amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Anarko-Feminizm’in Politik Potansiyelleri
ğini söylüyor ve mesela evin babasının, karısını azarlamasında ve
çocuğuna vurduğu tokatta çınlayan sesin devletin sesi olduğunu
söylüyor. Bu gibi nedenlerle anarşizm içinde Anarko-feminizm
gibi ayrı bir kanal açılmıyor, anarşizm bizzat ataerkillik eleştirisi
ile yola devam ediyor.
Anarşizmi ya da Anarko-feminizm’i, “Onlar yapamadı, biz
yaptık,” gibi sosyalizmle bir karşıtlık içinde anlatmak istemiyorum
ama şöyle bir şey var: Anarşizm ortaya çıktığından itibaren
üretim ve yeniden üretim alanını aynı anda sorunsallaştırmıştır.
Bir yüzyıl sonra sosyalist feministlerin sorunsallaştırdığı yeniden
üretim, aile, özel hayat gibi alanlar her zaman anarşizm içinde
sorunsallaştırılmıştır. Dolayısıyla anarşizm en başından beri
-Proudhon’u saymayalım- feminizmin sorguladığı, sorunsallaştırdığı
alanları kendi sorunsalı haline getiren bir düşünce olmuştur.
Louis Michel’in anılarından ufak bir şey okumak istiyorum:
“Değişmesi gereken ilk şey cinsler arasındaki ilişkidir. İnsanlık iki
parçadan oluşuyor: erkekler ve kadınlar. El ele yürümemiz gerekir,
aksi takdirde ortada bir düşmanlık var ve daha güçlü olan parça
daha zayıf olanı kontrol ettiği ve öyle yaptığını düşündüğü müddetçe
bu düşmanlık sürecektir.”
Anarşizm tahakkümün olduğu her alanı, özel alanı da, kamusal
alanı da devleti tamamıyla yıkmak gibi bir devrimci ufuk
çerçevesinde sorunsallaştırır. Bunun için en sık kullandığı yöntemlerden
biri ise “doğal” farzedilen tahakküm ilişkilerini ifşa
etmektir. “Kadını biliyorsunuz işte biyolojinizden dolayı eziliyorsunuz,”
ya da daha burjuva bir örnekte olduğu gibi “Biz çalıştık,
kazandık ama yoksullar tembel; çalışıp, kazanmadılar,” gibi doğallaştırmaların
hepsinin altındaki tahakküm ilişkilerini ifşa ederek
hem anarşist “propaganda” yapmanın hem de anarşist düşünce
biçimi oluşturmanın yolunu açar. Anarşist düşünce biçimi diye
bir şey düşündüğüm zaman gözümün önüne şöyle bir şey geliyor:
Her şeyin birbirine bağlı olduğu bir network; dışarıda bırakılacak,
dokunulmayacak hiçbir konu olamaz.
Anarşist düşünce hiçbir zaman sadece teorik birikim ile
oluşmamıştır, her zaman anarşitlerin yaşam pratikleri ve edebiyatla
iç içe olmuştur. Mesela Emma Goldman’a bakarsanız devrim
hakkında, kadın hakkında yazdığı bir sürü eseri vardır, ama
baş eseri anılarını, duygulanımlarını anlattığı, otobiyografisi olan
Hayatımı Yaşarken’dir 1 . Ya da Ursula K. Le Guin’e baktığımız-
1 Goldman, Emma, (2012), Hayatımı Yaşarken, Cilt 1, Metis Yayınları, (çev. Beril
Eyüboğlu), İstanbul
- (2012), Hayatımı Yaşarken, Cilt 2, Metis Yayınları, (çev. Emine Özkaya), İstanbul
da hiçbir zaman “teori” yazmamıştır, roman yazarıdır ve sadece
Mülksüzler 2 değil bütün eserleri anarşistler arasında çok fazla
okunur. P.M’nin, Bolo’bolo 3 isimli kitabı da anarşistler arasında
popüler olan bir diğer edebi eserdir. Teori edebiyat zıtılığını redderek,
edebi yaratımın anarşist düşüncenin corpusundan yani bedeninden
ayrı olmadığı ve bunu ayırmamak gerektiği savunulur.
Bütün bu edebi eserler anarşist düşünceyi ve duygulanımı (affect)
beslemektedirler.
Anarşizm doğal sayılan ikilikleri bombalar
Bildiğiniz gibi batı medeniyetini kuran doğa/kültür, düşünce/
duygu, kadın/erkek gibi birtakım ikilikler var. Anarşizm doğal sayılan
bu ikiliklere saldırarak, bizzat bu temellere bomba koyarak
(şimdi bunu da açıklayacağım) yeni bir ontoloji kurma peşine düşüyor.
Ama bunu hiçbir zaman sadece teorik bir şekilde ifade etmediklerini
de söylemeliyim. Anarşizm, bütün doğallaştırmaları
ve her türlü tahakküm ilişkisini sorunsallaştırdığı gibi ekolojik
hareket, feminist hareket ya da antimilitarist hareket gibi kollara
ayrılan bir düşünce de değil, bizzat feminist, ekolojist ve antimilitarist
yaklaşımla yol alan bir düşüncedir. Örneğin Türkiye’de vicdani
reddini açıklayan kadın arkadaşların hepsi anarşisttir, benzer
şekilde, özgürleştirici ekoloji düşüncelerinin çoğunda anarşistler
vardır. Bu şekilde, tahakküm ilişkilerinin temellerine bomba koya
koya ilerleyen, kavramları sarsan, parçalayan, kabul etmeyen bir
düşünce olduğu için kendine yeni alanlar açabilir anarşizm.
Şimdi bomba meselesine gelecek olursam, bildiğiniz gibi
anarşist deyince ilk akla gelen siyah pelerinli, kötü bakışlı, bomba
taşıyan biridir. Ursula K. Le Guin ise şöyle bir şey söyler: “Ben anarşistim
ama bomba koyanlardan değilim, ben Emma Goldman’ın,
Kropotkin’in anarşizminden söz ediyorum,” yani bombalar falan
yok, daha düşünsel ve duygulanımsal bir şeyden bahsediyorum
diyor.
Avrupa’da enternasyonalistlerle anarşistler arasında kavgalar
olur ve anarşizm Avrupa’da çok fazla tutunamaz. Kendisini çok
sevdiğim Rosa Luxemburg bile “Yapacağız ama asla anarşist kendiliğindenciliğe
teslim olmayacağız,” der. Bu yüzden anarşizm
Amerika ve Avrupa’dan ziyade Rusya, Filipinler, Japonya, Çin
gibi ülkelerde tutulan bir hareket olmuştur. Benedict Anderson,
2 Le Guin, Ursula K.,(2011), Mülksüzler,Metis Yayınları, (çev. Levent Mollamustafaoğlu),
İstanbul
3 P.M., (2002), Bolo’bolo, Kaos Yayınları, (çev. Kolektif ), İstanbul
124 125