Göçün 50. Yılında Avrupa'da Din Hizmetleri-2 - Diyanet İşleri ...

More documents

Recommendations

Info

52 ki bir şeyin içinde gizlenen ve sonuç bakımından ortaya çıkacak olan fayda ve iyiliğe o şeyin hükmü ve hikmeti denir. Kur’an öncesi dönemde Arap toplumunda hikmet kelimesi; “içinde nefsi uyaran, iyiliği tavsiye eden, saadet ve bedbahtlıkla ilgili tecrübeleri aktaran, edep ve ahlakın özünü yansıtan sözler” anlamında kullanılmıştır. “Hikmet”; “fayda” kelimesinden daha özel, “sebep” kelimesinden daha geniş anlam içeren bir kelimedir. Çünkü hikmet, sebepten önce olabildiği gibi, nihaî hedeften sonra da olabilir. Yani hikmet sebebin sebebi, amacın sonucu şeklinde ortaya çıkabilir. “Hikmet” kelimesi, fayda ve ihkâm anlamlarından dolayı her güzel bilginin ve her faydalı işin ismi olarak kullanılır. Bir işi körü körüne değil de, önünü ve sonunu görerek, düşünerek ve ondan doğacak bütün tehlikeleri bertaraf etmeyi gözeterek yapmak hikmettir. İslam bilginleri “hikmet” kelimesini çeşitli şekillerde tanımlanmışlardır. Bir kısmı sadece bilgiyi, bir kısmı hem bilgiyi hem uygulamayı esas almıştır. Bu tanımlardan bir kısmı şöyledir: a) Hikmet, sözde ve fi ilde doğru ve isabetli olmaktır. Bir insan bir şeyi düşünür, düşündüğünü sözlü olarak ifade eder, sonra söylediğini yapar ve yaptığı iş doğru ve isabetli olursa bu bir “hikmet” olur. Dolayısıyla sadece sözü doğru olarak söylemek tek başına hikmet olmadığı gibi, yalnızca işi doğru olarak yapmak da hikmet değildir. Hikmet, hem sözde isabet etmek, hem iş ve davranışta isabet etmektir. Hükmün doğru olması için; gerçek bilgiye Aralık 2011 - 152 dayanması, içinde hata ve yalan bulunmaması; iş ve davranışta isabet için, o iş ve davranışın kendisinden beklenen sonucu vermesi gerekir. Sözde isabet hakka, fi ilde isabet hayra yöneliktir. b) Hikmet, doğru bilgiye sahip olmak ve sağlam iş yapmaktır. Doğru bilgi, bir şeyin özünü kavramak ve kesin olarak bilmek, sağlam iş ise kendisinden bekleneni sağlamaktır. Hikmetli bilgi, tecrübe ile desteklenmiş ve uygulanabilir özellikler taşıyan bilgidir. “Allah’ım! Ona (İbn Abbas’a) hikmeti ve kitabın tevi- Hikmetin en genel manası anlamaktır. Anlamak, bir şeyi akılla kavramaktır. Anlamanın hikmet olabilmesi için işin özünün kavranması gerekir. Bu anlamda hikmet, peygamberlerde ve büyük velilerde bulunabilir. lini öğret.” (Tirmizî, Menakıb, No: 3913; İbn Mace, Mukaddime, 11, No: 166) Hikmet kelimesi müminin yitiğidir, onu nerede bulursa alır. Mümin hikmete daha layıktır.” (Tirmizî, İlim, 19) anlamındaki hadis-i şerifl er, hikmetin ilim anlamına geldiğine işaret eder. Bir bilgiye hikmet denebilmesi için üzerinde faydalı bir işin eserinin görülmesi; herhangi bir faaliyete hikmet adı verilmesi için de hem ilmî temellere dayanması ve ilmin gereklerine uygun olarak ortaya konması, hem de kötülüğü ve zararı amaçlamamış olması gerekir. Bundan dolayı, uygulama alanı olmayan herhangi bir teorik bilgi hikmet olmadığı gibi, tesadüfl ere bağlı olarak meydana çıkmış olan herhangi bir iş de hikmet değildir. c) Hikmet fıkıhtır. Sözlükte bir şeyin amaç ve maksadını kavramak anlamına gelen “fıkıh”, bir fıkıh terimi olarak dinin amaçlarını kavramak, kişinin leh ve aleyhine, yarar ve zararına olan hükümleri bilmesidir. “Allah kime hayır murat ederse onu dinde fakih kılar” (İbn Mace, Mukaddime, 17, No: 220) anlamındaki hadis-i şerif, bu ayetteki hikmetin fıkıh anlamına geldiğine işaret eder. Fıkıh hem teorik, hem pratik yanları olan bir bilgidir. Bu bilgi kişiyi bildiği ile hareket etmeye sevk eder. Dolayısıyla ilmi ile amel etmeyene gerçek anlamda fakîh denmez. Bu itibarla “hikmet”; usul ve füruu, ilke ve amaçları, özündeki bütün incelikleri ile dini bilmek ve bu bilgilerin gereği ile amel etmektir. ç) Hikmet, Allah’ın emrini ve varlıkların özündeki manaları anlamaktır. Hikmetin en genel manası anlamaktır. Anlamak, bir şeyi akılla kavramaktır. Anlamanın hikmet olabilmesi için işin özünün kavranması gerekir. Bu anlamda hikmet, peygamberlerde ve büyük velilerde bulunabilir. Kur’an’da birçok ayette “hikmet” nübüvvet kavramıyla birlikte ve çoğu zaman peygamberlik anlamında kullanılmıştır. d) Hikmet, icat demek, her şeyi yerli yerinde yapmaktır. Bu tanıma göre; (a) Allah’ın hikmeti, her zaman ve her yerde, kulların yararına olacak şeyler yaratması, her şeyi yerli yerinde var etmesi ve her varlığı
yerli yerine yerleştirmesidir. (b) İnsanların hikmeti ise varlıkların değerini anlaması, her sözü, işi ve davranışı yerli yerinde ve diğer insanların yararına olacak şeyler yapması, keşif ve icatlarda bulunması, sadece kendisine yarayacak şeyler değil, başkalarına da yarayacak eserler ortaya koymasıdır. Bu tanımların dışında hikmetin birçok tanımı yapılmıştır. Bunlardan bir kısmı şöyledir: “Hikmet; neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlamaya yarayan derin ve yararlı bilgidir.” “Hikmet güzel ve doğru işlere yönelmek, sonucu iyilik olan işi yapmaktır.” “Hikmet, Kur’an ahlakına sahip olmaktır.” “Hikmet, Allah’ın emirlerini düşünmek ve onlara uymaktır.” “Hikmet doğru ve hızlı karar verebilmektir.” “Yaratılmışları bilmek ve iyi şeyler yapmaktır.” Güzel huy, herkesin faydasına olan hizmet, bir kötülüğü önlemek veya bir iyiliği elde etmek için yapılan faaliyetler, ibret ve ders almayı gerektiren söz ve öğütler, bir şeyin sırrını anlamaya yönelik çaba ve gayretler, takva ve Allah korkusu hikmet kelimesinin anlam sahasına dâhildir. (Hikmet kelimesinin anlamı için bk. Rağıb el-İsfehanî, el-Müfredat fî Garîbi’l- Kur’ân, İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab ve Şerif Cürcânî, Kitâbü’t-Ta’rîfât h-k-m maddesi, Taberî, Kurtubî, Fahruddîn er-Razî, Hazin ve Hamdi Yazır, Bakara, 269 ayetinin tefsiri) Yukarıdaki tanımlardan hikmet kelimesinin üç farklı yorumu ortaya çıkmaktadır: (a) Faydalı amele götüren bilgi, (b) Bilgiye dayalı olarak ortaya konan faydalı amel, (c) İlimde ve amelde sağlamlık. İnsandaki hikmetin temeli, Allah’a iman edip O’nu tanımak ve O’na itaat etmek, Kurân ahlakıyla ahlaklanmak, her işinde doğru ve faydalı olanı yapmak; amacı ise kâinattaki düzenin sebep sonuç açısından işleyişini anlamaya çalışmaktır. Bunu yapabilmek için Allah vergisi olan aklın, iradenin ve yeteneklerin kullanılması gerekir. Yüce Allah, dilediğine hak ile batılı, şeytanî olanla rahmanî olanı anlayıp ayırt edebilecek ve ona göre doğru olanı yapabilecek, kötülüğü giderip iyiliği elde Allah’ın verdiği aklı şehvetlere ve şeytanın vesveselerine kaptıranlar, ne kendi iç dünyalarındaki ilhamları, ne de dış dünyada olup biten ibretli sahneleri düşünüp anlayamazlar, kavrayamazlar. edebilecek bir hikmet bahşeder. İnsan, şeytanî telkin ile rahmanî telkini anlayıp ayırt edebilmesi için, işin başlangıcında aklını ve düşüncesini uyanık tutması gerekir. Daha sonra bu hikmet, ilâhî feyzin de yardımı ile insanda bir meleke oluşturur. Böylece insan, Kur’an ahlakı ile ahlaklanır, pratik aklı gelişir, kuvvetlenir, bildiği ve yaptığı şeyler doğruluktan şaşmaz olur. Allah’ın verdiği aklı şehvetlere ve şeytanın vesveselerine kaptıranlar, ne kendi iç dünyalarındaki ilhamları, ne de dış dünyada olup biten ibretli sahneleri düşünüp anlayamazlar, kavrayamazlar. Zihinlerinde güç bulamazlar. Ya hiç düşünmezler veya düşünseler bile hatırala- rına dönüp göz atarken, neyin gerçek, neyin hayır olduğunu kestiremezler; çünkü hakkın ve hayrın alâmetlerini bilemezler, onu seçip belirleyemezler. Bunu yapamayınca da hikmet yolunda ilerleyemezler. Hikmete ermenin başlangıcı düşünce ve bilgidir. Salt düşünce ve bilgi hikmetin oluşması için yeterli değildir, düşünce ve bilginin eyleme dönüşmesi, eylemin doğru ve isabetli, yerli yerinde ve sağlam olması gerekir. Bundan dolayı, ilim ile ameli, hikmetin birer çeşidi değil, birer parçası olarak kabul etmek gerekir. Yani hikmet denilen şey, ya gerçek bilgi, ya doğru hareket değil; doğru bilgi ile doğru hareketin bütünüdür. Kur’an’da 20 defa geçen “hikmet” kelimesi; öğüt (Bakara, 231; Âl-i İmrân, 48), anlama ve bilme (Lokman, 12), Kur’an (Nahl, 125) ve Kur’an’ın yorumu (Bakara, 269), nübüvvet (Bakara, 251; Nisa, 54) ve sünnet (Bakara, 151, 231; Nisa, 113) anlamlarında kullanılmıştır. İsra suresinin “İşte bunlar, Rabbi’nin sana vahyettiği hikmetlerdendir” anlamındaki 39. ayetinde hikmet olan şeylere işaret edilmiştir. “Bunlar” işaret zamiri ile kastedilenler 22-37 ayetlerde zikredilen emir ve yasaklardır: (a) Allah’tan başka ilah edinmemek, sadece Allah’a ibadet etmek (b) ana-babaya ihsanda bulunmak, onlara öf bile dememek, onları azarlamamak, onlara tatlı ve güzel söz söylemek, onlara merhametle muamele etmek, hayır dua etmek (c) akrabaya, yoksula ve yolda kalmış yolcuya iyilik ve yardım etmek, (ç) cimrilik ve israftan sakınmak, (d) çocukların hayatını korumak, (e) zinadan, fuhuştan kaçınmak, (f) Aralık 2011 - 152 53
Page 1:
Göçün 50. Yılında Avrupa’da
Page 4 and 5: 2 1 EDİTÖRDEN Dr. Yüksel Salman
Page 6 and 7: 4 başyazı Prof. Dr. Mehmet Görme
Page 8 and 9: 6 Devlet Bakanı Prof. Dr. Maria B
Page 10 and 11: 8 tireceği gibi imkânsız hâle d
Page 12 and 13: 10 Aralık 2011 - 152 gündem 50 Y
Page 14 and 15: 12 Aralık 2011 - 152 gündem Holla
Page 16 and 17: 14 başkanı yirmi yaşlarında bir
Page 18 and 19: 16 Aralık 2011 - 152 gündem Göç
Page 20 and 21: 18 Çocuklarımızın ve gençlerim
Page 22 and 23: 20 uzunluğuna, pazılarına, bilek
Page 24 and 25: 22 Aralık 2011 - 152 gündem İsta
Page 26 and 27: 24 Çeşmeleri iptal edilmiş, taş
Page 28 and 29: 26 Aralık 2011 - 152 gündem Bir G
Page 30 and 31: 28 seneler sonra teravihlerimizi, c
Page 32 and 33: 30 makamları olan her çeşit gör
Page 34 and 35: 32 Kamuda veya serbest hayatta her
Page 36 and 37: 34 sanatta ve zanaatta iz bırakmı
Page 38 and 39: 36 Gerçek huzuru arayanlar için b
Page 40 and 41: 38 İmam, bir aile reisidir. Eşine
Page 42 and 43: 40 buyurmaktadır. Dolayısıyla ay
Page 44 and 45: 42 “Akif, bütün ömrünü nezah
Page 46 and 47: 44 ği faziletli bir şairdir. İst
Page 48 and 49: 46 Öyleyse bu konuda bir yol, yön
Page 50 and 51: Hicretten önce İslamiyet’i kabu
Page 52 and 53: 50 daha kalsak. Meymûne ile evlend
Page 56 and 57: 54 adam öldürmemek, (g) yetim mal
Page 58 and 59: 56 Başkonsolos Arı Eppingen Mevla
Page 60 and 61: 58 Siegen Selimiye Camii’nde Kurb
Page 62 and 63: 60 Bretten’de hacca gidecek vatan
Page 64 and 65: 62 Dernek başkanları ve din göre
Page 66: Resimdeki Bilgin İslam’ın Şart
show all

Göçün 50. Yılında Avrupa'da Din Hizmetleri-2 - Diyanet İşleri ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?