strong> küçümsenemeyecek kadar büyüktür. Bu<br />
sorunlar bir <strong>havalimanı</strong>nın tüm <strong>güvenliği</strong>ne olumsuz bir biçimde yansıyabilmektedir.<br />
Bu <strong>sorunları</strong>n devam ederek büyümesi ve çözülmemesi, ileride daha karmaşık ve büyük<br />
sorunlara yol açacaktır. Özellikle <strong>güvenlik</strong> kavramının zirvede olduğu<br />
havalimanlarında, tüm <strong>havalimanı</strong> çalışanları ile <strong>güvenlik</strong> faaliyetleri ve personelleri<br />
çok yakın ilişki içerisindedir. Bu nedenlerle, <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> hizmetlerinde <strong>sorunları</strong>n<br />
ortaya çıkarılarak, çözüm yollarının belirlenmesi ve bu işlemin <strong>havalimanı</strong><br />
çalışanlarıyla birlikte, bir <strong>havalimanı</strong> içerisinde yapılması, her açıdan gerekli ve faydalı<br />
bir çalışmadır.<br />
Araştırma havacılık sektöründe hizmet sunan şirket ve işletmelere de büyük yararlar<br />
sağlayacaktır çünkü; günümüzde havacılık <strong>alanında</strong> faaliyet gösteren işletmeler<br />
<strong>güvenlik</strong> birimlerini oluşturmakta, havacılık <strong>alanında</strong> bazı şirketler (uçak arama tarama,<br />
kargo <strong>güvenliği</strong> gibi faaliyetleri üstlenen şirketler) bünyelerinde <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> personeli<br />
çalıştırmaktadır.<br />
Havalimanı çalışanlarının da belirttiği üzere <strong>özel</strong> <strong>güvenlik</strong> <strong>hizmetlerinin</strong> <strong>sorunları</strong>nın<br />
bilinerek, çözümlerinin hayata geçirilmesini amaçlayan ve daha önce bir benzerinin<br />
yapılmadığı bu çalışmayla; Özel Güvenlik Teşkilatının ve sektörünün gelişimi<br />
sağlanacak, sivil havacılık <strong>güvenliği</strong> güçlenecek, bununla birlikte ulusal ve uluslararası<br />
<strong>güvenlik</strong> daha etkin bir duruma gelecektir. Ayrıca tespit edilen bu <strong>sorunları</strong>n<br />
beraberinde getirdiği maddi ve manevi kayıplarda en aza indirilecektir.<br />
Çözümlerin uygulanması aşamasında ise; araştırma sonucunda bulunan sorunlar ile<br />
çözüm önerileri, iyi analiz edilerek, tespit edilen çözümler planlı bir şekilde ve tümüyle<br />
uygulanmalı, eksik ve düzensiz düzenlemeler yerine, bilinçli ve planlı düzenlemelerle<br />
adımlar atılmalıdır. Böylece konuyla ilgili mevcut sorunlar daha hızlı ve basit bir<br />
şekilde çözülerek, <strong>güvenlik</strong> <strong>alanında</strong> amaçlanan noktalara ulaşılabilecektir.<br />
4. TEŞEKKÜR<br />
Yapılan araştırmaya katkı sağlayan İnönü Üniversitesi Malatya M.Y.O. çalışanlarına,<br />
Malatya Havalimanı Emniyet Müdürlüğü ve Kartal Özel Güvenlik çalışanlarına<br />
teşekkür ederim.<br />
131
KAYNAKLAR<br />
Küçükönal, H. (2001). Havaalanı Güvenliği ve Sabiha Gökçen Uluslararası Havaalanı<br />
Güvenlik Sistemi İçin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir<br />
Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.<br />
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun (5188 sayılı Kanun).<br />
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (5188<br />
sayılı Kanuna Dair Yönetmelik).<br />
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), 2009, “Sivil Havacılık Güvenliği Eğitim ve<br />
Sertifikasyon Talimatı SHT 17.2”.<br />
132
Change language