amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Diziler nasıl yapılıyor/yazılıyor, nasıl okunuyor?
dediğin zaman “Hmm” yapıyorlardı. (Gülüşümeler) İşe yarayan
bir sosyal bilim varsa o psikolojidir, sosyoloji ne ki? Aynı şey bu
dizilerde de yapılıyor, karakterin derinliği sürekli olarak yine o
psikoloji diskurunu gündeme getiriyor. Dolayısıyla karakterlerin
bir sürü davranışının psikolojik bir arka planı varmış gibi duruyor
ekranda ama aslında yaptığı şey bir sürü toplumsal normu, toplumsal
miti, efsaneyi çağırıyor olması.
Mesela Kuzey harbi delikanlıysa burada da gördüğünüz gibi
toplumsal bir mit var, gerçek hayatta böyle harbi delikanlılıklar
mı var? Bu bir mit ama Kuzey’in karakteri olarak veriliyor, bunun
karşılığında Güney’in sinsiliği dayatılıyor. Bunların aslında
toplumsal olduğunun üstünü örtüp, psikolojikleştirerek bireyselleştiriyorlar.
Dolayısıyla orada yaşanan olayların toplumsallığını
kaybedip, bireysel sorunlar haline getirilmesi söz konusu. Hem
toplumbilim açısından hem de feminizm açısından bence bu dizilerdeki
en önemli problem böyle bir şey. Arada bir bu toplumsal
norm açık ediliyor: “Ben Cemre’den senin için ayrıldım ama
sen bunu hayatta yapamayacaksın.” Bu bir toplumsal norm, onu
açık ediyor ama çat diye bunu “Güney’in sinsiliği ve üçkâğıtçılığı”
diyerek bir yere kapatıyoruz. Bir yandan açık ediyor, bir yandan
üstünü kapatıyor.
Feyza: En kritik soruysa şu: Bütün bunlar olurken izleyici bunu
neden beğeniyor? Herkes şiddet sevmiyor ama şiddet çok temsil
ediliyor, bu nasıl oluyor? Bir eleştiri yapılacaksa veya karşı pozisyon
alınacaksa onu izleyen kadınlara dönüp, onları da görerek
bunu yapmak gerekiyor.
Hazal: “Neden beğeniliyor”un yanına “kim neyi beğeniyor”u da
ekleyebiliriz. Hangi izleyici grupları dizilere göre nasıl dağılıyorlar?
Ben hiç dizi izlemem ki (!)
Feyza: Bildiğiniz gibi Türkiye’de kimse dizi izlemez aslında (!)
Kime sorsanız dizi izlemiyordur. Geçen gün bir arkadaşımla sohbet
ediyorduk, hiç dizi izlemediğini söyledi ama ardından en az
sekiz dizinin konusunu anlattı. Benim izlemediğim dizileri izlemiş.
Dolayısıyla dizi aslında izlemesen de konusunu bildiğin bir
şey, çok tartışılan bir şey.
Nükhet: Ve tabii ki dizi izlemek küçümsenen bir şey.
Feyza: “Bir bölümüne baktım, geçerken baktım, anneannem izlerken
gözüm takıldı,” diye konuşulur hep.
Katılımcı (d): Peki, bu utanma neden kaynaklanıyor? Neyi aşağılıyoruz?
Geçerken baksak bile neden rahatsız bir durum oluştu-
ruyor acaba?
Nükhet: Çünkü düşük bir statüsü var, düşük bir eğlence biçimi.
Sinemaya gitmek veya tiyatroya gitmek gibi değil de modern dünyanın
alt tabakasının meşgalesi. Cahiller, hayatta başka yapacak
işi olmayanların ve tabii en kötüsü işe yaramaz ev kadınlarının
izlediği bir şey.
Feyza: Çünkü popüler kültürü aşağılamak, üstünlük kurmanın
aracı olmuş hep. Türkiye’nin çağdaşlaşma hikâyesinde de aynı durum
söz konusu. Sürekli biri diğerinin tükettiği kültürel formu
aşağılayarak farkını koymaya çalışmış. Bu hem sınıfsal, hem modernleşme
/ Cumhuriyet’le alakalı, hem de cinsiyetçi bir şey.
Nükhet: Öte yandan da bu popüler kültür ürünlerine bakmadan
Cumhuriyet’in kendisini bile anlayamazsınız bence.
“Modernliğimiz aşk üzerinden kuruldu”
Esen: Sadece dizilerde değil, romanlarda, sinemada üreticisi feminist
de olsa aşkın hikâyenin sürekli odağında olmasını nasıl yorumluyorsunuz?
Gerçek hayatta Kuzey gibi bir delikanlı olmadığı
gibi gerçek hayatta böyle bir aşk da yok ama aşkın bu şekilde işleniyor
olması insanlarda nasıl bir etki yaratıyor?
Nükhet: “Niye aşkı seçiyorlar ve biz bununla nasıl baş ediyoruz?”
önemli bir soru, çünkü biz modernliği aşk üzerinden öğrendik.
Namık Kemal’den itibaren bizim modernliğimiz aşk üzerinden
kuruldu. Halide Edip’in Kalp Ağrısı’nın meşhur giriş sahnesi vardır,
sahne diyorum çünkü sahne gibi anlatıyor. Subay Hasan ve
Zeyno, Göksu’da karşılaşıyorlar, birbirlerine bakıyorlar ve nedense
ikisi de sandaldalar, başlıyorlar kürek yarışına. Birbirlerini geçemiyorlar.
Yani modern kadının, modern erkek kadar iyi olacağını
bu şekilde anlatıyor roman. “Onu yapamam, bunu yapamam,”
diyen eski kadın değil, yeni kadın olduğunu bu şekilde anlatıyor
ama yeni kadın aşkı yüzünden kadınlığı seçiyor. Yani toplum onu
o hale getirdiği için değil, o kendi duygusu yüzünden, aşkı uğruna
kadınlığı kabul ediyor. Türkiye’deki bütün romanların, özellikle
1877’den 1960’ların sonuna kadar, Türkan Şoray’ın asiliklerini falan
düşündüğümüzde, güçlü kadınların aşkı hep bir zorunluluk
olarak kabul ettiğini görürüz. Bu dizilerde de aynı şey var. Bizim
en iyi bildiğimiz hikâye bu olduğu için habire bu seçiliyor. Tamamen
Türkiye’deki melodram geleneğinin kurulma biçimiyle
alakalı.
Peki, biz bunu nasıl yaşıyoruz? Biz de sürekli olarak aşklarımızı
bu anlatıyla karşılaştırarak yaşıyoruz. 95’lerde falan “Aşk ve
Milliyetçilik” diye bir ders verdim ve derse şöyle başlamıştım: Biz
488 489