0002823

konusunda bir fikir ayrımı yaşanmakla birlikte birçok araştırmacı, hikâyelerin bir
biçimde tarihte gerçekten yaşamış olan Tıflî Ahmet Çelebi’nin elinden geçmiş olduğu
konusunda hemfikirdir.
Bu iddiaların dayanağı, Tıflî’nin neredeyse tüm hikâyelerde bir karakter, dahası
birçoğunda kendi ve diğer karakterlerin başından geçenleri padişah huzurunda yeniden
anlatan bir meddah olarak rol almasıdır. Boratav’a göre Tıflî’nin oynadığı bu rol,
“maceraların, hikâye şekline sokularak ilk defa IV. Murat’ın nedimi ve hikâyecisi Tıflî
Çelebi tarafından anlatılmış olduğu” konusunda bir “kayıt” teşkil etmektedir (“İlk
Romanlarımız” 312). Boratav, bu savdan “Tıflî’nin bunların ilk hikâyeci-sanatkârı
olduğu” sonucunu çıkarmaktadır (Halk Hikâyeleri ve… 125). Ahmet Ö. Evin’in, Türk
Romanının Kökenleri ve Gelişimi adlı yapıtında belirttiğine göre de “[h]ikâyenin tanığı
olarak görünen yazar” (36), bu yolla hem “yazarlığını metin üzerinde gösterir” (36-37),
hem de “hikâyenin sahici olduğu iddiasında bulunur” (37).
Diğer yandan, hikâyelerin Tıflî Ahmet Çelebi’yle ilişkisini sorgulayan
araştırmacılara da rastlarız. Şükrü Elçin’in deyimiyle “kabili münakaşa” (131) olan bu
ilişkiye Fuad Köprülü de mesafeyle yaklaşmıştır. Köprülü’nün deyimiyle,
hikâyelerimizin “bizzat Tıflî tarafından mı meydana getirildiği, yoksa daha sonraki
devirlerde kendisinin büyük şöhretini hatırlayan meddahlar tarafından adapte edilerek,
Tıflî’nin isminin bunlara ithâl mi edildiği” konusunda “kat’î bir cevap verilemezse de,
bu meddah hikâyeleri, her hâl-ü kârda Tıflî’nin ne kadar büyük bir şöhret kesbettiğini
göstermektedir” (“Tıflî Ahmed Çelebi” 235). Bu farklı iddialardan hangisinin gerçeğe
daha yakın olduğunu görmemizde faydalı olabilecek bazı kıstaslar vardır.
Öncelikle, sırf içlerinde Tıflî adında bir karakter geçtiği için bu hikâyeleri tarihî
Tıflî Çelebi’ye dayandırmak konusunda son derece dikkatli olmamız gerekir.
33