0002823

metinler, Georg Jacob’a göre de “[k]itabın sözlü anlatıyı […] sadakatle yansıttığı” (10)
metinler olarak anlaşılmalıdır. Sözlü anlatıda yararlanılan yazılı metinler konusunda ise,
Özdemir Nutku’nun incelediği senaryo yazması iyi bir fikir vermektedir. Yapıtın yazarı,
“hikâyeleri öyle bir yolda özetlemiştir ki, her meddah bu özetleri kendi yeteneği ve
yaratışı oranında süsleyebilir, uzatıp kısaltabilir. Nitekim, bunların tümü de şifre gibi
yazılmıştır; tümceler tamamlanmaz, tümcelerin dizilişleri bir sıra ilerlemez, konuşmalar
atlamalıdır” (Meddahlık ve Meddah… 106). Meddah anlatılarını temel alan yazılı
metinleri sözlü icra sırasında birebir yazıya geçirilmiş yapıtlarla, meddah anlatılarında
kullanılmak üzere yazılmış metinleri ise Nutku’nun saptadığı tarzdan “senaryo”larla
(105) sınırlamak doğru olacaktır. Tıflî hikâyeleri ise, bu sınıflardan hiçbirine
girmemektedir.
Ayrıca, Tıflî hikâyelerinden sadece meddahlığın değil, diğer sanat dallarının da
yararlandığı bilinmektedir. Bu bağlamda, örneğin Hançerli Hikâye-i Garîbesi, Saim
Sakaoğlu’na göre bir tiyatro oyununa çevirilmiştir: “Şemsî’nin Tedbirde Kusur (1873)
adlı 8 fasıllık hailesi, hikâyenin tiyatro eseri haline getirilmiş şeklinden başka bir şey
değildir” (“Hançerli Hanım Hikâyesi” 547). Tayyârzâde ve Bin Bir Direk Batakhânesi
yapıtının önsözünden de, bu hikâyenin Osmanlı tiyatrocularından “Ahmed Necîb Efendi
tarafından dram hâline” sokulduğunu ve hem kendisi, hem de “muhtelif tiyatro
kumpanyaları” tarafından birçok kez sahneye konulduğunu öğreniyoruz (3). Şükrü Elçin
ise, hem Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nin, hem de “Tayyârzâde Hikâyesi”nin “Hayâlî
Küçük Ali” tarafından Karagöz sahnesine uyarlanmış olduğunu bildirir (129). Bunun
dışında Güzin Dino, Türk Romanının Doğuşu adlı yapıtında Namık Kemal’in İntibah
(1876) adlı roman denemesinin konusunu Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nden aldığını
iddia etmiştir (35). Dolayısıyla, hikâyelerin meddahlar tarafından da esin kaynağı olarak
39