Mercanada - Mustafa Nevzat İlaç Sanayi

Bakterilerde direnç
Baz› gram pozitif mikroorganizmalar tedavileri için kullan›lmakta
olan antimikrobiyallerin ço¤una direnç gelifltirmifltir
(Bkz. Direnç mekanizmalar›). Hastanelerde -özellikle yo¤un
bak›m üniteleri, uzun süreli hasta yat›fllar›n›n oldu¤u servisler-
ciddi sorun oluflturan dirençli mikroorganizma türlerinin
bafl›nda metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA),
dirençli Streptococcus pneumoniae ve vankomisine dirençli
Enteroccus gelmektedir. Hastanede kazan›lm›fl (nozokomiyal)
enfeksiyonlar›n önlenebilmesi için hastanelerde h›zla floran›n
bir parças› olan bu türlerin kontrol edilmesi gereklidir.
Dirençli Staphylococcus aureus enfeksiyonlar›
Ciltte s›kl›kla herhangi bir hastal›¤a yol açmadan yerleflebilen
S. aureus, di¤er taraftan belirti ve bulgular› ciltteki bir püstülden
bafllay›p dolafl›m sistemi enfeksiyonu ve ölüme kadar
uzanan çok çeflitli hastal›klar oluflturabilir. Ayn› zamanda
hastanede yatan hastalarda görülen pnömoni, septisemi ve
cerrahi alan enfeksiyonlar›n›n s›k karfl›lafl›lan bir etkenidir.
Toplumdan kazan›lm›fl enfeksiyonlara da sebep olabilir.
Metisilin stafilokok enfeksiyonlar›n›n tedavisi için s›kça önerilen
bir antibiyotiktir. Stafilokok enfeksiyonlar›n›n ço¤unu etkili
biçimde tedavi eder ancak baz› stafilokoklar metisiline direnç
gelifltirmifltir ve art›k bu antibiyotik taraf›ndan yok edilmemektedir.
MRSA enfeksiyonlar›, hastane kaynakl› S. aureus
enfeksiyonlar›n›n yaklafl›k % 40’›n› oluflturur.
MRSA enfeksiyonlar›n›n tedavisinde kullan›lan antibiyotik
vankomisindir. Ancak 1996 y›l›nda Japonya’da bir hastada
vankomisine azalm›fl duyarl›l›k gösteren bir S. aureus suflunun
neden oldu¤u bir enfeksiyon tespit edilmifltir. Söz konusu
S. aureus suflu vankomisine orta derecede duyarl› olarak
tan›mlanm›fl ve ‹ngilizce isminin bafl harfleri ile “Vancomycine
Intermediate S. aureus (VISA)” olarak isimlendirilmifltir.
Bu tarihten sonra VISA’n›n sebep oldu¤u çeflitli enfeksiyonlar
tespit edilmifltir.
fiu anda enfeksiyon hastal›klar› uzmanlar›n›n kayg›s›, vankomisine
tam dirençli bir S. aureus fluflunun ortaya ç›kmas›d›r.
Böyle bir durum, enfeksiyonlu hastalar›n tedavisini seçeneksiz
b›rakabilecektir. Baz› kifliler, bafll›ca kaynak burun ve cilt
olmak üzere dirençli S. aureus’un asemptomatik tafl›y›c›s›d›r.
‹nfeksiyon en s›k; hasta bak›m›n› yapanlar›n bak›m s›ras›nda
kontamine olmalar› yolu ile kifliden kifliye yay›l›r.
MRSA ve VISA enfeksiyonlar›n›n yay›lmas›n› önlemek için takip
edilmesi gereken kontrol yaklafl›mlar› titiz bir el y›kama
uygulamas›, bariyer korunma (eldiven, maske ve önlükler)
ve temas önlemlerini içerir.
Dirençli Streptococcus pneumoniae enfeksiyonlar›
Streptococcus pneumoniae ABD’de halen en s›k bakteriyel
pnömoni etkenidir; ayn› zamanda kulak, dolafl›m sistemi enfeksiyonlar›
ve menenjitin bafll›ca etkenleri aras›ndad›r. Mik-
20
sa¤l›k
D‹RENÇ MEKAN‹ZMALARI
Bakteriler çok say›da bilinen mekanizma ile antibiyotiklere direnç gelifltirir.
DO⁄AL D‹RENÇ
Bir bakteri popülasyonunda baz› mikroorganizmalar belli antibiyotiklere do¤al
olarak dirençli olabilir. Böyle bir durumda antibiyotik duyarl› mikroorganizmalar›
ortadan kald›rarak dirençli olanlar›n ço¤almas›na yol açar. Bu durum özellikle
hastane ortam›nda söz konusudur.
MUTANT D‹RENÇ
Bir bakteri popülasyonunda spontan olarak dirençli mutantlar ortaya ç›kar ve
yukar›da anlat›ld›¤› biçimde ço¤al›r.
GENET‹K D‹RENÇ
‹laç direnci, plazmidler ad› verilen direnci tafl›yan genler taraf›ndan bir mikroorganizmadan
di¤erine aktar›l›r.
roorganizma her y›l ortalama 500.000 pnömoni, 7 milyon kulak
enfeksiyonu, 50.000 dolafl›m sistemi enfeksiyonu ve 3.000 menenjit
olgusuna yol açar. S. pneumoniae’ya ba¤l› dolafl›m sistemi
enfeksiyonlu yafll› hastalar›n kabaca % 40’› ölür.
‹laca dirençli S. pneumoniae’n›n % 30 oran›nda penisiline dirençli
oldu¤u tahmin edilmektedir. Bu mikroorganizmalar›n
yol açt›¤› enfeksiyonlar›n tedavisi pahal› genifl spektrumlu
antibiyotiklerin kullan›m›n› gerektirebilir.
Dirençli enterokok enfeksiyonlar›
Enterokoklar gastrointestinal sistem ile kad›n genital sisteminin
yerleflik floras›n›n bir parças›d›r. Enterokok enfeksiyonlar› ço-
¤unlukla endojen kaynakl›d›r. Ancak hastane ortam›nda hasta
bak›m›n› yapan ve tedavisi ile u¤raflan kiflilerin elleri ile direkt
yoldan veya kontamine yüzeylerle indirekt yoldan hastadan
hastaya bulafl meydana gelebilir. Bu da el y›kama, eldiven,
dezenfektan, önlük kullan›m› gibi enfeksiyon kontrol önlemlerine
s›k s›k›ya uyman›n gereklili¤ini ortaya koymaktad›r.
Vankomisin dirençli enterokok enfeksiyonlar›
Dirençli mikroorganizmalar aras›nda oldukça yak›n dönemde
ortaya konmufl olan vankomisin dirençli enterokoklar enfeksiyon
hastal›klar› ile u¤raflanlar›n yak›n ilgisini çekmifltir.
Son befl y›lda giderek artan say›da nozokomiyal enfeksiyondan
sorumlu tutulmaktad›r.
Vankomisin dirençli enterokok enfeksiyonlar›n›n tedavisinde
etkili antibiyotik bulunamamaktad›r. Bunlar›n ço¤unlu¤u enterokok
enfeksiyonlar›n›n tedavisinde kullan›lan di¤er antibiyotiklere
de dirençlidir. Di¤er taraftan bu mikroorganizmalar›n
vankomisine direnç genlerini baflta S. aureus olmak üzere
di¤er gram pozitiflere aktarma olas›l›¤› vard›r.
Vankomisin dirençli enterokok kolonizasyon ve enfeksiyonu
ile ilgili risk flunlara ba¤l› gözükmektedir:
w Daha önceden vankomisin tedavisi ya da birden çok say›da
antibiyotik tedavisi verilmifl olmas› veya her ikisi,
w Ciddi altta yatan hastal›k,