0002823

“Latâifnâme adlı çerçeveli hikâyenin içine 11 ayrı hikâye yerleştirilmiştir”. Bu
hikâyelerden “ikisi bilinen masal tiplerine uyar”. Biri, “Vezir Kızı ile Saka”, diğeri de
“Fakir bir adamın kızını alabilmek için bir sanat öğrenmek zorunda kalan Padişah”
adlarıyla bilinen masalların “birer varyantıdır” (414). İlginçtir ki, “Vezir Kızı ile Saka”
masalı, sadece Letâ’ifnâme’de geçmeyip, aynı zamanda meddahlar tarafından özerk
olarak da anlatılmış bir hikâyedir. Georg Jacob’un “Das Maedchen im Kasten” (77-98)
adıyla çevirdiği ve Ayhan Yalçın’ın Meddâh adlı yapıtında “Sandıktaki Kız” (13-39)
adıyla verdiği bu masal, Yalçın’a göre “Meddah Aşkî’nin anlattığı hikâyelerdendir”
(13). Dolayısıyla, bu masal sayesinde hem meddahların sözlü gelenekten
yararlandığının, hem de bu geleneğin Tıflî hikâyelerine doğrudan yansıdığının açık bir
kanıtıyla karşı karşıyayız.
Sözlü geleneğin Tıflî hikâyeleri üzerindeki etkisinin yanı sıra, Boratav’ın da
belirtmiş olduğu gibi, bu hikâyelere “has olduğunu sandığımız bazı tâlî temaların bizim
halk hikâyelerimize geçmiş olduğunu da tesbit mümkün oluyor” (Halk Hikâyeleri ve…
124). Böylece, kimi Tıflî hikâyesinde bulunan dalkavukların eline düşmüş mirasyedi
teması, “bizim halk hikâyelerimizden Yaralı Mahmut’ta ve Âşık Garib’in bazı
varyantlarında aynen mevcuttur. Hattâ Âşık Garib’in bir varyantında bu serserilerin,
Âşık Garib’i götürüp beraberce yiyip içtikleri Gümüş Halkalı Meyhaneyi, aynı isimle
Hançerli Hanım Hikâyesi’nde de buluyoruz” (124-25). Boratav, İstanbul’da vakit
geçiren âşıkların bu gibi hikâye öğeleriyle burada tanışmış olduğunu varsaymaktadır
(125).
Ne var ki, halk hikâyesi ve masalla aralarında bulunan bu ilişkiler, Tıflî
hikâyelerinin birer halk hikâyesi, masal ya da tamamıyla birer sözlü gelenek ürünü
olarak tanımlanmasını haklı çıkarmaz. Bu konuda bazı kesin ayrımlar yapılmasının
43