0002823

Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi’nde ise meddahlık sanatının
bilinen bir tipi olan Deli Mehmet’le karşılaşırız. Kaba köylü tipinin kibar şehirli tipiyle
karşılaşması, meddah anlatılarının en sık başvurulan klişeleri arasındadır ve Deli
Mehmet tipi, Nicholas N. Martinovitch tarafından “The Quest of the Bride; or the
Faithful Servant” (93-96) adıyla verilen meddah anlatısında da, Tıflî’yle aynı hikâyede
belirmektedir. Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi’ndeki Deli Mehmet de,
hoyratlığıyla kibar Tıflî’yi çileden çıkarır: “Tıflî Efendi’nin elinden mercânlı çıbugını
alub bir nefes çekeyim deyü fos fos çekdikce nev-res işi yaldızlı lüle çatır çatır ötmeğe
başladı çün Tıflî derûnından hây eşek Türk dir idi Deli Mehmed agzından çıbugı çıkarub
yine Tıflî’nin agzına virdi” (5-6). Mehmet, Tıflî dışındaki tüm karakterleri kahkahalara
boğar (6).
Deli Mehmet, Letâ’ifnâme’nin alt hikâyelerinden birinde ve “Tayyârzâde
Hikâyesi”nde de karşımıza çıkar. Ancak bu karakter, Letâ’ifnâme’nin alt hikâyesinde
baştan sona olayların merkezinde, “Tayyârzâde Hikâyesi”nde ise, Hikâye-i
Tayyârzâde’de adı “Veli Mahmud”a değiştirilecek kadar önemsiz bir roldedir. Ne var ki
Mehmet, iki hikâyede de organik bir rol oynar: İlk hikâyede baş karakter, ikinci
hikâyede ise Hüseyin’le Tayyârzâde’nin arasını bozan öğedir. Buna karşın Meşhûr Tıflî
Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi’nde Mehmet, hikâyenin gerisinden oldukça bağımsız
bir gülmece episodu için kullanılır. Rolü, karşımıza çıktığı diğer iki hikâyedeki gibi olay
örgüsüne entegre edilmiş değildir. Bu ise yazarın, halk hikâyesi klişelerinden yararlanan
Hikâye-i Cevrî Çelebi yazarı gibi, bu edebî geleneği bilinçli bir biçimde hikâyesine
soktuğunu göstermektedir.
Gördüğümüz gibi, belli bir edebî geleneğe ait olan ve dolayısıyla modern
kurmaca türlerinin konvansiyonlarına göre gerçekdışı sayılan öğeler, bir litografya
162