0002823

Mucize ve rastlantı açısından en ciddi azalmalara ise, 1937’de yayımlanmış
Hançerli Hanım Hikâyesi’nde rastlarız. Gerçi Süleyman’ın babası, Hançerli Hanım’ın
tersine, bu hikâyede “onun vefatını isteyenlerin hışmına uğrayarak” (10) ölmektedir.
Ancak Kamer’in yılanlı ormandaki hayvanlara yem olmaması Tanrı’yla ilişkilendirilmez
ve dahası, karakterin kendisi de böyle bir ilişki kurmaz. Eski Kamer, “Mevlâ’nın
öldürmediği” (95) insanın ölmeyeceğinden söz ederken yeni Kamer, “insanın
ölmiyeceği varsa” (93) ölmeyeceğine değinmekle yetinir. Şükrü Elçin’in Pertev Naili
Boratav’dan alıntıladığına göre bu hikâyenin yazarı Selami Münir, eski hikâyeleri
“irticaî fikirlerden de sıyırarak” (127) yeniden anlatmasıyla bilinmektedir. Tanrı’nın da,
bu hikâyede sunulan dünya görüşüne göre en az eşcinsellik kadar tabu bir konu biçimini
almış olduğu ortadadır. Bu versiyonda, ayrıca, eski versiyonlarda inanması güç
gelebilecek bazı olaylar daha olası kılınmaya çalışılmıştır. Böylece, eski versiyonlarda
Süleyman, ayyaşlık ve dilencilikle yıllarını geçirmesine karşın güzelliğinden hiçbir şey
kaybetmez. Burada ise, gencin sefil yıllarında “o eski güzelliği ve zarifliği
kaybolmuş”tur (36) ve ancak “[a]nnesinin gayret ve ihtimamı yüzünden” (38) yeniden
yerine gelir. Eski versiyonlarda Süleyman’ın ayyaşlıktan tüccarlığa geçişi sorunsuz bir
biçimde yaşanırken, burada en azından “yaptığına bin kere pişman olmuş” (38)
olduğuna değinilir. Süleyman’ın Adalar’da Hürmüz’ün saldırısına karşı koymayışı ise,
alkolün “onu idraksiz bırakmış” (85) olmasına bağlanır.
20. yüzyıl yapıtlarındaki neden-sonuç ilişkilerini sağlamlaştıran bir diğer öğe,
kahramanların içsel motivasyonları üzerinde artan bir biçimde durulmasıdır. Tayyârzâde
ve Bin Bir direk Batakhânesi’nde, Hüseyin’le Tayyârzâde’yi tanıştıran Derviş
Mahmut’un, bu adımı “Hüseyin Efendi’nin tab‘en genc ve güzellere meyyâl bulındıgına
da vâkıf oldıgı gibi ma‘zûl olmagla berâber pek büyük bir servet sâhibi bulınan
146