ÖZET Ahmet Rıfkı - Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi

Roman, hizmetçi olarak girdiği evde işvesiyle, evin erkeklerini cezbeden, herbiriyle diğerinin haberi
olmaksızın ilişkiye giren ve hastalık bulaştıran bir genç kadının macerası üzerine kuruludur. “Hizmetçi
Belâsı” başlığı, aynı zamanda,roman içinde kahramanlardan birinin, yaşananları özetlerken kullandığı bir
sonuçtur:
“Büyük belâ! Biz buna hizmetçi belâsı desek daha iyi olur...
Deyince kahkahalar yan kamarayı doldurdu ve herkes:
-Hizmetçi Belâsı ha! Çok güzel.. Hizmetçi Belâsı.
Diyerek mâcerâ-yı sâbıka-i müşterekeyi hatırladılar.” (s.186)
Popüler aşk romanlarının tipik bir örneği olan eserde, Hizmetçi Nihâl, aşıkları Şeydâ,
Afîf ve Hasan ile genç kadını Reyhan Paşa ailesine tanıştıran Hoca Salime Hanım'ın temsilî
resimleri de mevcuttur (s.8-9, s.24-25, s.40)
Sıcak bir Temmuz günü hizmetçi kolcusu olarak ün salan Hatice Hanım'ın evine, Reyhan Paşa
ailesinin yanında kalan Hoca Salime Hanım gelir ve hizmetçilerden yakınır. Ya “aşifte”, ya hırsız çıkan
hizmetçilerden farklı, iffetli birini aramaktadır. Hatice Hanım, kocası sürgüne gönderilmiş, geçim
sıkıntısı içinde olan Nihâl'i önerir. Nihâl'in hizmetçilik yapacağı Reyhan Paşa ailesinin üç bekâr oğlu
vardır. Şeydâ, Afîf ve Resmî Bey'ler yeni hizmetçi kızdan hoşlanırlar. Özellikle Şeydâ ile Afîf'in
rüyalarında artık Nihâl'den başkası yoktur. Erkeklere ayrı ayrı ilgi gösteren Nihâl'in iffetsizliğini
farkeden Hoca Salime Hanım, bir gece rahatsızlanır ve felç olur. Yaklaşık üç ay sonra Hasan Bey, Nihâl
hakkındaki asıl gerçeği öğrenir. O, aslında genelevden kaçan Sıdıka Hanım'dır. Şeydâ Bey, Nihâl'le
evlenme düşüncesini ailesine açmış, tasvip görmediği halde ısrarını sürdürmüştür. Aile karşı
çıkmaktan vazgeçmeyince Şeydâ ve Nihâl yalıdan haber vermeksizin ayrılmışlardır. Kısa bir süre sonra,
Beyoğlu'nda zührevî hastalıklar doktoru Dr.Zartaryan'ın muayenehanesine, herbiri diğerinden
habersiz ve hepsi de Nihâl'den hastalık kapmış olan üç erkek gelir: Afîf, Hasan, Resmî. Aradan 8 ay
geçer. Hoca Salime Hanım ölmüştür. Şeydâ'nın Nihâl'le evliliği yolunda gitmektedir. Afîf ise hala
Nihâl'i unutamamıştır. 1908 ağustosunda Afîf 4 yaşında bir çocuk babasıdır. Nihâl'in kocası Nafi
sürgünden dönmüş ve Şeydâ aleyhine dava açmıştır.
Romanın ikinci bölümü “Reyhan Paşa Ailesi”nde kahramanlar sırayla kişilik özellikleri ve
statüleriyle tanıtılmıştır. Reyhan Paşa ailesinin büyüğü ve Büyükhanımefendi olarak anılan kişi 65
yaşındadır. Kocası ölmüştür. Yalıdan ya kızına ya tekkeye gitmek için çıkan, kendi halinde, insiyatif
koymaktan uzak bir insandır. Olay akışında, evin saygı duyulan büyük hanımı olmak dışında rolü yoktur.
Büyük oğlu Şeydâ, 42-45 yaşlarında, yüksek bir memuriyette görevli, ancak, göreve gittiğini
kimsenin görmediği bekâr bir insandır. İçine kapanıktır. Ortanca oğul Afîf, Robert Kolej’de okumuş, özel