0002823

çan yolı [?] dâ’ireler” (18-19) gibi müzik âletlerinin çalınabileceğini öğreniriz. Ancak
belki de en ilginç nesne ayrıntısı, Hikâye-i Tayyârzâde’de karşımıza çıkan mektuptur.
Hüseyin’in batakhaneden evine gönderdiği mektup, hikâye metninde “birebir”
verilmektedir:
(sûret-i mektûb)
‘benim cânım hazînedâr ‘Ali aga
‘tarafınıza gelen efendinin yedinde olan tahvîlimi ahz idüb bin ‘aded
altun edâ idesin bana dâ’ir hiçbir şey su’âl itmeksizin’ (16-17)
Hikâyeye mektup metninin—paragraf gibi dizgi özellikleri dahil olmak üzere—bir
“suret”inin eklenmesinin, ancak hurufat matbaasının yayılmasıyla mümkün olan bir
düşünce olduğu söylenebilir.
Tüm Tıflî hikâyelerinin en ayrıntılı biçimde tasvir edilen nesnesi ise, şüphesiz
Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli Hanımsultan’da bulduğumuz “Zerrin Post”tur:
‘Zerrin Post’ yeryüzünde bir eşi olmayan bir kadın kürküydü. Sibirya
ırmaklarında yaşayan ve nesli tükenmek üzere bulunan bir cins susamuru
vardı ki, bu hayvanın ensesinde bir tutamcık kırk elli tel kıl, haddeden
geçmiş has altın telden farksızdı, ‘Zerrin Post’ tam 80 988 parça küçücük
posttan yapılmıştı, yani bu kısacık kürk için o miktarda susamuru
avlanmış ve nesli tükenmek üzere olan o hayvandan o kadarının ele
geçirilmesi için otuz yıldan fazla zaman harcanmıştı. (111-12)
Hem zaman kaygısı, hem de mekân ve nesne betimlemesi gibi biçimsel gerçekçilik
kıstaslarına göre Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli Hanımsultan’ın, yani bir 20. yüzyıl
yapıtının, Tıflî hikâyeleri arasında en gelişmiş yapıya sahip olması—bu yapı artık
rahatlıkla “romansı” olarak adlandırılabilir—dikkate değer bir olgudur.
152