0002823

yapıtında ve iki 19. yüzyıl hurufat yapıtında karşımıza çıkmaktadır. Ancak litografya
yapıtında karşımıza çıkan öğenin bir uyarı ve açıklamayla verilmesi ve aynı hikâyenin
20. yüzyıl versiyonlarından eksik olması kayda değerdir. Buna karşılık, 19. yüzyıl
hurufat yapıtlarında kullanılan gerçekdışı öğeler bağlamında, bunların yapıtın gerçekçi
yapısını zedeleyeceğiyle ilgili bir kaygıyı belli eden herhangi bir açıklamaya
rastlamayız. Yine de, bu öğelerin, belli edebî kalıpların yarattığı etkiden yararlanmak
için hikâyelere bilinçli olarak sokulmuş olduğu, hikâyelerin gerisiyle organik bir bağ
içinde olmamalarından anlaşılmaktadır. Dolayısıyla burada, sadece 19. yüzyıl hurufat
yapıtlarına özgü olan ve yapıtın gerçekçiliğine yönelik belli bir kayıtsızlığı gözler önüne
seren bir eğilimle karşı karşıya olduğumuz açıktır.
Tüm Tıflî hikâyeleri, Sultan IV. Murat devrinin İstanbul’unda geçtiklerini öne
sürmeleri açısından belli bir tarihsel gerçeklik iddiası, yani bir “gerçekten yaşanmışlık”
savı barındırmaktadır. Sultan Murat ve Tıflî gibi tarihsel kişiliklerin hikâyelere
karışması, bu savı desteklemek için kullanılan bir öğedir. Ancak bazı Tıflî hikâyeleri,
tarihsel gerçeklik iddialarında bundan da ileri gider. Bunların arasında en dikkate değer
olanlardan biri, Hançerli Hikâye-i Garîbesi’nde karşılaştığımız savdır. Bu sava göre,
hikâye kahramanlarından Süleyman gerçekten yaşamıştır ve hikâyede verilen bilgiler, bu
kişinin biyografisinden alınmıştır. Hikâyeye bir çeşit sonsöz olarak eklenmiş bu savı
burada tümüyle vermekte yarar görüyoruz:
merkûm Süleyman Beğ ba‘zı evrâk-pâre arasında yazılmış gördiğimize
nazaran o avânda ta‘allüm ü ta‘lîm ile meşgûl şi‘r ü inşâda mâhir bir zât-ı
‘ulüvv-ül-kadr olub elli yaşına kadar mu‘ammer ve defîn-i hâk-ı mu‘attar
olmışlardır ki mukaddimesiyle bir [?] tafsîl-i müşâhede ve kırâ’at
itdiğimiz varak-pârelerin yazdıklarına göre ‘Ârif mahlasını tahallüs
163