0002823

Farklı araştırmacılar, Tıflî hikâyelerinde meddah hikâyeciliğinin yanısıra halk
hikâyesi ve masal gibi sözlü gelenekte yaşayan edebiyat ürünlerinin izini sürmüşlerdir.
Tıflî hikâyelerinden, Türk Romanı adlı yapıtında topyekün “masal” (11) olarak bahseden
Robert P. Finn’in bu ifadesi bir kavram karmaşasının ürünü gibi görünse de, sözlü
geleneğin bu hikâyeler üzerinde belli bir etki yaratmış olduğu açıktır. Bu etki, kendini
farklı içeriksel öğelerde gösterir. Böylece, birçok Tıflî hikâyesinde bulunan “[y]aşlı bir
kadının, bir ebenin, bir dadının kahramanı sevgilisine kavuşturmak için yardımı”,
Özdemir Nutku’ya göre “masallarda da izlenir” (118). Şükrü Elçin’e göre de,
hikâyelerde “ ‘vaktiyle’ye tekabül eden ‘IV. Murad devri’ zikrinin mevcudiyeti” (114),
Letâ’ifnâme’de çocuğu olmayan birisinin dua sonucu bir erkek çocuğa kavuşması,
birçok hikâyedeki erkek kahramanın “tabiinin üstünde güzel” ve yaşının “13-15 arası”
olması (115) ve “kahramanlarımıza yardım eden IV. Murad’ın tebdil” olarak şehirde
gezmesi (116), masal ve halk hikâyesi geleneğinin Tıflî hikâyeleri üzerindeki etkisinin
örnekleridir. Boratav’ın değindiği “[e]ski hikâyelerimizde resimden âşık olma motifi”
(109) ise, Hikâye-i Cevrî Çelebi’de karşımıza çıkar. Saim Sakaoğlu da, “Cevrî Çelebi
Hikâyesi” adlı makalesinde, aynı hikâyede “masal dünyasının izleri”ne rastlamıştır ve
bunların arasında “Cevrî Çelebi’nin 40 gün berber dükkânına gitmesi, hastalanıp 40 gün
ağlayıp sızlaması gibi zaman ve sayı bildiren kalıp sözleri” sayar (423). Son olarak,
Şükrü Elçin’in de değindiği gibi “[h]ikâyelerimizin yazarlarını kat’î olarak
bilemeyişimiz” (114) ve ayrıca bazı hikâyelerin varyant sayılabilecek farklı versiyonlara
sahip oluşu da, sözlü ve anonim halk hikâyesi geleneğiyle bağdaşır gibi görünmektedir.
Tüm bunların yanı sıra, meddah geleneği, Tıflî hikâyeleri ve masal geleneği
arasındaki bağı doğrudan kuran bir Tıflî hikâyesine de rastlamaktayız. Bu hikâye,
Letâ’ifnâme’dir. Pertev Naili Boratav’ın Az Gittik Uz Gittik adlı yapıtında belirttiği gibi,
42