0002823

Garîbesi’nin diğer yapıtlardan ayrıldığını görürüz. Bu metnin, sanatsallık kaygısı taşıyan
usta bir hattat tarafından kaydedildiği açıktır. Letâ’ifnâme’nin yazısında belli bir sanatsal
kaygıyla karşılaşsak da yazının kalitesi, diğer hikâyeyle karşılaştırılamayacak kadar
düşüktür. Son iki litografya hikâyeyi kapsayan ve tek bir yazarın elinden çıktığı
anlaşılan yapıt ise, Letâ’ifnâme’den daha okunaklı olmakla birlikte Hançerli Hikâye-i
Garîbesi’nin sanatsallığından çok uzaktır.
19. yüzyıl hurufat yapıtlarında hat sanatı tümüyle ortadan kalkmaktadır. Çerçeve
süsleri ise, tüm hikâyelerde en aza indirgenmiştir. Hikâye-i Cevrî Çelebi, Meşhûr Tıflî
Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi ve İki Birâderler Hikâyesi’nin dış kapaklarında
birbirine benzerlik gösteren süslü çerçevelere rastlarız. Bu üç hikâyenin ilkinde ve
üçüncüsünde, hikâye metninin etrafına da çerçeve çizilmiştir. Hikâye-i Tayyârzâde ise
ne dış kapakta ne de hikâye metninin etrafında çerçeveye sahiptir. Dolayısıyla, bu ikinci
dönemdeki yapıtlar salt hikâye içeriği üzerinde yoğunlaşmakta ve yapıtın kendisini bir
sanat nesnesi kılan tüm özelliklerden arınma eğilimindedirler. 20. yüzyıla gelindiğinde
ise, yapıtlarda süs öğesinin tekrar önem kazanmaya başladığı görülür. Aşağıda ele
alacağımız resimlerin yanı sıra, Tayyârzâde yâhûd Bin Bir Direk Vak‘ası ve Hançerli
Hanım’da elyazısı, sadece kapaktaki adda olsa bile, geri dönmüştür.
Elimizdeki dört litografya hikâyeden ikisi olan Hançerli Hikâye-i Garîbesi ve
“Tıflî Efendi Hikâyesi” resimlendirilmiştir. İlk yapıtta bulduğumuz on resim, hikâyenin
en can alıcı noktalarından bazılarını, “Süleyman Beğ’in talkavuklarla meyhânede
eğlendiği” ve “Kamer Kalfa orman atılub Süleyman Beğ dahi yanına vararak hayrân
hayrân bakışıdır” gibi alt başlıklarla temsil etmektedir. Resimlerin bulunduğu sayfalarda
sayfa numarası yoktur. “Tıflî Efendi Hikâyesi” ise, yine aynı kaygıyla çizilmiş ve “Tıflî
Efendi kahvede ahbâbla eğlendiğidir” (4) ve “Tıflî Efendi Kanlı Bektâş kapusında kitâba
69