MÜHENDİS MAKİN - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi ...

MÜHENDİS MAKİN 

ığusto* 1997 • Sayı : 451 ISSN 1300-3402 

MMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI

Koç 

• Dökme dilimli kazanıyla en az 20 yıl 

hiç sorun çıkarmaz. • Bağımsız ısınma ve 

konfor sağlar. • Mikrokompüter sistemi, 

iç ortam sıcaklığını dış ortamdaki 

değişimlere göre ayarlar. * On ısıtmalı 

brülör, yakıtı yüksek verimle yakarak yüksek 

tasarruf sağlar. • Her bütçeye uygun 79 

ayrı modeli vardır. • Demirdöküm Panel 

Radyatörlerle yüksek uyumludur. 

* Kat kaloriferi ve şofben olarak görev 

yapar. • Bağımsız ısınma sağlar. • Yer 

kaplamaz, duvara asılır. • Pilotlu veya 

elktronik ateşlemeli, bacalı ve hermetik 

tipleri mevcuttur. * Doğalgaz veya LPG ile 

çalışır. • Her türlü gaz, su, elektrik ve 

basınç emniyeti vardır. • Çok uzun 

ömürlüdür, sessiz çalışır, yüksek verimlidir. 

• 1 yıl garantilidir. 

LLO-LO-LIULLG-L- LLL t ^ 

d O. 

* Yüksek ısıl güce sahiptir, yakıttan tasarruf sağlar. • Dünyanın en gelişmiş yüzey kaplama 

teknolojisiyle boyandığından, korozyona, darbelere ve her türlü kimyasal etkiye karşı 

dayanıklıdır. • Az yer kaplar, şık ve dekoratiftir. «13 bar basınç altında teste tabi 

tutulmaktadır. • Montajı pratiktir. • Zeminden beslemeli sistemlere de uygun zengin seçenekleri 

ile 5 yıl garantilidir. 

* Dökme dilimli kazanıyla en az 20 yıl hiç sorun çıkarmaz. • Bağımsız ısınma ve konfor 

sağlar. • Mikrokompüter sistemi, iç ortam sıcaklığını dış ortamdaki değişikliklere göre 

ayarlar. * Ön ısıtmalı brülör, yakıtı yüksek verimle yakarak yüksek tasarruf sağlar. 

• Her bütçeye uygun 79 ayrı modeli vardır. • Demirdöküm panel radyatörlerle yüksek 

uyumludur. 

• Dökme dilimli kazanıyla en az 20 yıl hiç sorun çıkarmaz. • Bağımsız ısınma ve konfor 

sağlar. • Mikrokompüter sistemi, iç ortam sıcaklığını dış ortamdaki değişikliklere göre 

ayarlar. • Ön ısıtmalı brülör, yakıtı yüksek verimle yakarak yüksek tasarruf sağlar. • Her 

bütçeye uygun 79 ayrı modeli vardır. • Demirdöküm panel radyatörlerle yüksek uyumludur.

kaliteli ısıtma sfefemterînî biz yapıyoruz" diyecek 

üyüz. Çünkü yüksek teknolojimiz ve bilgimiz.,! 

Kıyan daha üstün sözlerle ifade edilmey 

smafik ateşlemelidir. • 5 ayrı emniyet 

mi vardır. • Şık ve dekoratiftir, 

•ğalgaz veya LPG ile çalışır. • Baca 

>rü iie donatılmıştır. • Uzun ömürlüdür. 

sanılan ortamı kontrollü olarak ısıtır. • Gereksiz yakıt tüketimini önler, 

ruf sağlar. • Otomatik ateşleme sistemiyle bir düğmeye basarak, mavi 

i, tam emniyetli ısınma konforu sağlar. • Bacalı ve Hermetik modelleri 

:uttur. • Sağlam ve uzun Ömürlüdür. • Ayarlı termostatlı, basınç ayarlıdır. 

GÜVENCE BELGES 

(I 

• saat 

TÜKETİCİ 

DANIŞMA 

S E R V İ S İ 

0 800 261 1950 

0 800 261 1951 

ÜCRETSİZDİR 

• Yüksek ısıl güce sahiptir, yakıttan tasarruf sağlar. • Dünyanın 

en gelişmiş yüzey kaplama teknolojisiyle boyandığından, 

korozyona, darbelere ve her türlü kimyasal etkiye karşı 

dayanıklıdır. • Az yer kaplar, şık ve dekoratiftir. • 1 3 bar 

basınç altında teste tabi tutulmaktadır. • Montajı pratiktir. 

• Zeminden beslemeli sistemlere de uygun zengin seçenekleri 

ile 5 yıl garantilidir. 

* Yüksek verimli, ujpun ömürlüdür. 

• Üflemeli olduğu için düzenli yanar, 

sessiz çalışır, havayı kirletmez. • Hava 

ile yakıtı en uygun oranda karıştırır. 

• İçi tuğlalı, döküm gövdelidir. Isıyı uzun süre 

muhafaza eder. • Önden ve üstten doldurmalıdır. 

• Yüksek verimlidir. • Uzun süre sönmeden yanar. 

• Çift cidarlı modellerin yüzeyleri çift kat emayedir. 

D> DemirDöküm 

" İ N Ş A M İ Ç İ M H E R Y E R D E " 

Türk Demir Döküm Fabrikaları A.Ş. PaiaHama ve Satış Grubu: Çamlıca i; Merkezi, B2 Blok, Undan Mahallesi, Ayazma 

Caddesi, Küçük Çamlıca 8H90 Üskudar-istanbul, Tel (021 â) 315 55 15-315 13 57 Faks: (0216) 317 66 99 

Adcına Blg. Satış Md.: Ziyapasa Bulvarı Ser Apl. No: 27/A Adano, Tel: (0322) 459 30 96 • 97 • 98 Ankara Ug. Sah» Md.: 

izmir Cad Koç Han 25/3 Yenısehir-Ankara, Tel: (0312) 425 43 20 - 22 - Bursa Ug. Sah; Md.: Yalova Yolu 5. Km. Bursa, 

Tel: (0224| 257 36 10 (7 Hal), iimir Blg. Sahs Md.: 1200/3 Sokak F-l Yenişehir • izmir, Tel: (0232) 458 58 58 Samsun Blg. 

Sahs Md.: Ulugazi Man, istiklal Cad Cerit Apt. 32/A Samsun, Tel: (0362) 435 10 52 İnternet: demirdakum.iom.tr

Birleşik Oksijen Sanayi A.Ş. ARGOSHIEI 

V 

y 

Gaz siparişi verirken, beklentilerinizin yeterince 

karşılandığından emin misiniz ? 

! Daha teiniz bir kaynak elde edilebilir mî? 

! Daha sağlam bir kaynak yapılabilir mi ? 

! Daha az sıçrama sağlanabilir mi ? 

! Enerjiden tasarruf edilebilir mi ? 

! Kaynak telinden tasarruf edilebilir mi 

! Daha iyi nüfuziyet sağlanabilir mi ? 

! İhtiyaç duyulduğunda uzman kadro il 

çözümleniyor mu ? 

Mükemmel 

Nüfuziyet 

Eğer çalıştığınız firma yukarıdaki sorulara evet diyemiyorsa, evet diy 

firma ile çahşmaya başlamanın zamanı değil mi ? 

Birleşik Oksijen Sanay A.Ş. Merkez Tel: 0(212) 274 09 60 Gebze Tel: 0(262) 751 01 00 

BOyükdcrc caddesi 145/1 Aygaz Han Zincirlikuyu - İSTANBUL 80300

Tortu Fi yonu 

Organik MaflBe Giderimi 

Dezen 

t, »I 

Yum 

Demin 

lâirko, hi7İ'> «H'li".«*rı Mı h.ı/ırl.ını.ı tı-kımlojr.ırırlt* ) L 

5MONICS/AİİD fırın.IM ile htrlıkt* ıslıyor. T< -.••..ıtıııı.r ur, 

onff»r t4'kıu>l(>]tMii(- .ıdını v< rı iı in.ırk.i film.inin kıv.ttıcıııı tiı-.ıy**^. .' 

,ARK0 SAN ,'E r 

i r 

AS .5TAflB ; 

j. P 

. • '•">•:. f -; • •>• ' 

on 

aSu Hazırlama Sistemleri 

ALARKO 

KONFOR TEKNOLOJİSİ

KAPASİTE 13.8 • 21A m3/0afc 

Karmak 

Bakin 

klna 

r— • ~ 

• • t 

A•Arı 

IŞTMBİK 

ANKARA 

İZMİR 

MANNESMAN 

2731720 

2664430 

.0212 2665251 

Tel. 0312 4181601 

4177684 

Fax. 0312 418 16 01 

Tel. 0232 463 75 39 

Fsx. 0232 463 85 23

MÜHENDİfJfMAKİHA 

ÜSM ü%î ÎSittifit «m mttnmnuîû I 

TEKNİK YAZILAR 

|f AĞUSTOS 1997 • Sayı : 451 AUGUST1997 • No : 451 

İÇİNDEKİLER • CONTENTS 

J| Ui MESLEKİ SAĞLIK VE GÜVENLİK SERVİSLERİ / iş yerlerinde hizmet üretebilecek 

araştırma, danışmanlık ve destek birimlerine de gereksinim vardır. Bu nedenle, 

çalışanlara ve çalıştıranlara sağlık ve güvenlik alanında teknik destek sağlayacak, 

hizmet verecek, yeterli örgütlenmeler oluşturularak işyerleri kendi sorunlarını 

çözebilecek hale getirilmelidir. 

Professional Health and Security Services 

Filiz ANIK 

20 DOĞAL GAZ EMNİYET TEDBİRLERİ VE EĞİTİMİ / Doğal gaz borusunun 

binalara olan uzaklığı ve yapıda kıvılcım çıkması olasılığı ve binadaki kişi sayısı riskin 

büyüklüğünü belirleyecektir. Olabilecek tüm aksiliklerin birarada olduğu "en kötü hal 

senaryosu" yapılması, doğal gaz dahil tüm risk değerlendirme çalışmalarında yer alması 

gereken bir kavramdır. 

The Precautions and Education of Natural Gas 

Ruhi ÖKTEM 

30 ELEKTROMANYETİK RADYASYONLAR / Elektromanyetik radyasyonlar, 

iyonlayıcı radyasyonlar ve iyonlayıcı olmayan radyasyon olarak ikiye ayrılır. İyonlayıcı 

radyasyonlar, hem somatik hem de genetik hasar meydana getirirler ve insanlar 

için daha tehlikelidir. İyonlayıcı olmayan radyasyonlar ise somatik hasar meydana 

getirirler. 

The Electromagnetical Radiations 

İlknur KARAKAŞ 

AYIN DOSYALARI 

8 YENİ ÜRÜNLER 

10 ODA'DAN HABERLER 

12 BAŞKENTTEN HABERLER 

14 KURUMLAR 

24 GEÇMİŞE BAKIŞ 

25 BİR GÖRÜŞ 

28 ÇALIŞMA GÜVENLİĞİ 

33 GÜNCEL 

35 SEMİNER-KURS-SEMP 

36 SÜRELİ YAYINLAR 

37 BİLGİSAYFASI 

48 YAZI DİZİNİ 

HAB. 

İLAN SAYFALARI DİZİNİ 

DEMİRDÖKÜM • 

B.O.S. 

ALARKO 

SARMAK 

İZOCAM 

DOĞUŞ VANA 

DOĞUŞ VANA 

DICTATOR 

VİBRATEK 

BALİ MAKİNA 

MAKDOS 

ÖLÇSAN 

ENELMAK 

ERFEN 

KSB 

ANTEL 

PETNİZ 

TERMO-HEAT 

YILMAZ REDÜKTÖR- 

ÖZERSON 

KOMPAS 

DEMİRDÖKÜM 

Ön İç Kapak 

S.T.F.A. 

Arka İç Kapak 

ARCTECH 

Arka Kapak 

Yayım Koşulları: Yazılar daktilo ile iki satır aralıkta iki kopya yazılmış olarak, 70-100 sözcükten oluşan Türkçe ve İngilizce özeti, yazı 

başlığının tngilizcesi, yazarın kısa özgeçmişi, adresleri ve telefon numaraları ile birlikte Dergi Yönetim Yeri Adresi'ne gönderilmelidir. 

• Yazılar 12 daktilo sayfasını (yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir. (12 daktilo sayfasını aşan yazıların 2 bölüm halinde birbirini izleyen 

sayılarda yayımlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmesi gerekir. 

• Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve temiz olmalı, şekiller aydınger veya beyaz kağıda çini mürekkebi ile çizilmelidir. 

• Yazılarda SI birimleri kullanılmalı, yazıların sonuna yararlanılan kaynakça eklenmelidir. 

• Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, çevirilerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. 

• Yazılar başka bir sürekli yayın organında yayımlanmış olmamalı, herhangibir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise 

bu açık olarak belirtilmelidir. 

• Dergide yayımlanan yazılara bir dergi sayfası için, özgün ve derleme yazılarda 700.000.-TL.,, çeviri yazılarda 450.000.-TL. net ödeme 

yapılır. 

• Dergideki yazılardan kaynak gösterilmek koşuluyla alıntı yapılabilir. 

Yazıların Değerlendirilmesi: Dergiye gönderilecek yazılar öncelikle Yayın Kurulu tarafından ön elemeden geçirilmekte daha sonra kurulun 

belirlediği uzmanlar tarafından değerlendirilmektedir. Uzmanların yaptığı değerlendirme sonuçlan yazara da iletilecek, uzmanların 

önerdiği ve Yayın Kurulu'nun uygun gördüğü düzeltmelerin yapılması yazardan istenecektir. Bu düzeltmelerin yazar tarafından yapılması 

durumunda yazı yayımlanabilecektir. 

-23 

-51 

-51 

-52 

-53 

-54 

-55 

-57 

-57 

-58 

-59 

-60 

-61 

-62 

-63 

-64

MÜNENDİS^MAKİNA 

TMMOB 

MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI 

AYUK YAYIN ORGANI 

Ağustos / August 1997 

Cüt/Vol :3B Sayı/No : 451 

YönMim Yo» - Haad Office 

Sümer Sokak 36/1-A 

Demirtepe - ANKARA 

Tel: (0-312) 231 31 59 

Fax : (0-312) 231 31 65 

MMO Adına Sahibi 

Publisher 

Mehmet SOĞANCI 

Sorumlu Yazı isleri Müdürü 

Managing Editör 

Emin KORAMAZ 

Yaym Kurulu • Publishing Board 

Melih ŞAHİN 

Anıl KAREL 

Devrim Erinç'ASLAN 

Utku TÜZÜNER 

Engin AYKOL 

Katkıda Bulunanlar 

Members-at-Large 

Dr. Alp ERGÖR 

Mehmet TEKELIOĞLU 

Ruhi ÖKTEM 

Yayın Sekreteri 

Publishing Coordinator 

Nilgün KARAKÜÇÜK 

Teknik Sorumlu 

Technical Manager 

Mehmet AYDIN 

İlan Sorumlusu 

Advertising Representative 

Ayten YILDIZ 

Nuray ÖZER (istanbul) 

Komisyon ilişkileri 

Redactor 

Şehnaz KAPLAN 

Dbtgl 

TypeSetting 

Ali Rıza FALCIOĞLU (MMO) 

Baskı 

Printed by 

Ceylan Ltd. Şti. 

Tel (0-312) 311 39 64 

TMMOB Makina Mühendisleri Yayın Organı 

olan Mühendis ve Makina Dergisi 

TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik 

eğitimi yapan öğrenci, araştırma 

ve öğretim görevlilerine yıllık abone bedeli 

-özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. 

Dergimize abone olabilmek ve 

daha detaylı bilgi alabilmek için yukarıda 

verilmiş olan adresimize başvurabilir ya da 

telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz. 

Değerli Okuyucularımız; 

Endüstrileşmiş ülkeler arasında yerini almaya çalışan ülkemizde 

iş güvenliği-işçi sağlığı konusuna gerekli titizliğin, 

hassasiyetin gösterilmediği hepimizin bildiği bir gerçektir. 

Güvenli bir çalışma ortamı için sadece koşulların iyi olması 

yetmemekte hem bireysel hem de çalışanlar arasındaki 

güvenlik bilincinin oluşturulması gerekmekte. Bu bilincin 

oluşturulması için özellikle yüksek teknoloji kullanan 

büyük ölçekli firmalarda her yıl milyonlarca dolar 

ödenen güvenlik programları uygulanmaktadır. Türkiye'de 

de çok sayıda işçi çalıştıran firmalarda güvenlik konusuna 

önem verilmeye başlanmıştır. 

iş yerlerinde güvenlik ve temiz çalışma ortamı için yapılan 

harcamalar kimi zaman büyük meblağ tutabilmekte- i 

dir. Ancak uygulanan güvenlik programının sadece işçi 

sağlığını ve iş güvenliğini sağladığı düşünülmemelidir. 

Programın uygulandığı şirketler işçilerinden daha kaliteli 

ürünler elde etmekte ve verimlilikleri artmaktadır. Ayrıca 

işçilerin işe devamlılıkları, çalışma arkadaşlarına ve işye- ; 

rine bağlılıkları artmaktadır. 

Daha fazla üzücü olayın yaşanmaması için büyük-orta-1 

küçük ölçekli işletmelerin tamamında devlet kurumları- \ 

nın da desteği ile iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda ti-' 

tizlizlikle durulmalıdır. 

Sağlıklı ve güvenli bir yaşam dileğiyle... , 

Saygılarımızla 

Mühendis ve Makina 

Yayın Kurulu

Anında görüntü! 

1 İR -10000200.037 

İzolasyonsuz duvar 

mt 

12.3 

7.0 

°c 

12 

11 

10 

9 

8 

7 

!R -10000200.036 

izolasyonlu duvar 

izolasyonsuz yapıların hiçbiri Termografik Kamera'dan kaçamaz. 

Şimdi Izocam, enerjinin etkin kullanılması amacıyla, Türkiye'de ilk kez ücretsiz 

izolasyon taraması gerçekleştiriyor. 

Isı kayıplarının saptanmasında kullanılan Termografik Kamera ile; 

•Yapıların ve sanayi tesislerinin 

•Ateşe dayanıklı izolasyonlu sistemlerin 

•Buhar ve kızgın yağ gibi akışkan içeren boru hatlarının 

sıcaklık haritasını çıkarıyor. 

Siz de, enerjinin etkin kullanımı için Izocam'ı arayın, Izocam'ın sunduğu 

bu yeni hizmetten mutlaka yararlanın. 

SICAĞA - SOĞUĞA - SESE - YANGINA 

m 

12.3 °C 

IZOCAM c 

İZOCAM TİCARET VE SANAYİ A.Ş. DANIŞMA MERKEZLERİ • İSTANBUL Tel (2)2) 275 72 22 (8 hal) Faks {2121 266 97 69 • ANKARA Tel (312) 418 66 67 - 418 30 32 

faks (312) 425 05 15 • İZMİR Tel (232) 484 57 85 -484 31 78 Foks (2321 489 00 52 • ADANA Tel (322) 352 29 80 Faks 1322) 352 02 54 • BURSA Tel 1224) 253 95 35 

Faks (224) 255 60 13- ELAZIĞ Tel (424) 218 66 00 Faks (424) 233 19 96' ANTALYA Tel (242) 241 19 50 Faks (242) 242 39 84- GAZİANTEP Tel (342) 233 97 00 Faks (342) 233 97 00 

7.0 

12 

11 

10 

9 

8 

7

YENİ 

ÜRÜNLER 

GÖKYÜZÜNE FERIBOTLAR 

Sonunda eskimeye başlayan uzay mekikleri yerine kullanılacak yeni araç ufukta 

göründü : Lockheed Martin X-33 tasarımı Temmuz ayında NASA tarafından 

seçildi. Geniş gövdeli kanatsız tanıtım aracı küt kuyruktan çıkan kanatçıklar sayesinde 

dengesini sağlayacak. Prototip, 32 aylık kısa bir test programından 

sonra 1999 yılında uçacak. 2004 yılında ise Ventura Star adıyla geliştirilerek 

uzaya fırlatabileceği umuluyor. Bir sonraki durağı: cennet. 

"KÜÇÜK" BILIM 

Şubat ayında uzaya fırlatılan NE AR 

EARTH, eskinin pahalı "büyük bilim" 

misyonları ile karşılaştırıldığında 

daha ucuz, daha hızlı 

ve daha iyi keşifler yapabilen 

NASA'nın ilk asteroid araştırıcısı. 

NEAR, Dünyamıza yakın mesafede 

geçen bir asteroid grubundan 

Eros göktaşını inceleyecek. 

Gruptan göktaşları çok ender 

de olsa gezegene 

çarpabilir. 

ZINCIRLI TESTERE 

Her yere götürebileceğiniz zincirli testere ile yağ ve gazı 

karıştırmak zorunda kalmayacaksınız. Tam boyutundaki 

testere pille çalışıyor. Ağırlığı 4 pounddan daha az olan 

Makita UC120DVV kordonsuz zincirli testere 12 voltluk 2 

amper donanımlı. Bir şarj süresince yaklaşık 5 x 5 cm 

boyutunda 70 tane ağacı kesebiliyor. 

Fiyatı : yaklaşık 250$ 

* Popüler Science Dergisi'nden çevrilmiştir. 

8* Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451 

Hazırlayan : Nilgün KARAKÜÇÜK 

Exit 

Electrical - 

heater 

(550-F) 

2 2 « 

(Sodium 

Oxatate) 

CFC inlet - 

MMO Genel Merkezi 

Carbon Table salt Fluoride 

CFC BOZUCULAR 

Ozon tabakasının incelmesine neden 

olduğu için kloroflorokarbon 

gazlarının kullanımına yasak getirilmişti. 

Ancak stoklarda kalan milyonlarca 

gram gaz ne olacak? Yale 

Üniversitesi'ndeki araştırmacıların bir 

fikri var: Bir takım kimyasal reaksiyonlar 

sonucu CFC'Ieri tuz, florid (dikiş 

macununda olduğu gibi) ve karbona 

dönüştürmek. Buharlaşmış CFC'Ier 

sodyum oksalat içinden geçerek 

550°F sıcaklığa kadar ısıtılıyor ve 

bileşiklerine ayrıştırılıyor. 

\

YENİ 

ÜRÜNLER 

MÜZIK KUTUSU 

Gelişmiş bir müzik kutusu olarak düşünebileceğiniz 

Bong & Olufson'un Beosound 

9000 CD çalar veya radyo CD 

çalabiliyor. 5,7 saniyede 60 mph hıza 

ulaşan motor seçilen CD hizasına gelerek 

motor çalabiliyor. CD'ler çalınırken 

döndüklerini de görebiliyorsunuz. 

Fiyatı kolonlar hariç 4.000$. Kolon fiyatları 

ise 3.000$. 

-YÜKSEK AKıŞ- 

YÜKSEK BASıNÇLı PNÖMATIK POMPA 

Enerpac tarafından üretilen ve PAH Serisi olarak adlandırılan hafif ağırlıktaki 

compakt alüminyum modeller 2-7 bar giriş hava basıncını 18-900+ bar hidrolik 

çıkış basınca çıkarıyor. Özel modeller 1200 bar basınca kadar ulaşabiliyor. 

Hidrolik çıkıştaki akış hızı 0,17 L/d - 5 L/d arasında değişiyor. Gürültülü 

çalışmayı önlemek için egsoz hava susturucusu eklenmiş. Pompada mineral 

hidrolik yağdan başka su, kerosen mazot gibi değişik akışkanlar da 

kullanılabiliyor. Çok geniş kombinasyon aralıklarında kullanımı sağlamak için 

çok çeşitli valfler monte edilerek tasarlanmış. Ağır çalışma koşulları için yüksek 

dayanım gücüne sahip. 

Applied Pourer GmbH "" 

P.O. Box 300113, D-40401 

Düsseldorf, Almanya 

Tel : +49 211 471 490 

Fax +49 211 471 49 28 / 40 

PISÜK YIYICILER 

ENSOL'un yağ yiyen mikroplar gibi güzel bir düşüncesi 

var. İnkübatör, mikropların normal bakterilere 

oranla 150 kez daha hızlı çalışmalarına izin 

verecek en uygun ortamı hazırlıyor. Alet, endüstriyel 

veya ticari mutfak lavabolarının altına monte 

ediliyor. Bakteriler, yağın yaklaşık %70'ini karbondioksit 

ve suya dönüştürüyor. 

Majfina yağ girişi 

Çıkış 

Su ve 

besleyiciler 

Mikroplar 

ve su

ODA'DAN 

HABERLER 

saıjımı^dc* 

^ r >v 

i ;) •" -I " 

£ £• MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİCİLERİNDEN VALİ'YE ZİYARET 

ijr- Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu, Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğünde çalı- 

^ şan üye ve Oda yöneticilerine karşı yapılan sürgün ve görevlendirmelerle ilgili girişimlerde bulunması için Ankare 

Valisi Sn. Erdoğan ŞAHİNOĞLU'nu ziyaret etti. 

Ziyaret sırasında EGO Genel Müdürlüğünde 1994 yılından bu yana yapılan uygulamalar ve alınan yargı kararlarına 

ilişkin bilgi veren Oda Başkanı Sn. Mehmet SOĞANCI Son olarak Ankara Şube Başkanı S. Ersu HIZIR'ın yasalara aykırı 

olarak, ikinci kez İstanbul Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İGDAŞ'ta görevlendirmesi işlemin durdurmasını yasa vq 

yargı kararlarına uymaları için EGO yöneticilerinin uyarılmasını istedi. 

Soğancı, 1994 yılından bu yana EGO Genel Müdürlüğünde yönetici düzeyinde 200'ün üzerinde dava açıldığını belirterek, 

Yerel yöneticilerin kendi personelleriyle, sivil toplum örgütleri ile, Meslek Odalarıyla barışık olması gerekirken Ankara'da 

bunun olmamasının üzüntüsünü yaşadıklarını belirtti. 

Odamız yöneticilerine yakın ilgi gösteren Ankara Valisi Sn. Erdoğan ŞAHİNOGLU konunun TMMOB tarafından yazılı 

olarak iletildiğini, bu başvuru üzerine konunun incelenmesi için müfettiş görevlendirdiğini belirterek, Oda Başkanımız Sn. 

Mehmet SOGANCI'nın verdiği dosyayı da işlemeye koyarak incelemeyi genişleteceğini, bu tür uygulamalar karşısında daha 

etkin olabilmek için içişleri Bakanlığınca hazırlanan Yerel Yönetimlerle ilgili yasa teklifinin ivedilikle yasallaşması gerektiğini 

ifade ederek soruşturma sonuçlarının TMMOB'ye ve Makina Mühendisleri Odasına iletileceğini belirtti. 

Saygılarımızla 

Makina Mühendisleri Odası 

Yönetim Kurulu TMMOB MMO Ankara Şube Bülteni Nisan-Haziran '97 

§(L.1İ S>A(! •H v© E 

" ©üs: 

21 Haziran 1997 Cumartesi günü Star 

Plastik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 

Seminer Salonunda "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği 

Semineri" düzenlendi. 

Makina Mühendisi Gürbüz YILMAZ'in 

verdiği 70 kişinin katıldığı seminerde, İş Kazalarının 

Tanımı, Genel Nedenleri, Sınıflandırılması, 

İş Güvenliğinin Temel İlkeleri, Makinalarda 

İş Güvenliği Önlemleri, Makina Koruyucularının 

Özellikleri, Çeşitleri, Uygulama Alanları 

konularına değinildi. 

TMMOB MMO Eskişehir Şube Bülteni 

Mayıs-Haziran '97 

'97 SANAYI KONGRESI HAZıRLıK 

ÇALıŞMALARı SÜRÜYOR 

TMMOB adına iki yılda bir Odamız tarafından 

düzenlenen Sanayi Kongresi bu yıl 18-19-20 

Aralık"1997 tarihinde Milli Kütüphane Konferans 

Salonun'da gerçekleştirilecek. 

Kongre hazırlık süreci içerisinde "Gümrük 

Birliği'nin I. Yılında Sanayi Sektörlerimiz Sem-* 

pozyumu", "Avrupa Birliği-Gümrük Birliği-Tür-\ 

kiye Sanayi Paneli" yapıldı. Ayrıca Ankara ve İstanbul'da 

konunun uzmanlarının katıldığı ve 

kongrede temalarının tartışıldığı atölye çalışmaları 

gerçekleştirildi. 

Kongrede tartışılacak konulardan biri olan 

Anadolu Sanayileri için G. Antep, Denizli, K. 

Maraş, Çorum, Edirne, Konya ve Kayseri'de yapılan 

anket çalışmalarının sonuçları alınmaya 

başladı. Anketlerin değerlendirilmesi istatistik Mezunları Derneği tarafından yapılacak. Değerlendirme 

sonuçlarının alınmasından sonra çalışmanın yapıldığı bölgelerde düzenlenecek panellerle konu ir—| 

delenecek. 

TMMOB MMO Bülteni 

10» Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451

_ ODA'DAN 

HABERLER 

6. BAHAR KONFERANSLARI 

5-17 MAYIS TARİHLERİNDE YAPILDI 

Bu yıl düzenlenen Ba- 

} har Konferansları konuşmaları 

ve teknik 

ezisiyle geçen yıllara oranla 

aha dolu ve içerik olarak 

maçına daha yakındı 

Trakya Üniversitesi Mühcndisk 

Mimarlık Fakültesi Makina 

lühendisliği Bölümü ile her yıl 

:ıpılan ve geleneksel hale gelen 

ahar Konferanslarının 6.sı 15-17 

layıs tarihleri arasında gerçekleşrildi. 

Açılış ve birinci gün konuşlaları 

Trakya Birlik Genel Müürlüğü 

Konferans Salonunda, 

Lİnci gün konuşmaları ise Mühcnislik 

Mimarlık Fakültesi Makina 

lühendisliği Bölümü'nde yapıldı. 

Daha önceki sayılarımızda da 

urguladığımız gibi, Bahar Konfe- 

ransları mühendislere yönelik bir 

etkinlik olmaktan çıkıp, giderek 

öğrencilerin eğitimini geliştirmeye, 

onlara çalışma hayatını tanıtmaya 

yönelik bir içerik kazandı. 

17 Mayıs Cumartesi günü Makina 

Mühendisliği Bölümü öğrencileri 

ve Odamız Teknik Görevlilerinin 

katılımıyla ilimizde bulunan 

Park Tekstil ve Kartaltepe Mensucat 

Fabrikaları'na teknik gezi düzenlendi. 

Kartallepe Mensucat 

Fabrikası'nda işletmenin arıtma tesisi 

ve kazan dairesi gezilerek işletme 

hakkında öğrencilere teknik 

bilgiler verildi. 

Daha sonra Park Tekstil'e geçen 

gezi grubu burada da çeşitli 

bölümler hakkında teknik bilgiler 

aldılar. Gezinin bu bölümünde de 

yorgunluklarını ParkTekstil'de yedikleri 

öğle yemeği ile attılar. 

MMOB MMO Edirne Şube Bülteni Mayıs- Ağustos'97 

UME ziyaretinin ardından 

Makina Mühendisleri Odası 

İzmir Şubesi ve Elektrik Mühendisleri 

Odası İzmir Şubesi'nin 

İzmir'de birlikte kuracakları 

Metroloji Eğitim 

Merkezi ve Kalibrasyon 

Laboratuvarı için teknik ön 

çalışmalar tamamlandı. 

TÜBİTAK - UME (Ulusal Met- 

3loji Enstitüsü)'den gelen 11 

isilik uzman heyetin bölgeniz 

sanayi kuruluşlarından seslen 

13 firmada yaptıkları inlemelerde 

elde edilen verisrde 

bu çalışmanın sonuçlaniırılmasına 

önemli katkıda bujndu. 

DYO, ARÇELİK, BMC, CEV- 

4ER MAKİNA, DESA, VESTEL, 

LBO, MERLONİ, RAKS, EGE 

ERAMİK, OPEL, İES ve İDÇ fir- 

malarında yapılan incelemelerde 

firmaların kalibrasyonla 

ilgili sorunları hakkında da bilgi 

alındı. Firmaların Avrupa 

Gümrük Birliği uyum mevzuatının 

adaptasyonu ile ilgili 

kanun ve yönetmeliklerin olmamasından 

veya güncel olmamasından 

kaynaklanan 

belirsizlikler, akreditasyon ko- 

TMMOB MMO BURSA ŞUBESİ, 

KSB POMPA ARMATÜR SAN. TİC. 

A.Ş. ve MAKELPA LTD. ŞTİ.'NİN 

ORGANİZASYONU İLE "KSB 

ÜRETİM PROGRAMI ve 

POMPALAR" KONULU EĞİTİM 

SEMİNERİ DÜZENLENDİ 

11 Temmuz 1997 tarihinde, KSB Pompa. 

Armatür Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile MAKKLPA 

Ltd. Şti'nin birlikte organi/.e etliği ve MMO 

Bursa Şubesi'nin organizasyon boyutunda des 

tek verdiği "KSB Üretim Programı ve Pompalar" 

konulu eğitim semineri Holel Almira'da 

yapıldı. MMO Bursa Şubesi teknik görevlilerinden 

Murat KARAKAŞ'ın kalıklığı sc 

minerin açılış konuşmasını KSB Türkiye Genel 

Müdürü Sinan ÖZGÜR yaparak firma hakkında 

tanıtıcı bilgiler verdi. Marmara Bölgesinden 

sorumlu satış şefi Mak. Müh. Derya ÇUHA. 

KSB ürünleri hakkında genel tanıtıcı, pompa 

seçimi konusunda ise teknik bilgiler verdi. Seminere 

yoğun bir katılım olduğu görüldü. 

Katılımcıların ürünler hakkında detaylı bilgiler 

edinme olanağına ulaştılar ve bu tip seminerlerin 

sık sık tekrarlanmasını dilediler. 

TMMOB MMO Bursa Şube Bülteni 

İzmir Ağustos '97 

nusunda yetkili kuruluş ile ilgili 

belirsizlikler sonucu oluşan 

sorunlar yaşadıkları gözlendi, j 

Ayrıca halihazırda kalibrasyon 

hizmeti veren kuruluşlar- l 

la da sorunlar yaşandığı göz- | 

lendi. 

8 Temmuz akşamı da Şubemiz 

Kalite Danışma Merkezi 

tarafından düzenlenen 

konferansta UME Müdürü 

Doç. Dr. Hüseyin UĞUR "Akreditasyon, 

Kalibrasyon Laboratuvarlarının 

Akreditasyonu ve 

izlenebilirlik" konularında bilgi 

verdi. 

Ulusal Metroloji Enstitüsünün • 

de bölgemizde yeterince tanınmadığını 

gördüğümüz bu 

gezi UME, Ziyaret edilen firmalar 

Şubemiz için oldukça yarar- I 

lı oldu. 

TMMOB MMO İzmir Şube Bülteni İzmir Ağustos '97 

Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451 • 11

BAŞKENTTEN ı 

HABERLER 

CUMHURBAŞKANI 

SÜLEYMAN DEMİREL 

"İŞ BARIŞINI 

KORUYALIM" 

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, İşçi 

Sağlığı ve İş Güvenliği Haftası dolayısıyla 

yayınladığı mesajda, Türkiye'nin 

kalkınma çabasını sürdürebilmesi için çalışma 

hayatında mevcut barışın korunmasının 

şart olduğunu bildirdi. Demirel, ekonomide 

sağlanan ilerlemenin sonuçlarının, 

mutlaka çalışan kesimlere yansıtılması gerektiğini 

belirterek, "Halka, çalışanlarına 

yararı olmayan bir ekonomik gelişmeyi 

gelişme olarak değerlendirmek mümkün 

değildir" dedi. 

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Bülteni 

Ağustos 1997 

AZERBAYCAN 

CUMHURİYETİ ÇALIŞMA VE 

SOSYAL GÜVENLİK 

BAKANLIĞI İLE TÜRKİYE 

ARASINDA İMZALANAN 

İŞBİRLİĞİ 

ANLAŞMASI ONAYLANDI 

İki ülke Bakanları arasında 

15.12.1995 tarihinde imzalanan iş- 

birliği protokolü, iş ve çalışma iliş- 

kileri, iş gücünün yer değiştirmesi, is- 

tihdam sağlanması, sosyal güvenlik, 

sosyal sigorta, sakatların çalışma ve 

mesleki rehabilitasyonuylailgili olarak 

her iki ülkenin çıkarlarına uygun bir şe- 

kilde hazırlandı. Söz konusu işbirliği 

anlaşması 04/07/1997 gün ve 23039 sa- 

yılı Resmi Gazetede yayımlanarak yü- 

rürlüğe girmiştir. 

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Bülteni 

Ağustos 1997 

12 • Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451 

İş kazalarında 

ilk müdahale 

ve alınacak 

önlemler 

tartışıldı 

Çorlu Sanayi odası ve İstanbul 

El Cerrahisi Mikrocerrahi 

Merkezi işbirliği ile 

"İş kazalarında ilk müdahale 

ve alınacak önlemler" konulu 

bir panel düzenlendi. Panele, 

Çorlu bölgesindeki iş kollarının 

yönetici, işçi temsilcileri, 

sağlık sorumluları ve İstanbul 

El Cerrahisi ve Mikrocerrahi 

Merkezi doktorları katıldı. 

Toplantıda, Türkiye'de oldukça 

sık görülen iş kazaları 

ve bunların mikrocerrahi ile 

tedavileri ele alındı. 

Mikrocerrahi çıplak gözle 

yapılamayacak kadar ince doku 

ameliyatlarının mikroskobun 

büyütme gücünden faydalınarak 

gerçekleştirilmesi anlamına 

geliyor. 

14.05.1997 

Hazırlayan : Şehnaz KAPLAı 

MM O Genel Merkeı 

".Axia.olcu.lu'' 

2SojnuLn.lu.lu.gu. 

M' ^ illi Eğitim Bakanlığın'cahazırlanan 

ve 1 Mayıs 1997 tarih ve 

22976 sayılı Resmi Gazete'de 

v /yayımlanarak yürürlüğe giren 

"1475 sayılı İş Kanunu'na Tabi İşyerlerinde 

İşverenlerin Kuracakları 

Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının 

Eğitim ve İşleyiş Esasları Hakkında 

Tüzük" işyerinde çalışan kadın sayısına 

göre kreş açma yükümlülüğü olan 

işverenlere, işyerinde çalışan kadın işçilerin 

36-72 ay (3-6 yaş) arasındaki çocuklarının 

bakım ve eğitimi için "anaokulu" 

açma zorunluluğu getirdi. 

Yeni Tüzüğe göre, mevcut kreşler, 

yönetim ve eğitim hizmetleri yönünden 

en geç 6 ay içinde bu Tüzüğe uygun 

hale getirilecek, ayrıca; 

• Açılacak anaokullarında kreşlerden 

farklı olarak yüksek öğrenim görmüş 

ve ilkokul öğretmeni unvanına sahip 

bir yönetici ile yine yüksek öğrenim 

görmüş öğretmenlik formasyonuna sahip 

öğretmen bulundurulacak. 

• Anaokullarında verilecek eğitim faaliyetleri 

Milli Eğitim Bakanlığı program 

ve mevzuatına uygun olarak yürütülecek. 

• Anaokulu yönetici ve öğretmenleri, 

eğitim faaliyetlerinin verimli ve sağlıklı 

olarak gerçekleştirilmesi için Milli Eğitim 

Bakanlığı'na bağlı en yakın okul öncesi 

eğitim kurumlarıyla işbirliği 

yapacak. 

İşveren Dergisi 

Mayıs 1997

— BAŞKENT'TEN—ı 

HABERLER 

İş kazalarının tedavisinde 

yetersiz kalınıyor 

İstanbul El Cerrahisi ve 

Mikrocerrahi Merkezi 

(Aksaray Vatan Hastanesi) 

doktorlarından Can Gürbüz, 

kazada koruycu önlemlerin 

çözüm için en kolay 

ve etkili yöntem olmasına 

karşın sorunun çözümünde 

"uygun tedavi"nin 

önemine dikkat çekiyor. 

Ülkemizde temel sağlık 

sorunlarının olumsuzluklarıyla 

iş kazalarının tedavisinde 

de karşılaşıldığını 

söyleyen Gürbüz, resmi 

sağlık kuruluşlarında, yaşadıkları 

ekonomik engeller 

ve yöntem yetersizlikleri 

nedeniyle sorunun çözümünde 

yetersiz kalındığını 

söylüyor. 

Ciddiyet istiyor 

Tedavide çabukluk isteyen 

iş kazaları ciddi bir organizasyonu, 

doğru bir organizasyonda 

günün her 

saati bu kazaların tedavisinde 

uzmanlaşmış cerrahi 

ekiplerin hazır bulunması 

nı gerektiriyor. 

iş kazalarında kopan organlarıntekraryerinedikilmesinde, 

uzmanlar tarafından 

tıpta gerçekleşti ri len en 

önemli gelişmelerden biri 

olarak kabul edilen "Mikrocerrahi" 

yöntemi kullanılıyor. 

Yaklaşık 12-13 saat 

süren bu ameliyatlarla ilgili 

Dr. Can Gürbüz şunları 

söylüyor: 

"Mikrocerrahi, çıplak 

gözle yapılamayacak kadar 

küçük doku ameliyatları- 

Iş kazalarında uygun tedaviyi sağlayamamak 

kalıcı sakatlıklara neden olabiliyor. Bu sakatlıklarsa 

sebep olabileceği ekonomik kayıplar 

ve ortaya çıkaracağı sosyal sorunlar nedeniyle 

gözardı edilemeyecek bir problem olarak karşımıza 

çıkıyor. 

nın mikroskobun büyütme 

gücünden yararlanılarak, 

yapılmasıdır. Bu teknikle 

çıplak gözle güçlükle seçilebilecek 

nitelikteki ince 

iğne ve iplikler ile çapı 1 

mm'den küçük damar vesinirler 

onarılıyor. Kopan organlar 

tekrar yerine takılıyor. 

Yerine dikilen uzvun 

hissetmesi ve tekrar eskisi 

gibi hareket etmesi sağlanıyor. 

Bu sırada kemik yapılar 

ve hareketlerden sorumlu 

kas ve tendonlar da 

tek tek onarılıyor. Böylece 

daha sonra tedavisi olmayan 

kalıcı sakatlıklar önlenebiliyor." 

CanGürbüz,Türkiye'de 

bireysel olarak bu sistemi 

uygulayabilecek çok sayıda 

hekimin bulunduğunu 

belirterek, tedavide ekip 

organizasyonunun önemine 

dikkat çekiyor. Gürbüz, 

"Bir cerrahi ekip başladığı 

ameliyatı 6 saat sonra dinlenmiş 

olan yeni bir ekibe 

bırakmalı. Dinlenmiş yeni 

ekip de aynı yerden başlayarak 

aynı kalitede tedaviye 

devam etmelidir" şeklinde 

konuşuyor. 

İş kazalarında uygulanacak 

ilk tedavi oldukça 

önem taşıyor. Çoğu kez bu 

konuda yapılan hatalar te- 

davinin başarısını olumsuz 

yönde etkiliyor. Dr. Can 

Gürbüz, kaza sonrası ilk 

yardım konusunda da şunları 

söylüyor: 

"Yaralanan el, kol veva 

parçaya yara yüzeyinde 

tahribat yapacağından kesinlikle 

tentürdiyot sürülmemelidir. 

Kanama yara 

üzerine yapılacak baskılı 

bir sargıyla durdurulmaya 

çalışılmalı, yaralanan kol 

ya da bacak havaya kaldırılmalıdır. 

Ayrıca yara üzerindeki 

yapıları zedeleyeceği 

için kesinlikle dikiş 

atılarak ya da pensle tutturularak 

kanama durdurulmaya 

çalışılmamalıdır. 

İlk müdahale 

Kopan parça serum, alkol, 

su gibi benzeri sıvılar 

içerisine konmadan, temiz 

nemli bir bez parçası ya da 

gazlı bezin içine sarılmalı. 

Su geçirmez naylon torbaya 

konarak hava almaması 

sağlanmalıdır. Daha sonra 

da içi buz dolu bir kova ya 

da bir kabın içine koyarak 

en yakın sağlık merkezine 

ulaştırılmalıdır. 

Mikrocerrahi, acil olayların 

dışında vücudun daha 

önce zarara uğramış bir bö- 

lümündeki doku kayıplarını 

gidi rmek için, vücutta dokuların 

naklinde de kullanilan 

bir yöntem. Nakledilen 

bu dokuların damar ve sinirleri 

mikrocerrahi ile onarıldığı 

için, canlılıklarını vt 

fonksiyonlarını muhafaza 

ediyorlar.Tedavi için büyük 

kolaylık ve üstünlük sağla 

yan yöntemde, anıpulasyonla 

yani, uzvun kaybıyla 

sonuçlanabilecek pek çok 

sorun tedavi edilebiliyor. 

Tedavide yapılacak 

ameliyat sonrası fizik tedavi 

ve rehabilitasyonu 

nun önemine dikkat çeke; 

Dr. Can Gürbüz, şunlat 

söylüyor: 

"Ameliyat sonrasınd: 

bu yapıların iyileşmesi sırasında 

meydana geier, 

yapışıklıklar ve eklemlerin 

belirli bir süre hareket 

siz kalması el, kol hareketlerini 

kısıtlayabilir 

Çünkü buorganlarçok karışık 

bir mekanik yapıya 

sahiptir. Örneğin en küçük 

bir parmak hareketin 

de 10'dan fazla kas hara 

kete katılır. Bu son dere 

ce ince yapıların kaygan 

lığı ve hareketliliği kolaylıkla 

bozulabilir. Bö\k 

durumlarda bu yapışıklık 

ların açılması, gelişen ek 

lem sertliklerinin gideril 

mesi ve kasların eski gücüne 

kavuşturulması ancak 

uygulanacak fizik tedavi 

ve rehabilitasyonla 

mümkün olacaktır" 

Özlem Eren SA YIN, Dünya Gazetesi 

30 Temmuz 1997 


ıHASAK 

KURUMLAR 

Halk sağlığı alanında profesyonel olarak çalışanların ya da bu alana İlgi duyan herkesin işbirliği içinde çalışabilmesini 

sağlamak için kurulmuş gönüllü bir dernek olan Halk Sağlığı Kurumu (HASAK) : 

Türkiye'de yaşayan herkesin sağlık düzeyini geliştirmek için: 

* Halk sağlığı alanında düşünce üretmek ve bunları yetkililere ilgililere iletmek, 

* Halk sağlığı alanındaki uygulamalara, özellikle eğitim çalışmaları ile katkıda bulunmak, 

* Toplumun kendi sağlık sorunlarına sahip çıkması ve katılımcı çözümler üretilmesini sağlamak için "toplumsal 

duyarlılığı arttırmak" 

temel amaçları üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. 

Aşağıda bu kurumun, çatısı Türk Tabibleri Birliği tarafından oluşturulan 3. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi hazırlık 

sürecine ilişkin yaklaşımları yer almaktadır. 

İşçi Sağlığı. Alanında Çuk 

Türkiye toplumsal refah düzeyini yükseltmek için 

bir yandan sanayileşmesini geliştirmek, öte yandan 

bilgi çağmı yakalamak zorundadır. Yaşanan 

koşullarda, sanayileşme sürecinde üretimde yüksek verim, 

düşük maliyet ve rekabet gücü asıl hedef olarak 

belirmiştir. Bu ortam ve koşulların gerçekleştirilmesinde 

"uyumlu işçi - işveren ilişkilerinin" önemi kendiliğinden 

ön plana çıkmaktadır. Tam bu noktada üretimde 

verimliliğinin, kalitenin ve emek karşılığı "tatminkar 

ücret" ödenmesinin yanısıra, sağlıklı ve güvenli çalışma 

ortammın çalışanları güdüleyici etkisi de ortaya 

gündeme gelmektedir. Eldeki veriler çoğu iş yerlerinde 

sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının çalışanları güdüleyici 

etkisi de ortaya gündeme gelmektedir. Eldeki veriler 

çoğu iş yerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamı 

konusunun yeterince tanınmadığını göstermektedir. 

Bu yüzden para ile ölçülemeyecek insan açılarıyla 

birlikte, ortaya çıkan iş gücü ve iş günü kayıpları, tıbbi 

bakım ve tazminat giderleri kuşkusuz üretim maliyetini 

yükseltmektedir. Başka bir deyişle toplumun üretken 

bölümünü oluşturan çalışanlar çalışanlar ve işverenler, 

işyerindeki sakıncalı sağlık ve güvenlik koşulları 

nedeni ile hem bedensel ve parasal zarara uğramakta 

hem de sürekli biçimde tedirgin ve huzursuz olmaktadırlar, 

bu ortamdan kaynaklanan sağlık sorunları da 

halk sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır. İçinde 

bulunduğumuz ekonomik sistemin belirlediği bu yapıyı 

daha iyi değerlendirebilmek ve çalışma yaşammda 

risk altındaki grubun büyüklüğü ve yapısı konusunda 

daha somut bir çerçeve çizebilmek için elimizdeki verileri 

kısaca gözden geçirelim: 

* Türkiye'de, yaşamının çeşitli alanlarında çalışan, 

üreten yaklaşık 25.000.000 insan bulunmaktadır. 

Çalışma yaşamındaki bu insanların yaklaşık 2 milyonu 

Emekli Sandığı, 4,5 milyonu Sosyal Sigortalar, 


li Bîr Girişim : 

2 milyonu ise Bağ-kur gibi sosyal güvenlik kuruluşlarının 

şemsiyesi altındadır. Tarım sektöründe ve 

kayıt dışı sektörde çalışanlar, bu üreten kitlenin 

herhangi bir sosyal güvencesi olmayan ezici çoğunluğunu 

oluşturmaktadır. 

* Türkiye'de, 1997 yılı Ocak ayı verilerine göre yaklaşık 

516.564 kayıtlı işyerinde, 1475 sayılı yasa kapsamında 

4.111.200 işçi çalışmaktadır. Söz konusu işyerlerinin 

%97,5'inde 50'nin altında, %87.5'inde ise 

10'un altında işçi çalışmaktadır. Bu işçilerin yaklaşık 

%47'si 50 işçinin altında, %24'ü ise 10 işçinin 

altmda kişinin işgördüğü, küçük işyerlerinde çalışmaktadır. 

* Türkiye'deki tüm işçilerin yaklaşık %68'i sendikalıyken, 

50'inin altmda kişinin çalıştığı işyerlerinde 

sendikalılık oranı %17.5 civarındadır. Sendikal faaliyet 

tüm işyerleri ölçeğinde ele alındığında oran 

ancak %13'ü bulmaktadır. 

* Yarı işsizlerle birlikte işsizlik, yaklaşık %12.7 oranında 

seyretmektedir. 

* 1996 SSK İstatistiklerine göre bu yıl içinde ülkede 

86.807 iş kazası olmuş, 1.115 meslek hastalığına tanı 

konmuştur. 

* Yine aynı verilere göre, ÎŞ KAZASI SIKLIK HIZI 

binde 21, İŞ KAZASINA BAĞLI MORTALlTE 

yüzbinde 36, KAZA FATALİTE HIZI binde 17 civarında 

gerçekleşmiştir. Sağlıklı bir veri akış sistemi 

bulunmayan ülkemizde, eldeki bu veriler bile 

özellikle mortalite ve fatalite yönünden, Dünya 

Sağlık Örgütünün Avrupa Bölgesi verilerinin üstünde 

olduğumuzu göstermektedir. 

* Ülkemizde tarım sektörü ağırlıklı çalışma alanını 

oluşturmaktadır.

HASAK ı 

KURUMLAR 

* Çalışma yaşamında beceriye dayalı teknolojiden, 

kütlesel üretim ya da süreklilik gösteren üretim 

modellerine kadar "endüstrinin temel gelişme aşamalarının" 

tümünü görebilmek olasıdır. 

* Esnek çalışma ve alt işverenlik, iş güvencesi gibi 

karmaşık ve çözümü politik - Ekonomik - Kültürel 

girişimlere dayanan sorunlar bu alanda giderek daha 

büyük önem kazanmaktadır. 

* Ekonominin küreselleşmesinin bir sonucu olarak 

çok uluslu işletmeler ekonomik yapı içinde hızla 

yer almaya başlamıştır. 

Geniş bir bakış açısıyla çizilen yukarıda ki tabloyu 

gözden geçirdiğimizde, 50 kişinin üzerinde işçinin çalıştığı 

işyerlerinde daha sık denetim yapılabileceğini, 

sendikal çalışma yürütülebileceğini, işverenin işçi sağlığı 

ve güvenliği olgusunu verimlilik anlamında değerlendirebileceğini 

ve dolaysıyla uygulamanın bu tür işyerlerinde 

daha sağlıklı yürütülebileceğini söyleyebiliriz. 

Ancak, küçük ölçekli işyerlerinde bu sayılanları yaşama 

geçirmek bir çok nedenden ötürü mümkün olmayabilecektir. 

Ülkemizde bireylerin ya da devletin çalışma yaşamına 

yönelik öncelikleri diğer gelişmekte olan ülkelerden 

büyük farklılıklar göstermemektedir. Çalışanlar, 

önce iş (istihdam), sonra gelir, daha sonra barınma ve 

benzeri sosyal ve yaşamsal gereksinimleri öncelikli tutmakta 

çalışma yaşamının sağlıklı ve güvenli olmasına 

yönelik beklentiler ise çok daha gerilerde kalmaktadır. 

Çalışma yaşamının, bir çok alanda karmaşık ve ivedilikle 

başlatılması gereken uzun soluklu girişimlere gerek 

duyduğu ülkemizde, yaşamsal gerçeklik içinde demişimi 

bilimsel doğruları dayatmak ve hayata geçirmek 

alanda çalışan mühendislere, hekimlere, bürokratlara, 

:eknokratlara, akademisyenlere büyük ve ağır sorumluluklar 

yüklemektedir. 

Çalışma yaşamının böylesine geniş bir alana yayılmış 

ve pek çok toplumsal katmanı doğrudan ilgilendiren, 

derin ilişkiler ağı ile örülmüş bulunan sorunlarının 

çözülebilmesi için konunun tarafsız bakış açısı altında 

ırdelenebileceği, tüm tarafları kapsayan çözümlerin 

üretilebileceği düzlemlere ivedilikle gereksinim vardır. 

'Ulusal İşçi Sağlığı Kongreleri" bu düzlemlerden biri ve 

:>elki de en önemlisidir. Türk Tabibleri Birliği, birincisini 

1978 ve ikincisi 1988 yılında gerçekleştirdiği "Ulusal 

İşçi sağlığı Kongrelerinin" üçüncüsünü 1998 yılında 

düzenleyebilmek için kimi gönüllü kuruluşların da karılımıyla 

çalışmalara başlamıştır. 

HASAK çatısı altmda, hemşire, mühendis, hekim, 

sosyal bilimci ve iş müfettişi gönüllüler tarafından, çalışanların 

genel sağlık bilgi düzeylerini yükseltmek, çalışanların 

sağlık ve güvenliklerini geliştirmek ve korumak, 

bu alanda genel bir toplumsal duyarlılık yaratmak 

ve çalışanların sağlığı alanında bir şeyler üretebilmek 

amacıyla oluşturulmuş bulunan geniş tabanlı bir "çalışma 

birimi" bir sürede söz konusu kongrenin oluşturulması 

için ön çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar sırasında 

aşağıda sıralanan kimi öneriler belirlenmiştir. 

1- Kongre hazırlık aşamasında daha önceki kongreyi 

hazırlayan kuruluş ve kişilerle görüşülerek deneyimlerinden 

yararlanılmalıdır. 

2- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı konuya dahil 

edilmeli ve değişik düzeyde katılımları sağlanmalıdır 

(İSGÜM dahil! 

3- Kongre mutlaka çoklu katılımın sağlanabildiği bir 

çalışmanın ürünü olmalıdır. 

4- Kongre çalışmaları bir gönüllülük işidir. Bu çalışmalara 

gönüllülerin katılımını sağlayabilecek yöntemler 

kullanılmalıdır. 

5- Kongrede tartışmaya açılabilecek somut hedefler, 

konular belirlenmeli, yeni kavramlar için öneriler 

sunulabilmelidir. Bu somut hedef ve konular çağrı 

yapılacak kurumlara ulaşmak için birer araç olarak 

kullanılabilir. 

6- Kongre belli konularda, kısa süreli eğitim, seminer 

olanağı sunabilmelidir. 

Türkiye'de çalışanların sağlığı ve güvenliği ile ilgilenen, 

çalışanların sağlık düzeyinin iyileştirilmesine katkıda 

bulunmayı amaçlayan tüm kuruluşlar bu olguyu 

objektif ölçülerle değerlendirebilecek, akılcı çözümlerin 

hep birlikte üretilmesi yönünde önemli adımlar 

atılmasına katkı sağlayabilecek bir ortak düzlem yaratacak 

olan "Üçüncü Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi" oluşum 

sürecine katılma, kongre içinde yeralmalıdır. 21. 

yüzyıla girerken gerçekleştirilecek olan bu kongrenin 

farklılığı ilgili tüm tarafları bıraraya getirmesi olmalıdır. 

Böylelikle ortak sorunlar farklı bakış açıları altında 

tartışılıp çözüm yolları üretilebilecek, değişik tarafların 

yaptığı/yürüttüğü çalışmalar ortak bir platformda 

sunulabilecek ve bilimsel çalışmaları paylaşılarak zenginleşebilecektir. 

bilim çiçekleri açsın 

40 YILDIR AÇAN 


MAKALE Teknik 

MESLEKİ SAĞLIK VE GÜVENLİK SERVİSLERİ 

Filiz ANIK' 

Ö Z E T 

Mesleki sağlık ve güvenlik alam, koruyucu 

hizmetler üretilmesi, sağlık ve güvenlik 

alanında koruyucu geliştirici hizmetler yapılması 

gereken alanlardır ve iş mevzuatımızın 

tümündeki düzenlemeler buna yöneliktir. 

İşçi sağlığı ve iş güvenliği bir bütün olarak 

ele alındığında denetim bir ayağını oluştururken, 

yeterli ve tüm işyerlerinde hizmet 

üretebilecek araştırma, danışmanlık ve destek 

birimlerine de gereksinim vardır. Bu nedenle, 

çalışanlara ve çalıştıranlara sağlık ve 

güvenlik alanında teknik destek sağlayacak, 

hizmet verecek, yeterli örgütlenmeler oluşturularak 

işyerleri kendi sorunlarını çözebilecek 

hale getirilmelidir. 

Professional health and securiti & generation 

of protective services. Are the areas in 

which protective services on health and security 

aspects must be improved, and ali regulations 

in professional rules are relates to 

this - as worker health and job secuhty are 

taken as a wiple, inspection is in one side, 

and in ali work places there is also need for 

departments to generate research, advisory 

and supportive services. Therefore, sufficient 

organizations to provide techinical support 

to both employee and employer in health 

and secuhty areas must be generated and so 

it must be made possible to let organizations 

solve their problems themselves. 

* Baş İş Müfettişi, Kimyager, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bak. İş Teftiş Ankara Grup Başkanlığı 

16 • Mühendis ve Makina - Cilt: 38 Sayı : 451 

S şçi sağlığı ve iş güvenliği alanında en önemli faaliyetlerden bi- 

I ri; işyerlerine, çalışanlara ve çalıştıranlara bu alanda teknik 

I destek sağlayacak, danışmanlık yapacak, hizmet verecek , yeterli 

organizasyonların oluşturularak işyerlerinin kendi problemlerini 

çözebilecek hale getirilmesidir. 

İşçi sağlığı ve iş güvenliği bir bütün olarak ele alındığında denetim 

bunun bir ayağım oluşturur. Bunun yanısıra, yeterli ve tüm işyerlerine 

hizmet üretebilecek araştırma, danışmanlık ve destek birimlerine 

de gereksinim vardır. Özellikle de küçük ve orta ölçekli 

işletmelerde bu hizmete gereksinim fazladır. 

İş mevzuatıyla 50'den fazla işçi çalıştıran ve sanayiden sayılan 

işyerlerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği kurulları oluşturulması, bu 

kurulların işyerlerinin sorunlarını ele alarak işyeri planı yapması, 

işyerlerindeki sağlık güvenlik konularını sürekli izlemesi zorunluluğu 

ile 50'den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde hekim çalıştırma zorunluluğu 

getirilmiştir. Konunun önemini bilen büyük işletmelerin 

bir kısmında yasal düzenlemelerin ötesinde hizmet verecek birimler 

oluşturulmasına karşın, pek çok işyerinde bu kurullar şekil olarak 

oluşturulmaktadır. Bu kurulların tutanakları incelendiğinde, 

kurulların sorun ortaya çıktığında konuyu gündeme aldığı ve önlem 

almaya çalıştığı, çoklukla da denetimlerde düzenlenen tutanaklardaki 

konuları ele aldığı, bunun dışmda görüşülecek bir konu olma- ' 

dığını belirten tutanaklar tuttuğu görülmektedir. Kurul elemanlarının 

bu konuda eğitim almadıkları, çoğunun yasal düzenleme gereği : 

işyerinde görevlendirilmiş ve asıl işi sağlık ve güvenlik olmayan elemanlar 

olması vb. nedenlerle ortaya çıkan tablo olağandır. 

Oysa mesleki sağlık ve güvenlik alanı, koruyucu hizmetler üretilmesi, 

sağlık ve güvenlik alanmda koruyucu ve geliştirici hizmetler yapılması 

gereken alanlardır ve iş mevzuatımızın tümündeki düzenlemeler 

buna yöneliktir. îş mevzuatı incelendiğinde görülür ki düzenlemeler 

bir iş kazası ve meslek hastalığı olursa neler yapılacağını belirlemez, 

bunların olmaması için neler yapılması gerektiğini düzenler. ' 

Ayrıca gelişmiş ülkelerin konuyla ilgili yasal düzenlemeleri incelendiğinde 

görülmektedir ki; Bu ülkeler iş kazası ve meslek hastalığının 

önlenmesi yamsıra çalışanların yaptıkları işten dolayı, strese 

girmemesi ve onlara rahat bir çalışma ortamı hazırlanması, çalışanların 

yaptıkları işteki çalışmalara katılmasının ve çalıştıranla çalışan 

arasmda işbirliğinin sağlanması için alınacak önlemler almayı 

da bu konudaki yasal düzenlemeleri içerisinde belirtmişlerdir. 

Örneğin : Amerika Birleşik Devletleri'nde ilgili yasada amaç: Çalışanları, 

çalıştıranları ve eyaletleri cesaretlendirmek, sorumluluk 

ve olanaklar sağlamak, metot, teknik ve yaklaşımlar geliştirmek, rapor 

etme yöntemleri sağlamak, çalışanların ve çalıştıranların ortak 

çabalarını desteklemek. 

Danimarka'da ilgili yasada amaç ; Sosyal teknik gelişmelere paralel 

olarak uygun güvenlik ve sağlık şartlarını sağlamak, işletmeleri 

kendi sağlık ve güvenlik problemlerini çözecek konuma getirmek j 

olarak, İsveç'te ilgili yasada amaç ; Sosyal ve teknik gelişmelere uy-1

MAKALE Teknik 

gun ışyen ortamı sağlamak, çalışanla çalıştıran arasında 

işbirliğinin kolaylaştırılması olarak belirtilmektidir. 

Diğer yandan ülkemizdeki işyerlerinin büyük çoğunluğunu 

oluşturan ve 50'den az işçi çalıştıran işyerleri 

ile sanayiden sayılmayan işyerleri ve îş Kanunu kapsamında 

olan 50'den az işçi çalıştıran işyerlerinde işyeri 

Ortak Sağlık Birimleri oluşturulması isteğe bağlıdır ve 

yönetmelikle belirtildiği şekilde uygulaması yoktur. 

Ülkemizde olduğu gibi diğer ülkelerde de çalışanların 

sağlık ve güvenliklerini koruma hizmetlerindeki 

önemli sorun küçük işyerleri, sabit olmayan işyerleri, 

tarım işyerleri ile kendi hesabına çalışanların işyerlerinde 

görülmektedir. Bu işyerleri organize değildir, ekonomik 

olarak güçsüzlerdir, çok az mesleki sağlık güvenlik 

aktivıtesi vardır, işyeri sayısı ve çeşidi çok fazladır, 

çok değişik problemleri vardır, konu hakkında bilgilen 

yetersizdir. 

Teknoloji sürekli gelişmekte ve değişmekte, buna 

bağlı olarak ta sağlık ve güvenlik alanındaki çalışmalar, 

gereksinimlere ve çıkan sorunlara göre değişim ve gelişim 

göstermektedir. Konu pek çok ülkenin gündeminde 

olup çalışanları ve sağlık güvenliklerini korumak 

için sürekli olarak ulusal ve uluslararası çalışmalar, 

araştırmalar, yeni yasal düzenlemeler yapılmaktadır. 

1979 yılından bu yana Dünya Sağlık Örgütünce 

(WHO), çalışanların sağlığı da genel sağlık prensipleri 

içinde ele alınarak bu konuda program hazırlanmış ve 

uygulamaya konulmuştur. 

Çalışanların sağlık sorunları konusundaki program; 

Koruma, çalışanların toplam sağlığı, birinci basamak 

sağlık hizmetleri ile ilişkilendirilmesi, tüm sağlık 

stratejileriyle uyum içinde olması konularında yoğunlaştırılmıştır. 

Dünya Sağlık Teşkilatı Yerel Ofislerince 1983 yılından 

1985 yılma kadar 32 Avrupa ülkesinde yapılan 

araştırmalar mesleki sağlık servislerinin,- ülkelere göre, 

yapıları, işlevleri yönetim ve denetim tarzları açısından 

değişiklik gösterdiğini belirlemiştir. 

Bu araştırma ile; 

' Avrupa 1 

daki mesleki sağlık servislerinin gelişmeleri 

hakkında bilgi toplamak, 

* Bu gelişmelere paralel olarak ana prensipleri ve yasal 

düzenlemeleri elde etmek, 

* Servislerin amaçlarını analiz etmek, 

* Servislerin organizasyon yapıların tanımlamak, 

* Kapsamlarını araştırmak, 

" Sağlık servislerinin personelini ve bunlar için yapılan 

eğitim programlarını analiz etmek, 

* Bu servislerle ilgili probemleri araştırmak, 

* Benzerlikleri ve ortak noktalarını belirlemek amaçlanmıştır. 

Araştırma sonucu göstermiştir ki; 

Servislerin faaliyet alanı değişik olup, farklı işlevleri 

üstlenebilmektedirler. Değişik meslekten kimseleri 

barındırmaktadırlar. Genel sağlık servislerinden farklı 

olarak, işyeri hekimlerini, hemşireleri, fizyoterapistleri, 

sanayi hııyenistlerini sağlık uzmanlarını, fizyologla- 

rı, mühendisleri içermektedir. Bu da onları genel sağlık 

servislerinden ayıran en önemli faktördür. Servisler, sorunlu 

veya gönüllü olabilmektedirler. 

Ülkelerin çoğunda servislerin yönetimi için mesleki 

sağlık konusunda uzmanlaşmış personelden oluşan 

üniteler vardır. Servisler hemen hemen tüm sektörler 

ile Çalışma, Sağlık, Sanayi, Tarım Bakanlıkları ile işçi 

ve işverenlerin kuruluşlarını içermektedir. 

Bazı ülkelerde (Danimarka, Finlandiya, İtalya, Hol 

landa, İsveç, İngiltere gibi) bu servislere danışmanlık 

yapan birimler vardır. Bunlar yetkililerin sorumluluğu 

altında oluşturulmuş değişik alanlardaki uzmanlardan 

ve taraflardan oluşturulmuştur. 

Organizasyon ve yönetim alanındaki kontrol cok 

değişiklik göstermektedir. 

Pek çok ülkede bu servislerin denetimi ulusal oton 

te (Çal. Bak, Sağlık Bakanlığı vb. ) tarafından sıkı bir şekilde 

yapılırken, bazı ülkelerde (italya, ÎSviçre, Yugoslavya 

gibi) denetim yetkisi işyeri organizasyonları veya 

yerel yönetimlere bırakılmıştır. 

Yasal düzenlemeler servislerin oluşturulması görevini 

işverenlere vermiştir. Ancak uygulama ülkelere 

bazen de ülke içinde bölgelere göre değişiklik göstermektedir. 

Bazı ülkelerde büyük işyerlerinin kendi ortak sağlık 

ve güvenlik birimi vardır ve işyerindeki uygulamalara 

bunlar karar verir. (Finlandiya, Hollanda, Norveç gibi) 

Küçük işyerleri için ise yerel sağlık ve güvenlik birimleri 

vardır. Bu servislerin bir kısmı personelini kendi seçerken, 

diğerlerinde personel ulusal otorite tarafından 

atanır. Bu da personele işverenlerden bağımsız hareket 

etme olanağı sağlamaktadır. 

Bazı ülkelerde yasal düzenlemelerle, genel çerçeve 

belirlenirken, bazılarında asgari şartlar bazılarında ise 

detaylar belirlenmiştir. 

Her ne kadar ülkelere göre değişiklik gösteriyorsa da 

büyük işyerlerindeki servislerin yönetimi için tam süreli 

ve değişik mesleklerden oluşan ekiplerin yer aldığı 

servisler oluşturabilmekte, işverenler, çalışanlar ve 

sendikalar bunun gelişimine destek sağlamaktadırlar. 

Tüm bu ülkelerdeki servislerin organizasyonları ele 

alındığında genel olarak ortaya çıkan modeller olumlu 

ve olumsuz yanları ile aşağıda özetlenmiştir. 

ORGANIZASYON MODELLERI 

Büyük Endüstri Modeli (Big Industiy Model) : Büyük 

işyerleri için işletme içi birimler kurulmakta, tam 

zamanlı personel çalıştırılmaktadır, işletme içi servisler 

düzenlenirken bazı ülkelerde o işletmede çalışanların 

sayısı, bazı işyeılerinde risk faktörü, bazı ülkelerde 

her ikisi birden esas alınmıştır. Sayısal değerleri esas 

alan ülkelerde de bu sayılar değişiklik göstermektedir. 

Bu tür örgütlenmelerde işletme içi hizmet iyi olmakla 

beraber diğer gruplarla ilişkiler zayıftır. 

Grup Servisleri (Group Service Model) : Küçük ve 

orta ölçekli olup ta kendi servisini oluşturmayan işyerleri 

için ortak servisler düzenlenmesi modelidir. Bu servislerin 

idaresi hizmet verdiği işyerleri işveren ve işçileri 

tarafından yürütülmektedir. Bu servisler hizmet 


MAKALE Teknik 

verdikleri sektörlere göre (inşaat sektörü, tarım, resmi 

işyerleri gibi) oluşturulduğu gibi, yerleşim merkezleri 

(organize sanayi bölgeleri, sanayi siteleri gibi) esas alarak 

ta oluşturulabilir. Veya her ikisi birden olabilir. 

Çok çeşitli bilgi birikimi sağlanmasına karşı, işyerleri 

ile yeterli iletişimi kuramama gibi dezavantajları 

olabilir. 

İlk Basamak Sağlık Merkezleri (Private Centre Model) 

: İşyerlerinden bağımsız kurulmuş işyerlerinin hizmeti 

satın aldıkları modeldir. Uzmanlaşmış kadroya sahip 

olmaları avantajdır. Maddi çıkarm aktiviteleri etkilemesi 

riski ve işyerlerinin yönetime katılamaması da 

olumsuz yanları olabilir. 

Yerel Sağlık Merkezi (Community Health Centre 

Model) : Resmi sağlık kurumlarınca yerel olarak oluşturulan 

sağlık birimlerinde mesleki sağlık hizmeti verilmesi 

esasma dayanır. 

Tüm ülkeyi içermesi ve sağlık servisleri ile doğrudan 

bağlantılı olması avantajına karşılık mesleki sağlık 

konusunda yeterli bilgi olmaması, ağırlıkla sağlık personelini 

içermesi ve işyerlerinin tanımaması da dezavantajdır. 

Ulusal Sağlık Servisleri (National Health Service 

Model)Mesleki sağlık servislerinin işyerlerinde kurulduğu, 

ancak çalışan personelin atamasının resmi sağlık 

organınca yapıldığı modeldir. 

Sağlık servisleri ile doğrudan bağlantılı olması, geniş 

kesimi kapsaması avantaj olup, tedavi hizmetlerinin koruyucu 

hizmetlerin önüne geçmesi riski yüksektir. 

Sosyal Güvenlik Enstitüleri (Social Security İnstituion 

Model) : Sosyal güvenlik enstitüsü tarafmdan 

oluşturulan ve finanse edilen modeldir. Bu model, grup 

servis modeline benzer. 

Yeni Model Önerileri 

Büyük işyerlerinin servislerinin etrafındaki işyerlerine 

de hizmet sağladığı model, gezici işyerleri için gezici 

modeller gibi. 

Örnek olması bakımından birkaç Avrupa ülkelerindeki 

bu konudaki yasal düzenlemelere ve mesleki sağlık 

ve güvenlik konusundaki örgütlenmeler, hangi işyerlerinde 

bu servislerin zorunlu olduğu, hangi işletmelerde 

isteğe bağlı olduğu, bu servislerin devlerinin ne 

olduğu konusundaki bilgilere toplu olarak baktığımızda 

aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır (Tablo-1). 

Tablodan da anlaşılacağı gibi mesleki sağlık ve güvenlik 

servislerinin hangi işletmelerde işletme içinde 

kurulacağı, hangi işletmelerde ortak birimler oluşturulacağı, 

veya ulusal hükümet tarafından veya yerel yönetimler 

veya sendikalar tarafından birimler kurulacağı 

ülkelere göre değişiklik göstermektedir. 

Ayrıca kurulacak olan bu birimlerin işlevleri, büyük 

işyerleri tanımlan da değişiklik göstermektedir. Her ülke 

kendi sanayi yapışma ve şartlarına göre bunları belirlemiştir. 

Ayrıca bu birimler kurulup öylece kalan birimler 

olarak da düşünülmemelidir. Ülkeler, sanayideki 

gelişmelere uygulamadaki gereksinimlere göre ve 

problemlerine göre bu birimlerin gerek organizasyonlarında 

gerekse işlevlerinde de değişiklik yapaktadırlar. 

Son yıllarda bu birimler sağlık ve güvenlik ortak birimlerine 

dönüştürülmektedir. 


işyerlerinin bir kısmında birimler, sadece koruma 

ve geliştirmeyi amaçlarken bir kısmı bazı şartlarda (ilk 

yardım, acil müdahale, iş kazası, meslek hastalığı tedavileri 

gibi), tedaviyi de kapsamakta, Doğu Avrupa ülkelerinde 

ise mesleki sağlık problemleri genel sağlık içinde 

ele alınmakta ve resmi örgütlenmeler olarak hizmet 

vermektedir. 

Dünya Sağlık Örgütünün yanısıra, Avrupa Birliği direktifleriyle, 

Uluslararası Çalışma Örgütü de sözleşme 

ve tavsiye kararlarıyla bu konuya ilişkin çalışmalar 

yapmaktadırlar. 

Uluslararası Çalışma Örgütünce bu konuda 161 sayılı 

sözleşme ile 171 sayılı tavsiye kararı düzenlenmiştir. 

161 sayılı İş Sağlığı Hizmetleri hakkında ILO sözleşmesinde 

amaç; 

Koruyucu fonksiyonlar üstlenecek, taraflara danışmanlık 

yapacak mesleki sağlık servisleri oluşturulması 

olarak belirtilmektedir. 

Sözleşmede Mesleki Sağlık Servislerinin fonksiyonları; 

* Sağlık zararlılarının tanımlanması, 

* Sağlığı etkileyen faktörlerin denetimi, 

* işin organizasyonu ve planlanmasında danışmanlık; 

- işyerinin dizaynı, 

- Makinaların seçimi ve yerleşimi, 

- Kullanılan maddelerin seçimi, 

* Koşulların iyileştirilmesi ve geliştirilmesi programlarına 

katkı, 

* Mesleki sağlık, güvenlik, hijyenik, ergonomi ile kişisel 

ve toplu korunma araçları ile danışmanlık, 

* Sağlık kontrolü, 

* işin çalışana uyarlanmasına katılım, 

* Mesleki rehabilitasyona katılım, 

* Sağlık, hijyen ve ergonomi eğitimine katılım, 

* ilk yardım ve güvenlik organizasyonu, 

* İş kazası ve mesleki hastalık analizlerine katılım 

olarak belirtilmekte, bunun için ulusal şartlar ve tarafların 

görüşü dikkate alınarak ve öncelikler belirlenerek, 

tüm çalışma alanlarını ve çalışanları kapsayan, 

özel riskleri dikkate alan mesleki sağlık servisleri 

oluşturulması için Ulusal Politika belirlenmesi 

istenmektedir. 

Servislerin organizasyonunun yasal düzenlemelerle, 

toplu sözleşmelerle, tarafların anlaştığı bir şekilde, işyerlerine 

özel veya ortak servisler şeklinde veya ülkeye 

göre belirleneceği, farklı meslek gruplarından personelin 

servislerde çalışması, diğer servislerle işbirliği yapması 

ve sağlık sorunları ve riskler hakkında bilgilendirilmesi, 

tüm taraflardan bağımsız olması, yeterliliklerinin 

yetkili otorite tarafından belirlenmesi gerekliliği de 

sözleşmede ve tavsiye kararlarında yer almaktadır. 

ILO, AB Mevzuatları, Ülke mevzuat ve uygulamaları, 

bu konudaki standartlar ile ülkemizdeki şartlar ve 

sorunlar gözönüne alınarak Türkiye için de bu tür servislerin 

uygulamaya geçirilmesi için genel hatlarıyla 

aşağıdaki model önerilebilir. 

Türkiye tçin Öneri 

Mesleki sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi, 

ilk yardım, acil müdahale ve tıbbi balkımın

MAKALE Mnik 

Tablo 1 

Ülke 

Hollanda 

Norveç 

Almanya 

İsveç 

İngiltere 

Avusturya 

Belçika 

Fransa 

İtalya 

zorunlu 

*Büyük işy. 

'Sağlık riski 

yüksek işy. 


Tüm işy. 

*Tüm işy. 

*Tüm işy. 


*Tüm işy. 

*Tüm işy. 

Tüm işy. 

Zorunluluk 

isteğe bağlı 

"Küçük ve orta 

ölçekli işy. 

'Küçük ve orta 


"Küçük ve orta 


İşlevi 

"Koruma 

"Geliştirme 

"İlk Yardım 

"Acil Müdah. 

"Koruma 

"Geliştirme 

"İlk Yardım 

"Acil Müdah. 

"Koruma 

"Geliştirme 

"ilk Yardım 

"Acil Müdah. 

"Koruma 

"Tedavi 

"Rehabilitas. 

"Koruma 

"Koruma 

"Geliştirme 

"İş kazası ve 

meslek hastalıkları 

ted. 

"Koruma 

* Geliştirme 

"Koruma 

"Geliştirme 

"Koruma 

"Geliştirme 

"İlk Yardım 

"Acil Müdah. 

sağlanması amacıyla; 

- Büyük işletmeler için zorunlu, 

- Küçük ve orta ölçekli işletmeler için ; 

Aynı konuda faaliyet gösteren işyerlerinin bulunduğu 

sanayi sitelerinde işkoluna göre, çok büyük olmayan ve değişik 

işkollarınrn bulunduğu sanayi sitelerinde yerleşim birimine 

göre, sık sık yer değiştiren veya sabit bir mekanda 

faaliyet gösteremeyen işyerleri için (inşaat, tarım vb.) için 

gezici ortak birimler, büyük işletmelere fason iş yapan küçük 

işyerleri için büyük işyerinin servisinden belirli bir katılım 

yoluyla faydalanacak şekilde ortak birimler, gezici birimler, 

büyük işletmelerin servislerinden yararlanmak 

şeklinde "işyeri sağlık güvenlik birimleri" oluştrulmalıdır. 

İşletme İçi 

"500 işçiden fazla 

"Sağlık riski yük. iş 

*250'den fazla 

işçi çal. işy. 

"Büyük işy. 


işçi çal. işyeri 

"Kamu işyeri 

"Büyük işyeri 

"Petro-Kimya işy. 

"Ulusal End. işy. 


işçi çalış, işyeri 


işçi çal. işy. 



ortak 

500 işçiden az 

"Küçük ve Orta ölçekli 

işyeri 

"Orta ve küçük işy. 

"Yerleşim esaslı 

2000-1500 arası 

işçi çal. işyeri 

"Küçük ve orta ölçekli 

işyeri 

"250 işçiden az işçi 

çalıştıran işyeri 

"50 işçiden az işçi 

çalıştıran işyeri 

"İşkoluna göre 

"Yerleşim esaslı 

"Küçük ve orta ölçekli 

işyeri 

Organizasyon 

diğer 

"Ulusal Sağ. 

Organizasyon 

"100 işçiden küçük işy. 

(ortak veya gezici) 


"Sendikalar 

"Gezici 

"Salık Bakanlığı 

"Yerel Sağlık birimi 

Örgütleme tarafların ve ilgililerin görüşü alındıktan 

sonra gerçekleştirilmeli, 

Özerk olmalı ve yaptırım gücü bulunmalı, 

Çalışanların iş güvencesi sağlanmalı, 

Tüm çalışanları ve çalışma yerlerini kapsamalı, 

Tarafların katılımı sağlanmalı, 

Taraflar arasmda ve diğer ilgililerle işbirliği sağlanmalı, 

Farklı meslek gruplarından kişilerin buralarda görev 

alması sağlanmalıdır. 

KAYNAKÇA 

1. Occupational Healt Services an overview WHO Regıonal 

Publications Europen Series No : 26 

2. 161 Sayılı ILO Sözleşmesi 

Bunun için sözkonusu servislerin; 

3. 171 Sayılı ILO Sözleşmesi 

* Özel bir yasada, genel ilkeleri ve asgari şartları belir- 4. Ülke Yasaları 

lenmeli, 

5. İş Mevzuatı 


MAKALE Teknik 

DOĞAL GAZ EMNİYET TEDBİRLERİ VE EĞİTİMİ 

Ruhi ÖKTEM' 

Ö Z E T 

Doğal gazın patlama riski borudan toprağa, 

topraktan binaya giriş olasılığı ile binada 

ateşleme kaynağını bulma olasılıkları 

çarpımıdır. Diğer bir deyişle, doğal gaz borusunun 

binalara olan uzaklığı ve yapıda kıvılcım 

çıkması olasılığı ve binadaki kişi sayısı 

riskin büyüklüğünü belirleyecektir. Olabilecek 

tüm aksiliklerin birarada olduğu "en kötü 

hal senaryosu" yapılması, doğal gaz dahil 

tüm risk değerlendirme çalışmalarında yer 

alması gereken bir kavramdır. "Önlenebilir 

kazalar" kavramı da Kanadalı Müşavirlerimizin 

uygulamakta olduğu bir kavram olup 

doğal gaz ve trafik kazaları arasındaki benzeşim 

irdelenmiştir. Ayrıca İngiltere ve 

ABD'deki bazı doğal gaz kazaları tablolar 

halinde sunulmuştur. 

The risk of explosion of natura! gas is the 

product of probability of leking from pipe to 

soil, entering building and finding ignition 

source. it might also be expressed as directly 

propotional to the interval length of pipe and 

building, ignition risk of building and the 

number of occuppants. Ali the worst possibilities 

must be evahıated togather to start 

risk assement which is called "worst case 

scenerio". "Preventable accidents" expression 

is used in Canada for traffic accidents. in 

my opinion it can be used for natural gas accidents. 

Some of natural gas accidents in 

USA and England were included. 

* Atilla Doğan İnş. ve Tes. A.Ş. Teknik Emniyet ve Çevre Müdürü 


D 

GIRIŞ 

oğal gazın patlaması riskinin tanımlanması ile konuya girmek 

gerektiği düşüncesindeyim. 

Risk = Toprağa gaz kaçağı x Kaçağın binaya girişi x 

Binada ateşleme kaynağmı bulma olasılıkları çarpımıdır. 

Toprağa gaz kaçağı olasılığı 

• yapı malzemesi 

• boru çapı ve et kalınlığı 

• yer hareketlerinden etkilenme derecesi 

• bölgedeki diğer operasyonlarla borunun rahatsız edilmesi (çarpma) 

• toprağın korosivitesi 

• trafik yükünün artması 

Kaçağın binaya giriş olasılığı 

• çıkan gaz miktarı (çeperdeki toprak direnci, çap ve basıncın 

fonksiyonu) 

• Komşu yapıların sayısı 

• odunluk -depo yalıtmışız borular gibi komşu yapıların niteliği 

• komşu toprakta açık yer miktarı (atmosfere gaz çıkışı kolaylığı) 

• yeraltı kanalizasyon kanalları gibi, gazm kolayca seyahat edebileceği 

kanalların varlığı 

Patlama ve yaralanma olasılığı 

• gazın binaya giriş hızı/havalandırma hızı 

• bina dizaynı (havalandırılmayan boşluklar, servis kanalları vb.) 

• binanın kullanım amaci; evsel, ticari, endüstriyel 

• gazın erken anlaşılması veya patlamadan etkilenecek insan/komşu 

sayısı 

• patlamanın ciddiyeti/şiddeti 

Yukarıda söyleneneleri bir risk değerlendirme metodu kullanarak 

formülle gösterirsek; 

Risk = A x i x Ci 

A : Doğal gaz borusunun yapılara olan uzaklığına bağlı bir faktör 

(metre) 

A = a + b/4 + c/20 

a yapıya uzaklığı 2 m. den az olan boru uzunluğu 

b yapıya uzaklığı 2 m. den fazla olan boru uzunluğu 

c yapıya uzaklığı çok fazla olan boru uzunluğu

VtAKALE Teknik 

i : Yapının kullanılış şekli ile ilgili bu faktöi 

5=13 odalı bir ev 

2 kafeterya 

4 boşlukları olan bir otel 

10 PTT telefon kulübesi vb. elektrikle çalışan bir yer 

? : Yapıda bulunan insan sayısı oranı 

Z = 0.2 0-5 kişi kalıyorsa 

0.4 5-10 kişi kalıyorsa 



1.0 20+ kişinin üzeri kalıyorsa 

Yukarıda anlatılanlardan anlaşılacağı gibi, riskin ne- 

;rle ilgili olabileceği aşağı yukarı bellidir. Özellikle diayn 

aşamasında bunlar göz önüne alınmaktadır. 

Ancak burada haksızlık yapmamak için şunu da bertmek 

gerekir ki ; km. boru I kal.enerji aktarımı yöünden 

en emin sistem gaz boru hatlarıdır (1). 

EN KÖTÜ HAL SENARYOSU (Wast case Scenano) 

Risk; bir olayın olma olasılığı ile, o olaym sonucuun 

çarpımı (ya da çarpımları toplamı) olarak da tanımmabilir. 

Böyle olduğunda, en kötü halin sonucu en köı 

olacağına göre, olma olasığmı 

en aza çekmek en akılca 

davranış yoludur. 

En kötü hal durumunda, 

üvenlik ile ilgili tüm önlemîrin 

sıfır olduğu varsayılır. 

)rneğin ; bir operatörün hatamın 

ardından alet ve ekipıanlarm 

hasar görmesi, sonı 

patlayıcı gaz salıverilmesi, 

u arada alarm cihazının çaşmaması, 

halka haber veri- 

:memesi, o anda en şiddetli 

izgarm ters yönde esmesi ve 

ıhayet bölgedeki nüfusun en 

ok olduğu ana tesadüf etmei 

düşünülür ve buna göre heıp 

yapılır. 

Bu hesap ve önlemi; Amekan 

İş Sağlığı ve İş Güvenliı 

Örgütü (OSHA)'nün Proses 

Güvenliği Yönetimi Kavraımda 

yer almaktadır (2). 

Hem işçilerin hem de halın 

güvenliğinin aynı anda 

üşünülmesini ve ilk mücaele 

adımının atılmasını sağıyan 

bu metod ile başlanan 

nalizde, sırası ile ; büyük patımaları 

takiben yangın ve 

lümlü yaralanmalar, ciddi 

aralanma ve sakatlanmalar, 

aman kayıplı kazalar ve hasılıklar 

ve nihayet sık sık 

SİGARA 

KIVILCIM 

KAYNAKLARI 

ÇIPLAK 

ATEŞ 

Şekil 1 : Hata ağacı analizi 

olan küçük yaralanmalar ele alınarak incelenir (3). 

Sadece patlama düşünüldüğünde, FTA Fault Tree 

Analysis (Hata Ağacı Analizi) metodu ile patlamaya yol 

açan olaylar zinciri, VE/VEYA kapıları ile aşağıdaki şt 

kilde gösterebilir (Şekil 1). 

Madem ki kıvılcım kaynakları bu kadar çoktur ve 

kaçınılması oldukça zordur, o halde asıl amaç kaçağa 

meydan vermemek olmalıdır. 

ÖNLENEBILIR KAZALAR 

(Doğal gaz ve tetik kazalan benzeşin) 

Doğal gaz kullanmak araba kullanmaya benzer. Ya 

siz onu yönetirsiniz, ya da o sizi. Bakımını zamanında 

yaptırmadığınız, kurallara uymadığınız taktirde aracı^ 

nız da kontrolden çıkarak sizi istediği yere sürükler 

Ama bilgili ve ilgili iseniz hem doğal gaz ve hem de ara 

ciniz size itaat edecektir. 

Ankara'nın tüm semtlerine birden, yaklaşık 200 000 

aboneye doğal gaz vermeyi amaçlayan ve Atilla Doğan İn 

saat ve Tesisat A.Ş.'nin taahhüdü altında bulunan Doğal 

Gaz Yaygınlaştırma II. Aşama Projesinde müşavirlik yapan 

BC Gas Firmasının Kanada'da uyguladığı önlenebilir 

trafik kazalan kavramı, Trafik kazalan için ülkemizde ye 

ni bir anlayış getirdiği gibi, doğal gaz kazalarını önlemede 

de oldukça yararlı bir yaklaşım olarak gözükmektedir. 

istenmeyen olay 

PATLAMA 

TELEFON 

DOĞAL GAZ 

%15'den az 

ELEKTRİKLİ 

CİHAZLAR 

PATLAYICI KARIŞIM 

%5- 15 

KAPI ZİLİ 

DOĞAL GAZ ' 

%15'den fazla 

STATİK 

ELEKTRİK 

Mühendis ve Makina - Cilt 38 Sayı 451 • 21

MAKALE Tekni 

Doğal gaza gelince,- Ülkemizde 

yaşanan pek çok kaza, 

bana önlenebilir olarak gözüküyor. 

Uygulayıcılar gerekli 

önlemleri eksiksiz alıp, kaçak 

ihtimalini en aza indirgeseler 

pek çok kaza azalacak ve yine 

kullanıcılar tam olarak bilgilendirilirse, 

yine pek çok kaza % LEL 

hiç meydana gelmeyecektir. 

Gerek trafik kazaları ve 

gerekse doğal gaz kazalarının 

önlenmesinde, yukarıda sözü 

edilen kavramları Atilla Doğan 

A.Ş. bünyesinde uyguladığımızı 

ve Kanadalı müşavirlerimizle 

hemen hemen 

aynı kaza sıklığı ve şiddeti oranları elde ettiğimizi vurgulamakta 

yarar görüyorum. 

Halen yapılagelen bir yanlışımız da; "tüpgaz, ya da 

doğal gaz sızdı. İnsanlar zehirlendi" yanlış haberini 

basınımızın ısrarla yazması. Araştırma gereği duymayan, 

konu ile ilgili eğitici yazılara yer vermektense, 

sansasyonel haberleri tercih eden basınımıza içerliyorum. 

Ölümlerin %90'dan fazlası karbon monoksit oluşumu 

ile ilgilidir. Sızan tüpgaz veya doğal gaz çok daha 

geç sürede ölüme neden olur ki, ikisi de sonradan kokulandırılmıştır. 

Nezle olmayanlarca hissedilir. 

Kombilerden zehirlenmelere bir bakıyoruz,- çoğu, 

gazın yanmasından sonra bacaya veya "sağlıklı bir bacaya" 

verilememesi, ya da içeride yeterli havanın kalmaması 

ile ilgili. Güvercinler de insanlar gibi zehirli 

gazdan etkilendiklerinde, bacaya düşerek tıkamaktadırlar. 

Bu defada o bacayı kullanan insanlar aynı akıbete 

uğramaktadır. 

YURTDıŞı KAZANLARıNDAN BIRKAÇ ÖRNEK 

Tablo 1 : ingiltere'deki Gaz Kazalarının Nedenleri 

Şekil 2 : Alt patlama limiti ve doğal gaz yüzdesi 

Hatalı baca %20 

Banyoda açık bacalı şofben kullanma 

Sızdırmazlık testini yapmama 

işin ehli olmama %8 

Yetersiz yanma havası %8 

işçilik ve yöntem hatası %8 

Tablo 2 : ingiltere'de 1986/1989 Yılları Arasında Rapor Edilen 

Ortalama Gaz Kazaları 

Olay olarak 

Ölümsüz kaza olarak 

Ölümler 

Yangın ve 

patlama 

57 

52 

10 

Karbonmonoksit 

Zehirlenmesi 


74 

84 

39 

80 100 % ALT PATLAMA LİMİTİ 

PATLAYICI KARIŞIM 

Tablo 3 : ABD'deki Bazı Doğal gaz Kazaları 

Yer adı 

Phoenix Arizona 

Beaumont 

Kentucky 

Virginia 

illıonis 

Forth Worth 

Texas 

Ölü - 

Yaralı 

5-7 

5-3 

19 

1 

22 

Tarih 

25 Eylül 

1984 

21 Şubat 

1986 

17 Ekim 1983 

13 Mart 1986 

12 Mart 1986 

SONUÇ 

% DOĞAL GAZ 15 

Sebep 

ABS plastik boru 

stresle çatlamış 2 apar 

tman sonra patlamış 

(Fırın pilot alevinden) 

Korozyona uğrayan 

segment parçalardan: 

önce değiştirilmemiş 

100 000 Dolar tazmi- ı 

nat ödemiş 

Gaz havaya kaçıyor 

diye toprak içine kaçıp 

kaçmadığını kontrol 

etmemişler. 10 m 

ilerde süpermarkette 

yangın olmuş 

Bekocu üstteki canlı '• 

boruyu alttaki cansız 

boru zannetmiş 

Beko kepçe haritada 

olmayan bir hattı 

koparmış 

Doğal gaz kazalarının önlenmesi ile ilgili olaıı 

yaptığım master tezinde sorunlar ve önlemlere değj 

dim. Burada kısaca özetlemekte yarar görüyorum (4) r 

EGO'da (Ankara) doğal gaz ateşçilik kursu gören İl 

kapıcı üzerinde uygulanan 38 soruluk doğal gaz güv^ 

ligi bilgileri 100 üzerinde puanlanarak; kurstan öncel 

I

MAKALE Teknik 

ve kurstan sonra 92 olduğu görüldü. Artış ortalama olarak 

26 puan oldu ve istatistiksel olarak test edilerek anlamlı 

bulundu. 

Ancak bilginin yaş ile eğitim düzeyi ile, mesleksem 

deneyim ile önemli oranda değişmediği görüldü. 

Tezin en önemli sonucu,- ülkemizde yaşanan hatalar 

göz önüne alındığında, eğitimin ne kadar önemli olduğunun 

anlaşılması ve mutlaka tüm kapıcıların önce eğıtım 

alıp, sonra kazan yakılmasına izin verilmesinin 

(bu yeni ortaya çıkan durum gereği olarak da valiliklerin 

ve İl Hıfzıssıhha kurullarının daha hassas olmalarının) 

gerektiğidir. 

Daha önce EGO'nun hazırladığı 1996 yılı Doğal 

Gaz Kongresinde belirtildiği gibi; TSE, EGO, KO 

TAŞ, Mühendis Odaları, TRT, Bakanlıklar, Üniversiteler, 

Firmalar gibi konu ile ilgili pek çok kışı kurumun 

biraraya gelerek ortak bir eğitim ve denetiır 

planı yapmaları ve bunun derhal uygulanması elzemdir. 

Hem yetkilileri hem halkımızı ve hem de eğitim 

kurumlarımızı ilgilendiren böyle yaşamsal bir konuda 

YÜZME HAVUZU İÇİN SEVİYE KONTROL VANASI 

(RESERVOIR FLOAT CONTROL VALVE) 

halkın ve uygulayıcıların eğitimi için yapılacak çaba 

larda işbirliği yapmanın ülkemiz açısından son Icrccı.yararlı 

olacağı açıktır. 

Unutmayalım ki konu doğal gaz ise; •> o /r< •• nıc 

tecektır ya da bir onu ... 

KAYNAKÇA 

1. James N. Haayms, "Pıpelnıe Condıtions are Majoı i'cncli 

mark in Replacement, 

1994". 

Pıpclinc and Gas lournal, "uıguM 

2. Unwin S.D., "VVhcre ıs the Risk ii, Yoıır Proc-ess ; 

", I l'..ln;,:aı 

hon Processing \ 7 

~, Oct. 1995. 

3. Akova N., ''iş Güvenliğim Nasıl Sağlamalıyız?", Ya'ı;;ı:ı ve 

Güvenlik Dergisi. Sayı s 46-50 

4. Oktem R., "Doğıi Gaz Güvenliği Konusunu.! 199-S Y l-vlül 

- Ekim Aylarındı i. L.O Doğal Gaz Ateşçilik Kursuna -. nılan 

Kapıcıların Eğifmınin F'kmlık Düy-.\ r Gazı U;n •••üesı 

Sağlık Bilimleri î'ııstitusii Iscı Sasıdı v'ı: İş Güvenlimi nı h*. 

Hm Dalı Yüksek l.nan>l(?ı Te? Danışmarı: Doç 1 • '..uı 

han Şimşek Aııl;,ıiv I'i9

l GEÇMİŞE 

BAKIŞ 

Çeviren : Nilgün KARAKÜÇÜK 


Botanik Arıtımevi 

100 Yıl Önce-Aralık 1896 

16 ve 17. yüzyıllar Avrupa'da çoğu 

günümüze kadar gelen pek 

çok botanik bahçesinin kurulmasına 

sahne oldu. Kew Garden 

bunlardan en çok tanınanlardan 

biri. Bu bahçe sadece eğitim kuruluşu 

ve hoş bir gezinti yeri değil aynı zamanda İngiliz Împaratorluğu'nun büyük bitkisel arıtımevi. Bahçede dünyanın pek 

çok bölgesinden gelen çok sayıda bitkiyi görmek mümkün. # 

Bir Sonraki Savaş 


Uygarlık savaş kavramını ortadan 

kaldırmalı. Aksi takdirde savaş uygarlığı 

yok edecek. Bundan sonra olacak büyük 

anlaşmazlıklarda savaş deklere edilmeyecek. 

Düşmanlıklar hızlı giden tanklar ve 

onbinlerce uçakla başlayacak. Öldürücü 

ışınlar ordu ve sivil merkezler tarafından 

yönetilecek. Sığınaklar bütün şehri kapsayacak 

kadar geniş olmalı. Askerler kimyasallarla 

temas ettiğinde etkilenmeyecek malzemeden 

yapılmış bir zırh içinde ve gaz maskesiyle 

dolaşacaklar. # 

İlk Telsiz Resmi 


Başkan Warren G. Harding'in bir resminin 

Annapolis'ten Paris'e 20 dakikada telsiz çekilerek 

gönderilmesiyle ilk önemli haber resmi 

ulaştırılmış oldu. Paris'te alman resim çok 

net değildi ancak tanınabiliyordu. Tabiki bu 

başarı bilim tarafından gerçekleştirilen modern 

mucizelerden biri olarak gelecekte hareketli 

haber-resmi yayıncılığının gelişiminde bir tohum niteliğinde. 

ATM 24 Saat Bankacılığı Getiriyor 25 Yıl önce Aralık 1971 

Hiç kapanmayan banka? Teksas'taki Docutel firması böyle bir sistemi geliştirdi. Yılda 365 

gün çalışan sistem 11 tür işlemi gerçekleştiriyor. Master Card ile çalışan sistem Los Angeles'teki 

California Bankası tarafından bir kaç haftadır kullınılıyor. # 

' Popüler Science Dergisi'nden çevrilmiştir. 

Tehlikeli Bulaşık Yıkama 


Restoranların bulaşık yıkama sistemi tehlikeli 

mi? Ulusal Sağlık Fonu bu konuyu merak etti 

ve Michigan Koleji tarafından ortaya çıkarılan 

bilimsel çalışmalardan yararlandı. Bakteri kültürü 

sayımına göre bilimadamları 

makinaların 

insan elinden daha 

iyi bulaşık yıkadığını 

saptadı. Profesörler, 

kirli makinalara, 

bulaşıkların 

raylara yanlış-uygun 

s uz 

yerleştirilmesine, 

çok az 

temizleyicikullanılmasına 

ve düşük su sıcaklıklarına karşı kullanıcıları 

uyarıyorlar. #

BIK 

GÖRÜŞ 

Hu a\ki Bir Görüş 

-I ı 

köynii:.de, Ruhi 

Ökıem'in # . tc- 1 

Mühendislerimiz 

için bir Yargıtay 

karan incelemesi 

başlıklı çalışmasını 

yayınlıyoruz. 

Mühendislerimiz İçin Bir Yargıtay 

Kararı İncelemesi" 

Proje müdürü, şantiye şefi ve diğer 

mühendisler için vereceğim örnek 

yargıtay kararı metro projesinde yaşanan 

bir iş kazasına çok benzemektedir. 

Gerçekte anlatılan karar özellikle inşaat 

ve makina mühendislerinin çalıştıkları 

hemen tüm projelerde, yaşanması olası 

bir kaza ile ilgili bir karardır. 

Bu kararda bence önemli olan sonuç'tan 

ziyade "yaklaşım"dır. Bir mühendis 

olarak işçilerimize ne tür hukuksal 

borçlarımız olduğunu bilmek, bir başkası 

hatırlatıp sormadan önce bunları öğrenmek 

yalnızca hakkımız değil, ödevimizdir 

de... 

Mühendis iş güvenliğini ve hukukunu 

okulda iken öğrenmelidir, yaşayarak 

değil. 

Örneğin; bir iş kazası olduğunda büyük 

tehlike veya ölüme yol açma riski 

olmadığı takdirde suç delillerini yok etmenin 

6 ay - 2 yıl , ölüm olduğunda 3-5 

yıl hapisle cezalandırıldığını bilen bir 

mühendis savcı gelene kadar kesilen 

üretime devam etmek amacıyla, iyi niyetlede 

olsa kaza yerine dokunmayacaktır. 

Bir başka örnek; 150 cm'den derin 

kazıda iksa yapılmaması nedeniyle bir 

inşaat mühendisinin TCK 455. i maddesi 

uyarınca dikkatsizlik ve tedbirsizlik 

nedeniyle ölüme sebebiyet vermek suçundan 

mahkum olduğunu bilmesi yararlı 

olacaktır. Okulda iken öğrenilmesi 

gereken bir başka hayati bilgi ise ilkyardımdır. 

ÖRNEK YARGıTAY KARARı VE 

ESINLENILEN IŞ KAZASı 

Bahsedeceğimiz karar için esinlendiğim 

iş kazası 14 Şubat tarihindeki 

Hürriyet Gazetesinin Ankara ilavesindeki 

"Metroda facia ucuz atlatıldı" başlıklı 

haberdir. Bu haberde 20 tonluk demir 

kafesi asılı bulunduğu vinçler koparak 

yere çakıldığı, Kızılay'daki işçi 

ve yayaların ölümün eşiğinden döndüğü 

belirtilmektedir. Şimdi bu olayı 

anımsatan Yargıtay kararını inceleyerek 

hukukçuların bakış açısını yakalamaya 

çalışalım. 

*•'' TMMOB İnşaat Müh. Od. Der^isi'nde yayınlanmıştır 

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2.10.1978 

tarihli ve 11751 Esas 10809 Sayılı Kararı, 

(1992 I.S.I.G Sempozyumunda sunulmuştur.) 

Bir hammadde ambarının inşaatı sırasında 

vinç operatörünün kaldırdığı 

prefabrik demir aşıklardan birinin taşıma 

halkası yani (bağlantı askı demiri) 

kopmuş ve yere düşürek o sırada olay yerinden 

geçmekte olan bir başka firmada 

görevli Yük. Müh. Ahmet'in yaralanmasına 

neden olmuştur. Ahmet davacı olmuştur. 

Yerel Mahkeme bilirkişi raporlarına 

dayanarak müteahhit firmanın 

kendisinden beklenen bütün tedbirleri 

aldığını, örneğin vincin çalışma sahasını 

GEÇİLMEZ levhası koydurttuğunu 

ve bu yüzden %100 kusursuz oldu 

ğunu ileri sürmüştür. Başka gerekçe 

göstermeden davacı Ahmet'in maddi 

ve manevi tazminat istemini reddetmiş" 

ir. 

Yargıtay ise bu davada yerel mahkemenin 

kararını yersiz bulmuş ve yemden 

bilirkişi istenmesine ve işverene maddi 

ve manevi tazminat ödettirilmesine karaı 

verilmiştir. 

Şandı bu karar nedeni erin i madde 

madde inceleyelim. 

işverenin (istihdam edenin) Özen 

Ödevi doktrin ve uygulamada genellikle 

4 esasta incelenmektedir. Ödevlen incelendiğinde 

işveren : 

1- işçisini seçmede dikkat ve özen göstermelidir. 

2- Talimatta (vermede) özen gösterilmelidir. 

3- Denetim ve Gözetimde özen gösterilmelidir. 

4- En önemlisi işin ORGANİZASYONU 

ESASLI VE DOĞRU BÎR ŞEKÎLDE 

Ki İRMAKLA ödevli ve yükümlüdür. 

Kaza işin yürütülmesini sağlayan çalışma 

aletleri ve kullanılan raai/emeier 

bozuk ve hatalı ise organizasyon 

bakımından kusurludur 

Şimdi yukardaki 4 maddenin nasıl ihlal 

edildiğini ayrı ayrı inceleyelim. 

Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451 » 25

BİR 

GÖRÜŞ 

1- İşverenin Çalışanı Seçmede Özen 

Gösterme Borcu 

Kural olarak iş sahibi çalışanını seçerken 

onun meziyet ve fizik kabiliyetleri, 

karakteri hakkında bilgi edinmelidir. 

Özellikle çalıştırdığı adama yeni ve 

önemli görevler verirken de aynı dikkati 

göstermelidir. 

Oysa iş güvenliği müfettişinin incelenmesinde 

vinç operatörünün bu konuda 

Ehliyetli olduğuna dair Belge ve Bonservis 

bulunmadığı anlaşılmıştır. 

Ayrıca operatörün vinci idare ettiği 

kabinden etrafını görmediğini ifade ettiği 

anlaşılmıştır. Bir vinç operatörünün 

oturduğu yerden etrafını görememesine 

rağmen kendisine yardımcı bir şahıs verilmesini 

talep etmemesi operatörün bu 

görevin ehli olmadığının en belirgin kanıtıdır. 

Bundan başka operatörün taşıma 

halkalarının sağlamlığını özellikle 

kontrol ettirmesi ve halkaların kopması 

ihtimaline karşı işverenini uyarması 

gerekirdi. 

O halde işveren görevinin ehli olmayan 

operatörü seçmede özen göstermemiştir. 

2-İşverenin Çalışana Talimat Vermede 

Özen Gösterme Borcu 

İşveren özel bir tehlike arzeden işlerde 

çalıştırdıkları adamların dikkatini çekmekle 

yükümlüdür. 

Bu olayda vincin çalışma sahasına 

"geçilmez!" levhası koydurtmuş olmalarına 

rağmen bu alandan geçişi engellemek 

için adamlarına talimat vermemişlerdir. 

Eğer talimat vermiş olsalardı 

hu talimatın yerine getirilmesi sağlanırdı. 

26 • Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 4b1 

3- İşverenin Denetim ve Gözetimde 

Özen Gösterme Borcu 

İşveren istihdam ettiği adamlarına 

daimi bir nezaretle yükümlüdür. Çünkü 

kural olarak adam çalıştıran tarafından 

verilmiş talimatta çalışanın 

uyarılmasından ötürü iş sahibi sorumludur. 

Vincin tehlikelerle dolu çalışma 

alanına girmeyi yasaklayan levha konulmuş 

olmasına rağmen, Eylemli 

olarak buradan geçiş önlenememiştir. 

Bu yön gerektiğinde oraya bir veya birkaç 

adamı görevli olarak dikmek suretiyle 

fiilen hatta zorla gerçekleştirebilirdi. 

4- İşverenin Organizasyonu Esaslı ve 

Doğru Bir Şekilde Kurma Borcu. 

İstihdam eden (adam çalıştıran) işçinin 

kullandığı araç ve gereçlerden başka 

ayrıca inşaatta kullandığı malzemenin 

hatasız olmasını sağlamak, hiç olmazsa 

bozuk ve ayıplı malzemeyi kullanmamak 

zorundadır. 

Olayımızda vinçte bir arıza ve aksaklık 

tespit edilememiştir. Bilirkişiler hatanın 

taşıma halkasında olduğunu bunun 

da bir imalat hatası olduğunu belirtmişlerdir. 

Adam çalıştıran, işçilerin kullandığı 

malzemenin sağlam olup olmadığını 

araştırıp kontrol etmekle de görevlidir. 

Böylelikle, araç gereç ve malzemedeki 

imalat hatalarını ileri sürerek sorumluluktan 

sıyrılamaz. Zira sebep sorumluluğu 

ilkesi böyle bir savunmaya engeldir. 

Zaten olay tek başına imalat 

hatası nedeniyle de meydana gelmemiştir. 

KUSURSUZ SORUMLULUK 

Kusursuz sorumluluğun kaynağı sorumlu 

kişinin, ya belirli kişi veya kişiler 

ya da bir eşya üzerinde haiz olduğu hakimiyet 

ilişkisidir. 

Sebep sorumluluğu da denilen kusursuz 

sorumluluğu aşağıda sayacağım üç 

hal keser. 

1 - Deprem olayı gibi zorlayıcı sebepler 

(mücbir sebep) öngörülebilen bir çığ olayı, 

yoğun sis, don olayları zorlayıcı sebep 

sayılmaz. 

2- Gece karşıdan karşıya koşarak geçme 

örneğinde olduğu gibi zarar perenin 

ağır kusuru, 

3-Başka birisinin yaptığınız işi gizlice 

bozması gibi üçüncü şahsın ağır ku- 

İşverenler, işçilerin 

kullandığı malzemenin 

sağlam olup 

olmadığını araştırıp 

kontrol etmekle de 

görevlidir. Böyle- 

likle, araç IÎOı\\ \e 

malzemedeki imalat 

hatalarım ileri 

sürerek sorumluluktun 

sıvrılama/.

BİR 

GÖRÜŞ 

'alıştığımız kurum 

e kuruluşlarda iş 

üvenliği için yapıın 

çok az bir yatımla 

ve gösterileek 

özenle kıyas 

CİMYASAL MADDE 

a ve maddi kazanç 

suru belediye'ye haber vermeden, gizlice 

yapılan kanalizasyon inşaatı sırasında 

kırılan havagazı borusundan sızan gazın 

kapıcı odasında uyumakta olan bir şahısın 

ölümünden havagazı şirketi sorumlu 

tutulamaz. 

Motorlu araç işletenler, yapı eseri malikleri 

yaptıkları işin tehlikelerinden bizzat 

kusurları olmasa da sorumlu tutulurlar. 

Yukarıdaki örnekte İlliyet Bağı (sebep 

SOUÜC ilişkisi) operatör ile davalılar arasında 

bağımlılık (tabiyet) ilişkisi olmasından 

ve zararın işin ifası sırasında doğmasından 

kurulmuştur. 

"Haksız Fiil" denilen hukuksal durumun 

4 öğesi vardır. Bunlar "illiyet bağı", 

"zarar", "hukuka aykırı fiil" ve "kusurudur. 

Olayımızda kusur öğesi hariç diğer 

öğeler oluşmuştur. Böylece kusur olmasa 

da adam çalıştıranı sorumlu tutmak 

mümkündür. 

Yalnız ihale ile verilen işte meydana 

gelen kazadan ihale makamı sorumlu tutulamaz. 

Belediyeler müteahhide ihale 

ettikleri işte meydana gelen kazadan sorumsuzdur. 

Yapılan işin açıkça ve zımmen kabulünü 

takiben müteahhit her türlü mesuliyetten 

heri olur. (Kurtulur) 

SONUÇ 

Mühendislikte termodinamiğin yasaları 

gibi değişmez kurallar olması, hukukta 

ise yeni yeni fikirlerin oluşması ile 

devamlı bir değişim yaşanması sanırım 

bu iki bilim dalının birbirinden ayrıldığı 

başlıca özelliklerden biridir. Örnek vermek 

gerekirse aynı tür olaylar için Yargıtaym 

birbirinin zıttı kararlar verebildiği 

görülmektedir. 

Çalıştığımız kurum 

ve kuruluşlarda iş güvenliği 

için yapılan çok 

az bir yatırımla ve göste 

rilecek özenle kıyas kabul 

etmeyen fayda ve 

maddi kazanç sağlanacağını, 

verimliliğinizin ar 

tacağını vurgulamak ıstı 

yorum. 

Yapı İşleri Tüzüğü, İşçi 

Sağlığı ve İş Güvenliği 

Tüzüğü ve konu ile ilgili 

diğer kanun ve tüzük 

maddelerinin incelenmesi tek başına yeterli 

olmamakta bu hükümler bu konuda 

yapılabileceklerin "en azını" ifade etmek 

tedir. 

İşveren sorumluluğunu azaltmak doğrultusunda 

bu alandaki bilimsel gelişme 

leri daha dikkatle izlemek ve benimseyip 

uygulamak gereğini duymalıdır. 

Son olarak işyerlerindeki işçi Sağlığı 

ve İş Güvenliği Kurullarının amacına uy 

gun işlerlik kazandırıldığmda hedefe 

ulaştırılabilecek değerli bir yasal fırsat ol 

duğunu belirtmek isterim. 

KAYNAKÇA 

1. Çelik Nuri, iş Hukuku Dersleri, gözden geçi 

rilmiş 9. basını, Beta Basım Yayın Dağıtım 

A.Ş., İstanbul, 1988. 

2. Eşmelioğlu İbrahim, Gerekçeli Açıklamalı İç 

tihath iş Kanunlar? ve Mevzuatı, Seçkin Kıta 

bevi, 1986. 

3. Reisoğlu Safa, Rorçlar hukuku genel hüküm 

leri, 5.basım S yayınları, Ankara, 1983. 

4. Tunç Ramazan, Yargıtay Dergisi, Cilt 17, Sa 

yi: 4, Elam 1991. 

5. Ulusan İhsan, özellikle borçlar hukuku ve iş 

hukuku açısından işverenin işçiyi gözetme 

borcundan doğan hukuki sorumluluğu, Ka 

zancı Hukuk Yayınları No: 72, İstanbul 

1990. 

Ruhi ÖKTEM 

Atilla Doğan İnş. ve Tes. A.Ş. 

Sağlık, Emniyet, Çevre Md. 


ÇALIŞMA 

GÜVENLİĞİ 

•""•lkemiz endüstrisinde, en sık rastlanan meslek 

I I hastalığı gürültü ile oluşan işitme kayıplarıdır. 

\m Meslek hastalıkları istatistikleri konusunda tek 

kaynak olan SSK istatistik yıllıklarında, çok fazla rastlanmayan 

endüstriyel işitme kaybına sahip insan sayısının 

son yıllarda 200.000'i aştığı rahatlıkla görülebilir. 

Gürültü genellikle yapay olarak ortaya çıkan, niteliği 

ve niceliği bozulmuş arzu edilmeyen seslerdir. Arzu 

edilmeme kavramı gürültünün sübjektifliğini, özellikle 

psikolojik ve nörovegatatif sistem üzerine etkilerinin 

de insanlarda farklı farklı olabileceğini göstermektedir. 

Gürültünün kişiden kişiye farklılık gösteremeyen 

en önemli/etkisi, işitme üzerine olanıdır. Ses hoşa gitse 

dahi şiddetine ve maruz kalma süresine bağlı olarak insan 

vücûduna zarar verecek bir değere ulaştığında işitme 

kaybma sebep olur. Bu değer bizim yönetmeliklerimize 

göre 8 saatlik bir çalışma boyunca max 80 dBA olmasına 

karşın dünyada kabul edilen limit değer 90 dBA 

dır. 

Uzun süreli şiddetli gürültüye, örneğin 90 dB(A)'nın 

üzerindeki seslere maruz kalan kişilerde iki türde işitme 

kaybı oluşur. 

1. Geçici işitme kaybı 

2. Sürekli işitme kaybı 

Geçici İşitme Kaybı 

Belli bir süre dinlendikten sonra iyileşebilen işitme 

kayıplarıdır. Bu kayıplara ilişkin iyileşme süreleri Şekil 

l'de görülmektedir. 90 dB(A)'lık bir gürültüye 1000 dakika 

maruz kalma Sonucunda ortaya çıkan yaklaşık 18-20 

dB'lik bir işitme kaybının ortadan kalkabilmesi için ge- 

Hazırlayan : Vedat HAKSAL 

Mak. Müh., BOTA-Ankara 

rekli olan iyileşme süresi yine yaklaşık olarak 1000 dakikadır, 

yani ortaya çıkan işitme kaybının iyileşebilmesi 

için, maruz kalma süresinin 10 katı kadar iyileşme süresine 

ihtiyaç olduğu ortadadır. Gürültü düzeyi arttıkça, 

oluşan işitme kaybının arttığı ve iyileşme süresinin ise 

daha fazla arttığı aynı şekilden rahatlıkla görülmektedir. 

Gürültülü ortamlarda çalışan insanların gerekli iyileşme 

sürelerine sahip olması özellikle endüstride 

mümkün değildir. 8 saatlik bir maruz kalma sonucunda 

en az 16 saatlik bir dinlenme süresine sahip çalışanlarda 

bu işitme kayıpları yığılmalı bir biçimde oluşarak 

sürekli işitme kaybma sebep olur. 

Endüstriyel sağırlığı özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: 

1. Şiddeti 90 dB(A)'nın üzerindeki seslerle oluşurlar. 

2. Çok özel işler (tek taraflı kulaklık kullanan, rezer-[ 

vasyon veya santral çalışanları gibi) dışında, işitme 

kaybı genelikle çift taraflıdır. Yani her iki tarafta da 

aynı düzeydedir. 

3. ilk işitme kaybı kulağımızın 4000 Hz'lik Frekansı 

işiten bölgesinde oluşur. Daha sonra konuşma frekanslarını 

etkilemeye başlar. 

4. Oluşan işitme kaybı sinirsel tipte bir kayıp olduğundan 

kesinlikle iyileşemez, bu nedenle gürültüden 

korunmak son derece önemlidir. 

Gürültünün etkilerinden korunmada kullanılacak 

yöntemleri üç ana başlık altmda toplayabiliriz. 

1. Teknik koruyucu önlemler : 

Bunları iki başlık altmda toplayabiliriz. ı 

a) Kaynakta ve çevrede alınabilecek teknik koruyucu 

önlemler: 

t 10 100 3 10 30 100 300 1000 

Manii kalma süresi (dak.) İyileşme süresi (dak.) 

Şekil 1 : Değişik gürültü düzeylerine maruz kalmada oluşan geçici işitme kayıpları ve iyileşme süreleri 

28 • Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 451

ÇALIŞMA 

GÜVENLİĞİ 

:3 

O) 

IİS O 

m 

•a 

•D 

a en 

ss 

İS o 

m 

10 

15 

20 

25 

30 

35 

40 

45 

20 

25 

30 

35 

40 

45 

50 

55 

/ 

/ 

\ 

KULAK TIKACI İLE 

" — • — — 

^ — - 

125 250 500 1000 2000 4000 8000 Hz 

\ 

\ 

KULAKLIK İLE 

125 250 500 1000 2000 

Şekil 2 : Kişisel işitme koruyucuları ve frekanslarına göre gürültü azaltma miktarları 

Bu önlemlerin başında gürültünün ölçülmesi, makina 

başı izolasyon önlemleri veya çevrede alınabilecek 

izolasyon önlemleri veya çevrede alınabilecek izolasyon 

önlemleri gelir. 

b) Kişisel koruyucu önlemler: 

Bu tip koruyucu önlemler gürültüde çalışan insanların 

gürültüden korunabilmesi için geliştirilen kulak tıkaçlarını 

ve kulaklıkları kapsamaktadır. 

Kulak tıkaçları, kulakta hava yolunu kapatan farklı 

özelliklerde olmak üzere yaklaşık 10-20 dB'lik bir avantaj 

sağlayan malzemelerdir. Kullanımı kolay olan, 110 

dB'lik bir gürültüyü, işitme kayıpları için limit değer 

kabul edilen 90 dB(A)'nm altına düşürebilen bu cihazlar 

endüstride yaygın biçimde kullanılmaktadır. Kulaklık- 

\ 

\ 

lar ise, kulak arkası kemiğini 

(mastoid'i) kapatan bir 

yapıya sahip olduklarından 

özellikle kemik yolu ile iç 

kulağa iletilen seslerin izolasyonunda 

daha başarılı olmaktadır. 

20-40 dB'lik gürültü 

azaltması avantajına 

sahip olan bu kulaklıklar, 

daha pahalı olmaları ve bas 

hareketleri kısıtladıkları 

için endüstride, kulak tıkaç 

larına göre daha az sayıda 

kullanılmaktadırlar. Şekil 

2'de her iki koruyucu cihazın 

kullanım şekli ile gürültünün 

azaltılması konusunda 

sağladıkları avantajı gösterir 

eğri görülmektedir. 

2. Tıbbi koruyucu önlemler: 

Bunları iki bölümde inceleyebiliriz. 

a) îşe giriş muayeneleri : 

Gürültü riski taşıyan işlerde 

çalışacak kişilerin işitmeleri 

tam bir odyometrik muayeneden 

geçirilmeli ve sağlık 

dosyasına konulmalıdır. Bu 

tür bir muayeneden 

amaç,sonradan gelebilecek 

sağlık zararlarının kısmin 

işe girişteki durumu ile kıyaslanmasını 

sağlamaktır. 

b) Periodik muayeneler : 

Bu muayenelerle işitme seviyesinin 

ne durumda olduğu 

kontrol altında tutulabilir. 

4000 8000 Hz 3. Orgnizasyona ait önlemler: 

İşitme kayıplarının oluşmaması 

için limit değer olarak 

kabul edilen 90 dB(A) 

için maksimum çalışma süresi 

8 saattir. Bu sûre, bir grup standarda göre. maruz kalman 

gürültü düzeyi 3 dB(A) arttığında yarıya inmekte, 

diğer bir grup standarda göre de maruz kalman gürültü 

düzeyi 5 dB(A) arttığında yarıya inmektedir. Daha çok 

kullanılan standart gürültü düzeyi 5 dB(A) arttığında 

maruz kalma süresinin yarıya inmesidir. 

Yani gürültü düzeyi 95 dB(A) olduğunda, maruz kalma 

süresi 4 saat, 100 dB(A) olduğunda maruz kalma süresi 

2 saat olmalıdır. Fakat bu yöntem tamamen kuramsal 

olup uygulamada tercih edilen bir yöntem değildir. 

Gürültünün zararlarından basit bir kulak tıkacı veya bir 

kulaklıkla korunmak dururken, çok pahalıya malolabilecek 

böyle bir önlemin alınması aynı zamanda risklidir. 

Mühendis ve Makina Cilt : 38 Sayı 45! • 29

MAKALE Teknik 

ELEKTROMANYETİK RADYASYONLAR 

İlknur KARAKAŞ* 

Ö Z E T 

Atomlardan, Güneşten ve diğei yıldızlardan 

yayılan enerjiye radyasyon enerjisi denir. 

Elektromanyetik radyasyonların ortak 

özellikleri, hızlarının aynı ve ışık hızına eşit 

olmasıdır. (Işık hızı : C= 300 000 000 m/s) 

Elektromanyetik radyasyonlar, iyonlayıcı 

radyasyonlar ve iyonlayıcı olmayan radyasyon 

olarak ikiye ayrılır, iyonlayıcı radyasyonlar, 

hem somatik hem de genetik hasar 

meydana getirirler ve insanlar için daha tehlikelidir. 

İyonlayıcı olmayan radyasyonlar 

ise somatik hasar meydana getirirler. 

The energy emitted from atoms, sun and 

other. Stars is called as "Radiation Energy". 

Cammon pecuharıtıes of the electromagnetical 

rasiations are that their velocities are the 

same and equal to the light velocity (light 

velocity : c = 300 000 000 m/s). The electromagnetical 

radiations are considered as two 

radiations like ionic and non-ionic. Ionic radiations 

cause both somatic and genetic damages 

and are more dangerous for human. 

Non ionic radiations cause somatic damages. 

GIRIŞ 

Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak 

kullanılır. Atomlardan, güneşten ve diğer yıldızlardan yayılan 

enerjiye, radyasyon enerjisi denir. Radyasyon ya dalga 

biçiminde ya da parçacık modeli ile yayılır. 

Elektromanyetik radyasyonlar çok geniş bir dalga boyu aralığına 

sahiptir. Elektromanyetik radyasyonlar birbirine dik titreşen 

elektrik ve manyetik alanlardan oluşur. 

Elektromanyetik radyasyonların ortak özellikleri, hızlarının aynı 

ve ışık hızına eşit olmasıdır. (Işık hızı: C - 300 000 000 m/s) 

Elektromanyetik radyasyonların fiziksel özellikleri birbirinden 

farklıdır. Örneğin, bazıları görülebilirken bazıları görülmez, bazıları 

fotoğraf filmine etki ederken bazıları etki etmez. X ve gama ışınlan 

spektrumun sonlarında olup birbirinden kesin sınırlarla ayrılmayıp, 

sert X ışınları, yumuşak enerjili gama ışınlarıyla birbirine karışmıştır. 

Elektromanyetik radyasyonlar enerji paketleridir, (foton) Işık bir 

elektromanyetik radyasyondur. Işığın en bilinen türü görünen ışıktır. 

Görünen ışık, geniş ışık spektrumunun sadece küçük bir kısmını 

teşkil eder. Spektrumun görünen ışık dışmdaki kısımlarının çok 

büyük bir kısmmı görmek ve hissetmek mümkün değildir. Elektromanyetik 

radyasyonların spektrumu Şekil l'de verilmiştir. 

Radyo 

10-8 10-6 

eV: Elektron Volt 

Mikro Dalga 

Tv 

Kızıl Ötesi 

Mor Ötesi 

Görünür Işık 

Şekil 1 : Elektromanyetik radyasyon spektrumu 

* İs Müfettişi, Fizik Mühendisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bak. İş Teftiş Ankara Grup Başkanlığı 


Gama ışınları 

X-ışınları 

Enerji(eV) 

10- 2 1 102 1Q4 1Q6 ı O 8

MAKALE Teknik 

Spektrum son derece enerjik olan gama ve x ışınları 

ile başlamakta bunları enerjileri gittikçe azalacak şekilde 

mor ötesi (Ultra-viyole: UV), görünen ışık, kızıl ötesi (Infrared 

IşınlarIR), mikrodalga, TV ve radyo dalgaları takip 

etmektedir. Gamaların fotonları görünen ışıktan bir milyon 

kere daha enerjiktir. Bunların enerjileri, farklı olmakla 

birlikte elektromanyetik radyasyonlardan sadece görünen 

ışığı görür. Elektromanyetik radyasyonlardan sadece 

gama ve x-ışınları yüksek enerjileri sebebiyle iyonlayıcı 

radyasyonlardır ve insanlar için çok tehlikelidirler. 

Elektromanyetik radyasyonlar, iyonlayıcı radyasyonlar 

ve iyonlayıcı olmayan radyasyon olarak ikiye 

ayrılır. 

İyonlayıcı radyasyonlar 

İyonlayıcı olmayan 

radyasyonlar 

: Kozmik ışınlar 

Gama ışınlar 

X ışınlarıdır. 

: Optik radyasyonlar ve 

Elektromanyetik alanlardır. 

ELEKTROMANYETIK RADYASYON KAYNAKLARı 

VE KULLANıLDıĞı ALANLAR : 

Tıbbi uygulamalarda,- teşhis ve tedavide radyasyondan 

yararlanılır. Radyoizotoplar ve X ışını (röntgen cihazları) 

hastalıkların teşhisinde kullanılır ve bu uygulama 

oldukça yararlı bilgiler sağlar. 

Radyasyon tedavilerinin büyük bir kısmı dış radyasyon 

kaynakları ile yapılır. Bu kaynaklar oldukça enerjik 

X ve gama (y) ışınları yayarlar. Kanserli hücreler gama 

ışınlarıyla ışınlanır. Kanser tedavisinde en son çare 

olan radyoterapide amaç, ışınlama sırasında kanserli 

hücrelerin zarar görmesidir. 

X ve gama ışınları endüstriyel amaçla da kullanılır. 

Örneğin, oldukça enerjik gama ışınlarını yayan Co-60 

cihazı, petrol araştırmasında borularda ve sondaj kuyularında 

kullanılır. 

Co-60'm gamaları ve X ışını cihazlarının X ışınları 

kalite kontrol alanında, gama ışınları tıbbi cihazların 

sterilizasyonunda kullanılır. 

Tarımsal uygulamalarda da radyasyondan faydalanılmaktadır. 

Tohumların X ya da gama ışınlarıyla ışınlanmasıyla 

bir kaç iyi özellikli tohum meydana gelebilir. 

Radyasyonla haşarat mücadelesinde çok iyi sonuç 

alınmaktadır. 

Ayrıca nükleer radyasyonlarm diğer bir kullanım 

alanı da gıdaların sterilizasyonudur. Bunun için gama 

ışınlarından faydalanılır. 

Optik radyasyon kaynaklarndan güneş doğal ve en 

büyük optik radyasyon kaynağıdır. Yapay optik radyasyon 

kaynakları ise güneş yatakları, kaynak arkları, tungusten-halojen 

lambaları, UV kurutma makinaları ve 

en önemlisi laser cihazlarıdır. 

Elektromanyetik alan kaynakları yeryüzündeki 

peyk (satellite) istasyonları, hava trafiği kontrol radarları, 

mikro dalga fırınları, TV istasyonu direkleri, telsiz 

telefonlar, yüksek frekans nakil hatları, bilgisayar ekranları, 

indüksiyon fırınları, dökümhane indüksiyon 

ocakları, elektrikli ev araçları güç hatlarıdır. 

ELEKTROMANYETIK RADYASYONLARıN 

ÖZELLIKLERI VE BIYOLOJIK ETKILERI 

A- İyonlayıcı Radyasyonlar 

1) Kozmik Işınlar : Uzaydan atmosfere her saniyede, 

yaklaşık 10 9 eV (elektron Volt) enerjili hemen hepsi 

proton olan 2.10 18 civarında kozmik ışın parçacıkları 

gelir. Deniz seviyesinde uzaydan gelen orjinal kozmik 

ışın parçacıklarının hemen hepsi kaybolur. Kozmik 

ışınların sebep olduğu radyasyon dozu enlem derecesi 

ve deniz seviyesinden olan yüksekliğe bağlı olaıak değişir. 

2) GAMA ve X-Işınlan : X ve gama ışınları, yüklü 

parçacıklardan çok farklı olarak, insan vücudunda çok 

derinlere nüfuz ederler ve iyonlaşmalarla enerjilerinin 

tamamını kaybetmeden önce vücudu terkederleı yanı 

bu ışınlar vücudu delip geçerler, Nötronlar gibi gama 

ışınları da, radyoizotoplar, nükleer reaktörler ve nükleer 

bombalardan yayılır ve genellikle vücudumuzun tamamım 

delip geçecek enerjiye sahiptirler. Gama ışınları, 

demir, kurşun, uranyum gibi yüksek atom numaralı 

yani ağır elementlerce çok iyi soğurulur. 

İnsanlar için bazı radyasyonlar diğerlerinden daha 

zararlıdır. Vücudun derinliklerine kadar girebildiği için 

x ve gama ışınlarıyla nötronlar dışardan ışınlanmada 

daha tehlikelidir Bunlar, enerjilerinin büyük kısmını 

yolları üzerindeki hücrelerin atomlarıyla etkileşerek 

kaybederler. 

İYONLAYıCı RADYASYONLARıN 

BIYOLOJIK ETKILERI 

Vücuttaki atım ve moleküllerinin radyasyonla etkileşmesi 

sırasında organizma tarafından soğurulan enerji 

yeteri kadar büyükse biyolojik etkiler ışınlanan kişide 

meydana gelir. Bu etkilere iyonlayıcı radyasyonun SO 

MATİK etkileri denir. Yani somatik etkiler ışınlanan kişilerin 

kendisinde görülen etkilerdir. Alman radyasyon 

dozu somatik etkilere ilave olarak üreme hücrelerini etkileyebilir. 

Dolayısıyla radyasyonun etkisi radyasyona 

maruz kalan kişilerin nesillerinde görülebilir Buna 

iyonlayıcı radyasyonun GENETİK ETKİSİ adı veıilir. 

SOMATIK ETKILERI 

Radyasyonun Erken Etkilen: Büyük bir radyasyon 

dozuna bir kerede maruz kalınması sonucunda; soğrulan 

doz 0,5-1 Sv ise ; mide bulantısı, kusma, normal yaşam 

süresinde kısalma, 1-2 Sv ise ; 24 saat içinde bulan 

ti ve kusma, belirsiz bir haftadan sonra saç dökülmesi, 

kan tablosunda değişiklik, 2-4 Sv ise ; 1-2 saat içinde bulantı 

ve kusma, iç kanama, ağız ve boğazda ciddi enfeksiyonlar, 

kan tablosunda değişiklikler, saç dökülmesi, 

hızlı kilo kaybı olup 2-6 hafta içinde %50'sinde ölüm ve 

4-6 Sv ise ; 1 saat içinde bulantı ve kusma, ağız ve boğazda 

ciddi enfeksiyon, ateş, iç kanama, saç dökülmesi, kan 

tablosunda ciddi değişiklikler, hızlı zayıflama, %8ü- 

100'ünde ölüm görülür. (Sv ; Sievert, 1 Sv = 100 rem'dir). 

Gecikmiş (Kansoiojen) Etkiler : Radyasyonun meydana 

getirdiği kanser en fazla, kan, cilt, akciğer, kemik 

ve kemik iliğinde görülür. 


MAKALE Teknik 

RADYASYONUN MEYDANA GETIRDIĞI 

GENETIK DEĞIŞKLIKLER 

Ultra-viyole ışıktan daha fazla enerjik olan X ve gama 

(y) elektromanyetik radyasylonlan ile tanecik karakterli 

radyasyonlar sadece molekül yapıda değil, aynı 

zamanda molekülleri yapan atomların yapısında da değişikliğe 

sebep olacak miktarda enerji taşırlar. Radyasyon 

mutasyon meydana getirir. Mutasyon; Çeşitli nedenlerle 

kromozomlarda yapı ve kimyasal bakımdan 

oluşan yeni değişikliklerdir. 

lyonlayıcı radyasyonlar yüksek enerjileri nedeniyle 

vücut içerisindeki organlara kadar nüfus edebilirler. Burada 

gonadlardaki hücreleri de etkilerler. Yani iyonlayıcı 

radyasyonlar hem somatik hem de genetik hasarlar 

meydana getirirler. 

B- tyonlayıcı Olmayan Radyasyonlar 

1) Optik Radyasyonlar 

Mor Ötesi (Ultra-Viyole) 

Görünen Işık 

Kızıl Ötesi 

(nm:) namometre 

Dalga boyu (y) 

UVC: 100-260 nm 

UVB:260-315 nm 

UVA: 315-400 nm 

400-760 nm 

IRA : 760-1400 nm 

IRB : 1400-3000 nm 

IRC : 3000 nm-1 mm 

OPTIK RADYASYONLARıN (FREKANSLARıN) 


Mor ötesi (UV) ve görünen ışınla, canlılar üzerinde 

radyasyonla kimyasal etkilerin başlatılması demek olan 

fotokimyasal etkiler meydana getirirler. Bu etkiler kısa 

vadede derinin kızarması (eriterm) ve göz kamaşması (kar 

körlüğü) iken uzun vadede deri kanseri, erken ihtiyarlama 

ve katarakt meydana getirmesi şeklinde gözlenir. 

Mor ötesi (Ultra-Viyole) ışığa uzun süre maruz kalmalar 

sonucunda, renkli görme ve gece görmesi üzerinde 

ters etkiler oluşması nedeniyle görme kaybına yol 

açtığı bilinmektedir. 

Mor ötesi (Ultra-Viyole:UV) ışma maruz kalma, üst 

deride melanin artışma ve melanosit aktivitesinin ilerlemesini 

sağlar. Böylelikle üst deri kararır. Koyu renkli 

derideki yansıma açık renkli deridekinden daha az ve 

soğrulma daha fazla olmasına rağmen, koyu tenli insanlar, 

ultra-viyole ışınlarının sebep olduğu, erythema 

ve deri kanserine daha az yakalanmaktadırlar. 

Görünen ışık bölgesinde, kısa vadede parlak ışık göze 

zarar verir. Uzun vadede ortamın aydınlatılmasının 

çok yüksek olması gözün retina tabakasmm dejenerasyonuna 

yol açar. 

Optik radyasyonlardan kızıl ötesi (R) ışınların canlılar 

üzerinde ısı etkisi vardır. Kızıl ötesi ışınlar, kısa vadede 

deri yanmalarma, uzun vadede ise gözde katarakt 

oluşmasına neden olur. 

2) Elektromanyetik Alanlar : Dalga boyu 1 mm'den 


fazla olan elektromanyetik radyasyonlardır. Mikro dalgalar, 

radyo frekansı ve statik alanlardır. 

ELEKTROM ANYTIK ALANLARıN 


Mikro dalgalar, ısı, yüzeysel ısıtma ve vücutta rezonans 

etkisi ile gözün retinal tabakasmda katarakt oluştururlar. 

Mikro dalgalar ile daha yüksek frekanslı radyasyonların 

enerjileri vücut yüzeyinde soğrulur, yani 

ısı etkisi sadece deride kalır. 

Radyo frekanslarının frekansı arttıkça vücuda giriciliği azalır. 

Radyo frekansının elektriksel yanma ve şok etkisi vardır. 

Elektromanyetik alan eşyalarda elektrik akımı meydana 

getirir. Birikmiş elektrik akımının etkisi yanma 

ve şok olarak hissedilir. 

Dış RADYASYON TEHLIKLERINDEN 

KORUNMA YÖNTEMLERI 

Rardyasyon korunmasının ana ilkesi vücudun maruz 

kalacaı radyasyon düzeyini başarabildiği kadar düşük 

bir düzeye indirmektir. 

Dış radyasyon tehlikelerini önlemede üç faktör göz 

önünde tutulmalıdır. Bu üç faktör, "uzaklık, süre ve 

zırhlama" diye tanımlanır. 

1) Uzaklık Faktörü : Radyasyon şiddeti kaynağa 

olan uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak azalır. Kaynaktan 

100 cm uzaklıktaki radyasyon şiddeti 10 cm'deki 

radyasyon şiddetinden 100 kere daha az olacaktır. 

Radyasyon şeddeti kaynağa olan uzaklığa göre önemli 

ölçüde azaldığına göre radyasyon kaynakları ile çalışırken 

kaynaktan mümkün olduğu kadar uzak çalışmak 

yararlı olmaktadır. Ayrıca radyasyon kaynaklarının taşınması 

gerektiğinde kaynakları bir penset veya uzun 

maşalarla vücuttan mümkün olduğu kadar uzaklaştırarak 

taşımakla parmak, el ve kollarla bütün vücudun daha 

az radyasyona maruz kalması sağlanmış olur. 

2) Süre Faktörü : Radyasyon alanmda çalışırken gereksiz 

radyasyon dozu almamak için çalışma süresi 

mümkün olduğu kadar kısa tutulmalıdır. 

Yüksek şiddette bir radyasyon alanmda çalışılması 

gerektiğinde kişinin daha önce aldığı toplam dozu da 

gözönünde tutarak yıllık en yüksek alınabilecek doz 

düzeyi aşılmamak kaydı ile çalışma süresi hesaplanmalı 

ve bu süre aşılmamalıdır. 

3) Zırhlama : Radyasyon dozunu azaltmanın diğer 

bir yolu da radyasyon kaynağı ile bu kaynağın sebep olduğu 

doza maruz kalma ihtimali olan kişiler arasında 

kurşun, tuğla, beton, duvar gibi zırhlama materyalleri 

yerleştirmektir. Bu radyasyon dozunu azaltan malzemeye 

zırhlama malzemesi denir. 

KAYNAKÇA 

1. Yülek G. G., Radyasyon Fiziği ve Radyasyondan Korunma, 

Sek Yayınlar, Ankara 1992. 

2. Yülek G. G., Radyasyonun Genetik Etkileri, TAEK Halk Yayınları 

Ankara 1968. 

3. Yülek G. G., Nükleer Enerji ye Çevre, Sek Yayınlan, Ankara 1994. 

4. Velicangil, S., Velicangil, Ö., Endüstri Sağlığı ve Meslek Hastalıkları, 

ISGÜM Basımevi, Ankara 1987. 

5. Yavuz, R, Çalışma Ortamı, Fişek Sağlık Hizmetleri ve 

Araştırma Enstitüsü Yayım, Ankara 1995.

ÇOCUKLARIN SAĞLIĞI 

Değerli okuyucularımız, bu köşemizde uzun süredir Türkiye gündeminde olan 8 Yıllık 

Eğitim konusuna paralel olarak Dr. Alp ERGÖR, Mehmet TEKELİOĞLU ve Aysel ERTÜRK'ün 

çalışan çocukların sağlığı ile ilgili düşünce ve görüşlerini belirten yazılarını sunuyoruz. 

8yıllık temel eğitim sistemine 

geçiş Türkiye için geç alınmış 

bir karar olmakla birlikte, gelişmiş 

ülkeler arasında yer almak isteyen 

her ülke için kaçınılmazdır. 

Bu sistem toplumun genel eğitim 

düzeyini yükseltirken genç beyinlerin 

karanlıklara gömülmesini de engelleyecektir. 

Ülkemiz çalışma yaşamında çocuk 

emeğinin üretimde yoğun olarak 

kullanıldığı ve azımsanamayacak 

bir paya sahip olduğu gerçeği sayısal 

göstergelerle de net olarak ortaya 

çıkmaktadır. 

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün 

"Çocuk istihdamı Anketi" sonuçlarına 

göre (1994-Ekim) 6-14 yaş grubunda 

ekonomik etkinlik içinde yer 

alan çocuk sayısı yaklaşık olarak 1 

800 000'dir. Bu sayı aynı yaş grubunun 

yaklaşık olarak % 8,5'ini oluşturmaktadır. 

Bu da ülkemizdeki 

ekonomik aktif nüfusun %5'i anla- 

mına gelmektedir. Bu yaş dilimini 

biraz daha daraltarak 12-14 yaş gurubu 

nüfusa bakıldığında %18.8'inin 

ekonomik etkinlik alanlarında istihdam 

edilmekte olduğu görülmektedir. 

Bu bağlamda vurgulanması gereken 

bir değer önemli nokta da "12- 

14 yaş grubu çalışan çocukların % 

96,5'inin küçük ölçekli işyerlerinde 

istihdam edilmesidir". 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 

İş Teftiş Kurulu tarafından 

1994-1995 yılları arasında 26 ilde ve 

7 ayrı sektörde yürütülen çalışma 

kapsamında yer alan çocukların % 

6'sının 9-12, %38,4'ünün ise 13-15 

yaş grubunda olduğu saptanmıştır. 

Araştırma kapsamında yer alan çalışan 

çocukların % 44,4'ü 15 yaşından 

küçüktür. 

Alt gelir gruplarında yer alan aileler 

ekonomik koşullan gereği çocuklarını 

zorunlu eğitim sonrası, 

kısa dönemde meslek edinmeye ve 

aile bütçesine katkıda bulunmaya 

zorlamaktadır. Kalifiye iş gücü 

içinde yer almayan bireyler sıklıkla 

düşük ücretlerle ve sürekli olmayan 

işlerde çalışmaktadırlar, dolayısıyla 

ailenin toplam gelirine katkıları 

çok az olmaktadır. Bu tür bireylerin 

oluşturduğu aileler çocuklarının 

bir an önce çalışma yaşamına 

girmesi için çaba göstermektedirler. 

Ancak, 5 yıllık eğitim sonrası 

12 yaşında iş yaşamına atılan çocuk, 

çok düşük ücretle çalıştırılarak 

sömürünün bir parçası olmaktadır. 

Böylelikle kısır döngü sürüp 

gitmektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik 

Bakanlığı iş Teftiş Kurulu tarafından 

yapılan çalışmada çocukların 

%4,6'sınm ilkokula hiç gitmediği 

ya da okulu bıraktığı, 

%85,8'inin de ilkokul mezunu olduğu 

belirlenmiştir. Zorunlu temel 

eğitim süresinin uzamasının çocuk 

istihdamı ile savaşımda ne denli etkili 

olacağını bu sayılar açıkça ortaya 

koymaktadır. 

8 yıllık temel eğitim informal 

sektörde çalışan çocuk işçilerin çalışma 

yaşlarının yükselmesini sağlayacaktır. 

8 yıllık eğitim sonunda 

mezun olmuş çocuk 15 yaşma ulaşacak 

böylelikle iş kanunda belirtilen 

çalışma yaşının fiili olarak uygulanabilirliliği 

de sağlanacaktır. 

Öte yandan 8 yıllık eğitim sistemi 

çıraklık yaşının da 1 yaş yükseltilmesini 

beraberinde getirmiştir. Çalışma 

yaşamına daha ileri yaşlarda 

katılan çocukların gerek bedensel 

ve gerekse psikolojik yönden gelişimleri 

daha yüksek düzeyde olacaktır. 

8 yıllık eğitim özellikle küçük 

ölçekli işyerlerinde çalışan çocukların 

eğitim düzeylerinin artmasını 

sağlayacaktır. Böylelikle nitelikli 


iş gücünün sanayiye girmesi ile daha 

verimli çalışma sonuçlarına ulaşılabilecektir. 

8 yıllık eğitimin sağlayacağı 

nitelikli iş gücü çalışma 

ücretlerinin de artışını zorlayarak 

aile içi toplam gelire olumlu yönde 

yansıyacaktır. Temel eğitim düzeyi 

yükselmiş iş gücünün iş sağlığı ve 

örgütlenme alanlarında, gerek bireysel 

gerekse toplu davranışları bu 

günden daha sağlıklı olacaktır. Zorunlu 

eğitim süresinin uzaması ve 

çalışma yaşının büyümesi, çalışanların 

sağlık ve güvenlik ile ilgili 

kuralları tanıma, yorumlama ve 

uygulama biçimlerini de etkileyecek, 

böylelikle temel bir çalışma 

bilinci oluşmaya başlayacaktır. Fiziksel 

ve ruhsal gelişmesini tamamlamamış 

olan çocukların gerek 

kişisel korunma araçlarına gerekse 

üretimde kullanılan makina, 

alet ve sistemlere uyumda karşılaştıkları 

güçlükler, çalışma yaşının 

büyümesi ile belli ölçülerde aşılabilecektir. 

"8 yıllık eğitim ile sanayi sitelerinde 

karşılaştığımız, hergün günün 

erken saatleri ya da gecenin 

geç saatlerinde toplu taşım araçlarında 

gördüğümüz çalışan çocuklar 

çalışma yaşamından "sağlıklı biçimde" 

çekilebilecektir". Bugün erken 

saatlerde çalışmaya giderken 

gördüğümüz, "yorgun" çalışan çocuk, 

sabahlan okula giden, eğitimin 

bir parçası olan, bilinçlenme 

sürecini yaşayan ve oyun oynayan 

çocuk haline dönüşebilecektir. Kısacası 

bir süre daha çocuk kalabilecektir. 

Kuşkusuz, zorunlu eğitimin 8 

yıla çıkarılması, çalışma yaşamında 

yer alan çocuklarla ilgili tüm sorunları 

bir anda çözmeyecektir. 

Ancak, doğru kullanabilirsek bizi 

bugün bulunduğumuz noktadan 

ileriye taşıyabilecek çok önemli bir 

araçtır. 


•HJI 

Gürültünün kişiden 

kişiye farklılık 

gösteremeyen en 

' • önemli etkisi," |g|g 

işitme üzerine 

olanıdır. Ses hoşa 

gitse dahi şiddetine 

ve maruz kalma 

süresine bağlı 

olarak insan vüeü- - 

duna «arar verecek >.^ 

bir değere 

ulaştığında işitme' 

kaybına sebep olur 

İşçi Sağlığı ye İş 

Güvenliği 

Kurullarının 

amacına uygun 

işlerlik 

k aza nd ı r ıld ığı nda 

hedefe 

ulaştırılabilecek : 

değerli bir yasal 

fırsat olduğu 

açıkça görülecektir. 

Yeni ve Daha SAĞLIKLI bir İş Ortamı 

Once İŞÇİ SAGL

SEMİNER-KURS-SEMPOZYUM 

HABERLERİ 

KONGRE 

Hazırlayan : Nilgün KARAKÜÇÜK 


«£• Makina Mühendisliği Forumu 19-22 Mayıs 1998 

Toronto - Kanada, Tel: 416/ 979 - 5303, Faks :416/ 979 - 5265 

«- Türkiye 11. Kömür Kongresi 10-12 Haziran 1998 

TMMOB Maden Müh. Odası Zonguldak Şb., Tel: 0 • 372 • 251 13 55, Faks : 0 • 372 • 253 10 80 

FUAR 

«s? Productronica '97, 12. Uluslararası Elektronik Üretim Fuarı 11-14 Kasım 1997 

Münih - Almanya, Tel: 089 51 07-0, Faks : 0.89 51 07-506 

"*• ISOHA '98, 11. Uluslararası Isıtma-Soğutma-havalandırma, Tesisat, 

İzolasyon ve Dogalgaz Teknolojisi Fuarı 16-19 Nisan 1998 

İstanbul - Türkiye, Tel: 0 • 212 • 243 15 32, Faks : 0 • 212 • 251 61 59 

raf Komatek '98, 5. Uluslararası Konstrüksüyon, Makina Teknoloji ve Aletleri 

İhtisas Fuarı 5-10 Mayıs 1998 

Altınpark/Ankara - Türkiye, Tel: 0*312'44088 00, Faks : 0*312' 44088 03 

i® 1 

İŞMAK_ '98, 1. Uluslararası İstif ve İş Makinaları, Kaldırma, Yükleme ve 

Enerji Üretim Araç, Gereç ve Ekipmanları Fuarı 27-31 Mayıs 1998 

Beylikdüzü / İstanbul - Türkiye, Tel: 0'212- 243 15 32, Faks : 0 • 212 • 251 61 59 

TMMOB Makina Mühendisleri Oda'sınca 1997 Yılı İçerisinde Düzenlenen Kongre • Sempozyum Tarihleri 

KONGRE 

III. Makina Müh. ve Eğt. Semp. 

21. yy.'la Doğru Denizli Sanayii 

V. Otomotiv ve Yan Sanayi Semp. 

III. Ulusal Tesisat Müh. Kong. 

III. Ulusal Kağıt Sempozyumu 

TMMOB Sanayi kongresi'97 

II. Ulusal Ölçübilim Kongresi 

Kaynak Teknolojisi 

I. Ulusal Kon. ve Sergisi 

Trakya'da Sanayileşme ve 

Çevre Sempozyumu 

Yangın Sempozyumu 

Endüstri ve İşit. Müh. Kurultayı 

TARİHİ 

15-17 Ekim 1997 

17-19 Ekim 1997 

7-8 Kasım 1997 ' 

20-23 Kasım 1997 

14-15 Kasım 1997 

4-6 Aralık 1997 

23-24 Ekim 1997 

13-15 Kasım 1997 

23-25 Ekim 1997 

30Ekim-l Kasım '97 

29 Kasım 1997 

YER 

İstanbul 

Denizli 

P'irsa 

İzmir 

Kocaeli 

Ankara 

Eskişehir 

Ankara 

Çorlu 

Mersin 

İzmir 

SEKRETER 

Ayhan GÜLER 

Fatih YAŞA 

Mehmet KARTAL 

Kenan KARAKAŞ 

Tülin TOSUNOĞLU 

Serhat ALTEN 

Levent GÜLER 

İ. Özgür AKÇAM 

Dinçer METE 

Ali BAHAR 

Turgay ŞİRVAN 

TELEFON 

212*25295 00 

258*263 3638 

224*2521190 

232*422 08-11 

262*32469 33 

312*2313159 

222*23138 54 

312*2318020 

281*21273 35 

324*23775 23 

212*25295 00 

FAKS 

2498674 

263 3638 

2521194 

422 60 39 

3226647 

2318022 

23138 54 

2318022 

213 3235 

23775 24 

2498674 


SÜRELİ YAYINLAR 

YAZI KUTUGÜ 

YAZI ADI 

Anatomy Lessons in 

Medical Device 

Machining 

Jazzy Quartet 

Fiber Reinforced Plastics 

in Plant/Facilities 

Projects 

A Better Way to 

Automate Conveyor 

Systems 

Manufacturing Firms 

Face the Future 

Scrubbing Off the Dirty 

Image of Machinists 

Achieving Performance 

Excellence 

Have You Noticed? 

Stainless Machines 

Better. 

Roving Other Worlds by 

Remote 

Energy Effıciency Sends 

Appliance Designers Into 

A Spin 


YAZI İÇERİĞİ 

Tıpta kullanılan alet ve cihazların tasarım/üretiminde 

çalışanlar için anatomi bilgilerinin 

alınmasının gerekli olduğunu anlatıyor. 

Chevrolet Corvette, Mercedes-Benz SLK 

230, BMW 23 2.8 ve Porsche Boxter gibi 4 

spor otomobilin karşılaştırmasını yapan, 

günümüzün spor otomobillerinin hız ve sürüş 

zevki açısından birbiriyle yarıştığını anlatan 

bir yazı. 

Günümüzde kullanılan I, T ve açılı-profıller 

yanında artık FRP yapı elemanlarının da 

standart olarak piyasada bulunabildiğini ve 

fabrika/tesis projelerinde uygulandığını anlatıyor. 

Günümüzün otomasyonlu montaj sistemlerine 

esneklik kazandırmada kullanılan yeni 

konveyör modüllerini anlatan bir yazı 

Geleceğin imalat firmalarının yapısını ve 

oluşumunu anlatan bir yazı. 

Makina mühendisleri / teknisyenlerinin sanıldığı 

gibi hep kirli, pis işlerle uğraşmadığını 

ve bunun insanlara anlatılması gerektiğini 

anlatan bir yazı. 

Kurum / kuruluşların performansı artırmak 

için uygulamaları gereken değerleri anlatıyor. 

Çelik firmalarının ve kesici takım endüstrisinin 

günümüzde paslanmaz çeliği daha 

çok kullanmaya başladığını anlatan bir 

yazı. 

Şu anda Şili Atacama Çölünde denemeleri 

sürdürülen uzaktan kumandalı robotun 

özelliklerini, görevlerini ve kabiliyetlerini 


Günümüzde enerjinin verimli kullanımı 

için ev cihazları tasarımında ele alınan kriterleri 


Hazırlayan : Utku TÜZÜNER 

ROKETSAN 

YAYIN ADI VE SAYISI 

Tooling & Production 

April 1997 

Popular Science 

June 1997 

Plant Engineering 

March 1997 

Machine Design 

July 10, 1997 

Mechanical Engineering 

June 1997 

American Mechinist 

June 1997 

Quality Progress 

June 1997 

Manufacturing 

Engineering 

March 1997 

Machanical Engineering 

July 1997 

Machine Design 

August7, 1997 

YAZAR 

E.E. MODIC 

D. SHERMAN 

R. STRADLEY 

B. LEE, 

G. ROSENGREN 

S.ASHLEY 

M. LEWIS 

M.BLAZEY 

R. B. 

ARONSON 

S.ASHLEY 

J. BRAHAM

BİLGİ 

SAYFASI 

TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ TARAFINDAN ÇIKARILAN İŞÇİ 

SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ STANDARTLAR 

MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ 

1. Güvenlik Kuralları 

TS 853 Emniyet Renkleri 

TS 949 Kara tesislerinde ve gemilerde sıvı veya gaz halindeki akışkanları ileten boruların tanınması iğin ku 

lanılan renkler 

TS 950 Güvenlik işaretlerinin simgeleri, boyutları ve düzenlemesi 

TS 990 Malların taşınmasında, depolanmasında yükleme ve boşaltmalarında kullanılan şematik işaretler. 

TS 2213 Elektrikli büro makinalarının emniyet kuralları 

TS 2239 Göstergeli ve kaydedeci elektriksel ölçme cihazları ve aksesuarları için güvenlik kuralları 

TS 2315 Fotoğrafçılıkta kullanılan elektronik flaş cihazları için güvenlik kuralları 

TS 2418 Elektronik ölçme cihazları için güvenlik kuralları 

TS 2838 Alçak basınçlı buhar üreticilerinde güvenlik kuralları 

TS 3344 Isı ve ateşe karşı koruyucu giysiler kullanan ve kullandıranlar için genel kurallar 

TS 3784 Rinalarda elektrik tesisatı güvenlik kuralları elektrik çarpmasına karşı korunma 

TS 3840 Makinalarda iş kazalarına karşı genel güvenlik kuralları 

TS 3841 Ağaç işleme makinalarında genel güvenlik kuralları 

TS 3974 İş yerinde kaza önlemede uyarıcı kartlar özellikleri ve kullanma alanları 

TS 4055 Yuvarlak odunların yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması ile bu işlemlere ait güvenlik kuralları 

TS 4056 Binalarda elektrik tesisatı güvenlik kuralları- aşırı akıma karşı korunma 

TS 4057 Binalarda elektrik tesisatı güvenlik kuralları-güvenlik için koruyucu önlemlerin uygulanması aşın 

akıma karşı koruyucu önlemler 

TS 4061 Binalarda elektrik tesisatı güvenlik kuralları-Güvenlik için koruyucu önlemlerin uygulanması- genel 

esaslar ve elektrik çarpmasına karşı koruyucu önlemler 

TS 4075 Tehlikeli Kimyasal Sıvılara Karşı Sınırlı Koruma Sağlayan Giysiler Penetrasyon Dayanımı İşaretleme 

TS 4535 Tıbbi Elektrikli Cihazlar İçin Güvenlik Kuralları-Genel Kurallar 

2. Radyoaktif Maddeler ve Nükleer Enerji 

TS 2199 Fisiyon Maddesinin İşlemleri ve Bu Madde ile Çalışabilmek İçin Gerekli Kritiklik Güvenliği İlkeleri 

3. Akustik 

TS 2373 Makine Gürültülerinin Ölçülmesine Özgü Deney Kodlarının Hazırlanmasına İlişkin Genel Kurallar 

TS 2494 Akustik-Ses Şiddeti Seviyesini Hesaplama Yöntemi 

TS 2606 Akustik-Toplumsal Yaşam Yönünden Gürültünün Değerlendirilmesi 

TS 2607 Akustik-lşletme Yeteneğinin Korunma Amaçları îçin İşyerinde Oluşan Gürültünün Değerlendirilmesi 

TS 2673 Akustik Havadaki Akustiksel Gürültülerin Ölçülmesi ve insan Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesine 

ilişkin Klavuz 

TS 2709 Akustik Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Tayini Çınlama Odalarında Belirgin Frekanslı 

ve Dar Bandlı Kaynaklar için Doğru ve Duyarlı Yöntemler 

TS 2710 Akustik Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Tayini Çınlama Odalarındaki Geniş Band Kaynaklar 

için Doğru ve Duyarlı Yöntemler 

TS 2726 Akustik Konuşmanın Anlaşılabilirliği Yönünden Gürültünün Değerlendirilmesi 

5. Titreşim ve Şok 

TS 2775 Tüm Vücudun Titreşim Etkisi Altında Kalma Durumunun Değerlendirilmesi Içm Klavuz 

6. Basınçlı Kaplar Hesaplama Kuralları 

TS 3362 Basmçlı Kaplar Hesaplama Kuralları 

7. Korozyona Karşı Korunma 

TS 4536 Küçük Tıbbi Gaz Tüpleri Boyunduruk Tipi Valf Bağlantıları ve tasarımı kuralları 

TS 2905 Asetilen Gaz Tüplerinin Doldurma Kuralları ve Performans Deneyleri 

8. Tüplerle İlgili Kurallar ve Deney Metodları 

TS 2905 Asetilen Gaz Tüplerinin Doldurma Kuralları ve Performans Deneyleri 


BİLGİ ^H 

SAYFASI 

9. Takım Tezgahlar, Semboller 

TS 3392 Takım tezgahları, simgeler 

ORMANCILIK-ORMAN ÜRÜNLERİ 

Güvenlik Kuralları 

TS 1214 Ağaç Kesme ve Kesmede Güvenlik Kuralları 

ELEKTRONİK 

1. Güvenlik Kuralları 

TS 2140 Radyo Vericilerinin Donatımı için Güvenlik Kuralları 

TS 2207 Radyo Vericilerinin Donatımı için Güvenlik isterleri ile ilgili Deney Yöntemleri 

TS 3182 insan Vücudundan Geçen Elektrik Akımının Etkileri 

î. Ölçme Aletleri 

TS 3603 Radyasyon Dedektörleri (Nükleer Reaktörlerin işletilmesi ve Korunmasında Kullanılan) 

MAKİNA 

I- Tezgahlar ve Deney Metodları 

TS 421 Tezgahların Üzerine Konulan işaretler 

î- Yangın Söndürme Cihaz ve Elemanları 

TS 862 Yangın Söndürücüler-Elde Kullanılan 

I- Diğer Deney ve Kuralları 

TS 187 Ses veya Gürültünün Fiziksel ve Öznel Yeğinliğinin (Lintensity) ifadesi 

PETROL 

Sıvılaştırılmış Petrol Gazları 

ı- Sıvılaştırılmış Petrol Gazları ve Kullanma Kuralları 

TS 2179 Sıvılaştırılmış Petrol Gazlarını (LPG) Kullanma Kuralları 

)- Taşınma, Depolama, Doldurma ve Boşaltma Kuralları 

TS 1445 Sıvılaştırılmış Petrol Gazlarının (LPG) Taşınma Kuralları 

TS 1446 Sıvılaştırılmış Petrol Gazlarının (LPG) Depolama Kuralları 

TS 1449 Sıvılaştırılmış Petrol Gazlarının (LPG) Doldurma ve Boşaltma Kuralları 

TS 1519 Tüpler-Basınçlı Gazlar için Çelikten 

TS 1110 Asbest ve Çimentodan Yapılmış Levha Standardı 

PETROKİMYA 

'etro-Kimya Ürünleri 

TS 2371 Sanayide Kullanılan Çizmeler (Kauçuktan Yapılmış, Astarlı) 

TS 3546 Sanayide Kullanılan Çizmeler (Kauçuktan Yapılmış, Astarlı) Düşük Sıcaklıklarda Kullanım için 

TS 3547 Sanayide Kullanılan Çizmeler (Kauçuktan Yapılmış, Astarlı) Antistatik 

MADEN 

I-Madencilikte Kullanılan Malzemeler, Hesap ve Yapım Kuralları) 

TS 2429 Emniyet Şapkası 

TS 2248 Yeraltı Maden işletmelerinin Genel Aydınlatma Kuralları 

38 • Mühendis ve Makina - Cilt: 38 Sayı : 451

SİLGİ 

SAYFASI 

-Taşıma Ekipmanları ve Güvenlik Kuralları (Güvenlik Kuralları) 

TS 1374 Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları-Emniyet Kuralları 

TS 1552 Yığın Halindeki Taneli Maddelerin Sürekli Mekanik Taşıma Ekipman lan-Ambar ve Bunkerler, Silo ve 

Tremıler ve Ambar Kapakları ile İlgili Emniyet Kuralları 

TS 1977 Yığın Halindeki Taneli Maddelerin Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları - Rayda Çalışan Vagonları 

Boşaltan Vagon Tumbalarıyla (Döner, Yağdan ve Baştan Boşaltman) İlgili Emniyet Kuralları 

TS 1991 Kalibre Edilmemiş Yuvarlak Çelik Halkalı Kaldırma Zincirleri ve Zincir Sapanları Emniyetli Kullanım 

ve Bakımları 

TS 2983 Yığın Halindeki Taneli Maddeler İçin Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları Döner Kamburlu ve Döner 

Kanatlı Besleyicilerle İlgili Emniyet Kuralları 

TS 2984 Yığın Halindeki Taneli Maddeler İçin Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları - Yarı Otomatik Yükleyicilerle 

ilgili Emniyet Kuralları 

TS 3006 Yığın Halindeki Taneli Maddeler için Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları - Pnömatik Taşıma Siste 

miyle Beslenen Depolama Ekipmanlarımla ilgili Emniyet Kuralları 

TS 3014 Yığın Halindeki Taneli Maddeler için Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları - Pnömatik Taşımada Kullanılan 

Hortum ve Bağlantı Parçalan ile ilgili Güvenlik Kuralları 

TS 3015 Yığın Halindeki Taneli Maddeler için Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları - Pnömatik Taşımada Kul 

lanılan Döner Besleyicilerle İlgili Güvenlik Kuralları 

TS 3020 Parça Yükler için Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları- Altıdüz Parça Yükler İçin Çift Kanatlı Zinciı 

leri Bulunan, Kasalı Zincirli Konveyörlerle ilgili Güvenlik Kuralları 

TS 3021 Parça Yükler için Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları-Plakalı, Zincirli Konveyörlerle ilgili Güvenlik 

Kuralları 

- Terimler 

ladencilik Terimleri 

S 2693 Madencilik Tenmlerı-Delme ve Patlamada Kullanılan 

•Toprak Kazı ve Taşıma Makineleri 

TS 2981 Toprak Kazı Makinaları, Koruyucu Elemanlarla ilgili Tanımlar ve Özellikler 

TS 3368 Toprak Kazı Makineleri-Devrilmede ve Düşen Maddelere Karşı Operatörü Koruyucu Yapılan Lahora 

tuvar Değerlendirilmeleri Deformasyon Sınır Hacminin Belirlenmesi 

TS 3369 Toprak Kazı Makineleri-Düşen Maddelere Karşı Operatörü Koruyucu Yapılar-Laboratnvai Deneylen 

ve Performans Özellikleri 

TS 3370 Toprak Kazı Makineleri- Devrilmede Operatöre Koruyucu Yapılan Laboratuvar Deneyleri ve Perfor 

mans Özellikleri 

ELEKTRİK 

• Elektrik Motorları ve Makineleri (Deney Metodları ve Kurallar) 

TS 3209 Döner Elektrik Makineleri- Döner Elektrik Makinelerinde Muhafazanın Koruma Dereceleri 

TS 3213 Döner Elektrik Makineleri-Gürültü Sınırları 

• Elektroteknikte Kullanılan Güvenlik ve Anahtarlama Düzenleri 

Sigortalar 

TS 86 Endüstride Kullanılan Eriyen Telli Alçak Gerilim Sigortaları 

TS 1259 Eriyen Telli Yüksek Gerilim Sigortaları 

TS 2024 Eriyen Telli Püskürtmeli Yüksek Gerilim Sigortaları 

TS 3542 Şönt Güç Kondansatörlerinin Dışarıdan Korunmaları için Eriyen Telli Yüksek Gerilim Sigortalan 

• Yıldırımlıklar ve Yıldırımdan Korunma Tesisleri 

TS 460 Değişken Dirençli Yıldırımlıklar (Parafudr) 

• Diğerleri 

TS 899 Alçak Gerilim İçin Yalıtkan Lastik Eldivenler 

- Güvenlik Kuralları 

TS 3550 Elektrik Vantilatörler ve Hız Regülatörleri için Güvenlik Kuralları 

- İşaret ve Sembol Şekilleri 

TS 509 Elektroteknikte sembol olarak kullanılan harfler 

TS 634 Sembol Şekiller-5.Kısım: Elektrik Santralleri, Transformatör Merkezleri, Enerji iletim ve Dağıtım Hatları 

için Sembol Şekilleri 


BİLGİ HM 

SAYFASI 

5- Patlayıcı Gaz Ortamlarında Kullanılan Elektrik Aygıtları tçin Genel Kurallar 

TS 3380 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- Alev geçirmez koruncaklar 

TS 3381 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- Basınçlı koruncaklar 

TS 3383 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- Toz malzeme doldurulmuş 

koruncaklar 

TS 3384 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- Yağa batırılmış aygıtlar 

TS 3385 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- "e" tipi korumalı elektrik 

aygıtları 

TS 3490 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- işaretleme kuralları 

TS 3491 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar-Tehlikeli bölgelerin sınırlandırılması 

TS 3493 Patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan elektrik aygıtları için genel kurallar- Hava ile gaz veya buhar karışımlarının 

en büyük deneysel güvenlik aralıklarına ve en küçük ateşleme akımlarına göre sınıflandırılması 

6- Terimler ve Tanımlar 

TS 3619 Elektroteknikte kullanılan terimler ve tanımlar-temel tanımlar 

TS 4494 Elektroteknikte kullanılan terimler ve tanımlar (koruma röleleri) 

TS 4496 Elektronikte kullanılan terimler ve tanımlar (Elektrik Enerjisinin Üretimi, iletimi ve Dağtımı) 

7- Diğer Kurallar, Deney Metodları ve Anma Değerleri 

TS 2575 Sinyal Lambalarında ve Basma Düğmelerinde Kullanılan Renkler 

TS 3033 Mahfazalarının Sağladığı Koruma Derecelerinin Sınıflandırılması (Elektrik Donanımları için) 

TS 3337 Alçak Gerilim Açma, Kapama ve Kumanda Aygıtlarında Korunacağın Koruma Dereceleri 

TS 3475 Aygıtların Bağlantı Uçlarının işaretlenmesi ve Tanıtılması Kuralları 

TS 3476 Yalıtılmış ve Çıplak iletkenlerin Renklerle Tanıtılması Kuralları 

İş Güvenliği, Endüstriyel Hijyen 

TS 4157 işçi ve işçi Sağlığı Maden Arama ve işletme Faaliyetlerinde Genel Kurallar 

TS 8983 inşaat Sırasında Yapılarda Alınması Mecburi Genel Emniyet Tedbirleri 

Evsel Güvenlik 

TS 2000 Evlerde ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için güvenlik kuralları-genel kurallar (Tadil: 

1994/10) 

TS 2062 Ev işlerinde ve benzeri hizmetlerde kullanılan elektrikli cihazlar için emniyet kuralları bataryalı traş 

makinaları saç traş makinaları ile bunların şarz edilmeleri ve batarya düzenleri için özel kurallar 

TS-EN 60335-2-4 Güvenlik kuralları ev benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için bölüm 2.4 döner çamaşır 

sıkma makineleri için özel kurallar 

TS-EN 60335-2-16 Güvenlik kuralları ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için bölüm 2.16 yiyecek 

artığı öğütücüleri 

TS-EN 60335-2-20 Güvenlik kuralları ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için bölüm 2.20 batarya 

ile çalışan diş fırçaları ve bunların bataryaların bataryaları ile doldurma düzenleri için özel kurallar 

TS-EN 60335-2-26 Güvenlik kuralları ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için bölüm 2.26 zaman 

saatleri için özel kurallar 

TS-EN 60335-2-35 Güvenlik kuralları ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için bölüm 2.35 döner 

ani su ısıtıcıları için özel kurallar 

tnsan Açısından Gürültü 

TS 5960 Açık Kömür işletmeciliğinde Gürültü Kontrolü-Kurallar 

TS 9315 Akustik-Çevre Gürültüsünün Belirlenmesi ve Ölçümü Kısım 1 Temel Büyüklükler ve işlemler 

TS 9798 Akustik-Çevre Gürültüsünün Tanımlanması ve Ölçülmesi Kısım-2 Arazi Kullanımında Meydana Gelen 

Gürültülerle ilgili Verilerin Elde Edilmesi 

TS 10792 Akustik-Çevre Gürültüsünün Belirlenmesi ve Ölçümü-Gürültü Sınırlarına Uygulama 

tnsan Açısından Titreşim 

TS 8240 Mekanik Titreşim ve Şok- insan Vücudunun Z Ekseni Doğrultusundaki Mekanik iletkenliği 

TS 10281 inşaat ve Kazı Makinaları- Operatör Koltuğundaki Titreşimin (Viprasyonun) Ölçülmesi Metı 

Ergonomi 

TS 5108 Çalışma Sistemlerinin Tasarımında Ergonomik Kurallar 

Yangın ve Patlamalara Karşı Koruma 

TS 4156 Yangın Önleme-Umumi Yerlerde-Gruplandırma Ekipman ve Sistemler-Genel 

TS 7012 Yangm Koruma-Terimler-Duman Kontrolü 

TS 7486 Yangından Korunma-Terimler 


BILfil 

SAYFASI 

TS 9344 Orman Koruma-Yangm Emniyet Sentleri Yapım Kuralları 

TS 9345 Orman Koruma-Yangın Emniyet Yolları Yapım Kuralları 

TS 9524 Yangından Korunma-Patlama Algılama ve Bastırma Yolları-Terimler ve Tarifler 

TS 9817 Orman Koruma-Orman Yangınları Terimler ve Tarifler 

TS 9892 Yangından Korunma-îtfaiye Personeli Eğitimi Terimler ve Tarifler 

TS 9986 Yangından Korunma-Yangm Algılama ve Alarm -Terimler ve Tarifler 

TS 10223 Yangından Korunma-Yangmla Mücadele, Kurtarma İşlemleri ve tehlikeli Maddelerin Taşınması-Terimler 

ve Tarifler 

Yangınla Mücadele 

TS 9684 Yangın Şöndürme-Su ikmal Kaynaklan 

TS 9705 Yangın Önleme Kimyasal Malzeme Kullanılan Laboratuvarlarda 

TS 9706 Yangın Önleme-Solvent Ekstraksiyonu Tesislerinde 

TS 9818 Orman Koruma-Orman Yangınları ile Mücadele Kuralları 

TS 9819 Orman Koruma-Karşı Ateş Uygulama Kuralları 

TS 9870 İtfaiye Teşkilatı-Yangm Sonrası İşlemler 

TS 9871 İtfaiye Teşkilatı-Yangm Kaynaklı Afetlerde Sevk ve İdare Esasları 

TS 9883 Yangın Önleme-Alev Alabilir ve Yanabilir Sıvlar Kullanılarak Daldırma Metoduyla Kaplama İşlemlerinde 

TS 10069 Orman Yangınları-Haberleşme Kuralları 

TS 10108 itfaiye Teşkilatı- Yangın Istatisliği Kuralları 

TS 10109 Yapıları Yangından Korunma Tedbirleri- Köyler ve Küçük Yerleşim Birimlerinde 

TS 10225 Yangın Önleme Sıvılaştırılmış Yanıcı Gazlar 

TS 10369 itfaiye Teşkilatı-Itfaiye Eri-Asgari Yeterlilik 

TS 10370 itfaiye Teşkilatı-Solunum Cihazları-Kullanım Kuralları 

TS 10501 Orman Yangmları-Yanık Saha Bakım Kuralları 

TS 10503 Orman Koruma-Sırt Pompası-Orman Yangınlarında Kullanılan 

TS 10545 Yangından Korunma-Kaçış Yollarının Aydınlatılması 

TS 10547 Yangın Önleme - Bilgisayar Merkezlerinde 

TS 10616 Yangın Önleme-Kesme, Kaynak ve Yardımcı işlemlerde Kullanılan Oksijen-Gaz Yakıt Sistemleri Tasarım 

ve Tesis Kuralları 

TS 10638 Yangın Önleme- Kükürt Yangınları-Patlamalı Tip 

TS 10662 Yangın Önleme- Kurutemizleme Yerleri 

TS 10663 Yangın Önleme - Orman Ürünlerinin Üretildiği ve Depolandığı Yerler 

TS 10882 Yangın Önleme- Proksilin Plastiklerin Depolanması 

TS 10976 Yangın Önleme-Organik Peroksitli Maddelerin Depolanması-Genel Kurallar 

TS 11368 Yangın Önleme-Hortum Dolapları 

TS 11369 Yangın Önleme- Gaz Oksitleyici Maddelerin Depolanması 

TS 11370 Yangın Önleme- Parlama ve Patlama-Genel 

TS 11644 Yangın Önleme- Eğlence Yerlerinde-Genel Kurallar 

TS 11645 Yangın Önleme- Toplu Besleme Yerlerinde-Genel Kurallar 

Yangından Korunma Ekipmanları 

TS 9646 Yangın Önleme- Kaynak ve Kesme işlemlerinde 

TS 10546 Yangından Korunma- Yapılarda Duman Engelleri 

TS 10691 Yangından Korunma - Semboller 

TS 10783 Umumi Yerlerde Yangından Korunma Ekiplerinin Kurulması Görevleri-Genel Kurallar 

TS 11527 Yangın Önleme- Toplu Konutlar-Genel Kurallar 

TS 11528 Yangın Önleme- Tarım Ürünleri işleme ve Depolama Tesislerinde Fenel 

Yangınla Mücadele Ekipmanları 

TS 862 Yangın Söndürücüler (Elde Taşınabilen) (Tadil: 1990/11, 1992/11, 1994/02, 1995/04) 

TS 2323 Rakorlar- Yangın Hortumları için (Deniz itfaiyesinde Kullanılan) 

TS 3145 Lanslar- Yangın Hortumları için (Tadil: 1986/02) 

TS 4971 Yangın Söndürme Tozu - Sodyum Bikarbonat Esaslı 

TS 5074 Şaplak- Orman Yangınlarında Kullanılan 

TS 5156 Yangın Söndürme Tozu- Potasyum Bikarbonat Esaslı 

TS 5283 Tırmık- Orman Yangınlarında Kullanılan 

TS 5284 Tahra-Orman Yangınlarında Kullanılan 

TS 5345 Yangm Söndürücü Köpük Sıvısı Konsantreleri- Protoin Esaslı 

TS 5346 Yangm Söndürücü Köpük Sıvısı Konsantreleri- Sulu Filim Teşkil Eden Köpük Sıvısı (Afff)- Sentetik 

Esaslı 

TS 5681 Yangm Söndürücü Köpük Sıvısı Konsantreleri- Sentetik Esaslı Orta ve Çok Kabaran 

TS 5684 Yangın Söndürme Tozu- Monoamonyum Fosfat Esaslı 

TS 6042 Yangm Söndürme Tozu- Potasyum Klorür Esaslı 

TS 6728 Hortumlar- Lastikten, Yasılaşmayan Yangın Söndürme Hortumları (Tadil: 1993/04) 

Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı . 451 • 41

BİLGİ «BM 

SAYFASI 

TS 7355 Yangın Söndürme Tüpleri-Co2'li Dikişsiz Çelik, Gemilerde Sabit Olarak Kullanılan 

TS 8743 Yangından Korunma- Yangın Söndürücü Maddeler- Halojenli Hidrokarbonlar 

TS 9145 Koruyucu Ahşap Köprüler- Yangın Söndürme Hortumlarında Kullanılan 

TS 9146 Askılar- İp veya Bant Şeklinde Yangın Söndürme Hortumlarında Kullanılan 

TS 9147 Taşıma Kayışları- Rulo- Yangın Söndürme Hortumlarında Kullanılan 

TS 9222 Hortumlar-Yangın Söndürmede Kullanılan- İtfaiye Araçları İçin 

TS 9223 Hortumlar-Yangın Söndürmede Kullanılan- Sürtünmeyle Aşınma Derecesinin Tayini 

TS 9224 Hortumlar-Yangın Söndürmede Kullanılan, Basınç Kaybına Tayini 

TS 9225 Hortumlar-Yangın Söndürmede Kullanılan- Aleve Karşı Dayanıklılığın Tayini 

TS 9399 Yangın Söndürücüler- Düşük Genleşmeli Köpük Sistemleri-Tasarım Kuralları 

TS 9527 Yangın Söndürücüler- Düşük Genleşmeli Köpük Sistemleri-Tesis, Bakım ve Denetleme Kuralları 

TS 9647 Yangın Söndürücüler- Orta ve Yüksek Genleşmeli Köpük Sistemleri- Kullanım Kuralları 

TS 9648 Yangın Söndürücüler- Kuru Kimyasal Toz Sistemleri-Terim ve Tarifler 

TS 9704 Yangın Söndürücüler- Yağmurlama (Sprinkler) Sistemleri- Tasarım, Bakım ve Onarım Kuralları 

TS 9811 Yangın Söndürücüler- Orta ve Yüksek Genleşmeli Köpük Sistemleri- Bakım ve Denetleme 

TS 9812 Yangın Söndürücüler- Orta ve Yüksek Genleşmeli Köpük Sistemleri-Tasarım Kuralları 

TS 9891 İtfaiye Teşkilatı Teçhizatı- Portatif Merdiven 

TS 9893 Yangın Söndürücüler- Kuru Kimyasal Toz Sistemi- Tasarım, Kullanım, Tesis, Bakım ve Depolama Kuı 

ralları-Genel 

TS 10224 İtfaiye Teşkilatı Teçhizat- Koruyucu Başlık 

TS 10441 Yangın Söndürücüler- Hareketli Köpük Sistemi- Tasarım Kuralları 

TS 10636 Yangından Korunma- Yangın Söndürme Sistemleri- Yağmurlama (Sprinkler) Sistemleri- Terim ve Tarifler 

TS 10637 Yangından Korunma- Alev Alabilen ve Yanabilen Sıvıların Püskürtme Yoluyla Kullanmı-Genel 

TS 10977 Yangın Söndürücüler Karbondioksit Sabit Dağıtım- Uygulama ve Kontrol Sistemleri- Teçhizat Kuralları 

TS 11339 Yangından Korunma- Yangın Söndürücü Maddeler- Karbondioksit 

TS 11587 Yangın Söndürme Teçhizatı 

TS 11646 İtfaiye Teçhizatı- Kişisel Teçhizat 

TS 11748 Yangın Söndürme Tüplerinin Periyodik Kontrol ve Bakımı 

TS 11749 Yangm Söndürücüler Kuru Kimyevi Toz-Arabalı Tip 

Malzeme ve Ürünlerin Tutuşma ve Yanabilirliği 

TS 1180 Plastikler- Filim Halindeki Plastiklerin Alevlenebilirliği ve Yanma Hızınınm Tayini 

TS 1850 Plastikler- Çubuk Biçimindeki Plastiklerin Yanabilirliğinin Tayini 

TS 1861 Fotoğrafçılık- Fotografik Filimler- Yanmaz Filim Özellikleri 

TS 5173 Yanmaya Karşı Dayanıklılık- İnce Alev Huzmesi Deneyi-Elektroteknik Mamuller için 

Yapı Malzeme ve Elemanlarının Yangına Karşı Direnci 

TS 1263 Yapı Elemanlarının Yanmaya Dayanıklılık Sınıfları ve Yanmaya Dayanıklılık Deney Metotları 

TS 1912 Yapı Malzemeleri İçin Yanmazlık Deney Metodu 

TS 4065 Yapı Bileşenlerinin Yanmaya Dayanıklılık Sınıfları (Sınır Dakika Değerleri) - Betonarme ve Ongerilmeli 

Beton Krişler 

TS 7096 Yangına Dayanıklılık Deneyleri - Havalandırma Kanalları 

TS 7393 Yangına Dayanım Deneyleri - Cam ve Benzeri Sırlı Elemanlar 

TS 7394 Yangından Korunma - Terimler- Korunma İçin Yapı Elemanları 

TS 7395 Yangından Korunma - Terimler- Tahliye ve Kaçış Yollan ' 

TS 7396 Yangın Deneyleri- Duman Kontrol Kapı Sistemi Performanslarının Tayin Bölümü 1: Çevre Sıcaklığında 

Yapılan Deney 

TS 7748 Yangına Dayanıklılık Deneyleri- Yapı Elemanları 

TS 9526 Yapıları Yangından Koruma Tedbirleri- Işımaya Maruz Kalan Yapıların Korunması 

TS 9935 Yapıları Yangından Koruma Tedbirleri - Yapı Tipleri 

Patlamadan Korunma 

TS 9037 Patlamaya Karşı Korunma Sistemleri- Kısım 1: Yanıcı Tozların Havada Patlama indislerinin Tayini 

TS 9038 Patlamaya Karşı Korunma Sistemleri - Kısım 2: Yanıcı Gazların Havada Patlama indislerinin Tayini 

TS 9039 Patlamaya Karşı Korunma Sistemleri-Kısım 3:Toz/Hava Karışımları Dışındaki Yakıt/Hava Karışımlarının 

Patlama indislerinin Tayini 

TS 9040 Patlamaya Karşı Korunma Sistemleri-Kısım 4: Patlamayı Baskılayan Sistemlerin Etkinliklerinin Tayini 

TS 10661 Yapılarda Patlayabilen ve Yanabilen Sıvıların Depolanması 

Elektrik Şoklarına Karşı Korunma 

TS 3784 Binalarda Elektrik Tesisatı-Güvenlik Kuralları Elektrik Çarpmasına Karşı Korunma 

Radyasyondan Korunma 

TS 2200 Doğrudan Okumalı Elektroskop Tipinde Cep Dozimetreleri 


BİLGİ 

SAYFASI 

TS 2215 Dolaylı Okumalı Kondansatör Tipinde Cep Dozimetreleri ve ilgi Elektrometreler 

TS 2628 Personel Film Dozimetreleri 

TS2969 Radyoaktivite Maddelerin Ambalajları-Radyoaktif Madde ve Radyasyon Kaçağı İçin Deneyler 

TS 3236 Radyoaktivite- Radyoaktif Maddelerle Kirlenmiş Havadan Numune Alınmasına Uyulacak Genel İlkeler 

TS 5934 Katılaştırümış Radyoaktif Artıkların Uzun Süreli Çözürdürme Deneyleri 

TS 5935 Katılaştırümış Yüksek Seviyedeki Radyoaktif Artıkların, Uzun Süreli Alfa Işınlanmasına Kar^ı Kararlılığının, 

Deney Metodu 

TS 6048 İOkV- 400 kV Gerilim ile Çalışan Tıbbi X-Işm (Röntgen) Cihazlarında Radyasyondan Korunma Kuralları 

TS 6490 Radyosyandan Korunma ile İlgili Terimler-Büyüklükler ve Terimler 

TS 6859 Göz koruyucuları- kaynakçılar için 

TS 6860 Koruyucu Maskeler- Kaynakçılar İçin- Elde ve Başa Takılarak Kullanılan 

TS 8030 İyonlayıcı Radyasyona Karşı Koruyucu Zırhlı- 50 mm ve 100 mm Kalınlıktaki Duvar Yapımında Kullanılan 

Kurşun Zırhlama Birimleri 

TS 8504 Radyasyondan Korunma- Rayoaktif Kirlenmeden Korunma için Kullanılan Giysilerin Tasarımı, Seçimi, 

Denenmesi ve Kullanımı 

TS 8566 Nükleer Cihazlar- İyonlayıcı Radyasyona Karşı Kişilerin Korunması İçin, Cihazların Yapım Kuralları 

TS 8806 Rayonüklit Ölçerler- Tesislerde Belirli Bir Yerde Sürekli Kullanmak İçin Tasarımlanmış Ölçerler 

TS 9998 Işınlama Ölçerler ve Dozimetreler (Doz Ölçerler) Genel Deney Metotları 

Tehlikeli Maddelere Karşı Korunma 

TS 10999 Resimli Uyarı işaretleri- Tehlikeli Maddeler- Hava Taşımacılığında 

TS 11000 Tehlikeli Kimyasal Maddeler- Radyasyon ve Kimyasal Maddelerin Tehlikeleri İle İlgili Terimler ve Tarifler 

TS 11364 Hidroklorik Asit - Güvenlik Kuralları 

TS 8544 Karayolu Taşıtları- Koruma Sistemleri- İzinsiz Kullanıma Karşı Koruma Cihazları 

Alarm ve Uyarı Sistemleri 

TS 11752 Gaz Alarm Cihazları - Elektrikle Çalışan Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan 

Koruyucu Elbiseler 

TS-EN 393Can Yeleği ve Yüzdürme Teçhizatı- Yüzdürme Teçhizatı- 50 N 

TS 899 Alçak Gerilim İçin Yalıtkan Lastik Eldivenler 

TS 2371 Çizmeler- Lastikten- Astarlı- Sanayide Kullanılan 

TS 4075-EN 368 Koruyucu Elbiseler- Sıvı Kimyasal Maddelere Karşı Kullanılan-Sıvı Petnetrasyonuna Malzemelerin 

Mukavemetinin Tayini 

TS 5142 Isı Ve Ateşe Karşı Koruyucu Elbiseler Isı ve Ateşe Karşı Kumaşların Isıl Davranışlarını Tayin Metodu 

TS 6973 Koruyucu Eldivenler- Genel Güvenlik Kuralları ve Deney Metotları 

TS 6983 Can Yeleği (Kendiliğinden Yüzebilir) 

TS 7235 Çizmeler- Polivinil Klorür (PVC)'den-Astarlı veya Astarsız-Sanayide Genel Amaçlı Olarak Kullanılan 

TS 7304 Can Yeleği, Şişirmeli 

TS 7305 Koruyucu Eldivenler- Mekanik Tesirlere Karşı 

TS 7306 Koruyucu Eldivenler- Kaynakçılar İçin 

TS 7428 Madenci Çizmesi 

TS 7859 Koruyucu Eldivenler- Kimyevi Maddelere Karşı (Sınıf 2) 

TS 7935 Koruyucu Eldivenler- Isıl Tesislere Karşı 

TS 8375 Askeri Koruyucu Bot- Nükleer, Biyolojik, Kimyevi (NBC) Silahlara Karşı 

TS 8376 Askeri Koruyucu Eldiven- Nükleer, Biyolojik, Kimyevi (NBC)Silahlara Karşı 

TS 8504 Radyasyondan Korunma- Radyoaktif Kirlenmeden Korunma İçin Kullanılan Giysilerin Tasarımı, Seçimi 

Denenmesi ve Kullanımı 

TS 9083 Çizmeler- Lastikten- Astarlı- İletken 

TS 9084 Çizmeler-Lastikten- Sanayide Kullanılan- Astarlı veya Astarsız Kimyasal Maddelere Dayanıklı 

TS 9085 Çizmeier-Lastikten-Astarlı-Sanayide Kullanılan, Genel Amaçlı-Yağa Dayanıklı 

TS 9086 Çizmeler- Polivinli Klorür (PVC)'den Kalıplanmış - Astarlı veya Astarsız Sanayide Kullanılan Genel 

Amaçlı- Sıvı ve Katı Yağlara Dayanıklı 

TS 9742 Çizmeler- Polivinli Klorür (PVC)'den - Astarlı veya Astarsız-Sanayide Kullanılan- Kimyasal Maddelere 

Dayanıklı 

TS 9936 İtfaiye Teşkilatı Teçhizatı- Koruyucu Elbise 

TS 10396 Ayakkabılar- Sandaletler, Sabolar ve Terlikler- Lastik veya Plastik Tabanlı- Antistatik 

Koruyucu Ekipmanlar 

TS 5557 Personel Göz Koruyucuları Temel Terimler- Askeri Maksatlar İçin 

TS 5558 Personel Göz Koruyucuları Optik Olmayan Deney Metotları Askeri Maksatlar İçin 

TS 5559 Personel Göz Koruyucuları-Lazer Işınına Karşı Personel Göz Koruyucuları ve Filitreleri ile İlgili Kural 

lar Askeri Maksatlar İçin 


BİLGİ ıHB 

SAYFASI 

TS 5560 Personel Göz Koruyucuları - Askeri Maksatlar için 

TS 7005 Personel Göz Koruyucuları Mercekler ve Göz Koruyucuları ile ilgili Özet istek Tabloları 

TS 8185-EN- 141 Koruyucu Solunum Cihazları- Gaz Filtreleri ve Kombine Filtreler Özellikler, Deneyler ve işaretleme 

TS 8435 Personel Göz Koruyucuları - Infrared Filtreler- Kullanım ve Geçirgenlik (Transmitance) Özellikleri 

TS 11489 Tornavidalar - Elektriğe Karşı Yalıtılmış - El ile Kullanılan 

Solunum Sistemini Koruyucu Ekipmanlar 

TS-EN 143 Koruyucu Solunum Cihazları-Toz Filtreleri- Özellikler, Deneyler ve işaretleme 

TS-EN 148-1 Koruyucu Solunum Cihazları-Yüz Maskesi için Vidalar-Standard Vida Bağlantısı 

TS 8185-EN-141 Koruyucu Solunum Cihazları- Gaz Filtreleri ve Kombine Filtreler Özellikler- Deneyler ve işaretleme 

TS 8861 Gaz Maskesi 

Terminoloji (Prensipler ve Koordinasyon) 

TS 1392 Adlandırma ilkeleri 

TS 3251 Sınıflanmış Sözcükleri Hazırlama için Klavuz (Yöntem Örneği) 

TS 3252 Çok Dilli Sınıflanmış Sözcüklerin Düzeni 

Metroloji ve Ölçme, Fiziksel Durum (Terimler) 

TS 2774 Titreşim ve Şok-Terimler ve Tarifler 

TS 2843 Titreşim ve Şok-Dengeleme-Terimler ve Tarifler 

Madencilik ve Minareller (Terimler) 

TS 2693 Madencilik Terimleri- Delme ve Patlatmada Kullanılan 

TS 2694 Madencilik Terimleri- Havalandırmada Kullanılan 

TS 2695 Madencilik Terimleri- Drenajda Kullanılan 

TS 2696 Madencilik Terimleri- Taşımada Kullanılan 

TS 2697 Madencilik Terimleri- Üretimde Kullanılan 

TS 3099 Madencilik Terimleri- Ölçme ve Planlamada Kullanılan 

İlk Yardım 

TS 4019 ilk Yardım Çantası - Nakil Araçları için 

TS 8995 Ambulanslar- Askeri Amaçla- Tıbbi Tasarım Kuralları (Stanag 2872) 

TS 10173 ilk Yardım Teçhizatı ve Acil Tıbbi Bakım Teçhizatı (Askeri Amaçla Kullanılan Stanag 2126) 

TS 11158 ilk Yardım Çantası-Hekim için 

TS 11533 Tıbbi ilk Yardım Malzemeleri- Ambulansda Bulunması Gereken 

İş Yeri Havası 

TS 11176 Hava kalitesi- Evsel Katı Atık işleme Tesislerinde Mikrobiyolojik Analizler için Havadan Numune Alma 

ve Analiz Metodu 

TS 11597 Hava Kalitesi - Asbeste Maruz Kalman iş Yerlerinde Alınacak Güvenlik ve Sağlık Tedbirleri 

Basınçlı Kaplar, Gaz Silindirleri 

TS 55 Tüpler Sıvılaştırılmış Petrol Gazı için (Tadil: 1990/04-13 1990/10/02, 1992/02/25, 1993/03, 1993/12) 

TS 445 Basınçlı (Düdüklü) Tencereler (Tadil: 1981/02, 1984/06, 1984/06, 1984/11, 1986/07) 

TS 1203 Basınçlı Hava Depoları (Kaynaklı, Silindir Gövdeli) 

TS 1862 Sıvılaştırılmış Petrol Gazları için Tüp Donanımları-Valfler, Basınç Düzenleyicileri ve Emniyet Valileri 

Diğer Malzemelerden Yapılmış Borular (Cam, Çimento vb.) 

TS 437 Asbestli Çimento Basmçsız Pis Su ve Yağmur Suyu Boruları ile Boru Özel Parçaları 

Madencilik 

TS 981 Kaya Saplamaları (Tadil: 1983/04/28) 

TS 1363 Çelik Zincirler- Zincirli Konveyör, Kömür Pulluklarında ve Benzeri Makinalarda Kullanılan, Yüksek 

Çekme Dayanımlı (Yuvarlak Baklalı) 

TS 1364 Bağlantı Kelepçeleri Yüksek Çekme Dayanımlı Çelikten Yapılmış Konveyör Zincirleri için 

TS 1576 Kayalarda Kuru Delmede Kullanılan Çelik Çubuklar ve Matkapların Bağlantı Boyutları 

TS 1577 Kayalarda Darbeli Delmede Kullanılan Çelik Çubuklar ve Takılıp Söküfebilen Matkaplar (Boyutlar) 

TS 1578 Kayalarda Darbeli Uzun Delik Delmede Kullanılan Ek Çelik Çubuk Ekipmanları (Boyutlar) Halat Dişli 

Ekipmenlar 22.32 mm (7/8 1/4 Parmak) 

TS 1579 Kayalarda Darbeli Uzun Delik Delmede Kullanılan Ek Çelik Çubuk Ekipmanları (Boyutlar) Halat Dişli 

Ekipmanlar 38-51 Mm 

TS 1580 Kayalarda Darbeli Uzun Delik Delmede Kullanılan Ek Çelik Çubuk Ekipmanları (Boyutlar) Sol- Yollu 

Testere Dişli Ekipmanlar 27 ve 32 mm 


SJKrI 

SAYFASI 

TS 1581 Kayalarda Darbeli Uzun Delik Delmede Kullanılan Ek Çelik Çubuk Ekipmanları (Royutlarıl Sol lollu 

Testere Dişli Ekipmanlar 38-64 Mm 

TS 1688 Dar Hat Demiryolları - Hesap, Yapım ve Bakım Kuralları (Madencilikte Kullanılan) (Tadil: 1992/ i 1! 

TS 2388 Maden İşletmeleri İçin işaret Plakalarının Yapımı ve Kullanım Kuralları 

TS 2694 Madencilik Terimleri- Havalandırmada Kullanılan 

TS 2695 Madencilik Terimleri - Drenajda Kullanılan 

TS 2696 Madencilik Terimleri - Taşımada Kullanılan 

TS 2697 Madencilik Terimleri - Üretimde Kullanılan 

TS 3083 Hareket Halinde Cevher Yığınlarından Numune Alma ve Hazırlama Genel Kuralları 

TS 3084 Cevherlerde Rutubet Miktarı ve Tane Büyüklüğü Dağılımı Tayini 

TS 3099 Madencilik Terimleri - Ölçme ve Planlamada Kullanılan 

TS 3360 Maden Ocaklarında Kullanılan Ahşap Tahkimat Elemanları-lğde Yapraklı Yuvarlak Direk ve Sarmala 

rın Yüke Karşı Dayanım Tayinini Hesaplama Yöntemi 

TS 4157 İşçi ve İşçi Sağlığı-Maden Arama ve İşletme Faaliyetlerinde-Genel Kurallar 

TS 5359 Jeofizik Kara Ekiplerinde Uygulanacak Güvenlik Kuralları 

TS 5959 Maden Yataklarının Rezerv Miktarı ve Tenor Değerlerini Hesaplama Metodları 

TS 5960 Açık Kömür İşletmeciliğinde Gürültü Kontrolü- Kurallar 

TS 5962 Zemin ve Kaya Mekaniği-Terimler ve Semboller-Jeolojide ve Madencilikte Kullanılan 

TS 7292 Delik Açma ve Patlatma Metotları - Maden İşletmelerinde 

TS 7498 Patlatma Deliklerini Yükleme Metodları - Maden İşletmeciliğinde Kullanılan 

TS 10042 Yeraltı Kömür İşletmelerinde Haberleşme Sistemleri 

TS 10354 Madencilik-Hava Şoku ve Yer Titreşimi Ölçümü 

TS 10671 Su Sondaj Kuyuları-Yeraltısuyunun Filtreye Giriş Hızını Hesaplama Kuralları 

TS 10672 Dinamit Sandığı-Oluklu Mukavvadan Yapılan 

TS 10673 Metan Dedektörü-Taşmabilir Tip 

Tünel ve Tüp Ekipman 

TS 790 Maden Ocaklarında Kullanılan Çelik Sarmalar 

TS 3764 Beton Bloklar-Maden Ocakları-Yeraltı Yol Tahkimatında Kullanılan 

TS 3847 Çekül-Maden Kuyu Kazısında Kullanılan 

TS 6806 Galleri Açma Makinaları-Sımflandırma ve Özellikler 

Havalandırma, Hava Temizleme ve Aydınlatma Ekipmanları 

TS 2904 Madencilikte Kullanılan Vinil Kaplanmış Kumaştan Yapılan Havalandırma Boruları 

TS 10086 Madenci Baş Lambası 

TS 11652 Madenci Emniyet Lambası 

Sondaj ve Maden Kazı Ekipmanları 

TS 3087 oz Metalurji-Terimler 

TS 3983 Tozların Tane Büyüklüğünün Hava Elütrıasyonu Metotları ile Tayını 

Liflerle Takviye Edilmiş Çimento Ürünleri 

TS 807 Asbest ve Çimentodan Yapılmış Düz Levhalar (Tadil: 1990/01/23! 

TS 1110 Asbest ve Çimentodan Yapılmış Oluklu Levhalar (Tadil: 1987/10, 1992/01] 

TS 2490 Dış Kaplama Levhalan-Asbest ve Çimentodan Yapılmış 

TS 6791 Asbestli Çimento Mamuller-İş Yerinde Çalışma Kuralları 

TS 7041 Lif Takviyeli Çimentolu Mamuller-Silisli Asbest Çimento Düz Levhalar 

TS 7042 Lif Takviyeli Çimentolu Mamuller - Selüloz Asbestli Çimento Düz Levhalar 

TS 7398 Asbestli Çimento Mamuller - Numune Alma ve Değerlendirme 

TS 7846 Asbest Isı Yalıtım Levhalar 

Genellemeler, Terminoloji, Standardizasyon, Dokümantasyon (terimler) 

TS 8273 Teknik Resim- Terimler 

TS 9578 Dokümantasyon ve Enformasyon Terimleri - Genel Dokümanlar 

TS 9579 Dokümantasyon ve Enformasyon Terimleri - Genel Dokümanları 

TS 9578 Dokümantasyon ve Enformasyon Terimleri - Doküman Dilleri 

TS 10848 Teknik Resim - İz Düşümler - Genel Terimler ve Tarifleri 

Sağlık Teknolojisi (terimler) 

TS 5170 Tıbbi ve Itri Bitkiler - Terimler 

TS 5056 Kaldırma Makinaları - Terimler Gezer Vinçler 

Ağaç Teknolojisi (terimler) 

TS 2266 Mantar Meşesi Mantar - Terimler ve Tarifler 

Mühendis ve Maki'>3- >'•»' 3" S.v. - ; ;.: '" 45

BİLGİ ^H 

SAYFASI 

Akustik Ölçümleri ve Gürültünün Azaltılması (genel) 

TS 8535 Ses Seviyesi Ölçme Aletleri (Sonometreier) 

Patlayıcılar, Piroteknik 

TS 2944 Patlayıcı Maddelerin Sınıflandırılması Genel Özellikleri ve Hasasiyet Deneyleri 

Kömürler 

TS 238 Roga Metodu ile Kömürün Kalıplaşma Gücünün Tayini 

TS 329 Maden Kömüründeki Kükürt Bileşiklerinin Tayini 

Metalik Olmayan Minareller 

TS 6334 Fluorit - Asit Üretiminde Kullanılan 

TS 6917 Alçıtaşı (Jips) Alçı Üretiminde Kullanılan 

TS 6918 Ponza Taşı - Boya Sanayiide Kullanılan 

TS 7544 Florspar - Hidroflorik Asit Üretiminde Kullanılan (Asit-Grad) 105 C'da Kütle Kaybı Tayini 

TS 8361 Silindirik Yumuşak Kayaç Kanot Numunelerinin Tek Eksenli Sıkışmadaki Akma (Krip) Özelliklerinin 

Tayini 

TS 8362 Silindirik Set Kayaç Kanot Numunelerinin Tek Eksenli Sıkışmadaki Akma (Krip) Özelliklerinin Tayini 

Ham Petrol 

TS 3298 Ham Petrolün Depolanmasında Kullanılan Kaynaklı Tanklar 

Beton ve Beton Ürünleri 

TS 3261 Taze Betonda Hava Miktarının Hacim Metodu İle Tayini 

TS 3262 Betonda Aşınma Dayanıklılığı Tayini Deney Metodu (Kum Püskürtme Yolu ile) 

TS 3284 Betonun Eğilmede Çekme Dayanımı Tayini Deneyi (Üçtebir Notlarından Yüklenmiş Basit Kiriş Metodu 

ile) 

Asansörler ve Yürüyen Merdivenler 

TS 2168 Asansörler- Bakım Kuralları (İnsan ve Yük Taşıma İçin Elektrikle Çalışan) 

Koruyucu Duvar Kaplamaları 

TS 7847 Hazır-Sıva - Dış Cepheler İçin, Sentetik Emülsyon Esaslı (Tadil: 199/02) 

İş, İstihdam 

TS 5428 Personel Günlük Devam Cetveli 

TS 6408 İzine Hak Kazanan İşçilere Tebligat Cetveli 

TS 6409 İşçi izin Belgesi 

TS 6413 İşçi Sicil Kartı 

TS 6414 İşçi Yıllık Ücretli İzin Takip Cetveli 

TS 6713 Devamsız Personel Takip Formu 

TS 6714 Devamsız Personel icmal Formu 

TS 6951 Fazla Çalışma Takip Cetveli 

TS 6952 Fazla Çalışma istek Formu 

TS 6953 Aylık Fazla Çalışma Cetveli 

TS 7730 izin Takip Kartı 

TS 7732 işe Başlama ve Ayrılma Bildirimi Belgesi 

TS 7976 Yetkili Kalorifer Ateşçi Belgesi 

Endüstriyel Hizmetler 

TS 8516 Oto Kaporta Tamirhanelerinin Genel Kuralları ve Sınıflandırılması 

TS 8517 Oto Elektrik Tamirhanelerinin Genel Kuralları ve Sınıflandırılması 

TS 8799 Oto Boyahanelerinin Genel Kuralları ve Sınıflandırılması 

TS 8986 Tamirhaneler-Motorlu Araçlar için Sınıflandırma ve Genel Kurallar 

TS 9047 Oto Lastik Tamirhaneleri-Genel Kurallar ve Sınıflandırma 

TS 9434 Araç Radyatör Tamirhaneleri-Sınıflandırma ve Genel Kurallar 

TS 9435 Oto Lastik Kaplama Tamirhaneleri-Sınıflandırma ve Genel Kurallar 

TS 9672 Tamirhaneler-Oto-Ön Düzen Ayar Donanımı ve Tekerlek Balans Ayarı için Genel Kurallar ve Sınıflandırma 

TS 10079 Tamir ve Bakım Servisleri-Elektrikli ve Mekanik Ev Eşyaları için Sınıflandırma ve Özellikleri 

TS 10956 Tamir ve Bakım Servisleri-Elektronik Mamuller Için-Sınıflandırma ve Özellikler 

Çevre Koruma (Genel) Ekotoksikoloji Dahil 

TS 11898 Sağlık Kuruluşlarında Güvenlik Kuralları Bölüm 10-Tehlikeli Atıkların Toplanması ve ilgililere Teslimi 

TS 12011 Çevre Sağlığı-Çöp Toplama Taşıma, Depolama ve işleme işlerinde Çalışanların Giyecek Standardı 


BİLGİ 

SAYFASI 

Çevre ve Sağlık Koruma, Güvenlik (Terimleri) 

TS 6490 Radyasyondan Koruma ile ilgili Terimler Büyüklükler ve Birimler 

TS 11000 Tehlikeli Kimyasal Maddeler, Radyasyon ve Kimyasal Maddelerin Tehlikeleri ile ilgili Terimler ve Tarifler 

TS 11638 Atıklar-Terimler ve Sınıflandırma 

TS 11708 Atıklar-Katı Atıkların Terim ve Sınıflandırılması 

TS 11710 Atıklar-Sıvı Atıklar Terim ve Sınıflandırılması 

TS 11715 Atıklar-Gaz Atıkları Terim ve Sınıflandırılması 

Makinaların Güvenliği (Bu Grup Makinaların Güvenliği İçin Genel Standardları Kapsar) 

TS EN 294Makinelerde Güvenlik-El ve Kolların Tehlikeli Bölgelere Erişmesine Karşı Güvenlik Mesafeleri 

TS EN 349Makinelerde Güvenlik-însan Vücudunun Kısımlarının Ezilme Tehlikesinde Kaçınmak için En Az Aralıklar 

TS 418 Makinelerde Güvenlik-Acil Durumlarda Durma Teçhizatı Fonksiyonel Özellikler ve Tasarım Prensipleri 

TS EN 457Makinelerde Güvenlik-Sesli Tehlike Sinyalleri-Genel Kurallar Tasarım ve Deney Metotları 

TS EN 626-1 Makinelerde Güvenlik-Makinelerden Yayılan Tehlikeli Maddelerin Yayılan Tehlikeli Maddelerin 

Sağlığa Zararlı Olma Rizikolarının Azaltılması-Bölüm-1 Makma İmalatçıları İçin Prensipleri ve Özellikler 

TS ENV 1070 Makinelerde Güvenlik-Terimler 

TS EN 1088 Makinelerde Güvenlik, Koruyucular ile Beraber Olan Ara Kilitleme Tertibatları-Tasarım ve Seçim 

için Prensipler 

TS 3840 Makinalarda iş Kazalarına Karşı Genel Güvenlik Kuralları 

TS 3841 Ağaç işleme Makinalarında Genel Güvenlik Kuralları 

TS 4923 Madencilik Emniyet Kuralları- Sürekli Taşıma Ekipmanları-Özel Kurallar 

TS 11901 Makinelerde Güvenlik-Iki El Kumanda Tertibatı 

TS 11902-1 Makinelerde Güvenlik insanın Fiziksel Performansı Bölüm-1 Terimler ve Tarifler 

TS 11902-3 Makinelerde Güvenlik-Insanın Fiziksel Performansı Bölüm-3 Makinelerin Çalıştırılması İçin Tavsiye 

Edilen Kuvvet Sınırları 

TS 10316 EN 60204-1 Makinelerde Güvenlik- Makinelerin Elektrik Donanımı- Bölüm 1-Genel Kurallar 

TS EN 60204-3-1 Endüstriyel Makinelerin Elektrik Donanımı Bölüm 3-1 Dikiş Makineleri, Üniteleri ve Sistemleri 

için Özel Kurallar 

Kaza ve Afet Kontrolü 

TS 7248 Kaza Önlemede Uyarıcı işaretler - Özellikler ve Kullanma Alanları 

TS 11850 Sağlık Kuruluşlarında Güvenlik Kuralları Bölüm-4 işle ilgili Kaza ve Hastalıklarda Güvenlik Kuralları 

HENDIS/TMAKINA 

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI 

EYLÜL '97 

bilgisayar 

ÖZEL SAYISI 


YAZI 

DİZİNİ 

Konu : Özellikle Makina Koruyucularının Yoksunluğundan 

Kaynaklanan îş Kazaları ve Bunların 

Hukuksal Boyutu. 

R. ÖKTEM, Ocak 1994, 408, Sf. 20 

Konu : Sağlıklı Bir Çalışma Ortamı ve Temiz Bir Çevre 

İçin Avrupa Topluluğu Direktifleri ve ISO 

9000 Standartlarının Getirdikleri. 

R. ÖKTEM, Şubat 1994, 409, Sf. 31 

Konu : Bir Takım Oyunu İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği. 

Doç. Dr. A. G. FİŞEK, Mart 1994, 410, Sf, 17 

Konu : Çalışma Güvenliği : Değişim Yönetimi Sistemi 

Planı. R. ÖKTEM, Nisan 1994, 411, Sf. 26 

Konu : Planlı ve Etkin Bir işçi Sağlığı ve iş Güvenliği 

Denetim Programı Nasıl olmalıdır? 

R. ÖKTEM, Mayıs 1994, 412, Sf. 20 

Konu : Gürültü Kirliliği. 

R. ÖKTEM, Haziran 1994, 413 Sf. 13 

Konu : Avrupa Birliği Anlaşmasının İngiltere'de îşçi 

Sağlığı ve iş Güvenliği Konusundaki Etkilen, 

R. ÖKTEM, Temmuz 1994, 413, Sf. 9 

Konu : Endüstride Toz ve işçi Sağlığı. 

T. ARTUN, Ağustos 1994, 415, Sf. 12 

Konu : Proses Sürecindeki Tehlike Analizlerinde "İnsan 

Hatası" Faktörü. 

R. ÖKTEM, Eylül 1994, 416, Sf. 15 

Konu : Otomobil Üreticilerine Bir Sesleniş : Otomobili 

Ürettikten Sonra Kazasız Kullanımı îçin 

Öneriler Üretmeliyiz. 

R. EKTEM, Ekim 1994, 417, Sf. 27 

Konu : Arıza - Tür - Etki - Kritiklik Analizi 

M. ŞİMŞEK, Kasım 1994, 418, Sf. 54 

Konu : İş ve Psikososyal Stres. 

Dr. A. ERGÖR, Aralık 94, 419, Çalışma Güv. 

Özel Say. Sf.16 

Konu : İş Kazaları. 

M. TEKELÎOĞLU, Aralık '94, 419, Çalışma 

Güv. Özel Say. Sf.19 

Konu : Bir İş Güvenliği Alt Kavramı Olarak İş Kazası 

Tanımı ve İlgili Yargıtay Kararlarından Örnekler. 

N. SUER, Aralık '94, 419, Çalışma Güv. Özel 

Say. Sf.23 


Hazırlayan : Şehnaz KAPLAN 


Konu : İş Güvenliği ve Çağdaş Yaklaşım. 

A. F. TUVAY , Aralık '94, 419, Çalışma Güv. 

Özel Say. Sf.28 

Konu : îşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin Ekonomik Boyutu. 

M. TEKELİOĞLU, Aralık '94, 419, Çalışma 

Güv. Özel Say. Sf.31 

Konu : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tş Teftiş Kurulu 

Başkanhğı'mn Yapısı - İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği 

Açısından işlevi - Uygulamaları ve Hedefi. 

ÇSGB, îş Teftiş Kurulu Başkanlığı. Aralık '94, 

419, Çalışma Güv. Özel Say. Sf.35 

Konu : Küçük ve Orta Ölçekli Firmalarda Uygulanabilecek 

HAZOP Tehlike Analizi Yöntemi ile 

İş Sağlığı, îş Güvenliği Sağlama. 

Aralık '94, 419, Çalışma Güv. Özel Say. Sf.39 

Konu : İşçi Sağlığı ve îş Güvenliği Çalışmalarında 

Bilgisayar Kullanımı. 

K. AKIN , Aralık '94, 419, Çalışma Güv. Özel 

Say. Sf.41 

Konu : Malzeme Güvenlik Bilgileri ve İşaretlerinin 

Tanımlanması 

Aralık '94, 419, Çalışma Güv. Özel Say. Sf.43 

Konu : Mühendislik ve Endüstriyel Tasarım İlkeleri 

t. H. ŞAMDANCI, 1995, 420, Sf. 53 

Konu : Amerika Birleşik Devletleri'nde Kaynaklı imalat 

alanında işçi Sağlığı ve iş Güvenliği istatistikleri. 

Çev. R. ÖKTEM, M. ŞAHİN, Kaynak Özel Sayısı, 

Sf. 46 

Konu : işçi Sağlığı ve İş Güvenliği Öğreniminde En 

Güzel Yardımcı: Ödül ve Ceza Sistemi. 

R. ÖKTEM, 1995, 421, Sf. 51 

Konu : Güvenli Bir Şekilde Kaynak Yapmanın 4 Ana 

Unsuru. 

R. ÖKTEM, 1995, 424, Sf. 42 

Konu : İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Çalışmalarında 

Bilgisayar Kullanımı. 

K. AKIN, 1995, 426, Sf. 24 

Konu : Şofben Canavarı Mühendislere de Saldırıyor. 

R. ÖKTEM, 1995, 431, Sf. 43 

Konu : Gaz Metal Ark Kaynağında Çalışma Ortamına 

Metal Oksit Dumanları (MOD) ve Gaz Yayılması. 

M. TURHAN, 1996. 432, Çal. Güv. Köş., sf:39.

VA2Iı 

DİZİNİ 

Konu : Doğal Gaz Dağıtım ve İletim Hatlarında İş 

Güvenliği. 

R. ÖKTEM, 96, 433, Çalışma Güv. Köş., sf.32 

Konu : Yangınlarda Can ve Mal Kaybını Önlemek 

için İşyeri Bazında Uygulanabilecek Program 

Esasları. 

R. ÖKTEM, 96, 434, Çalışma Güv. Köş., sf.44 

Konu : Avrupa Topluluğu'nda İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği 

Tolga ARSLAN, 1996, 435, sf:14 

Konu : Büyük Ölçekli İşletmelerde İşçi Sağlığı ve İş 

Güvenliği Organizasyonu 

F. TUNCEL, 1996, 435, sf : 18 

Konu : Bakım-Onanm İşleri ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği 

M. TEKELÎOĞLU, A. ERGÖR, A. ERTÜRK, 

1996, 435, sf: 22 

Konu : Üretim Endüstrisinde Tehlike Analizi 

H. YILMAZ DEMİR, 1996, 435, sf : 24 

Konu : Gürültü 

M. ÇANDIR, 1996, 435, sf: 29 

Konu : Çalışma Ortamında İnsan Faktörü : Ergonomi 

D. ÖVÜTMEN GÖREN, 1996, 435, sf: 34 

Konu : Yangın ve Kazalarda Organizasyon 

R. ÖKTEM, 1996, 435, sf: 38 

Konu : İşverenin Gözetme Borcu 

A. ERTÜRK, 1996, 435, Yönetim ve Kalite Köşesi, 

sf : 36 

Konu : Sürekli Bilgisayar Kullanımından Doğan Sakatlıklar 

E. ÖZLEM SUER, 1996,435, Bilgisayar Dünyası, 

sf: 53 

Konu : Endüstriyel Yapılarda Çatı ve Duvar Elemanlarının 

Yangına Karşı Korunumu 

K. IŞIKEL, 1996, 437, Çalışma Güv. Köş., sf :48 

Konu : Yangın Güvenliği Yönünden Yapı Malzemesi 

Seçimi 

1996, 438, Çalışma Güv. Köşesi, sf: 31 

Konu : İşçi Sağlığı İş Güvenliği Yönetimi 

Prof. Dr. Nazmi BÎLİR, Dr. A. Naci YILDIZ 

Ocak 1997, 444, Çalışma Güv. Köş. sf: 52 

Konu : Elektrikli El Aletlerinde Emniyet 

Y. FIRAT, Mart '97, 446 Çal. Güv. Köş. sf : 22 

Konu : Kaynak Dumanının Sağlığa Zararlı Etkileri ve 

Önlenmesi İçin Tedbirler. 

B. GÜLBAHAR, Mayıs ">7 448, Çalışma Güv. 

Köşesi sf : 26 


'97 SAFHAYI KONGRESİNE 

DOĞRU 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası 

Sümer Sok. 36/1-A 

Demirtepe / ANKARA 

TEL: 0-312-231 31 59 

FAKS: 0-312-231 3165 

Mühendis ve Makina - Cilt : 38 Sayı : 45' • 49

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI 

ODTÜ KAYNAK TEKNOLOJİSİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 

işbirliği ile 

w pnitıwıı '" ~~'~ " 

Kursun Genel Planı 

• Kursun Genel Planı 

Gaz Kaynağı, Elle Ark Kaynağı, Tig Kaynağı, Mig/Mag Kaynağı, Plazma Kaynağı, 

Tozaltı Kaynağı, Direnç Kaynağı, Termik Kesme, Sert Lehim, Yumuşak 

Lehim, Metal Püskürtme, Plastikler İçin Birleştirme Yöntemleri, Özel Kaynak 

I Yöntemleri. 

• Malzemeler ve Kaynak Esnasında Davranışları 

Çelik, Alüminyum, Bakır, Nikel Titanyum, Alaşımlar ve Faz Diyagramları, Karışık 

Bağlantılar, Ana Malzeme ve Kaynaklı Bölgelerin Isıl İşlemi ve İç Yapısı, 

Korozyona Giriş, Diğer Malzemeler ve Alaşımları, Farklı Malzemelerin Birleştirilmesi, 

Metalografik İnceleme. 

• Konstrüksiyon ve Tasarım 

Kaynak Tasarımının Temelleri, Kaynak Ağzının Tasarımı, Statik ve Dinamik 

Yük Altındaki Yapı Elemanlarının Tasarımı ve Hesapları. 

* Üretim, Kalite Güvencesi 

Kaynak Denetim Personelinin Görevleri, Uygunluk Belgeleri, Kaynakçı Sınavı, 

Kaynaklı Yapı Elemanlarında Çarpılma ve İç Gerilmeler, Kaynak Planı, 

Tahribatlı ve Tahribatsız Kaynak Dikişi Muayenesi, İş Güvenliği, Kaynakta 

Ekonomiklik. 

Kurs Tarihleri Kursun Başlangıcı 

Kursun Bitişi 

03 Kasım 1997 

04 Mart 1997 

AYRINTILI BİLGİ İÇİN 

Atilla PAMİR 

ODTÜ 

Kaynak Teknolojisi Eğitim ve Araştırma Merkezi 

Tel : 0 • 312 • 210 36 92 - 210 21 49 

Faks : 0 • 312 • 210 11 68 

Şenol KARACA 



Tel : 0 • 312 • 231 80 23 - 231 31 59 

Faks : 0 • 312 • 231 31 65

ŞEBEKENİZDE FAZLA 

BASINÇ PROBLEMİNİZMİ VAR? 

Yerel kot farklarından doğan yüksek giriş basıncını daha önceden belirlenmiş 

düşük bir çıkış basıncına azaltır. 

Vana giriş basıncı veya debi çıkış miktarındaki değişimlere bağlı kalmaksızın 

sabit bir çıkış basıncı temin eder. 

UYGULAMALI 

••••i 

SOĞUTMA 

LÜTFEN BİZİ ARAYINIZ... 

DOĞUŞ VANA LTD. ŞTİ. 

Merkez : 1202/1 Sok. No: 26/A-B Yenişehir- İZMİR 

Tel : 0.232. 433 59 43 - 459 94 29- 433 60 11 Fax : 0.232. 458 08 96 

Fabrika : Atatürk Organize Sanayi Bölgesi 10000 Sokak Çiğli - İZMİR 

Tel : 0.232. 376 85 80 -81 Fax : 0.232.376 85 82 

Üstün Kaliteli 

lerimızle baskılara 

boyun eğmeyin ! 

Şok absorbe, Endüstriyel 

Gazlı Amortisörler ve 

hidrolik tamponlar. 

İsteğe 

göre değişken, " ^ J ^ 

Ventil ve Sabit "'* 

ayarlı Amortisörler.. 

Her ölçü ve Basınçta ve 

küçük sayıdaki siparişlerde 

dahi sabit fiyatlar. 

DICTATOR Uluslararası Diş Ticaret Ltd. Şti. 

Cevat Dündar Cad. Kavacıklı iş M. No.15/7 

06370 Ostim • ANKARA 

Telefon: 312 - 3853767, Fax: 312 - 3853768 

ıTM

Bakım Mühendisliğinde çağdaş teknolojiler: 

İşin uzmanından! 

VibraTek 

MAKİNA ARIZALARINIZI ve YAĞ SORUNLARINIZI 

ÖNCEDEN BULABİLİYOR MUSUNUZ? 

Sizin kompresör üç hafta sonra mı desem, 

üç ay sonra mı desem dağılacak! 

VibraTek varken, 

bakım mühendislerinin 

ne falcıya, ne de 

yarım teknolojilere 

ihtiyacı var ! 

Raflarınızı sonradan verimli kullanılamaycak cihazlarla doldurmak 

istemiyorsanız, önce Vibra'Vek'le görüşün 

VibraTek Çağdaş Bakım Teknolojilerinden bir örnek : 

Diagnetics YAĞDA KİRLİLİK ÖLÇÜM Sistemleri : 

ISO Standartlarında yağ kirliliği ölçümü 

Kullanımı çok kolay ve hatasız 

Yağda su ve havadan etkilenmez 

Kirlilik, viskozite ve aşınma sayımı 

Tüm cihaz, hizmet ve eğitimlerimizle ilgili 

bilgi ve kataloglarımızı isteyiniz 

Tel : 312-440-7111(PBX) Fax : 312-440-8640 

Hoşdere Caddesi 164/1 06550, Çankaya ANKARA e-mail : vibra@tr-net.net.tr

Colchester 

7 

TORNADO 

CNC TORNA TEZGÂHLARI 

VAKUM POMPASI 

ÜNİVERSAL FREZE 

VVDG-390 

390 AMPER DİZEL KAYNAK MAKİNASI 

YÜKSEK HASSASİYETTE 

PROTH SATIH TAŞLAMA TEZGÂHI 

•CNC TORNA TEZG. 

•ÜNJ. TORNA TEZG. 

•ÜNİ. FREZE TEZG. 

•KALIPÇI FREZELER 

•PANTOGRAFLAR 

•DİŞLİ AZDIRMA TEZG 

•PLANYA TEZG. 

•YÜZEY TAŞLAMA TEZG. 

•TAKIM BİLEME TEZG. 

TAKIM TEZGÂHLARI 

•RADYAL MATKAPLAR 

•SÜTUNLU MATKAPLAR 

•ÇOK MAKSATLI 

MASA ÜSTÜ 

TEZGÂHLAR 

•ÜNİ. MAKASLAR 

•ŞAHMERDANLAR 

•DİK REKTİFİYE 

•KRANK TAŞLAMA TEZG. 

İNŞAAT ŞANTİYE MAKİNALARI 

•AMERİKAN OSTER VE 

CİN ELEKTRİKLİ PAFTA 

•POLONYA İNŞ. DEMİRİ 

KESME BÜKME MAK. 

KAYNAK VE ALEVLİ KESME MAKİNALARI 

•DİZELLİ KAYNAK JENERATÖRLERİ 

•ELEKTRİKLİ KAYNAK JENERATÖRLERİ 

•FOTOELEKTRİK İZLEMELİ ALEVLİ KESME MAKİNALARI 

•OKSİ ASETİLEN RAYLI KESİCİLER 

•VAKUM POMPALARI 

• DİYAFRAMLI TRANSFER POMPALARI 

•BLOVVER GAZ KOMPRESÖRLERİ 

BALİ MAKİNA 

SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 

Perpa Ticaret Merkezi Kat: 2 No:12 Okmeydanı 80270 istanbul 

ESAB MARKA FOTOELEKTRİK 

İZLEMELİ VEYA CNC KONTROLLÜ 

ALEVLİ KESME MAKİNALARI 

Santral Tel: (0212) 221 53 41/4 Hat 

PANTOGRAF FREZE 

TEZGÂHLARI 

MASA ÜSTÜ FREZE VE 

DELME TEZGÂHLARI 

KALIPÇI FREZE 

TEZGÂHLARI 

Makina Satış Servisi: Tel: (0212) 220 00 03/2 Hat 

Mümessillik Servisi: Tel: (0212) 221 92 47 - 221 95 66 

Fax: (0212) 221 53 49 Tlx: 27548 viba tr.

DOZAJ, TRANSFER ve YÜKSEK BASINÇ POMPALARI 

Makdos, Dozaj, Transfer ve yüksek basınç Pompaları 6 tip 300 çeşit ürün yelpazesiyle 

sanayiinin her kesiminde ihtiyaç duyulan proseslerde, başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. 

ÇOK KOMPONENTLİ 

HİPOKLORİT DOZAJ ÜNİTESİ 

Çok komponentli Hipoklorit dozaj ünitelerimiz şekilde 

görüldüğü gibi bir veya birkaç dozaj kafasından 

ibarettir 

Alüminyum sülfat Bakır sülfat gibi eriyik 

hazırlanmasında ve benzeri tesislerde yüzme havuzu 

içme suyu tesislerinin klorlanmasında kullanılabilen 

ünitelerimiz kullanım sahasına göre karıştıcılı olarak 

(0) Maxımum arasında ayarlanabilen değişken debili 

pistonlu diyaframlı dozaj pompalarıyla paket ünite 

olarak teçhiz edilmiştir. 

MAKDOS 

100 İt 

TEKNİK ÖZELLİKLER 

* Kademesiz kendinden ayarlanabilir sistem. 

* 0 - 1 Lt 1 den 0 - 4 m arası 

* 0,5 - 300 bar basınca kadar dozaj pompaları 

* Her türlü kimyasal maddeyi dozajlar. 

NOT : LÜTFEN AYRINTILI BİLGİ İÇİN 

BROŞÜR İSTEYİNİZ. 

PİSTONLU ve DİYAFRAMLI DOZAJ POMPALARI 

Bir veya birkaç kafadan ibaret olup 0-5 Lt/h'dan 4m3/h kapasiteye kadar 0 ile 

maxımum arası ayarlanabilen 5 bar'dan 200 bara-kadar yüksek verimli dozaj 

pompalarımız Kimyasal sıvılardan etkilenmeyecek şekilde 304-316 paslanmaz 

çelik, PVC, teflon, poliamid, polipropilen malzemelerden imal edilmekte olup her 

türlü viskos sNıları pompalıyacak niteliklere sahiptir. 

YÜKSFK BASINÇLI DONKİ POMPA 

Yüksek basınçlı pompalarımız pistonlu tipler olup genelde toz 

deterjan üretiminde basınçlı kapların testinde ve reaktörlerde 

kullanılmaktadır. 

304-316 cRNİ ve çelik malzemeden imal edilmekte olup kendinden 

soğutmalı 0-100 Lt/h-10m3/h kapasiteye kadar 15 bardan 

maxımum 300 bar karşı basınca göre dizayn edilmiştir. 

MOTORLU MİKSER KARIŞTIRICILARI 

Sanayii sektöründe kullanılan motorlu karıştırıcı 

elamanlarımız 60 d/d-500 d/d'ya kadar tank ve 

karıştırıcısıyla birlikte özel olarak imal edilmektedir. 

SABİT DEBİLİ TRANSFER POMPASI 

Sabit debili transfer pompalarımız Kimyasal niteliklere haiz 

viskos sıvıların transferinde kullanılmaktadır. 

Pompalarımız 8 bar maxımum 80m3/h kapasiteye kadar 

transfer edilecek sıvının kimyasal ve fiziksel yönünden 

etkilenmeyecek malzemelerden imal edilmektedir. 

POMPALARIMIZIN KULLANMA SAHALARI 

* Kullanma suları (asliyesinde 

* Tekstil sanayiinde 

* Atık su arıtma tesislerinde 

* l'iıeloil yakına (esişlerinde 

* Nükleer ve termik santrallerde 

su şu"' ı>| ndırıııu işlemlerinde 

* Temizlik, sabini ve deterjan 

sanayiinde. 

* (iıda Sanayide 

huyu sanayiinde katkı dozajında 

ılverizasyou işle inlerinde 

Merkez Mah. Uzeyir Ağa Sok. No : 11 Yenibosna / İSTANBUL 

Tel. : (0212) 655 24 83 (3 hat) - 651 91 92 Fax : (0212) 651 90 85 

Iioya sanayiinde 

Meşrubat sanayiinde 

İlaç sunuyunde 

Kağıt sanayiinde 

Kireç sanayiinde 

Kuzun suları tasfiyesi! 

İçme suları t asliyesine 

$eker fabrikalarında 

Otonıotik klorlumu te: islerinde 

Dolum (esişlerinde ve lalla birçok 

iş sultalarında kullanıl aktadır.

MÜHENDIS/UMAKINA 

I'MMOIÎ MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN OK(,ANI 

sunuyoru 

1998 'e AZ KALDI ! 

1 ay 

2 a y 

3 ay 

4 ay 

'98 yılında da Siz değerli üyelerini 

izin ve ok Lı rlan m izin katkı \ e gör 

i i s I e r i n i bekler, b a şanla r d i 1 e r i z . 

tmmob 

makina mühendisleri odası 

Sümer Sokak 36/1-A Demirtepe - ANKARA 

Tel : 0 • 312 • 231 31 59 Fax : 231 31 65 

alesan 

KONVEYOR 

SİSTEMLERİ^ L»EI 

KURULUŞ 

AMACIMIZ 

Müşteri memnuniyeti 

Hızlı ve kesin çözümler 

Komple mühendislik hizmetleri 

Etkin satış sonrası destek 

ÜRETİMLERİMİZ: 

3 cm. den 2 mt. ye kadar değişik genişliklerde. 

25 cm. den 100 mt. ye kadar istenen 

boylarda olmak üzere; 

P.V.C. ve P.U. esaslı bantlı konveyörler. 

Tahrikli, rulolu konveyörler. 

Paletli, eğimli konveyörler. 

Zincirli konveyörler. 

Teleskopik konveyörler. 

90-180-270 derece dönüşlü 

plastik paletli konveyörler. 

-30 derece ile -||50 derece arasında 

farklfjsılarda | rQ|iŞji! r1 özel konveyörler. 

Her türlü imalat «irinin komple proje ve tesisi. 

ölçsan 

KONVEYOR SANAYİ A.S. 

Doğu Sanayi Sitesi 13. Blok No:11 Yenibosna-İSTANBUL 

Tel : (0212)552 51 79 - 552 40 63 - 551 00 08 - 639 11 84 

Fax : (0212)052 94 88

BU ÇAĞRIMIZ SİZEDİR/ 

Mesleğinizdeki en yeni bilgi birikimine ulaşmanın, 

gelişen teknolojileri yakından tanıyarak yenilenmenin 

ve sosyal etkinliklerle dopdolu bir kongreyi yaşama olanağını 

KAÇIRMAYIN ! 

makina mahtndltltri odam Bil « i ve B a $ v u r u '« in '" Kon re Sekreteri 

s 

Kenan KARAKAŞ 0232. 463 41 98/124-125 

KONGRE KATILIM KOŞULLARİ 

Kongre katılım ücretleri katılım şekline göre aşağıdaki gibi belirlenmiştir. 

KONGRE KATILIM BEDELİ 

İNDİRİMLİ KATILIM BEDELİ" 

YEMEKLİ (TL/kisi) 

2O.OOO.OOO.-TL 

YEMEKLİ (TL/kisi) 

15.000.000.-TL 

YEMEKSİZ (TL/kişi) 

16.000.000.-TL 

YEMEKSİZ {TL/kisi) 

12.000.000.-TL 

III .ULUSAL 

MÜHENDİSLİĞİ 

KONGRESİ v« SERGİSİ 

aO-23 KASIM 1997 

(*) 1. Katkıda bulunan kuruluşlardan, MMO birimlerinden ve aynı firmadan 5 veya daha fazla delegenin katılması durumunda, 

2. Kamu kurumlarında çalışan TMMOB üyeleri ve MMO SMM belgesi sahibi delegelere uygulanır. 

(Bu gruptaki ödemeler, belirtilen tarihleri geçmemek ve son ödeme tarihi 14 Kasım 1997 olmak üzere iki eşit taksitle yapılabilir.) 

Bu gruplarda katılım bedellerine kongre çantası, kongre bildiriler kitabı, sergi katalogu, öğle yemekleri, 

kahve-çay ikramları dahildir. Yemeksiz katılım ücreti ödeyenler öğle yemeklerinden yararlanamazlar. 

ÖĞRENCİ KATILIM BEDELİ 

MMO ÜYESİ ÖĞRENCİ (TL/kisi) 

4.000.000.-TL 

MMO ÜYESİ OLMAYAN ÖĞR. (TL/kisi) 

6.000.000.-TL 

Bu gruplarda katılım bedellerine kongre bildiriler kitabı, sergi katalogu ve kongre çantası dahildir. 

Adı, Soyadı :. 

Bağlı Olduğu Kuruluş:. 

Görev ve Unvan :. 

Yazışma Adresi :. 

Telefon 

SMM Belge No 

Katılım Şekli 

KONGRE KATILIM BAŞVURU FORMU 

NORMAL 

D Yemekli 

D Yemeksiz 

İNDİRİMLİ 

D Yemekli 

Fax 

D Yemeksiz 

ÖĞRENCİ 

D Yemekli 

D Yemeksiz 

Ödemeler İçin Banka Hesap No.: Makina Mühendisleri Odası izmir Şubesi - Ziraat Bankası Alsancak Şubesi 304400/20051-6 

NOT: Banka Dekontunun fotokopisi başvuru formu ile birlikte gönderilmelidir. 

Kredi Kartı Ödemelerinde: 

Aşağıda kart numarası belirtilen kredi kartı hesabımdan TL. Makina Mühendisleri Odası izmir Şubesi'ne 

ödenmesini kabul ediyorum. Tarih: / /1997 

D VISA D MASTER CARD 

İMZA: Kredi Kartı Numarası: I I I I I I I I I I I I I I I I I I [ I Kredi Kartı Son Kullanma Tarihi: / / 

Yazışma Adresi :TMM0B Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi - Atatürk Caddesi No:422 Kat:5 35220 Alsancak - İZMİR Tel: (232)463 41 98/124-125 (PBX) Fax : (232) 422 60 39

verikon 

3 Faz AC Motor 

HIZ KONTROL ÜNİTELERİ 

DÜŞÜK HIZDA EN YÜKSEK MOMENT I f) V 00 U 

YENİ TEKNOLOJİ İLE 5 YIL GARANTİ - ' • M*Mı 

GERÇEK SERVİS VE HİZMET; 

BÜROLARIMIZIN BULUNDUĞU 

YERLERDE 4 SAAT, 

TÜRKİYE GENELİNDE 

24 SAATTE SERVİS 

TAAHHÜDÜ 

ÜCRETSİZ MONTAJ GARANTİ 

ENELMAK 

ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK ve MAKİNA SAN. TIC. LTD. $TI. 

Fabrika : 1777 Sk. No 200 Kaışıyaka/IZMIR 

Tel: 0(232) 367 46 45 - 372 09 03 Fai: 0(232) 367 46 45 

Satış : 6053 Sk. No: 5/2 Karşıyaka/İZMİR 

Tel: 0(232) 367 46 45-372 09 03-366 3? 49 

Deniıli Şb. : Saraylar Malı. 493 Sk. Gözde Psj. DENİZLİ iel:0(258)265 63 65 

istanbul Şb.: Fulya Mh. Ortaklar Cd. Özbal Sk. No 7/4 Mecidiyeköy/İSTANCUL 

Tel&Fai: 0(212) 21247 53 

KALDIRIN! 

ERFEN/'Hidrolik Platformların 

seri üretimine başladı... 

•k Fabrika,Market,Atölye,Ambar,Hastahane gibi 

birçok işletmelerdeler ihtiyaç için. 

ir TSE,BSI ve DİN normlarına uygun üretim. 

* Zamandan ve insan gücünden tasarruf. 

TATEF,30 Eylül-5 Ekim '97 S.Uluslararası Takım 

Tezgahları ve Metal İşleme Teknolojileri fuarındayız. 

İstanbul Dünya Ticaret Merkezi: 

2.No'lu Salon,A4-B3 No'lu Standı 

ERFEN 

MUHENDISLIK/IMALATSAN.veTIC.LTD.ŞTI. 

Tugay Yolu,0ya Sokak No:8 Cevizli 81540 Kartal/İSTANBUL 

Tel:(0216)370 68 77 / 370 70 94 Fax:(0216)370 70 02

Hidrofor Setleri 

KSB 

e*, —• 

Harı 

Sizler için) 

En gelişmişû 

üretiyoruz. Si 

® KSB, Dünyanın:jjj bJJjfük-Pompa ve Vana 

üreticişidj 

S> 18"$ lirulmuştur. 

dirve 

SB Pompa. 

?dir '. 

® En^^n^^^^BışAnkara'dakl.;^ 

fabrikasın§?İi|lİer KSB fabrika] ' 

olduğu gibi moâefıpiÖİiı metodları - 

ekipmanları kullanılmaktadır. 

S» KSB ürünleri az enerji tüketimi veyılls 

problemsiz çalışma özelliklerine sahiptir^ 

o. • -• I- «T 

® ' Türkiye'deki pek çok büyük projede-^ 

ııada İH ün v a litieı 

il REFERANSLARİ/HZ 

ı Center binaları 

ı SA fabrikası 

el fabrikası 

; v fa6rlkası 

j.Cola fabrikaları 

^Pilsen fabrikaları 

ı Oteli 

.. )tel 

fftegency Oteli 

ı Ankara 

ı Binası 

%• ^İstanbul ve Ankaıiş'^ 

»lerının pek'ş 

;*. /raa&til fabrikala 

abrikalarij 

jlama! 

ilerce ı 

i KAT:4 

JISTANBULİ 

,S?ıgaıı:._ 

•y. saaast 

! Dalgıç Pompal 

laz Çelik Pompa 

hîr Içmesuyu 

A.Ş. 

IIKA 

IUU VÜLIJ 

I ANKARA

Filtr 

PUtomat Otomatik Geri Yıkamalı 

Filtrasyon Cihazı 

Filtomatın Uslun Özellikleri: 

- Basınçlı hatlarda filtrasyon 

Her sıcaklık ve basınçta filtrasyon 

- Yüksek kirlilik yüklerinde maksimum 

verim • 2"-96" giriş çıkış çapı • Geniş 

filtrasyon alanı • ° o 100 geri yıkama 

verimi • Geri yıkama sırasında 

filtrasyon devamlılığı • 3-30 sn geri 

yıkama süresi • Düşük su sarfiyatı 

Montaj kolaylığı • Boru hattına her 

pozisyonda montaj imkanı • İlave 

enerjisiz çalışma imkanı • Düşük yük 

kaybı • Değişmeyen filtre elemanları 

ile çevre korumasına katkı. 

Soğutma suyu 

Kondens suyu 

Kuyu-deniz-yiizey suyu 

Şeker şerbeti 

White VVater 

içme suyu 

Tarım ve golf sahası 

sulama suyu 

Sufjama amaçlı atıksu 

Midye yumurtası 

Diğer her türlü sıvı 

• 3 mikrondan 3000 mikrona kadar filtrasyon 

• Tek ünitede 20 m/h - 40.000 mVh kapasite 

BfttJI 

*• H 

ANTEL ARITMA TESİSLERİ İNŞAAT, SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 

Bağdat Caddesi Tevfik Bey Apt. No: 204/7 81030 Çiftehavuzlar/İSTANBUL Tel: (0 216)302 40 61(4 Hat) Faks: (0 216)302 42 86 

Bazı Filtomat Kullanıcıları: 

Trakya Cam-TR1, Trakya Cam-TR3, Cam Elyaf, Oyak Renault, Tofaş, Arçelik-Çayıroya, Arçelik-Eskişehir, Arçelik Ankara, Auer, Döktaş, Çukurova Çelik, Yarpet, Pimaş, 

ialsan, Marshall, Türk Siemens Kablo, Simko, Kartonsan, Brisa, Maret, Köy-Tür, Hürriyet-istanbul, Hürriyet-izmir. Kiriş-World, ClubTuana, Mar Otel, Göçtür, Tatlısu Sitesi, 

Sabancı Villaları, Motif Tekstil, Zümrüt Örme, Trend Boya, Akateks, Bilkont, Hasörme, First Tekstil Denimko, Gap idaresi, DSİ XV. Bölge

Doğal Gaz yakıtlı buhar santralı 2x8 ton/h, 8 ATÜ ve Su hazırlama grubu: 

Basınçlandırma, Filtreleme, Yumuşatma, Gaz alma 100 Ton/h. 

PETNİZ ISI SAN. ve TİC LTD. ŞTİ. 

Fab. : Fatih Mh. Suyolu üstü No: 9 Esenyurt/İstanbul 

Tel : 620 17 14 /3 hat Faks: 596 74 89 

Büro : Perpa İş Merkezi 6. Kat No: 629 

Tel : 220 60 47 - 220 60 25 Faks: 221 58 57 

DOĞAL GAZ ve 

SIVI YAKITLI ISI 

SANTRALLARI 

TOZ KÖMÜR 

TAKILABİLEN 

TAM OTOMATİK HAREKETLİ 

IZGARALI ÖN OCAK 

ve İÇ OCAKLI 

SİSTEMLER 

KIZGIN YAĞ 

KAZANLARI 

BUHAR JENERATÖRLERİ 

BASINÇLI 

KAPLAR 

PETMAK PETNtZ MAKİNA SANAYİ A.Ş. 

İmalat : Haramidere Sanayi Sitesi 

Anbarlı/tstanbul 

Tel : 690 43 52 - 220 60 25 

Faks : 221 58 57

TE 

VDE 0700 

DİN 44874 

TS5101 

Uzman kadro 

Geniş ürün dizisi 

30 yıllı aşkın tecrübe 

Uygun fiyat, uzun ömür 

Koşulsuz müşteri 

memnuniyeti 

ISI SANAYİ ve TİCARET A.Ş. 

Elektriğin Güvenli Sıcaklığı 

* Özel isteklere göre esnek, 

dinamik üretim yapısı 

* Üretimde Otomasyon 

Hızlı ve zamanında teslimat 

* Yüksek Teknoloji 

o -HEAT 

TS - EN - ISO 9002 

KG 503 - 97 

Atatürk Cad. Engin Sok. No:5 81530 Maltepe - İstanbul - TÜRKİYE 

Tel: (0216) 370 15 63 (4 Hat) - 399 35 03 - 04 Fax: (0216) 352 37 75 - 352 07 23 

e - mail: th@termo-heat.com

0 35 Ydhk Tecrübe! 

Firmamız 23.000 m 2 alan üzerinde 5.000 m 2 

yeni fabrikamızda modern tezgahlarda seri 

üretim yapmaktadır. 

Redüktörlerimiz 0,25 Kw'dan 250 Kw'a 1,5 

devirden 625 devire kadar Motorlu ve motorsuz, 

seri ve standart olarak üretilmektedir. 

Firmalar istedikleri anda Firmamız veya Türkiye 

genelinde geniş bayilik teşkilatlarımızdan 

gerekli bilgi ve taleplerini bulabilirler. 

Redüktörlerimizde motor hariç 1 yıl garantimiz 

vardır. 

YILMAZ REDUKTORA.S. 

Merkez/Centre: Maltepe Gümüşsüyü Caddesi Bestekar Medeni Aziz Efendi Sok: No:54 

TOPKAPI / İSTANBUL / TURKEY 

Telephone: (90-1) 567 93 82 - 567 93 83 - 567 45 07 Fax: (90-1) 567 99 75 

Fabrika/Factory: Beylikdüzü Hadımköy Yolu Kıraç Köyü Mevkii 1. Km. 

BÜYÜKÇEKMECE / İSTANBUL / TURKEY 

Telephone: 886 50 43 - 886 50 44 Fax: 886 54 57

OZERSON Klima Teknik A.Ş. 

Uygurlar Caddesi No: 1 

TR-06935 Organize Sanayi Bölgesi 

Ankara / Türkiye 

Tel: TR-(0312) 267 01 40 (10 hat) Fax: TR-(0312) 267 02 23 

Konfor - Endüstri - Tıbbi ve Bilimsel amaçlar için 

Klima - Havalandırma - Isıtma - 

Soğutma - Otomatik kumanda - Rutubetlendirme - 

Kurutma - Tozdan arıtma - Hava ile 

taşıma - Enerji geri kazanım konularında; 

Projelendirme - İmalat - Montaj ve 

Danışmanlık hizmetleri 

İmalat Programımız: 

Endüstri vantilatörleri - Radial ve Aksial vantilatörler 

Klima / Havalandırma santralları 

Isıtma - soğutma ve F- Coil cihazları 

Radial ve Aksial tanlı soğutma kuleleri 

Sipiral sarımlı hava kanalları ve titingsleri 

Kuruluş : 1970 Sermayesi: 200.000.000.000 TL 

Alman Teknik işbirliği ile %86 verimde vantilatör üretimi

4ATLARM|striyel kulla 

^kaliteli fiâlzemenin kul 

Şanslı, (Üan ömürlü kofgpresöı 

Gerçekten problemsiz tajş^âlışlianın yanı: 

srimlilik ve ekonomi sağrarlar. 

Endüstriyel Vidalı Kompresörler 

Üstün performanslı 84 Tip ile 7.5 bar-10 bar ve 13 bar 

basınçlarda, serbest hava verimi 0.6 m J 

/dak'dan 60 mVdak 

kapasiteye kadar geniş bir yelpazede üretim. 

Endüstriyel Pistonlu Kompresörler 

Dakikada 0.05 m i 

den 9.6 m' e kadar piston deplasmanı olan 

2.5 bar-50bar basınçlarda basınçlı hava ihtiyacınıza en uygun 

çözümü sağlayacak 24 Tip. 

Yağsız Vidalı Kompresörler 

2-2.5-3 bar basınçta, serbest hava verimi 7 - 93 mVdak 

olan yağsız tek kademeli vidalı "serisi ile 8 - 10 bar basınçta, 

serbest hava verimi 5 - 57 rnVdak olan yağsız çift kademeli 

vidalı serisi Türkiye'de ilk kez Maksaş tarafından Lupamat 

markası ile kullanımınıza sunuluyor. 

Yağsız Pistonlu Kompresörler 

Şimdi artık 268 It/dak ile 1344 It/dak serbest hava verimi 

olan 10 bar basınçta, 5 ayrı tip Lupamat hizmetinizde... 

PNÖSO Hava kurutucuları 

21 ayrı tipte 0.5 mVdak - 120 mVdak kapasite soğutmalı... 

34 ayrı tipte 0.1 mVdak - 50 mVdak kapasite adsorpsiyonlu 

kurutucular ile işletmenizde kuru (nemsiz) basınçlı hava elde 

edebilirsiniz. 

Hava Filtreleri 

Hava içinde %99 oranında temizliği sağlayabileceğiniz hassas 

mikrofilitreler. 100 m'/dak kapasiteye kadar 14 ayrı 

boyutta ve 56 ayrı tipte. 

STRİ VE 

159 76 - 

anbul: 

Jtt1(fHAP^Pl2) 272 01 m272 

•#|!likra: Bestekar SoiŞ2/1, 06680 Kavaklıdere, 

t-jlpa: (312) 418 55 76 - 417 36 82,. 

Lupamat'ın geniş ürün dizisi pistonlu ve $dal) hava 

kompresörleriyle tüm sanayi sektörlerinin basınçlı 

hava ihtiyacını karşılamaktadır. Lupamat'ın geniş 

üretim diziş}, sizin de ihtiyaçlarınıza en uygun tip 

ve kapasiteyi seçmenize olanak sağlayacaktır.

TEMEL 

STFA CIVATA TÜRKİYE'DE 

EN YÜKSEK TEKNOLOJİ İLE 

BAĞLAMA ELEMANLARINDA KALİTEYİ SİZE SUNAR. 

KALİTE İÇİN ÜNLÜ BİR İSİM TEMEL" DAİMA HİZMETİNİZDE. 

İSE 

ISO 

EN 

DİN 

ANSI 

BS 

AFNOR 

JIS 

STANDARTLAR 

EKTÖRÜNDE GÜÇLÜYÜZ. 

\II SANAYİİ 

SANAYİİ 

VE MAKİNALARI 

*MAKİNALARI 

NAKİL HATLARI 

K KONSmÜKSİYON 

LDIRMA GALVANİZ 

Rl ve SİYAH 

ELEKTRO KAPLAMA 

KAPLAMA 

LSİYAHLAŞTIRMA 

OBALT KAPLAMA 

CeyfemYote Üzeri 30.MgfADANA/Tf»l$ÎYE İnönü Cad. STFAB-38Jp^*&at^ı/İSTANBUL 

T^|p^22.393^85(4Hallı Tel.: 0.216.362 94 $-18

Aretach Kaynak 

ElaUrodlan va Telleri 

Sanayii A.S. 

Okçumgsa Cad. 

Tezgül Işhanı 

No.2 Kat: 6 

Şişhane 80020 

fSTANBUL 

Tel :212 253 05 01 pbx 

Fax : 253 05 88 

Veliköy. 

Öksüzce Çiftliği 

59500 Çerkezköy 

TEKİRDAĞ 

Tel :282 674 41 11 pbx 

Fax: 674 41 16/17

MÜHENDİS MAKİN - TMMOB Makina Mühendisleri Odası Arşivi ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?