0002823

Sultan Murad hazretlerinin musâhib-i meşhûrı Tıflî Efendi’nin dahi kayıkla geçerken
görüb mecrûhın cânı tende olarak kayıgına alub hânesine götürmesidir” (89) başlığını
taşıması dikkat çeker. Dolayısıyla başlıklar, tutarsız dağılımlarının yanı sıra
işlevsellikten de oldukça uzak görünmektedir. Buna karşın, bölüm başlıklarının sözlü
dilden bağımsız bir yazılı dilin önemli bir göstergesi olduğu belirtilmelidir.
Letâ’ifnâme’nin (1851) ana hikâyesinde kullanılan dil, “Hikâyet” gibi
hikâyelerde de bulduğumuz konuşma diline oldukça yakındır. Buna örnek olarak küçük
bir diyalog bölümünü verebiliriz: “[Cariye] şol kocı içindeki hanım sana ‘âşık oldı işte
bu altunları sana virdi ve selâm eyledi varsın çarşudan kendi vücûdına göre elbîse
kesdirsin yalıya teşrîf eylesün didi Yûsuf Şâh eyitdi bendeniz yalıyı bilmem didi câriye
eyitdi biz kayıkcılara sipâriş ideriz siz yarın Bâgçe Kapusı’na teşrîf idin [dedi]” (77-78).
Şiir olarak Letâ’ifnâme’de sadece birkaç beyitlik tek bir basit gazelle karşılaşırız (102).
Metnin büyük kısmı secili ve dolayısıyla yüksek sesle okumaya uygun bir biçimde
yazılmıştır.
Letâ’ifnâme’nin aşağıda daha ayrıntılı biçimde incelenecek alt hikâyeleri ise,
kullandıkları diller açısından büyük farklılıklar göstermektedir. Hikâyelerin dili, anlatım
ortamına ve anlatıcıya göre değişmektedir. Kimisi son derece basittir: “[B]ir hammâlın
tirâşı gelüb berber dükkânına tirâş olmaga gidüb berber görir ki bir sersem hammâldır
berber hammâlı tirâş ider hammâlın beş ‘aded pâresi olub berbere eydür ki cânım berber
bu sefer beş akçemiz var bir dahi tirâş olursam ziyâde viririm” (126-27). Bazı diğer
hikâyeler ise, son derece girift bir Osmanlıcadan yararlanır: “[P]âdişâh ile vezîrin iki
duhter-i ferhunde-ahteri irişüb biri hüsn ü cemâlde âf-tâb ü Müşterî biri zîbâlık iklîminin
mâh-ı enveri biri güzellikde mihr-i tâb-dâr birisi letâfet ü hûblıkda serv-i revân ü lâle-
‘izâr” (11). Alt hikâyeleri yoluyla inşâ dilinden sokak diline kadar uzanan bir diller
77