0002823

hükümdarların başından geçen macera ve eylem ağırlıklı olayları işler (H2, H3). Yusuf’a
yakın “ehibbâlardan bir zât”ın anlattığı iki hikâye ise, eyleme neredeyse hiç yer
vermeyerek, iki ya da daha fazla kişi arasında yaşanan felsefî fikir ayrımlarının nasıl
çözümlendiğini işler (H6, H7). “Menkıbe-hân”ın anlattığı tek hikâye ise, tüm hikâyeler
arasında en masalsı olanıdır ve farenin insana dönüşümü, deprem, güneş ve dağ gibi
doğa öğeleriyle yapılan konuşmalar ve ulu bir kişi tarafından Tanrı’ya yöneltilen
duâların mucizevi bir biçimde gerçekleşmesi gibi doğaüstü unsurlar içerir (H5).
11 hikâyenin kalan üçü ise, anlatıcılar tarafından belli bir amaç güdülerek
anlatılır ve konuları da buna göre seçilmiştir. Yazıcıoğlu, H1 sayesinde Yusuf’u
sadakatine inandırmaya çalışmaktadır. Rabia, H9 yoluyla Yusuf’a karşı kızgınlığını dışa
vurmak için zemin hazırlıyordur. Tıflî ise, H11 yardımıyla Sultan Murat’ı, Yusuf’un
derdinden bahis açmak için uygun bir ruh hâline sokmaya çalışmaktadır. Burada dikkati
çeken bir nokta, anlatıcıların kendiliğinden anlattıkları hikâyelerin—ki bu üç hikâye bu
kategoriye girer—mutlaka karşılarındakine gizli ya da açık bir mesaj vermek için
anlatıldığıdır. Rica üstüne veya topluluk ortamında anlatılan hikâyeler ise, toplumsal
hiyerarşide anlatıcıdan daha yüksekte olan bir kişinin isteği üstüne, ortamı şenlendirmek,
göze girmek ve / ya da ihsan elde etmek için anlatılır.
Hikâyelerin uzunluğuna bakacak olursak anlatıcıdan anlatıcıya büyük bir
tutarlılık göze çarpar. Burnaz Süleyman’ın hikâyeleri 16 (H2) ve 21 (H3) sayfa
uzunluğundadır. “Ehibbâlardan bir zât”ın hikâyeleri 5 (H6) ve 4 (H7) sayfa sürer.
Tıflî’nin hikâyeleri ise 7 (H10) ve 8 (H11) sayfa uzunluğundadır. Uzunlukla ilgili başka
öğeler de dikkate değerdir. Böylece, yeni tanıştığı Yusuf’u lâf kalabalığına tutmak
isteyen Yazıcıoğlu’nun anlattığı hikâyenin (H1) 19 sayfayla en uzun ikinci hikâye
olması, Yusuf’dan bir an önce hırsını almak isteyen Rabia’nın anlattığı hikâyenin ise
176