amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Dindar Kadınlar ve Feminizm
tartışmıyoruz? “Alevi kadın zaten doğal olarak feministtir,” diye bir
mit var; özgürdür, laiktir, açıktır, aynı zamanda da Müslüman’dır. 1
Ayrıca, kadınla ilgili çalışmalar yapan dindar Sünni kadınların
çoğu, aktivist diyebileceğimiz kadınlar bile sözlerine “Biz
feminist değiliz,” diyerek başlıyorlar. Feminizmi hem reddetme,
hem de feminizmden doğru konuşma meselesi de bu alanı konuşulması
gereken bir alan haline getiriyor. Hiç kimse feminizme
bir atıfta bulunmasa belki böyle bir konuşma alanı o kadar da
elzem olmaz ama “niye reddediliyor” sorusuna cevap verebilmek
için dahi feminizmin tartışılması gerekiyor.
Son olarak, “Neden Müslüman kadınların feminizmini konuşuyoruz?”
çünkü Müslüman kadınların feminizmini konuşurken
aslında başörtülü kadınların feminizmini konuşuyoruz.
Nil: Onun Müslümanlığı sorgulanmaz çünkü değil mi?
Feyza: Evet, şimdi sitem etmiyorum ama bugünkü tartışma için
de konuk düşünülürken başını örten Müslüman feminist ya da feminizmle
ilgili konuşabilecek başörtülü kadın düşünüyoruz oysa
Türkiye’de bir sürü Müslüman feminist var ama onları bilmiyoruz.
Feminist bir alanda konuşsak bile sembolizmden çıkamama
halimiz çok önemli. Müslümanlıkla, dinle, Allah’la ilişkiyi,
ölünce ne olacağız ve öbür dünyaya inanma meselesini Müslüman
kadınlarla, daha da netleştirirsek, başörtülü kadınlarla konuşuyoruz.
Bunun sebebi başörtülülerin bir inanca boyun eğmiş
olmaları değil, Müslümanlığın başörtüyle temsil ediliyor olması
ve Müslümanlık üzerine konuşurken aslında başörtüsünün sorunsallaştırılıyor
olmasıdır. Başörtülü kadın bir sürü şeyi temsil
ediyor, başörtülüysen aynı zamanda şusun gibi sıfatlar rahatlıkla
sıralanabiliyor. Tek bir pratik olarak değil birçok toplumsal pratiğin
temsili olarak ele alınıyor. Bu ise bir sorun. Bir kadın dindar
bir Müslüman olabilir, namaz kılıyor, oruç tutuyor olabilir aynı
zamanda da feminist olabilir.
“Başörtülü birinin feminist olmasında bir çelişki var mıdır,
yok mudur?” meselesini kendi üzerimden anlatabilirim. Ben feminist
olduğumu söylüyorum ama hayattaki her şeyimde “Ben
Müslüman olarak şuyum, Müslüman olarak buyum,” demediğim
gibi feminizmimi de Müslümanlığım üzerinden tanımlamıyorum
ve “Müslüman bir feministim,” demiyorum. Ben feministim, burada
da bir çelişki görmüyorum. Tam tersine, çelişki bulunmasını
garipsiyorum. Kaldı ki, bir insandan çelişkisiz bir hayat ve
1 Alevi kadınların feminizmle ilişkisini tartışmaya açmaktan ziyade, bir inanç
sistemine bağlı olmanın feminist olmakla illaki çelişkili olmadığını vurgulamak
için Alevi kadın örneği verilmiştir. (Feyza Akınerdem)
düşünce dünyası beklemenin ucu, belki de faşizme kadar varabilir.
Dindar ve feminist olmak arasında bir çelişki olduğunu düşünmüyorum.
Feminizm çelişkilerimle barışık olmamı sağladığı,
bana bu imkânı verdiği, bu çelişkiyle yaşanabilir düşüncesini
sağladığı ve beni bu noktada çok rahatlattığı için de “feministim”
diyorum. Ama bir taraftan da bunun altı çelişki olarak çizildikçe
de dindar kadınlar çoğunlukla feminizmi reddederek söze başlıyorlar.
Biraz belki bu reddedişin nedenlerine de değinebilirim.
Feminist değilim ama…
Birincisi, tabii hepimizin de bildiği ve yaşadığı gibi feminizmin
bir küfür olarak kullanılması sadece dindar kadınlara mahsus bir
şey değil. Özellikle Türkiye’de “Sen feministsin” demek aslında bir
hakarettir. Sadece dindar kadınlar değil, aslında birçok kadın “Feminist
değilim ama” diye söze başlamak zorunda oluyor. Ancak
bu küfür meselesinin dindarlar için başka bir tarafı da var. Küfre
düşmek, inkâra düşmek, Allah’ı inkâr etme noktasına gelmekle
bir tutulabiliyor.
Mesela geçen gün Kanal 7’de bir programa denk geldim. Erkek
bir ilahiyatçı akşam konuşma yapıyor, seyircilerin çoğu da kadın.
Tam kanalı geçerken “feminist” dedi, durdum. “Feministiz,”
diyorlar dedi, “Dilleri beş karış dışarıda, burunları havada, ‘ben
üstünüm’ diye gezen insanlar, senin neren üstün? Kur’an muhlis
ve yumuşak başlı olmayı öğütler, sen dik başlı olursan görürsün
‘ben ezilmem’ diye dolaşmayı, görürsün cehennemde kim eziliyor?”
Sanki orada yumuşak başlı olmak kadına söyleniyormuş
gibi oysa ayetlerde “Yumuşak başlı olunuz, iyi huylu olunuz,” diye
erkeklere de söyleniyor ama kadının fıtratı yumuşak huylu olması,
erkeğinki ise celalli olmasıdır gibi bir sürü hikâye var. Bunlar
popüler temsiller tabii ki. Neden bu adam feministleri işaret ediyor?
Demek ki bir tehlike görüyor gerçekten. Bu popüler konuşmalar
feminizmle ilgili yaygın kötü kanıyı güçlendiriyor maalesef
ve feminizmin söylemini taşıyan kadınlar bile o küfre, inkâra düşmemek
korkusuyla “Bunu feminizmden doğru söylemiyorum,”
diye belirtmek durumunda kalıyorlar. Tabii ki kadınlar üstünde
bu baskının olması ciddi bir problem.
Feminizm ve İslamiyet ilişkisini dert edinen kadınların
“İslam’ın bir özü var,” diyerek ya da Kuran’ı yeniden yorumlama
hayaliyle, bilginin üretilmesi için çalışıyor olmaları bence çok
daha fazla Müslümanca bir uğraş. O metinlerle uğraşıyorlar, onları
dert ediniyorlar, tekrar okuyorlar, çok büyük, önemli, ilmi çalışmalar
yapıyorlar. Öbür tarafta Kanal 7’deki gibi adamlar ise böyle
88 89