amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Antimilitarizm ve Feminizm
maya çalışacağım. Her şeyin ne yazık ki bir tanımı var ama hayat o
tanıma bağlı şekilde işlemiyor, sürekli değişiyor, kendini yeniliyor
ve dönüştürüyor. Tıpkı vicdani ret tanımında olduğu gibi. Vicdani
reddin benim bildiğim bir tanımı var: Politik, ahlaki ve vicdani
nedenlerle zorunlu askerliğin reddedilmesi. Ben de bu mücadele
alanını her zaman bu tanım üzerinden kurdum ve gördüm ki askerlik
yapmak zorunda olan erkekler vicdani retlerini bu şekilde
açıklıyorlar. Bu tanım çerçevesinde oluşan mücadele alanlarında
da tanımlanan belli konumlar olmuş. Mesela “Bir vicdani retçi illa
antimilitarist olmak zorunda mıdır? Bir vicdani retçi şiddet karşıtı
olmak zorunda mıdır?” gibi sorularla karşılaşıyoruz. Bu soruların
açtığı tartışmalar somut bir tanım çerçevesinde ama çok
muallak olduğu için daha çok tartışacağız gibi görünüyor. Tıpkı
kadın vicdani retçilerin konumunun ne olduğu gibi, çünkü eğer
bu tanımdan yola çıkarsak askerlik yapmak zorunda olmayan kadın
vicdani retçiler neyi reddediyor?
Bildiğiniz gibi son süreçteki vicdani retçiler sadece antimilitaristler
değil. Aralarında sosyalist, Müslüman, Kürt vicdani retçiler
de var. Hepsinden de “Vicdani retçi olur mu olmaz mı?” diye
tartışıldı. Tartışılır, ama benim bu tartışmalarda eksiklik olarak
gördüğüm bir yan var: Hepimiz zorunlu askerliği reddediyoruz ve
bu noktada tüm yapılan tartışmaların dışında bunun üzerinden
ortaklaşabilirdik ancak görebildiğim kadarı ile ortaklaşma noktasında
belli sıkıntılar yaşanıyor.
Ben henüz vicdani reddimi açıklamadım. Ama açıklayan
kadın arkadaşlarla konuştuğumda, vicdani retçi olmaları konusunda
her birinin farklı görüşleri var. Doğduğu andan itibaren
militarizme maruz bırakılarak erkekleştirilen dolayısıyla askerleştirilmek
istenen kadınların vicdani retçi olmaları çok anlaşılır.
Ancak kadınların kendilerine dayatılan bu rolleri reddetmek
için vicdani reddi eylem biçimi olarak kullanmaları da başka bir
tartışma konusuna dönüşüyor. Aslında bu tartışmaların, vicdani
ret kavramının bir tanımının olması ama bu tanım etrafında hep
farklı farklı durumların oluşması ve herkesin de “Bu budur, doğrusu
budur ve böyle olması gerekir,” demesinden kaynaklandığını
düşünüyorum.
Büşra: Vicdani ret açıklamanın Türkiye topraklarında çok önemli
olduğunu düşünüyorum çünkü bu, devletin otoritesine karşı
“Buna karşı çıkıyorum!” demektir. “Herkes farklı sebeplerle vicdani
reddini açıklıyor,” diyoruz ya, Müslümanlar laik orduda bulunmak
istemedikleri için, sosyalistler kapitalizmin uzantılarında
olmak istemedikleri için açıklıyor vs. “Bunların her biri vicdani
ret olur mu? Bu antimilitarizm olur mu?” diye sürekli tartışılma-
sının buyurgan bir tavır olduğunu düşünüyorum, çünkü bu tartışma
ile o insanların öznelliğini yok ediyoruz. Vicdani reddin
başka kesimler tarafından sahiplenilmesini sorun ediyoruz ama
bir yandan da antimilitarist tavrın yaygınlaşmamasından şikayet
ediyoruz.
Şiddet meselesine gelince, şiddet bizim aktif/pasif diye ayırabileceğimiz,
sadece vurdu, kırdı şeklinde olan bir şey değil. Mesela
benim annemle, babamla yaptıkları bir şeyden dolayı konuşmamam
da bir şiddet bana göre. O yüzden insanın doğası falan
demek istemiyorum ama şiddetin insana çok içkin olduğunu düşünüyorum.
Kürdistan’da ya da Filistin’de devam eden savaş üzerinden
düşünürsek, üstümüze bombalar yağarken “Ben şiddet karşıtıyım,
şu tanka taş atmayayım,” diye düşünemezmişiz gibi geliyor.
O yüzden de her türlü şiddete karşı olmak doğrudan bir tavır değil
de biraz konformistçe vardığımız bir sonuç gibi geliyor bana ve
bunun politikasını yapmayı da sağlıklı görmüyorum. Bu yüzden
şiddet karşıtlığının bir boş gösteren, altı çok fazla oyulan, her yerde
kullanılan ve bütün mücadelenin üstünü örten bir yaklaşım
olduğunu konuşulabiliriz, diye düşünüyorum.
Ayşe Gül: Bence herkesin katkısı çok muhteşemdi. Çok farklı
deneyimlerden, çok önemli sorular soruluyor fakat hiçbirimiz
militarizmden ne anladığımızı çok açmadık. “Militarizm eşittir
şudur,” demek için değil ama “Militarizmi konuşurken bunları
dikkate almalıyız,” diye yazıda listelediğim birtakım özellikler
var, onların üstünden geçmek istiyorum. Begüm’ün de dediği gibi
kavramların kendi tarihi var, deneyimleniyorlar, değişiyorlar, dönüşüyorlar.
Şimdi tam da tartışmanın göbeğinde militarizm ve
antimilitarizm kavramlarının deneyimlenmesi söz konusu ama
birtakım değerler, örgütlenme biçimleri ve eylemlerin adını koymak
istiyorum ki çoğu konuşmalarda da geçti zaten.
Birincisi militarizmde itaat kültürü çok merkezidir. Yani askeri,
militarist değerlerin hayatın geri kalanına yayılmasından,
dolayısıyla hayatın askerileşmesinden bahsettiğimiz zaman itaat
kültürü çok merkezi bir yerde duruyor. Bunun yanı sıra sayabileceğimiz
diğer bazı özellikleri: Emir komuta ilişkisine dayalı hiyerarşik
örgütlenme, kaba kuvvete dayalı güç anlayışının belirleyici
olması, şiddetin bir araç olarak meşru kabul edilmesi (burada
yine kaba şiddetten bahsediyorum), hatta yüceltilmesi, ölmek ve
öldürmek üzerinden kahramanlığın yüceltilmesi, şehitlik ve gazilik
gibi unvanlar üzerinden bir kutsallaştırma ve ayrıştırma olması
ve tam da Nilgün’ün altını çizdiği gibi davranış, kıyafet, inanç,
kimlik ve cinsel yönelim bazında tektipleştirme, şiddet ve itaatle
174 175