0002823

“Tıflî Efendi Hikâyesi”dir (1875). “[G]ûyâ yılan kovalamış” (21), “şeytân gelüb
kendüden ders alur” (27), “çok ag yırtmış” (79) ve “bin vartadan kurtulmuş” (80) gibi
deyimler, “Tıflî Efendi Hikâyesi”yle “Hikâyet” arasındaki dilsel benzerliğin birer
göstergesidir. Hem “Tıflî Efendi Hikâyesi”, hem de “Tayyârzâde Hikâyesi”, birkaç
beyitlik az sayıda basit şiir de barındırır. Ayrıca, özellikle “Tıflî Efendi Hikâyesi”nde,
“Hikâyet” dahil hiçbir diğer Tıflî hikâyesinde görmediğimiz ölçüde argo ve kaba dilden
yararlanılmaktadır. Anlatıcıdan, Tıflî’siz bir meclisin “bir poka geçmez” (4) olduğunu
öğreniriz. Beş Boynuz, Tıflî’ye “oglan pezevengi” diye hitap eder. Bektaş, “beni ne
zemân sikdirdin ben sana ne zamân sikildim” (36) sözleriyle Tıflî’nin kendisi
hakkındaki sözlerine sitem eder. Kara Mustafa’nın genci görmek için padişah
huzurundan ayrılırken uydurduğu sancı hakkında ise anlatıcının yorumu şudur: “Aga’yı
sancu tutmış meğer ol vakitde siki kalkmışdır meşhûr celebinin dahi yalıda otururken
götünün kenârı seğirmiş ol sancunın aslı ol imiş” (86-87). Bu tarz küfürlü ve argo
ifadelerin sözlü halk diline yakınlığı ortadadır.
“Tıflî Efendi Hikâyesi” ve “Tayyârzâde Hikâyesi”, Tıflî hikâyeleri arasında
harekeli yazılmış olan yegâne hikâyelerdir. Bunu da, yazılıdan çok sözlü yapıtlara alışık
bir hedef kitleye okuma kolaylığı sağlama çabasına bağlayabiliriz.
Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nin (1851-52) yukarıda sayılan hikâyelerden belki de
en büyük farkı, kullanılan dilde yatmaktadır. Hasan Kavruk’un belirttiği gibi, “Eski Türk
Edebiyatında itibar görüp beğenilen, bir san’at olarak kabul edilen [düzyazı biçimi ve
yapıtları,] ağır, ağdalı, Arapça, Farsça kelimelerle ve terkiplerle süslü inşa, ve bu inşa ile
meydana getirilen mensur eserlerdir” (7). Bu tarz bir dilde, Ian Watt’ın “Gerçekçilik ve
Romansal Biçim” adlı makalesine göre, “sözcükler ile nesneler arasındaki bağlantıdan
çok, retoriğin betimleme ve eyleme ekleyebileceği güzelliklere önem” verilmektedir
75