0002823

Tıflî Ahmet Çelebi’nin bir meddah olarak ün kazandığını yukarıda görmüştük.
Bu ve başka nedenlerden dolayı birçok araştırmacı, Tıflî hikâyelerini birer meddah
hikâyesi ya da meddah geleneğinin bir uzantısı olarak görmüştür. Pertev Naili Boratav’a
göre bu hikâyelerin “hepsinde meddah hikâyelerinin üslûbunu, edasını, mevzuunu
buluruz” (“İlk Romanlarımız” 312). Ona göre, “bu hikâyeler son asır İstanbul meddah
hikâyelerinin kitaba geçmiş ilk şekilleridir; İstanbul meddahları bunları örnek alarak
hikâyelerini kurmuşlardır” (Halk Hikâyeleri ve… 122). Dolayısıyla, hem yazılı Tıflî
hikâyelerinin temelini sözlü meddah geleneğinde yaşayan hikâyelerin oluşturduğu, hem
de yazılı hikâyelerin yine sözlü olarak gerçekleşen bir aktarımın temelini oluşturduğu
varsayılmıştır.
Gerçekten de, Tıflî hikâyelerinden esinlenen anlatılar kurmuş meddahlara
rastlarız. Özdemir Nutku’nun Vladimir Gordlevski’den aktardığı üzere, Meddah
Aşkî’nin (1853-1934) bir anlatısı, “Tatar-zâde ya da Binbirdirek” (93) adını
taşımaktadır. “Tatar-zâde”nin, Tayyârzâde’nin bir yanlış yazımından ibaret olduğu
açıktır. Saim Sakaoğlu’na göre de Meddah Hakkı (1875-?), “İstanbul Batakhaneleri”
adlı hikâyesinin kuruluşunda hem Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nden (“Hançerli Hanım
Hikâyesi” 547), hem de Hikâye-i Tayyârzâde’den yararlanmıştır (“Tayyarzade
Hikâyesi” 230). Tıflî’yi bir karakter olarak barındıran diğer meddah anlatıları da
bulunur. Bunların arasında, Metin And ve Özdemir Nutku’nun bir 19. yüzyıl görgü
tanığından aktardıkları hikâye, Georg Jacob’a göre 19. yüzyılda Ermeni harfleriyle
Türkçe basılmış olan bir hikâye ve Özdemir Nutku’nun incelediği bir 18. yüzyıl
yazmasında yer alan bazı meddah senaryoları önemli birer yer tutmaktadır.
İlk hikâye, Nutku’ya göre “Meddah Kız Ahmet’in bir İstanbul kahvesinde gece
saat dokuzdan geceyarısına değin anlattığı ve Tıflî’nin kahramanı olduğu bir hikâye”dir
36