0002823

Hikâyesi”nde Gevherli’nin sarayına ulaşmak için “Sultan Mehmed” ve “Şehzâde Başı”
semtlerinden geçip “Vezneciler Kapusı” yoluyla şehirden çıkmak, sonra da “Dîvân
Yolı”nı izleyip “Irgat Pazarı”nı geçerek “Pedikhâne kûşesinden” sapmak gerekmektedir
(25). Hurufat yoluyla basılmış yapıtlar da, genellikle semt ve mekân adları konusunda
aynı titizliği gösterir. Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi’nde, Tıflî’nin bazı
dostlarının “Beşiktaş’da Serendîb Yokuşı’nda” (22) yaşadığını öğreniriz. İki Birâderler
Hikâyesi’nin Danişmend Baba’sı ise, “Tobhâne’de Sirkeci İskelesi’nde Tatar Ya‘kûb
Odabaşı’nın kahvesinde” (3) vakit geçirir.
Ne var ki, Tıflî hikâyelerinin en belirleyici özelliklerinden biri olan semt ve
mekân adı verme alışkanlığının bir istisnası vardır. Bu, Hikâye-i Cevrî Çelebi’dir. Bu
hikâyede adı verilen tek mekân, “berber Mehmed Çelebi’nin dükkânı”dır (2) ve bu ad,
yukarıda karşılaştığımız “İki Kapulı” ya da “Gümüş Halkalı” gibi adların tersine gerçek
tarihte yankı uyandırmayan bir addır. Semt adlarına ise Hikâye-i Cevrî Çelebi’de hiç yer
verilmez. Sadece adlarla ve içlerinde geçen olaylarla doğrudan ilgili olan betimlemelerle
verilmeyip, bu olaylardan bağımsız olarak da ayrıntılı biçimde betimlenen mekânlara ise
Reşad Ekrem Koçu’nun hikâyelerinde rastlarız. Örneğin, “Bursalı’nın Kahvehanesi”ne
adını veren mekânın, “[i]ki katlı ahşap bir yapı” olduğunu ve “[g]eniş saçaklı ve kiremit
örtülü çatısıyla köşke” benzediğini öğreniriz (109). Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli
Hanımsultan’da ise, bir karakterin “Vefa’da Bozdoğan Sukemeri karşısında Horasancı
Sokağı’nda bahçe içinde harem kısmı beş, selamlığı üç odalı ve iki katlı bir evde” (11)
oturduğu gibi bilgiler alırız.
Tıflî hikâyeleri, geçtikleri tarih ve olayların birbirine bağlanması esnasında geçen
zaman konusunda oldukça titizdir. Tüm hikâyelerin 1623-40 yılları arasına düşen
tarihlerde geçtiğini görmüştük. Olayları birbirine bağlayan zaman da, oldukça ayrıntılı
150