amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Anarko-Feminizm’in Politik Potansiyelleri
Üretim işçilerin yönetimi altında %80 oranında devam ediyor.
Anarşizmin üretim ilişkisiyle kurduğu radikal bir fark var. Tabii
bu çok tartışmaya açık bir konu. Ben kendi adıma buraya fazla
girmek istemiyorum ama bunu komün geleneğiyle birleştirmek
istiyorum. Komün geleneğinin kendisi bu teknokrat bakışın dışında
yaşamın tekrar örgütlenebileceğini söylüyor. Meksika’da da
köylüler “Biz toprağımıza sahip çıkıyoruz, emperyalist baskıdan
ayrı bir şekilde kendi üretimimizi kendimiz yapıyoruz,” diyerek
anarşist komünler kuruyorlar ve kapitalist pazara da girmiyorlar.
Aslında bu noktada arka arkaya çok fazla teorik sorunsal çıkıyor.
Biz üretimden bağımsız komün kuruyoruz, üretim ilişkilerinin
merkezi sistemine karşı çıkıyoruz, onu özerkleştiriyoruz diyebiliriz
ama bu komün geleneklerinin her zaman pazarla bir entegrasyonu
olduğu için hiçbir zaman gerçek alternatifler üretemediklerini
görüyoruz. Süreklilik konusunda da sorunları var. Kaldı ki yaşanmış
ve bitmiş komün geleneklerinin en büyük sorunları; politik
iktidarla çatışması bittiğinde, izole olup, kendi içine dönmesi
ve kendi içlerinde bu iktidarları yeniden üretmeleri. Ortadoğu’da
bu gelenekler var mı pek bilmiyorum ama Batı’daki geleneklerin
hepsinin sonu hüsranla bitiyor. Hatta 70’li yıllardan başlayan, yirmi-otuz
yıl süren gelenekler var, ilginç deneyimler, buralarda ne
tür hayat deneyimleri olduğunu çalışmak lazım.
Bir de bunun feminizmle bağlantısını tekrar kurmak istiyorum.
68 ne kadar feminist hareketi doğurdu? Ben açıkçası Gülnur
Savran’ın tezini hiç desteklemiyorum. Tabii ki de birebir böyle
bir özdeşlik ve süreklilikten bahsedemeyiz ama 68’de kadınlar
da bir cinsel devrim yaşadı. Oradaki temel paradigma yaratılmış
çekirdek aile ahlakına ve Hıristiyanlığın modern şekilde insanların
üzerinde kurduğu baskıya karşı çıkmaktı. 68’den çıkan feminizmin
temel sorununun Marksizm’le bir hesaplaşma olduğunu
düşünüyorum; kadın emeğinin ikincileştirilmesini, özel alanın
politik olmasını ve erkek egemen şiddetin yeniden üretilmesini
sorunsallaştırıyorlardı.
Esen: Feminizm, 68’i karşısına alan bir harekettir demiyor zaten,
aslında senin de bahsettiğin “özgür” sevişmelerin sonucunda doğan
çocukları kadınların doğurmasından ve bakmasından bahsediyor.
Göksun: Ben de biraz sosyalistlerden yakınacağım. (Gülüşmeler)
19. yüzyılda Louis Michel ve Emma Goldman’ın başını çektiği
anarşist kadın hareketi sanki yokmuş gibi tarihi sosyalist gelenekte
feminist sorgulamalar başladığı zamandan başlatıyor olmalarına
bozuluyoruz. Özel alanın politikası ancak sosyalist kadınlar
“Kişisel olan politiktir!” dediğinde tarihin sayfalarına geçiyorsa
bu problemlidir. Biraz önce okudum, “Değişmesi gereken ilk şey
cinsler arasındaki ilişkidir,” deniyor olması görülmüyor ama “Özel
olan politiktir,” denildiğinde bu feminist hareketin başlangıcı olarak
kabul ediliyor. Peki, biz Paris komünündeki Louise Michel’i
ne yaptık? İki düşünce arasındaki bir rekabet değil bu ama böylesi
bir körlük ve dışlama bu deneyimlerden faydalanmamızın önünü
kesiyor.
19. yüzyılda Emma Goldman tam sekiz kere, kürtaj yanlısı
toplantı yaptığı için tutuklandı. Sonra gidiyor, Lenin’i azarlıyor,
yetmiş iki yaşındaki Kropotkin’in karşısına dikiliyor, ki Kropotkin
o dönem anarşist düşüncenin piri gibi. Emma Goldman, cinsler
arası özgür aşktan, kadınların üzerindeki cinsel ve sosyal baskılardan
söz ediyor. Kropotkin ise genel bir eşitlikten söz etse bile, özel
olarak bu konudan bahsetmiyor, kadın meselesine sadece tahakkümün
kabul edilemeyeceği şeklinde giriyor. Emma Goldman,
cinsellik konusu üzerine gidiyor. Kropotkine’de “Tamam, yetmiş
iki yaşında senin için cinsellik mesele değil ama ben gencim, ne
yapacağız?” diyor. Kropotkin “Haklısın,” diyor, fakat daha da fazla
bir şey söylemiyor. Sanırım bu konunun muhatapları tarafından
tartışılmasını uygun buldu. (Gülüyor)
Komün meselesine gelince evet, doğru, komünlerin çoğu
hüsranla bitti. Ve unutmayalım ki, komünler de “Devrim, hemen
şimdi!”, “O hayatı hemen yaşayabiliriz,” düşüncesi içinde, demin
de bahsettiğim egemenlik ve pozitif iktidar ilişkilerinin arasında
kuruldu. Hüsrana uğramalarının sebebi komünlerin çok asimetrik
güç ilişkilerinin içinde yaşanmaya çalışılan alanlar olmasından
kaynaklandı. Belki de her komünün yapısal iktidarlar üretmemesi
için yirmi sene içinde dağılması gerekiyor. Kabul ediyorum, her
ilişkide pozitif iktidar vardır ama bunları sürekli sorgulayarak
daha dinamik ilişkiler yaratılabilirdi. Fakat komünlerin dağılmasının
sebebi her zaman kendi iç dinamiklerinden de kaynaklanmadı.
Örneğin Paris komünü neden sürmedi? Çünkü dokuz hafta
sonra hükümet güçleri komünü dağıttı, ordu komüncülere saldırdı,
onları öldürdü. Bunu, suçu sadece egemenlere yüklemek için
söylemiyorum ama sadece “Komüncüler şunu yanlış yaptı, bunu
yanlış yaptı,” gibi de düşünülemeyeceğini savunuyorum. Her zaman
çuvaldızı kendimize batıralım, ama “Biz yanlış yaptık ya,”
gibi devamlı bir suçluluk duygusuna da gömülmeyelim isterim.
Üzgün olmaktansa öfkeli olup, oraya buraya çarpa çarpa yeni deneyimler
yaratabiliriz.
Elif: Vakti zamanında girdiğim ilk siyasi örgütte bana ilk söylenen
şey “Siz anarşistler her yerde iktidar görüyorsunuz,” oldu.
İktidar her yerde hepimizin kurduğu bir cümle ama ben iktidarı
142 143