amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Anayasa Tartışmaları
rumak, kadın erkek eşitliğini fiilen sağlamak, kişilerin hak ve özgürlüklerini
sosyal hukuk devleti ve adalet ilkelerine aykırı olarak
sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal bütün engelleri kaldırmak,
kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak suretiyle
insanların maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli
şartları hazırlamaktır,” şeklindedir. Burada özetle “Devlet vatandaş
için var,” deniliyor. Devlet, fiilen yaşanan bazı eşitsizlikleri
ortadan kaldırmak için her türlü tedbiri almalı ve devletin güvenliğini
değil, kişi hak ve özgürlüklerini korumalıdır.
Devamında, 9. Madde olan Eşitlik Maddesi’nde ise özetle
bu maddenin fiili eşitliği yaratmadığı gerçeğinden hareketle değişiklikler
yapılmasını istiyor. Maddenin 1. bendinin “Herkes dil, ırk,
etnik köken, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, siyasal
düşünce, felsefî inanç, din, mezhep, medeni hâl, yaş, engellilik ve
benzeri nedenlerle ayrım gözetilmeksizin yasa önünde eşittir,” şeklinde
değiştirilmesi öneriliyor. Burada daha önce hiç yazılmamış
olan ayrımcılık türlerine işaret edilmiş. Mesela etnik köken, cinsel
yönelim, cinsiyet kimliği (bu LGBT’lerin de önerdiği bir değişiklik,
Sedef de söyleyecektir), medeni hâl, yaş ve engelliliğe bağlı
ayrımcılıklar AKP taslağında yer almamaktadır. Oysa mesela medeni
hâl, yaş ve engellilik özellikle istihdam alanında insanların
çok karşısına çıkan bir ayrımcılık şekli: “Bilmem kaç yaşına kadar
olanlar başvurabilir,” diye iş ilanı veriyorlar ya da bekâr olup,
olmamanız işe alınıp, alınmamanızda bir etken olabiliyor. Başka
alanlarda da karşımıza çıkıyor ama en görünür sorun alanı bu.
Yine bu maddenin 4. bendinde kadınların tüm karar organlarına
eşit temsil ve katılımını sağlamak için pozitif ayrımcılık yapılmasını,
geçici önlem alınmasını öneriyorlar çünkü Anayasa’ya “Her
vatandaş eşittir,” yazınca eşitliğin tesis edilmediği o kadar açık ki,
bu eşitliğin ancak pozitif ayrımcılıkla tesis edilebileceğinin altını
çizen bir madde bu.
AKP taslağında ve mevcut Anayasa’daki, temel hak ve
özgürlüklerin sınırlandırılmasını düzenleyen 19, 21, 22, 24, 26,
29, 31, 32. Maddeleri “Soyut ve keyfi, içeriği kişiden kişiye değişen
gerekçeler ile sınırlandırılmamalıdır,” diyerek bu maddelerin
tamamının kaldırılmasını önermiştir. Mevcut Anayasa’da ve
AKP’nin taslağında bir özgürlük ve hak tanımladıktan sonra “Ama
şu şu nedenle sınırlandırılabilir,” ibaresi yer alıyor. 1982 Anayasası
“ama” anayasasıdır. Önce bir şeyi tanımlar ardından “Ama şu şu
nedenle yapamazsın,” der. Bu temel hak ve özgürlüklerin hemen
hemen hepsi “Bir ya da birden çok gerekçeyle sınırlandırılabilir,”
diyor ve bunlar çok belirsiz nedenler. Bunlar, genel ahlak, milli
güvenlik, kamu düzeni genel sağlık gibi neyi işaret ettiği, neye
tekabül ettiği belli olmayan, çok keyfi uygulamalara yol açabilen
gerekçelerdir. Amargi taslağında ise biz hangi nedenlerle sınırlandırılabileceğini
öngörmüştük çünkü “Sınırlandırılamaz,” deyince
kurtulamıyorsunuz; her hak ve özgürlüğün mutlaka bir sınırı var
ama bu sınırın bireylerin hak ve özgürlüklerini gerçek anlamda
tehdit edecek bir durum karşısında olması gerekir. Kendimizce
düşündüğümüz önermeleri ileride söyleyeceğim.
İlerlediğimizde, Madde 36: Seçme ve Seçilme ve Siyasi
Faaliyette Bulunma, Madde 37: Siyasi Parti Kurma Hürriyeti,
Madde 38: Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar, Madde 39:
Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı ve bu maddelerinin hepsine
“Cinsiyetler arası eşit temsil ve katılımın fiilen sağlanması için
özel önlemler alınması,” ibaresi eklenmiş.
40. Madde, yani Vatan Hizmeti Maddesi’nde, kadınları da
zorunlu vatan hizmeti yapmaya zorlama ihtimalinden dolayı değişiklik
talep edilmiş. Vatan hizmeti, Türkiye’de fiilen askerliğe
tekabül ediyor ama aslında askerlikle sınırlı değil. Vatan hizmeti
diye bir madde koyulmuş olmasının sebebi, savaş durumunda
mallara el konulabilmesi ya da insanlara “Şunu yap,” veya “Şuraya
gönüllü git,” diyebilmek içindir aslında ama bu madde fiilen zorunlu
askerliğe tekabül ediyor. Amargi’de bu madde üzerinden
biz farklı bir tartışma yapmıştık, Kadın Platformu’nun talebinin
ne olduğunun çok anlaşılmadığını düşünüyorum. Kadınlar yönünden
değişsin, erkekler yönünden kalsın mı demek istiyorlar?
Belki bunu demek istemiyorlar ama kadın perspektifinden bakıldığı
için herhalde yalnızca o kısmını elleyelim diye düşündüler ya
da hızlı geçilmiş, bilemiyorum…
43. Madde’deki Ailenin Korunması mevzusunda ise şöyle
bir önerme yapmışlar: “Aile, eşler arasında eşitliğe, ev işleri, çocukların
bakım ve yetiştirilmesinde ve diğer tüm bakım işlerinde
eşit sorumluluğa dayanır ve her türlü hukukî, ekonomik ve sosyal
korunmadan yararlanır.” Mevcut Anayasa’da ve AKP taslağında da
“Aile eşler arasında eşitliğe dayanır,” deniliyor fakat eşitliğin nasıl
sağlanacağının tanımı açık ve yeterli değil. Bu yüzden Kadın
Platformu ev işlerinin ortak yapılması gerektiğini belirtmiş çünkü
eşitlik deyince kadının yemek yapması, ütü yapması erkeğin de
bu işleri yapmaması gerektiğine dayalı bir eşitlik algısı var ortada.
Kadın erkek eşitliğinden, kadın da çalışsın, adam da çalışsın ama
kadın eve gelince bir de ev işlerini yapsın anlaşıldığı için bu algıyı
ortadan kaldırmaya yönelik bu değişikliği önermişler. Ayrıca
yine bu maddeye, mevcut Anayasa’da ve AKP taslağında olmayan
“Devlet aile içi şiddet ve namus cinayetlerinin insanlık suçları
olduğunu kabul eder ve önlenmesi için her türlü önlemi almakla
418 419