amargi_feminizm_tartismalari_kitap_2012

İstanbul Amargi - Feminizm Tartışmaları Ekoloji ve Feminizm
hareketin çok büyük bir sorunu -bu feminist hareketin ne derece
sorunu, onu da konuşuruz- liberal damarın çok kuvvetli olmasıdır.
Aslında bu aynı zamanda normal çünkü bireyin dönüşümü
vurgusu çok kuvvetli… O zaman insan kolayca liberalizme kayabiliyor.
Eko-feminist akımlar
“Eko-feminizm nedir?” sorusuna geri dönecek olursak, cevap
olarak tek bir Eko-feminizm tanımı olmadığını ve farklı akımlar
olduğunu söyleyebiliriz. Eko-feminist akımların bir kısmı doğa
eşittir kadın özdeşliğini kullanıyorlar. Bir kısmı kızkardeşlik çemberleri
kurup aya tapıyorlar. Bunlar bireylerin gündelik pratiklerini
ve ilişkilerini farklı kapılara doğru açma çabalarını içeriyor.
Bunları mistik diye de bir tarafa atmamak lazım, aydınlanmacı,
akıl merkezli mantığa karşıt olduklarını da görmek lazım. Başka
iletişim ve algı yolları vardır, insan toprak ve suyla farklı şekillerde
iletişim kurabilir şeklinde de okunabilirler ama büyü yoluyla
devrim yapmak gibi noktalara vardıklarında belki biraz şüpheyle
yaklaşılabilir. (Gülüşmeler) Kaldı ki bu tür eko-feminist akımların
doğayla kadını özdeşleştiren erkek egemen, aydınlanmacı
mantığı tersinden yeniden kurduklarını söyleyen ve buna itiraz
eden feministler de var.
Eko-feminizm’in başından beri yaptığı en önemli şey küçük
örgütlenmeler kurarak, kamusal ve bürokratik yapılardan kaçınmaktır.
İlişkilerin birebir ve samimi kurulduğu, insani ilişkilerin
hakim olduğu, sendika ya da parti dışında örgütlenme arayışları
vardır. Bu arayış da mücadele ortaklığının ötesinde hayat ortaklığını
yakalayabilme çabasıdır.
Eko-feminizm kavramını ilk kez 1974 yılında, Komünist
Parti üyesi Fransız eşcinsel bir kadın olan Françoise d’Eaubonne
Feminizm ya da Ölüm adlı kitabında kullanıyor. Daha sonra, az
önce söylediğim gibi mistizim, Avrupa merkezli olma gibi eleştirilerle
dört farklı kola ayrılıyor.
Marksist hareketle ayrıştıkları önemli noktalar var. Bir tanesi
değer sorunu. Marksizm’in emek-değer teorisine göre doğaya ve
insana değer katan insan emeğidir. Eko-feministler ise doğa ve insanın
kendi başına da değerli olduğunu savunur. “Değer” lafı başlı
başına bir sorun. Kimin değeri? Ne için değerli?
Hatice: O değerin ölçüsü ne?
Kızılca: Kesinlikle.
Ayşe: Bunu konuşurken sınıfsal ayrımların yanında endüstrileşmeye
de değinmemiz gerekmiyor mu? Feministlerin sınıf ve ırk
ilişkileriyle başından beri bu kadar ilişkiliyken ekoloji hareketine
yabancı kalmalarının sebebi endüstrileşmeyi göz ardı etmeleriyle
ilgili olabilir mi? Ekoloji meselesi sadece kırda yaşayan insanlarla
alakalı değil, bugün içinde yaşadığımız bu saçma kozmopolit şehirlerde
bize dayatılan endüstrileşmenin getirdiği bir sürü büyüme
ve buna bağlı olarak da ilişkilerde yabancılaşma sorunu var.
Yani sınıf ilişkisinin yanına endüstrileşmeyi de koymak gerekiyor.
Hatta kalkınmadan da ziyade aslında endüstrileşmeyi konuşmalıyız
çünkü bu Türkiye’de ekoloji açısından da pek konuşulan
bir alan değil. Belki de Türkiye’deki ekoloji hareketi daha ziyade
doğayı yücelten mistik damardan (buna doğa oryantalizmi de diyebiliriz),
besleniyor ama bence asıl sorun kentteki insanları ne
yapacağız? Bu şehirde on beş milyon insan yaşıyor. Buradaki ekolojik
dönüşümü nasıl sorunsallaştıracağız?
Kızılca: Aslında Radikal Ekoloji büyük kentlerin olmaması gerektiğini
savunur.
Ayşe: Mevcut durumdan yola çıkarak nasıl olacak peki? Sonuçta
şu anda büyük şehirler var.
Kızılca: Ekoloji mücadelesinin kentlerde daha çok tüketim ilişkilerini
dönüştürmeye yönelik bir pratiği var.
Ayşe: Aslında bunu biraz da feministlerin sınıfı görüp, araçları
görmemesini eleştirmek için söyledim.
Kızılca: Türkiye’deki ekoloji hareketi çok fazla tepki üzerinden
yürüyor. Bir yerde kötü bir şey oluyor, hepimiz kalkıp oraya gidiyoruz.
O zaman tabii ki de şu anda en çok talan kırsalda olduğu
için kırsala gidiyoruz. Ama böyle bir tavırla gittiğin zaman çok
kötü şeyler oluyor.
Ayşe: Öğreten oluyorsun.
Kızılca: Aynen. Bir de bunun üzerine feminizmi ekleyin. Kentten
gelip hem doğayla ilişkini nasıl kuracağını öğretiyorum, hem de
kadın olarak nasıl yaşaman gerektiğini öğretiyorum. Kadın “Bir
git ya,” der. Ama mesela Nijerya’da, Hindistan’da kırsaldaki kadınlar
kendileri örgütleniyor, çok önemli kadın ortaklıkları, sulama
birlikleri var ve bunlar da kendilerine eko-feminist diyorlar.
Kendileri zaten eko-feminist, birileri kentten gelip onlara anlatmıyor.
Kentlerde kadınların üretim ve etkinlik alanları çok dar, oysa
kırsalda kadın çok daha geniş bir alanda yaşayabiliyor ve bunun da
bilincinde. O yüzden ekoloji mücadelesinde hep en önde savaşan
kadınlar; ölümüne gidiyorlar. Erkekler kırsalda yaşasalar bile kadınlara
göre kentle daha çok ilişki içindeler.
Ekoloji ve feminizmin ortaklaşmasını belki 17. yüzyıldan çok
daha öncelere de götürebiliriz. Örneğin Kuzey Mezopotamya’da
M.Ö. 6000’lerde yapılmış, “Halaf kültürü”ne ait hiçbir bölmesi ol-
198 199