amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Feminist Ütopyalar ve Politika
şöyle bir tarafı var: hiçbir sıfatın yok senin aslında. Kurada çıkmış
olmak bir sıfat değil. Yani söz konusu olan hamurunun altın
olması, gümüş olması, bilgili olman, kadın olman, erkek olman
değil, sıfatsız olman. Toplumsalın politikayı belirlemediği bir an
tahayyül etmek açısından bunun üzerine düşünmek gerekiyor sanırım.
***
İçerme açısından bakarsak da şöyle bir mesele var: Henüz içerilmemiş
olanlar var; kadınlar, LGBT’ler, göçmenler, yoksullar gibi…
Ve biz bu problemi içerilme problemi olarak kuracaksak eğer,
kalkınmacı yaklaşımlar da ‘siyaseti daha iyi kullanarak, daha iyi
yöntemler işleterek bunları da içerebiliriz’i ima ediyor bize. Fakat
‘henüz içeriye giremediler ama girecekler, girebilirler, daha iyi
yapabilirsek onları da sokacağız’ın açıklayamadığı şeyler var: Bu
dünyadaki savaşlar, öfke ve nefret ve hiç azalmayan dışarıdakiler.
Demokratikleşme dediğimiz bütün bu modern sürece baktığımız
zaman bir iyileşme görüyor muyuz? Bazıları için evet
ama dünyanın bütünü açısından baktığımız zaman tam tersine
çok büyük bir öfke, çok büyük bir nefret var. Birlikte yaşamamızı
zorlaştıracak çok ciddi nefret öbekleri var ve bu o kadar da hafife
alınabilecek bir problem gibi görünmüyor. Sadece dışarıda kalanların
öfkesinden bahsedemeyiz, merkezdekilerin de öfkesi var.
Dolayısıyla da ütopya bir içerilme, birlikte daha güzel ve daha
mutlu, çatışmasız bir şekilde yaşama umuduysa eğer ben bundan
hoşlanmıyorum. Bu bir feminist ütopya da olsa kadınların nasıl
yaşaması üzerine bir şey söyleyecek, yine de hoşlanmıyorum.
Ben bunu bugün söylemenin problemli olduğunu düşünüyorum.
İleride ne olacağı belli olmaz, açılımlar olsun, yeni fikirler gelsin
anlamında değil ama belki de kadınlar ve erkekler diye adlandırmanın
kendisiyle ilgili bir problem var; toplumsal cinsiyet diye bir
kavram var ama buna itiraz eden Queer Teori çıkmış durumda.
Yani feminist ütopya, kadınların katılımcılığıyla ya da kadın-erkek
eşitliğini ne yapacağına veya beden politikalarının nasıl olacağına
dair kafa yormakla bitebilecek bir şey değil.
Tekrar Ursula K. Le Guin’e dönecek olursak Mülksüzler’de
değil ama bazı küçük hikâyelerinde bulduğum şey tam da bunu
bana anlatması. Toplumsal olanın ve isimlerin nasıl değişken,
akışkan şeyler olduğunu söylemesi. Mesela feminist ütopyalarda
iyi olan şey bence yatay bakışın olması. İsimlendirmek hepsinin
ortak noktası olmakla birlikte mesela isimlendirdiği şeyleri eğer
gündelik ilişkiler içinden anlamaya, kavramaya çalışıyorsa, böyle
bir bakış daha gerçek oluyor. Benim deneyimimi, benim hayatımı
temsil edebildiğinden emin değilim ama en azından anlayabilirmiş
gibi geliyor. Ama Ursula K. Le Guin bundan daha fazlasını
da yapıyor ve tekrar dışarıyla bir ilişki kuruyor. Dışarıyı bırakıp
da “Bugün, burada, şimdi, içermek, eşit katılım” gibi konuşmaya
başladığımız şeyi tekrar tersine döndürüp, “Başka bir dünyayı
nasıl hayal edebiliriz?” sorusunu çok yeni bir içerikle ve yeni bir
biçimde soruyor, o benim hoşuma gidiyor.
“Ütopya olmadan politika mümkün mü?”
Bu kadar sinirime dokunmasına rağmen neden ütopyalar ile uğraşmaya
devam ediyorum sorusuna tekrar döndüğüm zaman cevabım:
politikayı ütopya olmadan yapamayacağımızı hatırlattığı
için. Mesela adalet diye bir şeyi siz bir hedef olarak, ilke olarak
önünüze koyarsınız; adalet ütopik bir şeydir, asla bitmez, “Sağladık
ve bitti,” diyeceğiniz bir şey değildir, ütopik içeriği olan bir
hedef olarak onu tutmak zorundasınız. Eğer bahsettiğim gibi içerilmeden
kastım, kaynakların eşit dağılımı ya da hakça dağılımı
gibi bir adalet değilse, o dışsallıkla nasıl ilişki kuracak? Bunu size
sormak isterim.
Bence ütopyanın politikayla ilişkisi ve onsuz politika yapmama
ilkesi diye düşünebileceğim şey ancak ütopyanın dışsallığı
olabilir. Bunu cevabını bildiğim bir şey olarak söylemiyorum, tartışabiliriz.
Peki, bu dışsallığın kaynağı nedir? Artık tanrısallıktan
bahsetmiyoruz, doğayı böyle bir şey olarak görmüyoruz. Dışarıda
olan böyle bir şey var mıdır? Hele ki 21. yüzyılda yaşayan insanlar
olarak dışarısı diye bir şeyin olmadığını çok rahat söyleyebiliriz,
her şey içeride gibi görünüyor. Bilmiyorum, var mıdır? Eğer yoksa
yanmışız biz, o zaman ütopya yok çünkü. Hayal etmenin ötesinde
de dışsallık gibi bir şey kurabilir miyiz? Tartışmak istediğim de
aslında böyle bir şey; ütopyanın ve politikanın bir problemi olarak
içerme ve dışsallıkla ilgili konuşmak...
Zeynep: Ben tam anlayamadığım bir şeyi sormak istiyorum.
“Ütopyanın dışsallığı” diye bitirdiğinizde tam olarak neyi kast ettiniz?
Bilinmeyen kısımları ortaya çıkarması mı? Bunu mu kast
ettiniz?
Aksu: Aslında ütopyanın kendisine içkin olan bir şeyden söz ettim.
Orada olmayan şeyin olmasından söz ettim. Ama ütopik içerikleri
bugünkü toplumsal ilişkilerden dışarıda kalanların içerilmesinden
çıkardığımız zaman ütopya olmaktan çıkıyor, politika
da politika olmaktan çıkıyor. Onu kast ettim. Aslında o bir soruydu,
niye bana soruyu tekrar soruyorsun?
516 517