anadolulu gül babalar - Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma ...

ANADOLULU GÜL BABALAR
ÖZET
İsmail Tosun SARAL
Türkiye’de, Balkanlar’da ve hatta Asya’da Gül Baba adını taşıyan bir çok ermiş ve bu ermişlere ait
makamlar, türbeler, tekkeler bulunmaktadır. Bu ermişler hakkında pek fazla bilgi bulunmamakla beraber
toplayabildiğim bütün bilgileri aşağıda sunuyorum.
ABSTRACT
There are several Türbes, Tekkes and places dedicated to Gül Baba not only in Turkey but also in the
Balkans and Asia. Despite the insufficiency of resources, in this essay, I would like to introduce the scarce
information.
Anahtar Kelimeler: Gül Baba, Anadolu, Anadolulu Gül Babalar, Balkanlardaki ve Asya’daki Gül Babalar
Key Words: Gül Baba, Anatolia, Gül Baba’s from Anatolia, Gül Baba from Balkans and Asia
Fevziye Abdullah Tansel, Muhtelif Gül Baba’lar konusunda araştırma yapan ilk kişidir:
“Türk edebiyatında biri Fatih, öteki Kanuni Sultan Süleyman devrinde yaşamış ve Gül Baba
diye adlandırılan iki velî vardır; bunlardan ikincisinin şöhreti ilkini gölgede bıraktığından, XVII. Asırda
Evliya Çelebi’den başlayarak birbirleriyle kaynaştırılmış, Kanuni devrinde yaşayan Gül Baba’nın
hayatıyla birleştirilmiştir.
a. Fatih devrinde yaşayan asıl adı Mehmet olan Gül Baba, Şirvan’dan Anadolu’ya gelerek,
Fatih’in İstanbul’da kendi adına yaptırdığı câmi’de Hadîs ve Tefsîr dersleri verdiği gibi, hususî olarak
Fatih’e tefsir okutmuştur. Buna karşılık bir maaş kabul etmeyen Gül Baba, Fatih Mehmet ile Edirne’de
bulunduğu sırada, bir av esnasında gittikleri Korucu köyünü beğendiğinden kendisine verilen o yerde
bir zaviye kurmuş, şöhreti ölümünden sonra da devam etmiştir. Edirneli Tîgî’nin onun hakkındaki
methiyesi de, XVI. asırda şöhretinin devamını gösterir.
Tîgî’nin, XVII. Asır şairlerinden Cevrî tarafından nakledilen beş beyitinden, irfan ve kerâmet
sahibi bu velî’nin Fatih devrinde yaşadığı, türbesinin bulunduğu göl kenarında ikâmet ettiği, Edirne’de
şehit düşerek öldüğü anlaşılıyor. Cevrî Çelebî, Tigî’nin Gül Baba’yı Buharalı zannetmekte yanıldığını
kaydetmiştir. Şemseddin Sâmî, İran şairlerinden Belhli bir Gül Baba’dan bahsederek, bunun Farsça bir
beytini nakletmiştir.
b. Kanuni Süleyman devrinde yaşayan ve asıl adı Ca’fer olan Gül Baba hakkında, Dr. Orhan
Köprülü’nün 1948’de İslâm Ansiklopedisi’nde çıkan yazısından sonra, bilinenlere yeni şeyler katan
esaslı bir tetkik neşredilmiş değildir. Bazı günlük gazetelerdeki pek âmiyâne neşriyatı bir yana
bırakırsak, onun dergâh ve türbesinin son yıllardaki hâlini canlandırma bakımından Dr. Fethi
Tevetoğlu ile Yılmaz Öztuna’nın makalelerini zikredebiliriz. Gül Baba Budin’in 948 (1541)’deki fethi
sırasında şehit düşerek cenaze namazı fetihten sonra Kânunî Sultan Süleyman’ın da iştirâkiyle
Ebü’s Su’ud Efendi tarafından kıldırılan ve Budin’de gömülen bir Bektaşi dervişidir.

XVIII. asrın meşhur şairlerinden Sâbit (? – Hicrî 1124/1712), kütüphanemizdeki
yazma Divanında mevcut,
Dağ yakmış sîne - i abdâla dâgî lâlenin
Sanki Gül Baba çerâgidir çerâgi lâlenin.
beytiyle bu güzel çiçekleri Gül Baba türbesinin çerağlarına benzeterek, bu çerağların Abdallar’ın
sinesini dağladığını anlatırken, türbeden çok lâleleri canlandırmakla berâber, türbenin XVIII. asırda
kandillerle aydınlatıldığını da ifade etmiş oluyor.
Anadolu’da, yukarıda bahsettiğimiz kişilere ya da başkalarına ait, Gül Baba adıyla bilinen ermiş
ve bu ermişlere ait makamlar, türbeler, tekkeler bulunmaktadır. Bunlar hakkında ulaşabildiğimiz
bilgiler şöyledir.
1. Merzifonlu Gül Baba
Evliya Çelebi’nin merhum babasından naklettiği bilgiye göre, Gül Baba, Merzifonlu bir Bektaiî
dervişidir.
Baba bir kân -i kerem sultandır
Değil elbette teh-i pir ü gedâ
Merzifondan gelerek tuttu vatan
Şeh Süleyman zâmânı Güllübaba
Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde yazmış olduğu bu beyti, XVII. yüzyılda İbn–i Derviş
Mehmet tarafından Gül Baba için yazılmış bir kasideden almıştır. Sadi Bayram uzun manzumesinde
Gül Baba’nın Merzifonlu Pirî Baba’nın torunu olduğunu söylemektedir.
Kara Mustafa Paşa’nın babası Oruç Gazi,
Eski kiremit ocakları semtine verilmiş onun adı,
Merzifon’un batısından bakıyor, gece-gündüz,
Viyana varoşlarına gönderdiği oğlunu bekliyor yıllardır..
Belgrad’da başı ile ödedi İkinci Viyana bozgununu,
Ballı şerbet içinde geldi başı, daima dik, gururlu,
İstanbul Çemberlitaş civarındaki medresesi yanına gömüldü,
Açık türbesinde rahmet bekliyor bizden, yüzü semâya dönük.

Bektaşî kardeşlerimizi de unutmayalım,
Piri Baba Dergâhında buluşalım,
Eline, diline, beline bağlı olalım,
Canım Merzifon, bahçende ne güzel güller yeşermiş
Torunun Gül Baba Buda kıyılarında postunu sermiş,
Budapeşte’den akan Tuna Nehrini yıllardır seyrediyor,
Ben buraları yüzyıllarca bekliyorum, derin hasretle ahfadım nerede diyor,
Ekonomik gücünüzle, ihracatçı olarak sizi Tuna kıyılarında bekliyorum diyor.
Ali Yaman da Gül Baba’nın Pirî Baba soyundan geldiğini ileri sürmektedir.
2. Güllüceli Gül Baba
Niğde’nin Güllüce köyünde de bir Gül Baba gömülüdür. Hakkında ilk bilgiyi Ali Rıza Önder bir
efsaneye dayanarak vermektedir:
“Osmanlı ordusu, yine ünlü, şanlı tantanalı bir yürüyüşe çıkmıştı. Başlarında Sultan Murad Han
olduğu hâlde İstanbul’dan yola koyulmuş, Anadolu yaylalarını aşarak Bağdat’a gidiyordu. Niğde
çevresine geldiklerinde kara kış her tarafı sarmış, Toroslardan geçmek imkânı kalmamıştı.
Konmaya ve üç gün oturup kalmaya elverişli bir yer aradılar. Bu yeri Niğde’nin yarım menzil
kuzeyinde, Melendiz dağlarının doğu eteklerinde bulunan bir derede bulabildiler. Yukarıdan, köy
içinden gelen akar su, işte buradaki Andaval özüne inmektedir. Dağların yol vereceği günleri
beklemek ve o vakte kadar rahatça barınmak için Andaval özünden daha uygun yer bulunamazdı.
Padişahın iradesi şu yolda oldu:
- Çadırlar kurulsun, ocaklar odlansın, davullar vurulsun, erler cirit oynasın.
Ne yazık ki aradan günler geçtiği hâlde kış uzadıkça uzamış, üst üste yağan kar bir türlü
çözülmeye başlamamış, tozu dumana katan tipi şiddetinden bir şey kaybetmemişti. Saraydaki
hesap taşraya uymayınca ordunun yiyeceği bitmiş, yakacağı tükenmişti. Otağdan çevredeki
köylere, kentlere haberler gitti, buyrultular ulaştı. Askere yiyecek toplanması istendi. Yoksulu,
zengini kolları sıvayıp yardıma koştular. Kimi un, kimi bulgur, kimi fasulye, kimi patates, kimisi de
yağ, tuz, derken asker açlıktan kurtulmuş, yolların açılacağı, bellerin geçit vereceği gün
bekleniyordu.
Atlar, arabalar durmadan işliyor, taşıtı ve biniti olmayanlar buldukları yiyecekleri sırtlarında
getirmeye devam ediyorlardı. Bunlar arasında yoksulluğu ve kimsesizliği ile çevrede tanınmış olan

yaşlı bir adam göründü. Bir çift öküzü ile bir kağnısından başka bir kese bulguru ile bir kaşık yağından
başka bir yiyeceği yoktu. ‘Varını veren utanmamış.’ derler. O da öküzlerini koşup kağnısını çekti. Bir
kese bulguru ile bir kaşık yağını yanına alarak ordugâha doğru yola koyuldu. Şimdi Güllüce deresi
denen ve eski adı bilinmeyen dere kıyısındaki yoldan hızla ilerledi.
AĢçıların yerini bulup kağnısını ocak baĢında dayakladı. AĢçı baĢı köylü babaya bulgur
kazanını gösterdi. Köylü baba kesedeki bulguru kazana boĢalttı. Ama o sırada ne olmuĢsa
olmuĢ, kazan birden dolup taĢmıĢtı. Gene de kesedeki bulgur bitmemiĢ, öteki kazanları da
doldurmuĢtu. KaĢıktaki yağ da birdenbire bereketlenmiĢ, o da küpleri doldurup taĢırmaya
yetmiĢti.... Olanı biteni beyler, paĢalar duydular. PadiĢah da duymuĢtu. ErmiĢ kocayı otağına
çağırdı. GörüĢüp konuĢtuktan sonra ayrılacakları sırada köylü baba cebinden yeni açılmıĢ,
kızıl gül çıkardı, padiĢaha sundu. Çadırın içine burcu burcu gül kokusu yayılmıĢtı.
Ulu hakan bu değerli armağanı taze bir yemişle karşılamak istedi. Teveğinden yeni kopmuş,
üzeri terlemiş, çiçeği burnunda bir körpe hıyar uzattı. Böylece ermiş köylünün ermiş hükümdarı
olduğunu gösterdi. Konuğunu uğurlayan Sultan Murad’ın dudaklarından şu sözler duyulmuştu:
- Ey eren, senin adın bundan böyle Gül Baba olsun, köyünün adı da Güllüce...
Yıllar yılı, yedi iklim dört bucaktan gelen ziyaretçiler Gül Baba’nın türbesine akın akın koşar
dururlar.”
Yukarıda sunduğum efsanenin bir benzeri T.C. Kültür Bakanlığı’nca da değinilmiştir. Ancak,
bu sefer Gül Baba bulgur değil, çorba dağıtmaktadır:
“Türk sultanı asker çeker, sefere çıkar. Mevsim kış, yollar kapalı. Ordu, Güllüce köyünün
bulunduğu yerde çakılır kalır. Asker soğuktan titremekte, açlıktan kıvranmaktadır. Az ötede bir
kulübecik var. Bacası buram buram tütmekte. Sultan atını kulübeye doğru mahmuzlar. Kulübede, ak
sakallı, nur yüzlü, yaşlı bir Türkmen kocası, ocakta fıkır fıkır çorba kaynatmakta.
Sultan kulübeye adımını atar atmaz, ihtiyar gayet sakin, Sultanın selâm dahi vermesine
meydan bırakmadan konuşur:
- Geldin mi? Ben de sizi bekliyordum. Üşümüşsündür. Geç şöyle ocağın başına. Askerlerin de
üşümüştür, onlara bir çıra gönderelim de ısınsınlar.
Sultan şaşkınlık içinde. Ne diyeceğinin bilemeden ocağın başına geçer. İhtiyar ocaktan bir
çam alır. Sultanın nöbetçilerinden birine uzatır:
- Götür bunu çocuklar ısınsınlar. Biraz sabrederlerse çorba da hazır.
Sultan dayanamaz:
- Bu küçük ateşle onları ısıtacak, şu kaynayan tencereyle mi karınlarını doyuracaksınız?
der. İhtiyar, yine sakin:
- Elbette, Allah Kerim.

Bir süre sonra, ordu çadırlarını kurar, küçücük ateş, koca bir köz olur meydanda herkes ısınır.
Kaynayan tencere, karavanlara kepçe kepçe döküldüğü hâlde bir türlü bitmez. Artar bile.
Sultan memnun, izin ister ihtiyardan. Giderken, Türkmen kocasını bir kez daha denemek ister.
Koynundan, atlas bir kese çıkarır. İçerisi altın dolu. İhtiyara uzatır. İhtiyar:
- O bize değil, seferde size gerek. Bizim dünya malında gözümüz yok. Biz gönül adamıyız. Bizim işimiz gönülledir.
Bunu dedikten sonra, karakıĢın ortasında, koynundan, fidanından yeni koparılmıĢ bir taze gül
uzatır. Sultan gülü alır, ihtiyarın ellerini öper:
- Bundan böyle senin adın Güllü Baba olsun, der, yoluna devam eder.
O günden sonra, Güllü Baba'nın kulübesinin yakınında bir köy kurulur. Adına Güllüce derler.
Siz buna ister efsane deyiniz, ister hikâye. Türk konuk severliğine, gönülden yapılan bir ikramın taze
bir gül gibi karakışta dahi bozulmadan kalabileceğine nede güzel örnek.”
Adnan Çelik efsaneye yeni bir katkıda bulunmaktadır:
“Adana’ya doğru hareket etmek üzere yola koyulduk. Niğde’ye geldiğimizde Güllüce Baba
Hazretlerinin kabrine uğradık. Kabrin anahtarını uzunca bir süre köy halkından sorduktan sonra,
hazretin kabrini ziyaret nasip oldu. Derler ki, Güllüce Baba Türbesinde bir dilek tutup, gözleri kapalı,
baş öne eğik bekleyen, bedeni 180 derece dönerse, biiznillah dileği kabul olmuştur. Dualarımızı yapıp,
hazretin ruhuna okuduktan ve bir kardeşimizin yüz seksen derece dönüşünü müşahededen sonra,
Adana’ya doğru yola koyulduk.”
Rehber Ansiklopedisi, Güllüce’de yatan yatırın isminin Misalî Baba (nam-ı diğer Gül Baba)
olduğunu bildirilmekte ve aşağıdaki bilgiyi vermektedir:
“Anadolu'da yetişen meşhûr velîlerdendir. Misâlî Baba ve Gül Baba lakaplarıyla tanınmıştır.
On yedinci asırda yaşamıştır. Osmanlı Sultanlarından Dördüncü Murâd Hanla görüşmüştür. Bağdât
seferi sırasında ziyâretine gelen Sultana kış mevsiminde koynundan, açılmış tâze bir gül çıkarıp
vermesi sebebiyle, Gül Baba lakabı ile anılmıştır. Kabri, Niğde'nin dokuz kilometre kuzeyinde bulunan
Güllüce köyündedir. Bu köy, ismini onun isminden almıştır.
Misâlî Baba'nın vefâtından sonra da çok kerâmeti görülmüştür. Kabrini ziyaret edip onu vesîle ederek dua edenler bereketlerine
kavuşmuştur. Yakınındaki velî kabirlerinden birinin yanında bulunan bir taş çevredeki köyden bir kimse tarafından alınıp götürülmüştü.
Sabahleyin taşın tekrar yerinde olduğu görülmüştür. Birkaç defa götürülmüş ve aynı taş tekrar yerine dönmüştür.
Misâlî Baba'nın kabri üzerinde türbe yoktur. Kabrinin çevresinde dergâhının kalıntıları ve biri kubbeli biri de düz damla örtülü iki türbe
vardır. Talebelerine veya yakınlarına ait olan bu türbelerden başka yine kabri çevresinde başka velî kabirleri de vardır.
Yakınındaki kubbeli türbede talebeleri olduğu rivayet edilen ve çok kerâmetleri görülen iki
velî kabri bulunur. Aynı türbenin çilehâne bölümünde bir kabir daha bulunmaktadır. Bu türbenin
kapısının önünde birinin isminin Şeyh Ahmed olduğu rivâyet edilen iki evliyânın kabri vardır. Bu
kubbeli türbeyi Niğde'nin Adırmusun köyünden Halil Ağa adında bir kimsenin yaptırdığı nakledilir.
Rivâyete göre Halil Ağa, rüyâsında bir zât görür. Bu zât; Güllüce köyünde bir kulübe içinde kabri olan
velîlerin üzerine türbe yaptır, der. Bunun üzerine bu türbeyi yaptırır. Deli olan kimselerin bu türbede

irkaç gece yatırılıp şifâya kavuştuğu çok görülmüştür. Bu sebeple halk arasında; Uyuz olan ılıcaya,
deli olan Güllüce'ye sözü meşhurdur.
Üzeri düz damla örtülü türbede başka kabirler vardır. Bu kabirlerden biri beşik şeklindedir.
Misâlî Baba'nın kabri üzerine defalarca türbe yapılmak istenmiş, ancak yapılan kısımların her sabah yıkıldığı görülmüştür. Bu zâtın,
üzerine türbe istemediği kanâatine varılarak bundan vazgeçilmiştir.
Yakınındaki kubbeli türbede misâfirlerin aydınlanması için konulan gaz lambaları ve gaz yağı bir gece biri tarafından
çalınmak istenmiştir. Bunları türbeden alıp gitmek isteyen kimse, türbenin kapısının aniden kapandığını görmüş, ne kadar açmak
istediyse açamamıştır. Aldığı şeyleri yerine koyunca kapı açılmış, tekrar alıp çıkmak istediğinde, kapı yine kapanmıştır. Bir türlü
açılmadığını görünce, yaptığına pişman olup aldığı şeyleri yerine koyarak tövbe etmiş. Sonunda kapı açılmış ve çıkıp gitmiştir.
Misâlî Baba'nın ve çevresindeki velilerin geceleri beyaz elbiselerle kabristanda dolaştıkları ve
namaz kıldıkları çok görülmüştür. Kabri başında devamlı ziyâretçi görülür. Bu ziyâretçiler zaman
zaman Misâlî Baba'nın tekkesi civârında Allahü teâlâ için adak kesip, sevâbını Misalî Baba ile orada
yatan evliyanın, mevtânın rûhlarına hediye etmek için fakirlere dağıtırlar.
Misâlî Baba'nın kardeşi olduğu rivayet edilen bir evliya kabri de yakın bir köy olan Velî Îsâ
(Yayla Yolu) köyü yakınındaki Boztepe üzerindedir. Bu kardeşi ona; Eğer bu ak sarıklı kardeşini
seviyorsan, sen burada kal. İnsanlar senin kabrini ziyaret ederek Allahü Teâlâ’nın izni ile şifaya
kavuşsunlar. Ben de Boztepe'ye gideyim. İnsanlara rahmet ve bereket için dua edeyim, diyerek
Boztepe'ye gitmiş ve orada vefât etmiştir. Kabri bu tepe üzerindedir. Halk arasında şiir ve mânilerde:
Boztepenin erenleri
Geri koyun varanları,
diye zikri geçen bu zattır.
Misâlî Baba’nın insanları irşâd için ikâmet ettiği dergâhının kalıntılarından bazı taşlar
çevresindedir. Ayrıca kendi dergâhına mahsus ve cihâdda kullandıkları sancakları uzun zaman
muhâfaza edilmiştir.
Bir Avuç Bulgur
Osmanlı Sultânı Dördüncü Murâd Han, Bağdât seferine giderken Misâlî Baba'nın
bulunduğu köyün yakınında bir yerde ordusunu istirâhate çekmiĢti. Bu sırada
çevreyi dolaĢan Sultan, onun köyüne uğradı. Köyün alt tarafında küçük bir kulübe
gördü. YaklaĢıp kapısını çaldı. Kulübenin kapısı açılıp, Sultanı, nûr yüzlü bir zât
karĢılayıp, tebessüm ederek içeri aldı. Onun velîlerden olduğunu fark eden Sultan,
hürmetle huzurunda oturup, bir müddet sohbetini dinledi ve duâsını aldı. Ayrılıp
giderken Sultana birkaç avuç bulgur ve bir torba da saman verdi. Sultan bunları alıp
ordusuna döndü.
O gün yemek zamanı kendisine Misâlî Baba tarafından hediye edilen birkaç avuç bulgurun
pilav yapılmasını istedi. Sultanın emri üzerine bulgur, pilav yapıldı. Bu bulgur pişirilirken gitgide artıp
çoğaldı ve kazanlar dolusu pilav oldu. Bütün ordu bu pilavdan yiyip doyduğu hâlde yine de arttı.
Samanı da atlara vermişlerdi. Saman da artıp atları doyurdu.

Sultan, Misâlî Baba'nın bu kerâmeti üzerine tekrar huzuruna gitti. Ona bazı hediyeler verdi. Misâlî
Baba, Sultanın hediyesine karşılık, elini koynuna sokup, daha yeni açılmış taze bir gül çıkardı ve
Sultan’a verdi. Sultan, gül mevsimi olmadığı halde kışın böyle bir gül vermesinin de başka bir
kerâmeti olduğunu görerek, bir müddet daha sohbetinde kaldı. Sonra duasını alıp elini öptü
vedalaşıp ayrıldı.
Bağdât seferine giden Dördüncü Murâd Han, Misâlî Baba'nın ve yol boyunca ziyaret ettiği velî
zâtların duası bereketiyle tarihte benzeri az görülen bir zafer kazandı.”
Misalî’nin 60 sayfalık Feyznâme-i Misalî Gülbaba isimli bir divanı vardır. Bu yazma eserin
istinsah (kopyalama) tarihi 1736’dır. Eserin sonunda, bu kitabın tarihi 960, yazmaktadır ki bu da
miladî olarak 1561 yılına isabet etmektedir.
Bu manzumenin en dikkate değer tarafı, Misalî nam-ı diğer Gül Baba’nın eseri, Budin’de
tamamladığını belirten 1054. beytidir.
İrdi itmâma Budûn tahtında bu
Günü de se şenbe dür ey kâm-ı cû
3. Sivaslı Gül Baba
Zara kazasına bağlı olan Peğnik (Yayıközü) köyünde bir Gül Baba kabri vardır. Horasan
erenlerinden bir veli olduğu söylenir ve Gül Abdal Baba Ziyareti diye bilinir. Hakkında fazla bilgi
sağlanamamıştır.
Ayrıca, Emlek'in en yüksek dağlarından biri Güldede’dir. Tepesi âdeta çevrilmiş bir kale
kalıntısı şeklinde taş izleriyle doludur. Burada yatan Gül Baba’nın kim olduğu bilinmez. Sivrialan,
Mecit, Hardal, Beyyurdu, Ortaköy köy arazilerine sınır olan bu yerde, bu civardaki köylülerce
kurbanlar kesilir.
4. Hayrabolulu Gül Baba
Hayrabolulu Caferzade Mehmet Tevfik’in yazdığına göre Böcek Ana Mevkii’nde bahçesinde
Gül Baba’nın türbesi olan bir Gül Baba Tekkesi vardır. Hakkında bilgi verilmemiştir.
5. Malkaralı Gül Baba
Eşraftan sayın avukat Ahmet Şentürk’ten aldığımız bilgiye göre Malkara’da Gül Baba Türbesi
bulunmamaktadır; ancak Rumeli’yi fetheden evlad-ı Fatihan’ın yanında savaşan kolonizatör
dervişlerin anısına hürmeten Malkara Belediyesi’nce bazı sokaklara Gül Baba Sokağı, Gül Baba
Çıkmazı gibi isimler verilmiştir. Ayrıca, Belediye Gül Baba Tesisleri adında bir iş merkezi de kurmuştur.
6. Kırklarelili Gül Baba
Kırklareli şehir merkezinde Hatice Hatun Mahallesi’nde bulunan II. Bayezid (diğer ismi Paşa
Camii) olan caminin batısında bir Gül Baba türbesi bulunmaktadır. Hakkında fazla bilgi yoktur.

Nazif Karaçam da, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Kırklareli’nde hükümet doktorluğu yapmış olan
Ahmet Hamdi Bey’in kıymetli bir araştırmasına dayanarak Kırklareli’nde Gül Baba’nın mezarı
bulunduğunu bildirmektedir.
Dr. Hikmet Tanyu da şöyle demiştir:
“Kırklareli merkez, bucak ve köylerinde bulunan Kaygusuz Baba, Gül Baba, Ahmet Baba,
Hamza Baba’lar ziyaret edilerek muhtelif dileklerde bulunulur, (bu yörelerde) sıtma hastalığı var ve
kurtulmak isteniliyorsa türbeden toprak alınır, pencerelere de iplik ve paçavra parçaları bağlanır.”
Kırklarelili şair Ayşe Kahraman, Gül Baba için bir nefes yazmıştır:
Gönül aşkın ilen düştüm yollara
Medet mürüvvet Gül Babam erenler
Arz edip türbeni ettim ziyaret
Medet mürüvvet Gül Babam erenler.
Ziyaret edince kabri pakini
Gönlümde parlayan nurun çırağı
Kırkların ceminde sürdükçe cemi
Medet mürüvvet Gül Babam erenler.
Vehliyem sıtkıyle niyaz eylerim
Gerçek erenleri mettin söyledim
Durup Erenlerden ümmet istedim
Medet mürüvvet Gül Babam Erenler.
Kırklareli’li şairlerden Mustafa Hatipler’in bütün mübarek ecdadımızı yâd eden güzel şiiri
Ülkemin Kuzey Gülü, geçmişi pek güzel özetlemektedir:
Seni yazmak istedim, seni Kırklareli,
Adın, eski bir dost gibi düştü yâdıma....
Gözyaşımla yollarına düştüm düşeli,
Balaban Tepe’den ses geldi feryadıma...

Kara İbrahim, Kara Hamza, Kara Hıdır,
Buluşur toprağında sıcak bir yaz günü.
Kara Mesutlu, Kara Halil, Kara Umur,
Anlatır bin nameyle, eskimeyen dünü...
Bilal pehlivanlar, her gece bağlarına,
Kostaki’nin hikayelerini döküyor.
Bir çalım atıyor, Fesçilerden Osman’a ,
Sözleri Kayalık çeşmesinden akıyor.
İncidere’deyim yine bir ilkyaz günü,
Kakava’da boy veriyor, sevincim neşem...
Kimse demesin Karagözün öldüğünü
Yeniden yeşersin, sabır yüklü menekşem
Biraz da sen anlat, ey Üzüm Kasabı,
Dondurmacıların, Balabanların nerede?
Nerede Sebzeci Tatar Mustafa Ağası,
Kırklar’ın yatıyor mu ıssız tepelerde?
Söyle; Vurdular aslan Alimi vurdular
En delişmen tutkular gökyüzüne çıksın...
Söyle; Şimdi bize haram oldu uykular
İğde Dalında kızlar, Mavi İpek büksün...
Ağlama, sedircilerin kalmadı diye,
Havanı, suyunu unutmaz yârenlerin...
Şayak kumaşta, bir dibek sana hediye,
Seni arar, çamura biçim verenlerin...

Karagöz’ün sedasıyla ufuklarında;
Bütün karanlık, beyazlara dönüşüyor.
Ümit var, sevda var yağmurunda, karında,
Bak, Babaeski’den, Gül Baba konuşuyor...
Sazara’da, Gerdanlı’da bir su damlası,
Kayumoğlu’nu, Salıyeri’ni soruyor...
Türküler söylüyor Seyfioğlu Tabyası,
Taştabya, bin yiğitle ayakta duruyor...
Ülkemizin kuzey gülüsün başı hareli,
Nazlı bir zambak, inatçı bir karanfilsin...
Bilenler bilir ancak seni, Kırklareli
Bir su gibi aziz, toprak gibi asilsin...
8. Kofçazlı Gül Baba
Kırklareli’nin ilçesi Kofçaz’da da bir Gül Baba türbesi mevcuttur. Burada Gül Baba dahil bir çok
dervişin mezarı bulunduğu varsayılır. Alevi ve Bektaşi folklor ve kültürünün yoğunluk kazandığı bir
bölgedir. Halk kültürü gereği yörede bir çok geleneksel kurban törenleri yapılır. Bunlardan biri de Gül
Baba geleneksel kurbanıdır:
“Bu kurban, ilçenin Ahmetler köyünde haziran ayının bir perşembe günü yapılmaktadır. Genelde Topçu Baba Kurbanı’ndan sonra
gerçekleştirilir. Topçu Baba Kurbanı gibi, Gül Baba Kurbanı’nın da ne zamandan beri yapıldığı bilinmemektedir. Amucaların bir çok
yatıra her yıl kurbanlar tığladıkları biliniyor. Bazıları büyük göç sonrası kaybolmuştur.
Gül Baba Kurbanı, Topçu Baba Kurbanın’da hizmet eden köylerce yerine getirilir. Tüm ilgili
köy ve kasabalara muhtarlıkça posta ve telefon ile duyurulur. Hemen hemen Trakya’nın her
yanından gelenler olur. Her iki kurban geleneğine Ġstanbul’dan da büyük bir topluluk katılır.
Gül Baba Kurbanı’na Ahmetler köyü ile birlikte Topçular ve Tatlıpınar köyleri de hizmet
ederler. Gül Baba Kurbanı ne yazık ki Topçu Baba Kurbanı kadar tanınmamaktadır.
Gelenlerin ihtiyaçlarını karĢılayacak bazı tesislere ihtiyaç vardır. Yine bu kurbana gelenler
yanlarında adak kurbanları, kuru fasulye, pirinç, toz Ģeker ve hoĢaflık armut, erik kurusu
getirirler. Tığlanan kurban derileri açık arttırma ile satılır. Parası gelecek yıl yapılacak kurban
geleneğine harcanmak için saklanır. Bir dönem pazartesi günü yapılmıĢsa da perĢembeye
alınmıĢtır. Amucaların kurban geleneklerinden olan Girdi ve Çıktı PerĢembe kurbanları yine
perĢembe günleri kesilmektedir. Kurbanlar tığlandığı zaman tüm yemekler ile birlikte halka
dağıtılır. Uygulama Topçu Baba kurbanında olduğu gibidir. Ahmetler köyü Amucaların ilk
kurduğu köydür. Adını, Amucaları Balkanlara getiren, ilk ġeyh Bedreddinî babalarından
Karaoğlu Abdal Ahmet Baba’dan almıĢtır.

Ahmetler Köyü, çevrenin en yüksek yerinde kurulmuştur. Bulgaristan sınırına kadar tüm alan ayaklar altındadır. Köyün en yüksek
yerinde de Gül Baba yatmaktadır. Gül Baba Türbesi devletin de yardımı ile 1991 yılında yapılmıştır. Temelleri atılırken rüyalarda
görünerek asıl yerini ve bugünkü şeklini belirlemiştir. Bazen ayaklarım dışarıda kaldı, bazen de baş tarafım orada değil bu yönde diye
görünmüştür. Yörenin yatırlarının üçünün de yönleri aynı merkeze dönüktür. Trakya’da mezarlıklar da meftanın yüzü doğuya doğru
gelecek şekilde (baş kısmı batıda) olduğu hâlde, yatırların baş tarafı çeşitli yöndedir. Trakya’daki yatırlarda yön belirsizdir. Ahmetler
köyü daha evvel bugünkü yerinde değilmiş. Sonradan Gül Baba’nın yatırı yanına gelinmiş. Gül Baba Türbesi’nin alt tarafında bir çeşmesi
vardır. Suyu gür ve soğuktur. Adına Erenler Pınarı da deniliyor. Pınar ve türbe ormanın kenarındadır.
Gül Baba’nın buradaki yatırının nazarlama olduğu tüm köy tarafından bilinmektedir. Asıl
makamı Macaristan’ın Budin Ģehrindedir. Kendisine bir türbe yapılmasını rüyada istiyor.
Türbe bundan sonra yapılıyor. Gül Baba’nın BektâĢî Babası olduğunu ve Macaristan’da Ģehit
olduğunu tüm halk bilmektedir.
Gül Baba, Ahmetler köyüne tarihi bilinmeyen bir zamanda, eskilerin anlatımıyla zemherî
ayında, karlı bir kış günü köye gelmiştir. Ahmetler köyü sakinleri, eskiden köyde üç ay karın
kalkmadığını söylüyorlar.
Halk arasında erenlerin yattığı yerde değil anılacağı yerde gözükeceğine inanılır. İnancın
bittiği yerde evliyalar da unutulur, denilmektedir.
Zaman karakış, aylardan zemherîdir. Elinde güller ile bir Bektâşî babası köye geliyor. Bunu
gören halk onun etrafını sarıyor. Bu ayda bu kadar gülü nereden bulduğunu soruyorlar. Çünkü o
civarda o zaman açan gül bilinmiyormuş. O yıllar da Amuca Kabilesi tarikatındadır.
Onlara bugünkü türbenin olduğu Güllü Tepe’den (günümüzde Gül Baba Tepesi adıyla
anılıyor.) topladığını söylüyor. Halk önceleri ona inanmak istemiyor. Ama elindeki gülleri görünce
gidip görmek istiyorlar. Ahmetler köyü bugünkü yerinde değilmiş. Köy Mangırlar denilen bir mevkide
imiş. Güllü Tepe’ye gidip bakınıyorlar. Bir de ne görsünler, tepenin tamamı güller ile dolup taşmış
durumda. Koşup Baba Erenlere bunu bildirmek istemişler. Ama onları kötü bir sürpriz beklemektedir.
Çünkü Güllü Baba onlar gelene kadar Hakk’a yürümüş. Ona son hizmetlerini yaparak Güllü Tepe’ye
defnediyorlar. O yıldan sonra da her Haziran ayının ikinci haftasında kurbanlar tığlayarak onu anıp
ondan dilekler dilemişler. Kurban gününün gecesi etraf köylerde muhabbetler açılır, kurbanlar,
adaklar tığlanır. Zamanla Güllü Baba Gül Baba’ya dönüşmüştür.
Bugün Ahmetler köyü haricinde Türkiye sınırları içinde iki adet nazarlaması vardır. Aslında
Erenlerin birden fazla yerde mezarının (nazarlamasının) var olduğuna inanılır. Bir çok evliyanın aynı
adı taşıyan yatırları olması bu inancı doğrulamaktadır. Gül Baba’nın nazarlaması doğduğu yer olarak
bilinen Isparta’nın Senirkent ilçesine bağlı Uluğbey kasabasındadır. İzmir’in Kemalpaşa ilçesinin
Hamza köyünde de bir nazarlaması bulunmaktadır.
Gül Baba’nın Budin’deki türbesiyle Ahmetler köyündeki türbe yapı olarak birbirine
benzemektedir.
Kırklarelili araştırmacı rahmetli Ali Çoşkun Yanardağoğlu, Gül Baba’nın Budin’in fethinden
dokuz gün sonra öldüğünü; Budin 2 Eylül 1541’de fethedildiğine göre, onun 11 Eylül 1541 Cuma günü
Hakk’a yürüdüğünü söylemektedir.”
9. Babaeskili Gül Baba

Nazif Karaçam’ın bildirdiğine göre:
“Babaeski bir evliya, erenler yeri olduğu için burada halkın baba, dede dediği bir çok kişi
vardır. Padişah II. Mehmet’in av arkadaşı Veli Gül Baba’nın mezarı buradadır. Gül Baba’nın bir çok
yerde mezarı vardır.”
Alman Türkolog Franz Babinger’e göre de Fatih Sultan Mehmet’in av arkadaşlarından
olan Gül Baba’nın mezarı Babaeski’dedir.
Edirne’li ulemadan Hüseyin adlı birinin oğlu olan ve daha çok Hibrî adıyla tanınan
Abdurrahman, Enîs ül–Müsâmirîn isimli kitabında Babaeski’ de gömülü olan II. Mehmed’in av
arkadaşı Veli Gül Baba hakkında bilgiler vermektedir.
10. Edirneli Gül Baba
Prof. Dr. Tayyib Gökbilgin de aynı konuya yer vermektedir.
“Hibrî Abdurrahman merhum, Enîs-ül Müsâmirîn’in dokuzuncu faslını Edirne’de medfun olan
ulemâ ve mesayihe tahsis eylemiştir. Müellifimizin üzerinde bir hayli durduğu şeyhlerden biri de Gül
Baba adıyla mâruf olan Şeyh Mehmed’dir ve bunu sekayik’ten değil, fakat başka ve daha güvenilir bir
kaynaktan naklen anlatmaktadır. Hibrî Abdurrahmân’ın membalarından nasıl faydalandığını ve onları
nasıl bir mukayeseye tâbi tutarak hükme vardığını göstermek üzere, bu husustaki kaydını aynen
buraya alıyoruz: “Şeyh Mehmet esşehîr bi-Gül Baba. Bunlar Sekayik’te mestûr değildir. (Bu ibareyi
hem Örfî Mahmut Ağa hem de Badi Efendi kendi eserlerinde aynen söylemişlerdir.) Amma sabıka Gül
Baba zaviyesinde şeyh olan Hayâlî-zade merhum defterhâney-i hakanîden merhun Gül Baba’nın tafsi
- i ahvalini mutazammin sene-i ihda aser ve elfte (h.1011) bir suret - i defter ihraç ettirip bu tercüme
andan tahrir olundu. Defterin mazmunu bu ki mesfur Gül Baba merhum magfur Ebul-Fetih
hazretlerinin ahdinde vilâyet i Sirvan’dan diyar-i Rum’a gelmiş idi namına Gül Mehmet derler idi. İlim,
züht ve takvâ ile meşhur bir aziz olmanın merhum Ebü’l-Fetih Mehmet Han’ın mahsusa-i
Kostantiniyye’de bina eyledikleri cami-i şerifte sekiz sene tefsir-i şerif ve hadis-i nebevû nakleylediler.
Ebul-Fetih merhum kendiler dahi vaazına hazır olurlar idi. Amma hasbî vaaz edip vazife kabul
etmemişti hattâ medaris-i semandan birini teklif edip ani dahi kabul etmemişler idi. Ve Ebul-Fetih
hazretleri bunlardan iki sene miktarî tefsir ve hadîs ve ulûm- i ser’iyye taallüm etmişler idi; bade
zaman Ebül-Fetih hazretleri Edirne’ye geldikte bunları maan götürüp Cami-i Âtikda dahi iki sene vaaz
ve nasihat eyledi. Bu esnada bir gün merhum Mehmet Han sayd-u sikâra Karaca ve Korucu nam
karyeler etrafında çıktıkta Gül Mehmet Dede’yi bile götürüp gest-ü güzâr eder iken Gül Mehmet
Dede ol karyeler kurbünde Korucu köyü nam mevzie muhkem meyletmegin padişah–
ı âlempenah’dan rica ettikte kenduye temlik olundu pes Gül Mehmet Dede padişah hazretlerinin
izniyle ol mekânda mütemekkin olup evlâdına ve badelin kiraz ulemâya vakfeyledi; kendiler âlem-i
bekaya intikal ettikte (vefat tarihi belirtilmemiştir) ol mevzide defnolunup marûf ve meshur mesire
ve ziyaretgâh olmuştur ki (yukarıda bahsedilenler arasında Güzelce Baba diye birisi varsa da Gül Baba
yoktur, yani Edirne halkının ziyaret ettiği bir makam olarak şimdi bahsetmektedir.) il el’an ahâli-i
Edirne eyyâm-i sayfta bir gün ziyaretten hâlî olmazlar kenduden sonra veled-i sulbîsi Hafız nam
kimesne dahi ol makamda mukim olmuştu. Şimdiki hâlde şeyhi Mesudiye Şeyhi İsmail Efendilerdir.
Suarây-i Edirne’den Tigî Bey merhum Gül Baba’nın vasfında bu penç beyiti demişti. Bu beyitler XVII.
yüzyil şâirlerinden Cevrî tarafından nakledilmiştir.

Gül Baba
Âsinay-i bahr-i irfân-ü kerâmet Gül-Baba
Rûsenây-i dîde-i ehl-i basîret Gül-Baba
Âb-i rûy-i hayl-i merdân-i Buhârâ’dır özü
Cûy-i Âmün’dur bu gül ayn-i velâyet Gül-Baba
Sâki - i Kevser Gadir - i Hum’da buldû iltifât
Eyledi bû göl kenârindâ ikâmet Gül - Baba
Düdmân-i Necf hem serçesme-i Âl-i Ali
Lu’luy-i lâlây-i Iyân-i siyâdet Gül-Baba
Can verib Gâzî Ebu’l-Feth ile râh -i âskda
Tigi’yâ bulmuş bu menzilde şehâdet Gül-Baba.
Galiba bu suret-ı defter Tigî Bey’in manzuru olmamıĢtır ki; Gül Mehmet Dede’yi Buhara’dan
olmak üzere zikreylemiĢtir. Suret-ı defterden münfehim olan budur ki Gül Baba’nın evvelden
lâkabı Gül olup sonar merkadi kurbinde olan bir göl takarrübü ile Gül lâfzı Göl lâfzına tebdil
olunmuĢ.
Görülüyor ki, Hibrî Efendi, Tigî Bey’in yanlış kanaatini, defter-i hakanîden alınan kayıtla tashih
etmekte ve daha güvenilir bir kaynağa dayandığını ispata çalışmakta, fakat, defter-i hakanî suretinin
ne derecede ihticaca salih olabileceği hakkında bir şüphe ve tereddüde düşmemektedir. Zira, 1011’de
çıkarılan bu kaydın da kendi devrine kadar geri götürülüp götürülemeyeceği bir münakaşa konusu
olabilirdi.”
Mevlevî şairlerinden Şeyhu’l-İslâm Çelebîzâde Âşım’ın (? - 22 Cemâdâ II.,
1173/1760) Divanı’nda rastladığımız Der- Vakt- i Ziyâret-i Türbe- i Gül- Baba başlıklı;
Ey bu deşt -i hayret içre Âşım-i şeydâ gibi
Cûy-i feyze teşne olan salik-i sencîde-hûy
Kâse-i der-yüze-i dest-i niyâzi bâz edüb
Bahr-i feyz-i Gül-Babâ’dan katre -cûy ol, katre - cûy.
kıt’asında dünyayı bir şaşkınlık çölüne benzeten şâirimiz, feyz ırmağına susayanların, bir kaseye
benzettiği dua ve niyaz ellerini göklere açarak, Gül Baba’nın feyz deryasından bir katre elde
edebilmeye çalışmalarını istiyor. Bugüne kadar kimsenin gözüne çarpmayan bu kıt’a, Gül

Baba’nın Edirne’de gömülü olduğunu, en yüksek dinî mevkîde bulunan Şeyhü’l-İslâmlar tarafından
ziyaret edildiğini, onun feyz deryasından manevî kuvvet almaya çalışıldığını ve şöhretinin XVIII. asır
ortalarında da, ölümünden üçyüz yıl geçmesine rağmen hâlâ nasıl devam ettiğini açıkça anlatır.
Edirne’den Arif Dağdeviren tarafından Yusuf Cemil’e 3 Ekim 1950 tarihinde yazılmış bir
mektup, Gül Baba konusunda bilinmedik yeni rivayetler katıyor.
“Muhterem Yusuf Cemil Beyefendi, Gül Baba hakkında yapmış olduğum tetkikte; hâlen
beynelhak Gül Baba denilen, Tunca sahilinde Karacaköy, Büyükdöllük, Yeniköy ve İğnesiköy arazısılı
muhat kısımdır. Esasen bu arazi, tapuda Gül Baba Vakfı olarak kayıtlı bulunmaktadır. Bunlardan
Karacaköy, bugün yalnız çiftlik olarak kalmıştır. Çiftlik civarındaki büyük kabristan buranın büyük bir
köy olduğunu anlatmaktadır. Göldeki sazlık sıtma mücadelesi tarafından kurutulmuştur. Burada, yine
halk arasındaki rivayetlere nazaran, bir kasabanın bulunduğu ve suların çekildiği zaman bataklıklar
içinden minare uçlarının göründüğüdür. Fakat, bu görünen taşlık harabenin Gül Baba’ya ait kabir
olduğu merhum babamın notlarında görülmektedir. Cevrî tarihinde yazdığı gibi, Fatih devri
ulemasından ve İstanbul’un fethine iştirak edenler olup Fatih’in pek ziyade hürmet ettiği bu zat,
bilahare Edirne’ye gelerek Karacaköy’de ihtiyari ikamet etmiş ve orada bir çok talebe yetiştirmiştir.
Vefatı Karacaköy’de olup, göl kenarındaki zaviyesi hazirtesine defnedilmiştir. Müruru zamanla, harab
âsarında Gül Baba’ya ait bir yazıya tesadüf edemedim, Cevrî’deki vefatına ait olup kabir taşında yazılı
olması ihtimal dahilindedir. Murad Hüdavendigâr, Edirne muhafızı Şahabettin Paşa gibi bir çok zevatın
iki kabri olduğu gibi, yani vefat mahallinde bir kitabe, bilahare cesedin nakledilip defnedildiği mahalde
ikinci kabir ve kitabesi bulunduğu vakidir. Gül Baba da İstanbul’un fethine iştirak etmiş Şeyh Ragıb
Zindanî gibi, iki yerde kabirleri olan zevattandır.”
1655-1717 yılları arasında yaşamış olan Defterdar Sarı Mehmet Paşa, Kırım Hânı Hacı Gâzi
Selim Giray Hânın Edirne yakınlarındaki Gül Baba isimli bir mahalle ağırlanışını şöyle anlatmaktadır:
“Yerle bir olası kafirlerin fesad ile Belgrad kalesini istîlâsı haberi Padişaha ulaşınca, Allah’ın izni
ile ilkbaharda din düşmanlarından intikâm almak için Kırım’da yaşayan yiğit Selim Giray Hân
hazretlerini Edirne’ye teşrif eylemek üzere âdem gönderilip da’vet olunmuş idi. 1100 senesi
ilkbaharının yedinci günü Edirne büyük şehrine giriş haberi ulaşınca, Edirne’ye yakın olan Gül Baba
adındaki bir yerde ziyafet tertîb ve hazırlandıktan sonra, Veziriazam hazretlerinin muhterem
kethudaları ve ağalarla bir konak ötede karşılandılar alay ile Gül Baba alanına götürüldüler...”
Osmanlı tarihi yazarı saygıdeğer Joseph von Hammer kararlı olarak ve tekrar tekrar Derviş
Gül Baba’nın Ofen’ın bağlık tepelerinde değil, Edirne’ye on beş dakika uzaklıkta bulunan ve
Büyükderbent yolu üzerinde bir yerde gömülü olduğunu yazmıştır.
Edirne, kaplıca ve içme suyu yönünden zengin değildir. Ancak, Gülbaba bataklığının Gül Baba Çamurunun, romatizma ağrılarına iyi
geldiği söylenir.
11. Ispartalı Gül Baba
BektaĢiler arasındaki inanıĢa göre, Gül Baba, Uluğbey Köyü/Senirkent (Isparta) türbesi
bulunan Veli Baba’nın amcasıdır. Bu türbede, Gül Baba Makamı denilen boĢ bir mezar
vardır.

Veli Baba Dergâhı’nı, Anadolu Beylerbeyi Murtaza Zor Paşa, Hicri 1027 (Milâdî 1610)
tarihinde, Veli Baba’ya duyduğu saygıdan ötürü yaptırmıştır.
Bu tarihler ve Gül Baba hakkındaki menkıbe, Gül Baba ile Veli Baba arasında bir yakınlık
olduğunu gösteriyor.
Gerek Gül Baba ismi etrafında, gerek Veli Baba ismi etrafında, bir takım Samanî inanç ve âdetlerin teşekkül ettiği anlaşılmaktadır. Buna
örnek olarak, Veli Baba Türbesine ve çilehanesine girerken sürünerek eşiğin öpülmesi ve Gül Baba Makamından işaret parmağıyla
toprak alınıp yalanması gibi âdetleri belirtebiliriz.
Gül Baba adının, eski bir Türk âdetinden geldiği anlaşılıyor. Bu âdetin Germiyanoğullarında
yaşadığını biliyoruz. Şöyle ki: Germiyanoğullarında da Türk millî an’anesi kuvvetle yaşamıştır.
Bunlardan Süleyman Şah’ın oğlu Yakub Beg’in, 1414 yılında Kütahya’daki medresesine rekzettirdiği
Türkçe büyük bitik taşı, Türk dili tarihi bakımından çok mühim bir vesikadır. Burada beşinci satırda;
kitabeyi yazdıran Yakub Beg, babası Süleyman Şah’ı, eski Türk samanî akideye göre, adı ile anmaktan
çekinerek, Güldü babam şeklinde zikretmiştir. Macaristan’da da bu geleneğe uyularak verilen isim,
zamanla Güldü babam şeklinden Gül Baba şekline dönmüş olabilir.
Tahir Erdem ise, Gül Baba’nın Isparta’nın Uluborlu ilçesinin Ilegüb köyünden olduğunu ileri
sürmüştür.
12. Kilisli Gül Baba
Bizzat görüĢtüğüm Kilisli araĢtırmacı Sıdıka Berberoğlu’ndan edindiğim bilgiye göre;
Kilis’ten Ġslahiye’ye giden yol üzerinde Gül Baba isimli bir köy bulunmaktadır. Bu köyün
eski ismi Martavan imiĢ, daha sonra değiĢtirilerek Gül Baba ismi verilmiĢ. Niye ve neden Gül
Baba ismi verildiği bilinmiyor.
13. İzmirli Gül Baba
İzmir’in Kemalpaşa ilçesi Hamza köyünde hakkında fazla bilgi bulamadığımız bir Gül Baba
mekanı vardır.
14. Kayserili Gül Baba
Kayseri’nin Tomarza İlçesinin Gülveren Köyü Mezarlığında Bulunan Gül Baba Türbesi

Talas-Tomarza karayolu üzerinde bulunan Gülveren köyü girişinde, yolun hemen sağındaki
köy mezarlığının yanında bir Gül Baba Türbesi mevcuttur. Harap olan eski türbe yerine yakın zamanda
yeni bir türbe inşa edilmiştir. Yine Pınarbaşı'nda türbesi bulunan Melikgazi Han'ın arkadaşlarından
olduğu tahmin edilmektedir.
Kayseri eski milletvekillerinden sayın Kemal Doğan’ın tarafıma verdiği bilgiye göre türbede
medfun ola zatın kimliği hakkında elde bilgi yoktur. Cesedin çürümemiş olmasından ötürü, türbe,
çevre halkının ziyaret yeri hâline gelmiştir.
15. Erzurumlu Gül Baba
Tekman İlçesi’nde Gök Baba veya Gül Baba adını taşıyan bir ziyaret yeri vardır. Bu ziyaret
yerlerinin çeşitli hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. Fazla bilgi edinilememiştir.
16. Bursalı Gül Baba
Osmanlı Ansiklopedisi’nde 1925 yılında Bursa’nın Ebuşahme mahallesinde Halvetiye
tarikatına ait bir Gül Baba Tekkesi olduğu belirtilmektedir. Ancak, ayrıntılı bilgi verilmemiştir.
Belirtilen kaynakta, bu tekke ile ilgili aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır:
“Gül Baba Dergâhı’nın diğer adı Mecidiyye’dir. Mahall-i mezkûr muhibbân-ı Mevleviyye’den
va tarîk-i Celvetiyye hulefâsından eş-Şeyh el-Hâc Hasib Efendi nâm zâtın mülki olup evlâdına meşrûta
olmak üzere vakf iderek fergâha tahvil ve nâm-ı nâmî Sultân ‘Abdülmecid Hanî ile tebcil itmiş. Mümâ
ileyh ney-zenlikde üsdâd-ı küll olup Bursa Mevlevîhânesinde ney-zen başı imiş. Mahdumı Nesib Efendi
ise pederinden üsdâd olduğu ve her ikisi de birlikte oldığı ve her ikisi de birlikte olduçca
sâmi’inde te’şirât-ı ‘acibe husîle geldiği el-yevm nakl bulunmaktadır. Mümâ ileyh 1227 senesi irtihâl-i
dâr-ı bekâ itmekle Pınar-başı Kabr-istânı’nda Hindîler Tekyesi karşusında defîn ve duâ-yı züvvâra karin
olmuştur. Amucam merhûm Zâ’ik Efendi ile ahbâb olup ekşer zamânda dergâhda şadırvan başında
oturur, giceleri ihvân u ahbâb tecemmu’ itmekle sohbet iderler imiş.
Meşhûr hareket-i ‘arzdan sonra ‘umûm tekâyânın inşâsına irâde-i seniyye şeref-i-tâ’alluk
idüp Hazret-i Mısrî Dergâhı’na 18 000 guruş sarfına keşfen lüzûm gösterildiği halde ââ’ik Efendi’nin
kerimesi Mısırlı Zeyneb merhûmenin kâtibesi olmak münâsebetiyle müşârün ileyhâ tarafından inşâsı
ta’ahhüd olınarak ikinci keşfinde gayet metîn ü raşîn olmak üzere 36 000 guruşa iblâg olunur. Hasîb
Efendi merhûm Zeyneb Hanım’a mürâca’atla kendü zâviyesi tekâyâ-yı sâ-ire meyânında idhâl
olınmadığını ‘arzla Mısrî Dergâhı’na 18 000 guruş da kendü zâviyesine sarf olunmak istirhâmında
bulınur. Ve ol vechile inşâ olunur ki âsitâne-i Mısrî’nin metîn ü raşîn olarak inşâsına min cihetin mâni
olmuş oluyor.
Ma’a-mâ-fih dergâh-ı mezkûr mümâ ileyhin vefâtından sonra mahdûmları Mehmed Nesib ve
‘Abdü’l-cemil Efendi’lere ber-mûcib-i vakfiyle intikâl itmiş ise de mümâ ileyhimâ me’müriyyetle
taşralarda bulunduklarından Gül Baba nâmıyla ma’rûf Şeyh Süleymân Efendi’yi vekîl bırakırlar. Eş-
Şeyh Süleymân Efendi bir müddet icrâ-yı âyîn tarikat olunursa da Gül Baba’nın vefâtıyla mesdûdu’lbâb
müşrif-i harâb olur. Nesib Efendi Dersa’âdet’de vefât itmekle mahdûmı Hüsni Efendi Mâliyye
Nezâreti’nda müstahdem olmağla bakamamış.

Tekâ’üd olduktan sonra Bursa’ya gelerek dergâha meşrût hânede ikâmet itmiş ise de dergâh
evvelce tûl hâne ittihâz olınarak bî-kes kalan muhâcirin âilesi iskân edildiğinden kâbil-i süknâ
olmıyacak derecede tahrib idilmekle anları çıkararak yeniden inşâsına teşebbüsi eşnâsında 30 Sefer
1313/9 Ağustos 1311 târihinde çehâr-şenbe güni berây-ı istihmâm gittiği Şengül Hamâmı’nda
fücceden irtihâl itmekle Pınar-başı Kabristânı’nda defn olınmış, zâviye de yüz üsti kalmıştır.
Salih ismiyle bir oğlu olup perişân bir hâl ile gezer, şadâsı güzelce olmağla baz-ı tekâyâda
zâkirlik iderdi. Meşrûbat-i külliyyeye inhimâki kendisinin genç yaşında mûcib-i helâki olmuştur. Ba’z-ı
hulefâ-yı tarikat taraflarından dertgâh-ı mezkûr talep edilmiş ise de tekâ’üd olduktan sonra gelerek
makâm-ı ecdâdı ihyâ ideceği cevâbını virmekle kimseye tevcîh plınamamış. Bi’l-âhire Belediyye
tarafından zabt olunarak bütün bütün hedm idilerek civârından ba’z-ı ebniye daha ‘ilâvesiyle Tahıl
Pazarı ittihâz olınmıştır.Bunca seneler mahall-i zikr ü tevhîd olan zâviye Tahıl Pazarı olmuşdur. Ahiren
Hüsni Efendi tekâ’üd olmuş ve bir müddet tevcîhi içün mürâca’atda bulunmuş ise de muavaffak
olamayarak tekrâr İstanbûl’a ‘avdet eylemiştir.”
17. Muğlalı Gül Baba
İzmir’de Maliye Bakanlığı hesap uzmanlarından Beyti’nin Bedri Noyan Dedebaba’ya yazdığı
bir mektuba göre Gül Baba Muğla’dan gelmiştir. Bu mektup Dedebaba’nın özel koleksiyonundadır.
18. Çorumlu Gül Baba
Asıl adı bilinmemektedir. Hacı Recep mahallesinde (şimdiki Yeniyol) hacı Mustafa’nın evinde
ahşap türbesinde medfundur. Türbesi halkın ziyaret ettiği mahallerdendir. Bugünkü Çorum imar
plânına göre Evliya Mezarlığında 41 numaralı adada yatmaktadır. Hayvanların memelerinde illet
peyda olduğunda kabrinden alınan toprak, su ile karıştırılıp sürüldüğünde hayvanların şifa buldukları
denenmiştir .
19. İskilipli Gül Baba
Sultan Abdülhamit devri araştırmacılarından olan Ali İzzet Efendi, hakkında bir cümlelik bilgi
vermiştir. O da merkez ilçede mezarı bulunduğudur. Hakkında fazla bilgi yoktur. İskilipli genç
araştırmacı Ali Yağmur Küyük’ün tarafıma verdiği bilgiye göre “Şadi Bey Camii üst tarafında bir Gül
Baba mezarlığı ve türbesi bulunmaktadır. Muhtemelen Çorum’da hâlâ faaliyetini sürdüren Gülşenî
tarikatına mensup bir zattır.”
Anadolu’da, Gül Baba adıyla bilinen ermiş ve bu ermişlere ait makamlar, türbeler, tekkeler
bunlardır. Daha geniş bir araştırmayla bu bilgiler genişletilebilir ve yeni bilgilere ulaşılabilir.
DİPNOTLAR
TANSEL, Fevziye Abdullah, “Gül Baba Adı Verilen Ġki Ayrı ġahsiyet Molla Murad Divânı
ve Sünbül Sinan”, A.Ü.İlahiyat Fak. Dergisi, S.16, 1968, s.67-78.
Bu Ģiire Edirneli Gül Babalar bölümünde yer verilmiĢtir.
Târîh-i Cevrî Çelebî, Ġst., Süleyman Efendi Matbaası, 1291, s. 23.

Sabît hakkında, oldukça zengin neĢriyat vardır. Hakkında umumî olarak bilgi edinmek için, en
eski kaynaklardan sayabileceğimiz Sâlim Tezkiresi’ne bakılabilir, s. 190.
Semenderoğlu, Vefa - ÇalıĢlar, Ġzzeddin; Ortak Bellek, 1948 yılı Galatasaray Lisesi
Mezunlarına 50. Yıl Hatırası, 1998, s.35
Bayram, Sadi, “Canım Merzifon”, www.sadibayram.com
YAMAN, Ali, “Türk Kültürü ve Hacı BektaĢ Veli Sempozyumunun Ardından”, 22-24 Ekim
1998.
ÖNDER, Ali Rıza, “Efsaneler Gül Baba”, Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, S. 162/1963
s. 2941 Önder, bu efsaneyi, Hukuk Fakültesi’nden sınıf arkadaĢı olan eski milletvekili,
Konya’da hâkim, Niğdeli Ġsmail’den 10 Temmuz 1962’de dinlediğini, sonra da 13 Temmuz
1962 günlü mektubu ile yazılı olarak özetini aldığını yazmaktadır.
“Türk Mitolojisi ġehirden ġehire Tarihi Seyredelim: Niğde” http://www.kultur.
gov.tr/portal/ tarih_tr.asp? belgeno=6666
ÇELĠK, Adnan, “Bir Gezinin Notları” , Yeni Dünya Dergisi, Kasım 1999.
Cilt 3, s. 111.
Yani, bu eserin yazım tarihidir. Hacı Yılmaz, Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 15, 16
ve 17.
Bugünkü Türkçe ile aĢağı yukarı: “Bu eserle ilgilenen her kiĢiye bildiririm ki bu eser
Budin’de Salı günü tamamlandı.” anlamına gelmektedir.
Bu bilgi, Zara müftüsü Ömer Yılmaz’dan alınmıĢtır.
OY, Aydın , Hayrabolulu Caferzade Mehmet Tevfik Tarihte Hayrabolu ve Çevresi , Yıl:
1989, s.49 ve 55
Belediye arĢivinde ve kayıtlarda bu ismin neden bu yerlere verildiğine dair resmi bir belge
yoktur. Bir rivayete göre bu alanda Gül Baba isimli bir Ģahsın türbesi veya mezarı varmıĢ, bu
sebeple Belediye tarafından bu isimler verilmiĢ.
Kırklareli Yıllığı, 1967, s.200 ve 211.
KARAÇAM, Nazif , Efsaneden Gerçeğe Kırklareli, s.279
TANYU, Dr. Hikmet, Ankara ve Çevresinde Adak ve Adak Yerleri , Ank.Üni. Ġlahiyat Fak.
Yayını 1967, s.262.
YANARDAĞOĞLU, Ali ÇoĢkun, “Gül Babalar ve Balkan Köylerindeki (Adak, Yemek)
Törenleri” Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi, 13-14 Temmuz 1993, “Gül Babalar ve Balkan
Köylerindeki (Adak, Yemek) Törenleri”
Yanardağoğlu

ENGĠN, Refik , “Trakya Geleneksel Kurbanları – Topçu Baba Kurbanı”, Nefes, S. 30/1996;
“Gül Baba Kurbanı”, Nefes, S.: 31/1996. Sayın Refik Engin bu bilgileri Ahmetler köyünden
1923 doğumlu Ali Yıldız ve Topçular köyünden 1935 doğumlu Ali Vural’dan aldığını
yazmaktadır.
KARAÇAM, Nazif, Efsaneden Gerçeğe Kırklareli, s.279
BABĠNGER, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Çev. Prof. Dr. ÇoĢkun
Üçok, Kültür Bakanlığı Yayını: 435.
a.g.e, Bu kitap aslında 1359-1633 yılları arası Edirnesini anlatmakta ve bu Ģehre övgüler
yağdırmaktadır. Kitap 14 bölüme ayrılmıĢtır. Yukarıda değinilen bu bilgi, kitabın on
dördüncü bölümünde yer almaktadır.
GÖKBĠLGĠN, Prof. Dr. Tayyib, “Edirne Hakkında YazılmıĢ Tarihler ve Enîs ül -
Müsâmirîn”, 1964, TTK s.113-114.
Hakkında kısaca bilgi edinmek için Fatin (Ġst., Litografya basımı, 1271, s.265), Sâlim (Ġst.,
Ġkdam Matbaası, 1315, s. 452) Tezkirelerine, Sicil-i Osmanî’ye bakılabilir. Ġst., C.1., Matbaai
Âmire, 1308, s. 266.
Divân, Ist., Ceride-i Havâdis Matbaası, 1268, s. 40
Semenderoğlu ve Çalışlar, Yıl. 1998, s.37
Osmanlı Türklerinde seferde veya baĢka bir yerde ölen önemli ĢahıĢların iç organlarının
çıkartılarak öldüğü yere gömülmesi, sonra da cesedinin mumyalanarak yaĢadığı yere
götürülmesi eski bir âdetti. Zigetvar Seferinde ölen Kanuni Sultan Süleyman içinde bu usul
uygulanmıĢtır.
ÖZCAN, Dr. Abdülkadir, Defterdar Sarı Mehmet Paşa (1655-1717), Zübde-i Vekayiât,
Tahlil ve Metin 1656-1704, TTK Basımevi. s. 312, 469,474, 677, 760
ANTON, Karl Fischer, Gül Baba Die Mohammedanische Wallfahrtsstätte in Budapest,
Budapest, 1898, s. 18
Ġç kapı üzerindeki iki kitabeden birinde, bu husus kayıtlıdır:
“Bende - i dergâhi âli Hazret - i PaĢa’yi Zor
Niyyet - i Halisle yaptirup Lillâh için”
TAHĠR Erdem, “Gül Baba”, Ün Mecmuası, Isparta, S. 19/1935
ENGĠN, Refik , “Trakya Geleneksel Kurbanları – Topçu Baba Kurbanı”, Nefes, S. 30/1996;
“Gül Baba Kurbanı”, Nefes, S.31/1996.
SATOĞLU, Abdullah, Kayseri Ansiklopedisi, T.C. Kültür Bakanlığı Yayını, No:377.

Osmanlı Ansiklopedisi, “Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, 1925 Yılında Bursa
Tekkeleri” C. 1, s. 215.
KARA, Mustafa ve Atlansoy, Kadir, Mehmet Şemseddin (Ulusoy) Efendi, Bursa Dergâhları
Yâdigâr-ı Şemsî I-II, 1912.
Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik, C. V, s.62
ERKOÇ Ethem, Çorum Evliyaları ,“Ali Ġzzet Efendi’nin Tezkire-i Makamat isimli eserinin
bugünkü Türkçeye çevirisi”, 2002, s.30, Sultan II.Abdülhamit zamanında Osmanlı maarif
Nezaretince basılmıĢtır.
GÜRSEL, Mahmut Nedim, Çorumda Yatan Meşhur Yatırlar-Tezkire-i Makamat, Ali
Ġzzet, 1997, s.84
GÜRSEL, a.g.e.