amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
bir ezberi, iktidarı kaybetmemek adına sürekli tekrar ediyorlar.
Dolayısıyla kimin Allah’ın sözüyle daha çok hemhal olduğu meselesinde
kadınlar öne çıkıyor çünkü küfre düşmekle tehdit ettikleri
(kaldı ki tehdit etme hakları da yok) o kadınlar aslında dini metinlerle
onlardan çok daha fazla iç içeler ve daha İslami bir işle uğraşıyorlar.
Bunlar da “Feminizmin sözünü İslam’a hâkim kılalım,”
amacı taşımamakta, gerçekten samimi bir şekilde “Müslümanlığın
içinden bunu nasıl yapabiliriz?” diye sorgulayan çalışmalardır.
Hem Müslüman’ım hem feminist
Kur’an’ın ya da İslam’ın özü meselesine gelecek olursam, bir “öz”
olduğuna dair söylem sadece İslami kesimde değil feministler arasında
da mevcut. “Feministsen şunu söylemen gerekir,” gibi bir
yaklaşım var. “Doğru bir feminizm” var ve sen o “doğru feminizm”e
uymuyorsan, ne kadar “hem Müslüman’ım hem feministim” dersen
de olmuyor. Bu da Müslüman kadına feminizmden doğru bir
bakış. Sen “olması gerekenler listesi”ndeki özelliklere sahip değilsen
“feministim” desen de feminizmin sorgulanıyor. Daha sonra
konuşacağımız Birbirimize Sahip Çıkıyoruz ve başka oluşumlarda
da bu sorgulamayı yaşadık ki üstelik maruz kaldığımız sorgulamaların
bir kısmı feminizm üzerinden bile değildi. Mesela “Madem
ayrımcılığa karşısın, o zaman eşcinsellere de şunu de, şurada
bunu de, burada bunu de,” ya da “Benim göğüs çatalım görünüyor
diye saldırıya uğradığım zaman sen benim yanımda duracak
mısın?” gibi soruları yanıtlamamız beklendi. Kendi derdiyle ilgili
bir örgütlenmeye gelmiş bir kadın, o olması gerekenler listesindeki
özelliklere uymak zorunda değil, orada mesele onun derdi.
Örgütlenmenin içinde yer alan Müslüman kadınlarla birebir diyaloglarda
bu konuların konuşulmasının taraftarıyım kesinlikle,
ama bir bütün olarak Müslüman, dindar kadınlar bu meselelere
sahip çıkmıyor, diye bu genellemelerin hepsinin muhatabı örgütlenmenin
içinde yer alan kadınlar değil ki bu şekildeki tartışmaların
sorunlu olduğunu da düşünüyorum.
Örneğin şiddet gören bir kadının karşısına böyle bir listeyle çıkabilir
miyiz? Ama Müslüman kadınla karşılaşmalarda gayet özcü
yaklaşılabiliniyor. Oysa bence feminizmin bir özü, kuralı yok. Benim
feminist olduğum gibi Kemalist bir kadın da feminist olabilir.
Birbirimizin savunduğu düşüncelere karşıyızdır ama Türkiye gibi
bir yerde, bence kendine feminist diyen biri nasıl yaşarsa yaşasın
feministtir. Çünkü feminist olmak ve kendine feminist demek dindar
kadınlar için de başka kadınlar için de zaten çok zor. Dolayısıyla
her yerde “feministim” demek elini taşın altına koymaktır ve bu be-
nim için yeterli bir kriterdir. Bu konuda başka hiçbir kriterim yok.
“Feministim” deyip, feminizmi üstlenmemek de bu problemleri
besliyor. Feminist bir düzlemde konuşabilsek belki daha
rahat olacağız ama o düzleme bile gelemiyoruz. Mesela gönderdiğimiz
okuma metinlerinden birinde, Yıldız Ramazanoğlu 2 feminizmi
açıkça kucaklayan şeyler söylüyor:
“Emek, üretim ve sermaye arasındaki ilişkiyi
kavramada Marksist birikimden yararlanabilecek
olan dindarlar, feminist teoriden de uzak kalamazlar.
Hayatın yeniden paylaşımında Müslüman
kadın ve erkeklerin ataerkilliği yapı bozumuna
uğratmadan yollarına devam etmeleri mümkün
gözükmüyor. Eşitliğe dair kadınların oluşturduğu
cins çözümlemelerine dair, kavramsal farklılıkların
yarattığı zenginliği hakkaniyetle dolaşıma sokan,
aşkın insani denklik ve varoluşa geçilmesi zor görünüyor.”
Burada eşitlik yerine denklik ve farklılık kavramlarını kullanıyor
ama yine de bu çok feminist bir laf. Ancak diğer taraftan,
feminizmi İslam’la karşılaştırıp, İslam’ın vaadinin feminizmin
ötesine geçtiğini, yani bu ideali gerçekleştirmek için feminist teoriden
metodolojik olarak faydalanabileceğimizi ama adil bir hayata,
dindar kadınların erkeklerle beraber ulaşabileceğini söylüyor.
Makalede Kanal 7’de yayınlanan, İskele Sancak adlı tartışma
programının “İslam’da Kadın” konusunun konuşulduğu haftanın
da bir fotoğrafı var. Karede Hidayet Şefkatli Tuksal, Yıldız Ramazanoğlu
gibi isimlerin yanı sıra birkaç erkek de var. Bu program esnasında
Hidayet hanımın bacak bacak üstüne atması üzerine bir
sürü Müslüman entelektüel maalesef çok kötü bir tartışma başlatmıştı.
2000’lerin başındaki bu tartışmayı çok iyi hatırlıyorum. Yıldız
hanım bunları da yaşamış bir kadın olarak yine de bu alandaki
mücadelenin erkeklerle beraber verilebileceğini söylüyor. Yıldız
Ramazanoğlu için, tabii ki “Baskıdan dolayı kendine feminist demiyor,”
diyemiyoruz, bir yaklaşım farklılığı var. Entelektüel olarak
feminizmi kabul etmiyor ama bir yandan da feminizmle bu kadar
kesişen bir söylem geliştirmek ve “Metodolojik olarak biz ataerkilliğin
yapısökümüyle ilgilenmeliyiz,” demek bence çok önemli.
Bunun feminizm ve İslami görüş arasındaki konuşma ve karşılaşma
alanlarını geliştirebilecek bir bakış olduğunu düşünüyorum.
2 Ramazanoğlu, Yıldız, (2002), “Feminizmin İslâm’la Karşılaşması: Mesafeli Duru-
şun Kökeni”, Tarih ve Toplum Dergisi, sayı 219, cilt 37, Mart, s: 66-72
90 91