0002823

işlerdendir. Konusu hayalden doğmuş hikâyeleri, geçmişin dekorları, kıyafetleri, günlük
hayat cilveleriyle tarihe mal etmek de öylesine zordur” (11). Koçu’nun Tıflî hikâyelerini
yeniden yazarken izlediği yol, saydığı yolların ikincisidir. Yazar, asla yaşanmadığını
bildiği hikâyeleri, tarihle ilgili mümkün olduğu kadar çok otantik ve “pitoresk”
(Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli… 29) bilgiyi ilginç bir biçimde sunmak için birer
araç olarak kullanmaktadır. Amacı, yaşayan bir toplumu yansıtmak değil, geçmişteki bir
toplumu kısmen modern bir tarihçi mesafesiyle, kısmen de romantikleştirilmiş ve
idealize edilmiş olarak yeniden yorumlamaktır.
Tıflî hikâyelerinin, edebî gerçekçilik, tarihsel gerçeklik ve toplumsal güncellik
kıstaslarına göre genel bir değerlendirmesini yaptığımızda şu tabloyla karşılaşıyoruz:
Yazma ve litografya yapıtlar, büyük ölçüde, tarihsel gerçeklik iddiasıyla uyum içinde
olan edebî gerçekçilik öğeleri barındırmaktadır. Semtlerin, mekânların ve kişilerin
tarihsel verilerle uyuşacak biçimde adlandırılması, toplumsal etkinliklerin aslına uygun
biçimde hikâyelere girmesi ve döneme özgü gündelik hayat nesnelerine yer verilmesi,
hikâyelerin “gerçekten yaşanmış” olayları temel aldığını vurgulayan iddialar
çerçevesinde gerçekleşmektedir. Bu hikâyelerde aynı zamanda karşımıza çıkan güncellik
vurgusu—bunun belirtilerini yazarın yaşam öyküsüyle hikâye arasındaki örtüşmelerde
ve “heteroglossia” kapsamında yorumlanabilecek dil kullanımlarında görüyoruz—
geçmişle bugün arasında toplumsal bir bağın varolduğunu ve bu iki zamanın birbirinden
kategorik olarak ayrı görülmediğini göstermektedir. Bu aşamada verilmiş yapıtların,
tarihsel gerçekleri yansıttıkları için güncel sayıldıkları ve edebî gerçekçilikten de, bu
tarihsel gerçekliğin altını çizmek için yararlandıkları söylenebilir.
19. yüzyıl hurufat yapıtlarında, tarihsel gerçeklik iddasının yitimine tanık
olmaktayız. Bu dönemin bazı yazarlarının, tarihsel gerçeklerden söz etmediklerinin
181