0002823

hurufat versiyonu olan Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi’dir. Hikâye,
yukarıda saydığımız rastlantısal öğelerin neredeyse tümünden arınmıştır. Hikâyenin
farklı bölümleri çok daha sıkı neden-sonuç ilişkileri etrafında örgütlenmiştir. Tıflî’nin
Bektaş’ın kitaplarına ilgi göstermesi, sahaf olmasıyla açıklanır (3). Bektaş’ın Tıflî’yi
salıvermesi, keyfî değil, Tıflî’nin suçu atmış olduğu kişiyi getirmesi içindir: “[H]anım
eyitdi çünki öyledir ol oglanı getür ânın hakkından geleyim didi” (21). Tıflî, Bektaş’la
ikinci kez karşılaştığı meclise diğer hikâyedeki gibi tesadüfen değil, Bektaş’ın bir tuzağı
yoluyla gelir (23-24). Tıflî’nin Beş Boynuz’a yakalanması ise rastlantıyla değil,
Bektaş’ın katili Tıflî’yi izlemekle görevlendirmiş olmasıyla açıklanır: “[M]eğer Kanlı
Bektâş Beş Boynuz’a tenbîh eylemiş idi Tıflî’yi kollar idi” (26). Kara Mustafa’yla ilgili
bölümler ise, hikâyenin hurufat versiyonunda bulunmamaktadır.
20. yüzyıl yapıtları, genellikle mucize ve rastlantı öğelerinden uzaklaşma
eğilimini sürdürmektedir. 1923-24 yılında basılan Hançerli Hanım’da, Hançerli
Hikâye-i Garîbesi’nin mucizevî öğeleri biraz olsun azalmıştır. Kamer’i ormandan
kurtaran mucize ve bu mucizenin ilâhi kaynağının hikâye karakterleri tarafından
kabullenilmesi, yeni versiyon için de geçerlidir (46, 48, 71). Buna karşılık, Süleyman’ın
babasının ölümü, artık oğlunun âşıkları tarafından edilen beddualarla ilişkilendirilmez
(6). 1924-25 yılında basılan Tayyârzâde ve Bin Bir Direk Batakhânesi’nde ise,
Gevherli’nin sarayından kurtulan Tayyârzâde, artık Sultan Murat’a, padişahın tebdil
gezmekte olduğu bir sırada teadüf eseri rastlamaz. Padişah saraydadır ve Tayyârzâde,
“bâb-ı hümâyûna varub pâdişâha ba‘zı mühimm ma‘rûzâtı oldıgını haber” verdikten
sonra “kapucılar keyfiyeti serây-ı hümâyûn müdîrine ihbâr ve o da ‘arz itmekle genc
huzûr-ı hümâyûna kabûl” edilir (29).
145