0002823

duruşmayı izleyen annesinden Abdi ve Rukiye’nin yerlerini öğrenir ve bunları da
padişah huzuruna getirir. Padişah, Abdi’yle Rukiye’yi evlendirir, Mahmut’u kendine
bezirgânbaşı yapar ve bir süre sonra Cevrî’yi de saraydan bir kızla evlendirir.
Çalışmamızda, Hikâye-i Tayyârzâde’nin altı farklı versiyonundan yararlandık.
Bunların en eskisi, h. 1289 (1872-73) yılında hurufat tekniğiyle basılmıştır ve ön
kapakta “Hikâye-i Tayyârzâde”, metin başlığı olarak ise sadece “Hikâyet” (2) adını
taşımaktadır. Burada, bu versiyon için Hikâye-i Tayyârzâde adı benimsenecektir.
Hikâyenin yazarıyla ilgili bilgi bulunmasa da ön kapaktan, hikâyenin “Câmlı Han”
matbaasında çoğaltılmış olduğunu öğreniriz.
Kronolojik sıraya göre ikinci versiyon, “Tayyârzâde Hikâyesi” adını taşımakta
ve “Tıflî Efendi Hikâyesi”nin de bulunduğu yapıtın içinde yer almaktadır. H. 1291
(1875) yılında litografya tekniğiyle basılmış yapıtın yazarı verilmemiş, basımevi ise
“Litografya Destgâhı” olarak belirtilmiştir (95). Yapıttaki iki hikâyeyi de kaydeden
hattatın aynı kişi olduğunu, çok stilize olmayan el yazısının benzerliği yoluyla tahmin
edebilmekteyiz.
Hikâyenin elimizdeki üçüncü versiyonu, Tayyârzâde yâhûd Bin Bir Direk
Vak‘ası adını taşır. Bu yapıt, ön kapağından öğrendiğimize göre h. 1334 (1917-18)
yılında, “Bâb-ı ‘Âlî Câddesi’nde Cihân Matba‘ası’nda” basılmıştır. Hurufat tekniğiyle
basılmış yapıtın yazarıyla ilgili bir bilgi yoktur.
Dördüncü versiyon, ön kapakta “Tayyârzâde Bin Bir Direk Batakhânesi” adıyla,
hikâye metninin başında ise “Tayyârzâde ve Bin Bir Direk Batakhânesi” (3) adıyla
verilmiştir. Bu çalışmada, ikinci ad benimsenecektir. Yapıt, ön kapaktan aldığımız
bilgiye göre h. 1341 (1924-25) yılında basılmıştır. Baskıda hurufat tekniği kullanılmştır.
Yapıtın ön ve iç kapağında “Şems Matba‘ası” ve “El-‘Adl Matba‘ası” olmak üzere iki
17