0002823

Birâderler Hikâyesi, dilleri açısından birbirlerine büyük bir yakınlık göstermekte ve yeni
Osmanlı grafolektinin en geç 1870’lerden itibaren elle tutulur bir hâl almaya başlamış
olduğunu kanıtlamaktadır. Bu grafolekte geçişin en iyi örneklerinden biri, “Tıflî Efendi
Hikâyesi”nin yeni bir versiyonu olan Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın
Hikâyesi’nde, eski hikâyedeki yaygın küfür kullanımının ortadan kalkmasıdır. Eski
hikâyedeki ağır küfürlerin yerini burada Bektaş’ın Tıflî’ye yönelttiği “behey herîf sen
benim ahırda oldıgım ne bilürsin yohsa beni birkaç kerre ahırda mı gördin” (20) sözleri
ve Beş Boynuz tarafından Tıflî’ye hitaben kullanılan “nâ-bekâr” (26) sıfatı gibi çok daha
masum ifadeler almıştır. Kimi yerde bazı küfürlerin, “fenâ fenâ sohbetler söyledi” (14)
gibi ifadelerle tamamen sansürlenmesine bile rastlarız.
19. yüzyıl hurufat yapıtları, Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nin bölüm başlıkları ve
Letâ’ifnâme’nin fihristi gibi yazı dili özelliklerinden yoksun olmakla birlikte, Tıflî
hikâyeleri arasında ilk kez, yer yer de olsa metin bölümleme işaretlerinden yararlanır.
Ong’a göre “söylenebilen ses birimlerinin yerini tutmadığı için, alfabeye oranla sözlü
gelenekten çok daha uzak” (176) olan bu işaretlerin tutarsız kullanımı, Osmanlı
grafolektinin gelişmekte olduğunu, ancak henüz olgunlaşamadığını göstermektedir.
Hikâye-i Cevrî Çelebi, yer yer cümlelerin arasını fazla boşluklarla açarsa da noktalama
işaretlerinden yararlanmaz. Hikâye-i Tayyârzâde’de, karakterlerin konuşma
bölümlerinde tırnak işaretlerine, bazı açıklamalarda parantezlere, hikâyenin başlıca
bölümlerini ayıran paragraflara ve yer yer cümlelerin bitiminde sözcükler arasında
bırakılmış fazladan boşluklara rastlarız. Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın
Hikâyesi’nde, parantez işaretlerine ve bazı cümleler arasında uzun boşluklara yer
verilmekle birlikte, paragraflar ve tırnak işaretleri kullanılmamıştır. İki Birâderler
81